nummer 15 november 2010 onderwijs dat werkt de MBO·krant

De kaarten zijn geschud, de Op 23 september spraken In gesprek met Juan

nieuwe onderwijsvoerders Innoveren ruim 200 HRM’ers over de Hofl and, Uitblinker 2010: in het mbo met de Netwerkschool van de politieke partijen be- Experiment de professionalisering van ‘Ambassadeur zijn van Netwerkschool. Wat houdt Wat is de Netwerkschool? kend. Wat zijn voor hen de De Netwerkschool is een denkmodel voor de inrichting van de school van de toekomst. HRM in het onderwijs. het mbo is een geweldige het in? Het Netwerkschoolmodel is gericht op de bedrijfsvoering van een school. Het eerste Netwerkschoolmodel, voor alle kinderen van 12 en ouder, is ontwikkeld in 2006. belangrijkste uitdagingen In 2008 hebben negen mbo-scholen het model gespecificeerd voor het mbo; Netwerkschool 2.0. Een verslag. kans!’ Wat is het doel van de Netwerkschool? Het doel van de Netwerkschool is de kwaliteit van het onderwijs te verhogen en de kosten te verlagen. DE NETWERKSCHOOL voor het mbo? Waarin onderscheidt de Netwerkschool zich? Tijd: de Netwerkschool is het hele jaar open. Aandacht: er is altijd persoonlijke aandacht voor de student (studiebegeleider, leerlingvolgsysteem). Maatwerk: studenten volgen modules in hun eigen tempo (zittenblijven kan niet). Netwerk: de school werkt nauw samen met het bedrijfsleven, de buurt en met oud-studenten. Cultuur: de Netwerkschool heeft een expliciete organisatiecultuur. Maatschappelijk rendement: studentenbedrijven leveren diensten aan de omgeving van de school.

Wat houdt het experiment in het mbo in? Het experiment is bedoeld om de Netwerkschool in de praktijk te beproeven. Het gaat om de implementatie van het gehele model (dus niet om losse onderdelen). Scholen maken hun eigen plan over de manier waarop ze het model implementeren. Pagina 3 Actueel Pagina 5 ActueelHet experiment loopt vijf jaar (2010-2015) en wordt wetenschappelijk gemonitord. Pagina 7 Professionalisering Vanaf pagina 12 Pagina 23 Terugblik 6-Daagse Wie voert het experiment uit? Helicon Opleidingen MBO Velp met negen opleidingen in de sector Landbouw (Natuur en Leefomgeving). ROC Eindhoven met de opleiding Middenkader Engineering in de sector Techniek. ROC Nijmegen met vijf opleidingen binnen de sector Zorg en Welzijn. ROC van Twente met de opleiding Bouw en Infra in de sector Techniek. Sint Lucas in Boxtel met de opleiding Mediavormgever in de sector Techniek. De onderzoeksinstituten Kohnstamm en SEO monitoren het experiment. Stichting de Netwerkschool ziet toe op de juiste besteding van de beschikbare middelen. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is opdrachtgever. Wat levert het experiment op? Gevalideerde kennis (evidence based) van wat werkt en wat niet bij het verbeteren van het mbo. HET EXPERImENT Bewijs voor de werkbaarheid van het Netwerkschoolmodel in de praktijk.

Wie betaalt? Het experiment wordt voor 80 procent bekostigd door het ministerie van Onderwijs. De overige 20 procent van de aan het experiment gelieerde kosten betalen de scholen zelf. Het ministerie heeft voor het experiment 14 miljoen euro beschikbaar afkomstig uit de gasbaten. Wie kwamen er voor het experiment in aanmerking? Kleurrijke 6-Daagse BeroepsonderwijsAlle mbo-scholen zijn eind 2008 uitgenodigd voor deelname aan het experiment. Naar meer Dertien scholen hebben zich aangemeld en er zijn er vijf geselecteerd.

Hoe ziet het tijdpad eruit? Start experimentele opleidingen (2010). Afronding experiment (2015). Evaluatie en transfer (2011-2016). doelmatigheid mEER INfORmaTIE? www.netwerkschool.nl in het mbo © 2010

Begin november bracht de com- missie ‘Kwalifi ceren en examineren’ haar rapport Naar meer doelmatig- heid in het mbo uit. Deze commis- sie, onder leiding van Jan van Zijl (MBO Raad) en Loek Hermans (MKB Nederland), deed onder- zoek naar de doelmatigheid in het mbo. De commissie pleit onder andere voor meer transparantie en samenhang in de kwalifi catiestruc- tuur. Door afstuderen op het niveau van het kwalifi catiedossier mogelijk te maken, zou het aantal diploma’s sterk omlaag kunnen. Verder kan aanpassing van het Crebo-systeem scholen ruim €30 miljoen besparen. Net als de commissie Oudeman pleit de commissie Hermans/Van Zijl voor meer standaardisering in de examens en een aangepast toezichtregime. In februari komt de commissie nog met een aanvullend Studenten van de Willem Nijholt Academie openen de 6-Daagse en CompetentCity. Lees het verslag vanaf pagina 8 advies over het terugdringen van het aantal opleidingen. Het rapport Naar meer doelmatig- heid in het mbo van de commissie Kwalifi ceren en Examineren is te ‘MBO goed bestuurbaar’ vinden op www.mbo2010.nl. Hier is ook het rapport van de commissie Oudeman te vinden.

Het mbo is goed bestuurbaar, maar het moet beter. Vereen- focussen op de onderwijskwaliteit. kwaliteit niet in de weg, wel is het voudiging van regels helpt scholen, maar een stelselwijzi- Het ‘groene’ onderwijs, van oudsher van belang binnen instellingen te ging is uit den boze. De overheid moet scholen vooral de ondergebracht bij het (voormalige) zorgen voor herkenbare opleidingen Onderzoek ministerie van Landbouw, zou (‘klein binnen groot’). De kwaliteit ruimte geven om zich te focussen op hun kerntaak: het bie- onder het ministerie van OCW van het leiderschap is hierbij cruci- inspectie den van goed vak- en beroepsonderwijs. Dat zijn de belang- moeten vallen. Verder zou de over- aal. Volgens de commissie is het van rijkste conclusies van de commissie Oudeman die onderzoek heid het aantal opleidingen moeten belang dat scholen zelf zorgen voor Tegelijk met het rapport Oude- deed naar de bestuurbaarheid van het mbo. terugdringen en de examens moeten een kritische Raad van Toezicht, met man bracht de Inspectie van het standaardiseren. voldoende onderwijskundige kennis. Onderwijs een rapport uit over de onderwijskwaliteit in het mbo. Ook De commissie ‘Onderwijs en Vereenvoudiging Scholen aan zet Snoeien en groeien dit rapport concludeert dat er een Besturing BVE’ werd in mei 2010 Verdere verbetering van de kwaliteit Maar de bal ligt, zoals gezegd, vooral In een eerste reactie gaf minister Van nauw verband bestaat tussen het be- ingesteld door toenmalig staatsse- van het beroepsonderwijs is volgens bij de scholen. Het is volgens de Bijsterveldt aan blij te zijn met het stuurlijk vermogen van een school cretaris . De de commissie mogelijk en nodig. commissie cruciaal dat scholen de rapport. De oproep aan scholen om en de kwaliteit van het onderwijs. commissie, onder leiding van Mar- De bal ligt volgens de commissie complexiteit van hun werk terug- zich te focussen op hun kerntaak Tussen de mbo-instellingen zijn er jan Oudeman (AkzoNobel), kreeg primair bij de scholen zelf. Zij heb- dringen door zich te concentreren ondersteunt zij van harte. Scholen grote verschillen in bestuurskracht. als opdracht te onderzoeken of het ben nu al de ruimte om de kwaliteit op hun kerntaak: het verzorgen van moeten scherpe keuzes maken en Kenmerkend voor de koplopers, middelbaar beroepsonderwijs nog van het onderwijs te verbeteren. Te- goed beroepsonderwijs. Daarbij is niet aarzelen om te stoppen met te ongeveer 15% van de instellingen, is wel organiseerbaar en bestuurbaar gelijkertijd meent de commissie dat het van belang het aantal opleidin- kleine opleidingen: ‘Ook scholen de systematische kwaliteitszorg. Via is. Het antwoord van de commis- de overheid de scholen kan helpen gen te beperken. Te veel scholen bie- moeten snoeien om te groeien.’ audits, enquêtes en panels meten sie is klip en klaar: de bve-sector door de regelgeving te vereenvoudi- den nog specialistische opleidingen deze scholen voortdurend de kwali- is weliswaar complex, maar prima gen. Zo zou het toezicht zich meer voor een kleine doelgroep aan. Een De aanbeveling om het interne teit van onderwijs en examinering. bestuurbaar. Dat het onderwijs op moeten richten op de scholen die duidelijke keuze ‘wat doen we wel, toezicht aan te scherpen, was haar Ook de organisatie-effectiviteit, bij- veel scholen van onvoldoende kwali- ondermaats presteren. De verant- wat niet’ helpt focus aan te brengen. uit het hart gegrepen: ‘De Raad van voorbeeld rond de aanlevering van teit is, heeft vooral te maken met een woordingslast bij goede scholen kan Toezicht moet de horzel in de huid onderwijsinformatie, heeft gevolgen gebrek aan focus. Er zijn voldoende hierdoor omlaag. Stoppen met beconcurreren van school zijn.’ Ook het idee om voor de onderwijskwaliteit. Het scholen, grote en kleine, die laten Het toezicht zou daarbij gebaseerd Scholen moeten per direct stoppen het toezicht meer te richten op de Inspectierapport toont ten slotte aan zien dat het mogelijk is binnen het moeten zijn op een aantal scherpe met het beconcurreren van elkaar in minder presterende scholen nam zij dat de onderwijskwaliteit toeneemt huidige stelsel goed te presteren. indicatoren, waaronder medewer- de regio. Zij moeten zich concentre- direct over. Een meer uitgebreide naarmate de raad van toezicht meer Kritische factor is volgens de com- kerstevredenheid. Door de drempel- ren op het verbeteren van de basis- reactie zal de minister verwerken in aandacht heeft voor onderwijs. missie met name het bestuurlijk loze instroom voor niveau 2 af te kwaliteit van onderwijs en examens. de ‘mbo-agenda’ die in februari 2011 Het rapport is te vinden op leiderschap. schaffen kunnen scholen zich meer De grootte van de instelling staat verschijnt (zie pagina 3). www.mbo2010.nl. 2 Marktplaats MBO de MBO·krant

Koersvast afstevenen op ambitieuze doelen

In elke MBO krant besteden we aandacht aan een van de te danken aan docenten die vaak disciplines op marktplaatsmbo.nl. Ditmaal staat de categorie over de vloer komen bij bedrijven Strategie centraal. Een interview met Olga Menten (Grafisch en die kennis delen met collega’s van andere (vak)scholen.’ Lyceum Rotterdam). Het moge duidelijk zijn: de stra- Toen Olga Menten anderhalf jaar manier kunnen ze kennis maken tegische route die Menten heeft geleden als afdelingsdirecteur bij het met de breedte van hun vakgebied uitgestippeld, is bedacht vanuit een Koens Grafisch Lyceum Rotterdam (GLR) en die ervaringen verbinden met duidelijke visie. Structuur, kaders, aan de slag ging, zat de organisa- hun eigen interesse.’ inhoud, differentiatie, samenwer- column tie in een veranderproces. Andere king en kennisdeling leiden tot het structuren. Nieuwe kwalificatiedos- Visie en ambitie beste onderwijs. Prachtig om te zien siers. En andere eisen aan docenten. De ambitie van Menten past goed hoe zij overtuigend en koersvast op Een flinke klus om deze transforma- bij de visie van het GLR. Menten: dat ambitieuze doel afstevent. tie in goede banen te leiden. Menten ‘Als vakschool behoor je voorop te koos bewust voor een doelgerichte staan in ontwikkelingen en deze te Nieuwsgierig geworden? Neem dan Hallo gouden keeltjes! veranderstrategie. In eerste instantie delen met de buitenwacht. Dit krijgt snel een kijkje op www.marktplaats- betekende dat veel aandacht voor vorm in samenwerking met het mbo.nl en zoek naar de categorie de ‘basis’: hoe ziet ons onderwijs bedrijfsleven. Verder hebben we veel Strategie. Wat waren jullie in vorm op CompetentCity! Zel- eruit en hoe verhoudt zich dat tot den klonk het betere levenslied zo helder op een het kwalificatiedossier? ‘Er volgden professioneel evenement. Nimmer liet onderwij- intensieve bijeenkomsten met grote zend Nederland zich dermate enthousiast van haar flappen aan de muur om de onder- muzikale kant zien. Jullie zongen je kelen schor wijsinhoud te koppelen aan de kern- op krakers als ‘Zij gelooft in mij’, ‘De glimlach van taken’, vertelt Menten. ‘Tussendoor een kind’ en natuurlijk het onvolprezen Mbo- verdiepte ik me in de beroepen door marktplaats-lied ‘Kijk, tik, vind, print, lees, deel en bedrijven te bezoeken en landelijke bewonder’ (met dank aan Ramses Shaffy). bijeenkomsten bij te wonen. Ook sprak ik regelmatig studenten. Deze Voor zij die er helaas niet waren: op vier oktober exercities leidden uiteindelijk tot een was ik weer in CompetentCity om Jan en alleman duidelijke structuur en kaders. Een op het hart te drukken toch vooral gebruik te ma- voorwaarde om met de onzekerhe- ken van marktplaatsmbo.nl, de vindplaats voor in- den in een veranderproces om te novatieve instrumenten, methodieken en toepas- kunnen gaan!’ singen voor het mbo. Voor de gelegenheid mocht ik mijn lieftallige assistente Betty Bloe meenemen. Samenwerken We kregen een eigen podium op de Holland Plaza Gaandeweg het veranderingsproces en bouwden daar een Karaoke & Knuffel-feestje kwam er steeds meer aandacht voor dat zijn gelijke niet kent. Voor jong en oud. Tussen de inhoud. Logisch, vindt Menten. de poffertjesdampen. Met uitzicht op de snack- ‘Als je weet wat je wil aanbieden, muur. De ideale ambiance. kun je nadenken over de beste ma- nieren om inhoud aan te bieden. De Ik droom er nog vaak van, lieve mensen. Regel- rol van het bedrijfsleven is hierbij matig barst ik in gezang uit. Dus: zullen we nog cruciaal. De grafische beroepen ge- een keer samen zingen? Nog eenmaal gezamenlijk bruiken een groot scala aan nieuwe onze kelen schrapen? Komt-ie dan! Start de band! technieken. Het is voor een school onmogelijk deze diversiteit allemaal Voor degenen met een vraag over toetsing intern aan te bieden. De machines Voor degenen met een vraag over BPV zijn zeer kostbaar en de technologi- Voor degenen die maar vruchteloos blijft zoeken sche ontwikkelingen gaan zeer snel. Moet nu weten, onze site denkt met u mee! Ik zet daarom sterk in op samenwer- king met bedrijven. Liefst zie ik een Klik, tik, vind, print, lees, deel en bewonder groep studenten af en toe een dagje Klik, tik, vind, print, lees, deel en bewonder vertrekken om van hun eigen docent Klik, tik, vind, print, lees, deel en bewonder les te krijgen in een bedrijf. Op die Klik, tik, vind, print, lees, deel en bewonder Niet zonder ons

Groet, Koen Kobalt Studenten geven mbo een kleine 7 www.marktplaatsmbo.nl

Vergeleken met twee jaar geleden zien de studenten in onder andere er volgend jaar een heeft. Op basis zijn studenten positiever over klachtafhandeling en informatie van de resultaten heeft het JOB een bijvoorbeeld de modernisering vanuit de school over opleidin- agenda opgesteld. van het mbo, de begeleiding die gen en lesroosters. Ook willen de ze krijgen van hun docenten, hun studenten graag dat de onderwijs- De rapportcijfers die mbo-stu- stage (aansluiting van de theorie instellingen meer werk maken van denten aan hun instelling geven, op de praktijk), hun examens en de buitenschoolse activiteiten en geven variëren aanzienlijk. De slechtst veiligheid op hun school. Dat blijkt ze aan het belangrijk te vinden dat beoordeelde instellingen krijgen het uit de JOB-Monitor, onderdeel van er gekeken wordt naar onderwijstijd. rapportcijfer 5,6. Landelijk krijgen de mbo-benchmark, die de Jongeren instellingen gemiddeld een 6,4. Ne- Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) Daarnaast staat inspraak hoog op de gen instellingen scoren gemiddeld in november presenteerde. agenda: 30 procent geeft aan mee te een zeven of hoger. Eén instelling willen praten over schoolbeleid. De loopt hierin voorop met een acht Ruim 150.000 studenten (een derde onderwijsinstellingen zijn al bezig als rapportcijfer. Niet toevallig is dit van de totale mbo-populatie) vulde met het formeren van studenten- ook de instelling waar sfeer als zeer de monitor in. Verbeterpunten raden; afspraak is dat elke school goed werd beoordeeld. november 2010 Actueel 3

De mbo-agenda van de woordvoerders in de Tweede Kamer

Ton Elias, VVD Metin Celik, PvdA , GroenLinks ‘Ik zie drie prioriteiten: een ‘Ik heb alle leerlijnen van het ‘De komende jaren gaat het om betere aansluiting op het be- beroepsonderwijs gedaan: leao, twee dingen: talentontwikkeling drijfsleven, minder uitval (25.000 meao (niet afgemaakt), politie- en realiteitszin. Het mbo moet in 2015) en een goede regeling school, politieacademie en post de talenten van jongeren aan- voor 30plussers. Investeren in hbo management organisatie spreken. Als iemand goed kan volwassenenonderwijs is niet en beleid. Mijn zoon zit op het toneelspelen, is het goed dat ta- alleen een taak van de overheid, mbo. De komende jaren moet in lent te ontwikkelen. Maar de link maar ook van het bedrijfsle- ieder geval het mbo aantrekke- met de reële arbeidsmarkt moet ven en de volwassenen zelf. lijker worden. Het niveau en het niet vergeten worden. Het is de Misschien moeten de kosten imago moeten beter, het mbo taak van de school studenten door de drie partijen gedeeld moet beter aansluiten op het duidelijk te maken dat je met worden. Voor volwassenen kan hbo, de beste docenten moeten zo’n talent in allerlei beroepen ook de maatschappijleer worden op het mbo les geven.’ tot je recht kunt komen.’ afgeschaft.’ Minister Marja van Bijsterveldt: ‘Brede mbo-agenda 2011-2015’

