CORE Metadata, citation and similar papers at core.ac.uk ProvidedTARİHTEN by Istanbul Sehir University Repository SAHiFELEB Gülnuş sultan ■— ■ > e~,j k ^ y V Girit serdarı Deli Hüseyin paşa. Gi- Turhan sultanın yıldızı Yenlcami- jitteıı getirdiği Resnıo’lu güzel bir nin İnşası bitince (H. 1076) parlaklığı­ Rum kızını Avcı Sultan Mehmedin nı kaybetmeğe başladı. Bu yıldız gu­ hapemine takdim etmişti. Bu kıza sa­ ruba yaklaştıkça, Gülnüş sutlamn ik­ rayda Rebla Gülnuş ismi verilmişti. bali yükseliyor, nüfuzu kuvvetleniyor­ Avcı, saray haremini dolduran ve du. Bu nüfuz H. 1083 te kendisi otuz her biri mensup olduğu milletin hü­ yaşında İken ikinci bir şehzadeyi, Sul­ sün ve cazibe hususiyetlerini taşıyan tan Ahmedi, dünyaya getirmekle bir yedi yüz kız arasında bu beyaz tenli, kat daha arttı. mavi gözlü, kestane renkli saçlı Girit Padişah, Edlmeden Lehistan seferi­ dilberini Haseki sultan olarak seçmiş­ ne çıktığı zaman dajhi Haseki sulta­ ti. Kendisi yirmi iki, gözdesi yirmi bir nini (Babadağma) kadar yanında gö­ yaşlarmda İken ilk şehzadesi Sultan türdü. Avcı Sultan Mehmet Bu Lehis­ Mustafa dünyaya gelmişti. (H. 1074 - tan seferinde çektiği zahmetleri ve bu 1664). seferin sonlarında görülen tatsızlığı Avcı, Gülnuş Sultanın muhabbet eğlencelerle unutmak İstedi. H. 1086 - boyunduruğuna takılmış, gidiyordu. 1675 te şehzadelerinin on beş gün sü­ Ona kalbı merbutlyetinin derecesini ren sünnet düğününü yaptırdı. Şeh­ göstermek için pek yüksek hâslar ta­ zadelerin sünnet edilip kurtuldukları yin etmişti. haberini alınca, Gülnuş sultan dünya­ Şehzade Sultan Mustafa iki yaşma ya saltanat namzetleri getirmiş olmak geldiği vakit Avcı Sutan Mehmette sevincile, Küçük haseki de erkek ço­ «Âli Osman kaidesi» üzere iki kardeşi cuğu olmamak hırs ve hasedile ağla­ Süleyman ve Ahmedi öldürerek ken­ dılar! disinden sonra Osmanlı tahtım bu oğ­ Padişah senelerdenberi İstanbula luna temin etmek hevesi uyandı. Gül­ ayak basmamıştı. Payitahttan bu ka­ nuş Sultanın kalbi, de bu arzu ve hırs dar zaman uzak kalması artık şikâ­ İle yanıp tutuşuyordu. yetleri celbediyordu. Bunun için bir Valide Turhan Sultan oğlunun bu kuyruklu yıldız gibi olsun İstanbul fikrini anlayınca, iki yaşında bir ço­ muhitinde görünmeyi muvafık buldu. cuk için yirmi üç ve yirmi İki yaşla­ İstanbula hareketinde Rebia Gülnuş rında yetişmiş iki şehzadenin kanına da kırmızı çuha kaplanmış arabasile girilmesini muvafık bulmadı. Oğlunun kendisini takip etti. yapmağa karar verdiği cinayete mâni Avcı, İstanbula geldiğinin ertesi gü-; olmak için bu iki şehzadeyi kendi oda­ nü bir gemi ile Boğaziçinde gezdi; sına bitişik bir odaya alarak orada ya­ dümeni kendisi idare ediyordu. Gül-i tırttı. Şehzadelerin odasına girmek nuş sultan da bu gemide hususi dai-j İçin mutlaka kendi yatak odasından resinde bulunuyordu. geçmek lâzımdı. İstanbulda Haseki sultana Aynalı Bir gece herkes uykuda iken dör­ saray tahsis edilmişti. Padişah gözde­ düncü Sultan Mehmet, elinde bir han­ sini burada ziyaret ediyordu. çer, anasının odasına girdi. Cariyeler Avcı Sultan Mehmet hiç sevmediği Turhan sultanı dürterek uyandırdılar. İstanbulda çok kalmıyarak Edimeye Valide sultan birdenbire sıçradı. Oğ­ döndü. lunun bileklerini yakaladı ve kardeş İstanbul sarayınm ayni teşkilât ve kanma girmesine mani oldu. tertibatta bulunan Edime sarayında Gülnuş Sultan padişahm kendisine pek hoşlandığı Bahçeli sarayın üç da­ gösterdiği meyil ve lncizaba güvene­ iresinden İkisini kendislle Haseki sul­ rek artık Valide sultanın nüfuz ve tana, birini de maiyetine tahsis eyle­ hâkimiyetine karşı kafa tutmağa baş­ mişti. lamıştı. Valide sultan gelini Gülnuşun Edimede müezzinler öğle vakti yük­ iktidarını baltalamak için oğluna ye­ sek