Ziemia Grybowska Przewodnik Po Okrężnym Szlaku Rowerowym

Home , Binczarowa, Chodorowa, Cieniawa, Ptaszkowa, Wyskitna

GMINA GRYBÓW

BESKID NISKI, POGÓRZE ZIEMIA GRYBOWSKA PRZEWODNIK PO OKRĘŻNYM SZLAKU ROWEROWYM

78 km trasy rowerowej 25 km tras spacerowych Wyskitna - droga w kierunku lasu pod Maślaną Górą

Ziemia Grybowska na rowerze

Ziemia Grybowska leży w samym sercu Karpat polskich, pomiędzy Nowym Sączem a Gorlicami i pomiędzy Bobową a Krynicą-Zdrojem. Łączy ona dwa całkiem odmienne krajobrazy – tu łagodne wzniesienia rolniczego Pogórza Cięż- kowicko-Rożnowskiego przechodzą ku południowi w lesiste długie grzbiety gór Beskidu Niskiego – zwane Górami Gry- bowskimi.

Te góry i pogórza przecina wiele szlaków pieszych. Teraz Ziemię Grybowską zwiedzać można też na rowerze, korzy- stając z Okrężnego Szlaku Rowerowego.

Szlak prowadzi blisko osiemdziesięciokilometrową pętlą wo- kół gminy Grybów, przez miejsca, w których zachowały się w pięknym krajobrazie pamiątki sięgającej średniowiecza historii tej krainy – drewniane kościoły i dawne cerkwie, przy- drożne kapliczki, cmentarze wojenne z I wojny światowej.

Ten przewodnik, w połączeniu z mapą interaktywną oraz aplikacją GPS, pozwoli na łatwe zaplanowanie wycieczki Okrężnym Szlakiem Rowerowym z ewentualnym nocle- giem na trasie, oraz pomoże w dotarciu do wszystkich atrak- cyjnych miejsc Ziemi Grybowskiej.

Zapraszamy na szlak!

4 Spis treści Wstęp 5

Spis treści O Ziemi Grybowskiej

Wstęp Piękno Ziemi Grybowskiej dostrzegają bez wątpienia tury- ści jadący samochodami z Małopolski zachodniej na Podkar- 1. O Ziemi Grybowskiej ...... 3 pacie – w kierunku Biecza, Krosna i Bieszczad oraz od stro- 2. Skarby średniowiecza Ziemi Grybowskiej ...... 8 ny Tarnowa w kierunku Krynicy-Zdroju. Nie wszyscy jednak wiedzą, że okolice te mają znacznie więcej do zaoferowania turystom niż tylko piękne górskie krajobrazy.

Planowanie wycieczek Bogata historia tych ziem pozostawiła po sobie wiele cennych pamiątek z dawnej i bliższej przeszłości, które warto po- Schemat Okrężnego Szlaku Rowerowego ...... 10 znać. Natomiast rosnące zainteresowanie lokalną turystyką Noclegi na trasie ...... 16 sprawia, że z roku na rok poprawia się i wzbogaca miejscowa Cenna przyroda ...... 25 infrastruktura turystyczna – nietrudno więc o nocleg, posiłki oraz dodatkowe atrakcje. Szlaki turystyczne gminy Grybów ...... 26 Przyroda

Ziemia Grybowska to obszar, na którym graniczą ze sobą Okrężny Szlak Rowerowy dwa zupełnie odmienne krajobrazy: Beskidu Niskiego i pogó- rza. Obydwie te krainy najlepiej widać ze świetnie usytuowa- 1. Wokół Jaworza ...... 28 nej wieży widokowej na Jaworzu, około 8 kilometrów na po- 2. W dolinie Mostyszy ...... 40 łudnie od Grybowa. Spina je ze sobą łagodnie meandrująca 3. Pomiędzy Białą a Chełmem ...... 48 dolina Białej. 4. Pod Maślaną Górą ...... 60 Długi masyw Jaworza rzuca się w oczy podróżnym wysiada- 5. W dolinie Białej i na pogórzu ...... 72 jącym z pociągu w Grybowie. Czasem już we wrześniu jego 6. Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie ...... 88 szczyt bieleje śniegiem. To najwyższe wzniesienie otaczają- 7. Ptaszkowa – Jaworze ...... 96 cych bezpośrednio Grybów gór, zwanych Górami Grybow- skimi. Ich urozmaicona rzeźba jest pochodną budowy geolo- gicznej – zróżnicowanej i w wymiarze przestrzennym nie do końca jasnej. Dane teleadresowe Za wyraźny próg morfologiczny wznoszących się nad pogó- Noclegi, gastronomia, pozostałe ...... 98 rzem Gór Grybowskich odpowiada styk bardziej miękkich utworów płaszczowiny śląskiej na północy i twardszych utworów płaszczowiny magurskiej nasuwającej się od połu- dnia. Na to nakłada się złożona tektonika fałdowa ze struktu- rami w postaci antyklin, synklin, okien tektonicznych i dużych stref uskokowych. Szczególnego znaczenia w geologii nabra- 6 Wstęp Wstęp 7

czarnego. Stosunkowo łatwo też o spotkanie z imponującym borowikiem, nie mówiąc o podgrzybkach. Znający tutejsze lasy mieszkańcy okolic przynoszą niewidziane już gdzie indziej od dawna rydze.

Istotnym elementem krajobrazu i przyrody Ziemi Grybow- skiej jest dolina rzeki Białej ze spienionym często nurtem. Rzeka ma źródła na stokach Lackowej pod karpacką granią i z ponad stukilometrową długością stanowi drugi po Popra- dzie prawostronny dopływ Dunajca, do którego wpada zaraz za Tarnowem.

© MAPBOX © OSM Biała w okolicach Grybowa to typowa rzeka górska z szyb- kimi i wielkimi wezbraniami w okresie intensywnych letnich opadów i długimi okresami stanów niskich, podczas których ły utwory paleogenu opisane w wielu oknach i pół-oknach odsłaniają się w jej korycie białe ławice otoczaków. tektonicznych pomiędzy doliną Białej a doliną Ropy – pod nazwą „jednostki grybowskiej”. Była kiedyś atrakcyjnym akwenem wędkarskim. Do dzi- siaj można łowić w niej klenie i pstrągi, brzany i lipienie. Badania geologiczne w rejonie Grybowa prowadzone były W ostatnich latach sporymi nakładami przywraca się droż- już w końcu XIX wieku z nadzieją na znalezienie ropy naf- ność korytarza ekologicznego doliny Białej – między innymi towej dalej na zachód, niż w sąsiedniej Ropie, gdzie była in- przez modernizację betonowych progów w jej korycie oraz tensywnie eksploatowana. Nadzieje te spełniły się jedynie ponownie wprowadzanie do rzeki łososi. w niewielkim zakresie. Mała kopalnia ropy naftowej istniała pod Rosochatką w Starej Wsi do lat czterdziestych ubiegłego Ilość dni słonecznych w ciągu roku jest na tym obszarze jedną wieku. z najwyższych w kraju, podobnie jak temperatury w lecie, co stanowi dodatkową zachętę do poznawania piękna tutejszej Cechą gór fliszowych zbudowanych z naprzemianległych przyrody i krajobrazu – szczególnie latem. warstw łupków i piaskowców jest istniejąca do dziś skłon- ność do uaktywniania się powierzchniowych ruchów ma- O historii sowych. Również w okolicach Grybowa wiele jest czynnych osuwisk zagrażających drogom i domom. Jednym z najwięk- Wzdłuż doliny rzeki Białej, od pogórzy w kierunku południo- szych w polskich Karpatach, a na pewno najwcześniej dokład- wym, już we wczesnym średniowieczu rozwijała się koloniza- nie przestudiowanym, jest osuwisko na zachodnich stokach cja związana z karczowaniem lasów i wprowadzaniem upraw Maślanej Góry, które utworzyło leśne jeziorko – beskidzkie rolnych. Grybów został założony aktem króla Kazimierza Morskie Oko. Wielkiego 15 maja 1340 roku jako trzeci gród na średnio- wiecznej Sądecczyźnie – po Starym i Nowym Sączu. Miasto Jaworze (882 m n.p.m.), Chełm (779 m n.p.m.), Maślana wraz z okolicznymi wsiami stanowiło tak zwaną „królewsz- Góra (753 m n.p.m.) – to najwyższe wzniesienia, a jednocze- czyznę”. śnie największe kompleksy leśne ziemi grybowskiej. Są to lasy mieszane, gdzie rosną buki, jawory, graby, świerki i jodły, Położone na skrzyżowaniu szlaków handlowych, otoczone a także sosny i modrzewie. istniejącymi już wsiami – Siołkową, Białą Niżną i Białą Wyżną, miasto miało dobre warunki do rozwoju i stało się ośrodkiem W takich lasach żyją wilki, rysie, żbiki i lisy oraz sarny, jelenie prężnej akcji osadniczej. Powstały warsztaty sukiennicze, fo- i dziki. Turysta ma największe szanse natknięcia się na sar- lusz, skład win węgierskich. Komora celna zapewniała coraz ny, a także na występujące w dorzeczu Białej okazy bociana wyższe dochody z rosnącego strumienia towarów. 8 Wstęp Wstęp 9

swojej narzeczonej, Wandy Monné), a około 1900 roku przy- byli do Grybowa Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer.

W 1915 roku Grybów stanowił przyfrontowe zaplecze dla majowej ofensywy austriacko-niemieckiej przełamującej linie rosyjskie w Karpatach, znanej jako Bitwa Gorlicka. Liczne w okolicy cmentarze wojenne znaczą miejsca ciężkich walk, w których po obu stronach ginęli również Polacy.