In een samenhangende agenda wil minister Marja van Bijs- terveldt de mbo-ambities voor de komende jaren vastleg- gen. Deze agenda verschijnt in februari of maart 2011. , CDA , SGP , PVV ‘In de agenda moet een centrale ‘In het mbo is de komende jaren Was voor hij lid werd van de plaats zijn voor een veel betere genoeg werk aan de winkel. Tweede Kamer 34 jaar leraar Minister Van Bijsterveldt deed dus op brede steun te kunnen reke- aansluiting met het hbo. Daar- Binnen het competentiegericht Nederlands, onder andere op deze aankondiging op 10 novem- nen. Tijdens het debat ging, wat het naast moet er ruimte blijven onderwijs moeten instellingen het Albeda-college in Rotterdam ber tijdens de behandeling van de mbo betreft, veel aandacht uit naar voor tweede kans onderwijs: wie hun profiel scherp hebben. De Zuid. Tevens was hij mede- Onderwijsbegroting in de Tweede het voorstel uit het regeerakkoord alsnog een diploma wil halen basis moet de komende jaren oprichter en bestuurslid van Kamer. Het is haar bedoeling deze om voor de publieke bekostiging moet niet te veel drempels in alle instellingen gewoon op de vereniging Beter Onderwijs brede agenda, die de jaren 2011- van mbo-opleidingen een leeftijds- tegenkomen. Ook moet het orde zijn: goede begeleiding Nederland (BON). ‘Ik zou blij zijn 2015 omvat, over enkele maanden te grens van 30 jaar te hanteren. Het competentiegericht onderwijs en voldoende lesuren. In de sa- als de onderwijselite, verza- presenteren. De agenda zal voor een kabinet zelf buigt zich ook nog over de komende jaren verankerd menhangende agenda 2011-2015 meld in allerlei raden, helemaal groot deel ook een reactie zijn op de de gevolgen van deze maatregel. worden: duidelijke kwalificaties moet daarnaast de waardering verdwenen is. Het onderwijs inzichten en aanbevelingen van de waaraan iemand moet voldoen en ruimte voor vakmanschap moet worden teruggegeven aan commissie-Oudeman. Deze com- wil hij het diploma behalen.’ centraal staan.’ leraren, ouders en leerlingen.’ missie ‘Bestuurbaarheid’ onderzoekt sinds mei of het mbo in de huidige Het regeerakkoord complexe omgeving nog wel in staat over het mbo is zijn brede opdracht te vervullen. Ook het rapport van de commissie Volgens het regeerakkoord streeft Van Zijl/Hermans (de commissie het kabinet naar meer samenwer- ‘Kwalificeren en examineren’) zal king tussen onderwijs en bedrijfs- verwerkt zijn in de agenda. Het- leven: zelfde geldt voor een aangekondigd - meer mensen uit het bedrijfsleven onderzoek van de Inspectie van het gaan les geven op scholen Onderwijs over de bestuurskracht - meer aandacht in onderwijs voor van het mbo. Van Bijsterveldt: ‘Ik ondernemerschap kom met een samenhangend geheel - de tevredenheid van het bedrijfsle- om de zaken heel goed met elkaar in ven weegt mee bij de bekostiging André Rouvoet, CU , SP , D66 verband te brengen en een overtui- van de scholen ‘De mbo-agenda moet oog heb- ‘Het tweedekans onderwijs ‘Ik weet als geen ander wat gende agenda neer te leggen voor - de drempelloze instroom in mbo-2 ben voor diversiteit: sommige moet blijven bestaan. Ook stapelen is: via mavo en havo het mbo.’ verdwijnt scholen krimpen al, andere mensen die later in hun leven ben ik naar het hbo gegaan. Er - leeftijdsgrens van 30 jaar voor groeien nog. Het is voor scholen iets willen leren, moeten daar de moet snel wat gebeuren aan de Steun bekostiging mbo een uitdaging zich te concen- mogelijkheden voor krijgen. Op kwaliteit van de opleidingen. Het Tijdens het debat bleek opnieuw - meer ruimte voor werkscholen en treren op waar zij goed in zijn. veel scholen is het een bende: kan gewoon niet dat leerlingen dat een ruime Kamermeerderheid vakcolleges Er zijn te veel opleidingen en fusies hebben geleid tot mega- geen lessen ontvangen omdat de invoering van de competentiege- - centraal examineren van kernvak- het aantal neemt nog toe. Dit scholen, waarin docent en leer- er geen leraren zijn. Er moeten richte kwalificatiestructuur steunt. ken leidt tot hoge kosten en is niet ling uit het oog zijn verloren. bredere opleidingen komen die SP-woordvoerder Manja Smits kreeg - intensiveren onderwijstijd eerste effectief. Daar is nog winst te Een veel te groot deel van het voor bedrijven herkenbaar zijn. bij haar verzet zelfs geen steun van (en wellicht tweede) leerjaar behalen. Dat geldt ook voor de geld blijft hangen bij bestuur- De grootste prioriteit heeft de het nieuwe PVV-Kamerlid Harm - verkorting leerwegen van aantal aanval op de schooluitval: die ders die liever een mooie auto kwaliteit en beschikbaarheid van Beertema. Het al voor de verkiezin- opleidingen moet worden doorgezet.’ hebben dan een goede docent.’ leraren.’ gen ingediende wetsvoorstel lijkt 4 Professionalisering / inhoud de MBO·krant

ROC van Twente zet eigen ROC Academie op Ontwikkeling Netwerk-

In 2006 besloot ROC van Twente haar eigen academie op te scholen in kaart gebracht zetten. Want waarom zou een instituut met pedagogisch geschoolde mensen niet zelf een centrum voor ontwikke- ling kunnen inrichten waar mensen met opleidingsvraag- De Argumentenfabriek en de Net- uitwerking voor het mbo en vandaar uit naar stukken terecht kunnen? werkschool zijn al vanaf het begin concrete experimenten. onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de periode tot en met 2015 geeft de Ar- gumentenfabriek elk half jaar op haar eigen Dat blijft zo tot het einde van de ex- ‘We vinden dat onze medewerkers alle deelnemers, evaluatie van de unieke manier een update van de ontwikkelin- verantwoordelijk zijn voor hun cursussen via een enquête en een perimenten. gen. ontwikkeling. Ze moesten de moge- vraaggericht aanbod.’ Dit aanbod lijkheden krijgen die verantwoorde- komt op verschillende manieren Op de pagina hiernaast zie je de eerste info- lijkheid ook te kunnen nemen’, ver- tot stand. Van Sunder: ‘Soms vergt De Amsterdamse bedenkers van de kaart. Deze kaart kan gezien worden als de kaart klaart Gerrie van Sunder (CvB-lid een ontwikkeling in de organisatie inmiddels bekende, op metrokaarten lijkende, behorende bij de ‘nul’-situatie, de start van de van ROC van Twente) het waarom aanpassingen. Vorig jaar bijvoor- informatieve schema’s, leidden in 2006 de experimenten. Met daarop, voor zover intro- van het opzetten van de academie. beeld hebben we teamcoördinatoren brainstormsessies die de input vormden voor de ductie nog nodig is, in het kort de belangrijkste ‘Zo creëer je een plek waar mede- ingevoerd: een nieuwe functie die eerste aanzet van de Netwerkschool. Ook in de vragen en antwoorden over de Netwerkschool werkers hun ontwikkelingsvraag we ondersteunden met cursussen stappen die daarna volgden bleef de Argumen- (doel, meerwaarde, tijdpad et cetera) en infor- gericht kunnen neerleggen. Essenti- via de ROC Academie. Maar het tenfabriek betrokken – van tekentafelschoon- matie over de experimenten (en de uitvoerende eel als je professionaliseren hoog in leeuwendeel van het programma heid voor het gehele onderwijs naar specifi eke organisaties). het vaandel hebt.’ ontstaat doordat er een concrete vraag is vanuit teams.’ Zo wilde een Drijvende kracht team een cursus om te leren omgaan De hobbels op de weg naar de met de nieuwe smartboards. academie onderving de instelling met een aantal richtlijnen. Hoofd Interventie P&O Adrie Michels: ‘Ondanks onze De toegevoegde waarde van de omvang organiseren we de opleidin- academie is meerledig. ‘Vanuit gen kleinschalig. We doen dat samen medewerkerperspectief is het een en met een gezamenlijk belang. plek waar je ontwikkeling kunt in- Bovendien helpt het een drijvende kopen en competenties breder kunt kracht te hebben. Iemand die gelooft inzetten dan alleen via de functie dat de academie een succes wordt. die je bekleedt’, aldus Van Sunder. Dat was voor ons Rikie Oosthof, die ‘Dit moet uiteindelijk leiden tot al enkele jaren bij ROC van Twente een meerwaarde voor de studen- werkzaam was, onder andere als ten. Zij krijgen immers les van nog dyslexiespecialist en coördinator. beter toegeruste docenten. Voor de Zij is het gewoon gaan doen. Met als organisatie is de toegevoegde waarde gevolg dat de Academie vanuit P&O dat de ontwikkeling zichtbaar wordt Potentiële Centra voor Innovatief is opgericht met een hoge betrok- gemaakt. En tot slot ontwikkelen de kenheid van de directeuren.’ teams zich ook nog eens.’ Kennisde- Vakmanschap strijden om investering ling, kwaliteitsborging en kostenbe- sparing doordat je geen cursussen hoeft in te kopen. Maar het succes van de ROC Academie wordt vol- Laat mbo-instellingen uitblinken op gebieden waarin Neder- onderzoek en innovatie. Onderdeel gens Michels bepaald door tevreden land voorop loopt. Dit advies van de commissie Hermans na- van de investeringen in het mbo zijn cursisten. ‘Die melden zich voor men de ministeries van OCW en EZ ter harte. Ze investeren de Centra voor Innovatief Vak- nieuwe cursussen, waardoor een manschap. Moerman: ‘De nieuwe de komende jaren 28 miljoen euro in Centra voor Innovatief Centra vestigen zich op een hotspot, Vakmanschap (mbo) en Centres of Expertise (hbo). Op één een plaats in Nederland waar veel voorwaarde: de nieuwe centra moeten na deze investering bedrijvigheid is op een sleutelge- ‘Het helpt een drijvende voor zichzelf kunnen zorgen. bied. Ze willen de beste zijn, de beste kracht te hebben. Iemand leerlingen leveren, innovatief aan de die gelooft dat de academie slag, op dat specifi eke gebied.’ De nieuwe Centra voor Innovatief de investering. Maar dan moeten een succes wordt’ Vakmanschap (CIV) mogen niet ze van de commissie nog meer Stapsgewijs afhankelijk worden van subsidies. bedrijfseconomisch gaan denken. De ministeries starten stapsgewijs Daarom vroegen de ministeries om Moerman: ‘De commissie benaderde met de CIV’s. Als de commissie breed draagvlak in de organisatie een ondernemingsplan dat leidt tot de ondernemingsplannen met de oordeelt dat de ondernemingsplan- ontstaat. Als een cursus slecht wordt fi nanciële zelfstandigheid. Eenen- blik van een kritische vriend. De be- nen kansrijk genoeg zijn, komen er beoordeeld, grijpen we in. We willen twintig consortia van bedrijven langrijkste feedback: zorg voor een twee CIV’s op drie sleutelgebieden: de kwaliteit hoog houden.’ en onderwijsinstellingen dienden duurzaam concept, met bedrijven in Chemie, Water en High-Tech Auto- een ondernemingsplan in bij een de lead.’ motive Systems. Ook de Centres of Kennisdeling expertcommissie van het Platform Op 14 december presenteren de Expertise, die op hbo-niveau gaan De fl yer van ROC van Twente om de Van Sunder benadrukt dat de Bèta Techniek (PBT). Deze commis- overgebleven consortia daarom hun opereren, richten zich op deze drie academie te promoten academie niet van één afdeling is, sie beoordeelde de eerste versies van bijgewerkte ondernemingsplannen. sleutelgebieden. maar van het hele ROC. Naast het de plannen. Zeven consortia bleven Op 31 december besluit de commis- toegenomen aanbod vinden zowel over. Zij strijden de komende maand sie in welke plannen de ministeries Moerman: ‘Bijzonder aan dit project Concrete vraag Michels als Van Sunder de eerder om de zes beschikbare plekken. gaan investeren. is dat de instellingen zich werkelijk In 2008 startten de eerste cursus- genoemde training voor studieloop- gaan profi leren als innovatief op een sen. ‘We begonnen met studieloop- baanbegeleiding een succesverhaal. Bedrijfseconomisch Sleutelgebieden bepaald sleutelgebied. En de instel- baanbegeleidingtraining voor de Pieter Moerman, projectleider bij De CIV’s onderscheiden zich niet lingen onderscheiden zich doordat docenten’, vertelt Michels. ‘Daarbij Michels: ‘Maar ook de themale- PBT, vertelt: ‘De overgang naar alleen met een bedrijfsmatige aan- ze zo intensief gaan samenwerken liepen we tegen zaken aan die we zingen die we organiseren, beval- bedrijfseconomisch denken, aan pak. De centra gaan zich namelijk met het bedrijfsleven dat ze gaan moesten organiseren, zoals vervan- len bijzonder goed. Doordat elke de hand van ondernemingsplan- profi leren binnen een van de zes werken zoals het bedrijfsleven.’ Dit gers regelen om doceerwerkzaam- geïnteresseerde medewerker zich nen, maakt dit initiatief uniek. De ‘sleutelgebieden’ die Nederland kent. betekent ook een fi nanciële samen- heden over te nemen. Om die reden kan inschrijven, bevorder je als or- kansrijke instellingen hebben een Dit zijn sectoren waarin Neder- werking. De overheidsinvestering hanteert de academie nu een aantal ganisatie de kennisdeling. Hierdoor eerste stap gemaakt naar die manier land in de top-5 van de wereld vraagt namelijk om vijftig procent principes: een vast verrekentarief, ontstaan er dwarsverbanden door van denken.’ De plannen die nu wil komen. Om dat te bereiken cofi nanciering van de partijen in de versleuteling van de kosten over het hele ROC heen.’ nog meedingen, maken kans op investeert de overheid in onderwijs, consortia. november 2010 Professionalisering / inhoud 5

Innoveren in het mbo met de Netwerkschool Experiment de Netwerkschool. Wat houdt Wat is de Netwerkschool? De Netwerkschool is een denkmodel voor de inrichting van de school van de toekomst. het in? Het Netwerkschoolmodel is gericht op de bedrijfsvoering van een school. Het eerste Netwerkschoolmodel, voor alle kinderen van 12 en ouder, is ontwikkeld in 2006. In 2008 hebben negen mbo-scholen het model gespecificeerd voor het mbo; Netwerkschool 2.0.

Wat is het doel van de Netwerkschool? Het doel van de Netwerkschool is de kwaliteit van het onderwijs te verhogen en de kosten te verlagen. DE NETWERKSCHOOL Waarin onderscheidt de Netwerkschool zich? Tijd: de Netwerkschool is het hele jaar open. Aandacht: er is altijd persoonlijke aandacht voor de student (studiebegeleider, leerlingvolgsysteem). Maatwerk: studenten volgen modules in hun eigen tempo (zittenblijven kan niet). Netwerk: de school werkt nauw samen met het bedrijfsleven, de buurt en met oud-studenten. Cultuur: de Netwerkschool heeft een expliciete organisatiecultuur. Maatschappelijk rendement: studentenbedrijven leveren diensten aan de omgeving van de school.

Wat houdt het experiment in het mbo in? Het experiment is bedoeld om de Netwerkschool in de praktijk te beproeven. Het gaat om de implementatie van het gehele model (dus niet om losse onderdelen). Scholen maken hun eigen plan over de manier waarop ze het model implementeren. Het experiment loopt vijf jaar (2010-2015) en wordt wetenschappelijk gemonitord.

Wie voert het experiment uit? Helicon Opleidingen MBO Velp met negen opleidingen in de sector Landbouw (Natuur en Leefomgeving). ROC Eindhoven met de opleiding Middenkader Engineering in de sector Techniek. ROC Nijmegen met vijf opleidingen binnen de sector Zorg en Welzijn. ROC van Twente met de opleiding Bouw en Infra in de sector Techniek. Sint Lucas in Boxtel met de opleiding Mediavormgever in de sector Techniek. De onderzoeksinstituten Kohnstamm en SEO monitoren het experiment. Stichting de Netwerkschool ziet toe op de juiste besteding van de beschikbare middelen. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is opdrachtgever. Wat levert het experiment op? Gevalideerde kennis (evidence based) van wat werkt en wat niet bij het verbeteren van het mbo. HET EXPERImENT Bewijs voor de werkbaarheid van het Netwerkschoolmodel in de praktijk.

Wie betaalt? Het experiment wordt voor 80 procent bekostigd door het ministerie van Onderwijs. De overige 20 procent van de aan het experiment gelieerde kosten betalen de scholen zelf. Het ministerie heeft voor het experiment 14 miljoen euro beschikbaar afkomstig uit de gasbaten. Wie kwamen er voor het experiment in aanmerking? Alle mbo-scholen zijn eind 2008 uitgenodigd voor deelname aan het experiment. Dertien scholen hebben zich aangemeld en er zijn er vijf geselecteerd.

Hoe ziet het tijdpad eruit? Start experimentele opleidingen (2010). Afronding experiment (2015). Evaluatie en transfer (2011-2016).

mEER INfORmaTIE? www.netwerkschool.nl

© 2010 6 Agenda / Taal en Rekenen de MBO·krant

Voorbeeldexamens taal en rekenen in maart beschikbaar

De eerste voorbeeldexamens taal en rekenen voor niveau ingediend. Deze implementatieplan- ling van werkwijzen en ideeën over en rekenen én taal- en rekencentra. 4 zijn in maart 2011 voor de scholen beschikbaar. Een jaar nen beschrijven wat instellingen visie en beleid, strategie en aanpak, De bloemlezing zal medio december later worden ook de voorbeeldexamens voor niveaus 2 en 3 van plan zijn te ondernemen met de effectmeting en bijzondere activitei- 2010 via de site van het Steunpunt extra middelen voor taal en rekenen. ten. Speciale aandacht is er voor de taal en rekenen mbo (www.steun- opgeleverd. thema’s professionalisering, integra- punttaalenrekenenmbo.nl) te down- Het Steunpunt taal en rekenen mbo tie van taal en rekenen in vaklessen loaden zijn. Iedere mbo-instelling heeft de plannen geanalyseerd in de en bpv, doorlopende leerlijnen taal ontvangt een aantal exemplaren. Vanaf het schooljaar 2013/2014 zijn niveau 4 beschikbaar en kunnen in- ‘Rapportage analyse implementa- de centraal ontwikkelde examens stellingen hiermee ervaring opdoen. tieplannen taal en rekenen mbo’. De voor taal en rekenen verplicht op ni- Een jaar later volgen de voorbeeld- rapportage is te vinden op de site veau 4 van het mbo. Deze examens examens voor niveaus 2 en 3. van het Steunpunt taal en rekenen worden niet centraal afgenomen, mbo, evenals een servicedocument maar zijn wel centraal ontwikkeld. Implementatieplannen met een samenvatting. De komende jaren ondersteunen het De komende jaren is er extra geld Steunpunt taal en rekenen mbo, het beschikbaar voor scholen die werken Inspirerende bloemlezing College voor Examens en Cito scho- aan een verbetering van het taal- en Ook heeft het Steunpunt een selectie len bij het opdoen van ervaring met rekenbeleid. Volgens de ‘Regeling gemaakt van opvallende elementen deze centraal ontwikkelde examens. intensivering Nederlandse taal en re- uit de implementatieplannen. Deze In maart 2011 zijn de eerste voor- kenen mbo’ hebben de scholen voor bloemlezing ‘Inspiratie voor taal en beeldexamens taal en rekenen voor 1 april 2010 een implementatieplan rekenen’ bevat een bonte verzame-

Agenda

Boardroomsessies voor mbo–sectordirecteuren en mbo–bestuurders

Locatie: Slot Zeist Tijd: 16.00 – 20.30 uur

Data voor boardroomsessies voor Bestuurders en Sectordirecteuren:

Keynotespreker Sectordirecteuren Bestuurders Reflectiebijeenkomst 9 december 14 december 2010

Nieuwe naam, vertrouwd aanbod

Aanbod Netwerk Academy vanaf november 2010 WAS:

Regionale bijeenkomsten ‘Succes in beeld’ samen sturen op de kern van de school De Kwaliteitsagenda VO heeft een flinke impuls gegeven aan de innovatie- en verbetertrajecten die in de vo-scholen lopen. Uit het project Succes in Beeld is gebleken dat scholen aan de slag zijn gegaan met WORDT: het ontwikkelen van beleid, maken van plannen en het implementeren daarvan. Echter, zulke trajecten Colofon vergen een goed samenspel tussen schoolleiding De MBO krant is een uitgave van het procesmanagement MBO 2010. en docenten. Voor de schoolleiding betekent dit dat Deze maandelijkse uitgave is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij de invulling gegeven moet worden aan gericht veran- invoering van competentiegericht onderwijs in het mbo. dermanagement waarbinnen communicatie, creëren van draagvlak en systematische evaluatie essentiële Postbus 7001, 6710 CB Ede, elementen zijn. Voor docenten betekent dit het t (0318) 64 85 65, e [email protected], i www.mbo2010.nl vertalen van schooldoelstellingen naar hun eigen CONCEPT: Ravestein & Zwart, Nijmegen werkzaamheden en vice versa vanuit de eigen pro- VORMGEVING: Lauwers-C, Nijmegen fessie inbreng leveren voor het schoolbeleid. Deze TEKST: Ravestein & Zwart regionale bijeenkomsten inspireren zowel schoollei- ders als docenten tot dit samenspel. REDACTIE: Rutger Zwart (hoofdredacteur), Hans van Nieuwkerk (procesmanagement MBO 2010), Rini Weststrate (procesmanagement Leren van elkaar, ideeën delen, samen zaken MBO 2010), Joris van Meel (Ravestein & Zwart), Olaf van Tilburg 12 januari 2010: Evoluon Eindhoven (Ravestein & Zwart), Walther Tibosch (MBO Raad en CvB’er SintLucas – NA kaart.inddaanpakken 1 en deskundigheid opbouwen. Dat21-09-2010 14:52:46 13 januari 2010: Corpus Leiden de eindhovense school) en Haye van der Werf was de inzet van de Herontwerpschool. We blij- 19 januari 2010: Abe Lenstra Stadion Heerenveen ven ons hiervoor inspannen onder een nieuwe 20 januari 2010: Regardz de Eenhoorn Amersfoort AAN DIT NUMMER SCHREVEN MEE: John van Enckevort, Lonneke Gillissen, naam: Netwerk Academy. Oude wijn in nieuwe Pascal Klaassen. zakken? Nee, want de praktijk van elke onder- De subnetwerken Rekenen zijn ook al bekend: FOTOGRAFIE: Erik Kottier (7, 8 midden, 11, 12, 13, 14, 16 rechts onder, 17, 18 wijsprofessional is intussen behoorlijk veran- 19 januari 2011: Zuid West - Grafisch Lyceum links boven, 20 onder, 21 boven), Rob Nelisse (10, 13, 18 rechts, 19, 21 onder, 22), derd. En zo ook het aanbod van de Netwerk Rotterdam Freddy Schinkel (1, 2 links, 8, 9, 15, 20 boven, 23, 24), ROC van Twente (4). Academy. Nieuwsgierig naar de veranderingen? 26 januari 2011: Zuid Oost - Helicon Helmond DRUK: BDU, Barneveld Kijk op onze site en u bent weer helemaal op de 2 februari 2011: Noord - Deltion Zwolle hoogte van ons vernieuwde aanbod. Ons motto OPLAGE: 40.000 blijft hetzelfde: learning by training and doing.

onderwijs dat werkt november 2010 HRM-congres 7

Scherper aan de wind

Op 23 september spraken ruim 200 HRM’ers over de professionalisering van HRM in het onderwijs. Een verslag. ‘Van bovenaf kun je veel beïnvloeden, maar mensen moeten zelf zin hebben.’

