PRIS 50c

Rhif 313

Tachwe dd Y TINCER 2008 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH Taro nodyn cerddorol tra’n Caru Nodyn

Nos Fercher, Tachwedd 12fed, ac bu’n edifar ganddo wedi hynny nad roedd neuadd Ysgol Rhydypennau oedd wedi ymroi yn fwy parod, yn diasbedain gan seiniau miwsig yn enwedig gan fod ei frawd wedi piano. Dau bianydd ifanc dawnus dyfalbarhau. dros ben oedd wrth yr offeryn. Ond bu Shauna’n fwy ffodus na’r Lawnsio Caru Nodyn, (Gwasg Carreg awdur. Un diwrnod daeth Nodyn, Gwalch) nofel newydd Gareth cath ddu a gwyn ei hathrawes biano, William Jones, oedd yr achlysur. yn rhan o’i bywyd a digwyddodd Penderfynwyd lawnsio’r nofel pethau rhyfedd iawn yn sgîl hynny. yng nghyfarfod Adran yr Urdd Heb ddatgelu unrhyw gyfrinach, yn yr ysgol am mai ar gyfer plant erbyn diwedd y stori gallai Shauna o wyth i un ar ddeg oed y mae hi chwarae’r Noctwrn Rhif 2 yn E wedi ei hysgrifennu. Yn hytrach Ffl at gan Frederic Chopin. na chanolbwyntio’n llwyr ar y Wrth drefnu’r cyfarfod lawnsio llyfr ei hun fodd bynnag trowyd cafodd Gareth y syniad y byddai’n yr achlysur yn ddathliad o’r piano beth da cael plentyn tua’r un oed a rhoi cyfl e i’r disgyblion glywed â darllenwyr y nofel i chwarae’r perfformwyr medrus yn tynnu’r union Noctwrn honno yno. Ond gorau ohono. ble roedd dechrau chwilio? Barn Hanes merch fach o’r enw Shauna arbenigwyr dysgu cerdd oedd yw’r nofel, sydd yn gorfod mynd i y byddai’n orchwyl amhosibl. gael gwersi piano bob wythnos ac Daliwyd ati fodd bynnag, ac o’r sydd yn eu casáu nhw, ac yn casáu diwedd daethpwyd o hyd i bianydd ymarfer hyd yn oed fwy. Yr unig air ifanc o Lanrug yn Sir Gaernarfon, y gallai hi feddwl amdano i fynegi o’r enw Math Roberts. cymaint roedd hi’n casáu’r holl Braint a chyfaredd i bawb a oedd beth oedd ychafi ofnadwyaethus. Yn yn y cyfarfod, yn oedolion a phlant, Llun: Arvid Parry Jones Parry Arvid Llun: ei gyfl wyniad i’r plant esboniodd yr oedd clywed Math, ag yntau’n ddim Math, James a Gareth William Jones yn y lansiad awdur ei fod yn gwybod yn iawn mwy na naw mlwydd oedd, yn rhoi am y profi ad hwnnw gan ei fod datganiad hyfedrus a sensitif o’r yntau, pan yn blentyn, wedi bod gwaith anodd hwn, a hynny gyda un pianydd ifanc ddim yn ddigon. gyda chennad i argyhoeddi’r yn amharod i ufuddhau a cheisio phurdeb a glendid diymffrost. Bu’n Yn dilyn perfformiad Math, daeth plant nad yw chwarae’r piano yn meistroli’r nodau du a gwyn. Yn wefr yn wir. James Hancock Evans, disgybl hñn ychafi ofnadwyaethus ond yn hytrach unol â phroffwydoliaeth ei fam Doedd cael rhyfeddu at dalent yn Ysgol Penweddig, at y piano y gall fod yn bleser mawr. I brofi hynny chwaraeodd ddetholiad o ddarnau llon, lleddf, jazz a chlasurol, Brodor o Fethesda, Dyffryn Ogwen 10 oed gydag anifail anwes yn e.e In the Mood Glenn Miller, yw Gareth William Jones, sydd ganolog iddi. Anwesu Nodyn Noctwrn Chopin yn F leiaf; cân bellach yn byw yn Bow-Street ers oedd ei theitl yr adeg honno, Cruella de Ville, a chynnal sgwrs blynyddoedd mawr. Ei wythfed ond penderfynodd wrth ei hail a chreu agosrwydd rhyngddo â’r nofel i blant yw Caru Nodyn. ddrafftio y byddai’r teitl Caru plant yr un pryd – tipyn o gamp, Bu’n athro drama yn Ysgol Nodyn yn apelio fwy at blant. yn enwedig i lanc ifanc, ond fe Sandfi elds Aberafan ac yn Ysgol Hon yw ei wythfed nofel. lwyddodd. Enynnodd ei ddull Uwchradd Tregaron, yn gweithio Mae’r saith arall i gyd yn perthyn cyfeillgar a’i bersonoliaeth gynnes i Lyfrgell Dyfed yn hybu darllen i gyfres Mewnwr a Maswr, (Gwasg eu gwrandawiad astud. llyfrau plant, ac yn ddarlithydd Carreg Gwalch) sy’n dilyn hynt a Lawnsiad gwreiddiol ac awr drama yng Ngholeg y Drindod, helynt efeilliaid, Llion a Llyr, a’u o wledd gerddorol. Llwyddodd Caerfyrddin. cyfeillion, sydd i gyd yn dwlu ar i dynnu sylw sicr at y llyfr ond Yn Eisteddfod Genedlaethol rygbi. Cyhoeddwyd y gyntaf yn gwnaeth gymaint yn fwy na hynny Maldwyn a’r Gororau yn 2003 y gyfres, sef Dau Ddewis yn 2004, hefyd. Mae’n siwr y bydd athrawon y dechreuodd ei yrfa fel awdur a’r chweched ohonyn nhw, Ysbr yd piano yn yr ardal yn gweld newid pan enillodd wobr yn Adran y Maswr, ym mis Mai 2008. Mae’r er gwell yn agwedd eu disgyblion Gomisiynu’r Eisteddfod am seithfed ar y gweill i’w chyhoeddi at eu gwersi o hyn ymlaen, a phwy ysgrifennu nofel i blant o 8 – yn 2009. ãyr na fydd yno gynnydd yn nifer y disgyblion hefyd! .

ytincertachwedd08.indd 1 18/11/08 09:30:31 2 Y TINCER TACHWEDD 2008

CYDNABYDDIR Y TINCER CEFNOGAETH - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 313 | Tachwedd 2008

SWYDDOGION

GOLYGYDD - Ceris Gruffudd DYDDIADUR Y TINCER Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Penrhyn-coch ☎ 828017 Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR [email protected] GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD RHAGFYR 4 A RHAGFYR 5 I’R GOLYGYDD.

STORI FLAEN - Alun Jones DYDDIAD CYHOEDDI RHAGFYR 18 Gwyddfor ☎ 828465 TACHWEDD 20 Nos Iau Cledwyn coch. Cinio tri chwrs £25 Diolch i Telynores Bro Ystwyth; Dawnswyr TEIPYDD - Iona Bailey Fychan ‘Bleiddiaid yng Nghymru” Cambrian Teiars am noddi. Manylion Pantycelyn, Aberystwyth; Llywydd Cymdeithas Madog yng Nghapel cyswllt: Gavin Allen 0784 767 239 y Noson - Eira Lynn Jones Neuadd CYSODYDD - Dylunio GraffEG ☎ 832980 Madog am 7.30 [email protected] Bentref Pen-llwyn, Capel Bangor am CADEIRYDD - Mrs Llinos Dafi s, Cedrwydd, TACHWEDD 20 Nos Iau. Noson RHAGFYR 5 Nos Wener. Noson 7.30 Llandre ☎ 828262 Gemwaith ‘Tlws’ Bancyreithin, Goffi a Raffl Fawr; adloniant i ddilyn RHAGFYR 14 Nos Sul Côr ABC Llandre rhwng 7.30 a 9.30 Tocynnau gan Lleisiau’r Werin yn Neuadd yr yn cyfl wyno Dilyn y seren yn IS-GADEIRYDD - Elin Hefi n, Ynyswen, £3, yn cynnwys gwin a lluniaeth Eglwys, Capel Bangor o 7-8.00 cynnwys Atgof o’r sêr (Robat Arwyn) Stryd Fawr, Y Borth ☎ 871334 ysgafn ar gael o fl aen llaw drwy ffonio RHAGFYR 6 Dydd Sadwrn Ffair Unawdwyr: Helen Medi a Barry Rees YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce Meinir (820467), Sara (822029) Nadolig Plaid Cymru Gogledd am 7.30 ym Morlan, Aberystwyth. 46 Bryncastell, Bow Street ☎ 828337 neu Nia (820419). Cyfl e gwych i Ceredigion yng Nghanolfan Y Morlan, Tocynnau : £10 (pensiynwyr £7, brynu anrhegion Nadolig. Pwyllgor Aberystwyth o 2.00 ymlaen. Stondinau plant £5) ar gael o Cerdd Ystwyth, TRYSORYDD - Aled Griffi ths, 18 Dôl Helyg, Apêl Llandre, Y Borth a Dôl-y-bont lu, raffl fawr, Sion Corn a llawer mwy. Dots, Siop Inc neu trwy ffonio Penrhyn-coch ☎ 828176 griffi [email protected] Eisteddfod Ceredigion 2010 RHAGFYR 6 Nos Sadwrn Cyngerdd 07929 899 002 Elw at Eisteddfod TACHWEDD 22 Nos Sadwrn John gan Gôr Ar Ôl Tri, Iwan Parry (Bas) yr Urdd 2010, Apêl Aberystwyth a CASGLWR HYSBYSEBION - Bryn Roberts, 4 ac Alun yng Ngwesty Llety Parc a Rhian Lois (Soprano) yn Eglwys Phenparcau Brynmeillion, Bow Street ☎ 828136 Aberystwyth am 8.30. Tocynnau ar Llangorwen am 7.30 RHAGFYR 15 Nos Lun Pwyllgor LLUNIAU - Peter Henley gael oddi wrth Megan Jones 612768 RHAGFYR 6 Nos Sadwrn Apêl Trefeurig Eisteddfod 2010 yn Dôleglur, Bow Street ☎ 828173 neu Llery Parc 636333 Adloniant a gwin twym yn Neuadd canu carolau o amgylch Penrhyn- TACHWEDD 26 Nos Fercher yr Eglwys, Penrhyn-coch o 6.00-8.00 coch 6.30-9.00 TASG Y TINCER Cyfarfod blynyddol Ffrindiau Cartref RHAGFYR 10 Nos Fercher RHAGFYR 17 Nos Fercher Pwyllgor Anwen Pierce Tregerddan yn y Cartref am 7.00 Gwasanaeth carolau blynyddol Apêl Trefeurig Eisteddfod 2010 yn TACHWEDD 28 Nos Wener Eglwys Elerch am 7.00 canu carolau o amgylch Penrhyn- GOHEBYDDION LLEOL Cymanfa garolau yn Seion, Stryd RHAGFYR 10 Nos Fercher Gig dros coch 6.30-9.00 y Popty, Aberystwyth am 7.00 Hawliau Dynol gyda Gruff Rhys, RHAGFYR 17 Nos Fercher ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Arweinydd: Eirwen Hughes; Euros Childs a Triattica ym Morlan; Cynhelir Cyfarfod Cyhoeddus yn Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol ☎ 880 691 organydd: Byan Jones; Llywydd: gig ddi-alcohol wedi ei hanelu at bobl Neuadd yr Eglwys, Capel Bangor am ifanc 15-18 oed. Tocynnau: £8 ar gael 7.30 pm Pwyllgor Apêl Etholaeth BOW STREET Catrin Davies Rhaglen: £5 o Dots Mrs Siân Evans, 43 Maes Afallen ☎ 828133 neu wrth y drws Apel Aberystwyth a o Morlan (617996) Melindwr Eisteddfod Genedlaethol y Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ☎ 828 102 Phenparcau Eisteddfod yr Urdd 2010 RHAGFYR 11 Nos Iau Azul de Pol Urdd 2010 Croeso cynnes i bawb Anwen Pierce, 46 Bryncastell ☎ 828 337 TACHWEDD 29 Bore Sadwrn “Tro i’r Ariannin” Cymdeithas Madog RHAGFYR 18 Nos Iau Plygain yn Ffair Nadolig y Garn yn Neuadd yng Nghapel Madog am 7.30 Eglwys Sant Ioan, Penrhyn-coch dan CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc Rhydypennau 10.00-12.00 RHAGFYR 12 Nos Wener nawdd Cymdeithas y Penrhyn am Blaengeuffordd ☎ 880 645 RHAGFYR 4 Nos Iau Sgorio: noson Cyngerdd - Arweinydd - Alun 7.30 yng nghwmni; Malcolm Allen, John Jenkins, Pontarfynach. Ger-y-lli dan RHAGFYR 19 Dydd Gwener CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Hartson a Morgan Jones am 7.00 arweiniad Gregory Roberts; Delyth Ysgolion Ceredigion yn cau am Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch, ☎ 623660 yng Nghlwb Pel-droed Penrhyn- Evans, Telynores Mynach; Sian Price, wyliau’r Nadolig Alwen Griffi ths, Lluest Fach ☎ 880335 Elwyna Davies, Tyncwm ☎ 880275 Y Tincer drwy’r post - Pris 10 rhifyn - £9 (£19 i wlad Maes Ceiro, Bow Street ☎ 828555. DÔL-Y-BONT y tu allan i Ewrop). Cysylltwch â Haydn Foulkes, 7 Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd ☎ 871 615 Maesyrefail, Penrhyn-coch, Aberystwyth, Ceredigion, Camera’r Tincer - Cofi wch am gamera digidol y DOLAU ☎ Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal fydd am Mrs Margaret Rees, Seintwar ☎ 828 309 SY23 3HE. 01970 828 889 ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur o gyngerdd, GOGINAN Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, Y Tincer ar dâp - Cofi wch fod modd cael Y Tincer cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn ein dalgylch. Cwmbrwyno ☎ 880 228 ar gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. Mae Fe’i cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street (☎ 828102). Os byddwch am gael llun eich LLANDRE pymtheg eisoes yn manteisio ar y cynnig. Os hoffech Mrs Mair England Pantyglyn, Llandre ☎ 828693 chi dderbyn copi o’r tâp, cysylltwch â Mrs Vera Lloyd, 7 noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. LLANGORWEN/ CLARACH Mrs Jane James, Gilwern ☎ 820695 Nid yw’r Pwyllgor o angen-rheidrwydd yn cytuno ag Telerau hysbysebu y rhifyn PENRHYN-COCH unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Tudalen gyfan £70 Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth ☎ 820642 Cyhoeddir Y Tincer yn fi sol o Fedi i Fehefi n gan Bwyll- Hanner tudalen £50 TREFEURIG gor Y Tincer. Argreffi r gan Y Lolfa, Tal-y-bont. Chwarter tudalen £25 Mrs Edwina Davies, Darren Villa Deunydd i’w gynnwys. Dylid cyfeirio unrhyw newyd- Hysbyseb fach £6 y rhifyn (£30 am fl wyddyn) Pen-bont Rhydybeddau ☎ 828 296 dion i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyrau neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Cysylltwch â’r trysorydd.

ytincertachwedd08.indd 2 18/11/08 09:30:35 Y TINCER TACHWEDD 2008 3

AGI AGI AGI! Cyfri lawr i Eisteddfod 2010

Mae Cwmni Brolio Ysgol cydweithio a chreu sioe broffesiynol Mae Pwyllgor Ieuenctid yn y calendr deniadol a defnyddiol Penweddig yn brysur yn paratoi i’r cyhoedd. Eisteddfod yr Urdd Ceredigion yma. Rhwng mis Ionawr 2009 sioe AGI AGI AGI!, gan Urien Hyfryd yw gweld disgyblion yn 2010 wedi cyhoeddi calendr cãl a Mehefi n 2010 cewch grwydro William. datblygu sgiliau theatrig, sgiliau Mistar Urdd sydd ar werth nawr golygfeydd godidog Ceredigion Cwmni Drama wedi ei sefydlu allweddol, hyder a pherthynas am £5. Mi fydd yr Eisteddfod gyda drwy gyfrwng y lluniau a’i redeg gan ddisgyblion yr gyda’i gilydd a staff trwy’r fath ni chwap a pha well ffordd i gyfri trawiadol a chadw trefn ar eich ysgol yw Cwmni Brolio. Mae’r weithgaredd. lawr at yr wythnos fawr na thrwy digwyddiadau ar y daith. Mae’r cynhyrchiad eleni dan ofal Cynhelir y sioe yn neuadd fuddsoddi yng nghalendr deunaw calendr deunaw mis yn fargen am disgyblion y chweched dosbarth, yr ysgol Nos Fawrth yr 25ain mis y Pwyllgor Ieuenctid. Mae ddim ond £5. Gwyneth Keyworth ac Angharad Dachwedd tan nos Iau y 27ain Mistar Urdd wedi bod ar daith Beth am brynu un neu ddau Gwyn Efans. Disgyblion yr ysgol o Dachwedd am 7.30 y.h. Mae’r o amgylch Ceredigion ac wedi (neu bump!) a’u rhoi yn anrhegion sydd yn gyfrifol am bob elfen o’r disgyblion wrthi’n gweithio’n galed aros i gael tynnu ei lun yn rhai o Nadolig i’ch teulu a’ch ffrindiau perfformiad - actio, goleuo, set, i greu cynhyrchiad difyr a diddorol. leoliadau mwyaf adnabyddus y sir. a chefnogi Eisteddfod yr Urdd gwisgoedd a dyletswyddau blaen tñ Bydd cyfl e i roi clod i’r disgyblion Katie Ann Briddon, Ceredigion 2010 ar yr un pryd. Os a chefn llwyfan. a thynnu sylw’r cyhoedd at allu ein ffotograffydd ifanc o Gross-Inn, hoffech archebu calendr cysylltwch Braint yw cydweithio â’r hieuenctid. Ceinewydd fu’n cadw cwmni i gyda Anwen Eleri yn swyddfa’r disgyblion disglair yma wrth Gellir cael tocynnau o swyddfa’r Mistar Urdd wrth iddo drafaelu o URDD Llangrannog ar 01239 iddynt arwain, cyfarwyddo, ysgol - rhif ffôn 639499 le i le a ffrwyth ei gwaith hi welir 652150