Lata międzywojenne to dalszy rozwój handlu i rosnącej drobnej wytwórczości, a nawet epizody wydobycia ropy naftowej w naj- bliższych okolicach Grybowa. Miasto miało typowo galicyjski wielokulturowy charakter, większość mieszkańców stanowili Polacy – katolicy, ale blisko jedną trzecią stanowili Żydzi – dobrze zasymilowani i przedsiębiorczy. W dni targowe zaś miasto wypełniał barwny i głośny tłum prawosławnych Łemków z oko- licznych górskich wiosek. W połowie XVI wieku Zygmunt August nadał na własność kró- lewszczyznę grybowską składającą się z Grybowa, Siołkowej, Kolejna wojna przyniosła kres wielokulturowości – terror, za- Białej Niżnej i Białej Wyżnej, Gródka, Kąclowej, Binczarowej gładę i na koniec wysiedlenia. Po 1945 roku mieszkańcom Gry- i Boguszy, użytkowaną wcześniej jako czasową dzierżawę, bowa pozostała jednak duma z wielowiekowego dziedzictwa, Stanisławowi Pieniążkowi, właścicielowi pobliskiej Krużlo- pamięć dorobku samoorganizacji gospodarczej, politycznej wej. Na posiadanych obszarach Pieniążek i jego następcy in- i kulturalnej. W kolejnych pięciolatkach i sześciolatkach nacjo- tensywnie rozwijali gospodarkę folwarczną, wykorzystując nalizacji, wymuszonej kolektywizacji i industrializacji Grybów rosnący popyt na produkty rolne. Ludność wiejska zajmowała zyskał ogólnopolską sławę jako miasteczko – mistrz gospo- się dodatkowo wyrobem sukien i tkactwem. Wytwarzano tu darności. również saletrę i proch strzelniczy. Uroda stylowej architektury zarówno drewnianej, jak i murowa- Rozwój miasta przerwany został w czasach potopu szwedz- nej, porządek i czystość, zieleń i kwiaty – to wszystko trwa, tak w kiego, kiedy nadeszły wszelkie możliwe plagi i nieszczęścia – przestrzeni miejskiej, a także na prywatnych posesjach. Grybów pożary, grabieże i głód. Pod panowaniem austriackim Grybów, wart jest odwiedzenia, tutaj można też dobrze wypocząć w spe- jak cała Galicja, walczył o przetrwanie na dalekich północnych cyficznej atmosferze, łączącej współczesne miejskie wygody kresach rozległego cesarstwa. z bliskim kontaktem z naturą, ciszą i zapachem siana w lecie.

Dopiero po uzyskaniu przez Galicję autonomii, u progu dwu- Obecnie coraz większą wagę przywiązuje się tu do troski dziestego wieku, rozpoczął się ponownie okres rozkwitu mia- o wszelkie zachowane ślady wielowiekowej historii tych ziem sta, tym razem oparty na handlu płodami rolnymi i zwierzętami i jej dziedzictwo – zabytkowe świątynie i przydrożne kapliczki, hodowlanymi. Grybów stał się w tym okresie siedzibą staro- liczne cmentarze wojenne, dwory, pozostałości parków dwor- stwa powiatowego. Po otwarciu linii kolejowej Tarnów – Lelu- skich i inne cenne fragmenty środowiska przyrodniczego. Po- chów, zauważono wyjątkowo malownicze położenie Grybowa. prawia się też, z roku na rok, infrastruktura turystyczna, baza Pisano o niemal szwajcarskich widokach rozciągających się za noclegowa i gastronomia. Przez góry i pogórze wiedzie wiele oknami pociągu wspinającego się serpentynami w góry ponad dobrze oznakowanych szlaków pieszych, wytyczane są kolejne miastem. ścieżki przyrodnicze i szlaki rowerowe.

W okresie powstania styczniowego i później, w latach 1866 – Ziemia Grybowska to dobry wybór na krótki wypad i dłuż- 1867, bywał w Grybowie Artur Grottger, (przyjeżdżający do szy odpoczynek. 10 Wstęp Skarby średniowiecza Ziemi Grybowskiej 11

Modlitwa w Ogrójcu

Późnogotycka płaskorzeź- Skarby średniowiecza ba z kościoła pw. Wszyst- Średniowieczne związki tutejszych bogacących się osadników kich Świętych w Ptaszkowej, z ziemiami niemieckimi, a także włoskimi, zaowocowały ory- przedstawiająca Modlitwę ginalnymi dziełami sakralnej sztuki rzeźbiarskiej i malarskiej. Chrystusa w Ogrójcu, któ- Szczególnie dobrze znana jest tak zwana „szkoła sądecka” ma- remu towarzyszą dwaj śpią- larstwa ołtarzowego, której twórcy prostymi środkami potrafili cy apostołowie, św. Piotr wyrazić bogactwo nastrojów postaci i scenerii. i św. Jan. Autorem płasko- rzeźby jest Wit Stwosz, który Święta Zofia z córkami wykonał ją prawdopodobnie w latach dziewięćdziesią- Wyjątkowo cennym skar- tych XV wieku, przed swoim bem średniowiecza Ziemi wyjazdem do Norymbergi. Grybowskiej jest obraz Obecnie rzeźbę podziwiać malowany na desce około można w nowym kościele pa- roku 1450, przedstawia- rafialnym w Ptaszkowej. jący św. Zofię z trzema córkami o imionach – Madonna z Krużlowej Wiara, Nadzieja i Miłość. Obraz przechowywany Ta średniowieczna rzeźba czasowo w Muzeum Die- z 1410 roku z kościoła pw. cezji Tarnowskiej powró- Narodzenia NMP, przedsta- cił ostatnio do Grybowa, wiająca Matkę Boską z Dzie- gdzie można go zobaczyć ciątkiem w typie Pięknej w Muzeum Parafialnym. Madonny, należy do najcenniejszych przykładów rzeźby gotyckiej w Polsce. 4812 PlanowanieWokół Góry wycieczek Radostowej Schemat OkrężnegoLiteracki Szlaku Szlak Rowerowego Spacerowy 4913

Lipnica Łużna Miłkowa Wielka Bobowa

Jelna Jankowa Janczowa Planowanie Wycieczek O trasie Długość trasy: ŁyczanaSchemat Okrężnego Szlaku Rowerowego 78.3 km Czas przejazdu: 6:30 godzin Słowikowa Siedlce Sędziszów Podjazdy/zjazdy: 1702/1670 Kolor znaków: niebieski Polna 13 12 Librantowa

Krużlowa Biecz odcinek 5 Niżna 16 11 17 Stróże Chodorowa Krużlowa 14 Wyskitna Wyżna 15

18 odcinek 4 Maślana Góra 19 Stara Wieś Siołkowa Nowy Sącz Biała Niżna Gródek Wojciechowa Góra G. Rosochatka GRYBÓW 10

odcinek 6 20 Wysowa

Cieniawa 2 9 1 Jamnica

Ptaszkowa G. Chełm Kunów 3 Gorlice odcinek 1 odcinek 3 Kąclowa Przełęcz Przysłop odcinek 7 8 G. Jaworze 21 Wawrzka Kamionka 4 Mała

5 Szlaki Binczarowa 6 Nawojowa odcinek 2 szlak rowerowy okrężny szlak rowerowy Florynka

Frycowa szlak pieszy Nowy Sącz 7 nocleg

Bącza Kopciowa (Krynica-Zdrój) Przełęcz Wysowska Wysowa Kunina

Homrzyska Czaczów

Złotne Składziste

Barnowiec 4814 PlanowanieWokół Góry wycieczek Radostowej Schemat OkrężnegoLiteracki Szlaku Szlak Rowerowego Spacerowy 4915

Grybów – Ptaszkowa odcinek 0 Odcinek łącznikowy południe

Grybów Długość odcinka: 7.8 km Biała Wyżna Ptaszkowa Czas przejazdu: 40 minut Podjazdy/zjazdy: 187/50 Kolor znaków: zielony

Wokół Jaworza

odcinek 1 Jeden krok w Góry Grybowskie

Ptaszkowa Długość odcinka: 11,7 km CZĘŚĆ POŁUDNIOWA – GÓRY GRYBOWSKIE Działy Czas przejazdu: 1:00 godz. Podjaworze Przejechanie całej pętli Okrężnego Szlaku Rowerowego Pod Berli Podjazdy/zjazdy: 368/274 wiąże się z pokonaniem odległości 78,3 km, w czasie około Kolor znaków: niebieski 6 godzin i trzydziestu minut. Suma podjazdów i zjazdów na całej trasie to odpowiednio 1702 i 1670 metrów.

W dolinie Mostyszy Możliwości podzielenia pełnej pętli na kilka odrębnych wy- Przez obniżenia Beskidu Niskiego cieczek z wykorzystaniem innych szlaków rowerowych oraz odcinek 2 czasem pieszych jest wiele. Najprostsze jest zaplanowanie dwu oddzielnych wycieczek – w Górach Grybowskich i na Pod Berli Długość odcinka: 12,1 km pogórzu. Binczarowa Czas przejazdu: 30 minut Florynka Część południowa – Góry Grybowskie obejmuje odcinki Dol. Mostyszy Podjazdy/zjazdy: 79/234 1, 2 i 3 – od Ptaszkowej przez Binczarową, Florynkę, Dolinę Kolor znaków: niebieski Mostyszy, Wawrzkę, Kąclową i Podchełmie. Dominującym elementem krajobrazu są niewysokie, pokryte lasami góry i górskie rzeki. O historii tej krainy przypominają Pomiędzy Białą a Chełmem dawne łemkowskie cerkiewki. Dalekie widoki Beskidu Niskiego odcinek 3 Długość trasy 39,2 km, czas przejazdu 2:45 h, suma podjaz- dów 947 m, suma zjazdów 868 m. Dol. Mostyszy Długość odcinka: 15,4 km Wawrzka Opcją jest dojazd rowerem z Grybowa do punktu początkowe- Czas przejazdu: 1:15 godz. Kąclowa go Szlaku Okrężnego w Ptaszkowej. Część Południową zakoń- Podjazdy/zjazdy: 500/360 czyć można zjazdem z Podchełmia do Grybowa trasą szlaku pie- Podchełmie Kolor znaków: niebieski szego – lub wybierając nocleg na Podchełmiu w gospodarstwie agroturystycznym (patrz strona 22) z wyśmienitym widokiem. 4816 PlanowanieWokół Góry wycieczek Radostowej Schemat OkrężnegoLiteracki Szlaku Szlak Rowerowego Spacerowy 4917

Grybów – Stróże odcinek 0 Odcinek łącznikowy południe

Grybów Długość odcinka: 7.3 km Biała Niżna Stróże Czas przejazdu: 30 minut Podjazdy/zjazdy: 31/62 Kolor znaków: zielony