Rob Vinke: ‘Mensen maken het verschil’

nder de noemer ‘Scherper aan het bedrijfsleven. De samenwerking daarmee de wind’ kent deze congresdag, is dus van cruciaal belang’, stelt Van Zijl, om Uitgelicht: georganiseerd door Focusgroep te concluderen dat er scherper aan de wind HRD, MBO Raad, MBO 2010 en de gezeild zal moeten worden. ‘Den Haag zal workshop AOC Oost OHerontwerpschool, drie thema’s. De HRM- windkracht 12 bieden. Dat is voor geoefende professional en zijn toegevoegde waarde bij zeilers een uitdaging. Maar het betekent ook AOC Oost zocht naar een beter passende organisatievorm en besloot te gaan werken met organisatieverandering en organisatievernieu- dat de meer kwetsbare zeilers in de problemen teams. De 22 teamleiders vroegen hun bestuur om scholing. Samen met hun directeuren, wing. Het uitwisselen en delen van ervaring zullen komen. Ik wens u toe: veel wind, maar stafhoofden en bestuurders volgden zij het programma ‘De Excellente Schoolleider’, vertel- en kennis rondom HRM-onderwerpen. En ook het vermogen deze om te zetten in meer len Pieter Coree, HR-manager en Erika Krone, facilitator van het programma en partner bij – thema 3 – het bevorderen van een HRM- energie en meer resultaat.’ BMC. netwerk, zodat kennis en kunde beter kunnen worden gedeeld en dus benut. Nadat dagvoor- Het verschil ‘De Excellente Schoolleider’ is opgebouwd rond 360 graden feedback, die de deelnemers van zitter Jolande Rijnders van ROC Mondriaan De volgende spreker, Rob Vinke, hoogleraar hun medewerkers krijgen op hun competenties, leiderschapsstijlen en organisatieklimaat. ‘Scherper aan de Wind’ heeft geopend door te personeelswetenschappen aan de Business Daarbij worden zes leiderschapstijlen en zes dimensies van een werkklimaat onderscheiden. zeggen dat er vooral ook gelegenheid is voor Universiteit Nyenrode, heeft een toevoeging Krone: ‘Elke stijl is op zich goed, maar een motiverend werkklimaat ontstaat als de leiding- netwerken met collega’s, is het de beurt aan aan de congrestitel ‘Scherper aan de wind’: gevende varieert in stijlen en deze adequaat weet toe te passen.’ Uit het onderzoek onder voorzitter van de MBO Raad Jan van Zijl. mensen maken het verschil. Om als HR niet honderden medewerkers bleek gemiddeld genomen de democratische leiderschapsstijl do- alleen gelijk te hebben, maar ook te krijgen is minant bij AOC Oost. De klimaatdimensie duidelijkheid scoorde daarbij laag. De leidinggeven- Vasthouden volgens Vinke een aantal zaken nodig. ‘Naast den gingen met hun persoonlijke leerdoelen aan de slag. Krone: ‘Toen de medewerkers na Van Zijl ziet meer dan ooit reden om naar oerkracht en oefening is het goed om te zien een jaar nogmaals om feedback werd gevraagd bleek het werkklimaat verbeterd, evenals het de toekomst te kijken. ‘Daarbij staat de vraag hoe ver je op de lange termijn kunt komen. repertoire van de leidinggevenden.’ Het gesprek over de organisatiewaarden heeft daar zeker voorop hoe de kwaliteit én kwantiteit van het Ook moet je je enthousiasme delen en van aan bijgedragen. Bestuur en leidinggevenden zien uit naar een volgende feedbackronde. docentenpersoneel op niveau kan worden ge- elkaar overnemen.’ houden.’ Want: ‘Het onderwijs is van groot be- lang voor ons land. Om die reden zou er meer Als laatste punt geeft de hoogleraar aan dat politieke aandacht en geld aan moeten worden mensen helaas geneigd zijn naar negatieve gegeven. Daarbij speelt natuurlijk het vraag- emoties te luisteren. ‘We kijken niet naar de stuk van de vergrijzing en de noodzaak langer dingen die succesvol zijn en waar we meer door te werken.’ Van Zijl vraagt zich af hoe we mee willen. Dat moet veranderen, want er Uitgelicht: meer mensen aan het werk krijgen en houden. komen nieuwe generaties aan. Je moet willen Vervolgens stipt hij het relatief vroegtijdige dat ze van je blijven houden. Ook moeten workshop SintLucas de eindhovense school vertrek van docenten uit het arbeidsproces mensen die met hart en ziel in het vak zaten, aan. ‘De Bapo, die de werkdruk voor oudere maar zijn geswitcht, zich weer welkom weten. HR-manager Eli van Beekveld vertelt over de wijze waarop de HR-afdeling van SintLucas de docenten moet beperken, verhoudt zich niet Organiseer bijvoorbeeld een alumnidag – het eindhovense school bijdraagt aan het structurele personeelstekort en het realiseren van een tot de leeftijd waarop de rest van de mensen in goedkoopste beleid dat er is.’ Als de eerste stap kwaliteitsslag om de medewerkers te professionaliseren. onze maatschappij met pensioen gaat. En die eenmaal genomen is, komen de docenten im- vroegtijdige uittreding raakt de kwaliteit en mers maar wat graag terug, aldus Vinke. Op initiatief van Van Beekveld ontwikkelden de medewerkers van het gefuseerde SintLucas de kwantiteit van het onderwijs.’ De grote vragen eindhovense school onder het motto ‘Ga ondernemen!’ een actieplan. Van Beekveld: ‘Na de in het onderwijs zijn inzetbaarheid, produc- Eigen talent fusie wilden we de waarden refreshen, samen de processen formuleren, en die vertalen naar tiviteit en motivatie. Maar: ‘Er wordt niet ge- Evenals Van Zijl is Vinke van mening dat het wat ze betekenen voor het individu.’ Achtereenvolgens duidden de medewerkers hun beeld ïnvesteerd in oudere werknemers. Speerpunt motiveren van de docenten van groot belang van de organisatie, linkten hier de organisatiekernwaarden aan en gaven aan welke ze koes- zijn nog altijd de jongeren, terwijl het blijven is. ‘Iemand heeft het naar zijn zin in zijn vak, terden en welke doorbroken moesten worden. Op basis hiervan maken alle medewerkers dit boeien, vasthouden en motiveren van ouderen maar dat is na drie jaar ineens over. Hoe heeft jaar met behulp van het Professioneel statuut van de AOb een persoonlijk statuut. Trainer/ zeker zo belangrijk is.’ De MBO Raad-voorzit- dat kunnen gebeuren?’ Het antwoord daarop talentontwikkelaar Rob de Haas begeleidt dit proces en zal met de workshopdeelnemers in ter is daarbij van mening dat de docenten daar krijgen de deelnemers na twee workshops, die vogelvlucht hetzelfde doen. De Haas: ‘Als je anders naar opvattingen kijkt, kijk je ook anders zeker ook zelf voor verantwoordelijk zijn. ‘Van ze uit het totale aanbod van veertien heb- naar oplossingen.’ Hij vraagt hen of ze uit een aantal kaarten er één willen kiezen die staat bovenaf kun je veel beïnvloeden, maar mensen ben gekozen. Vinke geeft hen mee dat het om voor hun positie in de organisatie. Hierna kiezen de deelnemers een kaart die ideáliter bij die moeten zelf zin hebben.’ gemotiveerd te blijven vooral belangrijk is positie past en geven ze aan wat ze willen koesteren en wat doorbreken. De workshop opent ondernemer te worden van het eigen talent. een flink aantal ogen. Windkracht 12 Of het nu gaat om HRM’ers of mbo-docenten. En dan is er nog het spanningsveld van het ‘Een mens is nou eenmaal niet in staat het- Bekijk de inhoud van de workshops op www.herontwerpschool.nl. mbo: een branche die afwijkt van de andere zelfde werk langdurig leuk te blijven vinden. onderwijssectoren. ‘Ons type docent staat niet Alles heeft een verzadigingsmoment en dan altijd en alleen maar voor de klas. Er is voort- moet je een vorm vinden waarin je je kunt durend interactie met de arbeidsmarkt, met herbronnen.’ 8 6-Daagse de MBO·krant

Special

Maandag 4 oktober: CompetentCity

Herbeleef de keynotes, workshops en het CompetentCity slotdebat op pagina 10 tot en met 22!

Dinsdag 5 oktober: Dag van de Stage Kracht van het mbo Omar Munie, tassenmaker en MBO-mars- hall, liet weten een voorbeeld te willen zijn voor de mbo’ers: ‘Ik heb het mbo heel hoog zitten, zeker als ik zie wat je ermee kunt Ook dit jaar toonden duizenden leerbedrij- bereiken. Als mbo’er moet je je droom waar- ven op deze dag met taart en toespraken maken.’ Ondertussen zag het publiek Ineke hoezeer zij hun stagiaires weten te waar- Dezentjé-Hamming-Bluemink worstelen deren. Maar er gebeurde nog meer op de met de deurklink. ‘Ik heb weleens wat van Dag van de Stage. Zeker in Den Haag. Daar Ikea in elkaar gezet, maar dit is veel moeilij- kwamen op het Plein 38 Nationaal Kam- ker’, aldus de parlementariër. pioenen van de Skillswedstrijden bij elkaar om de strijd aan te gaan met politici Ineke Na even later ook een poging gewaagd te Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), hebben om elektriciteitsdraden zo te beves- (CU), (PvdA) tigen dat een lamp gaat branden, verzuchtte en tassenontwerper Omar Munie. In vier ze: ‘Er gaan dagen voorbij dat ik dit niet categorieën – zorg, elektrotechniek, etaleren doe. Als ik dit goed heb volbracht, kan ik en bouwtimmeren – ging het dappere viertal straks vast het lampje op het spreekgestoelte al bij voorbaat kansloos ten onder tegen repareren. Maar ik laat het liever aan de de Nationale Kampioenen. Zo nam Lea vakmensen over.’ Of aan Arie Slob. De CU’er Bouwmeester het op tegen Willem Bever- wist zich, gemeten over vier categorieën, loo (bouwtimmeren) om zo snel mogelijk van de politici en BN’ers het beste door de een deurklink te demonteren en weer te wedstrijden heen te slaan. En mocht zo- monteren. ‘Als ik zie hoe vaardig ze dit doen, doende champagne en bloemen in ontvangst kan het niet anders dan dat ze Europees nemen... Kampioen worden’, aldus Bouwmeester. Ook verpleegkundige Sander Mantel hoefde zich maar weinig zorgen te maken over tegen- stander Arie Slob, die zich afvroeg waar een mitella ook alweer geplaatst moest worden. november 2010 6-Daagse 9

Woensdag 6 oktober: Mbo helpt Nederland

Pannenkoeken bakken. Sjoelen in verpleeghuizen. In de weer met peuters op een kinderdagverblijf. Een les verzorgen op een basis- school. Fraaie activiteiten in het kader van ‘Mbo helpt Nederland’. Gevolg: veel gelukkige gezichten bij jong en oud.

Het Grote Stagedebat

Op een steenworp afstand werd op dezelfde dag op een hele andere manier het fenomeen ‘stage’ in het zonnetje gezet. In een volle So- ciëteit de Witte gingen politici, het bedrijfs- Donderdag 7 oktober: ontmoet het mbo leven en onderwijsprofessionals met elkaar in debat over beroepspraktijkvorming. Dat leverde geanimeerde discussies op, maar ook begrip en waardering voor elkaars rol en situatie. Hierdoor ontbrak soms wel de Oog in oog met toekomstige angel, maar interessant en leerzaam was het mbo-deelnemers, hun ouders en zeker. Zo blijkt uit de lezingen van zowel andere geïnteresseerden tijdens Joop Eijkelenboom (Programmamanager een van de vele open dagen Ondersteuning Leerbedrijven) als keyno- onder de vlag van ‘Ontmoet het tespeaker Hans Nijman (opleidingscoördi- mbo’ (op donderdag en zaterdag nator bij computerspeciaalzaak Paradigit) tijdens de 6-Daagse). dat het gros van de stagiaires uiteindelijk als werknemer belandt bij hetzelfde leerbe- drijf. Eijkelenboom had het over 50 procent van de BOL- en maar liefst 80 procent van de BBL-leerlingen; Nijman vertelde dat 50 procent van zijn stagiaires een contract krijgt aangeboden. Cijfers die onderstrepen dat stage een bijna ideale manier is voor leerbe- drijven om aan nieuw en bewezen geschikt personeel te komen. Vrijdag 8 oktober: het Uitblinkers Gala

Daarna mocht de zaal zich roeren en met een groen dan wel rood kaartje een mening geven over stellingen als: ‘Goede leerbedrij- ven moeten voorrang krijgen bij stages’ en ‘Tijdens de stage leer je meer dan op school’. Groen mocht vervolgens in debat met rood. Lees het verslag van het Na elke zaalronde volgde nog een nabrander van een panel bestaande uit Ineke Dezentjé Uitblinker Gala en het eer- Hamming-Bluemink (ook hier aanwezig), ste offi ciële interview met Swanette Jukema (directeur Bouwopleiding Rijnland) en Rien van Tilburg (voorzitter de kersverse Uitblinker op College van Bestuur Clusius College). Dit pagina 23! alles leverde vooral nuancerende aanvul- lingen op, een tendens die zich de rest van het debat voortzette. Zo eindigde Het Grote Stagedebat zonder tranen, kwade gezichten of zelfs stemverheffi ngen. Misschien is dat niet eens zo gek.

Zaterdag 9 oktober: Ontmoet het mbo & terugblik 6-Daagse 10 6-Daagse: CompetentCity de MBO·krant

Ben Tiggelaar

meest effectief is werknemers of teams hun eigen vooruitgang te ‘Motiveer jezelf, laten meten. Bij voorkeur onder begeleiding van een coach. Een mo- gelijkheid daarbij is een medewerker te vragen wat hij of zij bereikt in verander gewoonten’ een heel goede week. En wat zijn of haar input daarvoor is geweest. Aan de hand daarvan maak je dan een wekelijks actieplan. Dat evalueer je regelmatig, ook weer bij voorkeur onder begeleiding.

Besturen en veranderen. Daarvoor moet je Wie doen er mee? Vier handreikingen, vele verwijzin- dromen, durven en doen. Dat is de centra- gen naar de recente wetenschap- pelijke literatuur ter onderbouwing le boodschap in de opening van inspiratie- ervan en legio voorbeelden ter illustratie zijn de revue al gepas- spreker Ben Tiggelaar. In een college voor seerd. Ben Tiggelaar, bevlogen als altijd, is echter pas halverwege zijn speciaal uitgenodigde bestuurders van inspiratiecollege. De tweede helft gebruikt hij om nog een aantal extra mbo-instellingen en kenniscentra maakt hij aandachtspunten aan de handrei- kingen toe te voegen. Bijvoorbeeld duidelijk dat voor een cultuurverandering het antwoord op de vraag ‘Wie heb je nodig?’ Tiggelaar: ‘Binnen een meer nodig is dan alleen goede wil. Een groep heb je altijd personen die door de rest als voorbeeld worden gevoel van urgentie, goede voorbeelden, gezien. Als je die meekrijgt in je veranderingsproces heb je al veel ge- de juiste volgers en zichtbare vooruit- wonnen. Deze informele leiders zijn zeker niet altijd de formele leiding- gang zijn broodnodige pijlers. En zorg dat gevenden. Maar iedereen die al een tijdje binnen een team werkt, weet goed voorbereide alternatieve routes naar wie ze zijn. Je zou het ook eventueel simpel kunnen onderzoeken door hetzelfde einddoel klaar liggen. Daarmee leden van een team te vragen wie ze advies zouden vragen over bijvoor- voorkom je dat bij tegenslagen, drukte en beeld een hypotheek.’

stress iedereen toch weer teruggrijpt naar Alternatieve wegen Een van zijn allerbelangrijkste oude vertrouwde werkwijzen. adviezen heeft Tiggelaar voor het einde bewaard: ‘Bereid je goed voor op tegenslagen. Zorg dat je weet hoe je erop reageert. En bedenk op tijd alternatieve wegen naar hetzelfde einddoel. Volgens onderzoek van Peter Gollwitzer verhoog je daarmee de slaagkans van een cultuurvande- an het inspiratiecollege Gevoel voor urgentie stuurders eerlijk te zijn tegenover de 2) Vertel steeds opnieuw, altijd en ringsproces tot zo’n tachtig procent. van Ben Tiggelaar ging een Dat laatste is volgens Tiggelaar organisatie en vooral zichzelf. Ben overal je einddoel. Volgens Tigge- En dat is fors als je weet dat normaal overweldigende proloog typisch iets wat speelt in het onder- je uit op een verandering waarvoor laar vinden veel bestuurders dit een maximaal dertig procent slaagt.’ vooraf. Tijdens de opening wijs. Onderzoek voorspelt ons vrij eigenlijk geen urgente rede is? Begin moeilijk punt. Tegen de tijd dat de Avan de vierde editie van Competent- nauwkeurig wat de maatschappelij- er dan niet aan.’ organisatie langzaam in beweging Tiggelaar legt uit dat ook dit advies City maakte de bevlogen trainer en ke ontwikkelingen zijn de komende komt, zijn ze in hun creativiteit weer alles te maken heeft met de schrijver op het gebied van leider- jaren. Bijvoorbeeld op het gebied Vier handreikingen alweer bezig met nieuwe ontwikke- natuurlijke neiging van mensen schap, verandering en menselijk ge- van demografi e of de arbeidsmarkt. Lukt het je de mensen binnen je lingen. Maar als je je als bestuurder gebruik te maken van automatismen drag duidelijk dat ons gedrag maar Als bestuurder wil je je organisa- organisatie van de noodzaak van niet zelf in woord en daad volledig en pijnprikkels te vermijden. ‘Wat voor vijf procent wordt beïnvloed tie daarvoor klaarstomen. Maar een verandering te overtuigen? Dan voor het einddoel blijft inzet- gebeurt er bij stress, grote drukte door datgene wat we bewust willen. daarmee vraag je je werknemers hun sta je pas aan het begin. Want hoe ten, zal het vervagen, verfl auwen of andere situaties die ons onzeker De andere 95 procent van ons ge- gedrag aan te passen voor een reden zorg je ervoor dat iedereen bin- en de eindstreep niet halen. Voor maken? We grijpen terug naar oude drag wordt bepaald door gewoonten die ze in hun dagelijkse werkzaam- nen de organisatie samen aan de bestuurders die zich wagen aan patronen. Met goede alternatieven en onze omgeving. heden misschien nog nauwelijks verandering blijft meewerken? En een cultuurverandering van hun kun je tegenslagen juist gebruiken voelen. Dat is dus moeilijk. hoe voorkom je dat mensen na een organisatie is betrouwbaarheid dan als extra stimulans om het einddoel Later, in het inspiratiecollege voor enthousiast begin teruggrijpen naar ook een belangrijkere eigenschap te bereiken.’ genodigden, gaat Tiggelaar hier Zo’n cultuurverandering heeft al- oude vertrouwde automatismen? dan creativiteit. dieper op in: ‘Kijken we naar onze leen een kans van slagen als het lukt Tiggelaar geeft de aanwezigen vier En we noemen het ... automatismen, dan zien we dat deze om het gevoel van urgentie krachtig praktische handreikingen, gebaseerd 3) Kies een beperkt aantal heldere Tot slot: word je als je al deze er vooral op gericht zijn pijn te ver- over te brengen. Tiggelaar: ‘Je zult op de meest recente wetenschappe- criteria om te bepalen of je het doel inspirerende woorden opvolgt later mijden. Streven naar plezier speelt als manager de buitenwereld van de lijke inzichten. hebt gehaald. Verander achteraf gezien als de succesvolle initiator een kleinere rol.’ toekomst moeten vertalen naar de niets aan deze criteria. En vind iede- van een cultuurverandering? Als ‘Mensen zoeken van nature naar binnenwereld van nu. Dat vraagt om 1) Verzamel en verspreid stelselma- re actie die aan deze criteria voldoet we de woorden van Tiggelaar drie zekerheid en stabiliteit. Dat is ook meer dan alleen mooie woorden of tig goede voorbeelden. Cijfers en goed. Dit laatste is erg belangrijk, kwartier eerder mogen geloven, is de een reden waarom het zo moeilijk een goede analyse van maatschappe- analyses inspireren niet. Verhalen want daarmee geef je iedereen op de kans helaas niet zo groot. ‘De meeste is het gedrag van een grote groep lijke ontwikkelingen. Want daarmee wel. Daarom is het goed de verhalen werkvloer de kans zelf passende op- interventies werken nooit, een paar mensen van bovenaf te veranderen. appelleer je vooral aan de bewuste te vertellen van docenten, teams, lossingen te vinden voor problemen werken soms en niets werkt altijd. Zeker als je als bestuurder met de wil. En, zoals gezegd, die beïnvloedt scholen die het anders doen. Extra waartegen hij of zij aanloopt. En slaagt een cultuurverandering? geplande veranderingen anticipeert ons gedrag maar voor vijf procent. voordeel? Je hebt hiermee de kans Dan is er eigenlijk niemand die het op toekomstige maatschappelijke Je zult je werknemers op een of de sterke punten van het proces te 4) Maak de vooruitgang zichtbaar. een cultuurverandering noemt. omstandigheden, waarvan de ge- andere manier moeten laten ervaren benadrukken. De eventuele nega- Vooruitgang is de belangrijkste mo- Misschien iets om rekening mee te volgen nu op werkvloer niet direct dat verandering nu nodig is. Dit tieve ervaringen trekken vanzelf al tivator voor kenniswerkers. Daarom houden als je een naam kiest voor al voelbaar zijn.’ alles vraagt tegelijkertijd van be- veel aandacht. is het goed die te meten. Hoe? Het je goede plannen.’ november 2010 6-Daagse: CompetentCity 11

