Memoires 1963-1964
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Memoires 1963-1964 Willem Oltmans bron Willem Oltmans, Memoires 1963-1964. Papieren Tijger, Breda 2000 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/oltm003memo07_01/colofon.php © 2013 dbnl / Willem Oltmans Stichting VI Voor Henk Hofland Willem Oltmans, Memoires 1963-1964 VII Inleiding Dit deel van mijn herinneringen preciseert nader het ontstaan van een veertig jaar durende ‘oorlog’ met het ministerie van Buitenlandse Zaken. In 1957 had ik in Jakarta openlijk de positie ingenomen dat het vasthouden aan het voormalige Nederlands-Indische gebiedsdeel Nieuw-Guinea in flagrante strijd was met dwingende Nederlandse belangen in Zuidoost-Azië. Daarna zou de onverkorte, onderhandse sabotage door de overheid - en de tot haar beschikking staande inlichtingendiensten - beginnen. Het wordt ook steeds duidelijker hoe het dagblad De Telegraaf haar pagina's en hoofdartikelen voor dit smerige spel van de overheid laat gebruiken. In dit deel begint ook mijn geleidelijke betrokkenheid bij de moord op president John F. Kennedy, door een toevallige ontmoeting met mevrouw Marguerite Oswald, de moeder van Lee Harvey Oswald die door de Amerikaanse overheid zonder enige steekhoudende bewijsvoering als de moordenaar werd gebrandmerkt. Ook leerde ik dezer jaren de Utrechtse paragnost Gerard Croiset kennen, die tot zijn dood een vriend zou blijven. Hij behoort tot die mensen aan wie ik in dankbaarheid en met warmte in mijn hart terugdenk. Ik handhaaf overigens mijn opzet om in volgorde van mijn vriendschappen dit deel aan Hofland op te dragen, al ben ik mij, in het jaar tweeduizend, volledig bewust dat hij het allerminst verdient, door de wijze waarop hij zich in het latere leven jegens mij heeft gedragen. Willem Oltmans Willem Oltmans, Memoires 1963-1964 1 New York 24 maart 1963 Geniet extra van mijn eigen flat in Kew Gardens, na wekenlang hotels en nachtelijke ritten met de Greyhound. Santo en Hashram1 waren hier met hun vriendinnen. Santo bereidde een heerlijke maaltijd. Er waren brieven van mijn ouders en drie van Theo, mijn broer, uit Rhodesië. Ik zou naar hem toe willen. Mr. J.C.S. Warendorf had namens mij de president-directeur van de KLM dr. ir. F.Q. den Hollander geschreven, om een antwoord te forceren inzake mijn claim dat mij door Emile van Konijnenburg (KLM) en dr. K. Scholtens (Shell) twee tickets voor een wereldreis waren toegezegd2 als ‘beloning’ voor vijf jaar intensieve inzet ten behoeve van hun belangen. Nu schreef M.J. Nederlof, hoofd van de juridische dienst, dat mijn claim was voorgelegd aan dr. E. van Konijnenburg, en dat deze ‘met de meeste nadruk had verzekerd, dat zijnerzijds geen toezeggingen waren gedaan of afspraken gemaakt’ als ik had vermeld.3 Konijn loog dus schaamteloos. Ook de nog openstaande tickets, die ik op verzoek van dr. Zairin Zain4 in het belang van de groep-Rijkens had gemaakt, konden niet worden afgeschreven. Mijn achting voor de heren - en de wijze waarop de KLM zich ervanaf maakte - daalde tot beneden nul. Toen ik ze, tegen de verdrukking in, in 1961 in Washington bij president Sukarno binnenloodste werden gouden bergen beloofd. Je kunt dan toch niet vragen om die toezeggingen ter plekke op een papieren servetje in een restaurant te bevestigen? 25 maart 1963 In de China Inn5 zat gisteravond een paar tafeltjes verderop een Indische jongen. Ik wist dit zeker. Hij heette Ludwig Kilian (24) en was sedert een paar jaar in de VS. Hij werkt bij de afdeling catering van de KLM. Koeltjes en gereserveerd naar buiten 1 Harisanto (Indonesië) en Binu Saha (India) waren lange tijd mijn roommates in Kew Gardens. 2 Zie Memoires 1961, In den Toren, Baarn, 1989. 3 Brief d.d. 26 februari 1963. 4 Indonesische ambassadeur in Washington DC. 5 In Manhattan, waar je nasi goreng kon eten. Willem Oltmans, Memoires 1963-1964 2 toe, maar helemaal op temperatuur en warm van binnen. Hij woont nota bene een paar straten van mij vandaan in Kew Gardens. Zijn hospita beviel hem niet. Ik heb hem op de plaats rust aangeboden om voor vijftig dollar per maand mijn flat te huren omdat ik binnenkort weer naar Huis ter heide afreis. ‘Truth is stranger than fiction’, zegt mijn moeder altijd. Waarom moest ik deze jongen in het hartje van New York in een restaurantje tegenkomen?6 Kocht een ticket naar Johannesburg, per boot, met een stop eerst in Salisbury bij mijn jongste broer, en daarna in Kameroen om Erwin Aschmoneit te bezoeken. Kocht voor mijn moeder pianoconcerten van Prokovjev en Bartok. Loet en zijn broer René, die op het punt staat in de Amerikaanse luchtmacht te gaan dienen, kwamen hier avondeten. Pleasant guys. Ze komen hier het weekeinde intrekken. Ik zie dat de heer Ch.J.M.I. Welter (82) eindelijk het parlement verlaat. De hoogste tijd. Maarten Abeln (17) uit het Twentse Albergen is van een highschool in Michigan getrapt en terug naar Nederland