minarelerde ezan okumaktan ni ve güzel cariyeler takdim etmek menedilmlşlerdl. Sebebi bu vakitte çaresini buldu. sultanların saray bahçesinde gezme­ Gülnuş Sultan padişahı seviyor ve leri ve minarelerden burasının görü­ çok kıskanıyordu. Hünkârın gözüne lebilmesi idi. Hattâ ilk defa yasaktan girdiğini hissettiği veya öğrendiği kız­ haberdar olmıyarak minareye çıkan lar hakkında kıskançlık teslrile en bir müezzin Kızlar ağası tarafından dehşetli İntikamları bile az bulu­ sultanlar önünde ölesiye bir dyak ye­ yordu! mişti! Avcı Sultan Mehmet, Kandilli köş­ Padişahm iki oğlu bulunmasile şim­ künde bir Çerkez cariyenin danslarını di artık saltanat hanedanının Sultan seyretmekten haz duyuyordu. Gülnuş İbralıimin ilk günlerinde olduğu gibi (Gül Beyaz) ismindeki bu cariyeyi sönmesi ihtimali ortadan kalkmıştı. kendisine tehlikeli bir rakibe gördü Avcı Sultan Mehmette de iki kardeşi­ ve kızı yoketmeğe karar verdi. Hadım ni izale ederek tahtı kendi evlâdına ağalardan birini elde etti. Kendisinin ve sülâlesine hasretmek emeli «sabit de Kandilliye geldiği bir gün Gül Be­ bir fikir» haline gelmişti. yaz deniz kenarında dolaşırken gûya Ancak valide Turhan Sultan deruh­ yanlış bir hareketle Kandilli akıntısı­ te ettiği hlmayet ve muhafaza vazife­ na düşürüldü. Hâdise bir kaza telâkki sini hâlâ ciddiyet ve katiyetle ifa edi­ edildi' yordu. Turhan Sultan ümidini kesmedi. Şehzade Sultan Süleyman ve Ahmet Padişaha diğer bir cariye takdim etti. zehirlenmek tehlikesinden vareste Gülnuş bunu da bir harem ağasına kalmak üzere Hindistanda yeşil top­ İyice dövdürttü. Sultan Mehmet bunu raktan yapılmış olup içine zehirli ye­ haber alınca, odalığın vücudundaki mek konulursa çatlar zannolunan berelerin tedavi edilmesini emrederek mertebanî takımlarda yemek yiyor­ kızı iyileşinciye kadar günde dört, beş lardı. defa ziyaret etti. Valide sultan bu şehzadelerin padi­ Alâkanın bu derecesinden ne yapa­ şah ile bir yerde bulunmamalar m a cağını şaşıran Haseki sultan falcılara, da mümkün olduğu kadar dikkat edi­ sihirbazlara müracaat ederek padişah yordu. Bu maksatla Eyüpte kendisine İle cariyenin arasmı büğüler, sihirler, ayrı bir yalı yaptırmağa da başlamıştı. afsunlar ile açmağa uğraştı. Olamadı. Hasılı, oğul ile valide arasında biri Bu kadın sarayda Küçük haseki na­ taarruz, diğeri müdafaa şeklinde giz­ mını aldı ki Avcı Sultan Mehmedin li, sakinane, saburane bir mücadele Gülnar diye ismi malûm hasekisi bu dievam edip gidiyordu Valide sultan olmak gerektir. Küçük haseki padişa­ çok defa felâketi pek yakın görmüş, hın ikinci gözdesi olarak sarayda yer­ fakat her defasında meharet ve sebatı leşti. Bir kız çocuğu da oldu. sayesinde «faciai Osmanîyl» atlatabil­ Küçük Hasekinin bu suretle itibarı mişti. artınca Gülnuş sultan yeni gözdeyi Fransız elçisi marki dö Nointel hü­ Jzaç etmek için Turhan sultanın ken­ kümetine gönderdiği bir raporda; (El­ disine karşı oynadığı rolü bu defa o lisini geçmiş Valide sultanın en büyük üstüne aldı. Sarayda yeni yıldızlar şehzade Sultan Süleyman hakkında göründü. üvey analık hissinden daha kuvvetli Kadınlarının bu yolda rekabeti ta ­ ve başka hisler beslediğine dair bir bi! Avcının pek hoşuna gidiyordu' /n • ** ** -* - * ' Tarihten sahifeler