Pod Maślaną Górą

odcinek 4 Pomiędzy Górami Grybowskimi a pogórzem

Podchełmie Długość odcinka: 10,6 km CZĘŚĆ PÓŁNOCNA – POGÓRZE I DOLINA BIAŁEJ Czas przejazdu: 1:00 godz. Gródek Podjazdy/zjazdy: 163/394 Część północna – pogórze i dolina Białej obejmuje odcinki 4, 5 i 6 – od Podchełmia trasa biegnie do Gródka, następnie Wyskitna Kolor znaków: niebieski do Wyskitnej i do Polnej. Dalej szlak okrąża Stróże, przecina Polna Białą Niżną i przez Siołkową kieruje się do Chodorowej i Kru- żlowej. Stąd przez przełęcz Wilczy Dół prowadzi do Cienia- W dolinie Białej i na pogórzu wy i Ptaszkowej, do miejsca początkowego trasy. Do miodów, do koni, do winnicy odcinek 5 Długość tej trasy 39,1 km, czas przejazdu 3:45 h, suma pod- jazdów 755 m, suma zjazdów 832 m. Polna Długość odcinka: 17,6 km Stróże Najwygodniej jest rozpocząć tę trasę z Podchełmia, po nocle- Czas przejazdu: 1:30 godz. Chodorowa gu w tamtejszym gospodarstwie agroturystycznym (patrz Krużlowa Podjazdy/zjazdy: 261/255 strona 22), lub dojeździe z Grybowa. Kolor znaków: niebieski Im dalej na północ tym mniej lasów, wzniesienia stają się niż- sze i pozbawione wyraźnych kulminacji. To rolnicze pogórze. Widoczne niemal zawsze lesiste wierzchołki Gór Grybow- Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie skich zamykają horyzont od południa i wschodu. Z widokiem na pogórze i na Tatry odcinek 6 Przy trasie Szlaku Okrężnego na pogórzu znajdują się dwa dalsze agroturystyczne obiekty noclegowe: Chata u Miga- Krużlowa Długość odcinka: 10,9 km cza w Białej Niżnej (dojazd z Gródka) oraz chatki pod Maślaną Cieniawa Czas przejazdu: 1:15 godz. Górą w Wyskitnej (patrz strony 23 i 24). Korzystając z nich, jak Ptaszkowa również z noclegu w gospodarstwie Sądecki Bartnik, (patrz Podjazdy/zjazdy: 331/183 strona 75) można zaplanować kilka krótszych wycieczek po Kolor znaków: niebieski pogórzu – również z ewentualnym dojazdem z Grybowa. 18 Planowanie wycieczek Noclegi na trasie Szlaku Okrężnego 19

Przy ośrodku znajdują się trasy biegowe o długości 2500 m, NOCLEGI NA TRASIE SZLAKU w tym 1600 m to również asfaltowe trasy nartorolkowe. Unikalny mikroklimat, bardzo dobry dojazd, interesujące CENTRUM SPORTÓW ZIMOWYCH warunki naturalne, piękne tereny zielone, nowoczesny i kom- PTASZKOWA pletny obiekt sportowy, hotel, stołówka, sala konferencyjna, strefa Spa powodują, że Centrum Sportów Zimowych to ide- Centrum Sportów Zimowych to ośrodek sportowy położony alne miejsce do organizacji: obozów sportowych, kolonii, zi- z dala od miejskiego zgiełku i gwaru, w malowniczej miejsco- mowisk, konferencji, zjazdów, szkoleń, imprez integracyjnych wości Ptaszkowa koło Grybowa. i okolicznościowych oraz indywidualnego wypoczynku.

To tylko 15 kilometrów od Nowego Sącza i 120 od Krakowa. Możliwy dojazd koleją na samo miejsce, do Ptaszkowej. 20 Planowanie wycieczek Noclegi na trasie Szlaku Okrężnego 21

W sali konferencyjnej, znajduje się wysokiej jakości sprzęt Zimą i latem multimedialny, co umożliwia zorganizowanie konferencji i szkoleń oraz odpraw technicznych. Centrum świadczy usługi w zakresie: Pokoje 2-osobowe, studio 4-osobowe oraz studio 10-osobo- – sportowo-rekreacyjnym, we wyposażone są w TV oraz bezprzewodowy Internet Wi-Fi. – hotelowo-gastronomicznym, – konferencyjno-szkoleniowym. Profesjonalnie wyznaczone trasy biegowe, na zboczu góry Jaworze, dostosowane są dla każdego, począwszy od profesjo- Ośrodek zapewnia bardzo dobry standard, miłą obsługę nalistów, poprzez amatorów i osoby rekreacyjnie uprawiające i wygodne hotelowe pokoje. Znakomita i bardzo smaczna sport.

kuchnia zaspokoi apetyt każdego smakosza, a menu dosto- Na terenie Ośrodka znajduje się także sauna sucha i mokra suje do indywidualnych potrzeb naszych gości. oraz bogato wyposażona siłownia. 22 Planowanie wycieczek Noclegi na trasie Szlaku Okrężnego 23

Inne obiekty sportowe i rekreacyjne Kontakt Lokalizacja Centrum pozwala na korzystanie w bliskiej odle- Centrum Sportów Zimowych głości z następujących atrakcji: 33-330 Ptaszkowa 883 tel. +48 18 415-70-35 – krytego lodowiska w Białej Niżnej (zima), +48 694 412 037 – krytego kortu tenisowego w Białej Niżnej (lato), +48 694 413 860 – sali widowiskowo-sportowej w Ptaszkowej, email: [email protected] – Gminnego Centrum Lekkoatletycznego w Binczarowej, (z boiskiem ze sztuczną nawierzchnią do piłki siatkowej i koszykowej, boiskiem do piłki nożnej ze sztuczną trawą, czterotorową bieżnią tartanową wokół boiska, skocznią w dal o nawierzchni poliuretanowej przepuszczalnej, placem do pchnięcia kulą) – terenu leśnego do biegania oraz nordic walking’u, – ścieżki rowerowej, – ośrodka jeździeckiego (Stróże), – basenu (Stróże, Chełmiec, Nowy Sącz), – toru kajakowego – WIETRZNICE (Zabrzeż), – wiaty oraz sceny widowiskowej do organizowania imprez plenerowych zarówno dla dużych grup, jaki i do bardziej ka- meralnych spotkań.

Na terenie Ośrodka znajduje się bezpłatny, strzeżony całą dobę, parking przeznaczony dla autokarów i dla samocho- Stadion w Stróżach i basen kryty w Ośrodku Ojca Pio dów osobowych.

Lodowisko/kort tenisowy w Białej Niżnej Gminne Centrum Lekkoatletyczne w Binczarowej 2448 PlanowanieWokół Góry wycieczek Radostowej Noclegi naLiteracki trasie Szlaku Szlak SpacerowyOkrężnego 2549

AGROTURYSTYKA Chata u Migacza - Biała Niżna Chata u Migacza to kompleks wypoczynku i rekreacji położo- Chatka na Podchełmiu ny w ustronnym widokowym zakątku osiedla Granice ponad

Gospodarstwo agroturystyczne na Podchełmiu położone Gródkiem, w odległości około 1,5 kilometra od trasy Okręż- w wyjątkowo widokowym miejscu na skraju lasu, pod kopułą nego Szlaku Rowerowego. Chata oferuje noclegi w trzypoko- Chełmu, w odległości jedynie trzystu metrów od trasy Szlaku jowym drewnianym domku z łazienką i wyposażoną kuchnią. Okrężnego. Oferuje pokoje gościnne z łazienką, a także miej- W obiekcie są urządzenia multimedialne oraz WiFi. Można sca na polu namiotowym z dostępem do mediów. Można tu korzystać z obszernej altany z wbudowanym grillem, rożnem, urządzać pikniki i ogniska, zobaczyć lamy, daniele, kozy, a tak- kuchnią opalaną drewnem, jest też boisko do gry w piłkę noż- że jeździć konno, bryczką i latać paralotnią w tandemie. ną, siatkówkę i koszykówkę, a dla małych dzieci duża nadmu- chiwana zjeżdżalnia. Kontakt, telefon 882 833 508 Kontakt, telefon 516 183 181 2648 Planowanie wycieczek Literacki SzlakCenna Spacerowy przyroda 2749

Chatki pod Maślaną Górą – Wyskitna Cenna przyroda Dwie chatki turystyczne leżą tuż przy trasie Okrężne- Trasa szlaku rowerowego przebiega także przez tere- go Szlaku Rowerowego w Wyskitnej. Zlokalizowane są ny cenne przyrodniczo - takie jak: Obszar Chronionego

w miejscu, gdzie zaczyna się w lesie podejście na Maślaną Krajobrazu, związany z rzeką Biała obszar Natura 2000, Górę zielonego szlaku pieszego, ze Stróż do Szymbarku rezerwat cisów na pograniczu Wyskitnej i Gródka, park i Wysowej. W tym miejscu można rozbić namiot i rozpalić podworski w Polnej. Blisko szlaku leży rezerwat cisów ognisko. w Mogilnie. Na odcinkach leśnych jedzie się w wyjątkowo malowniczej scenerii, przecinając często stare drzewosta- Lokalizacja tego obiektu ułatwia połączenie wycieczki ny buka i jodły ocieniające drogę, mijając liczne wykroty, rowerowej Szlakiem Okrężnym oraz wycieczki pieszej na drzewa obrośnięte wieloma gatunkami mchów, mszaków Maślaną Górę i do Beskidzkiego Morskiego Oka (patrz i porostów. strona 68). Na skrajach lasów znajdziemy tarninę, dziki bez, jeżynę, malinę oraz borówkę. Przy trasie spotkać możemy tak- że chronione gatunki roślin: wilcze łyko, liczne odmiany storczyków, miesięcznica trwała, mieczyk dachówkowaty, widłaki, dziewięćsił bezłodygowy, paproć języcznik, blusz- cze, kopytniki oraz rzadka już dziś lilia złotogłów. Nad gło- wami często pojawiają się jastrzębie, a nawet orlik krzywy.

Po drodze spotkać można między innymi sarny, jelenie, dziki czy zające. Przy starych pniach oraz w pobliżu zastoisk wodnych dostrzec salamandry, traszki, kumaki górskie. Ponadto często występują zaskrońce, żmije, jaszczurki zielone oraz zwinki. W lasach otaczający nas zewsząd cień i wilgotne powietrze pomagają w doskonałym relaksie. 2848 Planowanie wycieczek LiterackiSzlaki Szlak gminy Spacerowy Grybów 2949

Szlaki piesze gminy Grybów

Szlak niebieski – Ptaszkowa–Jaworze–Kopciowa, czas przejścia około 7 godzin. Szlak rozpoczyna się na przystanku autobusowym w Ptaszkowej i prowadzi obok zabytkowego kościoła. Ze wsi znaki prowadzą na szczyt Po- stawnego (816 m), a następnie na Jaworze (880 m); stamtąd przez drogę do Boguszy, Wojenną Górę (794 m) i górę Dział (842 m) do Kamiannej. Z Kamiannej szlak prowadzi do Kop- ciowej nad Krynicą-Zdrojem.