gezonden omdat hij kritische stukjes over de Amerikaanse samenleving naar huis stuurde en publiceerde.7 Er gaat niets boven ‘vrijheid van de pers’ in de VS... De bekende commentator James Wechsler van de New York Post heeft mijn verschijnen voor de Senaatscommissie in Washington in een beschouwing aldus opgenomen: Perhaps the most absurd episode in Todd's indictment was his attack on Time's Sam Halper. For one thing, Halper long ago established his credentials as a knowledgeable, sophisticated observer of Communist intrigue in Latin America; for another, Time itself had long been in the forefront of the anti-Castro battalions. One of the lesser characters denounced by Todd was a former Dutch journalist named William L. Oltmans of station WGBS in Florida. He was one of those found guilty of questioning the dimensions of the anti-Castro movement. He replied: 6 We zijn in 1991 natuurlijk nog steeds vrienden. Hij is getrouwd en heeft twee meerderjarige kinderen en een teenager. 7 Zie Algemeen Handelsblad d.d. 18 februari 1963. Willem Oltmans, Memoires 1963-1964 3 I stand for and I fight for the integrity of the newsman to be able to report details about Cuba that are not pleasant to read. I believe we fooled, to a great extent, the American public with completely biased and incorrect reports written from Miami Beach, instead of letting cooler heads prevail. I think... we should try not to fool ourselves as to the strength of the Castro revolution because, if we hadn't done that, we wouldn't have gone into the Bay of Pigs and lose so many gallant lives, and swim back, and make Mr. Castro more strong than he is already. Mr. Oltmans' analysis may be valid or arguable. But under what conceivable standard does a Senate subcommitte assert the right to sit in judgment of him, and of all the others whom Mr. Todd was permitted to place under suspicion?8 26 maart 1963 In een groots opgemaakt bericht over de gehele voorpagina van De Telegraaf werd bekendgemaakt dat de historische luchtverbinding tussen Amsterdam en Jakarta in april zal worden hervat. Dit dankzij de inspanningen van de onvolprezen Emile van Konijnenburg, die de overeenkomst met dr. Subandrio tekende, ook al verliet hij de KLM, onder druk van zijn vijanden, afgelopen 1 januari. Konijn maakte grapjes over decoraties die ‘sommige mensen op hun pyjama dragen’, maar wanneer iemand ooit recht gehad zou hebben op een grootkruis van verdiensten dan was hij het, ook al kan hij liegen of het gedrukt staat. Zijn verdiensten zullen nooit officieel worden erkend. Het Algemeen Handelsblad - in tegenstelling tot De Telegraaf, dat een portret van Konijnenburg op de voorpagina plaatste9 - publiceerde een hoofdartikel over het KLM-succes zonder Van Konijnenburg zelfs maar te noemen.10 Misselijk beleid van Steketee en Hofland, die beter hadden moeten weten. Maar ze durfden officieel Den Haag (en Luns) weer niet voor het hoofd te stoten. Er zou geen betere gelegenheid zijn geweest om Konijn in dit opzicht de eer te geven die hem toekwam. 8 The New York Post, 12 maart 1963. 9 De Telegraaf, 2 februari 1963. 10 Algemeen Handelsblad, 5 februari 1963. Willem Oltmans, Memoires 1963-1964 4 Van der Jagt van de KLM overtuigde me toch maar naar Holland terug te gaan met KLM in plaats van, zoals ik van plan was, met de boot. 31 maart 1963 Gore Vidal voorspelt in Esquire dat J.F.K. in 1964 herkozen zal worden om in 1968 te worden opgevolgd door broer Robert F. Kennedy. Hugh D. Auchincloss is zowel de stiefvader van Vidal als van Jacqueline Kennedy. Hij kent de Kennedy's door en door.11 Nehru schrijft een boeiend artikel in het blad Foreign Affairs.12 Jammer dat niemand Bungkarno erop attendeert iets dergelijks te doen. Dat zou Ruslan Abdulgani als minister van Voorlichting hebben moeten adviseren. Ludwig Kilian is bij me ingetrokken. Prima. Schreef een artikel van een paar duizend woorden over Sukarno voor De Typhoon.13 Las met genoegen Congo 196? door de voormalige Congolese ambassadeur bij de UNO, Thomas Kanza. Hij is nu 29. Premier Cyrille Adoula zet hem thans in voor diplomatieke missies. Hij schreef zonder verbittering en betreurde het dat de westerse landen niet eerder de werkelijke persoonlijkheid van Patrice Lumumba hadden ontdekt. Ook schreef hij hoe het Westen Congolees nationalisme blindelings met communisme vereenzelfdigde, dit geheel ten onrechte. Maar dat is dus overal gebeurd vis à vis de revolution of rising expectations in Afro-Azië, van Indonesië tot Cuba. 2 april 1963 Fidel Castro heeft een formele boodschap gezonden met verontschuldigingen over een aanval van Cubaanse MIG's op het Amerikaanse vrachtschip Floridan. De Tsjechische ambassadeur, Miloslav Ruzek, gaf de tekst op het State Departement af. Walt Rostow14 en Robert Komer15 bevinden zich in Nieuw Delhi om te onderzoeken welke Amerikaanse steun nodig is om de Chinese opmars in Assem verder tot staan te brengen.