DOCSLIB.ORG

KOLIKO SE POZNAJEMO Iz Istorije Nacionalnih Zajednica U Vojvodini Pokrajinski Sekretarijat Za Obrazovanje, Propise, Upravu I Nacionalne Manjine - Nacionalne Zajednice

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
KOLIKO SE POZNAJEMO Iz Istorije Nacionalnih Zajednica U Vojvodini Pokrajinski Sekretarijat Za Obrazovanje, Propise, Upravu I Nacionalne Manjine - Nacionalne Zajednice KOLIKO SE POZNAJEMO iz istorije nacionalnih zajednica u Vojvodini Pokrajinski sekretarijat za obrazovanje, propise, upravu i nacionalne manjine - nacionalne zajednice Projekat AFIRMACIJA MULTIKULTURALIZMA I TOLERANCIJE U VOJVODINI KOLIKO SE POZNAJEMO iz istorije nacionalnih zajednica u Vojvodini Autori tekstova: Milan Mici· dr Tibor Pal Kalman Kunti· dr Zoltan Mesaroï Arpad Pap Mirko Grlica dr Agneï Ozer dr Olga Ninkov Milkica Popovi· Ljubica Oti· dr Janko Rama„ mr Mir„a Maran Jaroslav Miklovic Lektor: Aleksandra Peïi· Unos teksta: Marica Fin„ur Cetinka Svitlica Ilustracije ustupljene iz liène foto-arhive Ivana Kukurova Novi Sad 2017. god. Pokrajinski sekretarijat za obrazovanje, propise, upravu i nacionalne manjine - nacionalne zajednice Projekat: AFIRMACIJA MULTIKULTURALIZMA I TOLERANCIJE U VOJVODINI KOLIKO SE POZNAJEMO iz istorije nacionalnih zajednica u Vojvodini Novi Sad 2017. god . PREDGOVOR storija Vojvodine je specifièna, jer trudili su se da dogaðaje smeste u dru- je njen istorijski razvoj stvorio tveno-ekonomsko-kulturni okvir, kako multietnièko, multikonfesionalno bi se dobila potpuna slika o deavanjima. drutvo. To je èini sloenom, ali i Pored meðusobnog proimanja i dugog bogatom sredinom. Trebalo bi da zajednièkog ivota i saradnje, ovdanji saznamo vie o razvoju i nastanku narodi su u svojoj istoriji imali i teke peri- Vojvodine, kako bi nas oplemeni- ode, pre svega u vreme ratova. Namera Ilo to njeno bogatstvo.Verujemo da æe, autora bila je da i sukobe, koji su bili deo posle prouèavanja ovog kratkog prikaza nae stvarnosti, prikau objektivno i iz prolosti naroda sa prostora dananje vie aspekata. Trebalo bi da se naglasi da Vojvodine, èitaoci moæi iz istorijskih je i u vreme tekih dana bilo trenutaka primera da izvuku pouke koje bi ih okre- vrednih pamæenja, kao i primera saradnje. nule ka buduænosti s ciljem daljeg sui- vota ovdanjih naroda u duhu tolerancije, saradnje i meðusobnog potovanja. Koli- ko se meðusobno poznajemo, toliko æe nas oplemeniti kulturno i istorijsko bogat- stvo prostora na kojima ivimo. Pravo poz- navanje razlièitih kultura, jezika i prih- vatanje tih razlièitosti doprinosi harmoniji iz koje proizlaze mnoga dobra za sve nas. Ovaj tekst napisan je prvenstveno za mlade, to jest za uèenike, s ciljem da im predoèi neke èinjenice iz zajednièke pro- losti naroda (Nemaca, Maðara, Srba, Slo- vaka, Rumuna, Rusina, Jevreja itd.) koji su iveli i ive na prostorima dananje Vojvodine. Pri sastavljanju teksta autori su imali ideju da, pored veæ poznatih glob- alnih istorijskih dogaðaja i procesa, ukau i na odreðene specifiènosti i detalje koji su bili iskljuèivo u vezi s ovim prostorima. Prikazane èinjenice i procesi uzeti su iz istoriografije pomenutih naroda i verovat- no æe za nekoga predstavljati novinu, ali æe, u svakom sluèaju, doprineti boljem meðusobnom upoznavanju. Prilikom pri- kazivanja politièke istorije, autori broure 5 . UVOD burkog carstva, postoji jo od doseljenja 1. IDEJA, NAZIV, POJAM I 1. IDEJA, NAZIV, POJAM I GRANICE VOJVODINE GRANICE VOJVODINE Srba pod voðstvom Arsenija III Èarno- jevi·a, a predstavljena je prvi put na Crkveno-narodnom saboru u Baji 1694. Naziv Vojvodine i njene granice rezultat godine. Na Saboru u Temivaru 1790. 