Szlak zielony – Grybów–Jaworze, czas przejścia oko- ło 3 godzin. Szlak rozpoczyna się przy dworcu PKP w Grybowie, biegnie wzdłuż Białej do Kąclowej, następnie wznosi się pod Modyniankę i dalej na szczyt Jaworza, gdzie znajduje się wieża widokowa z krzyżem. Szlak Architektury Drewnianej Szlak zielony – Stróże–Magura Małastowska–Wy- sowa–Krynica, czas przejścia około 21 godzin. Szlak w Małopolsce

rozpoczyna się w Stróżach przy przystanku autobusowym; drogą w stronę Polnej przez zabudowania Berdechowa i Wy- Blisko 250 najcenniejszych i najciekawszych zabytkowych skitnej prowadzi na Zieloną Górę (690 m) i na szczyt Maślanej obiektów drewnianych tworzy Szlak Architektury Drewnia- Góry (753 m). Dalej kieruje się w dolinę Ropy do Szymbarku, nej w Małopolsce. a potem przekracza pasmo Magury Małastowskiej i dociera do Wysowej, a następnie Krynicy-Zdroju. Na Szlaku znalazły się średniowieczne kościoły, piękne cerkwie, smukłe dzwonnice, staropolskie dwory, drewniane wille Szlak im. Kazimierza Pułaskiego, odcinek Grybów– i skanseny, należące do najcenniejszych zabytków lokalnej kul- Wysowa, znaki niebieskie, czas przejścia około 21 tury materialnej. godzin. Szlak bierze początek na dworcu PKP w Grybowie; następnie prowadzi przez przysiółek Podchełmie na szczyt Na terenie gminy Grybów znajduje się wiele obiektów Szla- Chełm (779 m). Ze szczytu schodzi do wsi Wawrzka, a następ- ku Architektury Drewnianej, wszystkie dostępne są z trasy nie przez przysiółek Wola kieruje się na Tanią Górę (576 m). Okrężnego Szlaku Rowerowego. Dalej szlak biegnie w stronę uzdrowiska Wysowa. Ptaszkowa – kościół, XVI wiek, Podjaworze – kaplica, XX wiek, Szlak żółty Jamnica PKP – Gorlice, czas przejścia Binczarowa – dawna cerkiew, XVIII wiek, Wawrzka – dawna około 14 godzin. Szlak biegnie granią Pasma Czer- cerkiew, XX wiek, Kąclowa – kościół, XX wiek, Podchełmie – szli, najbardziej na zachód sięgającej części Beskidu Niskiego, kaplica, XX wiek, Polna – kościół, XVI wiek, Stróże – skansen przekracza dolinę Białej w okolicy Florynki i poprzez Wawrz- Sądecki Bartnik, Krużlowa Wyżna – kościół, XVI wiek. kę kieruje się w stronę Pienin Gorlickich i dalej do Gorlic. a p o 49O42’ 49O41’ 49O40’ 49O39’ 49O38’ 49O37’ 49O36’ 49O35’ 49O34’ 49O33’ 49O32’R 49O31’ 49O30’

Kozica Gorlice

671,6 G. Kopa

Dół a Gorlice  k Zapadle

K n

Krzyżówka a a 654,0 Folwark i

Pieronówka k n s 07’

la O Bie G. Kiczera o

662,8

Bielanka Ł 07’

a 21

p XVIIICerkiew drewniana w. Ożenna  XVIIICerkiew drewniana w. k

Kozia Góra Kozia o R o

Taborówka t 21

G. Łysiec P

Magura Małastowska 

Huciska

643,0

Góry 28 Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Miejska Góra Miejska

Mszanka 06’

622,8 O 06’

747,1 O 21 21

G. Groń Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w. Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w.

 G. Czertyżyki a

Gorlice Gorlice k  Skansen Skansen

Bińkówka

Nadjazie

Łosie n Wysowa 

Badonie

Szymbark

647,7

Wiatrówki

z s

Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana M

Kamieniec a rn Cerkiew XIX w. Cerkiew XIX w.

707,9

Miastko

Pisanki 74 a

Wólka G. Suchy Wierch G. Suchy z  C

520,3

Kamionki

Podlesie 05’ O Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny 05’  G. Palenica

Zalipie O

Bystra 20

Pod Lasem Pod a G. Sucha Homola 20 k n

609,4 a

i Górki

Czarna n a ż k u n G. Kiczera Żdżar G. Kiczera a Ł

Wola z Suchy s

Zapady i

Łużańska w

Pniaki ta

708,5

Stolarzówka Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. S

631,0 04’ O 04’ O Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Rez. Jelenia Góra Rez. 20 Dwór XIX w.

Flasza

Zagóra a Lipie

Wierzchy Morskie Oko k

Bucze 73 n

a Podlesie

z Zagrody

r  t

s Klimkówka

752,9

Wola

Maślana Góra y B

Polanki

Łęgi za Górą

Nowa Wieś Nowa

Cegielnia

Zadział Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w.

Szklarka

Na Dole Na

Równie

Kawówka

Garłaszówka 03’ Łużna

Jaszkowa O

Pola od Woli od Pola 03’

O a

Smakówka k 21 ów Bieśnik 21 l a Kościół XVIIIKościół w. z XVIIIKościół w.

S Pociecha

Bołdówki

Pola

Brunary Wyżne

Brunary

Śnietnica

Deciówka o

Górzyna Dwór XIX w. Dwór XIX w. g ie 72

R k  689,7 s Wysowa a

Podlesie Zielona Góra ł

Bogacz Kowalówka u P Ropa

Nowakówka

Kozłówki

Pod Styrem Pod k

Brunary a 02’

l O z 02’

O S

Kóstra 20 20

Górki

Granice Dół iała

Wyszanka B

Kusiówka

Drągówka

Zagórze

Biedowa Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w.

Bochnia ka rków Pe 01’

Zaborówka O

Księże

Szalowa 01’

Kąty O 20 20 anka Brunary Niżne żni Dwór Skrzyńskich XIX w. ó Dwór Skrzyńskich XIX w. tr  Barokowy kościół drewniany XVIII drewniany kościół w. Barokowy S XVIII drewniany kościół w. Barokowy

Lisiaki

Gródek

Pod Brunarami Pod

Wygony

694,2

Wyskitna

G. Kiczera Wielka G. Kiczera a

Pod Kiczarą Pod

k n  00’

Brzezie a i G. Chełm 128 00’

O n l 21

778,2

Podgwizdów

 Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica o

21 a P k ł w o 

Słopna d

ó Zagórze Spisak k u Z

Zadziele y 131 d S Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

w Polanami Pod o o Berest

r r Florynka A

u Wawrzka G t Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w. l XXCerkiew drewniana w. u a 647,2 k ysz st Polany a lo Mo Cerkiew murowana XIX w. Cerkiew murowana k e XIX w. Cerkiew murowana  Jamna bacówka i  n Wawrzką Pod 126 G. Kruhla a W Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. i k

t a i

59’

l a R

k O

k z

Stróżna n

59’ s a

S i

Z O y c

Podlesie ś 20

Stróże

 r

Motykówka

e W A

Za Białą 20 B

Kmakówka

Polna

Za Garbem

636,4 R a

Podchełmie

k Binczarki G. Pasieczna

Szerokie n

Tonia Kort tenisowy/lodowisko Kort tenisowy/lodowisko

Sośnie Dolne Sośnie ia Krynica Zdrój

Berest Biała Niżna n

Barbarzaki

Kąclowa

Zadziele p Wołoszczyny H

o  ł Przebudowa S Klasztor Dominikanek ss. Klasztor Dominikanek ss. ła 

774,4

 a 30 i 31 1. Wokół Jaworza 11,7 km / 60 min. 58’ O Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca 58’

Bykówka

O B

Matołówka

Durlakówka 20 G. Hłocza Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół H 20 981

Nowa Wieś Nowa 981

Grochowa R Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen

Pod Kamienną Pod

R 981 a

a r a

ł a 129 Z

Grabna

k l

Podziałówka

a k w

Półanki z

i A

692,2 ó

S r

B a

P c

POD BERLOWĄ Madynianką Pod

Grybów i

Bobowa G. Dził B

Koczanka

W Polu 57’ O 57’

Biała Biała Dwór XIX w. XIX w. Hoschów Hoschów

Podjaworze O Ośrodek Politechniki Warszawskiej Warszawskiej Ośrodek Politechniki Politechniki

Wyżna

Piekiełko Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum 20 127

Wilczyska H  20 Kościół XVKościół w. Kościół XVKościół w. Synagoga XVIIISynagoga w. Synagoga XVIIISynagoga w. Za Górą a k o 11,7 km 60 minut 368/274 niebieski Kościół XIV w. Kościół Kościół XIV w. Kościół b ę

Skrabówka ł

Synagoga XXSynagoga w. Synagoga XXSynagoga w. Moroń G 133 1,0 Kirkut 130 Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w.

Jawory Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w.

 Bobowa Berlową Pod

Za Socholem H Dom Pszczelarza Dom Pszczelarza Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.

Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg

Kamianna

k 4



Zagórze 56’

e O l

56’ r

Binczarowa

O a K

k Berli Pod 20 k XX drewniana w. Kaplica

Łazy

w a

Długość odcinka: Długość Czas przejazdu: Podjazdy/zjazdy: znaków: Kolor l 815,0 O trasie

20 ó G. Ubocz

Kirkut z

Zabrzeż k ł S Dwór Długoszowskich Dwór Długoszowskich

Jaworze

Jeżów

Hamry

3 S

Siołkowa Kopciowa  Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Tarnów 8,0

755,7

815,0

Równie G. Jaworynki

Pod Świnką Pod G. Dział PODJAWORZE Pereliska 55’ Wieża widokowa Wieża Wieża widokowa Wieża

Ziółkówka

Pańskie G. Jaworze O

Chodorowa 55’

O a

Nalepówki k Góra Wojciechowa 20  n  20

a  Browar Grybów XIX w. Browar i Strzylawki  w 880.0 o 554,9 nk Renesansowy dwór obronny XVI obronny Renesansowy dwór w. a XVI obronny Renesansowy dwór w.