Leerlingen, aanpak en positie. Die drie zaken vormen samengevat het probleem bij taal en rekenen in het mbo. Ofwel: een zeer gediffe- rentieerde populatie die competentiegericht onderwijs volgt in een sector die vooral be- roepsgericht is. Dat is de boodschap van keyno- tespeaker Heim Meijerink op CompetentCity. ‘Dan raken taal en rekenen vanzelf onderge- sneeuwd. Maar met een leerplan basisvaardig- heden, voldoende tijd en een flinke didactische inspanning zijn de referentieniveaus haalbaar.’

et rapport ‘Over de gren- ma’s en examens. En de sectoren zen met taal en rekenen’ is moeten afzonderlijk én samen extra bij de meeste Competent- inspanningen leveren. Daarnaast Citybezoekers wel bekend. moeten onderwijsinstellingen aan HDe echte taal- en rekenendiehards de slag met mensen die niveaus niet hebben zich ingeschreven voor het halen. Maatwerk leveren.’ Vooral dat inspiratiecollege van Heim Meije- laatste baart docenten en begeleiders rink, voorzitter van de Expertcom- zorgen. Halen die jongeren dan hun missie Taal en Rekenen (afzender diploma niet? Ook al presteren ze van het rapport). Voor de zekerheid verder goed? Meijerink legt uit dat gaat Meijerink op 4 oktober in voor die groep – zo’n tien procent een volle zaal nog even terug in de van de leerlingen – de niveaus wat geschiedenis. Naar 2008, toen het hem betreft niet het eindpunt zijn. Heim Meijerink is optimistisch over de referentiekaders rapport verscheen, en de tijd daarna. ‘Je kunt de training van basisvaar- ‘We hebben na het verschijnen van digheden ook meer als een proces het rapport alle sectororganisaties zien. Je stelt al doende per leerling Heim Meijerink en het veld geraadpleegd. Hieruit vast welke vaardigheden wel haal- bleek dat iedereen de noodzaak in- baar zijn en werkt dan toe naar een zag van de referentieniveaus en daar individueel referentieprofiel.’ positief over was’, zegt Meijerink. ‘Tegelijkertijd vroegen de meesten Gedifferentieerde populatie ‘Het mbo staat voor zich af of de voorgeschreven niveaus Meijerink erkent dat het mbo voor haalbaar zouden zijn. De kwaliteit een ingewikkelde opgave staat. ‘Het van de instromers uit het primair mbo zit in een lastige situatie wat onderwijs – en voor het mbo – uit leerlingen, aanpak en positie betreft’, een lastige opgave’ het voortgezet onderwijs laat nogal zo spreekt hij zijn gehoor toe. ‘De te wensen over. Een echt ketenpro- leerlingen in het mbo zijn zeer ge- bleem dus.’ differentieerd. Dat komt onder meer door de ingewikkelde zij-instroom. Hanteerbaar en haalbaar En jullie hebben relatief veel zwakke De commissie ging aan de slag deelnemers, omdat er ongediplo- dag per week naar school. Een kri- voorop, er gebeurt al heel veel. Er ReeHorst. Binnen de bestaande vak- met deze zorgen en concludeerde meerde mensen instromen.’ Een tische luisteraar wijst Meijerink er is een actief steunpunt en de eerste ken moet er aandacht zijn voor taal. dat de referentieniveaus haalbaar toehoorder vult aan: ‘Waarvoor nog even fijntjes op dat de student implementatieplannen zijn opge- Daarnaast moet er inderdaad een le- en hanteerbaar zijn. Meijerink: we geen extra bekostiging krijgen!’ van nu veel beter kan overleggen en leverd. Die zien er goed uit.’ Met de raar Nederlands het vak doceren. De ‘Maar alleen als de niveaus worden Complex is ook de positie van de presenteren. Meijerink beaamt: ‘Met centraal ontwikkelde examens in cursorische aanpak past wél binnen verwerkt in leermiddelen, program- bbl’ers, die komen immers maar één de mondelinge vaardigheden gaat het vooruitzicht, staat er in elk geval het cgo, zegt een van de aanwezigen. het over het algemeen heel goed. voldoende druk op de ketel. ‘Voorwaarde is dat het bedrijfsleven Dat is pure winst.’ – in de technische hoek – moet mee- Cursorische aanpak kan wél doen en leerlingen terug naar school Het mbo loopt voorop binnen cgo stuurt als dat nodig is.’ Het aanleren Verleden en toekomst Meijerink vindt competentiegericht Tot dan toe is de zaal vrij rustig van basisvaardigheden kan in het onderwijs niet gek: ‘Maar voor het gebleven, maar bij de eerste discus- cgo, maar het vraagt wel om een 2007: Oprichting expertgroep Doorlopende leerlijnen taal en rekenen schools aanleren van basisvaardig- sievraag veert een aantal mensen op. uitgekiende leerplanontwikkeling. onder leiding van Heim Meijerink. heden taal en rekenen is de aanpak 2008: Verschijnen van het rapport ‘Over de grenzen met taal en rekenen’ wel ingewikkeld. De projectge- Hoe het met bbl’ers moet, blijft een en veldraadplegingen. richte werkwijze is toch moeilijk te Het aanleren van vraagteken. De leermeesters moeten 2009: Nadere beschouwing die leidt tot de conclusie dat niveaus combineren met deelvaardigheden. basisvaardigheden vraagt in elk geval aan hun taalvaardig- hanteerbaar en haalbaar zijn. Maar niet onmogelijk! In het cgo om een uitgekiende heden gaan werken. Dat scheelt 2010: De wet Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen treedt op ontbreekt het daarnaast aan centraal waarschijnlijk al een stuk. ‘Ze zijn leerplanontwikkeling 1 augustus 2010 in werking. ontwikkelde examens. Cijferbeoor- ontzettend goed in hun vak, maar Tot 2014: Gefaseerd traject met onder meer ontwikkeling van leermid- deling past niet in het cgo.’ hun Nederlands is hopeloos’, klinkt delen en toetsen. Daarnaast de start van pilots, projecten en gerichte het uit de zaal. Volgens een van de ondersteuning en zorgvuldige monitoring. Dan is er nog de positie van het Het onderwerp is al besproken, nu congresgangers werkt het systeem 2013/2014: Eerste centraal ontwikkelde examens. mbo. ‘Door de inzet op beroeps- krijgen aanwezigen de kans zich er- ook niet echt mee. Scholen worden gerichte route naar het hbo, raken over uit de spreken: schoolse vakken beoordeeld op hun opbrengsten. Voor het mbo is er het Steunpunt taal en rekenen mbo. Een van de kennis en vaardigheden onderge- binnen cgo. Kun je basisvaardighe- Dat wil zeggen: het aantal mensen belangrijkste ondersteunende activiteiten van het Steunpunt is het sneeuwd of verdwijnen zelfs hele- den taal en rekenen op peil brengen dat een diploma haalt. ‘Het advies onderhouden van www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl. Hier vindt u maal.’ Toch is Meijerink optimis- en houden binnen een competentie- aan leerlingen is dan al gauw: laat actuele informatie over taal en rekenen in het mbo. tisch. ‘Het is te doen, het doorvoeren gerichte aanpak? Ja, klinkt het haast wiskunde maar vallen, anders slaag van een verbetering. Het mbo loopt volmondig in zaal Paars van De je niet.’ 12 6-Daagse: CompetentCity de MBO·krant

‘De urennormen gaan echt verdwijnen. Het kan niet anders: die oude manier van denken is slechts een achterhoe- degevecht.’ Inspiratiespreker Lidewey van der Sluis durft zich tijdens Compe- tentCity uit te spreken. De hoogleraar Strategisch Talentmanagement van de Nyenrode Business Universiteit voor- ziet grote veranderingen in de samen- leving, op de arbeidsmarkt en in het onderwijs. Een verslag van haar master- class over talent, succes en een nieuwe manier van werken. ‘Ik ben een soort juf, ik wil graag dat u dit goed begrijpt.’

Lidewey van der Sluis Succes in de netwerkstructuur

olgens Van der Sluis bevin- heen controleerde de werkgever de der Sluis zich daar niet over: ‘We Competentie de leerling zijn identiteit. Hij gaat den we ons in een paradig- input, namelijk de aanwezigheid. zitten midden in een paradigma- Het mbo staat niet alleen als werk- werk doen dat niet bij hem past. Die mawisseling. Een complete Nu rekent de werkgever steeds vaker wisseling. Het oude paradigma is gever voor deze paradigma-omslag. stress bezorgt hem als werknemer verzameling van ideeën, af op output: op prestaties.’ Deze evident niet meer geldig, maar het Ook de leerlingen vragen om een een burn-out. Dat is natuurlijk Vwerkwijzen en omgangsvormen ver- ontwikkeling ziet Van der Sluis ook nieuwe paradigma heeft zich nog nieuwe manier van opleiden. Zij funest voor de arbeidsproductie.’ dwijnt. Een nieuwe blik op de wer- op scholen. ‘De aanwezigheidsplicht niet vastgesteld. We zitten midden moeten voorbereid de arbeidsmarkt kelijkheid komt er voor in de plaats. verdwijnt meer en meer. Leerlingen in een periode van verandering en betreden. Hoe kan het competen- Karaktervorming Maar wat verandert er precies? In mogen zelf bepalen hoe ze hun onzekerheid.’ tiegericht onderwijs dit voor elkaar Het is dus de uitdaging om de talen- de woorden van Van der Sluis: ‘We leerdoelen halen. Voor die nieuwe krijgen? De crux zit er in de talenten ten van een leerling te ontdekken. verlaten de statische organisatie. De generatie is dat ook vanzelfsprekend. Arbeidsrelatie van de leerlingen zo goed mogelijk Dit kan volgens Van der Sluis aan de netwerkstructuur gaat domineren. Ze willen niet naar school komen als Wat zich al wel aftekent, is een te ontwikkelen. ‘Het belangrijkste hand van drie k’s: kennis, kunde en Dat tonen studies keer op keer aan.’ ze via het internet thuis aan de slag nieuwe visie op werk. Een werkgever van vandaag’, benadrukt Van der karakter. Helaas bepalen kennis en Voorheen, vertelt ze, was een orga- kunnen.’ Dit heeft gevolgen voor de is afhankelijk van zijn professionals, Sluis, ‘is dat een competentie ont- kunde slechts twintig procent van nisatie een gebouw waar mensen inrichting van het onderwijs. ‘De werknemers die de ruimte eisen wikkelen prima is, zolang je dit maar iemands succes op de werkvloer, van negen tot vijf verbleven. Die urennormen gaan echt verdwij- om zich te ontwikkelen. Dit vereist doet vanuit een aanwezig talent.’ stelt Van der Sluis. aanwezigheid garandeerde de werk- nen. Het kan niet anders, die oude een nieuwe kijk op de werving van Karakter is met zestig procent en gever dat zijn werknemers hun werk manier van denken is slechts een professionals. Van der Sluis: ‘Zoek Alleen een leerling met een natuur- enorme factor van belang. Maar deden. ‘Maar we zijn op dit moment achterhoedegevecht.’ Het onderwijs niet naar het schaap met vijf poten, lijke aanleg voor bepaalde com- karakter is de kern van iemands aan het omschakelen naar een net- heeft geen andere keus dan deze maar naar het schaap met drie petenties kan in die competenties persoonlijkheid. Toch kan het werkstructuur. Mensen verbinden verandering te faciliteren. Hoe dat poten. Laat iemand die vierde poot uitblinken. En als hij competenties onderwijs hier invloed op uitoefe- zich op allerlei manieren met elkaar, precies moet, is nog onduidelijk. zelf invullen.’ Het eigene dat iemand moet ontwikkelen zonder daar een nen. Van der Sluis: ‘Ik ben een groot met instanties en met organisaties. Als wetenschapper verbaast Van toevoegt aan de organisatie doet de talent voor te hebben? ‘Dan verliest voorstander van karaktervorming in Vervolgens schakelen ze tussen al die organisatie goed. het curriculum.’ Dit onderdeel van dwarsverbanden.’ Met een nieuwe Maar het managen van de arbeids- het onderwijsprogramma moet zich manier van werken tot gevolg. ‘Werk relatie wordt er niet makkelijker op. vooral richten op motivatie en door- wordt tijds- en plaatsonafhankelijk. ‘Dat is een balans tussen sturen en zettingsvermogen. Deze tekenen We werken overal, op elk moment. aandacht geven, tussen opdrachten van een goed gevormd karakter zijn En we doen dit met z’n allen, dus ‘Voorheen controleerde de geven en eigen initiatief waarderen.’ ‘Alleen een leerling met voor Van der Sluis namelijk cru- kennelijk willen we het ook.’ werkgever de input, namelijk Elke organisatie moet dit op zijn een natuurlijke aanleg voor ciaal: ‘Iedereen heeft talenten, dus de aanwezigheid. Nu rekent eigen manier aanpakken. Ook het bepaalde competenties, iedereen heeft een keuze. Iemand Outputmodel mbo staat volgens Van der Sluis kan er voor kiezen om niets met zijn de werkgever steeds vaker af kan in die competenties Samen met deze paradigmawis- als werkgever voor deze uitdaging: talenten te doen. Maar succes komt seling verandert ook de omgang op output: op prestaties.’ ‘Voor het onderwijs is dit een uitblinken.’ niet zomaar. Daar moeten leerlingen tussen werkgevers en werknemers. aandachtspunt. Docenten moeten verantwoordelijkheid voor nemen. ‘We gaan van inputmanagement professionaliseren. Dat vraagt dan Ze moeten hun talenten volledig naar outputmanagement. Voor- ook om een goede aansturing.’ inzetten.’ november 2010 6-Daagse: CompetentCity 13

Ger Hofstee ‘Elke school moet een uniek merk zijn’

Een eerste plek in de ‘mindset’ van haar doelgroepen. Vol- voorbeelden van bedrijven die teveel gens marketeer Ger Hofstee is dat waarnaar elke onderwijs- intern gericht waren en daardoor instelling moet streven. ‘Een school moet zijn onderschei- ‘de boot’ misten. Zo kleunde het Duitse modehuis Boss mis met dend vermogen zien te verankeren in een uniek merk. Niet een Italiaans gestileerde collectie alleen om leerlingen binnen te halen, maar ook om aantrek- die te krap was voor de forsere kelijk te blijven voor medewerkers, het bedrijfsleven en om Noord-Europeaan. En realiseerden alternatieve geldstromen te genereren.’ fotogiganten Kodak en Fuji zich pas dat digitale fotografie een blijvertje was toen ze hun fotorolletjes al lang De beamer projecteert een door een komt’, zegt Hofstee. ‘Dus geloof nou en breed niet meer aan de straatste- x- en een y-as in vieren verdeeld maar niet alles wat de Volkskrant nen kwijt konden. Gevolg: ontslagen kwadrant op de muur. Daarbinnen schrijft’, voegt hij er fijntjes aan toe. en zelfs fabriekssluitingen. ‘Outside doorlopen vijftien verschillende in-denken, met de klant als vertrek- symbolen een cirkelvormig traject. Hofleverancier punt, had dit kunnen voorkomen.’ Vaak blijven de symbolen dicht Doordat ‘het macro-economisch bij elkaar en beschrijven ze keurig allemaal goed komt’, ontstaat de Meekantelen samen hetzelfde rondje. Maar soms komende jaren een fikse krapte op ‘Denk dus mee met je klanten en is er een flinke uitschieter, zoals in de Nederlandse arbeidsmarkt. De blijf de organisatie meekantelen met de maanden na 11 september 2001. babyboomgeneratie gaat met pensi- je doelgroepen’, is het devies van Ger Of in de zomer van 2007, toen de oen en werkgevers zullen alle zeilen Hofstee. ‘Marketing wordt daarom wereldwijde financiële crisis zich moeten bijzetten om aan personeel Ger Hofstee: ‘Denk outside in, met de klant als vertrekpunt!’ steeds belangrijker voor scholen. aandiende. te komen. Volgens Hofstee moeten Luister naar je doelgroepen, zorg dat mbo-instellingen daar, als ‘hofle- je weet wat je doelgroepen willen en Dit op het eerste gezicht complexe verancier’ van ons arbeidspotenti- draaiend te houden en om zichzelf is anno 2010 mondiger en mobieler pas je propositie daar op aan!’ plaatje is de conjunctuurklok van eel, op inspringen. ‘In het nieuwe in dit veranderende speelveld niet dan ooit en krijgt steeds meer keu- Geen eenvoudige klus, zo beseft ook het CBS. Ger Hofstee, marketing- regeerakkoord staat dat er “betere uit de markt te prijzen, moeten zevrijheid en keuzemogelijkheden. Hofstee. ‘Studenten en hun ouders deskundige en docent marketing en vakmensen” nodig zijn voor de 21ste scholen zichzelf “heruitvinden” Elke school moet daarom een uniek hebben heel andere eisen en behoef- communicatie op het instituut voor eeuw en dat het mbo meer en beter van school 1.0 tot school 2.0’, aldus merk zijn en ervoor zorgen dat de tes dan docenten, of bedrijfsleven bedrijfskunde IBO, opent er niet zo aansluiting moet zoeken bij het Hofstee. ‘Teveel scholen denken ‘perceived value’ optimaal is. Anders en overheid. Maar met een juiste maar zijn keynote mee op Compe- bedrijfsleven en de arbeidsmarkt.’ vooral “inside out”. Ze zijn meer missen ze de boot.’ mix van marketing, flexibiliteit en tentCity. ‘De conjunctuurklok laat bezig met interne processen dan met hulp van de innovators binnen elke zien dat het in macro-economisch Perceived value hun doelgroepen.’ En dat is volgens Intern gericht organisatie, ligt de weg naar school opzicht uiteindelijk altijd weer goed ‘Om de motor van onze economie Hofstee niet verstandig. ‘De jeugd Hofstee illustreert zijn betoog met 2.0 open.’