1.1. Ideja o stvaranju Vojvodine su istorijskog razvoja. Kroz istoriju, razli- godine formulisan je glavni zahtev da se èite teritorije nazivane su vojvodinom (u Srbima na osnovu njihovih privilegija Poljskoj se i danas tako naziva jedan nivo odredi posebna teritorija, do èega i je teritorijalne organizacije). U istoriji Srba dolo u periodu od 1849. do 1860. godine. Vojvodina ima specifièno znaèenje. Ona je Dakle, Vojvodina se, u obliku drugaèijem simbolizovala tenju Srba da postignu od dananjeg, ostvarila prvi put u XIX autonomiju na odreðenoj teritoriji unutar veku. Tada formirano Vojvodstvo Srbija i Ugarske (Maðarske).1 Tamiki Banat bilo je srpsko samo kada je Ta ideja nije bila strana Srbima, jer je reè o nazivu. Naime, u njemu je ivelo naj- odreðeni nivo autonomije bio zagaranto- vie Rumuna, zvanièni jezik bio je nemaè- van i pre formiranja teritorijalne jedinice ki, a sedite vojvodstva bilo je u Temi- sa tim imenom. Vojvodina nije znaèajna varu. Trebalo bi naglasiti da je to bilo samo za Srbe; ostali narodi su je takoðe vreme apsolutizma (Bahov apsolutizam) i prihvatili kao pokrajinu u kojoj mogu da potpune centralizacije vlasti u Habzbur- ostvare svoje zajednièke, kao i posebne kom carstvu, znaèi i na prostorima interese. dananje Vojvodine. Nakon pada Bahovog 1.1. Ideja o stvaranju Vojvodine apsolutizma zapoèeta je decentralizacija vlasti u Austriji i Ugarskoj koja se, posle Ideja o stvaranju Vojvodine, kao auto- kraæeg zastoja, nastavila i posle zakljuèen- nomne srpske oblasti u okviru Habz- ja Austrougarske nagodbe. U to vreme, 1 Izrazi Maðarska i Ugarska su sinonimi. Nije neobièno da za narod ili zemlju postoji vie naziva. Na latinskom jeziku se Maðarska nazivala Hungaria, dok se u maðarskom jeziku, koji se, po pravilu, nije koristio u slubenoj upotrebi, ustalio naziv Magyarország. Tradicionalni nazivi za Maðare i Maðarsku razvili su se i ustalili na razlièitim jezicima iz latinskog izraza Hungaria, te je naziv za Maðarsku u srpskom jeziku Ugarska, a za njen narod Ugri. Mada je naziv Ugri prestao da se upotrebl- java, koriæenje pojma Ugarska ustalilo se zbog naglaavanja promena koje su se desile posle Prvog svetskog rata. Tako se (i) u srpskoj istoriografiji pojam Ugarska koristio za Maðarsku do 1918. godine, dok se za kasniji period koristi izraz Maðarska. Meðutim poto sami Maðari ne prave razliku u nazivu svoje drave, mislimo da je prihvatljivo i u duhu tolerancije da i naziv Maðarska koristimo za celu njenu istoriju, jer to Maðari smatraju tako primerenim. 7 KOLIKO SE POZNAJEMO 1. IDEJA, NAZIV, POJAM I obnovljene su upanije u celoj Ugarskoj, a aprila iste godine. Glavni zahtev Srba na GRANICE VOJVODINE tokom sedamdesetih godina XIX veka ovom saboru bio je ponovno dobijanje ukinute su neke teritorijalne jedinice koje autonomne srpske oblasti Vojvodine. Beè- su oformljene na osnovu privilegija jo u kereèki program iz 1869. godine samo se 1.2. Poreklo naziva Vojvodina feudalnom dobu (na naem prostoru to su implicitno pozivao na odluke Blagove- 1.3. Granice Vojvodine bile Vojna granica, Potiski krunski di- tenskog sabora, koji je ostao osnovna trikt, Velikokikindski ditrikt). U razdo- taèka srpskog nacionalnog programa do blju dualistièkog ureðenja izgraðena je zavretka Prvog svetskog rata i formiran- moderna dravna uprava u Ugarskoj, a ja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 1. samim tim i na naim prostorima. Istovre- decembra 1918. godine. meno, u raznim programima na saborima Nakon formiranja prve jugoslovenske pominjala se autonomna srpska oblast, drave, naziv Vojvodina koriæen je meðu ponegde na nivou upanija, a ponegde na protivnicima unitarizma i centralizma koji nivou ire oblasti. To je izneto na Blagov- su se zalagali za veæu ekonomsku samo- etenskom saboru i u Beèkereèkom pro- stalnost i upravne nadlenosti Vojvodine. gramu Mileti·eve stranke. Ovi zahtevi Vojvoðanski Preèanski pokret predvodio je ostali su osnovna taèka srpskog nacio- panèevaèki advokat, samostalni demokra- nalnog programa sve do zavretka Prvog ta, Duïan Duda Boïkovi·. svetskog rata i do formiranja Kraljevine Nakon Drugog svetskog rata formirana Srba, Hrvata i Slovenaca, 1. decembra je Autonomna pokrajina Vojvodina, kao 1918. godine. Znaèenje pojma Vojvodina sastavni deo Republike Srbije, s ciljem menjalo se tokom istorije, kao i teritorija oèuvanja nacionalne i kulturne arolikosti koju je obuhvatala. Kulturna i politièka Baèke, Banata i Srema. elita Srba u junoj Ugarskoj, a kasnije i drugih naroda, dala