Nad Browarem Nad J 560,3

790,5

Osików

Brzegówka

Michalikówka

Węglarnia 6,0

Pruskówka G. Podwojenne

Jankowa a 28 G. Kopiec a Pałubówka k 870,5 n k 54’ n Potoki a O

Za Lasem

54’ i a O n i

Gryblówka 2 e 20 i w 2. Działy, 1. Ptaszkowa,

Kotów 20

Rzeki s Rolówka o

l a

Lipniczka ż J

G. Postawne k u zto i

r R o

760,9 Wojnarowa K

Pawlakówka

877,0 a

4,0 k Podjaworze, 4. Pod Berlową. 4. Pod Podjaworze,

n ca Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana a

i i

Bogusza

w n a ł P e Z i Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. górski krajobraz, jednak dopiero pod górski krajobraz, Berlową ukazuje się Modynianką i Pod całe piękno Gór Grybowskich i Beski - okazja do du Niskiego. W Podjaworzu spaceru po lesie ścieżką dydaktyczną. PRZEBIEG TRASY: 3. m a

Niżna A

Mosteczna K

Starowiejskie 53’ - - O

Krużlowa G. Czerszka

Ptaszkowa 53’ O

Zadziele

763,5

Malikówka 20 G. Terpackie Niżne G. Terpackie -

Wyżnia Łabowa Wyżnia 20

Podlesie

830,2

Pustka G. Tokarnia

Zalesie

Wieś

Stara Stara

Sośnie DZIAŁY 701,6

Zalesie Dolne

Sadówka

Ćwikłówka

Na Wygonie Na

Lipie H

Potoki A

Dolinki Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Wyżna początkowo początkowo Dwór murowany Długoszowskich XX Długoszowskich w. Dwór murowany Dwór murowany Długoszowskich XX Długoszowskich w. Dwór murowany Wiśniowa Góra Wiśniowa

 R 2,0 Zajazd “U Krystyny” “U Zajazd Trasy biegów narciarskich biegów Trasy Trasy biegów narciarskich biegów Trasy

Krużlowa Centrum SportówCentrum Zimowych Izba regionalna Izba regionalna 1

Szewska Ulica Szewska 52’

Widomia G. Kozie Żebro G. Kozie

888,0 O

Poddziale 52’

Bania Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. O

Wielka a

Kućmy

Lipnica k zan 20 20

Bratyszowiec nic Pagórek Wyżny ip Górna Niecew

Podgórze

Karczemne

Warchałówka

L Królowa

Niżny Pagórek Niżny Widomia k Łabowa Uh Poto Karczyska r i Buczki Niżne Buczki y G. Rosochatka ńsk

Koniec Wsi Koniec

Wielkie Pole Wielkie

Rzeki Cerkiew murowana XVIII w. XVIII w. Cerkiew murowana Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

Ząbry

749,6

821,6 G. Jaworzyna Szyb naftowy

PTASZKOWA km

Podgranice 1. WOKÓŁ JAWORZA 1. WOKÓŁ w Góry Grybowskie Jeden krok okrężna zaczyna się w centrum Trasa drewnia przy zabytkowym Ptaszkowej Jej pierwszy odcinek mija kościele. nym z tra Centrum Sportów Zimowych, sami biegowymi, pięknie ulokowane lasu i prowadzi na skraju wzniesieniami wśród wiejskiej zabudo mocniej przemawia Bliżej Jaworza wy.

Jasionki

Polska 610 560 510 460 410

Pańskie

Królowa 51’ m n.p.m. O

Hebdówka 51’

Psiarki O

Podgwizdów 20 20

Na Pólku Na

Mogilska

Łabowiec Kościół murowany XX w. murowany Kościół Kościół murowany XX w. murowany Kościół

Posadowa Kościół drewniany XX w. XX drewniany w. Kościół a XX drewniany w. Kościół

Podlesie

Zagórze

Działek k Podpołudnie w

Cieniawa ló Świegocin ó r Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Z

Garby

K Za Górą  Jamnica

Czarna Kamionka Czarna

Zarębka

Teluszowa

Poręby 5’ Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana

Ligęzówka Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana Jodłowa Góra Jodłowa 5’ O O

Lipie

Korzenna 20 20

716,4

Zarębek Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg

Chebdówka

y F z l e  c

Kąty

Maciejowa

Podlesie

Pazgówka

Zakówka

Pagórek

Podtrzycierz

776,0 Rez. Cisów w Mogilnie Cisów Rez.

Krętówki a

Mogilno

Dworskie

G. Margań Niżna G. Margań c Szczecinówka i

Polska Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.  Nowy Sącz m

Królowa

Kawiory a

Oracze 49’ 49’

O K O

Przylasek 20 20

Góry a Wyżne

Kruczki

Łyczana k

w Wyżna Margań o

Radeckówka t

ó Mszalnica o r

Styrek

Niwy P a

a i

Nowy Sącz Nowy  Niżna Ptakówka k n k j

n Trzycierz s

o ń

a Wyżna Śmigajka a Składziste

z z s

W i

c z

Poczekaj

a y ł k Zagórze S

Śmigajka Niżna Śmigajka Ł Niżna

Wolniki

Wielka

Jodłowa Góra Jodłowa

Surmówka 48’

Zagóra

Rachelówka Rachelówka 48’ O

Kamionka O 20 20

Na Margani Na

Rybień

Działek

Jaroszówka

Podlipa

Łabowa

Ulesie

Mostki Kościół murowany XVII w. murowany Kościół Kościół murowany XVII w. murowany Kościół

Koniuszowa

Czaczów

Za Mostem

Cempówka

737,0

Dworskie Łąki Sącz Nowy G. Margań Wyżna G. Margań

Podtrzycierz

Zagórze

Muzeum Para alne SztukiMuzeum Para alne Ludowej Muzeum Para alne Sztuki Ludowej. Para alne Muzeum

Patronówka c

Ormantówka

Wróblówka

e i

z c a z C

Biała Biała

Droga 47’ O 47’ O

Łęka

Małe Zagórze Małe

Barnowiec 20

Klimczaki 20

Janczowa

Mystków

Kosówka Kosówka

Rzeki

Wyżna Wola Wyżna

Sikornik

Homrzyska

Pałyga

Głębuczek

Podedwór

Pustki

Głębuczek

Frycowa

Dział

Bochenówka 46’

Siedlce

Wiszyny O 46’

Granice O

Góry

Popardowa Popardowa a

Łęg ic 20 20 n Mała ie

Boguszowice

Zabrzezina m a

Miłkowa

k a r

Kamionka K e

Bukowiec

Stary Tracz Stary m o

e H

i Homrzyska

k Krzywda o

Kamionki

u o

B Krasów t

Obłazy

Sikornik

Porąbka o

Złotne

Potok Na Wierzchu Na P

Kawiory a Folwark k

Łęg Januszowski n o

Niwy

i 45’ 45’

a O O k m n a

Mała Góra Mała 20 20

Hamernia a Kunów K i n

Baranowa l Sołtysowa

Nosalówka

Librantowa e Baumówka

Bącza

Słowikowa

Pośrednia

Kunina

Koci Rynek Koci

Gołąbkowice

Piątkowa

Targowiska

n 28 i

Dział b

Nawojowa u Falkowa

Ł Jamnica

Januszowa 44’ 44’ O O Kamienica

20 20

Naściszowa a k

ó Chruślice

z k s i

k a N o

Jelna i t

n 42’ 49 41’ 49 40’ 49 39’ 49 38’ 49 37’ 49 36’ 49 35’ 49 34’ 49 33’ 49 32’ 49 31’ 49 30’ 49

z sk c O O O O O O O O O O O O

o i O

Żeleźnikowa Mała Żeleźnikowa w

ą o Ł n P a z c

e 32 1. Wokół Jaworza Jeden krok w Góry Grybowskie 33

1 (0,0 km) Przystanek 1 Ptaszkowa KOŚCIÓŁ pw. WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH

Zbudowany w 1555 roku kościół pw. Wszystkich Świętych stoi na rozległym Okrężny Szlak Rowerowy” zaczyna się w Ptaszkowej. trawiastym placu, a jego klasyczna sylwetka, po gruntownych modernizac- Przy parkingu, obok zabytkowego drewnianego kościoła -jach w XIX i XX wieku, nie wyróżnia się bardzo na tle innych starych drewnia- pw. Wszystkich Świętych, znajduje się zadaszony przystanek nych kościołów. z mapą szlaku oraz stojakami na rowery. Prawdziwe natomiast skarby kryje rozświetlone polichromiami wnętrze. W prawym ołtarzu bocznym, w złocistej wnę- Na miejsce można z rowerami dostać się samochodem, pocią- ce, stoi kopia figury Matki Boskiej z Dzieciąt- kiem zwana Madonną ze Słonecznikiem. Rzeź- giem do stacji PKP Ptaszkowa (980 m) – lub rowerem trasą ba wykonana ok. 1420 roku jest przedmiotem Szlaku Królewskiego z Grybowa (7,9 km). dumy tutejszej parafii. Z tego kościoła pochodzi też inny skarb ze średniowiecza – płasko- rzeźba Wita Stwosza „Modlitwa w Ogrójcu”, Skrzyżowanie z Królewskim Szlakiem Rowerowym wykonana około roku 1490. Obie rzeźby relacji przełęcz Przysłop w Paśmie Radziejowej – przechowywana są obecnie w pomieszczeniu Biecz. Szlak biegnie przez Stary i Nowy Sącz, Kamion- muzealnym nowego kościoła parafialnego w Ptaszkowej. Niezwykły – jasny i radosny wy- kę Wielką i Królową Polską. Z Ptaszkowej szlak biegnie do Gry- gląd nadają wnętrzu polichromie pochodzące bowa i przez Stróże, Polną i Szalową do Gorlic i do Biecza. w części z XVII, a części z XX wieku.

Ptaszkowa 2 (0,2 km) Ptaszkowa – trasa na Jaworze

Obchodząca w 2009 roku swój 650 jubileusz powstania, położona malowniczo Od pętli głównej szlaku odbija w pra- u stóp Jaworza, wieś z bogatą historią i silną tożsamością lokalną. To najwyższy wo na zachód trasa odcinka górskiego (500 m n.p.m.) punkt widokowego odcinka linii kolejowej Tarnów – Krynica, wspina szczyt Jaworza. Szczególnie wyma- nającej się od Grybowa serpentynami w kierunku Ptaszkowej. Turystom Ptasz- gający wysiłku jest odcinek prowadzą- kowa oferuje: podziwianie wyjątkowego wnętrza zabytkowego kościoła z XVI cy drogami gruntowymi przez las na wieku, szlak pieszy i ścieżkę dydaktyczną na Jaworze (882 m n.p.m.) oraz trasy grzbiet Postawnego. Trasa przezna- do narciarstwa biegowego w Centrum Sportów Zimowych. Co roku odbywa się czona dla amatorów jazdy górskiej. tu Spartakiada Dziecięca – Memoriał im. Romana Stramki i Zbigniewa Kmiecia. Zjazd z Jaworza tą samą drogą. 34 1. Wokół Jaworza Jeden krok w Góry Grybowskie 35

3 (0,6 km) Centrum Sportów Zimowych Ptaszkowa Szlak rowerowy wkrótce odbija uliczką w lewo na północ. Wą- skim, niskim tunelem przekracza tory linii kolejowej i wspina się Kolejny punkt na trasie szlaku znajduje się niedaleko, pod lasem na grzbiet Działy. na zboczu Postawnego. To Centrum Sportów Zimowych. Do- jazd nową asfaltową jezdnią zajmuje około pięciu minut. Przy 4 (3,7 km) Przystanek 2 Działy miejsce widokowe obszernym parkingu zobaczycie również tablicę z planem tras biegowych oraz miejsce do przypięcia rowerów. Z grzbietu po lewej stronie odsłania się daleka perspektywa zasłoniętej częściowo wzniesieniami Kozińca kotliny Grybo- CENTRUM SPORTÓW ZIMOWYCH wa z dalekim pasmem Maślanej Góry. Po prawej pojawia się widok lasów na Jaworzu. Wcześniej po drodze może mignąć W Ptaszkowej, mającej doskonałe warunki do uprawiania narciarstwa biegowego i bogate tradycje w jego popularyzowaniu, powstał Ośrodek Sportów między domami sylwetka nowego kościoła w Ptaszkowej, Zimowych. Jest to obiekt unikatowy na tle całego kraju. Wysoki standard wy- rozpięta jak biały żagiel na szczycie wzniesienia. konania i utrzymania tras w połączeniu z nowoczesnym budynkiem zaplecza sportowego, pozwala na organizowanie rozgrywek sportowych o najwyższej randze.