Jelle Jolles Steun, sturing en inspiratie

‘Geef talent de kans. Zorg voor persoonlijke groei. En geef Jellle Jolles is een man van metafo- binnen de groep van meisjes. Maar Ontwikkeling steun, sturing en inspiratie.’ Dat is de boodschap die inspi- ren. Aan de hand van zo’n metafoor vooral tússen jongens en meisjes.’ School speelt een belangrijke rol ratiespreker Jelle Jolles zijn toehoorders tijdens Competent- doet hij zijn toehoorders tijdens Meisjes presteren op school over bij de ontwikkeling van jongeren, CompetentCity zijn zelf bedachte het algemeen beter dan jongens, zo stelt Jolles. Niet alleen ouders en City meegeeft. De hersenwetenschapper en (neuro)psycho- term ‘verbreinen’ uit de doeken. aldus Jolles. Dat komt voor een opvoeders dragen bij aan de ontwik- loog benadrukt tijdens zijn inspiratiecollege dat het brein Zijn stelling: ‘Het brein ontwikkelt deel omdat hun brein eerder klaar keling en rijping van het brein, maar pas na het twintigste levensjaar klaar en uitontwikkeld is. zich tot na je twintigste levensjaar. is. Ze begrijpen bijvoorbeeld beter ook docenten. ‘Omdat pubers een Iets waar ook het mbo rekening mee zou moeten houden. Over de hele middelbare schooltijd waarom hun omgeving iets van groot deel van hun tijd doorbrengen én daarna vindt er een grote groei hen wil. Meisjes zijn daarnaast ook op school, is hierbij ook een taak plaats in het brein. Net zoals een eerder beter in taal, terwijl jongens weggelegd voor de docent.’ vlinder zich ontwikkelt van rups tot weer eerder beter zijn in ruimtelijk pop tot vlinder, “verbreint” een kind denken. Volgens Jolles is dat laatste Snoeien en mesten tot adolescent en tot volwassene. En het gevolg van de evolutie. ‘De man Jolles stelt – met hulp van een dat gebeurt voor een groot deel in jaagde vroeger op mammoeten. andere metafoor – dat ouders en do- de pubertijd, op school, onder uw Hiervoor moest hij stil kunnen zijn centen kunnen worden beschouwd toezicht.’ en ruimtelijk inzicht hebben, terwijl als fruittelers. ‘Snoeien en mesten vrouwen juist baat hadden bij goed zijn belangrijke taken van een fruit- Een kanttekening die Jolles hierbij kunnen communiceren.’ teler. Instructie, steun, sturing en maakt: de hersenontwikkeling ver- inspiratie zijn snoeimes en gieter loopt niet uniform. ‘Als je kijkt naar Onderwijs van ouders en leraren.’ het uiterlijk van scholieren van een De hersenwetenschapper is van jaar of dertien, zie je hierbij grote mening dat het onderwijs met Een tip individuele verschillen in rijpheid. deze zaken rekening moet houden. De omgeving van de adolescent Precies hetzelfde is aan de hand met ‘Docenten moeten bij kinderen speelt een cruciale rol bij de ontwik- het brein. Bij de ene leerling is het zowel talige als niet talige strategieën keling van het brein.’ Dat dit nogal brein verder ontwikkeld dan bij de gebruiken en veel meer inzetten op wat van die docent vraagt, staat andere. Zelfs bij identieke tweelin- handelen. Alleen met woorden wer- volgens Jolles buiten kijf. gen zie je verschillen in het brein.’ ken – zoals nu vaak gebeurt – is voor jongens immers niet altijd de beste ‘De docent moet een inspirator zijn. Jongens en meisjes methode. Hun brein is er gewoon Hij moet talent een kans geven en Volgens Jolles zijn er niet alleen nog niet klaar voor om woorden zorgen voor persoonlijke groei.’ Tot grote individuele verschillen in de om te zetten in handelen, terwijl dat slot een tip van Jolles: ‘Geef steun, ontwikkeling van het brein. ‘Er is bij meisjes wel al het geval is. Het sturing en inspiratie. Zorg voor uiteraard individuele variabiliteit. onderwijs moet zich hier terdege goede voorwaarden voor leren. En Binnen de groep van jongens en van bewust zijn.’ zorg voor goed onderwijs.’ 14 6-Daagse: CompetentCity de MBO·krant

‘When you care, people notice’. Daarbij is de menselijke maat maatgevend, aldus inspiratiespreker Nicolette Wuring. Aan de hand van sprekende voorbeelden houdt ze de goedgevulde zaal voor dat de reputatie van het mbo primair begint bij de docenten en de interne organisatie. ‘De impact die je op de buitenwereld maakt, moet uit jezelf komen.’

Nicolette Wuring ‘Ambassadeurschap is cruciaal voor imago mbo’

et gevoel dat leeft bij onderscheiden met hun producten tionele contract dat ik leerlingen de mensen binnen het en diensten. ‘De toegevoegde waarde kan inspireren, dat ze na een paar middelbaar beroepson- ‘Het is enorm belangrijk dat voor de klant zit niet meer in het ‘Klanten en medewerkers jaar nog weten wie ik ben.’ Wuring: derwijs is bepalend voor organisaties mensen aan- product of de dienst die je levert. hebben een rationeel en een ‘Bij het emotionele contract zit het Hhet imago van het mbo daarbuiten. Slechts weinig bedrijven hebben nog onderscheid dat je kunt maken. Het trekken die in staat zijn het emotioneel contract met Volgens Wuring – marketeer en een uniek product. Je onderscheidt gaat om de voeding voor de repu- taakniveau van hun werk te de organisatie waaraan zij auteur van ‘Als jij de klant was…’ – je als bedrijf met de mensen binnen tatie die ontstaat buiten het mbo. is het middelbaar beroepsonderwijs overstijgen.’ de organisatie en de emotionele verbonden zijn.’ Ben je intern niet trots op wat je met gebaat bij mensen die trots zijn op binding die zij hebben met mensen elkaar doet? En is niet iedereen trots hun school. ‘Zij zijn ambassadeurs buiten de organisatie. Zoals klan- op zijn bijdrage? Dan is het risico en genereren ambassadeurschap van Creativiteit en empathie ten.’ Een filmpje ondersteunt haar aanwezig dat het verkeerd uitpakt mensen buiten het mbo. Traditio- Wuring start haar betoog met een betoog: een supermarkt houdt zijn binnen en buiten de organisatie over voor het imago van de organisatie. nele marketingcommunicatie kan uiteenzetting over recente maat- medewerkers voor om de klanten een instelling zeggen, bepaalt meer Dan kan de overheid nog zo veel het mbo niet helpen aan een ander schappelijke ontwikkelingen. ‘Op dit een bijzonder gevoel te geven door dan vroeger de reputatie van die geld aan campagnes uitgeven.’ imago. Ambassadeurschap, ouder- moment heeft de burger de meeste een ‘persoonlijke handtekening’. organisatie. Dat is een kans, maar wetse mond-tot-mondreclame wel.’ kracht en macht. Dat heeft veel te Johnny, een medewerker met het ook een bedreiging.’ Self-fullfilling prophecy maken met internet. De burger heeft syndroom van Down, pakt het in- Volgens Wuring hebben klanten Wuring put uit eigen ervaring; ze Zorg in organisaties meer dan ooit tevoren mogelijk- ventief aan. Hij besluit zijn ‘thought en medewerkers een rationeel en was betrokken bij grote veranderin- Bij het begin van haar presentatie heden om zich te uiten. Bovendien for the day’ aan de boodschappen een emotioneel contract met de gen binnen organisaties. ‘In het ver- slingert Wuring direct haar ijkpunt verspreidt de boodschap zich van- van de klanten toe te voegen. De organisatie waaraan zij verbonden leden was ik bij UPC verantwoor- de zaal in: ‘When you care, people daag de dag sneller en over grotere gevolgen van zijn idee zijn overwel- zijn. ‘Het rationele contract houdt delijk voor de hele service operatie. notice. Ik vraag me bij alles wat ik geografische gebieden dan vroeger. digend. Vanaf dat moment krijgt in dat het product dat je afneemt Daar merkte ik dat kleine verande- doe af of ik met zorg omga met de Organisaties moeten daar nog mee Johnny rijen klanten die voor zijn werkt en dat de prijs daarbij past. ringen grote veranderingen kunnen ander en met mezelf.’ leren omgaan. Daarom is het enorm inspirerende, dagelijkse gedachte Het emotionele contract heeft te genereren. Die kunnen mensen zelf belangrijk dat organisaties mensen hun boodschappen bij hem komen maken met roeping. Juist met die teweegbrengen door hun persoon- Vervolgens komt ze te spreken over aantrekken die in staat zijn het taak- afrekenen. roeping verbind je je aan je klanten, lijke handtekening op hun werk haar missie om zorg te introduceren niveau van hun werk te overstijgen. je leerlingen en het onderwijs.’ achter te laten. Je kunt met elkaar binnen organisaties. ‘Het mooie Dat doen ze door tevens creativiteit Reputatie een positieve self-fullfilling prophe- vind ik dat er een omgeving ontstaat en empathie toe te passen in hun Wuring legt vervolgens de link met Emotioneel contract cy creëren. Dat geldt ook voor het waar werknemers zich meer mens dienstverlening en contacten met het middelbaar beroepsonderwijs. Het emotionele contract tussen mbo. Wat overdag gebeurt, wordt ’s voelen. We zijn in steeds grotere mensen.’ Het mbo is ook een organisatie met medewerkers en klanten is volgens avonds aan de keukentafel of op een mate organisaties gaan inrichten als klanten (leerlingen, ouders, bedrijfs- Wuring cruciaal: ‘Het is de bron verjaardagsfeestje besproken. Het een machine. Mensen worden meer Thought for the day leven, vervolgonderwijs) en heeft als van de reputatie.’ Gevraagd naar het etaleren van je passie maakt het voor gezien als een human doing dan als De boodschap van Wuring komt er zodanig ook te maken met uitdagin- emotionele contract van de docent, jezelf leuker, maar ook voor elkaar. human being. En juist die human op neer dat bedrijven zich tegen- gen als merkbeleving en maatschap- mengt de zaal zich in de discussie. Dus mijn vraag aan jullie is: are you being hebben organisaties nodig.’ woordig nauwelijks meer kunnen pelijk rendement. ‘Wat mensen Een docent: ‘Voor mij is het emo- gonna be a Johnny today?’ november 2010 6-Daagse: CompetentCity 15

Hij heeft zelf de middelbare school niet afgemaakt. Is dyslectisch, autodi- dact en haalt zijn wijsheid liever uit contacten met mensen dan uit boeken. Ondanks dat – of misschien wel juist daarom – toont Eduard Beck, strate- gisch adviseur onderwijs bij Microsoft, zich tijdens CompetentCity een in- spirerend spreker. Zijn toehoorders worden getrakteerd op een wervelend verhaal over het onderwijs anno 2020 en de rol van technologie daarbij.

Eduard Beck ‘Onderwijs is emotie’

bent verbonden met het antwoordapparaat van de school van uw kind. Als u wilt liegen ‘Uover waarom hij vandaag afwezig is, kies 1. Wilt u excuses aanbieden voor het gedrag van uw kind, kies 2. Wilt u een medewerker uitschelden, kies 4. En voelt u de behoefte om iemand van deze school te slaan, kies 6’.

Dit fragment, dat de aftrap vormt van de lezing van Eduard Beck, laat zien hoe zeer onderwijs samen- hangt met emotie. ‘Iedereen wil dat leerlingen goed presteren. Dat ze een goede basis leggen voor hun toekomst. Tegelijkertijd weten we ook dat het onderwijs beter kan. Technologie speelt daarbij een grote rol. Er zijn allerlei op technologie geïnspireerde oplossingen denkbaar die ervoor zorgen dat leerlingen het beste uit zichzelf halen. Mits we zor- gen voor de juiste randvoorwaarden. En we oog hebben voor de risico’s.’

Tunnelvisie De grote uitdaging voor het onder- wijs is volgens Beck accountability, ofwel verantwoordelijkheid. ‘We le- Vier scenario’s Al deze vormen bestaan al, maar beseffen niet wat de impact is van ven in een netwerksamenleving. Een ‘ICT heeft de wereld veranderd’, ze staan vooralsnog op zichzelf. De een impulsief twitterberichtje of een samenleving waarin ieder individu vervolgt Beck. ‘ICT heeft onze vraag is welk scenario de komende Mediawijsheid pikante foto op Facebook. Goede verantwoordelijk is voor de eigen manier van werken veranderd. Zo jaren de overhand krijgt.’ Eduard Beck is behalve pleitbe- begeleiding in de virtuele wereld is leerontwikkeling. Het onderwijs is thuiswerken via websites sterk zorger ook pragmaticus. Virtueel een belangrijke taak van het onder- moet leerlingen hierin motiveren in opkomst. Er zijn sites waarop Keuzes maken werken vraagt om bepaalde vaar- wijs. Ook belangrijk, zeker voor het en stimuleren. En ervoor zorgen studenten professoren beoordelen. De bal ligt nadrukkelijk bij onder- digheden. ‘Virtuele communicatie beroepsonderwijs: participatie van dat de randvoorwaarden op orde Waar je diploma’s kunt kopen. Hoe wijsinstellingen zelf. Zij moeten keu- is per definitie complex, omdat het bedrijfsleven. En ouders zouden zijn. Internet maakt dat leerlingen het onderwijs er in 2020 precies uit zes maken, stelt Beck. Keuzes over je communiceert met iemand die veel meer dan nu moeten worden altijd en overal toegang hebben tot ziet, is nu nog niet duidelijk. Ik zie toetsmomenten. Over de rol van je niet ziet. Daarnaast moeten betrokken bij de ontwikkeling van informatie. Daarom wordt soms vier scenario’s, afhankelijk van de de wetenschap. Over bekostiging, gebruikers beschikken over kritisch hun kind.’ gedacht dat leerlingen alles kun- motivatie van leerlingen om te leren docentontwikkeling, het curriculum denkvermogen, een creatieve geest nen weten. Ze kunnen immers alles en de aanwezigheid van grenzen. en de snelheid van verandering. en probleemoplossend vermogen. Productiemachine opzoeken. Dat is een misvatting. Ik Het eerste scenario is “national Over zelfreflectie en verantwoor- Na de lezing is er ruimte voor het heb gemerkt dat leerlingen vaak heel scholing”. In dit gesloten scenario ‘Door het formuleren van antwoor- delijkheidsgevoel. Maar misschien stellen van vragen. De toehoorders “getunneld” bezig zijn. Ze missen bepaalt de overheid wat scholing is, den en het maken van keuzes geef je wel de belangrijkste vaardigheid is zijn aanvankelijk wat afwachtend, het analytisch vermogen dat nodig is wat de normen zijn en welke eisen mede vorm aan het onderwijs van mediawijsheid. De virtuele wereld maar vuren uiteindelijk een sper- om informatie te doorgronden en te eraan hangen. de toekomst. Het onderwijs hakt op biedt allerlei mogelijkheden, maar vuur van vragen op Eduard Beck structureren.’ In het tweede scenario voorziet het dit moment te weinig knopen door. kent ook gevaren. Veel leerlingen af. Beck benadrukt onder meer het bedrijfsleven in scholing en worden Zeker als het gaat over de inzet van belang van het juiste gebruik van de leerlingen in een vroeg stadium ge- technologie.’ computer. ‘Leerlingen verwachten ronseld door bedrijven. Leerlingen soms dat de computer hen enter- ‘Er zijn allerlei op technologie worden opgeleid voor een specifieke ‘Scholen denken dat ze er met het ‘Gebruikers van virtuele taint, dat ze alleen maar achterover geïnspireerde oplossingen functie binnen een specifiek bedrijf. omzetten van hun leermateriaal communicatie moeten hoeven te leunen. Maar de computer denkbaar die ervoor zorgen Het derde scenario, “just in time naar PDF zijn. Maar ICT biedt beschikken over kritisch is gewoon een productiemachine. knowledge”, gaat ervan uit dat ken- zoveel méér mogelijkheden. Film, Dat vraagt om creativiteit.’ dat leerlingen het beste uit denkvermogen, een nis overal en altijd toegankelijk is. geluid, gaming. Feit is dat ICT niet Nog zo’n eyeopener: ‘Je hoeft als zichzelf halen.’ Leerlingen kijken zelf wat nodig is meer weggaat. Beter dan je ertegen creatieve geest en probleem- docent niet alles te weten over ICT. om hun doelen te bereiken. verzetten is je elke dag afvragen of je oplossend vermogen.’ Sterker nog, je hoeft er zelf niets In het laatste scenario leer je in een dankzij de inzet van moderne tech- mee te doen. Als je maar accepteert streng isolement: “home scholing”. nologie je werk beter kunt doen. ’ dat je leerlingen dat wel doen.’ 16 6-Daagse: CompetentCity de MBO·krant

Sociale media Snelle denkers, trage vertellers in het mbo: Jongeren zitten vaak en veel achter de computer. Voor dertigers moet werk vooral gewoon doen! ‘leuk’ zijn. En de oudere generatie is nogal lang van Twitter. Facebook. LinkedIn. Sociale Media zijn hot. En dat stof. Elke generatie heeft bleek wel tijdens CompetentCity. Een bomvolle, hete zaal, eigen kenmerken en eigen- vier praatgrage panelleden en gespreksstof te over. Een schappen. En die verschillen verslag. komen samen op de werk- vloer. Wat betekent dat voor een organisatie? Sociale media? Wat zijn het? En de Rubens vult haar aan: ‘Sociale media Passie en plezier Multitasking belangrijke vervolgvraag: wat kun- invoeren is een langzaam proces. Elke aanwezige geeft een individueel De veertigers en vijftigers in de zaal nen en moeten we er in het onder- Mensen moeten overtuigd zijn van Centrum voor innovatie Hiteq oordeel over De Andere Genera- hebben ook een duidelijke mening wijs mee? Een vraag die gemakkelij- de mogelijkheden: je kunt het paard wijdde een workshop aan het thema. tie. Hoe denkt die generatie over over jongere collega’s. Jobhoppers, ker gesteld dan beantwoord bleek. wel naar de drinkbak brengen, maar De verschillende generaties zijn werk? Hoe communiceert zij? Op die de regie voeren over hun eigen Workshopleider Joris van Meel het niet dwingen te drinken.’ goed vertegenwoordigd tijdens de welke manier leert zij? De resulta- loopbaan. Met wie het contact (werkzaam bij Ravestein & Zwart) workshop, met uitzondering van ten worden vergeleken met die van vaak snel en vluchtig verloopt. De gaf de bezoekers een inleiding in de Om goed met sociale media te wer- de stille generatie. CompetentCity generatiegenoten. Hieruit volgt een pragmatische generatie en zeker de sociale media. Een van de definities: ken, moet de organisatie haar me- kent nu eenmaal weinig bezoekers algemeen oordeel. Per generatie screenagergeneratie hebben soms ‘Sociale media faciliteren georga- dewerkers vertrouwen. Meindersma: van zeventig jaar of ouder. De verrijst een – confronterende – sheet moeite met verplichtingen, maar niseerde vormen van gezamenlijk ‘Mensen weten precies wat ze wel en protestgeneratie (1940-1955) is er met kenmerken. De oudere gene- zijn jaloersmakend goed in mul- acteren’. Het belangrijkste woord in niet kunnen zeggen.’ Karssenberg: ‘Je wel, de generatie X (1955-1970) is ratie bijvoorbeeld, heeft volgens de titasking. ‘Ze kunnen ongelooflijk die definitie is ‘gezamenlijk’. moet je weblog niet gebruiken om zelfs oververtegenwoordigd. Vijf jongeren vaak enorm veel woorden snel schakelen’, stelt een van de Van Meel: ‘Inzetten van sociale me- de vuile was buiten te hangen.’ Win- deelnemers behoren tot de prag- nodig. Hecht veel aan status. En is aanwezigen. Snelle denkers, inder- dia vereist niet alleen dat je bood- ters relativeert: ‘Niemand binnen matische generatie (1970-1985), soms moeilijk van zijn of haar plek daad. Terwijl de oudere generatie schappen zendt, maar ook dat je een ROC leest een weblog. Pas toen eenzelfde aantal tot de generatie van te krijgen. ‘Positief plichtsgetrouw’, aan het eind van de workshop nog luistert, ontvangt en reageert. En dat ik een keer in Profiel stond, kreeg ik de screenagers (1985 en verder). Een noemen de jongeren het. Voor de druk doende is met het vinden van kost tijd. Ben je niet van plan zoveel reacties.’ prima samenstelling om proefon- oudere doelgroep prevaleert baan- de juiste formuleringen, heeft de tijd te investeren, dan moet je niet dervindelijk vast te stellen hoe de zekerheid boven passie en plezier in groep pragmatici de pennen al lang aan sociale media beginnen; dan is Learning bij doing generaties tegen elkaar aankijken. het werk. neergelegd. het project gedoemd te mislukken.’ Wat lastig is: sociale media laten zich Hoe je sociale media in het onder- niet in regeltjes vangen. Een boek wijs kunt inzetten? De mogelijkhe- lezen over sociale media is dan ook den zijn legio, zo leren de bezoekers. niet genoeg: je moet ermee oefenen. Denk aan het uitwisselen van kennis Een tip van Winters: ‘Begin klein Professionaliteit kan niet zonder met collega’s via bijvoorbeeld web- en in een gesloten omgeving. En als blogs, het inleven in de leefwereld het goed gaat, moet je doorgaan!’ van je leerlingen via twitter en het Karssenberg vult aan: ‘Ziet het CvB eigen verantwoordelijkheid onderwijzen van mediawijsheid. niet in dat sociale media een nuttige rol binnen het onderwijs kunnen Langzaam proces vervullen? Laat dan iemand van Na de inleidende presentatie is het buitenaf vertellen waarom dat wel tijd voor de discussie onder leiding zo is. Vaak helpt dat.’ Iemand uit Een beroepsvereniging van Haye van der Werf. Jan Kees de zaal reageert: ‘Soms is het beter wordt gedragen door de Meindersma - sectormanager mbo om het CvB er niet bij te betrek- leden. Het voorlopig bestuur bij Kennisnet - en edubloggers Karin ken, want dan duurt het al snel van de beroepsvereniging Winters, Wilfred Rubens en Willem weer drie maanden. Gewoon zelf Karssenberg gaan onder andere in een plan maken en van start gaan docenten mbo (bv-mbo) discussie over de vraag waarom het dus!’ De zaal brom instemmend. De grijpt dan ook elke gelegen- vaak zo moeilijk is sociale media in slotoverweging komt van Jan Kees heid aan om mbo-professio- het onderwijs in te zetten. Winters Meindersma: ‘Sociale media zijn nals warm te krijgen voor de begint: ‘Je moet niet aan sociale me- geen doel op zich: sociale media zijn beroepsvereniging. Zo ook dia beginnen omdat het zo hip is. Er een middel. Maar uiteindelijk moet tijdens Competent City. moet een idee achter zitten.’ Wilfred je het gewoon doen!’