Ffrindiau Cartref Tregerddan CLYBIAU LLYFRAU Yr ysgolion yn ymuno i godi arian Rwy’n siãr bod nifer ohonoch sy’n rhieni/ Mae’r ffrindiau yn estyn croeso cynnes i chi gwarchodwyr yn ymwybodol iawn o Ar Nos Wener Tachwedd 28ain bydd fynychu’r Cyfarfod Blynyddol a gynhelir yn bwysigrwydd darllen a pherchenogi llyfrau corau ysgolion cynradd ac uwchradd tref y Cartref am 7.00 o’r gloch, nos Fercher, 26 i ddatblygu sgiliau llythrennedd a sgiliau Aberystwyth yn ymuno am noson arbennig Tachwedd 2008. personol plant. Un ffordd wych o wneud hyn o ganu cynulleidfaol gyda naws Nadoligaidd yw cefnogi clybiau llyfrau Cymraeg a rhoi hyfryd. Trefnir y noson gan bwyllgor apêl Lluniau i’r Tincer cyfl e ar yr un pryd i’r plant ddechrau adeiladu Aberystwyth a Phenparcau a disgwylir tyrfa llyfrgell bersonol. fawr ynghyd yn Eglwys Seion, Stryd y Popty Derbyniwn fwy a mwy o luniau trwy e-bost Mae tair tafl en ar gyfer y clybiau yn cael eu . Arweinir y Gamanfa Garolau gan Mrs neu ar ddisg neu CD-ROM, a chroesawn hynny. cynhyrchu bob tymor – Sbri-di-ri meithrin Eirwen Hughes, Pen-cwm gyda Bryan Jones, Mae’r un croeso i lun ‘hen ffasiwn’ – ar ffurf ar gyfer plant dan 4 oed, Sbri-di-ri cynradd Penrhyn-coch yn cyfeilio a llywydd y noson copi caled. Mae cais, fodd bynnag, lle mae’r llun ar gyfer plant 4–11 oed a Sbondonics ar bydd Miss Catrin Davies o Gaerdydd. Ceir yn un digidol, ei fod o ansawdd uchel (ni fyddai gyfer plant 7–11 oed. Mae’r tafl enni hyn yn eitemau unigol gan yr ysgolion a digon o llun dynnwyd ar ffôn symudol, er enghraifft, yn cynnwys detholiad gwych o lyfrau y gellir eu gyfl e i bawb ymuno yn y canu cynulleidfaol. addas) a’i fod yn cael ei yrru trwy e-bost neu ar prynu i’ch plant, ynghyd ag ambell fargen. Mynediad drwy raglen £5 ac mae’r noson ddisg/CD-ROM. Nid yw lluniau o’r math sydd Mae cefnogi’r clybiau yn gyfl e hefyd i’r yn cychwyn am 7.00 – DEWCH YN LLU! wedi eu printio allan ar bapur yn addas, ac ni ysgol wneud ychydig o elw, oherwydd bydd Am fwy o fanylion ffoniwch Siop dots... ddylid ysgrifennu mewn beiro neu ben ffelt ar yn derbyn 10% o’r gwerthiant, ac i gefnogi Aberystwyth ar 01970 626333 neu cysylltwch gefn lluniau o’r math. eich siop lyfrau leol ond, yn bwysicach fyth, ag unrhyw aelod o’r pwyllgor apêl. mae’n gyfl e i chi fel rhieni/gwarchodwyr weld a phrynu detholiad o’r llyfrau sydd ar gael ar Anrhegion Nadolig Tlws RHODDION gyfer eich plant. Mae cyfl enwad o’r tafl enni eisoes wedi’u Bydd cyfl e i brynu gemwaith cwmni Tlws Cydnabyddir yn ddiolchgar y rhodd dosbarthu i ysgolion a chylchoedd meithrin nos Iau, 20fed o Dachwedd am 7.30 yn isod. Croesewir pob cyfraniad boed gan ledled Cymru ac mae’n bosib eich bod eisoes Bancyreithin, Llandre, a chyfrannu at Apêl unigolyn, gymdeithas neu gyngor. wedi gweld y tafl enni ac archebu ohonynt. Os Llandre, Y Borth a Dôl-y-bont ar yr un nad ydych, efallai byddai’n werth i chi holi yn pryd. Cyfl e gwych i gymdeithasu dros lasied Tilly Davies, Clarach £10 yr ysgol neu, os oes anhawster, cysylltwch â ni. bach o win ac i brynu nwyddau Nadolig Iona Jones, Bodfor, Eisteddfod Ceredigion 2010. Ffoniwch 01970 Y Borth £5 Yn gywir, 820467 am docyn. Marian Jenkins, Eryl, Llandre £10 Menna Lloyd Williams Pennaeth yr Adran Llyfrau Plant Cyngor Llyfrau Cymru, Castell Brychan ABERYSTWYTH, Ceredigion SY23 2JB [email protected] CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion Y Tincer mis Hydref 2008. £15 (Rhif 14) Maud Phillips, 8 Tregerddan, Annwyl Olygydd waith sydd yn addurno trwy edau a Bow Street. nodwydd, a cheir amrywiaeth o dechnegau ar £10 (Rhif 65) Marian Jenkins, Eryl, Llandre. Mae Cymdeithas Brodwaith Cymru yn gyfer hyn. Mae gennym arddangosfa o waith £ 5 (Rhif 60) Elizabeth Lewis, Dolgamlyn, cynnig Ysgoloriaeth hyd at £300 i fyfyriwr yr aelodau yn yr Eisteddfod Genedlaethol Capel Bangor. Cymraeg sy’n dilyn cwrs tecstilau mewn coleg. bob blwyddyn. Dyma’r trydydd tro i’r Gymdeithas gynnig yr I wneud cais am yr ysgoloriaeth, mae angen Cysylltwch â’r Trefnydd, Bryn Roberts, 4 ysgoloriaeth yma. cyfeiriad a manylion y cwrs ynghyd a lluniau Brynmeillion, Bow Street, os am fod yn Amcanion ein Cymdeithas yw hyrwyddo o enghreifftiau o’ch gwaith at: aelod. brodwaith drwy gyfrwng y Gymraeg, a Medwen Charles, Maes Meini, Rhyduchaf, Am restr o Gyfeillion 2008 gweler http:// threfnir cyrsiau, darlithoedd, dosbarthiadau Y Bala, LL23 7SD. [email protected] www.trefeurig.org/uploads/cyfeillion_y_ ac arddangosfeydd mewn ardaloedd ledled Y dyddiad cau fydd Ionawr 9fed o Ionawr tincer_2008.pdf Cymru. Diffi nnir Brodwaith fel unrhyw 2009.

ytincertachwedd08.indd 3 18/11/08 09:30:35 4 Y TINCER TACHWEDD 2008

Y BORTH

Cymdeithas Gymraeg Y Borth a’r Cylch

Cyfarfu Cymdeithas Gymraeg Y Borth yn Festri Capel Y Gerlan, nos Fercher 8 Hydref . Gwasanaethodd Mrs Eryl Evans fel Cadeirydd y noson, yn lle ei gãr Mr Gwyn Evans, oedd wedi anfon ei ymddiheuriadau yn ogystal â’i Ddirprwy Gadeirydd. Croesawyd yr aelodau yn ôl wedi seibiant yn ystod misoedd yr haf, ac fe ddiolchodd Mrs Evans yn arbennig i’r cyn-gadeirydd, Y Parchg Elwyn Pryse, ac i’r Ysgrifennydd, Mrs Nansi Hayes, am eu gwaith caled yn ystod y fl wyddyn gynt. Derbyniwyd adroddiad gan Mr Glynne Evans, rysorydd.

Etholwyd y Parchg Wyn Morris yn Is-Gadeirydd ar gyfer 2008-9 ac ail-etholwyd Mrs Nansi Hayes a Mr Glynne Evans fel Ysgrifennydd a Thrysorydd.

Cyfl wynwyd wedyn Y Parchg W.J. a Mrs Gwenda Edwards, er nad oedd gwir eisiau eu cyfl wyno, meddai Mrs Eryl Evans, gan Priodas Dda nos Fercher, 22 Hydref. Croesawyd aelodau eu bod eisoes yn aelodau gwerthfawr o’r gan Mr Aran Morris MBE (Cadeirydd) a Gymdeithas ac yn adnabyddus yn y byd y tu Llongyfarchiadau gwresog i Delyth adroddodd yntau yr Anogaeth. Cyfl wynodd hwnt. Gyda chymorth ei wraig, fe siaradodd Pryce Jones, a Robert Hunt ar eu priodas Mrs Rachel Rowlands, MBE a Dirprwy Raglaw, Y Parchg W.J. Edwards am eu hymweliad, y ar 20ed o Fedi. Bu’r seremoni yn y dystysgrif i Mrs Jo Jones ar ol iddi gwblhau llynedd, i’r Wladfa ym Mhatagonia, mewn Swyddfa Gofrestru yn Aberystwyth, a’r cwrs hyfforddiant i swyddogion. Derbyniwyd ymateb i wahoddiad i weithio yno am dri mis wledd a’r parti nos yng Nghlwb Golff, adroddiadau gan Mrs Jo Jones (Ysgrifennydd) fel Gweinidog yng Nghapeli’r Wladfa. Dibynna Aberyswyth. Dymunir yn dda i’r ddau a’r Parchg. Ddr David Williams (Trysorydd). Cymry Patagonia yn helaeth ar Weinidogion wrth ymgartrefu yn eu cartef newydd, dros dro, gan fod prinder trist o Weinidogion i “Greenways”, Rhodfa’r Graig. Etholwyd swyddogion ar gyfer 2008-2009 fel a fugeilio ac i ofalu am wasanaethau’r Capeli. ganlyn:

Oer iawn ydoedd pan gyraeddasant Drelew Llywydd: Mr. Aran Morris MBE yn y Gaiman, ar ddechrau gaeaf a ddilynodd Ar gyfer y ddau ddydd Sul nesaf, fe ddaeth Is-Lywydd: Mr Len Dennett haf eithriadol o boeth. Gyda chymorth sleidiau Gweinidogion ac aelodau Capel Y Gerlan Cadeirydd: Y Parchg. Ddr David Williams fe ddangosodd y Parchg W.J. Edwards rhai o’r i’r adwy, gan gynnig defnydd o’r Capel i’r Is-Gadeirydd: Mr Barry Jenkins llefydd a’r digwyddiadau yr oeddynt wedi gynulleidfa grwydrol. Cynhaliwyd gwasanaeth Ysgrifennydd a Threfnydd Apêl Pabiau: ymweld â hwy, gan gynnwys Capeli, Tai Te, boreol yn Y Gerlan, ddydd Sul 12 Hydref Mrs Jo Jones Cofeb Porth Madryn ac Eisteddfod yr Ifainc, o dan ofal y Parchg. Ddr. David Williams a Ysgrifennydd cynorthwyol: Mrs Yvette Ellis a gynhaliwyd yn fuan ar ôl iddynt gyrraedd. gwasanaeth Cymun, ddydd Sul 19 Hydref, Clark Rhoddwyd y pwyslais mwyaf ar bobl y Wladfa, yng ngofal y Parchg Ronald Williams. Trysorydd: Mr Brian Holland sydd yn meithrin, o hyd, gysylltiadau agos â’u Diolchir o galon i’r Gwenidogion ac aelodau’r Pwyllgor Lles: Y Parchg. Ddr David gwreiddiau yng Nghymru ac â’u teuluoedd yn Gerlan am eu caredigrwydd. Williams (Cadeirydd), Mrs Rebecca Ricketts yr Henwlad. Adnabuwyd sawl un yn y lluniau (Is-Gadeirydd), Miss Joy Cook (Ysgrifennydd) gan aelodau o’r Gymdeithas, oedd yn perthyn Dydd Sul, 26 Hydref, cynhaliwyd y gwasanaeth i rai ohonynt neu’n gyfarwydd â’u teuluoedd. boreol yn Neuadd Gymunedol Y Borth, pan Dilynwyd busnes y noson gan luniaeth ysgafn, weinyddwyd y Cymun gan Y Parchg Ronald ynghyd a chwis wedi’i ddyfeisio gan Mrs Ann Diolchwyd i’r Parch W.J. Edwards a Mrs Williams. Newby. Gwenda Edwards gan Mrs Eryl Evans. Salwch Clwb yr Henoed Eglwys Sant Mathew Anfonwn ein dymuniadau gorau at Mrs Eileen Betty Horton oedd y cadeirydd yng Ar ddiwedd mis Medi, caewyd y ffordd i Eglwys Morris, Bel-Air, Mrs Margaret Griffi ths a Mr nghyfarfod Clwb yr Henoed yn y Neuadd Sant Mathew gan Gwmni’r Rheilffordd, Arriva, Glynne Jones, Clos Bryngwyn, a Mr Vernon Gymunedol, ddydd Iau, 9 Hydref. Difyrrwyd er mwyn ailosod cledrau’r lein i Aberystwyth, Ball, Cefn Ydfa, sydd i gyd wedi derbyn yr aelodau gan ein ffrindiau, Dawnswyr Lein gan adael plwyfolion Sant Mathew yn triniaeth yn yr Ysbyty yn ddiweddar. y Borth, cyn i bawb fwynhau parti syrpreis ddigartref. Dydd Sul, 28 Medi, nid oedd i ddathlu pen blwydd Bryan Hartland yn 80 yn bosibl cynnal y ddau wasanaeth boreol o Pen blwydd oed. Diolch i Kath Hartland a drefnodd y gwbl. Trwy garedigrwydd ymddiriedolwyr y parti, ac i’r aelodau a gynorthwyodd i baratoi’r Neuadd Gymunedol, cynhaliwyd y Gwasanaeth Anfonwn ein llongyfarchiadau a dymuniadau wledd o frechdanau a theisennau oedd ar gael. Diolchgarwch yn Neuadd y Borth, fore dydd Sul, gorau at Mrs Pam Gibbs, Gorwel, a ddathlodd Pobwyd y deisen ben blwydd gan Mrs Betty 5 Hydref, o dan ofal y Parchg Ronald Williams. ei phen blwydd yn 92 oed ar y 16eg o Hydref. Gregory. Dilynwyd y gwasanaeth, yn hwyrach yn yr un dydd, gan Swper Diolchgarwch yn Nhafarn Y Lleng Brydeinig Diwrnod o wyntoedd cryfi on a glaw eithriadol “Ceffyl y Môr”. Diolchir yn gynnes i Margaret o drwm oedd dydd Iau, 23 Hydref, ond, er Griffi ths a Glynne Jones am eu croeso ac am Cynhaliwyd Cyfarfod Agored Blynyddol Lleng gwaethaf y tywydd garw, ychydig iawn a bryd o fwyd blasus iawn. Brydeinig Y Borth yn y Neuadd Gymunedol, fethodd a mynychu’r cyfarfod pythefnosol.

