Bloed, Zweet En Tranen in Het Emsland
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Bloed, zweet en tranen in het Emsland "...Gran is, der Himmel, . greu wie unser Leben im Galan- door Nederlandse grensbewoners geuit, is de Duitsers een genenlager - es rennet. Wenn wird das Elend ein Enda ha- doors in het oog. Erns zal ook het Emsland een vruchtbaar ben. Letzte Nacht Nine man deutlich En der Ferne das grol- en welvarend landbouwgebied worden, zo belooft men de len der Geschatze, zwischendurch konnte man sonar das bevolking. Dat dit zal gebeuren met veel bloed en tranen Knattern einzelner Ma.hinengewehre unterscheiden. wordt er niet bijverteld... Schen Mcken nur noch wenige Arbeitskommandos ans. ein In februari 1933 wordt Wolfgang Langhoff gearresteerd. Hij Zeichnen, dass Bich die Lage verschaM hat. Der Feind is van beroep toneelspeler en wordt verdacht van semen- kommt netted Von anderen Lagem kommen Gefengenen mit der Bewachungsmanschaft and den Beamten zu uns, ring en het uiten van verholen kritiek in zijn toneelstuk- da unser Leger noch am weitesten der Front entfernt liegt. ken tegen de politick van Nazi-Duitsland. Ook sympathi- So kommt es, dass unser Lager, das normal etwa 1400 seert hij met de arbeidersbewegingen en heeft een aantal Gefangenen (asst, jetzt 3000 beherbergt. Die Baracken linkse vrienden. Langhoff wordt op transport gesteld naar rind zum Brechen uberfilat, die Luft in den Schlafsalen un- het nog in ontwikkeling zijnde kamp BOrgermoor. Hij ver- beschreiblich. Da die Kiiche nicht fur einen solchen Mae- senbetrieb eingerichtet ist das Essen. das schen n:e ausreichend wer, v011ig unzureichend geworden. Bros gibt es fast keines mehr. Wir Sind uns im klaren: Die Ed.ung muss bald kommen, sonar 1st es zu (De toestand in het kamp Aschendederrnoor vlak voar de bevrijding op 20 fool 1945) anaf het jaar 1933 ontstaan er in het Emsland Oak tangs de Nederlandse grens een hele serie concen- tratiekampen. In totaal worded er vijftien van deze Vkampen gebouwd in dit toen nog zeer onherbergzaam, moe- rassig en bijzonder dun bevolkt gebied. In dal jaar grijpt Adolf Hitler de macht en wordt op 30 januari 1933 benoemd tot Rijkskanselier. Vanaf die datum begins de heksenjacht op de politieke legenstanders van de nazi's. De terreur te- gen de arbeidersbewegingen wordt steeds heviger. Met name de communisten moeten het ontgelden. Op 7 februari wordt het centrale orgaan van de KPD,"Die Rote Fahne", Op dere loka fie beyond rich eons Lager 6 - Oberlangen reeds verboden. Kort daarop wordt de Rijksdag in brand ge- stoken, waarschijntijk door de nazi's, en wordt de Nederlan- der Marinus van der Lubbe als dader bestempeld. Daar Van der Lubbe als communist bekend staat, vermoedt men dal de brandstichting het work is van de KPD (Kommunistische HET LIED VAN DE VEENSOLDATEN Partei Deutschland), die den ook onmiddellijk wordt verbo- den en er ontstaan klopjachten op communisten. Velen wor- den zonder enige vorm van proces vermoord of worden ge- Weasheee wi-ze eo-gen bleckeinVe..her-de get vangen genomen. Met name in het Ruhrgebied worden erg veel anti-fascisten opgepakt. Door de arrestatiegolven Ta- ken de gevangcnissen overvol en men besluit om concentra- tiekampen to gaan bouwen. Het Emsland is in die jaren nog een onontgiunnen gebied. Op kleine Schaal was men in de dertiger Mren begonnen met de ontginn ing van het veen. Er waren enkele werkverschaffingsobjecten opgezet, doch het dord entre. Wit Iola de van- - de -tee, ee grootste deet van dit gebied bestond uit veen en moeras. 