De wijnbar van De Reehorst (Wit Een voor ingewijden) lijkt op het eerste gezicht aan de ruime kant voor een workshop met twintig aanwezigen. Maar de opzet van de workshop – een spel gebaseerd op ‘Ren je Rot’ – vraagt nu eenmaal om de beroepsgroep een daarmee voor Overtuigd veel fysieke ruimte. Acht stellingen, de kwaliteit van het onderwijs. Na afloop van de workshop zijn de drie vakken: voor, tegen en neutraal. Een beroepsvereniging bevordert meeste aanwezigen redelijk over- De stellingen hebben betrekking op de deskundigheid van docenten tuigd van het nut en de noodzaak de profilering van de beroepsvereni- en laat zien dat dit een collectieve van een beroepsvereniging voor ging en, daarmee samenhangend, verantwoordelijkheid is. De mbo- mbo-docenten. Jammer dat er zich de specifieke toegevoegde waarde. docent kan ook wel wat profilering relatief weinig docenten onder het Schuilt die in het vergroten van het gebruiken, is de algemene gedachte. publiek bevonden. Maar via de aanzien van de beroepsgroep? In het Met een beroepsvereniging staat de teamleiders en bestuurders zal de bieden van een platform voor ken- beroepsgroep sterker in de gesprek- boodschap toch wel op de ROC’s nisdeling en –creatie? Elke stelling ken met bijvoorbeeld het ministerie. belanden, hoopt de organisatie. De blijkt voer voor discussie: er wordt En kunnen kritische geluiden van beroepsvereniging is naarstig op flink wat gewisseld van vak. buiten gemakkelijker weerlegd wor- zoek naar ambassadeurs, enthousi- den. Twijfels zijn er ook: wat schiet aste docenten die de bv-mbo actief Collectieve verantwoordelijkheid ik er als docent concreet mee op? onder de aandacht brengen op de Als er één ding duidelijk wordt Wat is de toegevoegde waarde van instellingen. Op 1 januari 2011 moet vandaag, dan is het dat de bv-mbo een beroepsvereniging ten opzichte er een landelijk opererende organi- staat voor de professionaliteit van van de vakbond? satie staan. november 2010 6-Daagse: CompetentCity 17

Klassenondernemer.nl: platform voor personeel- en kennisuitwisseling Stoelendans in de tijdmachine

Om ervoor te zorgen dat het mbo ook in de toekomst kan beschikken over docenten met actuele vakkennis hebben Arjan Uitentuis (VOF Ondernemers vijf ROC’s de handen ineengeslagen met de opleidingsfond- in het Onderwijs) en Theo Prins- sen (Koning Willem I College) sen AO Metalektro en SOM. Met Klassenondernemer.nl willen presenteerden dit initiatief en het de samenwerkende partijen de uitwisseling tussen mbo- webportaal www.klassenonder- instellingen en bedrijfsleven stimuleren. Dit door docenten nemer.nl tijdens CompetentCity. ‘op stage’ te sturen bij bedrijven en ondernemers als gast- Ze namen hun publiek op uiterst docent te verbinden aan scholen. originele wijze mee in hun ide- ale toekomstbeeld: het jaar 2015, waarin de wisselwerking tussen mbo De komende jaren krijgt ons land Personeel- en Kennisuitwisseling in en bedrijfsleven optimaal is en de te maken met een vergrijzende het mbo. Hierin zoeken vijf ROC’s betrokkenen terugblikken op hoe beroepsbevolking. De gevolgen - het Koning Willem I College, ROC ze dat ‘toen in 2010’ voor elkaar daarvan zullen ook aan het mbo Leiden, het Nova College, ROC hebben gekregen. Met een tijdma- niet voorbijgaan: binnen vijf jaar Landstede en Zadkine – het regio- chine werden de deelnemers naar gaat een kwart van de docenten met nale bedrijfsleven op. Doel: uitwis- 2015 getransporteerd, waarna ze in pensioen. Als grootafnemer van het seling van personeel en kennis plus een heuse stoelendans met steeds Gedrag bespreek- middelbaar beroepsonderwijs is het het structureel borgen daarvan. andere collega’s in de rol kropen van bedrijfsleven er direct bij gebaat dat ondernemer en docent. Die tijdma- er ook de komende jaren binnen Niet vrijblijvend chine werkte blijkbaar prima, want baar maken mbo-instellingen voldoende vak- Dit betekent dat docenten naar het het kostte de aanwezigen opvallend kennis voorhanden is. En blijft. regionaal bedrijfsleven gaan om weinig moeite zich in te leven in het kennis ‘op te halen’ en dat profes- mbo-van-2015: enthousiast werden Kennis ophalen sionals uit het bedrijfsleven kennis geïmproviseerde ervaringen en Hoe kun je leerlingen bewust maken van hun eigen gedrag Om knelpunten in de personeels- ‘brengen’, door lestaken op te herinneringen uitgewisseld. en de oorzaken ervan? En er vervolgens voor zorgen dat voorziening in het mbo voor te pakken bij een ROC, AOC of vak- ze zich voor 100 procent verantwoordelijk voelen voor hun zijn startte het Zwolse VOF Onder- school in de regio. En dat alles niet Op 13 december maakt Klassenon- nemers in het Onderwijs in 2008 vrijblijvend, maar volgens duidelijke dernemer.nl de balans op tijdens een gedrag? Volgens Ad van der Zanden van het ID College in het project Klassenondernemer: afspraken. slotconferentie. Zoetermeer ligt het antwoord in Neurolinguïstisch Pro- grammeren. Tijdens CompetentCity licht hij in zijn workshop een tipje van de sluier op. Ecbo: cgo gaat vooruit Ad van der Zanden benadrukt dat het dvd’tje “Balen” op. En dat zetten persoonlijke groei van leerlingen ze ook nog eens op repeat. Gevolg voorop staat in het beleid van het is dat ze meteen in de “baal-modus” ID College. ‘Ons uitgangspunt zitten, hun gedrag hierop aanpassen Is cgo een verbetering voor is dat we onze leerlingen op een en er op school geen land met hen leerlingen, docenten en andere manier benaderen. Dit doen meer te bezeilen is. Op vrijdagoch- bedrijven? Het Expertise- we door hen bewust te maken van tend zetten ze hun “weekend-dvd” centrum Beroepsonderwijs hun eigen gedrag. We zorgen dat op. Dit roept positieve associaties ze inzicht krijgen in de oorzaken op, waardoor ze vaak enorm uitbun- (ecbo) onderzoekt dit al van dit gedrag. En dat ze zich hier dig en uitgelaten zijn.’ sinds 2004 en trekt voor- ook 100 procent verantwoordelijk zichtig positieve conclusies. voor voelen én er iets mee doen. We Bespreekbaar Maar wat kunnen individuele leren onze scholieren dat ze bewust Wat Van der Zanden tijdens zijn opleidingen met de resulta- kunnen kiezen voor bepaald gedrag lessen systematisch doet, is leer- ten? en dat dit hun persoonlijke ontwik- lingen wijzen op hun gedrag. ‘Ik keling ten goede komt.’ Van der Zan- maak gedrag bespreekbaar. Dat den is de eerste die toegeeft dat dit doe ik door contact te maken en Onderzoeker Arjan van der Meijden gemakkelijker gezegd is dan gedaan. aan leerlingen te vragen waarom ze en directeur Marc van der Meer Maar met hulp van Neurolinguïs- bepaalde dingen doen. Ik vraag let- gunden de bezoekers een kijkje in de tisch Programmeren komt het ID terlijk waarom iemand een bepaald keuken. Sinds 2004 volgt het ecbo de Arjan van der Meijden presenteert College Zoetermeer een heel eind. dvd’tje op heeft staan.’ Op deze opleidingen in de ‘cgo-monitor’. ‘Dit het resultaat van honderden vra- manier krijgen studenten inzicht is een interessante periode’, vertelt genlijsten, centrale inschrijvingsge- Resultaatgebieden Metafoor in hun eigen handelen en gedrag. Van der Meijden. ‘We kunnen tussen gevens en ODIN-data Van der Zanden vertelt dat hij een En kunnen ze vervolgens ook hun 2004 en 2011 twee verschillende 1. Zichtbaar beter inzetbare metafoor gebruikt om scholieren gedrag aanpassen. Van der Zanden: onderwijsvormen grondig vergelij- Gebruiken beroepsbeoefenaren bewust te maken van hun gedrag. ‘Ik ‘Ik vraag leerlingen, als ze na de ken.’ De voornaamste vraag van het Een bruikbare conclusie voor OCW. 2. Toegenomen motivatie bij vertel mijn leerlingen dat iedereen pauze weer de klas inkomen, of ze onderzoek in opdracht van het mi- Maar hebben opleidingen iets aan leerlingen een eigen dvd-rekje heeft, waarin hun “pauze-dvd” uit willen zetten en nisterie van OCW luidt natuurlijk: dit onderzoek? Met deze vraag 3. Meer gediplomeerde uit- alle ervaringen zijn opgeslagen. hun “leer-dvd” aan. En het mooiste welke onderwijsvorm werkt beter? kwam ecbo naar CompetentCity. stroom Bij alles wat je ziet, proeft, hoort is: het werkt! Kortom: winst voor Niet direct, blijkt tijdens de bijeen- 4. Minder voortijdige uitval of ruikt, trek je een ander dvd’tje iedereen.’ Prestaties komst. Een deelnemer: ‘Dit is een 5. Grotere doorstroom naar tevoorschijn met daarop een eigen Ecbo vergelijkt de prestaties van landelijk gemiddelde. Wij hebben hogere vormen van onderwijs associatie of beleving. Daarvan word Volgens Van der Zanden kunnen in- opleidingen op negen verschillende juist duidelijke conclusies nodig 6. Verbeterde professionaliteit je vrolijk, chagrijnig of weemoedig. dividuele docenten, maar ook teams, gebieden (zie kader). Een enorme over onze eigen opleidingen.’ In van docenten en praktijkbe- Dit heeft uiteraard ook invloed veel voordeel halen uit de methode. klus. Honderden vragenlijsten, principe kan ecbo daar onderzoek geleiders op iemands gedrag.’ Als voorbeeld ‘Je zou kunnen stellen dat het Neu- centrale inschrijvingsgegevens en naar doen. Maar, zo geeft van der 7. Grotere waardering en noemt Van der Zanden het vaak rolinguïstisch Programmeren is toe- data van het JOB-onderzoek ODIN Meijden aan, scholen kunnen zelf betrokkenheid van (leer) chagrijnige gedrag van leerlingen op geschreven naar het onderwijs. Het wegen mee. Alle resultaten van de ook aan de slag. ‘Als opleidingen bedrijven en georganiseerd maandag, de eerste schooldag van gaat er in deze methode met name laatste meting presenteert ecbo in hun eigen prestaties per resultaatge- bedrijfsleven de week, en het uitbundige gedrag om dat je als docent in contact komt de publicatie ‘Cgo langs de meetlat’. bied onderzoeken, zijn die bevindin- 8. Grotere waardering door op de laatste schooldag voor het met jezelf en met je klas. En het al- Een opvallende, zij het voorzich- gen af te zetten tegen het landelijk docenten weekend. ‘Op maandag zetten leer- lerbelangrijkste is dat je vragen stelt tige conclusie: cgo begint beter te gemiddelde.’ Op die manier wordt 9. Grotere waardering door lingen, nog voordat ze überhaupt en luistert naar het antwoord. Dat is presteren dan de niet-experimentele het voor elke opleiding mogelijk om leerlingen met een been uit bed zijn gestapt, de eerste stap op weg naar succes.’ opleidingen. te ontdekken waar ze staat. 18 6-Daagse: CompetentCity de MBO·krant

Maximaal rendement met White Label

White Label Stagemarkt.nl vergroot de efficiëntie van het stagezoekproces. Volgens Ad Geluk van Colo is het een ­ideaal hulpmiddel bij het zoeken naar stageplaatsen en leer- banen. ‘Je ziet meteen welke plaatsen vacant zijn en de kans op foute signalen is kleiner.’

De zaal is veel te groot voor het los van elkaar en naar eigen inzicht aantal bezoekers, maar dat deert Ad gratis inzetten. ‘Scholen hoeven Geluk niet. Geluk is senior adviseur hun proces niet of nauwelijks aan te bij Colo. Enthousiast begint hij aan passen’, legt Geluk uit. ‘Het invoeren zijn presentatie over White Label van het systeem is eenvoudig. Je Stagemarkt.nl. Zijn belangrijkste kunt het koppelen aan het kern- boodschap: zet White Label in en registratiesysteem, het bestaande haal maximaal rendement uit elke bpv-systeem of een deelnemersite. bpv-plaats. Grootste winst: ge- Wij zetten de deur open, ROC’s bruikers hebben toegang tot extra hoeven er alleen nog maar doorheen leerbanen en stageplaatsen. Scholen te lopen.’ kunnen details opvragen over stage- Frans Bergmans, hoofd studen- plaatsen of leerbanen, die ze meteen tenzaken van ROC Eindhoven, goed kunnen gebruiken bij het bevestigt het gemak van White Label opmaken van de bpv-overeenkomst. Stagemarkt.nl. ‘Tot nu toe zijn onze Ad Geluk: ‘Je ziet meteen of een ervaringen positief. We hebben bedrijf erkend is en wat de code van nauwelijks hoeven investeren en het leerbedrijf is. Je kunt relevante zien veel sneller waar in het proces gegevens realtime controleren en fouten zitten. Fase 1 hebben we aanvullen.’ De bpv-overeenkomst afgerond. In de tweede fase gaan we die scholen naar DUO in onder meer de huidige handelwijze sturen, bevat dus minder fouten. van de bpv-bureaus onderzoeken ‘Het maakt het hele bpv-proces veel en ons proces beschrijven.’ Beide efficiënter en sneller.’ mannen zijn zich zeer bewust van de cruciale succesfactor. ‘De database Actueel van stagemarkt.nl moet actueel zijn.’ Ontwikkel Hoe werkt het? Colo biedt de geschetste functies van White Label Vragen? Mail dan naar Stagemarkt.nl aan als webservices. [email protected] je vakkennis en jezelf Onderwijsinstellingen kunnen ze

Stages in het buitenland: buitenlandse stage aantrekkelijker te van zowel studenten, docenten waarom zouden mbo-leer- maken zijn er een flink aantal pro- als mensen op de arbeidsmarkt. lingen en docenten eraan gramma’s en subsidiemogelijkheden. Studentenstages zijn mogelijk De Lange wijst op het programma vanaf twee weken, maar eigenlijk beginnen? De workshop ‘In- Leonardo da Vinci als onderdeel van is minimaal drie maanden ideaal, ternship abroad, why should het Europees subsidieprogramma geeft Luijten aan. ‘Dan kom je wat I?’ geeft antwoord. Leven Lang Leren, de Internationa- dieper in een cultuur terecht. En liseringsagenda MBO en de Wereld moet je meer je best doen je in een Proeftuinen van het ministerie van ander land te redden.’ Docentensta- ‘We leven in een snel veranderende OCW en het Programma Internati- ges lopen meestal één tot zes weken. economie, met een arbeidsmarkt die onalisering Beroepsonderwijs (PIB), Daarbij is het toegestaan om studen- meer dan ooit in beweging is. Dat Dutch Trade Board en de Prijs ten te bezoeken, maar dit mag niet vraagt om flexibele arbeidskrachten. Beste Leerbedrijf Internationaal het hoofddoel van de docentenstage En voor die arbeidskrachten worden van het ministerie van EZ. Naast zijn. Er bestaan ook subsidieregelin- interculturele eigenschappen steeds deze stimuleringsinitiatieven wordt gen voor het bezoeken van buiten- belangrijker. Al wisselt het belang er internationaal hard gewerkt aan landse scholen of bedrijven om de daarvan uiteraard per vakgebied’, middelen die het gemakkelijker kwaliteit ervan te beoordelen. vertelt De Lange aan de zaal. Luijten moeten maken de kwaliteit van een Frans Bergmans (ROC Eindhoven): ‘positieve ervaringen’ voegt eraan toe dat een stage niet internationale stage te bepalen. Ook Hulpmiddelen alleen goed is voor een beroepsma- het European Qualification Frame- In praktijk blijkt dat buitenlandse tige verbreding van studenten en work (EQF) helpt daarbij. Dat is een stages vaak afhankelijk zijn van een docenten. Ze zorgen nadrukkelijk raster waarop bijvoorbeeld ook de enkele enthousiasteling en zijn toe- Waardering cgo ook voor een versnelling van de Nederlandse kwalificatiedossiers zijn vallige contacten. Leonardo da Vinci persoonlijke ontwikkeling. Achteraf gebaseerd. probeert daarom ook netwerken noemen stagiairs dat vaak de meest tussen die enthousiastelingen op te waardevolle ervaring van hun tijd in zetten. Verder kunnen ook websites Van de leraren ziet 80 procent de ruimte bieden voor eigen werkvor- het buitenland. als stagemarkt.nl en workplacement. competentiegerichte kwalificatie- men. Ze wijzen er wel op dat de Minimaal drie maanden in het nl het organiseren van een bui- structuur als een verbetering. De ervaringen meer moeten worden Niet gebruikelijk buitenland studeren is ideaal tenlandse stage vergemakkelijken. kwalificatiedossiers zijn sterk verbe- gebruikt. Colo-voorzitter Ben Jammer dus dat binnen het mbo en waardevol. Daarop staan drieduizend buiten- terd en bieden een goede basis voor Rijgersberg onderstreepte tijdens per jaar slechts zo’n drieduizend landse leerbedrijven die de Neder- het organiseren van het onderwijs. de presentatie van de resultaten (op leerlingen naar het buitenland gaan. landse kenniscentra hebben erkend. Dit blijkt uit de enquête die Colo CompetentCIty) dat er nog wel veel Dat is zo’n 0,56 procent. Binnen het Of etwinning.com, waarmee je voorafgaande aan CompetentCity werk te doen is. Bijvoorbeeld als hbo bijvoorbeeld ligt dit percentage Leonardo da Vinci eenvoudig internationale contacten hield onder de bezoekers van dit het gaat om de contacten met het bijna vijf keer zo hoog: op 2,5 pro- Luijten vertelt dat Leonardo da legt. Dit alles moet een stimulans jaarlijkse evenement. Ook opval- bedrijfsleven: 86 procent wil graag cent. Verder vertrekken er ieder jaar Vinci de subsidieaanvragen van zijn om buitenlandse stages steeds lend: de respondenten rekenen af kennismaken met het bedrijfsleven, zo’n 791 mbo-docenten naar het mbo-instellingen beoordeelt. Dit vaker ook in de beleidsambities van met de hardnekkige mythe dat de maar toch komt het nog niet van de buitenland voor een stage. Om een kan gaan om buitenlandse stages een mbo-instelling op te nemen. kwalificatiedossiers onvoldoende grond. november 2010 6-Daagse: CompetentCity 19

Vakgilde: Kwalificatiedossier voor dummies logisch vervolg Het Coördinatiepunt stelt in de Compe- tentCity-workshop Het Format Kwalifica- op Vakcollege tiedossier voor Dummies het kwalificatie- dossier centraal. Beleidsmedewerkers Ilona de Bruyne en Nelleke Lafeber brengen hun Tijdens het debat over het Vakcollege kwam ook re- toehoorders op de hoogte van de ins en gelmatig de term ‘Vakgilde’ aan bod. Dit is een nieuwe outs van het kwalificatiedossier. organisatie die gezien mag worden als een logisch vervolg op het Vakcollege. Op de website van Vakgilde staat kernachtig verwoord waarom dit initiatief in het Hoe komt een kwalificatiedossier tot stand? Aan welke leven is geroepen: ‘Bij Vakmensen hoort een Gilde. eisen moet een kwalificatiedossier voldoen? En welke Vakgilde.’ onderdelen zijn erin opgenomen? Het zijn zomaar enkele vragen die Ilona de Bruyne en Nelleke Lafeber tijdens hun workshop willen beantwoorden. ‘Er zijn 237 kwalificatiedossiers’, zo begint Lafeber. ‘Elk kwali- ficatiedossier bevat competenties, kennis en vaardig- heden. Maar de dossiers bevatten geen informatie over lesuren, stages en lesmethoden.’