je svoj udeo u men- 1.3. Granice Vojvodine janju ovog pojma. Granice Vojvodine su nastajale i men- 1.2. Poreklo naziva Vojvodina jale se tokom istorijskog razvoja. Danan- je granice Republike Srbije prema Ma- Vojvodina je svoj naziv dobila na ðarskoj i Rumuniji definisane su nakon Majskoj skuptini, odranoj u Sremskim Prvog svetskog rata. Granièni sektor u Karlovcima od 1. do 3. maja 1848. godine Baranji, Baèkoj i Banatu utvrðen je izme- (od 13. do 15. maja, po gregorijanskom ðu 1919. i 1923. godine. Ugovorom o pri- kalendaru), kada su narodni predstavnici mirju izmeðu srpske i maðarske vojske, proglasili Srpsku Vojvodinu, a koja je 72. potpisanim u Beogradu 13. novembra èlanom Oktroisanog ustava od 4. marta 1918. godine, srpska vojska zaposela je 1849. godine dobila naziv Vojvodstvo Srbi- liniju BarèPeèujBajaSegedin, a na ja i Tamiki Banat. Srbi u njoj nisu mogli istoku liniju AradLugoKaransebe- na pravi naèin da koriste svoju teritorijal- MehadijaOrava. nu samoupravu. Nakon pada Bahovog Pariskim mirovnim ugovorom, koji je sa apsolutizma drava je bila decentralizo- Maðarskom potpisan u dvorcu Trianon 4. vana. Obnovljena je upanijska vlast u juna 1920. godine, srpske jedinice bile su Ugarskoj i Hrvatskoj, a Srpska Vojvodina prinuðene da se do 20. avgusta 1921. ukinuta je 27. decembra 1860. godine. godine povuku iz veæeg dela Baranje i tzv. Svetozar Mileti· veæ u januaru 1861. Bajskog trokuta. Nezadovoljni takvim godine objavljuje Tucindanski èlanak, koji reenjem, Hrvati i Srbi iz Baranje pro- postaje program vojvoðanskih Srba pred- glasili su nezavisnu Baranjsku republiku, stavljen na Blagovetenskom saboru 2. koja je nakon povlaèenja srpske vojske 8 UVOD bila ukinuta. Deo slovenskog stanovni- 2. ISTORIJA PODRUÈJA 2. ISTORIJA PODRUÈJA tva zalagao se za Kraljevinu SHS. BUDUÆE VOJVODINE PRE BUDUÆE VOJVODINE PRE POJAVE TURAKA Razgranièenje sa Rumunijom okonèano je 1923. godine,
Load more

Recommended publications
  • Mozaicul Voivodinean – Fragmente Din Cultura Comunităților Naționale Din Voivodina – Ediția Întâi © Autori: Aleksandr
    Mozaicul voivodinean – fragmente din cultura comunităților naționale din Voivodina – Ediția întâi © Autori: Aleksandra Popović Zoltan Arđelan © Editor: Secretariatul Provincial pentru Educație, Reglementări, Adminstrație și Minorități Naționale -Comunități Naționale © Сoeditor: Institutul de Editură „Forum”, Novi Sad Referent: prof. univ. dr. Žolt Lazar Redactorul ediției: Bojan Gregurić Redactarea grafică și pregătirea pentru tipar: Administrația pentru Afaceri Comune a Organelor Provinciale Coperta și designul: Administrația pentru Afaceri Comune a Organelor Provinciale Traducere în limba română: Mircea Măran Lectorul ediției în limba română: Florina Vinca Ilustrații: Pal Lephaft Fotografiile au fost oferite de arhivele: - Institutului Provincial pentru Protejarea Monumentelor Culturale - Muzeului Voivodinei - Muzeului Municipiului Novi Sad - Muzeului municipiului Subotica - Ivan Kukutov - Nedeljko Marković REPUBLICA SERBIA – PROVINCIA AUTONOMĂ VOIVODINA Secretariatul Provincial pentru Educație, Reglementări, Adminstrație și Minorități Naționale -Comunități Naționale Proiectul AFIRMAREA MULTICULTURALISMULUI ȘI A TOLERANȚEI ÎN VOIVODINA SUBPROIECT „CÂT DE BINE NE CUNOAŞTEM” Tiraj: 150 exemplare Novi Sad 2019 1 PREFAȚĂ AUTORILOR A povesti povestea despre Voivodina nu este ușor. A menționa și a cuprinde tot ceea ce face ca acest spațiu să fie unic, recognoscibil și specific, aproape că este imposibil. În timp ce faceți cunoștință cu specificurile acesteia care i-au inspirat secole în șir pe locuitorii ei și cu operele oamenilor de seamă care provin de aci, vi se deschid și ramifică noi drumuri de investigație, gândire și înțelegere a câmpiei voivodinene. Tocmai din această cauză, nici autorii prezentei cărți n-au fost pretențioși în intenția de a prezenta tot ceea ce Voivodina a fost și este. Mai întâi, aceasta nu este o carte despre istoria Voivodinei, și deci, nu oferă o prezentare detaliată a istoriei furtunoase a acestei părți a Câmpiei Panonice.