(Baş taraf: 4 üncü sahifede) sonra sadarete getirdiği Mferzifonlu- nun da bu hususta fikrini yokladı. şayia olduğunu) zikrediyor. Vakıa Kara Mustafa paşa mevkiini sars­ Nointel, sefaretinin son zamanlarında mamak için katî bir red cevabı ver­ OsmanlI devletine ait her şeyi siyah meğe cüret edemedi. Bu «icraatın» görür Fakat OsmanlI sarayının terbi­ meşruiyeti hakkında Şeyhislâm iie yesini almış bu Rus kadınının Osman­ vezirlerin ve asker rüesasının reyleri lI hanedanında cari bir kaideye, hu- alınmak lüzum ve vücubunu ileri sür­ susile kendisinin torunları dünyaya dü. Fakat ne Şeyhislâm Çatalcalı Ali geldikten sonra bile, muhalefette bu Efendi, ne divan iki şehzadenin kat­ kadar sebat göstermesi, bu uğurda lini kabule yanaşmadılar. Keyfiyet oğlunun kendisine hürmet ve tevec­ asker rüesasma açılamadı bile. cühünün azalması ve kendi ikbalinin sarsılması gibi halleri sırf rahmü şef­ Avcı Sultan Mehmet için bu defa kat hisslle göze alması, iptida salta­ da biraderlerinin idamını tehir zarurî nat hanedanına müteallik siyasî dü­ oldu. şüncelerle başlıyan bu alâkanın son­ Valide sultanın Viyana muhasara­ raları kalbi ve şehvî bir merbutiyete sından dokuz gün evvel vefatı, saray­ tahavvülünü büsbütün ihtimalden ha­ da Gülnuş sultanı daha ziyade hâ­ riç bırakmıyor! kim vaziyete getirdi ve bu ölüm iki Avcı Sultan Mehmet gördüğü mu­ kardeşinin izalesi işinde padişahı bir kavemetler yüzünden, validesinden derece serbes bıraktı. Fakat artık fır­ gittikçe soğuyordu. Bu hissini de va­ sat günleri de geçmişti. Çünkü Viya­ lidesine karşı zaman geçtikçe daha az na bozgunundan sonra hezimetler te­ hürmetkar davranmakla gösteriyordu, vali ediyordu. Taht üstünde padişahın Seyahatlerde Valide sultanlara bü­ kendi mevkii sarsıldığı bu zamanda yük mirahorun, Kadın efendilere kuvvetli iken büe yapamadığım icra­ ya teşebbüs etmek, hem kendisi, hem İkinci mirahorun refakat etmesi tea­ evlâdı için pek tehlikeli olurdu. mül iktizasından iken İstaııbuldan Edimeye son seyahatte Büyük mira- şehzade Sultan Süleyman ile kar­ hor Haseki sultana terfik edilmişti. deşi Sultan Ahmet işte bu sebeplerle Padişahın biraderlerini öldürüp öl­ hayatta kalabildiler. H. 1099 senesinde dürmemesi artık içli dışlı bir mese­ Avcı Sultan Mehnıedin saltanattan le haline girmişti. ıskatı üzerine Gülnuş sultanm Eski Sarayda Haseki sultanın hâs müşa­ saraya nakledildiğini Hammerle diğer virleri kanlı ananenin’ tatbikine ta­ bazı tarihler gösteriyor, Ali Emirî raftar bulunuyorlardı. Padişah da Efendi ise Tarih encümeni mecmua­ bendi emniyetini, iki kardeşini izale­ sının yirmi yedinci nüshasındaki bir de görüyordu. makalesinde Avcının evvelce kardeşı- Dışarıda asker rüesasa büyük şehza­ lerini hapsettiği daireye çekilirken deler ortadan kaldırılırsa, padişahın yanında bulunmak üzere Gülnuş sul­ tahtında büsbütün endişesiz duraca­ tan ile baş musahibesi şaire Afife ka­ ğını, ellerinde bir tehdit silâhı kal- dım seçtiğini ve bunların Avcının ölü­ nııyaeağını düşünerek buna razı de­ müne kadar beş sene efendilerinin ğillerdi hizmetinden ayrılmadıklarını zikredi­ Aveı Sultan Mehmet muvafık ve yor. müsait bir zaman intihap edip de Gerek Sultan Süleymanm, gerek fevrî bir hareketle bu yolda bir emri İkinci Alımedin saltanatları uzun sur-J da irtihal etti. Naaşı İstanbula nak- vaki ihdas edecek olursa askeri takı­ medlğl için, Gülnuş kendisini Valide; ledilerek Üsküdarda yaptırmış olduğu mının dehşetli bir kıyamı karşısında sultan olarak saray hareminde yegâ- camide defnedildi. kalacağını hesaba katmak mecburi­ ne hâkime görmek için çok bekleme­ Gülnuş sultan yaşı İlerledikten son yetinde bulunuyordu. di. H. 1106 da Mehdi ulyayı saltanat ra varlığını hayır İşlerine hasretmişti, Yeniçerilerin böyle bir kıyanımdan makamına geçti. O kadar teşne gö­ Gençlikte zevku safa, İhtiras!,.. korktuğu icln idi ki, Avcı böyle bir ründüğü bu ikbal ile yirmi bir sene İhtiyarlıkta salâh ve hayırperver­ emri vaki ihdas edemiyordu. Köprü­ geçirdi. İki oğlunu da saltanat tanıtın­ lik!^ lüler devrinde arzusunu fiile çıkara- da gördükten sonra 1127 zilkadesinin Süleyman Kânı İrlem mıyan padişah, Fazıl Ahmet paşadan dokuzunda Edimedie yetmiş iki yaşın- Esfoak İstanbul Vahşi

Taha Toros Arşivi