Onderdelen Een kwalificatiedossier bestaat uit vier onderdelen. Deel A bevat een korte omschrijving van de beroeps- groep, de taken die de beroepsbeoefenaar uitvoert en de competenties die hierbij nodig zijn. In deel B staan Drie beloftes – op hoofdlijnen – de diploma-eisen van de kwalifi- De allereerste ‘batch’ leerlingen op de Vakcolleges caties. ‘Deze eisen geven weer wat de gediplomeerde Hans de Boer in dialoog met de zaal Techniek is met zijn opleiding gestart in het schooljaar moet kunnen als hij of zij op de arbeidsmarkt van 2008-2009. Volgend schooljaar zitten zij in het vierde start gaat’, aldus De Bruyne. Deel B bevat daarnaast de leerjaar. Daarmee breekt een nieuwe fase aan van generieke eisen aan taal en rekenen. Deel C bevat een het Vakcollege. De leerlingen zijn dan de oriëntatie uitwerking van wat er in deel B is gesteld. En in deel Vakcollege voorbij; in de laatste drie jaar van hun opleiding staan D wordt verantwoording afgelegd over de totstandko- de voorbereiding en kwalificering centraal. Elke leerling ming van het kwalificatiedossier. weet wat hij of zij wil leren en gaat hier doelgericht aan maakt veel los werken. Dit gebeurt vooral in de praktijk. Er zijn stages Totstandkoming en in een later stadium gaat de leerling volledig leren Lafeber gaat daarna in op de vraag hoe een kwalifica- werken (32 uur, naast 1 dag theorie). In deze laatste tiedossier tot stand komt. ‘Het begint bij de branche. drie zeer praktijkgerichte en vakgerichte jaren komen Die constateert de opkomst van een “nieuw beroep”. Vier heren in de zetels, waarvan drie enthousiast en een de drie beloftes die het Vakcollege doet echt bovendrij- Vervolgens doet het kenniscentrum onderzoek om een vierde positief met een slag om de arm. Zie daar de aanvan- ven: Vak + Diploma + Baan voor jongeren; een nieuwe beroepscompetentieprofiel op te stellen. Het Coör- kelijke setting van het debat over het Vakcollege. Hans de generatie Vakmensen voor bedrijven en Samen Sterk dinatiepunt voert daarna een ingangstoets uit om voor scholen. De wijze waarop het Vakcollege deze wildgroei te voorkomen. Hierbij kijken we naar de ar- Boer en Hans Kamps, beiden initiatiefnemer van de ‘am- beloftes wil waarmaken is, heeft dus sinds kort een beidsmarktrelevantie en overlap met andere beroepen. bachtschool in een modern jasje’, onderstreepten nog maar naam: Vakgilde. Wanneer goedkeuring volgt, mag het kenniscentrum eens de succesfactoren. van start met het opstellen van het kwalificatiedossier. Community Dit gebeurt in nauwe samenspraak met het onderwijs Het belangrijkste instrument van Vakgilde is een eigen- en het bedrijfsleven. Daarna volgt toetsing door het ‘Na de Citotoets gaat er een stroom routes, terwijl de spoeling vmbo’ers tijdse community die Vakcollege-leerlingen, scholen, Coördinatiepunt en vaststelling door het ministerie. leerlingen naar het vmbo of naar die voor techniek kiezen steeds scholingsbedrijven, vakmensen, leer(werk)meesters, Een proces van twee à drie jaar. Maar dan heb je ook de havo/vwo. Wij hebben een derde kleiner wordt. arbeidsmarktintermediairs en erkende opleidings/leer- wat.’ stroom opgezet: voor leerlingen die bedrijven met elkaar in contact brengt. De community al weten wat ze willen. Zij kiezen Joop Eijkelenboom, procesmanager voorziet al deze doelgroepen van informatie, commu- voor een doorlopende leerlijn die van Ondersteuning Leerbedrijven, nicatie en services. Leerlingen worden begeleid in hun de vijver voor technisch talent (en vertelt dat hij niet gelooft in ‘allerlei zoektocht naar de juiste leerwerkbaan. Afgestudeerde straks ook talent in de zorg) niet blauwdrukken met plannen’ en het vaklieden kunnen informatie ophalen om hun vakman- alleen groter, maar ook kwalitatief juist prijst dat het Vakcollege een schap op peil te houden. Bedrijven en werknemers hoogstaander maakt’, aldus De specifieke doelgroep wil bedienen kunnen laten zien wat ze elkaar te bieden hebben. Boer, om vervolgens te wijzen op en vanuit de gedachte ‘gewoon aan Leerkrachten en hun afgestudeerde jonge vaklieden de vervolgstap van het Vakcollege: de slag gaat’ om het te realiseren. blijven met elkaar in contact. ‘Iedereen praat en schrijft Vakgilde (zonder lidwoord). Dit is ‘Maar benut wel de expertise van het over de betere brug tussen opleiding en praktijk’, aldus een virtuele community, die leer- mbo. Het Vakcollege moet het stelsel Hans de Boer. ‘Wij brengen dit nu in praktijk met Vak- lingen, leraren, scholen, vaklieden versterken, niet afzwakken.’ gilde. We verwachten dat de combinatie van Vakgilde en bedrijven met elkaar in contact met het Vakcollege zal leiden tot in totaal zeventig tot brengt. Vakgilde voorziet al deze Vlammen tachtig Vakcollegescholen Zorg en Techniek in Neder- partijen van informatie, communi- Het debat gaat pas echt vlammen land. Jaarlijks moeten zij 4.000 tot 5.000 hoog gekwali- catie en services zodat leerlingen niet als de zaal mag reageren. Er rollen ficeerde vaklieden afleveren aan het bedrijfsleven.’ alleen vaklieden worden, maar daar vanuit het publiek allerlei zorg- ook de vruchten van plukken (zie punten richting podium. ‘Het lijkt Het initiatief knipoogt naar de middeleeuwse gilden. voor meer informatie het kader op net of de reguliere opleidingen het Daarin werden eveneens kennis en ervaring uitgewis- deze pagina). niet goed doen’, klinkt het. En: ‘De seld: nieuwe gildeleden kregen een opleiding in het keuze van een twaalfjarige is vooral vak. Na een gedegen opleiding kon een leerling erkend Stelselprobleem? ingegeven door de ouders. Wat is dat worden als vakman met de titel ‘gezel’. Hierna kon hij Marc Veldhoven, bestuurder van waard, met het oog op vroegtijdig ook de titel ‘meester’ verkrijgen, mits hij slaagde voor ROC de Leijgraaf en bij MBO 2010 schooluitval?’ Er blijken veel sceptici de gilde- of meesterproef. De leerling van vandaag is verantwoordelijk voor werkplek- in de zaal te zitten. Maar Hans de de leerwerkmeester van morgen. leren, plaatst de nodige kantteke- Boer blijft tot het einde in de over- ningen. ‘Prima, mits er voldoende tuigmodus. Hij haalt de angel uit de Het ‘moderne’ gildewezen is vanaf 1 januari 2011 aandacht is voor loopbaanleren en kritiekpunten, bouwt zorgen om in operationeel. we geen stelselprobleem krijgen.’ kansen en heeft prachtige slot- Waarmee Veldhoven doelt op de woorden voor de criticasters: ‘Echte Meer info: www.vakgilde.nl en 0900-VAKGILDE. hoeveelheid aan richtingen en leer- gelovigen twijfelen.’ KD krijgt tekst en uitleg 20 6-Daagse: CompetentCity de MBO·krant

Betere kwaliteit examinering door landelijke profielen ‘Mbo-examens moeten vertrouwen uitstralen’

‘Diploma kan en moet beter’, kopte dagblad De Gelderlander ‘Want de onderwijsinspectie blijft medio oktober boven een interview met Fons van Wierin- erop letten dat mbo-examens gen. De voorzitter van de Onderwijsraad zegt in dit artikel voldoen aan standaarden voor examinering. Is dat niet zo, dan dat ‘een 7 in Groningen even veel waard moet zijn als een 7 kan een school haar examenlicentie in Terneuzen’. Daarom zouden in de toekomst naast taal en kwijtraken.’ rekenen ook praktijkvakken landelijk geëxamineerd moeten worden. Het project Examenprofiel neemt hierin het voor- Na de presentatie werd volop gedis- touw en presenteerde tijdens CompetentCity zijn Proces- cussieerd over de noodzaak van uni- architectuur Examinering, een stappenplan waarmee de forme examinering in het mbo en over hoe deze in de praktijk handen examinering meer wordt gestandaardiseerd en verbeterd. en voeten moet krijgen. Dagvoorzit- ter Tom van ’t Hek moest met zijn microfoon behoorlijk wat meters Ook de Onderwijsinspectie toonde de AOC Raad, Colo, NTRO en afleggen om de vragen uit de zaal te- onlangs haar bezorgdheid over de VNO-NCW/MKB Nederland. Rini rug te koppelen aan het panel op het examinering in het mbo. In het Exa- Romme, namens de MBO Raad podium, bestaande uit Paul Ewalds menverslag MBO 2009 concludeert betrokken bij het project: ‘Binnen van Uneto-VNI, Jim Schouten van de inspectie dat de kwaliteit van één Examenprofiel werken onderwijs Stichting Examens Mobiliteitsbran- op de drie mbo-examens onder de én bedrijfsleven samen aan verdere Toine Huijsmans (projectgroep Examenprofiel) che (STEM) en Marieke Wentink maat is. Volgens Toine Huijsmans, verbetering van mbo-examinering. van het Graafschap College. Dit voorman van de projectgroep Harmonisering van processen en ROC fungeerde als pilotschool voor Examenprofiel, blijkt hieruit eens te een breed gedragen gemeenschap- gaat over afspraken die landelijk per kwalificaties. De volgende stap is dat het landelijke examenprofiel. Vanaf meer de noodzaak van standaardise- pelijk kader zijn daarbij onmisbaar.’ sector worden gemaakt, variërend deze afspraken regionaal worden volgend jaar begint de invoering van ring van mbo-examens. ‘Mbo-exa- Een van de instrumenten waarmee van examenplan tot de inkoop van uitgewerkt en opgenomen in de de examenprofielen in het mbo. Dit mens moeten vertrouwen uitstralen, het project Examenprofiel hieraan examens. examenregeling of het handboek jaar moet het project zijn afgerond, herkenbaar zijn en tegelijkertijd wil bijdragen, is een landelijk format examinering van onderwijsinstel- zodat de scholen voor alle opleidin- recht doen aan de grote diversiteit in examenprofiel voor afspraken per Sectorale profielen lingen. gen kunnen starten. het mbo.’ sector en een procesarchitectuur Onderwijs, bedrijfsleven en kennis- De komende tijd gaat de project- voor de examinering per instelling. centra hebben de afspraken uit het groep Examenprofiel dan ook het Meer informatie over het landelijke Harmonisering Deze laatste bevat alle stappen die landelijke examenprofiel inmiddels land in om mbo-instellingen te examenprofiel en de Procesarchitec- Met dit in het achterhoofd startte een instelling moet nemen om sa- voor twintig branches uitgewerkt tot overtuigen van het nut van unifor- tuur Examinering staat op de website in 2008 het project Examenprofiel, men met het bedrijfsleven te zorgen sectorale profielen, met in totaal 73 me examinering. ‘En de noodzaak van de projectgroep: www.examen- een initiatief van de MBO Raad, voor goede examinering. Het format kwalificatiedossiers en tweehonderd daarvan,’ benadrukt Huijsmans. profiel.nl.

Ubuntu maakt mbo’ers menselijker

Wie ben je? Waar wil je naartoe in je leven? En ben je dan nu Ubuntu, letterlijk ‘ik ben omdat Doorvragen Op de ringvinger zetten ze waarmee op de juiste plek? De studieloopbaanbegeleiding (SLB) van wij zijn’, is een Zuid-Afrikaanse Eerst gingen workshopleiders ze zich verbonden weten en op ROC ASA maakt deze vragen bespreekbaar met de Ubuntu- levensfilosofie die veel belang hecht Hoogeveen en Pott aan de slag met de pink de situatie waarin ze zich aan samenleven met, luisteren naar foto’s waarover de deelnemers vrij kwetsbaar voelen. Maar opnieuw methode. Niet in de individuele beslotenheid van een en openstaan voor anderen. Volgens moesten associëren. Een foto van bleef het hier niet bij. Alle antwoor- spreekkamer, maar samen met studiegenoten in een open deze filosofie maakt contact met een kampvuurplaats met lege stoe- den werden namelijk besproken. omgeving. Marian Hoogeveen en Willemijn Pott, studie- anderen mensen namelijk ‘mense- len deed denken aan een plotselinge Waarom is iets je sterke punt? Wat loopbaanbegeleiders bij ROC ASA, grepen hun workshop op lijker’. Dit wil zeggen, alleen dankzij regenbui – iedereen moest snel naar bedoel je ermee? Binnen de kortste CompetentCity aan om vakgenoten de Ubuntu-methode te contact leren mensen zichzelf en binnen. Een afbeelding van vreemde keren vlogen dromen, wensen en laten ervaren. hun omgeving beter begrijpen. Voor glazen objecten op het strand gaf angsten door de zaal en raakten de leerlingen is dit bijzonder waar- een vredig gevoel. Maar bij die mensen met elkaar in gesprek. Pre- devol. Zij moeten richting geven aan antwoorden bleef het niet. Pott en cies zoals Ubuntu beoogt. hun leven en hun schoolcarrière. Hoogeveen sprongen er direct op in. Omdat contact maken zo belangrijk Waarom geeft het een vredig gevoel? Docententraining is, vormen zeven leerlingen en een Wat zou je met de objecten willen Dat deze methode werkt met studieloopbaanbegeleider tijdens de doen? Waar ken je dat gevoel van? welwillende workshopbezoekers hele opleiding een vaste SLB-groep. bleek direct. Maar kan elke docent In deze hechte verbanden komen Tijdens de SLB kunnen begeleiders een groep leerlingen motiveren op alle aspecten van de studieloopbaan hetzelfde doen: doorvragen op zulke deze manier de SLB te doen? Een aan bod, van praktische zaken tot associaties en zo het verhaal van de groep intensief begeleiden, een teleurstellingen en successen. leerlingen zien te achterhalen. Zo veilige sfeer scheppen en iedereen komt vanzelf de thuissituatie ter aandacht geven – dat is niet mis. Groepsgewijs sprake, of hoe het op school gaat, Alleen getrainde docenten kunnen Op het ROC ASA is er dus geen of hoe iemand zich voelt op de en willen deze methode gebruiken, individuele SLB meer. In plaats hier- leerwerkplek. geven Hoogeveen en Pott toe. Die van leert de groep leerlingen open, training is vrij intensief. Vier volle eerlijk en aandachtig met elkaar Vingeroefening dagen in twee blokken, waarbij de omgaan. Vertrouwen en eerlijkheid De tweede oefening hielp leerlingen aankomende begeleiders zelf leren staan hoog in het vaandel. Om dit en deelnemers te reflecteren op zich- om te vertrouwen en zichzelf open openhartige contact te realiseren zelf. Op grote, felgekleurde papieren te stellen. werkt de Ubuntu-methode met handen beschreven de deelnemers Het resultaat mag er wezen, zo blijkt verhalen en oefeningen. alle vingers. Wat is hun sterkste uit de ervaringen van ROC ASA. kant? Die kwam op de duim. De Leerlingen weten hun plek beter doelen die ze zichzelf stellen op de te vinden. En bovenal krijgen ze De Ubuntu-methode: vrije associa- wijsvinger en datgene waar ze ma- aandacht voor elkaar. Ze worden ze tieoefening zorgt voor veel plezier ling aan hebben op de middelvinger. menselijkere mensen. november 2010 6-Daagse: CompetentCity 21

Betere kwaliteit examinering door landelijke profielen ‘Mbo-examens moeten vertrouwen uitstralen’ Slotdebat: ‘Stoppen met competentiegericht onderwijs is dood in de pot’

Het slotdebat van Competentcity 2010 kende als vanouds ‘De staatssecretaris zei vanochtend ‘Als de examens nu niet voldoen Waar hebben wij steken laten vallen? prikkelende stellingen en gepeperde meningen. Onder lei- dat het komende kabinetsbeleid aan de kwaliteitsnorm, is het zeer Hoe kan het dat er zoveel lesuit- ding van Tom van ’t Hek roerden Manja Smits (SP), Arie Slob volop kansen biedt voor het mbo’, de vraag of ze straks voldoen aan de val is? Hoe komt het dat er zoveel zo start Tom van ’t Hek de aan het examenprofielen.’ leerlingen na het behalen van hun (CU), Metin Çelik (PvdA) en Hans de Boer (voormalig voorzit- eind van de middag de slotdiscus- Een van de problemen van de afge- startkwalificatie niet verder komen ter MKB Nederland) zich over de voortgang van competen- sie. Het maakt direct de tongen los. lopen jaren is volgens Arie Slob dat dan niveau twee? Dit soort kwesties tiegericht onderwijs. Hans de Boer: ‘Den Haag moet stoppen ‘Het valt mij tegen wat er in deze ook in de Tweede Kamer het beeld moet het mbo zelf oplossen om het om scholen alles te laten verantwoorden. Je moet scholen onderwijsparagraaf staat. Het blijft werd geschetst dat het competentie- tij te keren.’ meer ondernemerschap bieden.’ te veel hangen in kleine dingen, wat gericht onderwijs min of meer gelijk mij betreft open deuren’, aldus Arie staat aan het ‘nieuwe leren’ en dat de De dood in de pot Slob. Metin Çelik noemt het een leerlingen aan hun lot worden over- SP-woordvoerder Smits benadrukt schande dat er bijna een half miljard gelaten. Slob: ‘Dat heeft de discussie dat de politiek met hulp van wet- wordt bezuinigd op onderwijs in geen goed gedaan.’ geving en geld de juiste kaders voor het algemeen. ‘Het mag niet zo zijn succes dient te creëren. ‘We moeten dat het bedrijfsleven straks bepaalt Betonnen vloer goed kijken naar wat de docenten welke studies en richtingen de scho- Volgens Hans de Boer wordt de willen. Er is nog veel kritiek en er len moeten bieden.’ discussie te intern gevoerd: ‘De zijn nog veel problemen. Daar moe- buitenwacht snapt niets van al die ten we serieus naar luisteren.’ Kwaliteitsnorm verhalen over systemen en zal zich Arie Slob beschouwt het ‘de dood De stellingen die gespreksleider daardoor afwenden van wat er in de pot als we nu een streep zetten Van ’t Hek de woordvoerders aan gebeurt binnen het beroepsonder- door competentiegericht onderwijs’. het eind van de middag voor- wijs. Ik adviseer om met zijn allen SP-woordvoerder Smits: ‘Wij zijn houdt, bieden voldoende voer voor duidelijk te etaleren dat maar liefst huiverig voor alle onderwijsver- discussie. Zodra de powerpoint de 60 tot 70 procent van de jongelui het nieuwingen van de afgelopen jaren mbo-thema’s projecteert, schieten vmbo en mbo bezoekt. Zij zijn de waarvoor onvoldoende draagvlak de debaters uit de startblokken. Hier betonnen vloer van onze samenle- was.’ en daar volgt een kwinkslag. Çelik: ving. Laat bijvoorbeeld een minister Çelik besluit het debat met de ‘We zeggen eigenlijk hetzelfde.’ De het podium betreden die het nieuwe woorden: ’Een succes maken van Boer: ‘Jullie zitten ook alle drie in de schooljaar opent voor het beroeps- competentiegericht onderwijs is ook oppositie.’ onderwijs. Op die manier krijgt u een kwestie van politieke wil. Ik ga Bij de stelling ‘Een op de drie exa- eerder de waardering waar u recht de komende jaren keihard strijden mens voldoet niet aan de kwaliteits- op heeft.’ Metin Çelik is het hier voor het mbo en het beroepson- norm, dus is het de hoogste tijd voor volledig mee eens. ‘Maar ik wil er derwijs in het algemeen. Het wordt examenprofielen’ komt ook de zaal aan toevoegen dat het onderwijs van volledig ondergewaardeerd en dat in beweging. Een aanwezige stelt: het mbo zelfreflectie moet tonen. moeten we veranderen.’