Ośrodek przeznaczony jest dla sportowców (zarówno zawodowców, jak i amatorów), oraz dla osób rekreacyjnie uprawiających sport. Stwarza zimą dobre warunki do uprawiania narciarstwa biegowego, latem zaś do jazdy na nartorolkach, rowerze czy też do uprawiania Nordic Walking.

Spod Centrum trasa prowadzi w dół ciemnym parowem i wyprowadza uliczkami Ptaszkowej do drogi biegnącej do Grybo- wa. Tu łączy się ponownie na krótko z Królewskim Szlakiem Rowerowym oraz ze szlakiem pieszym.

Skrzyżowanie z niebieskim szlakiem pieszym relacji Nowy Sącz – Kopciowa (Krynica-Zdrój) przez Roso- chatkę i Jaworze. 36 1. Wokół Jaworza Jeden krok w Góry Grybowskie 37

Trasa znowu przecina tory kolejowe – tym razem przejazdem, cer pętlą ścieżki edukacyjnej, a przy okazji poszukać rosnących niżej przecina również ponownie drogę do Grybowa i kieru- tu podgrzybków, borowików, a przede wszystkim rydzów. je się w stronę lasu pod Jaworzem, by jego brzegiem dotrzeć do pięknie położonej drewnianej kaplicy w miejscu zwanym Spacer Podjaworze Podjaworzem. Odległość 4 km, podejścia 110 m, czas 1:15 h

5 (7,6 km) Przystanek 3 Podjaworze Północno-wschodnie stoki Jaworza rozcina nisza źródliskowa potoków Pła- wianki, układająych się w wachlarz. Ich wąskie dolinki odkrywają ciekawe profile warstw geologicznych górnej kredy i trzeciorzędu – od pstrych łupków KAPLICA pw. św. PIOTRA I PAWŁA w części wschodniej, poprzez piaskowce drobnoławicowe z łupkami i war- stwy inoceramowe – piaskowce i zlepieńce gruboławicowe – ku zachodowi. W połowie XX wieku powstały wokół Grybowa piękne drewniane kościółki, projektowane w stylu narodowym, nawiązującym do tradycji regionalne- ul. Lwowska Wokół tej strefy wyznaczona i oznakowana została ścieżka przyrodnicza Nad- go drewnianego budownictwa Pogórza. Lokowano je na ogół w miejscach, leśnictwa Nawojowa, której kolejne przystanki przedstawiają gatunki leśnych gdzie parafia Grybów graniczyła z dwiema innymi parafiami wiejskimi. roślin i zwierząt oraz różne aspekty gospodarki w lesie. Trasa ścieżki prowadzi najpierw stroną wschodnią w górę grzbietu opadającego od Modynianki i do- Kościółek na Podjaworzu zbudowany w 1945 roku jest najskromniejszym prowadza na skraj łąk w okolicy przysiółka Pod Berlową na granicy Binczaro- z nich, ale wygląda i tak pięknie, schowany w cichej zielonej dolince u stóp wej. Tu jest ławeczka, gdzie można odpocząć. Jaworza. Powstał na granicy parafii Grybów, Ptaszkowa i Kąclowa. Pełni rolę kaplicy, z nabożeństwami odprawianymi w niedzielę i święta. Następny odcinek prowadzi na północny zachód ścieżką stokową, którą przecina drewnianymi kładkami kolejne płytkie koryta potoków; tu zaobserwo- wać można odsłonięcia warstw fliszu. Ścieżka dydaktyczna Pod- Podjaworze jaworze Ostatecznie ścieżka dociera do szerokiej drogi leśnej łączącej Podjaworze z Binczarową. Po jej przeciwnej stronie w lesie znajduje się Będąc tutaj warto podjechać obszerna wiata. Trasa powrotna prowadzi kilkaset metrów dnem doliny drogą w dół. Schodząc, mija się rzędy uli le- śnych. Przed końcem spaceru warto obejść do uroczego stawu na skraju dookoła niewielki staw, który powstał po lasu. Z tego miejsca możnaDąbrowa przegrodzeniu jednego z potoków, dopeł- też wybrać się na leśny spa- niając uroku tego leśnego zakątka. Wokół stawu też umieszczono tablice edukacyjne, Nowy Sącz ławki i wiatę.

Bistuszowa

Sądecki Park Etnograczny Lasek Falkowski 38 1. Wokół Jaworza Jeden krok w Góry Grybowskie 39

Z Podjaworza Okrężny Szlak Rowerowy prowadzi począt- żej leży wieś Binczarowa. Potok Binczarka płynie na wschód kowo w górę. Różnica wysokości pomiędzy dnem doliny uchodząc do Białej. Przed sobą ma się otwartą ku południowi a grzbietem nad osiedlem Kawiory, gdzie dalej wiedzie jego panoramę Beskidu Niskiego i doliny Białej. trasa, wynosi ponad sto metrów. Droga pokonuje zbocze za- kosami, ale i tak chwilami wjazd jest dość mozolny. Na górze 6 (11,6 km) Przystanek 4 Pod Berlową pojawiają się znaki zielone szlaku pieszego, które towarzyszą do następnego przystanku. Nieco dalej, w osiedlu Pod Berlową, znajduje się zadaszony przystanek z mapą szlaku oraz stojakami na rowery. Tu można Skrzyżowanie z zielonym szlakiem pieszym relacji zrobić przerwę w podróży rowerowej i wybrać się pieszo na Grybów – Jaworze. szczyt Jaworza, aby obejrzeć z wieży widokowej daleką pano- ramę gór i pogórzy. ul. Lwowska Dalej betonowa dróżka, wije się łagodnie wzdłuż krawędzi lasu, przez który czasem otwierają się widokowe okna w kierunku Spacer szlakiem zielonym na Jaworze doliny Białej i Chełmu. Natomiast po prawej zmienia się per- Odległość 2 000 m, podejścia 286 m, czas 30 minut spektywa coraz bliższego Jaworza i rozległych lasów w dolinie Jaworzanki, poniżej drogi.

Podjaworze Droga mija wznoszący się po lewej szczyt Modynianki. Kolej- na odsłona krajobrazu czeka w obniżeniu grzbietu pomiędzy Modynianką a Jaworzem. Za plecami zostaje widok ciemnego aworze leśnego pustkowia i dalekiej wieży kościoła w Ptaszkowej. Na J wprost pojawia się rozświetlona perspektywa pastwisk i rzad- 879,9 kich lesistych kopek Beskidu Niskiego. To wyjątkowo malowni-

czy widok. Kraków Dąbrowa

Pod Berlową Tu warto przystanąć na chwilę na skraju sosnowego zagajni- Nowy Sącz ka przy małej kapliczce zawieszonej na drzewie. W dole poni-

Binczarowa

Bistuszowa

Sądecki Park Etnograczny Lasek Falkowski 40 1. Wokół Jaworza Jeden krok w Góry Grybowskie 41

Poprowadzą znaki szlaku zielonego. Podejście jest najtrudniejsze na sa- Grybów leży za długim grzbietem – pomiędzy doliną Pławianki a doliną mym początku. Wyżej droga staje się mniej stroma i zamienia w ścieżkę Białej ciągnącym się od Modynianki – którym prowadziła trasa wycieczki. biegnącą przez gęsty las aż do niewielkiej polanki na szczycie Jaworza, Za Modynianką, po drugiej stronie doliny Białej, swoje strome czoło wznosi gdzie stoi metalowa wieża widokowa. Chełm, a horyzont od wschodniej strony kotliny zamyka masyw Maślanej Góry. Panorama, jaką zobaczyć można z tarasu, jest wyjątkowa. Na północy rozwija się szeroka przestrzeń kotliny Grybowa otoczonej ramionami Gór Na wschodzie i południu ciemnymi falami ciągną się kolejne pasma Beski- Grybowskich. Od zachodu, na przedłużeniu leśnego masywu Jaworza i Po- du Niskiego z wysokim wałem Pasma Jaworzyny zamykającym horyzont. stawnego, widać dalekie kopki Rosochatki i Jodłowej Góry wiszące nad Na południowym zachodzie, w dalekiej perspektywie, widać grzbiet Pasma rozścielającym się daleko Pogórzem Rożnowskim. Radziejowej, a przy dobrej pogodzie czubki Tatr.

Na zachodzie ponad Kotliną Są- decką wznoszą się na horyzoncie kopuły Beskidu Wyspowego z masywem tamtejszego Chełmu na pierwszym planie.

Powrót z wieży widokowej do przystanku “Pod Berlową” odbywa się tą samą drogą – lub leśną drogą stokową, do której stromo schodzi się z Jaworza szlakiem niebieskim – tak jak to przedstawiono na mapce na poprzedniej stronie. a p o 49O42’ 49O41’ 49O40’ 49O39’ 49O38’ 49O37’ 49O36’ 49O35’ 49O34’ 49O33’ 49O32’R 49O31’ 49O30’

Kozica Gorlice

671,6 G. Kopa

Dół a Gorlice  k Zapadle

K n

Krzyżówka a a 654,0 Folwark i

Pieronówka k n s 07’

la O Bie G. Kiczera o

662,8

Bielanka Ł 07’ a 21

p XVIIICerkiew drewniana w. Ożenna  XVIIICerkiew drewniana w. k

Kozia Góra Kozia o R o

Taborówka t 21

G. Łysiec P

Magura Małastowska 

Huciska

643,0

Góry 28 Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Miejska Góra Miejska

Mszanka 06’

622,8 O 06’

747,1 O 21 21

G. Groń Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w. Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w.

 G. Czertyżyki a

Gorlice Gorlice k  Skansen Skansen

Bińkówka

Nadjazie

Łosie n Wysowa 

Badonie

Szymbark

647,7

Wiatrówki

z s

Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana M

Kamieniec a rn Cerkiew XIX w. Cerkiew XIX w.

707,9

Miastko

Pisanki 74 a

Wólka G. Suchy Wierch G. Suchy z  C

520,3

Kamionki

Podlesie 05’ O Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny 05’  G. Palenica

Zalipie O

Bystra 20

Pod Lasem Pod a G. Sucha Homola 20 k n

609,4 a

i Górki

Czarna n a ż k u n G. Kiczera Żdżar G. Kiczera a Ł

Wola z Suchy s

Zapady i

Łużańska w

Pniaki ta

708,5

Stolarzówka Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. S

631,0 04’ O 04’ O Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Rez. Jelenia Góra Rez. 20 Dwór XIX w. Dwór XIX w.