1---11 I Ago de andere kent van de grens, in Nederland dus, was men reeds op grote Schaal met de ontginning begonnen en er was op veel plaatsen vruchtbaar landbouwgrond ont- staan. De Duitsers nemen dit gebied dan ook als voorbeeld en maken geregeld excursies naar ons land en bekijken de 'Nor lied van de Veensoldateff gedicht door een gevangene in werkwijze en de organisatie. Het gezegde "Dort, wo die het hemp BOrgermoor en opgetekend door Wolfgang Langhoff Kultur aufhifirt, da begin! Deutschland", vaak spottend In boek 'De Veensoldaten., 6 blijft 13 maanden in dit kamp en maakt ken nis met de mee- lee en Rutland. De kampen komen dan onder commando dogenloze behandelingsmethoden van de kampbewakers. van de Wehrmacht. Opvallend is het hoge sterftecijfer onder Na zijn 'straf' te hebben uitgezeten, verlaat Langhoff Duns. de krijgsgevangenen uit Oost-Europa. De Russen en Palen land en vertrekt naar Zwitserland, tsar hij zijn beteveMssen worden door het bewakingspersoneel veel slecbter behan. in het kamp aan bet papier toevertronwt. Dit leidt tot het deld dan de overige gevangenen. Velen sterven ook door beak De Veensoldaten', dat M 1935 verschijnt. Het boek ondervoeding, tuberculose en besmettelijke epiderniern. beschrijf t de onmenselijke arbeid m het veep, de folterin- Ook de zogenaamde 'Nacht and Nebel'- gevangenen komen gen, wamaan de gevangenen zijn blootgesteld en de wrede geregeld in de kampen tangs de Nederlandse grens terecht. behandeling in het kamp. De kampen BOrgermoor en Ester- Dit waren honfdzakelijk politieke gevangenen en verzets- wegen zijnoverigens de eerste 'Konzentrationslager' die in strijders nitBeigie en Frankrijk, die om de een of andere re- het Ertisland verschijnen. De bevolking kijkt er aanvanke- den, al dan Wetter ter deed veroordeeld, op last van de Sieber- Ink nogal sceptisch tegenaart De fascistische partij beef t in beitsdienst spoorloos in "nacht en mist" verdwenen. Velen dere sleeken in die jaren dan ook geen grote aanhang, Na eindigden bun term in een van de vijItien Emslandlager. De Brrgermoor en Esterwegen ontstaan er tangs de grens met Nacht and Nebel-gevangenen werden namelijk uitzonder- Nederland, so ms is de afstand slechts luttele kilometers, Ink Merle behardeld. steeds meer van deze kampen. In ern beef gericht aan 'den In bet lea tst van de noting arriveren ook leden van de Herrn Regierungsp.sidenten' in Osnabruck van 7 augustus Duitse weermacht in de kampen.Tot deer groep behoren 1933 wordt vermeld, dat "in het Oberlangermoor drie plaat- hoofdzakelijk Duitse militairen die door bun meerderen be- sen geschikt worden beyonden voor het opzetten van een strait werden. Soldaten die ongehoorzaam waren of pogin- Lager. Spoedig zal worden begonnen mat de aanleg van de 4 gen om to deserteren ondernamen, belandden in de KL's. km lange Feldbahn enact Schleuse 68". Op 10 november De gevangenen corder betas t met het in cultuur brengen 1933 nemen de commandant en het "Wachtpersonal' hun in- van de woeste granden het droogleggen van de moerassen. trek in het kamp 'KL Oberlange, Ook het kamp Neusus- Er meet op grote schaal 'nieuw land' gecrererd worden. In trent, op 1 kilometer afstand gelegen