ytincertachwedd08.indd 4 18/11/08 09:30:36 Y TINCER TACHWEDD 2008 5

Cadeiriwyd y cyfarfod, am y tro cyntaf, godi dros £300. Mae’r elusen yma yn gweithio Rhoddodd fl ynyddoedd o wasanaeth fel gan Sylvia Holland.Y gãr gwadd oedd Mr i amddiffyn unigolion sy’n dioddef cam yn Cynghorydd i Gyngor Cymuned y Borth, Anthony Morris, a siaradodd am waith erbyn hawliau dynol, ac yn helpu ymladd dros gan ddal y swydd anrhydeddus o Faer ar ddau Cyngor Cymunedol Y Borth a sut y mae’n gyfi awnder mewn llawer rhan o’r byd. Dyma’r achlysur. gwasanaethu’r gymuned leol. Dilynwyd ei ail fl wyddyn i Jenny a ffrindiau goginio pryd Roedd wedi ei gwreiddio yn y “Pethe” ers sgwrs gan drafodaeth frwd am y problemau o fwyd blasus at y pwrpas yma, a dymuna hi a ei dyddiau cynnar, a pharhaodd hynny trwy y mae rhai o’r aelodau wedi eu dioddef Stuart ddiolch i’w ffrindiau a chymdogion am gydol ei hoes, a bu’n gyfrifol am rediad hwylus oherwydd llifogydd ar ôl glaw trwm, a rhai eu cefnogaeth ac am noson a fwynhawyd gan Eisteddfod Gadeiriol y Borth yn ei swydd fel ohonynt wedi’u hachosi gan fethiant yr bawb. Ysgrifenyddes am gyfnod maith. awdurdodau i gynnal a chadw’r ffos sy’n rhedeg Cydymdeimlir â Rheinallt, ei wraig y tu ôl i dai’r pentref. Diolchwyd i Mr Morris Marwolaethau Catherine, a’u plant, Eleanor a Steffan, ar gan Sylvia Holland. Diolchwyd hefyd i Betty Mrs Dora Richards golli Mam, Mam yng Nghyfraith, a Mam-gu Gregory sydd wedi rhoi £45 i’r Clwb; dyna’r elw Gyda thristwch y clywyd am farwolaeth Mrs. annwyl, ac â Llinos ar golli ei chwaer, a’r sy’n dod o’r teisennau, jamiau a phiclau wedi’u Dora Richards, Broleri, Glanwern, Ddydd cysylltiadau teuluol eraill, a ffrindiau. cynhyrchu gan Bettty ac sy’n cael eu gwerthu Gwener, Hydref 31ain yng Nghartef Nyrsio Bu ei hangladd Ddydd Iau, Tachwedd yn y cyfarfodydd. Cwmcynfelin, yn 92 oed. 6ed, yng Nghapel y Garn, yng ngofal ei Yn enedigol o Gapel Seion, daeth yn wraig Gweinidog, y Parchedig Wyn Morris, yn cael Sefydliad y Merched ifanc briod i fferm Glanleri i ffermio a chadw ei gynorthwyo gan y Parchedigion Elwyn maes carafannau gyda’i diweddar ãr, Jim. Buan Pryse a J.E.Wynne Davies.Yr Organyddes oedd Ni chynhaliwyd y cyfarfod arferol, nos yr ymdoddod i fywyd y pentref a’r Capel, gan Eurgain Rowlands. Roedd y blodau yn y Capel Fercher 15 Hydref, oherwydd cyfarfod cangen chwarae rhan amlwg a blaenllaw mewn llawer yn rhodd gan ei chyfeillion sy’n cyd addoli yn y Fedwen a gynhaliwyd yn Nhal-y-bont maes o fewn y gymuned, a thu hwnt. Nid âi y Gerlan. ar yr un noson. Mynychwyd y cyfarfod yn Sul heibio, heblaw am gyfnodau o anhwylder, Cyfl wynwyd teyrnged y teulu a theyrnged Nhal-y-bont gan barti o aelodau o SYM y pan nad oedd yng ngwasanaethau’r Gerlan, lle ar ran y Gerlan gan un a’i hadnabu’n dda Borth; mwynhawyd noson gymdeithasol a bu’n Flaenores, Organyddes ac Ysgrifenyddes dros nifer fawr o fl ynyddoedd, sef un o’i siaradwyr diddorol, sef Mrs Hilary Matthews a dros hir fl ynyddoedd. chyn-Weinidogion, y Parchedig Elwyn Pryse. Mrs Dot Poole, ill dwy o’r Borth. Rhoddwyd Roedd ei diddordebau yn eang, a pherthynai Gosodwyd ei gweddillion i orffwys ym adroddiad ar ran SYM Y Borth gan Margaret i amryw o gymdeithasau ac elusennau, Gosod Mynwent Eglwys Llanfi hangel Genau’r-glyn. Hudson. Diolch i SYM Tal-y-bont am eu croeso Blodau, Cyngor Ymchwil Arthritis, ac ati. a’r lluniaeth fl asus. Roedd ei hoffter o ganu yn wybyddus i lawer a Mr. Tony Waugh bu’n aelod o Gôr Merched y Borth, Wythawd y Bu farw Mr.Tony Waugh, gynt o Hillboro, Y Codi Arian Borth, a Chymdeithas Gorawl Aberystwyth. Graig, yn Ysbyty “New Cross”, Wolverhampton ar Hydref 21ain yn 77mlwydd oed. Deintydd 1. At Eisteddfod yr Urdd 2010 oedd Mr.Waugh wrth ei alwedigaeth, ond oedd Cynhaliwyd Ffair Hydref Ddydd Sadwrn hefyd a chariad mawr at ffermio, a phob math o Hydref 25ain, yn Neuadd Goffa Gymunedol weithgareddau awyr agored fel saethu, pysgota a y Borth, wedi ei threfnu ar ran Pwyllgor golff, ond hefyd â diddordeb mewn hen bethau, Apel Llandre, Dôl-y-bont a’r Borth gan Rosa ac yn arbenigo mewn gwydr, a’i gasgliad o Davies yn cael ei chynorthwyo gan Ray Quant, wydr wedi ennill clod iddo yn genedlaethol. Rayma Williams a nifer o wirfoddolwyr parod. Ond fel golffi wr a gãr bonheddig y cofi r Er nad oedd prysurdeb mawr i’w weld, bu’n amdano gan y rhan fwyaf o bobl y Borth. Bu’n llwyddiant ysgubol, gan godi bron i £400. gapten o Glwb Golff Y Borth ac Ynys-las ym Diolchir yn gynnes iawn i bawb a fu’n gyfrifol 1974, ac yn Llywydd o 1990-3. am stondinau/byrddau, a’r gwragedd gweithgar Er iddo ddioddef stroc ym 1993, a’i leferydd yn y gegin am eu hymdrech lew ar y dydd, ac wedi amharu, daliodd ei bersonoliaeth yn i’r rheini na allodd ddod ond a gyfrannodd yn siriol drwy’r cyfan, a bu’n dilyn rhai o’i ariannol, am eu cefnogaeth. ddiddordebau fel pysgota hyd yn oed o’i gadair olwyn . 2. At Amnesty Rhyngwladol. Dau a fu’n brysur yn codi arian hefyd yn Enillydd cenedlaethol ystod mis Hydref yw Jenny a Stuart Evans, Cliff House, Ffordd y Fulfran, a hynny at Llongyfarchiadau i Mared Pugh-Evans am Amnest Rhyngwladol. Ar Nos Sadwrn, Hydref ennill y drydedd wobr yng nghystadleuaeth 18ed, buont yn westeiwyr i tua hanner cant Dora yn dathlu yn ei pharti pen blwydd yn 90 oed yn y unawd telyn dan 13 oed yn yr Ãyl Gerdd Dant o bobl i “swper elusennol” yn eu cartref, gan Gerlan Hydref 2006). yn y Rhyl.

ytincertachwedd08.indd 5 18/11/08 09:30:38 6 Y TINCER TACHWEDD 2008

Blodau i bob achlysur LLANDRE MADOG Blodau’r Bedol Merched Y Wawr Genau’r-glyn Madog Hefyd i Mrs Megan Evans, Priodasau . Pen blwydd . Suliau Rhagfyr gynt o Gwynfa, sydd yn awr Genedigaeth . Angladdau . 2.00 yn Ysbyty Bron-glais. Blodau i Eglwysi a Cafwyd noson arbennig nos Lun Hydref 20fed gan 7 Rhidian Griffi ths Chapeli neu unrhyw achlysur mai dyma’r noson agoriadol i ni adre yn ysgoldy Bethlehem Llandre. Bu’r gangen yn brysur yn 14 Oedfa plant yr ofalaeth Genedigaeth Donald Morgan ymweld â Changen Tal-y-bont ar 15fed o Fedi ac yn y Garn Hen Efail, Llanrhystud SY23 5AB a changen Rhydypennau ar 13eg o Hydref ac fe 21 Bugail Llongyfarchiadau i Shirley, Ffôn 01974 202233 wnaethom fwynhau’r arlwy yn fawr iawn. 28 Hywel Slaymaker Deilyn ar enedigaeth merch Danfon am ddim o fewn dalgylch y Tincer Croesawyd pawb i Ysgoldy Bethlehem gan y – Sian Mari, chwaer fach i llywydd am eleni, sef Marian Jenkins a bu’n cofi o Cronfa Macmillan Megan. am aelodau sy’n sâl, eraill wedi colli anwyliaid a CIGYDD llongyfarch rhai ar ambell i ddathliad. Casglwyd swm o £172.74 yn Cwrdd Diolchgarwch Ieuenctid y pentre’ ddaeth atom i’n diddanu, sef yr ardal at gronfa Macmillan. BOW STREET Efa Mared a Dylan Huw, Banc yr Eithin a Rhun Mae Alwen am ddiolch i Daeth cynulleidfa deilwng Eich cigydd lleol a Gwern Penri, Tai Gwynion. Dyma bedwar bawb a gyfrannodd ac am y i’r Cwrdd Diolchgarwch talentog iawn, clywsom eitemau unigol, deuawdau, croeso wrth gasglu. yng Nghapel Madog ar y Pen-y-garn offerynnol a chlocsio. Diolch yn fawr i’r pedwar am 21 o Hydref. Croesawodd y Ffôn 828 447 noson braf ac am fod mor barod i’n diddanu. Brysiwch wella gweinidog y Parchg. Wyn Llun: 9-4.30 Morris y pregethwr gwadd, Maw-Sad 8.00-5.30 Cyngor Cymuned Genau’r-glyn Dymunwn adferiad llwyr y Parchg. Nicholas Bee. Yr Gwerthir ein cynnyrch mewn a buan i Alwen Griffi ths organydd oedd Angharad rhai siopau lleol Mae Cyngor Cymuned Genau’r-glyn wedi sydd wedi derbyn triniaeth Rowlands ac addurnwyd y mabwysiadu Cod Ymddygiad Newydd ac mae yn ysbytai Singleton a capel gan Margaret Hughes copïau o’r Cod ar gael i’r cyhoedd ei arolygu trwy Bron-glais; ac Aldwyth Lewis. gysylltu â Mrs D Harvey, Abel Gur, Lôn Glanfred, Llandre.

Cydymdeimlad DOLAU

Estynnwn ein cydymdeimlad â Sue Reeves, Glyn Priodas Ruddem Cydymdeimlad Bedw ar farwolaeth ei thad yn Stevenage. Llongyfarchiadau mawr Cydymdeimlwn â Iwan Treftadaeth Llandre i Sandra a Dan Mason, M. ac Eiry Jones, Garmon Awel-y-Coed sy’n dathlu a Deiniol, Dolau Gwyn, Cynhelir Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol am Priodas Ruddem ar 16eg ar farwolaeth mam Iwan 7.30 o’r gloch yn Ysgoldy Bethlehem ar Dachwedd Tachwe dd . ddiwedd Hydref. 27ain.

Eglwys Llanfi hangel Genau’r Glyn LLANGORWEN Cynhelir Gwasanaeth Nadolig Naw Llith a Charol ar Nos Fercher 17 Tachwedd am 7.00 o’r gloch. Diolch

Eisteddfod Ceredigion 2010 Pwyllgor Dymuna Tilly Davies ddiolch i’w ffrindiau, cymdogion, a’r Apêl Llandre, Y Borth a Dôl-y-Bont teulu pell ac agos am yr holl cardiau, presantau a galwadau ffôn a gafodd yn ystod yr amser y bu yn Ysbyty Bron-glais. Parti Gemwaith Tlws, Nos Iau 20fed Tachwedd yn Hoffai hefyd ddiolch i’r meddygon a’r nyrsus a phawb a fu Bancyreithin, Llandre o 7.30 tan 9.30. Tocynnau £3. yn gofalu amdani, yn enwedig yng Nghartref Bodlondeb ar Am ragor o fanylion cysylltir â Meinir 01970 820467 ôl cael triniaeth o gael clun newydd. Mae Tilly wedi gwella yn fendigedig. Diolch i bawb a fu yn gefn iddi. Diolch o Nos Lun 15fed Rhagfyr. Noson Nadoligaidd ym galon i bawb. Tilly Methlehem, Llandre. Am ragor o fanylion cysylltir â Llinos 01970 871615. Cynhelir Pen blwydd hapus Cymanfa Garolau Llongyfarchiadau i Margaret Williams, Bryngolau ar ddathlu pen blwydd arbennig. Yn Eglwys Seion, Stryd y Popty

Gwellhad buan Nos Wener 28 Tachwedd am 7 yr hwyr Dymunwn wellhad buan i Nano Davies, Dolmeillion. Arweinydd: Eirwen Hughes Organydd: Bryan Jones Genedigaeth Llywydd: Catrin Davies CYSYLLTWCH Rhaglen £5 o siop Dots, Stryd y Farchnad  NI Llongyfarchiadau i Gwyn ac Eryl Evans, ar neu wrth y drws ar y noson. enedigaeth wyres yng Nghaerdydd. Ganwyd merch Yr elw at apêl Aberystwyth a Phenparcau Eisteddfod [email protected] fach – Cadi – i Prys a Sioned Dafydd ar 19 Hydref; chwaer i Lewys. Genedlaethol yr Urdd 2010

ytincertachwedd08.indd 6 18/11/08 09:30:41 Y TINCER TACHWEDD 2008 7

BOW STREET

Suliau Rhagfyr i Gwmystwyth ac yna yn y chwedegau 10 a 5 symudwyd i Abermagwr hyd yr wythdegau Y Garn cynnar pryd y symudwyd i Ffl at yn 7 Rhidian Griffi ths Gweinidog Aberystwyth. 14 Oedfa’r plant: gofalaeth Collodd ei phriod yn fuan wedyn a bu 21 Bugail yn byw bywyd llawn yn y dref hyd at bum 28 Hywel Slaymaker mlynedd yn ôl pryd yr aeth i gartrefu yng Nghartref Tregerddan. Pwyllgor yr Henoed Roedd iddynt chwech o blant, ac i ddathlu y canfed pen blwydd cafodd barti arbennig iawn Gwahoddwyd Henoed yr ardal i wasanaeth yn y cartref yng nghwmni ei theulu, ffrindiau, Diolchgarwch Ysgol Rhydypennau ar Hydref staff y cartref ac eraill. 22ain. Cafwyd croeso cynnes gan y plant a’r Diolch am yr holl gardiau a dymuniadau athrawon a mwynhad arbennig yn gwrando da, ac yn arbennig i staff y cartref am eu gofal Gabriel Restucha, maer y Gaiman, yn dangos eitemau yn ar y gwasanaeth, roedd gwledd o ganu a ac hefyd am drefnu diwrnod mor arbennig i swyddfa’r Maer i Dewi Hughes ar ymweliad diweddar â’r llefaru graenus gan phob dosbarth ag yn dilyn ddathlu’r amgylchiad. Wladfa. Dyma ail ymweliad Dewi – bu yno o’r blaen ym y perfformiad cafodd yr Henoed eistedd o 1978 gyda Meibion Menlli. amgylch y byrddau yn mwynhau Te blasus Llongyfarchiadau wedi’i baratoi gan staff y gegin. Diolch yn fawr am pnawn arbennig. Roedd y casgliad eleni yn Llongyfarchiadau i Rhys a Mary Thomas, Tñ ar gyfer ysgolion a cholegau Cymru. Mae mynd tuag at NSPCC a Child Line. Edrychwn Clyd, ar ddod yn dad-cu a mam-gu unwaith eto, Atebol hefyd yn cyhoeddi llyfrau a gemau i’w ymlaen at y Trip Siopa Nadolig i Gaerfyrddin wyres fach arall sef Lois. defnyddio gan blant a’u rhieni yn y cartref. ar Tachwedd 19eg. Mae’r cwmni’n rhoi pwyslais ar baratoi geiriau Cydymdeimlad ac adnoddau dysgu sy’n hwyl i’w chwarae a’u Merched y Wawr Rhydypennau defnyddio. Roedd Glyn wedi dod a chasgliad Cydymdeimlwn â Dai, Auriel, Mark a Ruth helaeth o lyfrau a gemau i’w dangos inni Yn ein cyfarfod fi s Hydref croesawyd ein Evans, Trewylan, ar farwolaeth brawd-yng-nghy- ac yr oeddynt yn lliwgar a deniadol. Ar y llywydd Lisa Davies ganghenau Llanfi hangel fraith i Auriel yn Llanrhystud. diwedd cafwyd cyfl e i archebu a phrynu. I gloi Genau’r-glyn a Melindwr i ymuno â ni i ‘noson prynhawn hynod fuddiol cawsom de blasus gyda Virgin V’. Clare a Lisa oedd y ddwy Brysia i wella wedi’i baratoi gan wragedd Llandre. ferch ifanc a ddaeth i ymddangos nwyddau Virgin V sydd yn cynnwys nwyddau tñ ac Dymunwn wellhad buan i Ruth Evans, Croeso ystafell ymolchi, hufen gofal croen, colur, a mân Trewylan ar ôl bod mewn damwain car yn anrhegion. Cafodd Rhian fod yr aelod ffodus ddiweddar. Croeso i Rhun a Lowri Emlyn i’w cartref i cael Clare i roi triniaeth a cholur i’r wyneb newydd yn 54 Maes Afallen. Daw Rhun o tra fod Lisa yn dysgu’r gweddill ohonom Cydymdeimlad Langernyw, ger Llanrwst ac mae yn fyfyriwr sut i wneud y gorau o’n croen. Oes wir, ma’ ymchwil yn Adran Hanes y Brifysgol lle mae ‘na ‘Spark’ arbennig i weld yn y Merched yn Cydymdeimlwn â Beryl Bowen, Maes Ceiro, a ganddo ysgoloriaeth Mantais.. Un o Ferthyr yw ddiweddar! Catrin, Trefor a’r teulu ym Mryncastell ar golli Lowri ac mae yn athrawes Saesneg yn Ysgol Bro Cafwyd paned i orffen wedi’i threfnu gan eu mam yng nghyfraith a mam-gu, sef Mrs Ddyfi , Machynlleth. y pwyllgor. Llongyfarchiadau i Margaret Rees Phyllis Bowen, gynt o Maes Afallen ond oedd ar ddod yn fam-gu i Sam, a Mary Thomas yn bellach wedi ymgartrefu yng Nghartref Blaen Gwella fam-gu i Lois. Nos Llanymddyfri. Cynhaliwyd yr angladd yng Nghapel Iwan a rhoddwyd ei gweddillion i Da deall fod Ben, mab Carwyn a Lindsey Cant Oed orffwys yn y fynwent gerllaw. Jones, Maes Awelon, Pen-y-garn yn gwella ar ôl cyfnod yn yr ysbyty. Ar y dydd olaf o Hydref dathlodd Mrs Eunice Genedigaeth A Davies ben blwydd arbennig iawn yn gant Dymuniadau gorau a gwellhad buan iawn i oed. Llongyfarchiadau mawr i Jenny a Dylan Arwel George, Llys Hedd wedi iddo cael anaf yn Ganwyd a magwyd Mrs Davies yng Jones, 50 Bryncastell, ar enedigaeth mab, ddiweddar. Nghwmystwyth ac yn ei harddegau aeth i Noa, mis Hydref. Croeso cynnes i’r bychan, a weini i Lundain ac yno y priododd â Dan dymuniadau gorau iddynt fel teulu. Davies. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd dychwelwyd Chwiorydd Y Garn