Flasza

Zagóra a Lipie

Wierzchy Morskie Oko k

Bucze 73 n

a Podlesie

z Zagrody

r  t

s Klimkówka

752,9

Wola

Maślana Góra y B

Polanki

Łęgi za Górą

Nowa Wieś Nowa

Cegielnia

Zadział Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w.

Szklarka

Na Dole Na

Równie

Kawówka

Garłaszówka 03’ Łużna

Jaszkowa O

Pola od Woli od Pola 03’

O a

Smakówka k 21 ów Bieśnik 21 l a Kościół XVIIIKościół w. z XVIIIKościół w.

S Pociecha

Bołdówki

Pola

Brunary Wyżne

Brunary

Śnietnica

Deciówka o

Górzyna Dwór XIX w. Dwór XIX w. g ie 72

R k  689,7 s Wysowa a

Podlesie Zielona Góra ł

Bogacz Kowalówka u 42 P 43 2. W dolinie Mostyszy Ropa 12,1 km / 30 min.

Nowakówka

Kozłówki

Pod Styrem Pod k

Brunary a 02’

l O z 02’

O S

Kóstra 20 20

Górki

Granice Dół iała

Wyszanka B

Kusiówka

Drągówka

Zagórze

Biedowa Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. DOLINA MOSTYSZY XVIIICerkiew drewniana w.

Bochnia ka rków Pe 01’

Zaborówka O

Księże

Szalowa 01’

Kąty O 20 20 anka Brunary Niżne żni Dwór Skrzyńskich XIX w. ó Dwór Skrzyńskich XIX w.  tr 12,1 km 30 minut 79/234 niebieski Barokowy kościół drewniany XVIII drewniany kościół w. Barokowy S XVIII drewniany kościół w. Barokowy

Lisiaki

Gródek

Pod Brunarami Pod

Wygony 10,0

DOLINA SZKLARKI 694,2

Wyskitna

G. Kiczera Wielka G. Kiczera a

Pod Kiczarą Pod

k n  00’

Brzezie a i G. Chełm 128 00’

Długość odcinka: Długość Czas przejazdu: Podjazdy/zjazdy: znaków: Kolor n O trasie l 21

778,2

Podgwizdów

 Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica o

21 a P k ł w o 

Słopna d

ó Zagórze Spisak k u Z

Zadziele y 131 d S Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

w Polanami Pod o o Berest

r r Florynka A

u Wawrzka G t Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w. l XXCerkiew drewniana w. 8,0 u a 647,2 k ysz st Polany a lo o 7 M Cerkiew murowana XIX w. Cerkiew murowana k e XIX w. Cerkiew murowana  Jamna bacówka i  n Wawrzką Pod 126 G. Kruhla a W Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. i k

t a i

59’

l a R

k O

k z

Stróżna n

59’ s a 6

S i

Z O y c

Podlesie ś 20

Stróże

 r

Motykówka

e W A

Za Białą 20 B

Kmakówka

Polna

Za Garbem

636,4 R a FLORYNKA

Podchełmie

k Binczarki G. Pasieczna

Szerokie n

Tonia Kort tenisowy/lodowisko Kort tenisowy/lodowisko

Sośnie Dolne Sośnie ia Krynica Zdrój

Berest Biała Niżna n

Barbarzaki

Kąclowa

Zadziele p Wołoszczyny 6,0 H

o  ł Przebudowa S Klasztor Dominikanek ss. Klasztor Dominikanek ss. ła 

774,4

 a i 58’ O Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca 58’ 4. Pod Berlową, 5. 4. Pod

Bykówka

O B

Matołówka

Durlakówka 20 G. Hłocza Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół H 20 981

Nowa Wieś Nowa 981

Grochowa R Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen

Pod Kamienną Pod

R 981 a

a r a

ł a 129 Z

Grabna

k l

Podziałówka

a k w

Półanki z

i A

692,2 ó

S r

B 4,0 a

Binczarowa, 6. Florynka, 7. Dolina Mostyszy. z trasa kieruje się na południe w dolinę trasa - z zabyt przecina Florynkę Mostyszy, do murowaną cerkwią i dociera kową potoku Szklarka pod Dziłem. PRZEBIEG TRASY:

P c

Pod Madynianką Pod

n Grybów i

Bobowa

BINCZAROWA G. Dził - B

Koczanka

W Polu 57’ O - 57’

Biała Biała Dwór XIX w. XIX w. Hoschów Hoschów

Podjaworze O 5 Ośrodek Politechniki Warszawskiej Ośrodek Politechniki Ośrodek Politechniki Warszawskiej Ośrodek Politechniki

Wyżna

Piekiełko Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum 20 127

Wilczyska H  20 Kościół XVKościół w. Kościół XVKościół w. Synagoga XVIIISynagoga w. Synagoga XVIIISynagoga w. Za Górą a k o Kościół XIV w. Kościół Kościół XIV w. Kościół b ę

Skrabówka ł Synagoga XXSynagoga w. Synagoga XXSynagoga w. Moroń G 133 Kirkut 130 Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w.

Jawory 2,0 Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w.

 Bobowa Berlową Pod

Za Socholem H Dom Pszczelarza Dom Pszczelarza Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.

Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg i

Kamianna

k 

Zagórze 56’

e O 4 l

56’ r

Binczarowa

O a K

k Berli Pod

20 k XX drewniana w. Kaplica

Łazy w a

l 815,0

20 ó G. Ubocz

Kirkut z

Zabrzeż k ł S Dwór Długoszowskich Dwór Długoszowskich

Jaworze

Jeżów o i

Hamry S

Siołkowa Kopciowa  Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Tarnów

POD BERLOWĄ km

755,7

815,0

Równie 2. W DOLINIE MOSTYSZY Niskiego Beskidu Przez obniżenia Drugi odcinek Szlaku Okrężnego bie zbiegających gnie dolinami potoków się w szerokiej śródgórskiej kotlinie wsi Florynka. wokół - Najpierw następuje zjazd spod Jawo rza w dolinę Binczarki, gdzie odwie Dalej cerkiewkę. dzić warto dawną 550 520 590 460 430 400 G. Jaworynki m n.p.m.

Pod Świnką Pod G. Dział

Pereliska 55’ Wieża widokowa Wieża Wieża widokowa Wieża

Ziółkówka

Pańskie G. Jaworze O

Chodorowa 55’

O a

Nalepówki k Góra Wojciechowa 20  n  20

a  Browar Grybów XIX w. Browar i Strzylawki  w 880.0 o 554,9 nk Renesansowy dwór obronny XVI obronny Renesansowy dwór w. a XVI obronny Renesansowy dwór w.

Nad Browarem Nad J 560,3

790,5

Osików

Brzegówka

Michalikówka

Węglarnia

Pruskówka G. Podwojenne

Jankowa a 28 G. Kopiec a Pałubówka k 870,5 n k 54’ n Potoki a O

Za Lasem

54’ i a O n i

Gryblówka e 20 i w

Kotów 20

Rzeki s Rolówka o

l a

Lipniczka ż J

G. Postawne k u zto i

r R o

760,9 Wojnarowa K

Pawlakówka

877,0

n ca Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana a

i i

Bogusza

w n a ł P e Z i Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. m a

Niżna A

Mosteczna K

Starowiejskie 53’ O

Krużlowa G. Czerszka

Ptaszkowa 53’ O

Zadziele

763,5

Malikówka 20 G. Terpackie Niżne G. Terpackie

Wyżnia Łabowa Wyżnia 20

Podlesie

830,2

Pustka G. Tokarnia

Zalesie

Wieś

Stara Stara

Sośnie

701,6

Zalesie Dolne

Sadówka

Ćwikłówka

Na Wygonie Na

Lipie H

Potoki A

Dolinki Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Wyżna Dwór murowany Długoszowskich XX Długoszowskich w. Dwór murowany Dwór murowany Długoszowskich XX Długoszowskich w. Dwór murowany Wiśniowa Góra Wiśniowa  R Zajazd “U Krystyny” “U Zajazd Trasy biegów narciarskich biegów Trasy Trasy biegów narciarskich biegów Trasy

Krużlowa Centrum SportówCentrum Zimowych Izba regionalna Izba regionalna

Szewska Ulica Szewska 52’

Widomia G. Kozie Żebro G. Kozie

888,0 O

Poddziale 52’

Bania Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. O

Wielka a

Kućmy

Lipnica k zan 20 20

Bratyszowiec nic Pagórek Wyżny ip Górna Niecew

Podgórze

Karczemne

Warchałówka

L Królowa

Niżny Pagórek Niżny Widomia k Łabowa Uh Poto Karczyska r i Buczki Niżne Buczki y G. Rosochatka ńsk

Koniec Wsi Koniec

Wielkie Pole Wielkie

Rzeki Cerkiew murowana XVIII w. XVIII w. Cerkiew murowana Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

Ząbry

749,6

821,6 G. Jaworzyna Szyb naftowy

Podgranice

Jasionki

Polska

Pańskie

Królowa 51’ O

Hebdówka 51’

Psiarki O

Podgwizdów 20 20

Na Pólku Na

Mogilska

Łabowiec Kościół murowany XX w. murowany Kościół Kościół murowany XX w. murowany Kościół

Posadowa Kościół drewniany XX w. XX drewniany w. Kościół a XX drewniany w. Kościół

Podlesie

Zagórze

Działek k Podpołudnie w

Cieniawa ló Świegocin ó r Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Z

Garby

K Za Górą  Jamnica

Czarna Kamionka Czarna

Zarębka

Teluszowa

Poręby 5’ Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana

Ligęzówka Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana Jodłowa Góra Jodłowa 5’ O O

Lipie

Korzenna 20 20

716,4

Zarębek Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg

Chebdówka

y F z l e  c

Kąty

Maciejowa

Podlesie

Pazgówka

Zakówka

Pagórek

Podtrzycierz

776,0 Rez. Cisów w Mogilnie Cisów Rez.