van de Nederlandse tien jam tijd moeten 50.000 ha. veer ontgonnen en 2300 grens ter hoogte van Wessingtange, is dan gereed. De Ems- 'Siedlerstellen' gesticht worden. Door o.a de voorbereidin- Zeitung van 23 September 1933 meldti.2op donderdag 21 gen toot de oorlog verloopt de ontginning treat. De gevan- September zijn de eerste 20 SS-ens belast met de bewaking in genen worden namelijk ook ingeschakeld bij het aanleggen het kamp Neusustrum aangekomen....' De eerste groep poli- van wegen. De bewoners van de kampen moeten keihard ticks gevangenen arriveertn oktober van dat jaar. In totaal werken en worden door de breakers vaak geslagen, mishan- ontstaan er in het Emsland 15 van dergelijke concentratie- deld en soms op beestachtige wijze vernederd. De bewakens kampen en wet in de plaatsen, Borgermoor, AschendOrfer- in en om de kampen zijn overigens in twee groepen ver- moor, Brual-Rhede, Walchum, Neusustrum, Oberlangen, deeld. Er zijn bewakers, gekleed inzwarte broek, tamen en Esterwegen, Wesuwe, Versen, Fuller, Gross Hesepe, een blauw jasje, "Die Blauen", die de gevangenen moeten Datum, Wietmarschen, Bathorn en Alexisdorf, bewaken op de werkplek in het veen en er is een groep, van- were hun kledij "Die Grrnen" genoemd, die de gevangenen Aanvankelijk worden de 'Emslandlagee bevolkt door poli- op het kampterrein meet bewaken ("hinter Draht"). Die tieke tegenstanders van het Nazi-regime. Later worden er groep behoort tot het Justizverwaltungspersonal. Order de ook veroordeelden en misdadigers aan toegevoegd. Vanaf groep 'Die Blauen' bevinden zich ook enkele Nederlanders. het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog komen daar Werk isnou een keel werk, en er meet immers brood op de nog eens duizenden krijgsgevangenen bij, met name uit Po- plank komen... Sineatietekening van het eon- Gouratiekamp Barge moor. bit het beak 'De Wensolda- on' van Wolfgang Langhoff Getekend doorlean falik) 7 Plattlain eneUrknechten to Didisernand. Bergemeoster ea Werhoudera der gemoaate Mentwedde brangaz ter trennte van belangkehbondeg dot. Dultarlitand inelkeragettmen e n ongehawde melkkneeRtan kennel, wordeo gent. Beeman, die In aut Ain een end van 20 tot2Okoelen Inermen bewarken, tonne, rekevan op eau contbin loon yen InD tot 130 R,M. per meand, plus yd. 'woven, vuur on licht, wen Win, appal. our hahoefte en Ben bohoortijko hoaveelheld look Ongehawdev, dla one ell yen 12 tot 14 koelan kunnen bewerken, kunnen ram. op een loon van 00 R.M. par meavd, pine vrije boat an luwonIng, Condor eltrek van do Padre.. van ziakerdonda sodate verzakerlogen. page. kraehten en Rf We minder Rinke meat. 0,11n, Imam. "ZZ11,t,113:: 42,0":6V,g:f...... v. den egant der esbeldsberniddonng, gemeenteh tde to netting.. SRUIRGete, 4 Augusrue 1037. • Ihugemeester en weehonders voornoemd: P. A. REINS, burgenteester. J. ENGELKES, seeretarts. Werken in Duitsland werd in de dertiger jnren gestinudeerd door de Nederlandse overheid. Het is trouwens zo wie zo verbazingwekkend, hoe de Neder- landers op de veranderingen aan de andere knot van de grens reageren. Blijkbaar dringt het nauwelijks in deze stre- ken door, wat er in Duitsland nu precies aan de hand is. Toch is het boek 'De Veensoldaten' van Wolfgang Langhoff in Nederland reeds in 1935 verschenen en hadden de men- en kunnen weten was voor gruwelijkheden zich vlak over de grens afspeelden.