    [Show full text]
  • Master Plan Za Turističku Destinaciju Sremski Karlovci Sa Fruškom Gorom
    Master plan za turističku destinaciju Sremski Karlovci sa Fruškom gorom © Hosting svetovanje d.o.o. & Fabus Master plan za turističku destinaciju Sremski Karlovci sa Fruškom gorom Predgovor Projekat „Master plan razvoja turizma Sremskih Karlovaca sa Fruškom Gorom“ je jedan u nizu Master planova razvoja turističkih destinacija za koji su okviri navedeni u „Strategiji razvoja turizma Srbije do 2015. godine“. Na osnovu tendera, koji je raspisalo Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja Vlade Republike Srbije 2008. godine, za realizaciju ovog Projekta odabrana je istraživačko konsultantska kuća „Hosting Svetovanje“, d.o.o. iz Ljubljane sa svojim stručnim saradnicima i partnerima. U projektu je, kao jedan od partnera i podizvođač, učestvovao i Fakultet za uslužni biznis (Fabus) iz Sremske Kamenice, koji je u toku izrade projekta postao članica Univerziteta „Educons“ u Sremskoj Kamenici. Saradnja koja je ostvarena između „Hosting svetovanja“ i institucija iz Slovenije i Srbije, omogućila je da se Master plan razvoja turizma Sremskih Karlovaca, uradi na optimalan način, veoma stručno i naučno potkrepljeno uz maksimalno korišćenje primarnih (field research) i sekundarnih (desk research) izvora informacija kao i radionica na terenu, koje su organizovane sa ključnim zainteresovanim učesnicima u razvoju turizma na destinaciji. U ovom kontekstu, maksimalna stručna i organizaciona podrška data je od strane opštine Sremski Karlovci kao i od strane Turističke organizacije Sremskih Karlovaca uz koordinaciju naručioca t.j. Ministarstva ekonomije i regionalnog razvoja, na čemu se autorski tim iskreno zahvaljuje. © Hosting svetovanje d.o.o. & Fabus Master plan za turističku destinaciju Sremski Karlovci sa Fruškom gorom Naručilac projekta: Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja Bulevar kralja Aleksandra 15 11000 Beograd Srbija Vođa projekta naručioca: Dr Goran Petković, državni sekretar za turizam Izvođač i nosilac projekta: Hosting svetovanje d.o.o.
    [Show full text]
  • Balcanica Xlii
    BALCANICA XLII BALCANICA XLII, Belgrade 2011, 1– 240 UDC 930.85(4–12) ISSN 0350–7653 SERBIAN ACADEMY OF SCIENCES AND ARTS INSTITUTE FOR BALKAN STUDIES BALCANICA XLII ANNUAL OF THE INSTITUTE FOR BALKAN STUDIES Editor DUŠAN T. BATAKOVIĆ Editorial Board FRANCIS CONTE (Paris), DJORDJE S. KOSTIĆ, LJUBOMIR MAKSIMOVIĆ, DANICA POPOVIĆ, GABRIELLA SCHUBERT (Jena), BILJANA SIKIMIĆ, ANTHONY-EMIL TACHIAOS (Thessaloniki), NIKOLA TASIĆ (Director of the Institute for Balkan Studies), SVETLANA M. TOLSTAJA (Moscow) BELGRADE 2011 Publisher Institute for Balkan Studies Serbian Academy of Sciences and Arts Belgrade, Knez Mihailova 35/IV www.balkaninstitut.com e-mail: [email protected] The origin of the Institute goes back to the Institut des Études balkaniques founded in Belgrade in 1934 as the only of the kind in the Balkans. The initiative came from King Alexander I Karadjordjević, while the Institute’s scholarly profile was created by Ratko Parežanin and Svetozar Spanaćević. The Institute published Revue internationale des Études balkaniques, which assembled most prominent European experts on the Balkans in various disciplines. Its work was banned by the Nazi occupation authorities in 1941. The Institute was not re-established until 1969, under its present-day name and under the auspices of the Serbian Academy of Sciences and Arts. It assembled a team of scholars to cover the Balkans from prehistory to the modern age and in a range of different fields of study, such as archaeology, ethnography, anthropology, history, culture, art, literature, law. This multidisciplinary approach remains its long-term orientation. Director of the Institute for Balkan Studies Nikola Tasić Volume XLII of the annual Balcanica is printed with financial support from the Ministry of Education and Science of the Republic of Serbia CONTENTS ARTICLES HISTORY.
    [Show full text]
  • Date De Contact Ale Autorului
    Date de contact ale autorului E-mail: [email protected] Facebook: ilijasfera Armanii din Serbia Cel mai timpuriu document istoric care pomeneste despre existenta vlahilor, este un vechi manuscris rusesc "Povest vremjonih ljet", scris in veacul al XII-lea, care descrie anul 898, venirea si cucerirea Panoniei de catre unguri, pomeneste concret si de existenta vlahilor. "Venisera ugri (unguri) din rasarit si s-au napustit peste muntii inalti si au inceput sa se razboiasca cu vlahi si sloveni...” Un alt zapis din anul 1066, scris de catre autorul bizantin Kekaumenos, de origine armean din Tesalia, aminteste deasemenea despre o intelegere dintre vlahi, greci si slavi pentru a protesta impotriva unor dari noi impuse de bizantini. Majoritatea istoricilor sunt de parere ca denumirea de vlah a aparut in Eviul Mediu, ca a fost data de catre triburile germanice sau de catre slavi, denumire pentru bastinasi traco-iliri romanizati din peninsula balcanica. Eu consider ca acest termen de vlah, este mult mai vechi si deriva din timpuri stravechi, de la cultul zeului Val, Bal, Moloh…etc, una si aceiasi denumire cu Armis la traci si Hermes la greci. De aici provine si numele antic Sarmisegetuza, capitala geto-dacilor, dar si numele de Arman, al macedo-vlahilor (https://talcuireapocalipsa.wordpress.com/2017/10/07/sarmisegetuzadenumiresi mbolica-marcul-viteazul/). Dupa batalia de la Pydna (168 I.Hr), Macedonia este cucerita si ocupata de Imperiul Roman si inceteaza sa mai existe ca stat independent. Dupa spusele multor autori, o alta mare lovitura, nu doar pentru macedo-vlahi, ci si pentru vlahi nord dunareni va fi navalirea popoarelor slave in veacul VI si VII, care treptat vor desparti legaturile dintre vlahi de nord si sud.