Cynhaliwyd cyfarfod o Gymdeithas y Chwiorydd brynhawn Mercher 5 Tachwedd. Arweiniwyd mewn defosiwn gan Mary Thomas, Dolgelynen, a Kathleen Lewis oedd wrth yr organ. Croesawyd pawb gan y Cadeirydd, Gwenda Edwards gyda chroeso arbennig i Gwenda James yn ôl atom wedi cyfnod o salwch. Anfonwyd y £55 a gasglwyd yn y Cyfarfod Diolchgarwch i Gyngor Henoed Ceredigion. Yr Arglwydd Elystan-Morgan, fu’n traddodi darlith yr Cawsom brynhawn diddorol iawn yng Archif Wleidyddol Gymreig yn y Llyfrgell Genedlaethol ar nghwmni’n cyd-aelod Glyn Saunders Jones, y 7 Tachwedd. Bydd y ddarlith i’w gweld yn fuan ar wefan Fagwyr, a fu’n sôn am ei waith gyda’i wraig y Llyfrgell. Mae ganddo hefyd erthygl ddifyr – “Senedd Gill efo Cwmni Atebol. Mae’r cwmni’n sy’n bwysig, nid Arwisgiad” yn rhifyn Tachwedd o’r arbenigo mewn paratoi adnoddau addysgol cylchgrawn Barn. Llun: Llyfrgell Genedlaethol Cymru

ytincertachwedd08.indd 7 18/11/08 09:30:44 8 Y TINCER TACHWEDD 2008

Adran Iau Clwb Golff Y Borth ac Ynys-las CYNGOR CYMUNED

Cafodd Adran Iau Clwb Golff Y Borth ac Gross gorau: Zach Galliford (Y Borth) TIRYMYNACH Ynys-las haf llwyddiannus er gwaetha’r Hefyd ym mis Awst cynhaliwyd Cwpan Coffa tywydd anffafriol. Unwaith eto buom Agored Aled Humphries a noddwyd eleni Cyfarfu’r Cyngor ar nos Iau, 30 Hydref yn teithio mhell ac agos i gystadlu mewn gan Salop Leisure. Bu dau o Adran Iau Clwb yn Neuadd Rhydypennau gyda’r gwahanol gystadlaethau agored. Y Borth yn llwyddiannus sef Elis Lewis sy’n Cynghorydd John Evans yn llywyddu. Yn ystod wythnos Agored Clwb Golff Y 9 oed o Bow Street a enillodd Cwpan Nett Roedd y Cynghorydd Sir Paul Hinge yn Borth ac Ynys-las daeth Daniel ac Angharad Aled Humphries a Zach Galliford o’r Borth a bresennol a chyfl wynodd ei adroddiad Basnett i’r brig, Angharad yn ennill y enillodd Cwpan Gross Salop Leisure. misol i’r Cyngor. Dywedodd fod Gystadleuaeth Agored i Fenywod a Daniel Yn y llun gwelir Dylan Raw-Rees (Capten), mater mabwysiadu y rhan olaf o Ystad Cystadleuaeth Agored y Dynion. Mae Daniel Dylan Roberts (Salop Leisure), Sarah Maesafallen mewn llaw a gobeithir hefyd wedi ennill Cwpan Banc y Barclays a Humphries, Elis Lewis enillydd Cwpan Aled gweld terfyn ar y mater cymhleth hwn Pencampwriaeth Mid Wales Nett. Humprhies a Zach Galliford enillydd Cwpan yn fuan. Cyfeiriodd hefyd at y darn tir Yn y llun gwelir Daniel Basnett a lwyddodd Salop Leisure. ar waelod Maes Ceiro sydd yn eiddo i’r i sgori twll mewn un ar y 14 twll yn Y Borth Ar y 10fed o Awst cynhaliwyd Cystadleuaeth Cyngor Sir bellach, a bod ceisiadau yn ac Ynys-las ar 12 Orffennaf 2008. Campus blynyddol Agored Oedolion/Iau. Cefnogwyd dod i law i’w ddatblygu yn erddi unigol Daniel!! y gystadleuaeth yma yn gryf eleni eto gyda (allotments). Rhoddir y cynnig cyntaf Ar un o’r diwrnodau sych a heulog prin ym 36 o barau yn cymryd rhan. Noddwyd yr i drigolion Maes Ceiro. Gan fod gofi d mis Awst cynhaliwyd diwrnod llwyddiannus achlysur unwaith eto trwy garedigrwydd Parc cynyddol am fan croesi’r ffordd tu allan i gan Steffan Richards, Capten yr Adran Iau. Ar Carafannau Glanlerry. Ysgol Rhydypennau, y bwriad yw newid ôl pryd o fwyd yn y Clwb anrhydeddwyd yr y cyfyngiad cyfl ymder o 30 i 20mya, enillwyr fel a ganlyn: a symud y groesfan ychydig lathenni Enillydd Nett: Gwenno Morris tuag at Neuadd Rhydypennau a’i reoli (Penrhyn-coch) 114:45:69 gan ddyn/dynes lolipop. Awgrymodd 2il Matthew Evans (Capel Bangor) 74:5:69 y Cynghorydd Hinge hefyd y gellid 3ydd Jordan Roberts (Rhydyfelin) 116:45:71 symud yr arwydd 40mya y tu hwnt i Enillydd Gross: Gareth Davies (Penrhyn-coch) ben lôn Dolau tua’r gogledd, gan fod yr 72:7:65 ardal hon eto yn fan beryglus. Soniodd Cwpan y Capten Iau: Gareth Davies hefyd am y broblem gynyddol o gãn (Penrhyn-coch) yn baeddu llwybrau yn Bow Street, ac erbyn hyn o fewn cabanau aros y Canlyniadau bysiau. Mae’r arferiad hwn yn hollol Medal Misol Mehefi n anerbyniol, a dywedir bod plant yn 1af Gareth Davies (Penrhyn-coch) 76:8:68 gorfod sefyll allan yn y tywydd, gan fod 2il Michael South (Llandre) 93:21:72 (9 cefn) y cabanau mewn cyfl wr difrifol. Mae’r 3ydd Elis Lewis (Bow Street) 100:28:72 adran gynllunio wedi caniatau cais am Medal Misol Gorffennaf 16 o dai yng Nghae ‘Rodyn, ond eu 1af Ioan Lewis (Bow Street) 91:20:71 bod am gael barn Dãr Cymru parthed 2il Jac Morris (Y Borth) 90:17:73 y garthffosiaeth. Bydd y Cynghorydd 3ydd Angharad Basnett (Bont-goch) 97:18:79 yn galw cyfarfod yn fuan (yn Festri Gross gorau: Zach Galliford (Y Borth) Noddfa) i drafod ffyrdd diogelwch yn yr Medal Misol Awst ardal e.e. pont droed dros y rheilffordd ar 1af Angharad Basnett (Bont-goch) 82:16:66 ffordd Clarach. 2il Daniel Basnett (Bont-goch) 78:11:67 Mae’r Cyngor Sir wedi cysylltu 3ydd Ioan Lewis (Bow Street) 87:19:68 â pherchnogion cloddiau sydd yn gordyfu i’r strydoedd a’u gorchymyn i’w torri. Bydd cynllun PACT yn cyfarfod yn Neuadd Rhydypennau ar 7 Ionawr. Adroddwyd bod y cais am newid defnydd i ddau annedd ym Manaros, Pen-y-garn wedi ei ganiatau. Derbyniwyd dau gais newydd ac nid oedd unrhyw wrthwynebiad i’r un ohonynt sef: Llinellau trydan ym Mharc Carafannau Bae Clarach ac Unedau Gwaith yn rhan o ffald Nantllan. Penderfynwyd cyfrannu £125 tuag at y gost o gynnal Noson Tân Gwyllt sy’n cael ei threfnu gan Glwb Pêl-droed Bow Street. Datganodd y Cyng. Vernon Jones ei ddiddordeb yn y mater hwn ac ni gymerodd ran yn y drafodaeth. Talwyd y biliau a ddaeth i law sef: £625 am dorri glaswellt a £60 rhent cae chwarae Tregerddan. Os oes nam ar unrhyw olau yn yr ardal, medrwch ffonio Cyngor Sir Ceredigion ar 01545 572 572 gan nodi rhif y polyn. Bydd y cyfarfod nesaf ar 27 Tachwedd.

ytincertachwedd08.indd 8 18/11/08 09:30:47 Y TINCER TACHWEDD 2008 9

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Croeso Mr. Owen Watkins. Mae’n frodor holl fendithion dyddiol drwy gydol o Daliesin a chafodd ei fagu yng y fl wyddyn. Addurnwyd y capel Croeso cynnes i Mr Rhodri Francis, Nghaerdydd. Enillodd gymwysterau yn addas ar gyfer yr achlysur gyda yn wreiddiol o Bontypridd, sydd fel cyfreithiwr a chyn ymddeol chymorth Mrs Eirwen Sedgwick, wedi symud o Benrhyn-coch i fyw i fe fu yn brif weithredwr Cyngor a chwaraewyd yr organ gan Mrs Preswylfa, Dolypandy, ac yn gweithio Sir Ceredigion. Bu’n sôn wrthym Cynthia Evans. yn Swyddfa’r Sir. Hyderwn y bydd am ei waith fel prif weithredwr yn hapus yn ein plith. a chlywsom ganddo am rai o’r Ymweliad o Japan prosiectau y bu’n gyfrifol amdanynt Y Swyddfa Bost tra yn y swydd honno. Cawsom Cafodd Gareth groeso mawr yn y noson ddiddorol iawn. Pandy yn ddiweddar mae’n siãr, gan Mae y Swyddfa Bost bellach yn Diolchwyd iddo gan Eirwen Mam a Dad, Alun a Mair Jenkins, Neuadd y Pentref bob prynhawn McAnulty ac fe fwynhawyd te a pan oedd yn ymweld gyda’i ferch Llun. Gellir dal i gymdeithasu y bisgedi wedi eu paratoi gan Liz fach pum mlwydd oed, Hana. (ystyr Llun cyntaf o’r mis, dan nawdd y Collison ac Eirwen McAnulty. ei henw yw blodyn yn Siapan). Mae neuadd gyda chwpanaid o de, cacen Enillwyd y raffl gan Gwen Morgan. Gareth wedi ymgartrefu yn y wlad a raffl , rhwng 2 a 4 o’r gloch. Pris £1. Y mis canlynol croesawyd ni i’r bellach, ac yn gwbwl hapus ac yn Croeso. cyfarfod yn neuadd y pentref gan rhugl yn yr iaith. Dymuniadau ein llywydd. Rhoddwyd croeso gorau iddynt ac i Chiharu ei briod a Ysbyty arbennig yn ôl wedi salwch i Eirlys Cai yn ogystal, sy’n 3 mlwydd oed. Davies (Caehaidd) ac i Ann Louise Da yw clywed fod Mrs Agnes Davies. Ein gãr gwadd y tro hwn I Rwanda Goodson, Mrs Doris Maiorana a Mr oedd Mr. John Glant Griffi ths, Billy Evans yn well ar ôl cyfnod yn sy’n frodor o Langeitho ond yn Cofi wn am Carys Hughes, yr ysbyty. Hefyd Mr Fred Williams awr yn byw yn Lledrod. Fe’i Brynawelon, y dyddiau hyn, sydd cyn Gynghorydd sir Melindwr. croesawyd ef a’i wraig yn gynnes wedi mynd i Rwanda i weithio Dymuniadau gorau am wellhad atom. Dechreuodd ar ei daith yn gyda’r elusen Achub y Plant. buan i chi i gyd. Cofi on cynnes i Mrs Ystrad Ffl ur a thrwy gyfrwng sgwrs, Gwyneth Harries hefyd sydd ar hyn llun a chân tynnwyd ein sylw at Mae Carys wedi ei rhyddhau o’i o bryd yn ysbyty Tregaron. Ryfeddodau’r Goedwig. Roedd yn swydd fel Cyfrifydd gyda Pryce amlwg fod ganddo ddiddordeb mawr Waterhouse Cooper, Caerdydd, am Cydymdeimlad yn y pwnc a stôr o wybodaeth a chwe mis. Roedd yn teithio i’r wlad oedd yn barod iawn i’w rhannu â ni. ar Tachwedd 4ydd, a da oedd clywed Cydymdeimlir y mis hwn â ei bod wedi cael siwrnau ddiogel, theuluoedd Rheidol Banc a Deiniol. Diolchwyd iddo am y noson ac yn aros gyda theulu mewn ty Mae Meinir Lewis wedi colli ei ddiddorol gan Liz Collison. Margaret hyfryd. Mor gyfl eus yw derbyn darpar thad yng nghyfraith - Mr Dryburgh a Heulwen Lewis oedd yn neges yn sydyn ar yr e bost. Roedd y Ieuan Jones, Caerffi li, i’r afi echyd gyfrifol am baratoi cwpanaid o de a tywydd, meddai, yn fendigedig. creulon Motor Neurone. Hefyd bisgedi. Enillwyd y wobr raffl gan bu farw Mr Islwyn Richards Eirwen Sedgwick. Dymunwn iddi pob dymuniad da Pwllpeirian, cefnder i’r diweddar a rhwyddineb yn ei gwaith. Bydd Arllwyd a David Lewis. Yn ogystal Capel Pen-llwyn yn siãr yn brofi ad gwych i Carys Mrs Nesta Thomas, Garej Windy a hithau yn gaffaeliad i’r elusen. Corner Pencader, a fu farw yn 53 Cynhaliwyd y gwasanaeth Edrychwn ymlaen i glywed yr hanes mlwydd oed (nith iddynt) diolchgarwch Nos Lun Hydref pan ddaw Carys yn ei hôl. Bendith 13eg. Y pregethwr gwâdd oedd Duw arni. Merched y Wawr – Cangen y Parchedig Wyn Rhys Morris, Melindwr a chafwyd pregeth amserol a Priodas phwrpasol ganddo. Estynnwyd Croesawyd ni i gyfarfod mis Hydref croeso i’r rhai o gapeli a’r eglwys Priodas dda i Mr a Mrs Geraint a gan ein llywydd Mary Jones. Wedi gyfagos, gan Mr Martin Davies. Karen Evans, a briodwyd yn eglwys darllen y cofnodion a thrafod Trueni na fuasai mwy o’r aelodau Elerch, Bont-goch ar y 13eg o Fedi. yr ohebiaeth aed ati i drefnu ein yn bresennol, ond diolch i’r rhai Mae Karen yn un o ferched Mr cinio Nadolig. Yna croesawodd y a welodd yn dda i ddiolch i’r Eifi on Thomas, Troedrhiwlwba llywydd ein siaradwr gwadd, sef Arglwydd Dduw a chydnabod ein gynt.

Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau,cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. ^ Croesawir archebion gan unigolion Salon cwn ^ ac ysgolion Torri cwn i fri safonol Goginan 13 Stryd y Bont Aberystwyth Kath 01970 880988 01970 626200 07974677458