Rekenen anno 2010 Snappen en verbinden

Functioneel rekenen. Volgens Kees Hoogland van APS is het taal omschreven) en gecijferdheid. Niet vervelend Van der Kraan: ‘Heel belangrijk is een visie op rekenen die past bij het moderne beroepson- ‘Bij gecijferdheid gaan we uit van de Er zijn nog geen concrete resultaten het inbedden van het vak rekenen in derwijs én bij de student van nu. ‘De gecijferdheid is nu te betekenis van getallen en verbinden te noemen, wel een paar posi- de beroepsvakken.’ En dat geldt niet we rekenen met andere vakken en tieve waarnemingen. De studenten alleen voor ROC Zadkine. ‘On- laag. Daarom is rekenen weer op de kaart gezet. Deze me- projecten.’ vinden het ‘nieuwe rekenen’ niet derwijsinstellingen moeten kennis thode werkt.’ ROC Zadkine probeerde het uit bij studenten vervelend en ze helpen elkaar. Dit delen en een proactieve houding uiterlijke verzorging. ‘De reacties zijn positief.’ Aan de slag schooljaar gaat ROC Zadkine verder. hebben naar leveranciers als APS.’ ROC Zadkine ging met studenten uiterlijke verzorging aan de slag met Functioneel rekenen, wat is dat nummers van een x-aantal Mb je op Gecijferd, het rekenprogramma van eigenlijk precies? Kees Hoogland je mp3-speler kunt zetten? APS. Richard van der Kraan, docent omschrijft het als volgt. ‘Bij func- Rekenen en Ondernemen op ROC tioneel rekenen gaan wij uit van Wat is zinvol rekenen? Zadkine: ‘Vrijwel niemand haalde gecijferdheid. Dan is het rekenen Studenten die starten op het mbo, niveau 2F bij de nulmeting. We wil- geïntegreerd in het culturele, maat- komen meestal van het vmbo. Als ze den het rekenonderwijs anders gaan schappelijke, persoonlijke en emo- binnenkomen, moeten ze kunnen aanpakken.’ Wat waren de rand- tionele handelen.’ Een hele mond rekenen op niveau 2F. APS ontwik- voorwaarden? ‘Het rekenonderwijs vol. De deelnemers aan de workshop kelde rekentoetsen om vast te stellen moest functioneel, laagdrempelig, zo Functioneel rekenen in de 21e eeuw welk niveau de instromers op niveau realistisch mogelijk, visueel aantrek- worden meteen voor de leeuwen 2, 3 en 4 hebben. ‘Je ziet dus waar ze kelijk en het liefst met geluid zijn.’ gegooid. Ze krijgen vier vragen uit staan ten opzichte van het gewenste de nulmeting voorgelegd. Veertig niveau 2F.’ Vaak halen ze dat niveau Aan de slag! De eerste reacties van seconden per vraag. Deze vragen niet. Ze moeten een inhaalslag ma- studenten zijn overwegend positief. laten meteen zien hoe belangrijk een ken. ‘En over hoe je dat doet, lopen ‘Dat is pure winst’, aldus Van der zekere basiskennis van het rekenen de meningen uiteen. Wat is zinvol Kraan. Maar ROC Zadkine loopt is. Niet alleen in een werksituatie, rekenen?’ ook tegen problemen aan. ‘Zo is de maar ook gewoon in het dagelijks Er bestaan drie opvattingen over inrichting van de lokalen niet opti- leven. Want hoe bereken je zonder hoe je het rekenonderwijs kunt maal, blijft hoofdrekenen zeer zwak die kennis hoeveel potten verf je no- inrichten. Scholen kunnen uitgaan en is rekenen (nog) niet verplicht.’ dig hebt voor twee muurtjes van res- van de volgende methodes: basisbe- En, niet onbelangrijk: wat te doen pectievelijk twee bij drie en 3,5 bij werkingen rekenen (cijferen), rea- met zeer goede leerlingen? Allemaal vijf? Of hoe kom je erachter hoeveel listisch rekenen (rekencontexten in belangrijke aandachtspunten. 22 6-Daagse: CompetentCity de MBO·krant

Koppeling ondernemerschap en mbo op Meeting Plaza

De MeetingPlaza’s van Com- Kwaliteiten hebt als ondernemer. We trainen petentCity besteedden dit Studenten moeten om een certifi- docenten in dit model. We laten hen jaar uitgebreid aandacht aan caat te bemachtigen negen eigen- zien hoe ze het kunnen toepassen schappen en kwaliteiten bewijzen in in hun eigen onderwijsomgeving en mbo en ondernemen. Geïn- een portfolio, aldus Tenbusch. ‘Het hoe ze de ontwikkelde vaardigheden teresseerden konden hun gaat om competenties als creativi- aan hun leerlingen kwijt kunnen.’ hart ophalen bij de stands teit, risicobereidheid, zelfstandig- als ‘mbo-certificaat Onder- heid, zelfvertrouwen en prestatiege- Gat in de markt nemerschap’ en ‘De wereld richtheid. Dat kan bijvoorbeeld op De ondernemer dwingt met zijn van de Ondernemer’. een stage zijn of in een bijbaan. Het product een gat in zijn markt af, certificaat is een pluspunt en laat vertelt Aaftink. ‘Daar zit een ver- zien dat de leerling een stapje meer dienmodel achter met financiën en De maatschappij vraagt steeds meer doet dan anderen.’ organisatie. Veel van de vragen die van de ondernemer, aldus coördina- wij krijgen, zijn organisatorisch of tor Ondernemersloket van het Rij- Model financieel van aard.’ nIJsselcollege Judith Tenbusch. ‘Een Even verderop praat Gerard Aaftink mbo-certificaat Ondernemerschap van het Startersplein geïnteres- ‘De Wereld van de Ondernemer’ speelt daar op in door leerlingen seerden bij over ‘De wereld van de past prima binnen het competentie- met een proactieve werkhouding te ondernemer’. Aaftink: ‘Wij ontwik- gericht onderwijs. ‘Op basis van de Met eten binnen bereik alvast vooruit blikken op het middagprogramma stimuleren. Ons certificaat Onder- kelen ondernemerschap. We hebben methodiek en de opdrachten kun- nemerschap A is voor een onderne- onze ervaringen met ondernemers nen docenten lessen ontwikkelen mende houding, certificaat B is voor neergezet in een model met vijf met diverse werkvormen, zoals the- ondernemerschap: het starten en vlakken. Dat hebben we vertaald in orielessen, opdrachten, rollenspelen, Food for voeren van een onderneming.’ rollen en competenties die je nodig simulaties en presentaties.’ thought versus Docentenstage biedt docenten simpelweg food kennisupdate én kijkje in de keuken

Tussen de tropen en de straten van Amsterdam liggen doorgaans duizenden kilometers. Zo niet op CompetentCity. De docentenstage stelt een Hier wordt immers de veelkleurigheid van het mbo gepre- mbo-docent in staat om zijn senteerd. En die diversiteit is ook terug te vinden tijdens de kennis bij te spijkeren én lunch. een idee te krijgen van wat zich nu op de werkvloer af- speelt. Op het Meeting Plaza Op maar liefst drie Plaza’s (Health, Academie, al prominent aanwezig praatte Colo-medewerker Home en Tropical) ligt er een keur tijdens de opening van Competent- Martijn van Blitterswijk ge- aan lekkernijen uitgestald. Neem City, die hun kans op roem en glorie ïnteresseerden bij over de je een ticket to the tropics en ga je ruiken. Ze zijn nauwelijks van de geheimen van een succes- voor een taco? Blijf je liever in eigen microfoon weg te houden. Gebo- land om een portie poffertjes tot je ren entertainers zijn het, die naast volle docentenstage. te nemen of een frikadelletje uit de zingen ook à la het showballet van muur te trekken, onder het genot Penny de Jager dappere karaoke- van draaiorgelmuziek? Of besluit je talenten met dans begeleiden. ‘En nu Nieuw op CompetentCity dit jaar: toch op de gezonde tour te gaan en allemaal in koor…!’, moedigt Koen de Meetingplaza. Geïnteresseerden hap je voorzichtig in een broodlolly, het publiek nog eens aan. En zo kunnen er in contact komen met gevuld met zachte roomkaas en geschiedde. aanbieders van producten en dien- schuif je aan bij het rijkelijk gevulde sten op het gebied van competentie- saladebuffet? Wat je ook kiest: het Een goed gesprek gericht leren. is dringen geblazen. ‘De doldwaze Toch op zoek naar rust? Dat kan. In Martijn van Blitterswijk informeert Martijn van Blitterswijk dagen van de Bijenkorf zijn er niets enkele filmzalen draait de filmserie docenten over de koppeling met bij’, zo meldt een van de bezoe- ‘Meesters in het mbo verande- leerbedrijven. ‘Docenten kunnen kers via Twitter. Veel ruggen dus, ren…’ Het vierluik bestaat uit ‘De bij ons hun interesse voor een stage Goede voorbereiding Gezichtsveld waartegen je moet kijken, wachtend pedagoog’ (over de rol van coach), en een specifieke leervraag kenbaar Het succes van een goede docenten- De docentenstage is er niet voor in de rij. Maar er stijgt veel gelach ‘Samen leren’ (over het samen met maken. Op basis daarvan zoeken stage begint volgens Van Blitters- niets: menige docent weet on- en vrolijk geklets uit de wachtende collega’s ontwikkelen van onder- wij vervolgens binnen de 200.000 wijk bij een goede voorbereiding. voldoende wat zich binnen een mensenmassa op. wijsprogramma’s), ‘Leren en invloed leerbedrijven in Nederland een pas- ‘De eerste vraag die een docent leerbedrijf afspeelt. Dat kan stukken geven’ (wat betekent invloed geven sende organisatie binnen de regio zich moet stellen is wat het doel is beter, aldus de Colo-medewerker. ‘Allemaal in koor’ aan anderen voor het onderwijs- van de docent.’ van zijn stage. Wat wil hij leren?’ ‘De docent is verantwoordelijk voor Zeker op de Home Plaza overheerst programma?) en ‘Beroepsgericht Maar om de docentenstage tot een de gehele opleiding van de leerling de vrolijkheid. Hier laat Koen leren’ (over de consequenties en Samenwerking succes te maken moet er aan meer en toch vindt een groot deel van de Kobalt, de immer in felblauw pak dilemma’s van een nauwere band Er is veel interesse voor de brochure, voorwaarden zijn voldaan: de school opleiding buiten het gezichtsveld gestoken Marktplaats MBO-held, met de beroepspraktijk). Interessant vertelt Van Blitterswijk. ‘Naast ken- moet het eens zijn met de stage en van de docent plaats. Terwijl je aan iedereen meezingen op krakers als zijn de films beslist, maar de zalen nis opdoen kan een docent ook de de docent de tijd en ruimte geven docenten sterk merkt dat ze wel de ‘Ze gelooft in mij’. Hij heeft voor blijven grotendeels leeg. Drukker samenwerking met het leerbedrijf om er een tijdje tussenuit te gaan. behoefte hebben om daar meer over deze keer een lieftallige assistente bezocht, maar vergeleken met de van de leerlingen verbeteren. De Ook moeten er goede afspraken te weten. Wij geven hen daarom meegenomen: Betty Bloe. Af en toe ‘food plaza’s’ toch oases van rust zijn stage biedt hem de mogelijkheid zijn worden gemaakt met het bedrijf een brochure mee, waarin docenten durft zowaar een onderwijsprofes- het Colo Plaza en de marktplaats kennis te updaten en op de hoogte te waar de docent stage loopt. Van kunnen aangeven wat ze willen le- sional het podium te betreden om, voor standhouders. Daar vinden blijven van actuele ontwikkelingen, Blitterswijk: ‘Tijdens de uitvoering ren. Dat kan heel specifiek gaan om vaak gezegend met een verrassend 1-op-1 gesprekken plaats over al- producten en toepassingen in de kan de docent van de gelegenheid het leren van een bepaalde techniek, goede stem, een of meerdere Neder- lerlei zwaar inhoudelijke thema’s beroepspraktijk. Die werkervaring is gebruik maken om ook de leerling maar het kan ook algemener. Denk landstalige klassiekers ten gehore en fraaie onderwijsproducten. Food nodig om leerlingen goed duidelijk in het leerbedrijf in actie te zien en aan een kok die in een heel ander te brengen. Toch zijn het vooral de for thought versus simpelweg food. te maken hoe het eraan toe gaat in met hem en zijn praktijkopleider de restaurant rondkijkt dan waar hij studenten van de Willem Nijholt Beide smakelijk. de sector.’ leersituatie te bespreken.’ zelf is opgeleid.’ november 2010 6-Daagse: Uitblinker 23

And the winner is…

De vijfde dag van de 6-Daag- worden. Her en der vallen wat stiltes demissionair staatsecretaris) graag se Beroepsonderwijs is een en een enkeling is zijn tekst kwijt, hoe top ze het mbo vindt. ‘Deze feestelijke: in de Crown Busi- maar bij de meesten lopen de mini- jongeren zijn de diamantjes in ons presentaties als een trein. Een jury onderwijs, niet alleen omdat ze ness Studio’s in Aalsmeer onder leiding van voorzitter Agnes bezig zijn met hun vak, maar omdat wordt de Landelijk Ambassa- Jongerius kiest vervolgens uit deze er iets beweegt.’ deur Beroepsonderwijs 2010 tien haar drie favorieten. Terwijl de gekozen. Voor een volle zaal jury zich beraadt, luistert de zaal Na een persoonlijke lofrap van gaat Juan Esteban Hofland naar de studenten van de Opleiding Lange Frans, die hij gedurende de er met de ambassadeursrol ARTIEST van het ROC Tilburg die avond heeft geschreven, spreekt onder begeleiding van piano Cyndi Willem Nijholt dan eindelijk het en een cheque van 2.500 Laupers True Colors ten gehore verlossende woord. ‘Het verschil euro vandoor. brengen. In de modeshow van het tussen de kandidaten was minimaal. Deltion College uit Zwolle die hier- Toch was de jury unaniem. De op volgt, zien we alle domeinen van nieuwe ambassadeur is…’ Er volgt 51 Uitblinkers werden het afgelopen het mbo aan ons voorbijtrekken. een stilte en opzwepende muziek. jaar geselecteerd om de ROC’s deze ‘Juan Hofland!’ De zaal ontploft avond te vertegenwoordigen. Als Dak eraf en Juan springt letterlijk een gat in zij over de groene loper de studio’s Als de jury terug is, vertelt de Uit- de lucht. Voormalig ambassadeur betreden, krijgen ze een luid ap- blinker van 2009, Ashwin Zondag, Ashwin Zondag mag hem de Award plaus, en bij binnenkomst van de dat ze unaniem, ‘zonder te slaan’, 2010 overhandigen, wat hij doet met zaal zelfs een minutenlange staande heeft gekozen: Marleen Pulles, Juan de woorden: ‘Je verdient hem dubbel ovatie. Als iedereen zit, wordt be- Esteban Hofland en Oussama el en dwars. Misschien doe je het nog kendgemaakt welke tien Uitblinkers Ayyadi zijn de finalisten. Voor alle wel beter dan ik. Gefeliciteerd!’ Juan via www.6dbo.nl de meeste van de drie gaat er in de zaal een oorver- neemt de felicitaties en de cheque 17.725 stemmen hebben gekregen. dovend applaus op. Jongerius licht Hofland arriveert per limo van 2.500 euro, die hij mag gebrui- Artlinda Emini, Danique van Keme- de keuze toe: ‘We hebben gekeken ken voor een vervolgopleiding, in nade, Oussama el Ayyadi, Jessica ten naar mensen met trots, met power, hun hand. Een tweede jury, voor- dig maakten en coördineerden, kan ontvangst en drinkt een glaasje Have, Joost Pardoel, Juan Esteban die in staat zijn het mbo te verte- gezeten door Willem Nijholt, gaat ook al rekenen op luid gejuich uit champagne met de staatssecretaris. Hofland, Marissa Humme, Ovan genwoordigen en van wie je lichtjes zich beraden wie de winnaar wordt de zaal. Als alle Uitblinkers op het podium Abdullah, Marleen Pulle en Bart Bij- in je ogen krijgt’. Voor de finale test en wij genieten ondertussen van op- hun award hebben opgehaald, is het velds zijn de gelukkigen. Elk van hen worden de drie op het podium ge- tredens van de studenten Dans van Diamantjes minder spannende gedeelte van de krijgt een minuut de tijd om de jury ïnterviewd door Frits Spits. Ze slaan ROC Amsterdam. De combinatie Omdat de jury er na deze choreo- avond aangebroken: met familie en ervan te overtuigen waarom juist zich kranig door de vragen heen en van modern jazz, old skool hiphop, grafie nog niet uit is, vertelt Marja vrienden gaan de 51 eten, drinken, hij of zij ambassadeur zou moeten hebben meermalen de lachers op Vogue en wacking, die ze eigenhan- van Bijsterveldt (op deze dag nog dansen en feesten.

Uitblinker 2010 Juan Esteban Hofland Unite!

Op het podium kon de kersverse Landelijk Ambassadeur Be- Vlak nadat hij in april was terug- met sportwinkels en prijsafspraken Het interview met Frits Spits in de roepsonderwijs Juan Esteban Hofland alleen ‘Ongelofelijk!’ gekomen van zijn stage, werd Juan gemaakt met leveranciers, zodat ook volgende ronde vormde evenmin uitbrengen. Maar na afloop is hij in zijn eerste echte inter- Hofland benaderd door Ben de de armste jongeren een bal kunnen een probleem. ‘Hij gaf me de indruk Boer, opleidingsmanager CIOS, betalen. Het is mijn doel dat ook zij dat er geen zaal was, dat ik alleen view een stuk spraakzamer als hij vertelt over zijn stage in waar Juan de opleiding Sport- en kunnen sporten.’ met hem sprak. Daarbij zag ik in Ghana en de familie die hij daar heeft gekregen. Bewegingscoördinator volgde. gedachten mijn kinderen in Ghana Juan: ‘Hij vertelde me dat het Nova Niet zwart-wit rondrennen.’ College me wilde voordragen als In Ghana leefde Juan tussen de Nova Uitblinker en dat ik daarna Ghanezen. ‘Ik wilde graag voor het Nu hij is verkozen tot ambassadeur, eventueel ambassadeur van het mbo weeshuis werken, maar daar niet vindt Juan het belangrijk anderen te zou kunnen worden. Een geweldige wonen. Als je tussen de bevolking stimuleren om ook stappen te zet- kans.’ Eentje die met deze uitver- woont, leer je hen kennen en leef je ten. ‘Ik heb laten zien dat je met een kiezing is verzilverd. De 20-jarige zoals zij.’ Zijn huisgenoten werden mbo-opleiding naar het buitenland mbo’er werd verkozen om zijn durf, hierdoor als familie. ‘Ik ga het liefst kunt gaan.’ Hij denkt dat hij om die enthousiasme en authenticiteit. zo snel mogelijk terug. Ik voel hun reden is gekozen tot ambassadeur. liefde. Ze vragen: “Neef, is alles ‘Ik heb een stap gezet die velen wel Juan onderscheidde zich bovendien goed?” Ik kijk verder dan bloed. wíllen, maar niet dúrven zetten. Ik met zijn stage naar Ghana, die hij Het gaat om diegenen die van je heb het gewoon gedaan.’ helemaal alleen initieerde en organi- houden.’ Juan wil anderen laten seerde. Ter plekke gaf hij les aan een zien dat je niet altijd materialistisch Sociale kant privé- en een government school, hoeft te denken. ‘Ik wil mensen bij Als ambassadeur gaat Juan niet al- zette de unity sportshop op en deed elkaar brengen. We zijn hier samen. leen een jaar het mbo representeren sportactiviteiten met de kinderen Het is niet: jij tegenover ik. Ik wil in het land, ook ontving hij een che- van het Hanukkah children’s home. unity uitdragen. Het maakt niet uit que ter waarde van 2.500 euro die ‘Wat je daarvoor terugkrijgt is onge- of je zwart, wit, man, vrouw, groot hij mag investeren in zijn studie. Het lofelijk. Als ik met hen ging sporten, of klein bent. Ik hoop dat mensen hbo lonkt. Juan denkt erover om zag ik zo’n smile.’ Met wijd uitge- daarvoor openstaan, zodat unity de opleiding SPH of MWD te gaan stoken armen geeft Juan de grootte (eenheid, red.) kan gaan werken in doen. ‘Ik weet nu veel van sport. Het van die glimlach aan. ‘Die kinderen de hele wereld.’ plan is mijn sociale kant nog meer te waren dankzij de sport zo gelukkig.’ ontwikkelen, zodat ik straks in mijn Om het weeshuis te ondersteunen Presentatie geboortestad Medellin in Colombia zette Juan de sportwinkel op. ‘In Ne- In de race om Landelijk Ambas- zelf een weeshuis kan oprichten en derland, maar ook in Ghana, verza- sadeur van het Beroepsonderwijs een contactpersoon voor de buurt mel ik materialen om te verkopen. te worden, moest Juan een presen- kan zijn. Hoewel daar geen druk In Kumasi, de grootste handelsstad tatie voorbereiden. ‘Ik had goed achter zit, was dat altijd al mijn van het land, heb ik onderhandeld geoefend, dus dat ging soepel.’ doel.’ 24 6-Daagse in beeld de MBO·krant

in beeld