    [Show full text]
  • No.38, Year 2010
    MATICA SRPSKA Odeqewe za likovne umetnosti MATICA SRPSKA Department of Visual Arts Copyright © Matica srpska, Novi Sad, 2010 ISSN 0352-6844 / UDK 7 (05) Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti 38 Uredništvo dr ALEKSANDAR KADIJEVIÃ (glavni i odgovorni urednik) dr MIODRAG MARKOVIÃ dr LIDIJA MERENIK dr NENAD MAKUQEVIÃ dr KOKAN GRÅEV (Skopqe, B.J.R. Makedonija) NOVI SAD 2010 SADRŸAJ — CONTENTS ÅLANCI, RASPRAVE, PRILOZI ARTICLES, TREATISES, CONTRIBUTIONS 1. Miodrag Markoviã, THE PAINTER EUTYCHIOS — FATHER OF MICHAEL ASTRAPAS AND PROTOMASTER OF THE FRESCOES IN THE CHURCH OF THE VIRGIN PERI- BLEPTOS IN OHRID Miodrag Markoviã, SLIKAR EVTIHIJE — OTAC MIHAILA ASTRAPE I PRO- TOMAJSTOR FRESAKA U CRKVI BOGORODICE PERIVLEPTE U OHRIDU . 9 2. Dragan Vojvodiã, SLIKA SVETOVNE I DUHOVNE VLASTI U SRPSKOJ SRED- WOVEKOVNOJ UMETNOSTI Dragan Vojvodiã, THE IMAGE OF SECULAR AND SPIRITUAL AUTHORITIES IN SER- BIAN MEDIEVAL ART ......................... 35 3. Saša Brajoviã — Tatjana Bošwak, PARK NA JEZERU IBERA ROBERA U NAROD- NOM MUZEJU U BEOGRADU Saša Brajoviã — Tatjana Bošnjak, PARK ON A LAKE BY HUBERT ROBERT IN THE NA- TIONAL MUSEUM IN BELGRADE ..................... 79 4. Bogdan Jawuševiã, PRILOG PROUÅAVAWU STARE GRADSKE KUÃE U SOMBORU Bogdan Janjuševiã, HISTORY OF THE ORIGINAL EDIFICE OF THE TOWN HALL IN SOMBOR ............................... 97 5. Miroslav Timotijeviã, PROSPEKT MANASTIRA KRUŠEDOLA U SREMU: BAKRO- REZ ZAHARIJE ORFELINA IZ 1775 Miroslav Timotijeviã, PROSPEKT OF THE KRUŠEDOL MONASTERY IN SREM: COPPER ENGRAVING OF ZAHARIJA ORFELIN FROM 1775 .............. 111 6. Nenad Makuqeviã, ANDREJA DAMJANOV: ARHITEKTA POZNOOSMANSKOG BAL- KANA Nenad Makuljeviã, ANDREJA DAMJANOV: ARCHITECT OF LATE OTTOMAN BAL- KANS ................................ 137 7. Miloš Stankoviã, IKONA HRISTOVOG POLAGAWA U GROB IZ STARE CRKVE U SARAJEVU Miloš Stankoviã, ICON OF LAYING CHRIST IN THE TOMB FROM THE OLD CHURCH IN SARAJEVO ............................
    [Show full text]
  • Prostor Današnje Vojvodine (Bačka, Banat, Srem) U Srednjem (Od
    Prostor današnje Vojvodine (Bačka, Banat, Srem) u srednjem (od dolaska Mađara u Panonsku niziju, 896.) i novom veku - osim perioda vladavine Turaka (1526-1699) - sve do 1918. nalazio se u okviru Kraljevine Mađarske (Ugarske). Nazivan je Južnom Ugarskom i većinom je bio uključen u sistem mađarskih županija (Krašovske, Kovinske, Tamiške, Torontalske, Bačko- Bodroške, Sremske i Vukovarske), koje su se u određenim periodima menjale i po nazivima i po svojim granicama. Već od srednjeg veka, pa i posle, posebno od XVIII veka, ovaj prostor je i nacionalno i konfesionalno gledano bio mešan. Ime Vojvodina se na različite načine javljalo tokom XIX i XX veka. Nju je osmislila kulturna i politička elita Srba u južnoj Ugarskoj u XIX veku. Današnja AP Vojvodina svoje ime vodi od Majske skupštine održane u Sremskim Karlovcima od 1. do 3. maja (po gregorijanskom kalendaru 13-15. maja), kada su poslanici proglasili Srpsku Vojvodinu. Ideja stvaranja Vojvodine kao autonomne srpske oblasti u okviru Habzburškog carstva datira još od doseljenja Srba pod vođstvom Arsenija III Čarnojevića, a izneta je prvi put na narodno-crkvenom saboru u Baji 1694. godine. Na saboru u Temišvaru 1790. formulisan je glavni zahtev da se Srbima na osnovu njihovih privilegija odredi posebna teritorija, do čega je došlo u periodu između 1849. i 1860. godine. Tada formirano Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat je samo imenom bilo srpsko, jer je u njemu živelo najviše Rumuna, zvanični jezik je bio nemački, a sedište u Temišvaru. Mora se reći da je to bilo vreme apsolutizma (Bahov apsolutizam) i potpune centralizacije vlasti u Habzburškom carstvu, pa tako i na našim prostorima.