ytincertachwedd08.indd 9 18/11/08 09:30:50 10 Y TINCER TACHWEDD 2008

CYNGOR CYMUNED TREFEURIG GOGINAN Cydymdeimlo Llongyfarchiadau Cyfarfu’r Cyngor Cymuned Cafwyd trafodaeth ar nos Fawrth, 21 Hydref, yn gynigion y Cyngor Sir ynglñn Trist yw cofnodi colled Sylvia Braf eto yw cael llongyfarch hogyn Neuadd y Penrhyn, gyda’r ag ad-drefnu addysg gynradd Rix, Y Deri, Cwmbrwyno, a o’r ardal sydd yn gwneud yn dda Cadeirydd, y Cyng. Richard yng Ngheredigion. Cytunwyd gollodd ei mam, Elena Lewis, yn y byd mabolgampau. Mae Lee Owen, yn y gadair a saith bod y ddogfen yn un oedd yn ddiweddar. Ganed Elena ym Evans, Gwarllan, wedi ei ddewis i aelod arall yn bresennol yn yn dangos gwaith meddwl Malta ple cyfarfu â’i darpar ãr garfan tîm rygbi Llanelli dan 16. ogystal â’r Clerc. Cafwyd gofalus, a bod yr argymhellion Lewis Lewis o Bontarfynach Mae Lee hefyd yn gapten ar dîm ymddiheuriadau gan Tegwyn yn rhai y gellid eu cefnogi yn Gibraltar ar ôl y rhyfel ym dan 16 Sir Benfro. Dal ati Lee ac Lewis, Melfyn Evans ac ar y cyfan. Trafodwyd y 1946. Daeth yn ôl i Gymru i efallai y gwelwn di yn gwisgo y Edwina Davies yn ogystal â’r trefniadau ar gyfer Sul y fyw gyda’i gãr gan fagu pedwar Crys Coch rhyw ddiwrnod pan yn Cynghorydd Sir, Dai Suter. Cofi o. Adroddodd Dai Rees o blant. Bu’n gweithio yng cynrychioli dy wlad. Cadarnhawyd cofnodion Morgan a Richard Owen Ngwesty’r Hafod yn ogystal cyfarfod mis Medi. Adroddwyd iddynt fod yng nghynhadledd ag yn Ysbyty Bron-glais cyn ei Dyffryn na chafwyd atebion i fl ynyddol Un Llais Cymru hymddeoliad. lythyrau a anfonwyd at y ym Mhontrhydfendigaid ar 11 Cynhaliwyd Cwrdd Diolch am y Cyngor Sir ynglñn â’r golau Hydref. Roedd y trefniadau’n Ar ôl y gwasanaeth yn yr Cynhaeaf ar Nos Wener y 3ydd o rhybudd diffygiol ger yr effeithiol iawn, a chafwyd amlosgfa rhoddwyd ei gweddillion Hydref. Cafwyd y bregeth gan Dr. ysgol. Hefyd roedd pryder cynhadledd lwyddiannus. i orffwys ym Mynydd Bach, Gwyn Davies, Penparcau a braf am blant yn rhuthro i’r lôn Adroddwyd hefyd fod y Pontarfynach. Pob cydymdeimlad oedd croesawu ffrindiau o gapeli fawr o’r llwybr drwy’r cae Cadeirydd a’r Cyng. Daniel gyda Sylvia a’i theulu. eraill yr ardal. chwarae ym Mhenrhyn-coch. Jones wedi cyfarfod Dr Clive Penderfynwyd ysgrifennu at yr King a oedd wedi cwyno aelod cabinet oedd yn gyfrifol nad oedd y Cyngor wedi am faterion priffyrdd ynglñn hysbysebu’r Cyfarfod Agored â’r materion hyn. Adroddodd ym mis Mai’n ddigonol. DÔL-Y-BONT y Clerc fod 13 o bobl wedi Cafwyd cyfl e i wyntyllu ymateb i’r ymgynghoriad am cwynion Dr King yn drylwyr Cyfarfod Diolchgarwch ddiweddar – gwellhad buan i ti gyfeiriad post Pen-bont, ac ac roedd ef wedi diolch am y Meirion. roedd 12 o’r rheini’n cytuno y cyfl e i gyfarfod cynrychiolwyr Cynhaliwyd Cyfarfod byddai Pen-bont Rhydybeddau y Cyngor. Diolchgarwch y Babell bnawn Sul, yn amgenach cyfeiriad post Daethai gwahoddiad i’r 26 Hydref, pryd y croesawyd y Bedydd i’r darn hwnnw o’r gymuned Cyngor enwebu cynrychiolydd Parchedig Judith Morris i bregethu. na’r cyfeiriad Cwmsymlog. i Grãp Ymgynghorol Fferm Braf fu cael croesawu nifer o Fore Sul, 14 Medi, Penderfynwyd holi’r Post a Wynt Nant-y-moch, ac gyfeillion o’r Gerlan i ymuno â ni bedyddiwyd Macsen Dafydd fyddai hi’n bosib newid y enwebwyd y Cyng. Kari Walker yn y gwasanaeth yma hefyd. Gwyn, Caerdydd, mab cyfeiriad. ar gyfer y cyfarfod cyntaf. Rolant a Rhian (Dôl Werdd, Ymwelodd yr heddwas Daethai llythyr oddi wrth Gwellhad gynt) yng Nghapel y Babell. cymunedol, Hefi n Jones, a y Cyngor Sir yn holi barn y Gwasanaethwyd gan y swyddog cynorthwyol â’r Cyngor am ffi niau cymunedol Blin ydym o ddeall nad yw Gweinidog y Parchedig Wyn cyfarfod am ryw ugain munud. a threfniadau etholiadol; Meirion Lewis, Cysgod y Rhys Morris a’r Organyddes Eglurodd yr heddwas beth penderfynwyd ei drafod ym Gwynt wedi bod yn hwylus yn oedd Angharad Rowlands. oedd bwriad y cyfarfodydd mis Tachwedd. Nodwyd fod cyhoeddus yr oedd yr heddlu y map o’r gymuned oedd yn yn meddwl eu trefnu’n lleol sgwâr y Penrhyn yn dangos ôl gan gynnwys un yn Nhrefeurig traul a phenderfynwyd holi am mae’n debyg; hefyd trafododd brisiau ar gyfer ei adnewyddu. sefyllfa gor-yrru yn yr ardal a Cafwyd gwybodaeth gan y beth oedd y trefniadau ar gyfer Cyngor Sir am y ceisiadau Nos Galan Gaeaf. Cytunodd cynllunio canlynol oedd i gadw golwg ar fannau lle’r wedi’u penderfynu: Ger-y-nant, oedd pobl yn parcio’n beryglus, Penrhyn, codi tñ – caniatawyd; yn enwedig ger cae chwarae Banc Llety Spence, Cwmerfyn, Pen-bont. codi sied ar gyfer offer amaethyddol – caniatawyd; plot ger Y Gelli, Cefn-llwyd, codi tñ – gwrthodwyd. Trafodwyd y ceisiadau newydd canlynol: arwydd newydd ger M. Th omas Garej Tñ Mawr – nodwyd fod Plymwr lleol hwn eisoes wedi’i godi ac ni Penrhyn-coch wnaed sylwadau; 3 Nantseilo, Penrhyn, estyniad – dim Gosod gwres canolog gwrthwynebiad. Bydd y Ystafelloedd ymolchi Cawodydd cyfarfod nesaf nos Fawrth, Pob math o waith plymwr 25 Tachwedd yn Hen Ysgol Prisiau rhesymol Trefeurig. Gellir darllen y cofnodion llawn ar wefan Ffôn symudol 07968 728 470 gymunedol yr ardal, sef www. Ffôn ty 01970 820375 trefeurig.org . [email protected]

ytincertachwedd08.indd 10 18/11/08 09:30:52 Y TINCER TACHWEDD 2008 11

ABER-FFRWD A COLOFN MRS JONES CWMRHEIDOL Mae’r gaeaf ar ein gwarthaf allai prynu anrheg fel hyn Urdd y Benywod Apêl yr Urdd unwaith eto ac fe fydd hi’n gychwyn rhyfel deuluol a adfent ac yn Nadolig cyn wnâi i’r Ail Ryfel Byd edrych inni droi rownd.A hyd yn fel ffrae ddiniwed er fe fyddai Dechrau Hydref treuliasom noson Cynhaliwyd Bore Coffi oed petawn i yn byw mewn hynny, o leiaf, yn golygu na ddiddorol iawn yng nghwmni llwyddiannus iawn yng byncar tanddaearol a byth fyddai gennych angen prynu Ken Jones Troedrhiwsebon. Nghanolfan Groeso E-on dydd yn gweld na golau dydd na anrheg Nadolig i neb byth Cawsom hanes ei fywyd diddorol Iau olaf Hydref. Daeth nifer dda chalendr, fe fyddwn i yn mwy. Ac y mae cynlluniau fel a bu yn adrodd gwahanol ynghyd a diolch i bawb am eu gwybod hynny dim ond o hyn yn anwybyddu un ffaith rannau o’r llyfrau y mae wedi eu cefnogaeth. Codwyd y swm o edrych y post sydd yn dod i’r sylfaenol amdanom, ein hoffter hysgrifennu dros y blynyddoedd. £100 gyda mwy i ddod eto pan tñ acw. Un llythyr o unrhyw o dderbyn rhywbeth inni ein Dechrau mis Tachwedd daeth Wil agorir y botel arbennig a roddwyd bwys a ddaeth inni ar hyd yr hunain, o gael ein presant ni. Griffi ths o Gomins-coch atom. yn rhodd i’r achos gan Irfon wythnos ddiwethaf a bil oedd Nid oeddwn i wedi meddwl Daeth a casgliad o lestri o’r Capeli Meredith. Diolch o galon. hwnnw, catalogau anrhegion am hyn hyd oni glywais am hynny sydd wedi cau ac mi ‘roedd a llythyrau begio oedd y cwbl ddyn yr oedd ei deulu wedi ganddo hanesion difyr iawn am y Sioe Capel Bangor o’r gweddill. prynu cryn fferm ar gyfer llestri yma. Dangosodd i ni hefyd tlodion Affrica yn ei enw dim nifer fawr o fowlenni ‘roedd wedi Dymuna Pwyllgor y Sioe estyn Mae’n rhaid i mi gyfaddef fod ond i’w glywed yn dweud yn eu cerfi o o goed a diddorol iawn gwahoddiad i unrhyw fudiad o y catalogau yn medru bod yn pathetig fod hyn, wrth gwrs, oedd y nifer o bethau ‘roedd wedi fewn yr ardal fyddai a diddordeb ddigon buddiol. Mae’n handi yn ganmoladwy iawn,ond fe eu cerfi o o goed wedi eu hachub i baratoi lluniaeth ar noson Sioe cael cyfl e i weld beth sydd ar fyddai wedi hoffi rhywbeth o hen Gapel Seilo. Estynnwyd 2009. Mae hyn yn gyfl e da i godi gael allai wneud anrhegion bach iddo ef ei hun i’w agor croeso i bawb gan Nancy Evans arian. Os am ragor o fanylion addas i bobl er bod syniadau fore’r Nadolig. Tñ Poeth a gorffennwyd y ddwy cysylltwch â Nerys Daniel 01970 rhai o’r cylchgronau hyn o’r noson gyda phaned o de a pryd 880691 hyn sydd yn addas yn ymylu Ond, fel y dywedais, gall y ysgafn. Priodas ar ynfydrwydd, ni allaf feddwl catalogau fod o fudd, peth Pen blwydd am unrhyw un o’m teulu nas gellir ei ddweud gyda’r na’m cyfeillion a hoffai ddafad llythyrau begio.Wrth gwrs, Dymuniadau gorau i Huw Jones, goncrit i sefyll ar eu lawnt. elusennau sydd wrthi, yn Pen blwydd hapus iawn i Tair Llyn, a Lizzie Pugh, y Borth Wedi’r cyfan, mae nhw un manteisio yn ddigon naturiol Irfon Meredith, Penbontbren, a ar eu priodas ddiwedd Awst. ai yn byw yn y wlad ac yn ar haelioni traddodiadol y ddathlodd ddiwrnod arbennig ar Cynhaliwyd y wledd briodas gallu gweld digon o ddefaid a Nadolig. Ond maent weithiau 13eg o Dachwedd. Dymuniadau yn Tair Llyn a maent wedi hynny heb i mi dalu am un yn medru gadael rhyw hen gorau. ymgartrefu ym Mhenrhyn-coch. neu yn byw mewn tref ac yn fl as drwg yn y geg a hynny berchen gerddi rhy soffi stiedig am fegera yn enwedig pan i gartrefu dafad! Yn yr maent yn cyfuno hynny a un modd, ni allaf feddwl rhoi ‘anrheg’ o labeli neu feiro i yr hoffai yr un ohonynt chwi. Onid yw hi yn deg gofyn gêm rasio neiniau a teidiau faint o help sydd ganddynt eu mewn cadeiriau olwynion angen os ydyn nhw yn medru neu siocledi ffurf llygaid a gwneud peth fel hyn? Neu os rhannau eraill o’r corff. ydynt yn medru gwario arian yn hael ar hysbysebion teledu Mae rhai catalogau, wrth a chyfl ogi cwmniau hysbysebu. gwrs, yn perthyn i rhyw dir Faint o angen arian sydd gan canol rhwng hysbysebu noeth yr NSPCC a Christian Aid, a bod yn elusennol, cefais er enghraifft, a faint o’r arian sawl catalog yn fy annog i a godir ganddynt sydd yn noddi anifail mewn sã neu cyrraedd ei bwrpas heb gael ei warchodfa neu i anfon anifail wario ar hysbysebion? A mae neu hadau neu gyfarpar hi’n deg inni ofyn y cwestiwn tarmor i wella byd tlodion y oherwydd ni sydd yn rhoi, ein trydydd byd. Byddaf yn oedi harian ni a werir mor ffri. A mwy dros y rhain ond, hyd yn thybed pa mor lwyddiannus hyn, nid wyf wedi meiddio yw’r ymgyrchu hwn? Onid prynu / fabwysiadu dim ar oes gennym i gyd ein hoff ran neb arall. Byddai’n rhy elusennau amrywiol sydd yn hawdd pechu car a chyfaill. derbyn rhoddion gennym Meddyliwch am funud, y a rhesymau personol dros Cymdeithas Gôrawl Aberystwyth mae gennych Anti Jên enwog y dewisiadau hynny sydd am ei hystyfnigrwydd - onid yn golygu na newidiwn yn Y “Requiem” gan Brahms yw’r prif ddarn y byddwn yn ei berfformio annoeth, braidd, fyddai hawdd....beth bynnag, buan yn ein cyngerdd Nadolig eleni. Dr. David Russell Hulme fydd yn prynu mul i Kenya neu noddi y daw hyn i ben, rwyf eisoes arwain y cor a’r gerddorfa fel arfer, a’r ddau unawdydd fydd Katherine gwarchodfa fulod yn ei henw? wedi dechrau pendroni pwy Fuge (soprano) a Paul Carey Jones (bariton) A fyddai prynu buwch yn enw fydd y cyntaf i anfon cerdyn Pryd? Nos Sadwrn, Rhagfyr 13 am 8y.h. eich chwaer yng nghyfraith Nadolig inni oherwydd nid Ble? Canolfan y Celfyddydau yn rhoi’r neges anghywir iddi oes unrhyw amheuaeth nad Prynwch eich tocynnau gan aelodau’r cor os yn bosibl, neu o’r Ganolfan am eich barn chi amdani? Fe dyna’r cam nesaf yn y calendr.

ytincertachwedd08.indd 11 18/11/08 09:30:57 12 Y TINCER TACHWEDD 2008

PENRHYN-COCH

Suliau Rhagfyr Horeb mwynhau y noson yn fawr iawn. Chwarel yr Hafan, Pwll Glas a i’w “cestyll”. Nid yw Tardis Dr http://www.trefeurig.org/ Phlas y Mynydd. Gwledd yn wir! Who i’w cymharu â nhw. Enillydd cymdeithasau-horeb.php Ychwanegiad i stori’r Pa eisiau crwydro’n bell â’r fath y raffl oedd Mr Job McGauley ryfeddodau ar drothwy’r drws a a oedd wedi paratoi te i ni gyda’i 2.30 Oedfa Gymun Gweinidog Fel y gwelsoch yn y rhifyn golygfeydd godidog Ceredigion i’n wraig Mavis. Ein cyfarfod nesaf 14 10.30 Oedfa’r Garol a’r Gair diwethaf o’r Tincer hanes cyn denu? fydd ein cinio Nadolig ym Mhlas 21 2.00 Oedfa Nadolig y Plant ysgrif mam Mairwen. Wel! Mae Noson gofi adwy a hyfryd oedd Antaron ar Ragfyr 3ydd. 25 7.30 Oedfa Fore Nadolig tipyn o hanes i’r Dr D. J. Davies, cael croesawu Mrs Griffi ths yn 28 10.30 Oedfa Ddiwedd Blwyddyn yr oedd yn hannu o Geredigion ogystal i’r gymdeithas. Diolch Gweinidog ac yn athro ieithoedd yn yr hen Ionawr 2008 Ysgol Sir yn Aber. Yn ôl yr hanes Sefydliad y Merched Dymuna Cerys Humphreys 4 2.30 Oedfa Gymun Ddechrau roedd yn ãr clyfar iawn ond fel ddiolch i bawb sydd wedi rhoi Blwyddyn Gweinidog deallir yn dipyn o rebel dros yr Ar ddiwedd ein blwyddyn gyntaf, cefnogaeth iddi yn ystod y iaith Gymraeg ac o’r herwydd fe yr ydym yn edrych ymlaen at ein cyfnod diweddar. Er ei bod yn Cyfrol o ddiddordeb lleol fynnodd un o’r Llywodraethwyr cyfarfod blynyddol cyntaf ar 26ain siomedig iawn na fedrai fynd i ei fod yn cael ei ymddiswyddo o’i o Dachwedd dan arweiniad Mrs Batagonia oherwydd salwch, mae Newydd ei waith fel athro a gadael yr ysgol a Brenda Wright, cadeirydd trefnu MENCAP wedi cytuno y caiff yr chyhoeddi felly y bu. Ond debyg iawn fod y ffederasiwn. Mae’r fl wyddyn arian a gododd Cerys (sydd yn ei y mae hyn wedi peri tipyn o broblem i’r wedi bod yn un llwyddiannus, choffrau) ei drosglwyddo i daith cyfrol gan ysgol a bu yna brotestio mawr gan gan gynnwys hanes tegannau, arall yn 2009. Felly, mae yna rhyw Joe South, rai o’r athrawon a chan ddisgyblion elusennau, yr amgylchedd, coginio, newyddion da o sefyllfa rwystredig sylfaenydd yr ysgol. Bu hyd yn oed rhai crefftau, ambell gêm a chasglu iawn! Rhoserchan o’r bechgyn lawr yn y dref yn sbwriel. Rydym yn gobeithio – y cerdded a phrotestio er mwyn cael edrych yn bert iawn erbyn y Clwb Cinio Cymunedol ganolfan a Dr Davies yn ôl fel athro unwaith Nadolig wedi i ni weld beth sydd sefydlwyd eto i’r ysgol. Roedd rhieni hefyd gyda Boots i’n helpu ni ar y 12fed Bydd y Clwb yn cyfarfod yn yng am ei gael yn ôl, roedd un tad wedi o’r mis yma. Neuadd yr Eglwys dyddiau Nghapel dweud oni bai Dr Davies byddai Mercher 26 Tachwedd a 19 a 24 Seion ei ferch ef ddim wedi dod ymlaen Ymddeolwyr Rhagfyr. Cysylltwch â Egryn ond sydd erbyn hyn uwchlaw yn yr ysgol gyda’i gwaith cystal. Evans - 828 987 – am fwy o Penrhyn-coch. Cyhoeddwyd Felly roedd y gãr hwn am eu gael Dydd Mercher, 5ed Tachwedd, fanylion neu i fwcio eich cinio. Poppy dream – the story of an yn ôl fel athro. Felly ar ôl yr holl aethom i mewn i siediau yng English addict gan authorhouse helynt a phrotestio penderfynwyd nghwmni Dr Clive Williams, Cydymdeimlad ISBN 9781433901282. Mae gwahodd Dr Davies yn ôl i’r ysgol a mawr oedd ein syndod pan Joe South bellach yn byw fel athro unwaith eto. A bu yno welsom pa mor wahanol oedd y Cydymdeimlwn â Eluned Morgan, yn Asuncion, Paraguay, De am rai blynyddoedd wedyn. siediau a’u cynnwys – yn ogystal 23 Glanceulan, ar farwolaeth America. Mairwen â diddordebau ei ffrindiau a oedd ei mab-yng-nghyfraith yn mor garedig a’n gwahodd i mewn Llanrhystud. Merched y Wawr Cymdeithas y Penrhyn Penrhyn-coch “Rhyfeddodau’r goedwig, oddi Fe fuom yn ymweld ag Amgueddfa mewn ac allan” oedd testun sgwrs Ceredigion ar nos iau, 9fed o Hydref. John Glant Griffi ths, ein gãr Fel mae pawb yn gwybod mae gwadd fi s Hydref. Gyda chymorth yr Amgueddfa wedi ei sefydlu sleidiau, tywysodd ni o gwmpas ers rhai blynyddoedd bellach ardal anghysbell, hudolus ei fi lltir yn hen Sinema y Coliseum yn sgwâr. Ardal hyfryd yn llawn Aberystwyth. Croesawyd ni yno gwrthrychau cudd a gwyrthiau gan Jez Danks ac ar ôl rhoi tipyn o byd natur. Bu Mr Griffi ths yn hanes yr Amgueddfa fe aeth a ni o geidwad bywyd gwyllt gyda’r amgylch y lle. Rhyfeddodau lawer Comisiwn Coedwigaeth am i’w gweld yno, yr amser oedd yn fl ynyddoedd lawer, ac roedd y mynd rhy gyfl ym i weld popeth cariad angerddol yma at ei fro yn ar yr un noson ond er hynny yn amlygu ei hun yn ei sgwrs. werth ei gweld. Atgofi on hapus Cychwynodd y siwrne yn Ystrad iawn gan rai o’r aelodau am yr Ffl ur a llonyddwch cyfrinid amser buom yn mynychu’r adeilad y mynachdy, cyn dringo i pan oedd yn sinema ond erbyn unigeddau’r llwybrau coediog heddiw er bod rhai o’r seddau a gyda’i adfeilion a’i rhaeadrau. phethau amlwg o’r hen amser i’w Gwelsom Goedwig Tywi, lôn y gweld yno o hyd yr oedd heddiw porthmyn, y Llyn Du, Moel Prysg, hefyd yn llawn o drysorau o’r Nant Stalwen, Pwll yr Olchfa, gorffennol oedd yn gwerth eu Rhos Gelli Gron a gweddillion Yr Athro Peter Neil, a ordeiniwyd ym Mehefi n yn Eglwys Gadeiriol Tyddewi gan gweld. Noson bythgofi adwy. y tai unnos. Ymlaen wedyn i Archesgob Cymru, y Gwir Barchedig Dr Barry Morgan. Mae’r Parchedig Athro Diolchwyd i Mr Danks gan ein Drawsgoed, Abermagwr a chael Peter Neil, sy’n dod yn wreiddiol o Ynys Bute ar arfordir gorllewin yr Alban, yn llywydd Mairwen, yna ar ôl cipolwg ar y gweithfeydd mwyn, bennaeth yr Ysgol Addysg a Dysgu Gydol Oes er 2003 ac mae’n aelod yn Eglwys ymweld â’r Amgueddfa aethom i Ysbyty Ystwyth a Phont-rhyd-y- Sant Mihangel, Aberystwyth. Yn ddiweddar dechreuodd ar gyfnod newydd, Llety Parc i gael swper ac hwnnw groes. Cawsom hanes diddorol yn gweithio fel Curad gyda’r Parchg John Livingstone yn Eglwys Sant Ioan, fel arfer yn fl asus dros ben. Plasdy’r Hafod, cyn troi am Fwlch Penrhyn-coch, Eglwys Dewi Sant, Capel Bangor ac Eglwys Sant Pedr, Elerch. Aed tua thre gyda phawb wedi Nant yr Arian, Nant-y-Moch,