    [Show full text]
  • IKONOSTAS CRKVE SVETE TROJICE U IZVORU KOD BOSILEGRADA Irena Zariã, the ICONOSTASIS of the CHURCH of HOLY TRINITY in IZVOR NEAR BOSILEGRAD
    MATICA SRPSKA Odeqewe za likovne umetnosti MATICA SRPSKA Department of Visual Arts ISSN 0352-6844 / UDK 7 (05) Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti 37 Uredništvo dr ALEKSANDAR KADIJEVIÃ (glavni i odgovorni urednik) dr MIODRAG MARKOVIÃ dr LIDIJA MERENIK dr NENAD MAKUQEVIÃ dr KOKAN GRÅEV (Skopqe, B.J.R. Makedonija) NOVI SAD 2009 SADRŸAJ — CONTENTS ÅLANCI, RASPRAVE, PRILOZI ARTICLES, TREATISES, CONTRIBUTIONS 1. Julijana Stevanoviã, PORTRETI SVETITEQA I IDEJNI PROGRAM OLTARA KATEDRALNE CRKVE SV. TRIPUNA U KOTORU Julijana Stevanoviã, PORTRAITS OF SAINTS AND THE IDEOLOGICAL PRO- GRAM OF THE ALTAR OF THE CATHEDRAL OF ST. TRIPUN IN KOTOR .9 2. Svetlana Smolåiã Makuqeviã, MANASTIR TRESKAVAC U 15. VEKU I PROGRAM ZIDNOG SLIKARSTVA NAOSA CRKVE BOGORODIÅINOG USPEWA Svetlana Smolåiã Makuljeviã, THE TRESKAVAC MONASTERY IN THE 15TH CENTURY AND THE PROGRAMMED OF FRESCO PAINTING OF THE NA- VE IN THE CHURCH OF THE DORMITION OF THE MOTHER OF GOD .43 3. Radomir Petroviã, NOVOOTKRIVENE FRESKE I MERMERNI KTI- TORSKI NATPIS IZ 1425. GODINE U CRKVI SVETOG NIKOLE U GORWOJ ŠATORWI Radomir Petroviã, NEWLY DISCOVERED FRESCOES AND A FOUNDER IN- SCRIPTION FROM 1425 IN GORNJA ŠATORNJA ........... 81 4. Miroslava Kostiã, RODU I OBÅŠCESTVU. CRTEŸ NASLOVNE STRA- NE ISTORIJE JOVANA RAJIÃA — RAD SLIKARA JAKOVA ORFELINA Miroslava Kostiã, TO THE FAMILY AND COMMUNITY. A DRAWING ON THE FRONT PAGE OF HISTORY BY JOVAN RAJIÃ, A PIECE BY PAINTER JAKOV ORFELIN ........................ 109 5. Bojana Ibrajter-Gazibara, PATRONAŠTVO MITROPOLITA PAVLA NE- NADOVIÃA Bojana Ibrajter-Gazibara, THE PATRONAGE OF METROPOLITAN PAVLE NE- NADOVIÃ ........................... 125 6. Dušan Škoriã, IKONOSTAS LAZARA SERDANOVIÃA U MIKLUŠEV- CIMA Dušan Škoriã, THE ICONOSTASIS OF LAZAR SERDANOVIÃ IN MIKLUŠEVCI 177 7.
    [Show full text]
  • Key Moments of Terrestrial Life of the Main Biblical Characters in Sacral Iconography of Vojvodina Jovan Maksimović, Marko Maksimović
    Serbian medieval medicine Key moments of terrestrial life of the main Biblical characters in sacral iconography of Vojvodina Jovan Maksimović, Marko Maksimović SuMMary Beside the motif of death, the motifs connected to pregnancy, delivery and childhood are the most often motifs arch Oncol 2010;18(4):103-10� depicted in Christian iconography in general. They indicate the importance of terrestrial life and living among people udc: 24-283:61(497�113 Vojvodina) of the main Biblical characters: Jesus Christ, the Mother of God and St. John the Baptist. Presenting the key moments doi: 10�2298/aoo1004103m of any human life, starting from conception, pregnancy and delivery, maternity and childhood, all the way to death, scientific Society for History of these iconographic themes try to stress out the double nature of given characters, both divine and humane. The first health Culture of Vojvodina, Section for History of Medicine of Serbian iconographic presentations of these Biblical events in Vojvodina belong to biography (fresco painting) of the Fruska physician Society, Medical Faculty of Gora mountain monasteries. In the middle of the 18th century, in Vojvodina, as well as in all other Austrian countries novi Sad, Novi Sad, Serbia where the Serbs lived, some artists, who marked the beginning of a new baroque period, appeared. This research correspondence to: prof. Dr. Jovan Maksimović, raised a question: how is it possible to find biological-medical content in dogmatic, theological teachings of the Bible gynaecological Practice “maksimović”, characters, predominantly the Mother of God and Jesus Christ and events related to them, which were described mičurinova 68a, 21000 Novi Sad, in Bible and artistically depicted in sacral iconography? The sacral works of art in Vojvodina were analyzed in this serbia [email protected] research from this aspect.