ytincertachwedd08.indd 12 18/11/08 09:30:58 Y TINCER TACHWEDD 2008 13

Richard Iorwerth Jenkins dad a’i frawd a’r bartneriaeth (1922-2008) rhwng y brodyr yn un hyfryd gydol y blynyddoedd.Ar wahân Gan imi fethu bod yn angladd i amaethu bu’r brodyr yn fawr y cyfaill Dic, Gelli Greigiog, eu gwasanaeth yn y capel ac yng Penrhyn-coch, rwy’n falch o nghymuned Eglwys-fach ac mae’n gael teyrngedu iddo a minnau dda cael cydnabod y gwasanaeth wedi ei ‘nabod er pan oeddwn ardderchog. Gwasanaethodd Dic yn blentyn yn Nhaliesin. Fel hefyd ar bwyllgorau Cymdeithas Dic Ynys Greigiog, Eglwys-fach y Defaid Mynydd Cymraeg a’r yr oedd pawb yn ei nabod ac Co-op yn Aberystwyth. Roedd yn hen gynefi n ei deulu y bu y rhieni yn fyw pan bregethais byw ar hyd ei oes ar wahân i’r yn y Graig am y tro cyntaf ac yr misoedd olaf yn y Penrhyn. oedd cael eu cefnogaeth nhw a’u Mewn llyfr diddorol gan Hugh plant yn hwb imi ar gychwyn y Rees, Dyfi View, Eglwys-fach, lle daith i’r weinidogaeth. A heddiw croniclodd hanes Ysgubor-y-coed diolchaf am ‘y cwmwl tystion’. gan enwi tai, ffermydd a phobl Bu Dic farw bedwar mis mae’n cyfeirio at William cyn iddo fe ac Anne ddathlu Jenkins, Ynys Greigiog fel ‘galluog eu priodas aur. Roedd Anne, roedd yn fawr ei groeso i lu annwyl at Anne a’r teulu yn ysgrythurwr’. Un o feibion y merch William John ac Eirlys mawr o gyfeillion fyddai’n eu chwithdod o golli un fu’n gwrda hwn oedd William a Jenkins, fferm y Gelli, Taliesin, galw yn y cartref. A phob tro dãr cadarn iddyn nhw. Bu’r briododd â Margaret un o blant yn yr un dosbarth a mi yn Ysgol y byddem yn cwrdd â’n gilydd cynhebrwng yn Rehoboth, Ynys-eidiol,a nhw oedd rhieni Llangynfelyn ac yr oedd William roeddwn yn cael y teimlad ei Taliesin, ar 19 Gorffennaf dan Richard Iorwerth, William John ei brawd yn yr un dosbarth a fod yn falch o’m gweld a chael arweiniad ei gyn-weinidog y ac Anne Elisabeth. Fel ei dad Iorwerth fy mrawd a gollwyd seiadu ynglñn a phethau’r byd Parchedig Elwyn Pryse yn cael ei bu Dic yn fl aenor a thrysorydd ym 1993 yn 53 oed. Bu’r hen a’r betws. Roedd hynny’n wir gynorthwyo gan y Parchg.Aubrey yng nghapel y Graig, Ffwrnes, gysylltiad yn fodd inni glosio at y tro olaf y gwelais ef yn wael Newell, gydag Eiriona Metcalfe am gyfnod hir a llawenydd iddo ein gilydd ar hyd y blynyddoedd. iawn yn Ysbyty Bro Ddyfi ac wrth yr organ. Daearwyd y oedd fod Heulwen ei ferch wedi’i Daeth Heulwen, Einion ac Ethel yntau’n canmol mawr ofal y rhai gweddillion ym mynwent ddilyn fel trysorydd. i lonni bywyd yr aelwyd a maes oedd yn gweini arno. Roedd yn Llangynfelyn yn ymyl rhieni Mynychodd Dic Ysgol o law cafodd tad-cu a mam-gu briodol fod y cyfraniadau hael Anne, ei thad-cu a’i mam-gu, Gynradd Eglwys-fach cyn mynd gwmni’r wyrion a’r wyresau – o £1000 wedi’u cyfl wyno i Uned William J. ac Anne E. Jenkins, i Ysgol Uwchradd Machynlleth Rhys, Rhodri, Richard, Alwenna, Twymyn yn yr ysbyty a diolchir Bwlcheinion, Ffwrnes, a’i rhieni lle bu’n ddisgybl hynod o Gwion, Gerallt a Tomos. Buont i bawb a gyfrannodd. hithau, John a Mary Evans fferm ddisglair yn ôl y sôn. Wedi o gysur mawr i Dic yn ystod ei Diolch am fywyd a gwasanaeth Tanllan. gadael ysgol adre i ymarfer lesgedd. Roedd Dic yn meddwl Dic ac am ei gyfeillgarwch ‘crefft gyntaf dynol-ryw’, gyda’i y byd o’i deulu ac fel ei hynafi aid gydol y blynyddoedd a chofi on W. J. E dw ar d s

Croeso Cofi wch am blygain Penrhyn-coch mae’n dal i ymddiddori mewn 12fed o Hydref dan arweiniad a gynhelir yn ôl yr arfer ar y bywyd ac anifeiliaid gwyllt yn yr Hybarch Hywel Jones yn Croeso i Rhodri Lloyd Morris - yn trydydd nos Iau yn Rhagfyr - 18 Nairobi, dwyrain yr Affrig. absenoldeb y Ficer. Y dydd Mawrth wreiddiol o Bontrhydyfen, Port Rhagfyr am 7.30 yn Eglwys Sant Y Parchedig Judith Morris, sef canlynol bu plant yr ysgol feithrin Talbot – sydd wedi symud i fyw i’ Ioan dan nawdd Cymdeithas y gweinidog Horeb oedd ein gwestai yn cyfl wyno rhoddion mewn 2, Y Felin. Mae Rhodri yn gweithio Penrhyn. ym Mis Tachwedd, cawsom noson gwasanaeth o ddiolchgarwch. fel Datblygydd meddalwedd yn Ennill gwobr ddiddorol iawn yn ei chwmni, Uned Gyfrifi aduron LLGC ac yn gobeithio y cawn eto gyd- Llongyfarchiadau i Domos dysgu Cymraeg. Llongyfarchiadau i Sue Hughes, gymdeithasu â Chapel Horeb yn y Livingstone, Y Ficerdy, ar ei briodas Ger-y-llan, am ennill tocyn llyfr dyfodol. yn ddiweddar. Recordio £20 yng nghystadleuaeth ein chwaer bapur Yr Angor y mis diwethaf. Ar y cyntaf o Ragfyr yr Athro Yn ystod y foreol weddi a Bu Parti’r Penrhyn - y parti Peter Neil fydd ein gwestai. gynhaliwyd ar ddydd Sul Hydref plygain, a’r ddeuawd Rhiannon Cwrdd gweddi 26ain, bedyddiwyd Leah Elizabeth Ifans a Trefor Puw yn recordio Eglwys Sant Ioan Lockyer o Comins-coch, sef wyres yn ddiweddar gyda Chwmni Cynhelir y cwrdd gweddi misol yn Mr a Mrs Brad Lockyer, Tymawr. Recordiau Sain yn Eglwys Horeb nos Fawrth 25 Tachwedd am Cynhaliwyd gwasanaeth Bont-goch - ar gyfer CD a fydd 7.30. diolchgarwch Eglwys Sant Ioan ar Ar nos Lun Tachwedd y 3ydd, allan erbyn y Nadolig. Ymhlith ddydd Mercher Hydref 8fed, gyda dathlwyd y cymun bendigaid yn yr artistiaid eraill bydd: Parti Cut Urdd Gwragedd Sant Ioan chymun bendigaid yn y bore a Nygwyl y Meirw pan oleuwyd 73 Lloi; Meibion Llywarch; Arfon Penrhyn-coch Gospel a phregeth yn yr hwyr. o ganhwyllau mewn ffurf croes i Gwilym, Geralllt Rhun a Dyfan Arweiniwyd gan y Parchedig gofi o am berthnasau ac anwyliaid a Roberts; Triawd Foeldryhaearan Cafwyd noson ddiddorol ym mis John Livingstone a thraddodwyd enwyd yn ystod y gwasanaeth. (yn cynnwys Angharad Lewis a’i Hydref yng nghwmni Dr Andrew y bregeth gan y Parchedig chefnder Guto Lewis - sef mab a Agnew a’i wraig sy’n dod o Ffwrnais. John Matthews, Aber-porth. Estynnwn ein cydymdeimlad merch dau o’r parti fydd yn canu Darlithydd Bioleg sydd bellach wedi Mwynhawyd swper ysgafn yn i’r Parchedig John Livingstone gyda taid); Bechgyn Pen-llys; Cogia ymddeol yw Dr Agnew , mi fu yn neuadd yr Eglwys ar ôl y cyfarfod. a’i wraig ar golli tad Mrs Llanfi hangel ac Emlyn ac Arwyn gweithio dramor am gyfnod ac fel y Bu plant yr ysgol Sul yn dathlu eu Livingstone - Mr Howells, o Evans. gwelwyd yn y sleidiau a ddangosodd, diolchgarwch hwy ar ddydd Sul Crosshands yn ddiweddar.

ytincertachwedd08.indd 13 18/11/08 09:31:00 14 Y TINCER TACHWEDD 2008

O’r Cynulliad – Elin Jones AC Corau meibion - adfywiad? Gyda llwyddiant enfawr Côr Cymru yn yr yr Unol Daleithau Meibion Froncysyllte yn erbyn cystadleuaeth y Cwpan Ar ddechrau mis Hydref brifwyl. Rwy’n mawr obeithio ddiweddar, a buddugoliaeth ‘Only Ryder 2010. fe gafwyd cyhoeddiad o y bydd hyn yn rhoi sail men aloud’ ar y rhaglen deledu Mae’r côr yn awyddus i ddenu ddiddordeb mawr i lawer o ariannol gadarn i Eisteddfod ‘The last choir standing’, mae’n aelodau newydd i gryfhau’r drigolion Ceredigion, sef ym 2010. ymddangos bod corau meibion rhengoedd. Ymunodd ambell mhle fydd Eisteddfod yr Urdd yn fwy ffasiynol nag erioed. aelod newydd yn ddiweddar, yn cael ei chynnal pan fydd Yn ddiweddar, fe gyhoeddodd Roedd yn amlwg i unrhyw un ac y mae croeso i unrhyw rai hi’n ymweld â’r sir yn 2010. y Gweinidog Iechyd, Edwina a ddilynnodd y cystadlaethau eraill sydd â diddordeb mewn Mae hyn wedi bod yn destun Hart AC, ei bod yn bwriadu corau meibion yn yr Eisteddfod canu. Dywedodd Carol Davies, trafod mawr ar hyd a lled y parhau gyda’i chynllun i Genedlaethol eleni fod yna Cyfarwyddwr Cerdd y Côr sir ac rwy’n falch bod yr Urdd gael gwared ar y Byrddau draws-doriad da o ran oedran yn Meibion, ei bod yn awyddus i wedi cadarnhau mai ar ystad Iechyd Lleol yng Nghymru cymryd rhan y dyddiau hyn. unrhyw un sydd ag unrhyw Llanerchaeron y cynhelir y drwy eu huno gyda’r Mae Côr Meibion Aberystwyth ddiddordeb mewn canu corawl brifwyl ymhen blwyddyn Ymddiriedolaethau Iechyd. Mae yn tynnu’n raddol at ei 50fed deimlo bod drws agored iddyn a hanner. Dyma safl e sydd hyn yn gam pwysig iawn er pen bwydd, a’r nod fydd sicrhau, nhw ymuno, neu o leiaf i ddangos o fewn cyrraedd i bob rhan mwyn lleihau biwrocratiaeth erbyn dathlu’r hanner canrif eu diddordeb. “’Does dim rhaid i o Geredigion ac rwy felly’n yn y gwasanaeth iechyd yng yn 2012, ein bod yn dal i fynd neb aros am wahoddiad cyn dod”, gobeithio y bydd trigolion o Nghymru ac rwy’n gobeithio o nerth i nerth, ac yn cynnal meddai. “a ’does dim rhaid bod yn bob rhan o’r sir yn cyfrannu y bydd mwy o arian ar gael i rhaglen amrywiol a diddorol a Bavarotti neu’n Fryn Terfel i ganu tuag at y gwaith o drefnu sydd wario ar ofal iechyd yn lleol o pherfformio ledled Cymru a thu mewn côr!” eisoes yn mynd yn ei fl aen. ganlyniad. hwnt. Cynhelir yr ymarferion Dros y misoedd diwethaf, wythnosol yn neuadd Clwb yr Daeth newydd da i’r Urdd Yn ystod yr wythnosau fe fu’r côr yn cymryd rhan Awyrlu (RAFA) yn Stryd y Bont, yn genedlaethol hefyd wrth diwethaf rwyf wedi mynychu mewn cyngherddau ar draws Aberystwyth – am 7.00 bob nos i Lywodraeth y Cynulliad nifer o ddigwyddiadau ar y Canolbarth - yn Aberdyfi , Iau. Mae croeso mawr i unrhyw gyhoeddigy cytundeb hyd a lled Ceredigion. Roedd Nhrefeglwys, Tregaron, Tywyn, un ddod heibio ar noson ymarfer arar y cydcyd aga hi’n fraint i agor ystafell a Phontrhydfendigaid - ac ar i gael blas, neu i gysylltu ag aelod AwdurdodauAwdurdo gyfrifi aduron newydd ddechrau mis Tachwedd cafwyd o’r côr am sgwrs – heb unrhyw LleolLleol CymruCy ar ‘Dwynwen 10’ yn Ysgol taith i Swindon, i rannu’r llwyfan ymrwymiad. Os hoffech chi sut i arariannu’r Penweddig, Aberystwyth, a mewn cyngerdd gyda Chôr ddangos diddordeb neu wybod EisteddfodauEisted bob chael cwrdd â staff a disgyblion Meibion Swindon a’r gantores mwy, cysylltwch ag un o’r rhain: blwyddyn.blwyd O yr ysgol sydd newydd ddechrau Bethan Dudley, sy’n dod yn Lyn Jones (Cadeirydd) - 01974 hynhyn allan bydd dilyn cwrs y Bac Cymreig. wreiddiol o ardal Aberystwyth. 202277, Mervyn Hughes -01970 pobpob awdurdod Roeddwn hefyd yn falch Hefyd fe recordiwyd y côr yng 828001 lleollle yn iawn o gael fy ngwahodd i nghapel Bethel Aberystwyth Peter Duggan 01970 624197, neu rhannu’rrh annerch cyfarfod blynyddol ar gyfer ffi lm a fydd yn hybu Hywel Wyn Jones - 01974 202980 gost o Undeb Amaethwyr Cymru gyfrannu a gynhaliwyd yn Llanwnnen £150,000 eleni, ac rwyf wedi mynychu yn noson goffi er budd Cyfeillion fl ynyddoly Cartref yr Hafod yn Aberteifi gydagyda LlywodraethLlywo yn ddiweddar. Colofn y C.Ff.I. y CynulliadCynulliad yna’nyna’n cyfrannu £150,000 arall tuag at gostau’r Elin Jones AC Cyfarfod Cyffredinol post, cewch y cyfl e i fynd ar Blynyddol y Sir dripiau cenedlaethol gyda’r Nos Fercher, yr 17eg o Fedi, mudiad a’r cyfl e i brynu pecyn cynhaliwyd pwyllgor blynyddol i fynd i’r pentref ieuenctid adeg y sir yn neuadd Ciliau Aeron. y sioe frenhinol!! Yn ogystal â Adolygiad Ethlowyd y Cyng. Haydn hyn, cynhelir noson arbennig o Sw^ Gerallt Jones Cantorion weithiau: Richards, Lowtre, Llanwnnen yn ‘Rhowch gynnig arni!’ i’r aelodau grw^ p o chwe charol. £6 Lywydd y Sir am y fl wyddyn cyswllt ar yr 28ain o Dachwedd. 2008-09 a Mr. Glyn Davies, Lloyd Cysylltwch â’r swyddfa am fwy Ceir eglurhad am deitl y gyfrol ‘Brenhinoedd’ . Jack, Felin-fach yn is-lywydd. o fanylion ar (01545) 571 333. hon yng nghyfl wyniad yr Gellir eu canu gan unrhyw Etholwyd Mr. Daniel Downes, awdur. Cafodd wahoddiad grãp o bedwar llais, o unrhyw C.Ff.I. Llangeitho yn Gadeirydd yn 2001 i fod yn Lywydd nifer ac unrhyw dro! y sir a Mr. Arwel Jones, C.Ff.I. Digwyddiadau Anhydeddus i griw bach o Mae’n gyfrol lanwaith iawn Mydroilyn yn is-gadeirydd. Hydref 30 a Tachwedd 1 gantorion a gyfarfyddai i wedi ei dylunio gan Dylan Llongyfarchiadau a dymuniadau Eisteddfod y Sir ym Mhrifysgol ganu “weithiau”. Penderfynodd Nereus, y Bala. Mae ar gael oddi gorau iddynt gyda’r gwaith. Llanbedr Pont Steffan. Bydd gyfwyno carol iddynt yn rhodd wrth Sã Jones, Dôl-y-bont neu yr Eisteddfod yn cael ei yn Nhachwedd pob blwyddyn Cerdd Ystwyth. Aelodau Cyswllt gwe-ddarlledu o 6y.h. hyd at a dyna yw y rhain. ‘In dulci Wedi mynd yn rhy hen i fod y diwedd ar y nos Sadwrn jubilo’ o’r Almaen, ‘Hwiangerdd yn aelod o’r C.Ff.I.? Peidiwch – ewch i wefan y sir www. I’r Crist’ o Ynysoedd Heledd, ag oedi – mae cyfl e gwych i yfc-ceredigion.org.uk i gael dwy draddodiadol Gymreig – unrhyw un sydd dros 26 oed blas o’r cystadlu! ‘Carol y blwch’ a ‘Difyrrwch i ddod yn aelod cyswllt! Am Tachwedd 15 Dawns Dewis gwyr Caernarfon; a dwy bris rhesymol o £10, cewch 3 Llysgenhades Sioe Frenhinol wreiddiol ganddi hi ei hun rhifyn o gylchgrawn y sir Ar 2010 yng Ngwesty’r Marine, – ‘Cyfrin lenni’r nos’, a Dân wedi’i ddanfon i chi drwy’r Aberystwyth

ytincertachwedd08.indd 14 18/11/08 09:44:03 Y TINCER TACHWEDD 2008 15

Llyfrau YSGOL CRAIG YR WYLFA

Dolen Cymru Cwrdd Diolchgarwch Wales’ African Twin: the story of Dolen Cymru, The Wales Cynhaliwyd y cwrdd diolchgarwch Lesotho link Cyhoeddiadau’r blynyddol yn neuadd yr ysgol prynhawn Gair, 2008. 160t £9.95 dydd Mercher y 15fed o Hydref. Cymerodd pob un o’r plant ran yn y gwasanaeth ac i Mae’r cyswllt orffen dangoswyd fi deo am elusen ‘School rhwng Cymru a children for children’. Mae’r elusen yn codi Lesotho yn un arian i blant allan yn Kenya sydd wedi sydd wedi dod colli eu rhieni yn y rhyfel cartref. yn llawer mwy cydnabyddedig Taith Gerdded Noddedig ac wedi ei sefydlu yn Yn dilyn y cwrdd diolchgarwch aeth y hanes Cymru plant ati i godi arian ar gyfer yr elusen am oherwydd 2008. Penderfynodd y plant gerdded ar hyd gwaith y traeth am ddwy fi lltir a hanner cyn ei Y Daith Cerdded ysbrydoledig throi hi nol am yr ysgol. Llwyddodd pob Dolen Cymru. Yn llyfr Paul plentyn i godi tipyn o arian a bydd hanner Williams dogfennir yr hanes y cyfanswm yn cael ei hel i’r Affrig a’r a’r storïau y tu ôl i niferoedd hanner arall yn cael ei gadw gan yr ysgol. ddarganfyddiadau, heriau a llwyddiannau Dolen Cymru wrth Trawsgwlad y Cylch iddynt greu a datblygu cyswllt rhwng gwlad a gwlad yn Lesotho yn Aeth 26 o blant blwyddyn 3, 4, 5 a 6 i Ne Affrica. gystadlu yn nhrawsgwlad y cylch ar gaeau’r Ers iddo roi’r gorau i’w Ficerdy, Aberystwyth ar y 17eg o Hydref. ddyletswyddau fel ysgrifennydd Daeth nifer ohonynt yn yr ugain uchaf a Dolen Cymru mae Paul Williams rhaid llongyfarch pob plentyn am orffen wedi bod yn ysgrifennu’n eiddgar y cwrs. am hanes y cyswllt Cymru-Lesotho a arweiniodd at y ‘Wales’ African Ymweliadau Twin’ treiddgar a diddorol ei • Bu pedwrawd llinnynol o’r enw y ddarllen. Y Daith Cerdded Ers iddo gael ei lansio dros ugain ‘Mavron Quartet’ yn chwarae i’r plant ar mlynedd yn ôl gyda’r syniad o y 15ed o Hydref. Cafwyd bore hyfryd yn ffurfi o cyswllt rhwng Cymru a gwlad gwrando ar ddarnau gan Haydn, Mozart a oedd yn datblygu, mae Dolen Cymru chyfansoddwyr enwog eraill. wedi cael ei wthio ymlaen gan nifer o • Bu’r nyrs ddeintyddol, Terry Brown, ddigwyddiadau codi arian, yn ogystal yn siarad gyda’r dosbarthiadau am ag ymrwymiad mwy diweddar y bwysigrwydd glendid deintyddol a sut mae Tywysog Harri. Wedi ei gyffwrdd golchi eich dannedd yn gywir. yn ystod yr amser a dreuliodd yn Lesotho yn ystod ei fl wyddyn allan, Yr Urdd cymerodd y Tywysog arno’r rôl o Noddwr Dolen Cymru yn 2007, Cafwyd noson o ddawnsio llinell yng gan wneud cyfraniad pwysig i’r nghwmni Joyce Bowen cyn hanner tymor. mudiad. Dathlwyd ei ymrwymiad i Cafwyd tipyn o hwyl wrth i Mrs B. fynd Ddolen Cymru eleni pan fynychodd a’r plant drwy’r symudiadau ac roedd Gynhadledd Lesotho yn Stadiwm pob un ohonynt wedi blino’n lan erbyn y Mileniwm ym mis Mehefi n, lle diwedd y sesiwn. Diolch i Joyce am ddod draw atom. cafodd y llyfr ei lansio. Pedwarawd Mavron Bu gwaith Dolen Cymru dros yr ugain mlynedd diwethaf yn Ar Nos Fawrth y 4ydd o Dachwedd bu’r llwyddiannus ac effeithiol wrth plant yn stwffi o Guto. Bu pum grwp iddynt hyrwyddo cyfeillgarwch wrthi’n creu Guto ond yn anffodus a newid bywydau pobl yng nid oedd gennym unrhyw wybodaeth Nghymru a Lesotho fel ei gilydd am yr un goelcerth yn y pentref ar y ac mae’r llyfr yn manylu ar lawer noson ganlynol. Aethpwyd ati felly i godi o’r cysylltiadau sydd wedi eu creu coelcerth ar y bore canlynol a chafwyd rhwng llawer o ysgolion, sefydliadau prynhawn i’w gofi o wrth i’r pump Guto iechyd ac eglwysi. Efallai eich bod cael eu llosgi yng ngardd yr ysgol. yn ymddangos ynddo, hyd yn oed! Gellir prynu ‘Wales’ African Ysgol ar Gau Twin’ yn awr o Ddolen Cymru. Cysylltwch â’r swyddfa ar 02920 497 Bydd yr ysgol ar gau am ddeuddydd ar 390 neu trwy e-bostio swyddfa@ y 14eg a’r 17fed o Dachwedd ar gyfer dolencymru.org neu mewn siop diwrnodau H.M.S. Byddwn yn cau ar lyfrau neu oddi ar www.gwales.com gyfer y Nadolig am 2p.m. ar y 19eg o Ragfyr. Y Goelcerth

ytincertachwedd08.indd 15 18/11/08 09:31:14 16 Y TINCER TACHWEDD 2008

CANMLWYDDIANT WILLIAM LLEWELYN EDWARDS Atgofi on Tonau William Eleni ‘roedd Capel y Garn yn Llewelyn Edwards dathlu Canmlwyddiant geni un o’i phrif gerddorion, sef W. Llewelyn Yn ól Alan Wynne Jones: Edwards (1908-2000) mewn cymanfa “Roedd William Llewelyn fer. Fe’i ganwyd ar 18 Tachwedd Edwards yn ymwybodol 1908. Darlledwyd y gymanfa dan iawn o nodweddion emyn arweiniad Alan Wynne Jones, dôn dda. Sail i’r cyfan yw ei ysgrifennydd y Garn, yn y gyfres wybodaeth sicr o gynghanedd Caniadaeth y Cysegr brynhawn Sul a’i ddealltwriaeth craff o 16 Tachwedd i’w hail ddarlledu yn ddilyniant Cordiau a sut i gynnar - 5.29 - fore Sul 23 Tachwedd ymdrin â thrawsgyweiriadau Dau frawd oedd yn ffermio yn gelfydd a diffws pan yw Ruel Uchaf, William Llewelyn ac neges yr emyn yn galw am Alfred, y ddau yn gerddorol ac hynny. Mae gan ei donau yn gaffaeliad mawr i’r capel hwn. bob amser alawon siapus a Gydag Alfred oedd y llais. Ef oedd William ac Alfred Edwards , y ddau frawd chanadwy a rhain, yn eu tro, y codwr canu, a phan oedd yn iau wedi eu creu dros linell fâs byddai’n canu unawdau a deuawdau cael hwyl fawr yn chwarae pêl, achos ar y Sul. Diwrnod pwysig iawn, i gadarn. Cryfder diamheuol yn ‘steddfodau’r fro. Mae llawer ‘doedd neb i gadw trefn arnyn’ nhw baratoi erbyn y gymanfa. arall yw ansawdd y rhannau yn ei gofi o yn canu yn ‘Steddfod fan ‘ny, a fawr ddim ceir ar y ffordd. Faint ohonoch chi a ãyr mai mewnol sef llinellau’r alto a’r y Tylwythau yn yr ardal hon, a Ac fel ‘ny drwy’r Junior, Elementary Elgar oedd hoff gyfansoddwr Wm. tenor. Nid mater o ddefnyddio’r dod i’w ‘nabod yn go dda yn yr ac Intermediate. Neb yn ffaelu – Ll. Edwards? Roedd hyn yn dipyn nodau cywir i lenwi cordiau ymarferion at hynny. Llwyddo! a phawb wedi meistroli o ryfeddod a syndod ... gan fod sydd yma ond, yn hytrach, Ond William Llewelyn oedd yr sgil a fyddai gyda nhw am oes drwy Elgar yn gyfansoddwr mor Seisnig. cyfalawon cerddorol diddorol hynaf. Fe oedd yr Organydd, Athro hyfforddiant drylwyr. Wnaeth e’ ddim ymhelaethu ar sy’n ychwanegu at y gwead Sol-ffa plant y capel, arweinydd Yna, - dechrau ar ddarllen cerdd hyn, ond cofi wn! roedd Elgar yn nes peri i’r cyfanwaith fod yr Ysgol Gân ac wrth gwrs drwy’r H.N. h.y. y Dual Notation fel organydd yng Nghaerwrangon, yn yn grefftus ac yn amlygu a cyfansoddwr yr emyndonau sydd y’i gelwid. Roedd bwrdd du a sialc gorfeistr i’r Tair Gadeirlan (3 Choirs chynnal naws a neges yr emyn gyda ni yn y dathliad hwn, a llawer yn angenrheidiol i hyn. (Ble mae Festival) ac yn gyfansoddwr amlwg gydag adeiladwaith priodol a o rai eraill. hwnnw wedi mynd erbyn heddi?) yn ei amser. phwrpasol. Erbyn hyn, d’oes Mi fyddai’n paratoi’r plant ar gyfer Roedd yn fodern iawn bryd hynny, Byddai Wm. Llewelyn yn cael dim amheuaeth nad yw arholiadau’r coleg Tonic Sol-ffa, ac ar olwynion, er hwylustod. Heddiw... gwahoddiad i arwain cymanfaoedd William Llewelyn Edwards yn mae cenedlaethau o blant y capel welwch chi ddim un yn yr ysgolion yma a thraw, ac o hyn fe welwch olynydd teilwng iawn i J T Rees yma wedi ennill tystysgrifau o’r Mae hyd yn oed y byrddau gwyn fod ei fywyd yn un prysur iawn. am ei gyfraniad i ganiadaeth y coleg hynny ac yn cofi o John James a’r pensilau marcio wedi mynd. Dyma olynydd teilwng i J. T. Rees, ac cysegr.” Alan Wynne Jones Hughes yn dod lawr ar y bws o – Rhyw fyrddau rhyngweithiol wrth gwrs fe gafodd wersi ganddo. Dal-y-bont i’w harholi nhw. Ni electronig sydd heddiw os am fod Cyfansoddi emyn-donau oedd ei fuasai arholwr o Lundain wedi cael up-to-date! ddileit. mwy o barch! Dechrau gyda’r rhai Bob nos Sul yn y gaeaf byddai Daeth sawl anrhydedd i’w ran naturiol fel dãr yr afon, ac mae’r iau, - rhedeg drwy’r “Modulator” fel Wm. Llewelyn yn cynnal Ysgol tra bu byw. Roedd yn gymrawd cyfan yn datblygu i uchafbwynt yn chwarae – sain y glust, a phrofi on Gân wedi’r oedfa i baratoi oedolion o Goleg y Tonic Sol-ffa, Coleg y diwedd heb ail adrodd un cymal.” eraill heb drafferth, a thra byddai’r ar gyfer y gymanfa. Bryd hynny Cerdd Victoria yn Llundain a Dwy yn unig o 24 oedd yn y plant bach wrthi, mi fyddai pawb byddai Salm ac Anthem swmpus yn hefyd Cymdeithas Frenhinol y dosbarth cyntaf. Galwodd y dôn arall allan o’r ffordd neu yng cael ei chanu, a’r gynulleidfa gyfan Celfyddydau. Urddwyd ef â’r wisg yn Bro Dwyfor ac fe’i gwelwch hi nghyntedd y capel yn rebelio ac yn yn canu’r rheiny yn y gwasanaeth wen fel Derwydd gan yr Orsedd yn yn Clychau’r Maes. Ithon oedd ei Eisteddfod Genedlaethol Rhydaman ffug-enw. Un sy’n gyfarwydd iawn a bu’n Olygydd Cerdd Trysorfa’r a chanu tonau Wm. Llewelyn yw Yn ôl Anwen Ebenezer Ellis: o’i emynau ar ‘Ganiadaeth y Plant ac wedi hynny Cylchgrawn Mariane Jones-Powell. Diolchwn “Atgofi on melys iawn sydd gen Cysegr’ ar ei system sain ‘high Antur am fl ynyddoedd lawer. iddi am ganu’r dôn fuddugol yn i o’r prynhawniau Sadwrn yn tech, a’r sain yn llenwi Bow Mae gyda ni ddau gasgliad o’i Gymanfa. Ruel gyda W. Llewelyn Edwards. Street gyfan wy’n siwr’!! Roedd emyn-donau sef Clychau’r Maes a Enillodd drachefn ar gyfansoddi Byddai wrth ei fodd ar y piano yn falch dros ben fod ei emynau gyhoeddwyd yn 1976 a Caniadau’r emyn-dôn yn yr Eisteddfod a fi nnau a fy chwaer yn canu wedi eu recordio, ac ar frig y Meysydd yn 1994. Genedlaethol yn Abertawe ym gydag e. Roedd ei frwdfrydedd rhestr bob tro oedd ei ffefryn, Cofi af pan yn ymweld ag ef yn 1982, gydag Arwel Hughes eto yn yn amlwg wrth iddo drin a yr emyn fawreddog ‘Bro Eleri’. ei ddyddiau olaf, iddo ddweud ei fod beirniadu. Yn anffodus nid oes copi thrafod ei emynau ac arbrofi Byddai hon wastad yn dod â yn falch iawn o fod wedi cael saith gen i o’r dôn hon, ond credaf fod y ei syniadau newydd. Roedd deigryn i’w lygaid. o donau i Caneuon Ffydd! Gobeithio feirniadaeth yn rhoi crynodeb go yn syndod ac yn falchder Gobeithio y byddwn yn byddwn ni’n canu mwy ohonynt lew o’i allu fel cyfansoddwr. Mae’n mawr pan ddywedodd ei fod clywed llawer mwy ar emynau o hyn ymlaen. Fe welwch un yn y ei ddisgrifi o fel “crefftwr gofalus” am enwi un o’i emynau ar fy Llewelyn Edwards yn y dyfodol. Detholiad eleni (2008-9). Cyfansoddiadau t.169. Bu deugain ôl i, ac ar un ar ôl fy chwaer.* Yn sicr mi fyddai wedi bod Yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn cystadlu y tro yma, a dim ond Gosododd y dôn ‘Anwen’ i yn falch iawn fod ‘Caniadaeth ym Mro Dwyfor ym 1975 fe dau eto yn y dosbarth cyntaf! eiriau Vernon Jones - roedd y Cysegr’ wedi recordio’r enillodd y gystadleuaeth ar Mae ganddo dôn o’r enw Bro’r hi’n briodas berffaith, a bob tro rhaglenni arbennig hyn arno.” gyfansoddi emyn-dôn ar eiriau y Ithon hefyd i’w gweld yn Adran fyddai’n canu neu’n clywed yr Anwen Ebenezer Ellis Parchg R. Gwilym Hughes gydag yr Ifanc o’r un llyfr. Clywsom emyn bydd yr atgofi on yn llifo * Cyfansoddwyd y dôn Arwel Hughes yn beirniadu, a Rhun a Gwern Penri, y ddau frawd nôl. Cyn mynd adre o’r Ruel CARYL i eiriau W Rhys dyma ddwêd ef ar ei feirniadaeth... o Daigwynion yn canu addasiad roedd rhaid cael paned a bisged Nicholas ‘Ai dyma’r ffordd i (Cyfansoddiadau t. 173) deulais o hon. tra’n gwrando ar recordiadau Fethlehem’?. (Gol. “Dyma i chi dôn sy’n rhedeg yn Gaenor Hall

ytincertachwedd08.indd 16 18/11/08 09:31:19 Y TINCER TACHWEDD 2008 17

YSGOL PEN-LLWYN

Gwasanaeth Diolchgarwch

Cynhaliwyd y gwasanaeth diolchgarwch yn neuadd yr ysgol eleni. Gwahoddwyd y rhieni a chyfeillion yr ysgol i ymuno â ni. Goleuni a’r Creu oedd thema y gwasanaeth ac fe gyfranodd Mrs Anne Davies sgwrs ddiddorol am olau i’r plant. Derbyniwyd cyfraniadau gan y gynulleidfa at gymdeithas Gofal Ceredigion. Daeth yn swm sylweddol o £70.00 a mawr yw ein diolch iddynt.