    [Show full text]
  • SÂRBII DIN ROMÂNIA Din Evul Mediu Timpuriu Pân Ă În Zilele Noastre
    Ljubivoje Cerovi ć SÂRBII DIN ROMÂNIA Din evul mediu timpuriu pân ă în zilele noastre Traducere din limba sârb ă: Ivo Muncian Edi Ńie îngrijit ă de: Ljubomir Stepanov Uniunea Sârbilor din România Timi şoara, 2005 1 Uniunea Sârbilor din România Edi Ńii speciale Monografii Cartea 38 Ljubivoje Cerovi ć SÂRBII DIN ROMÂNIA Pre şedintele Consiliului Editorial: Miomir Todorov Redactor: Ivo Muncian Referen Ńi: dr. Miodrag Milin dr. Mihai N. Radan Lector: Iovan Peianov Îngrijitor de edi Ńie: Ljubomir Stepanov Consilier editorial: Slavomir Gvozdenovi ć Tehnoredactor: Adrian Nicolici-Schultz ISBN: 973-98657-9-2 © U.S.R. şi Autorul Titlul original: Љубивоје Церовић , Срби у Румунији , Савез Срба у Румунији , Темишвар , 2000. 2 Cuvânt înainte În premier ă româneasc ă se înf ăŃ işeaz ă o încercare de sintez ă istoric ă asupra minorit ăŃ ii sârbe din România, ie şit ă de sub pana unui cunoscut istoric sârb. Specialist de notoritate al istoriei diasporei sârbe şti, dr. Ljubivoje Cerovi ć se apleac ă de aceast ă dat ă asupra realit ăŃ ii istorice a cona Ńionalilor sârbi din nemijlocita vecin ătate. Banatul şi mai larg spa Ńiul carpato-dun ărean. Cu discern ământ stiin Ńific şi extrem de bine documentat din literatura istoriografic ă (sârb ă, maghiar ă, german ă, român ă) autorul reu şeşte s ă redea o imagine conving ătoare şi ştiin Ńific ă a episoadelor prezen Ńei sârbilor în aceste spa Ńii m ărgina şe ale tr ăirii na Ńionale. Din scrisul lui Cerovi ć reiese deplina integrare a sârbilor din zonele periferice la importantele momente ale în ălŃă rii identit ăŃ ii lor na Ńionale: migra Ńiunile primordiale la cump ăna antichit ăŃ ii şi a evului mediu bizantin; primirea cre ştinismului în rit greco-r ăsăritean şi misiunea de civilizare cre ştin ă a sfântului ocrotitor al sârbilor, Sava, la Dun ărea de mijloc, în sudul Banatului, unde a ctitorit mănăstiri ce pân ă azi îi cinstesc numele şi fapta.
    [Show full text]
  • Artefakt Vol.5 No.1 Pregled Elektronski.Indd
    UDK: 7:001 ISSN 2406-3134 e - ISSN 2406-3150 Umetničko-naučno-stručni časopis BROJ 01 / GODINA V / 2019 Artistic Scientic Journal NO 01 / YEAR V / 2019 Niš, 2019. ARTEFACT Umetničko-naučno-stručni časopis / Artistic Scientific Journal Niš, 2019. Izdavač: Publisher: Univerzitet u Nišu University of Niš Fakultet umetnosti u Nišu Faculty of Arts in Niš Republika Srbija Republic of Serbia Za izdavača: For the publisher: Prof. dr Suzana Kostić, dekan Prof. Suzana Kostić, PhD, dean Glavni i odgovorni urednici: Editors-in-Chief: Prof. dr Danijela Đ. Stojanović Prof. Danijela Đ. Stojanović, PhD Prof. dr Nataša Nagorni V. Petrov Prof. Nataša Nagorni V. Petrov, PhD Članovi Uređivačkog odbora iz Srbije: Editorial Board Members: Prof. dr Sonja Marinković Prof. Sonja Marinković, PhD Prof. dr Ivana Drobni Prof. Ivana Drobni, PhD Prof. dr Ira Prodanov Krajišnik Prof. Ira Prodanov Krajišnik, PhD Prof. dr Sanja Filipović Prof. Sanja Filipović, PhD Prof. dr Dragan Ćalović Prof. Dragan Ćalović, PhD Prof. dr Dragan Žunić Prof. Dragan Žunić, PhD Prof. dr Srđan Marković Prof. Srđan Marković, PhD Prof. dr Danijela Stojanović Prof. Danijela Stojanović, PhD Prof. dr Nataša Nagorni Petrov Prof. Nataša Nagorni Petrov, PhD Doc. dr Tijana Borić Assoc. Prof. Tijana Borić, PhD Doc. Dr Marko Milenković Assoc. Prof. Marko Milenković, PhD Članovi Uređivačkog odbora iz inostranstva: Editorial Board Members (international): Prof. dr Dimitrije Bužarovski (Republika Makedonija) Prof. Dimitrije Bužarovski, PhD (Republic of Macedonia) Prof. dr Senad Kazić (Federacija BiH) Prof. Senad Kazić, PhD (Federation of B&H) Prof. dr Sabina Vidulin (Republika Hrvatska) Prof. Sabina Vidulin, Ph.D. (Republic of Croatia) Prof. dr Antoaneta Radočaj Jerković (Republika Hrvatska) Prof.