Traws Gwlad

Bu nifer o blant yr ysgol yng nghystadlaethau trawsgwlad yr Urdd yn Aberystwyth yn ddiweddar. Gwnaeth pob un ymdrech dda iawn a llwyddodd dau, sef Tomos Evans ac Amy Dryburgh, i fynd ymlaen i’r cam nesaf dechrau’r fl wyddyn nesaf.

Ymweliad staff Ysbyty Bron-glais

Cafwyd bore diddorol yng nghwmni Jane a Paul, staff ar ward Angharad Ysbyty Bron-glais Aberystwyth. Bu’r ddau’n egluro beth sydd Mrs Ann Davies a rhai o blant Ysgol Pen-llwyn yn y cyfarfod Diolchgarwch yn digwydd ar y ward pan fyddwch yn glaf yno. Bu rhai o’r plant yn gwisgo gwisgoedd amrywiol ee meddyg, nyrs a gweithwyr theatr. Yna cawsant ddefnyddio offer tymheredd a gosod rhwymau ar glwyfau. Profi beth oedd bod yn weithiwr ac yn glaf mewn ysbyty. Dyna beth oedd hwyl! Diolch i’r ddau am fore mor hwyliog.

Plant a gymerodd ran yn y rasus trawsgwlad

RHODRI JONES Brici a chontractiwr adeiladu 07815 121 238 Gwaith cerrig Adeiladu o’r newydd Estyniadau Patios Ieuan Evans wedi gwisgo fel meddyg - diolch i Waliau gardd Jane a Paul Ward Angharad, ysbyty Bronglais gyda rhai o blant Pen-llwyn staff ward Angharad Llandre Bow Street

M & D PLUMBERS

Gwaith plymer & gwresogi Prisiau Cymharol; Gostyngiad i Bensiynwyr; Yswiriant llawn; Cysylltwch â ni yn gyntaf ar 01974 282624 07773978352

ytincertachwedd08.indd 17 18/11/08 09:31:19 18 Y TINCER TACHWEDD 2008

YSGOL RHYDYPENNAU

Diolchgarwch

Ar ddydd Mercher 22ain o Hydref, cynhaliwyd cyngerdd Diolchgarwch blynyddol yr ysgol. Yn dilyn y traddodiad, rhoddwyd croeso i henoed yr ardal i’r achlysur. Cafwyd gwledd o ganu a llefaru graenus o fl ynyddoedd 1 i 6 ac yn dilyn y perfformiad, cafodd yr henoed gyfl e i sgwrsio am ymdrechion y disgyblion dros wledd arall, sef tê hynod o fl asus wedi ei baratoi gan staff y gegin. Yn ystod y prynhawn cyfl wynodd y Prifathro, Mr Adrian Havard, gasgliad y Diolchgarwch, sef swm o £344 i Mr Denis Davies; cydgysylltwr NSPCC Gogledd a Chanolbarth Cymru. Ailberfformiwyd cyngerdd y diochgarwch yn neuadd y pentref ar y noson ganlynol. Dyfarnwyd Diochgarwch eleni yn lwyddiant mawr a derbyniodd yr ysgol lythyron o ddiolch a llawer o eiriau caredig gan y sawl a werthfawrogodd ymdrechion y plant a’r staff.

Trawsgwlad

Cynhaliwyd Trawsgwlad blynyddol Cylch Aberystwyth dydd Gwener Hydref y 17fed ar gaeau’r Ficerdy. Cynrychiolwyd yr ysgol gan 69 o blant blynyddoedd 3 i 6. Llwyddodd pob un ohonynt i gyfl awni’r cwrs a chafwyd perfformiadau arbennig gan y canlynol gan iddynt orffen yn y deg cyntaf:- Megan Harvey bl 3 (7ed); Megan Jackson bl 3 (8ed); GWAITH Megan Mason bl 4 (4ydd); Joshua Erskine bl 4 (4ydd); Siôn Manley bl 4 (10ed) Ffi on Evans bl 5 (1af); Lucy GARDDIO Ankin bl 5 (4ydd); Siôn Ewart bl 5 (7ed); Hannah Miles bl 6 (3ydd); Cerys Harvey bl 6 (8ed); James Albrighton bl 6 (6ed). Mi fyddant nawr yn rhedeg yn erbyn y goreuon o Geredigion i lawr yng ngwersyll Llangrannog fi s Mai nesaf. Pob Hwyl iddynt! Am bob math o waith garddio ffoniwch Robert ar Gweithgareddau ac Ymweliadau (01970) 820924 Cafodd plant blwyddyn 6 gyfl e i helpu heddlu’r ardal yn ddiweddar. Dan ofal P.C. Hefi n Jones, bu’r plant yn defnyddio camera cyfl ymdra er mwyn codi ymwybyddiaeth modurwyr a oedd yn teithio’n anghyfreithlon drwy’r pentref. I’r sawl a gafodd eu dal, bu’r plant yn holi iddynt gyfi awnhau eu gyrru gwael.

Adran yr Urdd

Cynhaliwyd Noson Calangaeaf Adran Yr Urdd yn yr ysgol yn ddiweddar. Cafodd aelodau’r Urdd gyfl e i wisgo gwisg ffansi a mwynhau ychydig o hwyl a sbri’r noson arbennig hon. Cafodd nifer o blant wobrau hael a chytunodd pawb fod y noson wedi bod yn un ddifyr iawn.

Chwaraeon

Mae tîmau pêl-droed, hoci a phêl-rwyd yr ysgol yn parhau i chwarae ar brynhawniau Gwener. Dyma’r canlyniadau:- Pel-droed: Penrhyn-coch A – 0; Rhydypennau A 10 ( Guto Havard 3, Elis Lewis 3, Sion Ewart 2, Joe Williams, Aaron Bull) Penrhyn-coch B – 1; Rhydypennau B – 7 ( Jake Lewis 2, Steffan Clifton 2, Joshua Erskine 2, Gruffudd Owen) Pel-rwyd: Penrhyn-coch 1; Rhydypennau –12 Hoci: Rhydypennau A-4 Ysgol Gymraeg A-0 (Ffi on Evans 2, Beca Davies, Elis Lewis)

ytincertachwedd08.indd 18 18/11/08 09:31:24 Y TINCER TACHWEDD 2008 19

YSGOL PENRHYN-COCH

Kerbcraft gêmau pêl-droed a phêl rwyd yn erbyn y ddwy ysgol. Mae blwyddyn 1 wrthi yn wythnosol yn derbyn hyfforddiant Trawsgwlad Kerbcraft. Mae Evanna yn ymweld â ni yn wythnosol ac yn arwain Llongyfarchiadau i ddau o tîm brwdfrydig o wirfoddolwyr. fechgyn yr ysgol. Cynhaliwyd Maent yn treulio eu hamser yn rasys trawsgwlad ysgolion Cylch addysgu’r disgyblion ar sgiliau y Aberystwyth ar gaeau’r Ficerdy ffordd fawr a sut i groesi’r ffordd yn ddiweddar. Bu bron i bob yn ofalus mewn man diogel. disgybl o gyfnod allweddol 2 yr ysgol gymryd rhan. Llwyddodd Cyngor Ysgol Mathew Merry i ennill y ras i fechgyn blwyddyn 4 a Harri Cynhaliwyd ein hetholiad yn Horwood i ddod yn drydedd. ddiweddar. Cafwyd nifer dda Llongyfarchiadau iddynt. Bydd y iawn o ddisgyblion yn sefyll am ddau ohonynt yn awr yn symud y Cyngor. Rhoddwyd cyfl e i bob i gystadlu yn rasys y Sir. Da iawn disgybl gael siarad o fl aen yr ysgol i’r ddau ohonynt ac i bawb a aeth i Bu’n sôn am fl wyddyn ym mywyd Goedwig yng Ngogerddan i gan gynnig rhesymau dros sefyll. gystadlu. y ffermwr ac am yr hyn a dyfi r edrych ar y coed a’r anifeiliad Ar ôl yr holl bleidleisio daeth dau ar ffermydd yn ogystal â’r hyn a a welir yno. Treuliwyd bore yn gynrychiolydd o bob dosbarth i’r Diolchgarwch roddir fel bwyd i’r gwartheg a’r Lluest, Aberystwyth yn edrych brig. Yr wyth yma yn awr fydd yn defaid. Cafwyd cyfl e i weld hadau, ar dyfu blodau ac ar y math o cynrycholi’r ysgol. Ar ddydd Gwener olaf cyn hanner silwair a gwellt yn ogystal a gwylio fl odau a geir yno. Ymweliad arall a tymor, cynhaliwyd Gwasanaeth fi deo o fywyd ar ei fferm. Bu’r gafwyd oedd i Fferm Cwmwythig Mared Pugh-Evans Diolchgarwch yr ysgol. Croesawyd disgyblion yna’n gofyn cwestiynau i weld yr anifeiliaid yno. Cafwyd - Dosbarth Derbyn y Parchg John Livingstone atom cyn cymryd rhan mewn cwis. croeso mawr yn yr holl safl eoedd - Cadeirydd i annerch y disgyblion. Cafwyd Cafwyd llawer o fudd o’r ymweliad a diolch yn fawr iddynt am eu Sarah Cooke bron i holl ddisgyblion yr ysgol a gobeithir trefnu ymweliad parodrwydd i’n derbyn. Cafwyd - Dosbarth Derbyn a oedd yn bresennol yn cymryd â fferm debyg yn nhymor y budd mawr o’r ymweliadau. - Ysgrifennydd rhan. Diolchwyd am lawer o Gwanwyn. Angharad Davies bethau gan y disgyblion o fwyd i - Dosbarth 4 ddillad, o anrhegion i deuluoedd. Cyfnod Sylfaen RHAGFYR 4ydd Nos Iau Ffair - Is-Gadeirydd Diolch i Mr Livingstone am ei Nadolig yr ysgol - 6 y.h. . Jac Horwood anerchiad pwrpasol. Mae’r Cyfnod Sylfaen wrthi’n RHAGFYR 10-11 Nosweithiau - Dosbarth 4 ddiwyd yn cynnig amryw o Mercher a Iau Cyngerdd Nadolig - Trysorydd Arad Goch brofi adau i’r disgyblion. Cafwyd yr Ysgol am 7.00 Becky Hicks nifer o ymweliadau pwrpasol Mynediad trwy docyn yn unig. - Dosbarth 3 Croesawyd Mari Turner o gwmni yn ystod y mis. Teithiwyd i’r Tocynnau o’r ysgol. - Charles Thomas Arad Goch atom yn ystod y mis. Dosbarth 3 Pwrpas ei hymweliad oedd i Zoe Evans gefnogi gwaith yr Athrawes Fro Cwis y Tincer Bernard! Diolch i bawb ddaeth - Dosbarth 2 drwy weithdai drama. Cafwyd Cafwyd noson hwyliog dros i gefnogi, a llongyfarchiadau Owen Keyworth llawer o hwyl yn chwarae rôl. ben ar 7fed Tachwedd, pryd mawr i’r tim buddugol – Gareth - Dosbarth 2 Diolch iddi am ei hymroddiad a’i y cynhaliwyd cwis Y Tincer William, Richard Huws, William sesiynau hwyliog. yn Neuadd y Penrhyn, Howells, Ceris, Non Evans Pêl-droed Penrhyn-coch. Daeth tyrfa dda a Haydn ar ennill. Diolch yn Nick Rebbeck at ei gilydd i grafu pen a chnoi arbennig i Bob, Elin a John Hefi n Mae’r chwaraeon rhyng-ysgol beiros wrth i Bob Williams, am eu holl waith, i’r pwyllgor am wedi ail gychwyn. Yn anffodus Fel rhan o waith y tymor, cafwyd Penwern, Taliesin, ac Elin Hefi n, drefniadau’r noson, gan gynnwys bu’n rhaid gohirio un set o ymweliad gan Mr Nick Rebbeck, Y Borth, saethu cwestiynau raffl dan ofal Mairwen Jones, gêmau oherwydd y tywydd ond sy’n ffermio yn organig yn ardal amrywiol. Byddwn i gyd yn ac i Caryl Lewis am ei chwmni croesawyd Ysgolion Rhydypennau Llambed. Pwrpas ei ymweliad gwybod bellach faint o anifeiliaid hawddgar, ei rhodd anrhydeddus a Comins-coch. Chwaraewyd oedd i sôn am waith y ffermwr. oedd gan Job, sut mae Llanbadarn a’i sylwadau wrth agor y noson. ac Aber-porth yn edrych o’r Codwyd £301.45 tuag at goffrau’r awyr, ac yn medru dweud y Tincer, ac anogwn bawb i gwahaniaeth rhwng beagle a St ddechrau astudio ar gyfer cwis 09!

ytincertachwedd08.indd 19 18/11/08 09:31:35 20 Y TINCER TACHWEDD 2008

TASG Y TINCER

Rwy’n siwr i mi weld nifer ohonoch chi ar noson Calan Gaeaf allan yn eich gwisgoedd - roedd pentrefi ’’rr Tincer yn llawn gwrachod a bwcibôs o bob lliw a llun! Gobeithio i chi fwynhau gwylio’r tân gwyllt a theimlo’r gwres o goelcerth Guto Ffowc ar 5 Tachwedd. Diolch i chi am liwio’r llun o BeiBei, un o gymeriadau’r gêmau Olympaidd y tro diwethaf. Dyma pwy fuodduodd Nia Phillips wrthi:

Iona Jane Morgan, Garn Rhos, Mae’r bardd Alun Cilie yn sôn Bow Street; Teleri Mair Morgan, am weithwyr y fferm yn cael Ger-y-nant, Dolau; Nia Phillips, swper mawr gyda’i gilydd i 1 Cae’r Odyn, Bow Street; Beca ddathlu’r Cynhaeaf, ac yn rhoi Angharad Davies, Yr ysgoldy, tusw o’r 11.5 ptd, neu’r llafur Llandre; Llyr Wyn Evans, (corn) a gasglwyd y fl wyddyn Pwllcenawon, Capel Bangor; honno yng nghanol y bwrdd Kate Angharad Williams, bwyd. Efallai bod rhai ohonoch Brynrheidol, Capel Bangor; chi wedi cael swper y Cynhaeaf Alison Keegan, Fferm Maes yn eich eglwys neu gapel: Bangor, Capel Bangor. “... un tusw ar ôl Fi wnes i fwynhau edrych ar yn aros i’r dorri ar ganol y ddôl. waith pob un ohonoch, ond ti Bwrw’r pladur iddo’n eu tro Nia sy’n ennill y tro hwn am i ti mewn ffydd, liwio BeiBei yn las, sef lliw dãr a’r pladuriwr olaf yn arwr y wrth gwrs! Da iawn ti. Cofi wch dydd bawb i liwio’r llun y mis hwn. a thafl u’r tusw i ganol y bwrdd y swper fawr lle’r oedd pawb yn A gawsoch chi wasanaeth cwrdd.” diolchgarwch yn yr ysgol yn ystod mis Hydref? Dyma gyfl e Beth am liwio llun y i ni i gyd ddod at ein gilydd i ddiolch yn fawr am bob dim ffermwr y mis hwn? sydd gennym. Mae’n ddiwedd Mae’n siwr iddo gael cyfnod prysur iawn i’r ffermwyr cynhaeaf da am ei fod Enw wrth iddynt gael trefn ar eu yn gwenu, ac mae’r llysiau, anifeiliaid a’u cnydau cyn y gaeaf. Mae hen bennill yn defaid yn fodlon eu byd! dweud fel hyn: Anfonwch eich gwaith Cyfeiriad ata’i i’r cyfeiriad arferol “Glaw glaw cadw draw. Tyred eto ddydd a ddaw. (46 Bryncastell, Bow Haul hawl brysia di Street, Ceredigion SY24 Tywynna’n siriol arnom ni, 5DE) erbyn 1af Rhagfyr. Fel y bo inni gael cynhaeaf Cyn y delo Calangaeaf” Ta ta tan toc! Oed Rhif ffôn

TAFARN TYNLLIDIART Ty Bwyta a Bar Prydau neilltuol y dydd Prydau pysgod arbennig Cinio Dydd Sul Bwydlen lawn hanner dydd neu yn yr hwyr CROESO (mantais i archebu o fl aen llaw) Rhif 313 | TACHWEDD 2008 CAPEL BANGOR 01970 880 248

ytincertachwedd08.indd 20 18/11/08 09:31:39