    [Show full text]
  • Master Plan Za Turističku Destinaciju Sremski Karlovci Sa Fruškom Gorom
    Master plan za turističku destinaciju Sremski Karlovci sa Fruškom gorom © Hosting svetovanje d.o.o. & Fabus Master plan za turističku destinaciju Sremski Karlovci sa Fruškom gorom Predgovor Projekat „Master plan razvoja turizma Sremskih Karlovaca sa Fruškom Gorom“ je jedan u nizu Master planova razvoja turističkih destinacija za koji su okviri navedeni u „Strategiji razvoja turizma Srbije do 2015. godine“. Na osnovu tendera, koji je raspisalo Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja Vlade Republike Srbije 2008. godine, za realizaciju ovog Projekta odabrana je istraživačko konsultantska kuća „Hosting Svetovanje“, d.o.o. iz Ljubljane sa svojim stručnim saradnicima i partnerima. U projektu je, kao jedan od partnera i podizvođač, učestvovao i Fakultet za uslužni biznis (Fabus) iz Sremske Kamenice, koji je u toku izrade projekta postao članica Univerziteta „Educons“ u Sremskoj Kamenici. Saradnja koja je ostvarena između „Hosting svetovanja“ i institucija iz Slovenije i Srbije, omogućila je da se Master plan razvoja turizma Sremskih Karlovaca, uradi na optimalan način, veoma stručno i naučno potkrepljeno uz maksimalno korišćenje primarnih (field research) i sekundarnih (desk research) izvora informacija kao i radionica na terenu, koje su organizovane sa ključnim zainteresovanim učesnicima u razvoju turizma na destinaciji. U ovom kontekstu, maksimalna stručna i organizaciona podrška data je od strane opštine Sremski Karlovci kao i od strane Turističke organizacije Sremskih Karlovaca uz koordinaciju naručioca t.j. Ministarstva ekonomije i regionalnog razvoja, na čemu se autorski tim iskreno zahvaljuje. © Hosting svetovanje d.o.o. & Fabus Master plan za turističku destinaciju Sremski Karlovci sa Fruškom gorom Naručilac projekta: Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja Bulevar kralja Aleksandra 15 11000 Beograd Srbija Vođa projekta naručioca: Dr Goran Petković, državni sekretar za turizam Izvođač i nosilac projekta: Hosting svetovanje d.o.o.
    [Show full text]
  • Serbs in European Civilization
    n\/IM7ATmk Serbs in European Civilization NO A NOVA d.o.o. Serbian Academy of Sciences and Arts Institute for Balkan Studies Special Edition N" 51 For the Publisher Roman Vehovec, Director For Co- Publisher Nikola Tasid, Director Edited by Radovan Samardiid Milan DuSkov Reviewed by Radovan Samardfic" P red rag Palavestra Miodrag Stojanovic" Secretaries Marina Adamovid Ljubodrag Ristic" Cover ftLay out NOVA Index Vojin An6id Translated by Dragana Vulidevid Radica Popovid Printed by Studio Design 1993. Edited in 1.000 copies ISBN 86-7583-015-7 SERBS IN EUROPEAN CIVILIZATION 1993 CONTENTS PREFACE 7 Radovan Samardiid ARISTOCRATIC VERTICAL IN SERBIAN HISTORY 9 MiloS Blagojevid ON THE NATIONAL IDENTITY OF THE SERBS IN THE MIDDLE AGES 20 Dragoljub Dragojlovid SERBIAN SPIRITUAUTY IN THE 13™ AND 14™ CENTURIES AND WESTERN SCHOLASTICISM 32 Slavko Gavrilovid SERBS IN HUNGARY. SLAVONIA AND CROATIA IN STRUGGLES AGAINST THE TURKS (15™-18™ CENTURIES) 41 Petar Milosavljevid THE SERBIAN AND BALKAN REVOLUTIONS DM THE 19™ CENTURY 55 Veselin Djuretid POLITICAL IDEOLOGIES OF THE 20™ CENTURY AND SERBIAN ETHNIC BEING 65 Vojislav J. Djurid THE EUROPEAN SCOPE OF PAINTING IN MEDIEVAL SERBIA 72 Vojislav Korad SERBIAN ARCHITECTURE 90 BETWEEN BYZANTIUM AND THE WEST Dinko Davidov 1 15 REVIVAL OF SERBIAN ART IN THE 18™ CENTURY Miodrag B. Protid SERBIAN ART AND EUROPE: 138 ETHIC AND AESTHETIC ALTERNATIVES Iiena Grickat-Radulovid 146 SERBIAN MEDIEVAL LITERARY LANGUAGE Miroslav Pantid SERBIAN FOLK POETRY AND EUROPE 151 IN THE LATE 18™ AND THE EARLY 19™ CENTURIES Predrag Palavestra MAJOR TRENDS 159 IN RECENT SERBIAN LITERATURE Andrija Stojkovid THE PHILOSOPHICAL ASPECT OF MATHEMATICS 166 AND NATURAL SCIENCES WITH THE SERBS Dragoslav Antonijevid BALKAN AND CENTRAL EUROPEAN LAYERS 179 IN SERBIAN FOLK CULTURE Djurica Krstid SERBIAN MEDIEVAL LAW AND THE DEVELOPMENT OF LAW 188 IN SUBSEQUENT PERIODS 196 INDEX The publishing of the book has been financially supported by the: Trgovadka banka DD SIPRO DD, Beograd COMPO, Svilajnac SrbijaSume JP Nivada EJR Ltd.
    [Show full text]