Krętówki a

Mogilno

Dworskie

G. Margań Niżna G. Margań c Szczecinówka i

Polska Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.  Nowy Sącz m

Królowa

Kawiory a

Oracze 49’ 49’

O K O

Przylasek 20 20

Góry a Wyżne

Kruczki

Łyczana k

w Wyżna Margań o

Radeckówka t

ó Mszalnica o r

Styrek

Niwy P a

a i

Nowy Sącz Nowy  Niżna Ptakówka k n k j

n Trzycierz s

o ń

a Wyżna Śmigajka a Składziste

z z s

W i

c z

Poczekaj

a y ł k Zagórze S

Śmigajka Niżna Śmigajka Ł Niżna

Wolniki

Wielka

Jodłowa Góra Jodłowa

Surmówka 48’

Zagóra

Rachelówka Rachelówka 48’ O

Kamionka O 20 20

Na Margani Na

Rybień

Działek

Jaroszówka

Podlipa

Łabowa

Ulesie

Mostki Kościół murowany XVII w. murowany Kościół Kościół murowany XVII w. murowany Kościół

Koniuszowa

Czaczów

Za Mostem

Cempówka

737,0

Dworskie Łąki Sącz Nowy G. Margań Wyżna G. Margań

Podtrzycierz

Zagórze

Muzeum Para alne SztukiMuzeum Para alne Ludowej Muzeum Para alne Sztuki Ludowej. Para alne Muzeum

Patronówka c

Ormantówka

Wróblówka

e i

z c a z C

Biała Biała

Droga 47’ O 47’ O

Łęka

Małe Zagórze Małe

Barnowiec 20

Klimczaki 20

Janczowa

Mystków

Kosówka Kosówka

Rzeki

Wyżna Wola Wyżna

Sikornik

Homrzyska

Pałyga

Głębuczek

Podedwór

Pustki

Głębuczek

Frycowa

Dział

Bochenówka 46’

Siedlce

Wiszyny O 46’

Granice O

Góry

Popardowa Popardowa a

Łęg ic 20 20 n Mała ie

Boguszowice

Zabrzezina m a

Miłkowa

k a r

Kamionka K e

Bukowiec

Stary Tracz Stary m o

e H

i Homrzyska

k Krzywda o

Kamionki

u o

B Krasów t

Obłazy

Sikornik

Porąbka o

Złotne

Potok Na Wierzchu Na P

Kawiory a Folwark k

Łęg Januszowski n o

Niwy

i 45’ 45’

a O O k m n a

Mała Góra Mała 20 20

Hamernia a Kunów K i n

Baranowa l Sołtysowa

Nosalówka

Librantowa e Baumówka

Bącza

Słowikowa

Pośrednia

Kunina

Koci Rynek Koci

Gołąbkowice

Piątkowa

Targowiska

n 28 i

Dział b

Nawojowa u Falkowa

Ł Jamnica

Januszowa 44’ 44’ O O Kamienica

20 20

Naściszowa a k

ó Chruślice

z k s i

k a N o

Jelna i t

n 42’ 49 41’ 49 40’ 49 39’ 49 38’ 49 37’ 49 36’ 49 35’ 49 34’ 49 33’ 49 32’ 49 31’ 49 30’ 49

z sk c O O O O O O O O O O O O

o i O

Żeleźnikowa Mała Żeleźnikowa w

ą o Ł n P a z c

e 44 2. W dolinie Mostyszy Przez obniżenia Beskidu Niskiego 45

1 (0,0 km) Przystanek 4 Pod Berlową Na placu sportowym poniżej kościoła znajduje się kolejny przystanek z wiatą, mapą szlaku oraz stojakami na rowery. Spod Berlowej trasa szlaku rowerowego, biegnąc na zachód, zagłębia się w dolinę Binczarki, najpierw drogą, a potem 2 (4,5 km) Przystanek 5 Binczarowa ścieżką wśród pól docierając do przysiółka Pereliska. Tu za- kręca wokół ostatnich zabudowań wsi i dnem doliny z bie- DAWNA CERKIEW W BINCZAROWEJ giem potoku wraca na wschód. Zbudowana w roku 1760, na miejscu wcześniejszej świątyni prawosławnej, cerkiew grecko-katolicka pw. św. Demetriusza pełni obecnie rolę kościoła pa- Binczarowa rafialnego parafii św. Stanisława Biskupa Męczennika.

Jest to budowla trójdzielna, konstrukcji zrębowej, ze ścianami pokrytymi Otoczona górami i kompleksami leśnymi wieś Binczarowa, zamieszkiwana nie- gontem, a dachami blachą, a jej głównie późnobarokowe wyposażenie – iko- gdyś przez Łemków, po których pamiątką jest pięknie zachowana cerkiew z XVIII nostas, ołtarze boczne i obrazy pochodzą z VIII i XIX wieku. wieku z późnobarokowym ikonostasem we wnętrzu. To miejsce, wciśnięte po- między masyw Jaworza od północy a Ubocza od południa, jest jednym z pięk- CMENTARZ WOJENNY Z I WOJNY ŚWIATOWEJ niejszych w okolicach Grybowa. Tu lata są gorące, zimy długie, a śniegi głębokie. W sąsiedztwie cerkwi, po przeciwnej stronie drogi znajduje się cmentarz pa- Idealne miejsce na aktywną turystykę. rafialny. W jego najwyższym miejscu widoczna jest wydzielona skromna kwatera z mogiłą zbiorową – cmentarz wojenny nr 127.

Jego architektura, autorstwa Hansa Mayra, jest prosta. Grób zbiorowy nakryty został betonową płytą i zamknięty od północy niewysokim murem. Naprze- ciw schodków prowadzących na płytę mur jest rozcięty, a w lukę wpasowany jest ozdobny napis ze stali – 1914. Tablica na murze nosi inskrypcję:

KWATERA ŻOŁNIERZY POLEGŁYCH W CZASIE DZIAŁAŃ WOJENNYCH W 1915 ROKU – 60 ROSYJSKICH I 60 AUSTRO-WĘGIERSKICH. 46 2. W dolinie Mostyszy Przez obniżenia Beskidu Niskiego 47

Spod kościoła w Binczarowej szlak prowadzi lokalną dro- Spod cmentarza wojennego widać dach i wieżę zabytkowej gą na wschód, w stronę doliny Białej. We Florynce skręca dawnej cerkwi. Aby ją odwiedzić należy przejechać kolejne w drogę nr 981 Grybów – Krynica-Zdrój. Dalsza trasa pro- kilkaset metrów. Przy budynku szkoły we Florynce znajduje wadzi nią na południe, przez Florynkę, w dolinę Mostyszy. się miejsce postojowe.

3 (7,2 km) FLORYNKA – CMENTARZ WOJENNY NR 126 4 (7.6 km) DAWNA CERKIEW WE FLORYNCE

Florynka jest dawną wsią łemkowską, a obecny kościół parafialny pw. Najświęt- Przy wjeździe do Florynki warto zwrócić uwagę na niewielki cmentarzyk szego Serca Pana Jezusa to dawna cerkiew grecko-katolicka pw. św. Michała Ar- z pierwszej wojny światowej. Dla tego niewielkiego przydrożnego cmentarza chanioła, wzniesiona w końcu XIX wieku. Jest to budowla murowana z kamie- charakterystyczny jest pomnik z figurą wznoszącego się do lotu drapieżne- nia, o ścianach tynkowanych na biało, co stanowiło w tych stronach rzadkość. go ptaka. To turul – mityczny ptak Węgrów. Skromną architekturę cmentarza przytłumiły wielkie drzewa, pogrążające mogiły w cieniu i sprawiające, że Głównym elementem wyposażenia wnętrza jest klasycystyczny ikonostas z XIX wieku, a także dwa późnobarokowe ołtarze. z jadącego obok samochodu jest niemal niedostrzegalny.

To kolejny projekt Hansa Mayra. Pochowano tu 87 żołnierzy z armii austro- 5 (7,7 km) Przystanek 6 Florynka -węgierskiej i 16 z armii rosyjskiej poległych 13 grudnia 1914 roku – jak głosi Obok szkoły we Florynce znajduje się wiata przystankowa z mapą szlaku oraz inskrypcja w języku niemieckim i wyjątkowo również węgierskim. stojakami na rowery. Miejscowa tradycja mówi, że oprócz ofiar walk i potyczek w mogile znaleźli Florynka się honwedzi, którzy porąbali się wzajemnie podczas pijatyki.

Florynka to granicząca z Binczarową wieś leżąca w dolinie potoku Mostysza, wzdłuż drogi Grybów – Krynica. Okolica skolonizowana została pierwotnie już za- pewne w XIV wieku przez osadników z zachodu w ramach działalności biskupstwa krakowskiego, zorganizowanej w tak zwanym „kluczu muszyńskim”. Wieś Florynka założona została na prawie wołoskim w roku 1574 przez biskupa krakowskiego Franciszka Krasińskiego. Stała się jedną z ludniejszych i bogatszych wsi w okolicy, w wieku XIX liczyła ponad 3000 mieszkańców. W latach 1918 – 1920 stała się głów- nym ośrodkiem separatystycznej Ruskiej Narodowej Republiki Łemków. 48 2. W dolinie Mostyszy Przez obniżenia Beskidu Niskiego 49

Przy stacji paliw we Florynce (sklep) szlak kieruje się w drogę Trasa rowerowa natomiast prowadzi drogą w dół potoku boczną, biegnącą przez osiedle Wołoszczyny w kierunku lasu Szklarka na wschód, mając po prawej stronie las, a po lewej pod Dziłem (692 m n.p.m.). Prowadzą tędy również znaki żół- koryto potoku i rzadką zabudowę. To skrajnie południowy te szlaku pieszego na Ubocz. fragment Okrężnego Szlaku Rowerowego.

Po minięciu stromego wzniesienia po lewej stronie droga Droga, początkowo nieco błotnista, zmienia się na utwar- obniża się w dolinę potoku Szklarka. Przecinając puste pola dzoną i przechodzi na lewy brzeg Szklarki. Wkrótce dociera i łąki zagłębia się w las i dociera do koryta bezimiennego po- do skrzyżowania z drogą nr 981, Grybów – Krynica-Zdrój, toku, dopływu Szklarki, za którym szlaki się rozchodzą. Szlak gdzie znajduje się zadaszone miejsce postojowe z mapą rowerowy skręca w lewo, natomiast szlak pieszy skręca i stojakami na rowery. w prawo do góry. 6 (12,0 km) Przystanek 7 Dolina Mostyszy Skrzyżowanie z żółtym szlakiem pieszym relacji Nowy Sącz – Gorlice. To rejon ujścia Szklarki do Mostyszy, w sąsiedztwie leśniczówki Wołoszczyny – południowy skraj Florynki. Szlak pieszy korzysta przez pewien czas z utwardzonej drogi leśnej, którą zrobić można dodatkową wycieczkę w górę doliny wciskającej się pomiędzy wzniesienia Dziłu i Ubocza.

Wycieczka szlakiem żółtym na Ubocz

Odległość 5 900 m, podejścia 418/69 m, czas 1:15 h

Na dłuższą wycieczkę przez świerkowe lasy należy wybrać się pieszo, pozosta- wiając rower na przystanku Florynka – Szklarka. Po osiągnięciu siodła pomię- dzy Dziłem, a Uboczem szlak żółty skręca ku zachodowi i ostrym podejściem wydostaje się na grzbiet Ubocza. Po minięciu jego wierzchołka – 814,9 m n.p.m. – trawiasta ścieżka obniża się łagodnie aż do lasu Baniska, gdzie szlak żółty krzyżuje się ze szlakiem niebieskim, prowadzącym z Ptaszkowej przez Jaworze do Krynicy-Zdroju. Zalesie Górki

Zalesie Dolne O Dział O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O 20 44’ 20 45’ 20 46’ 20 47’ 20 48’ 20 49’ 20 5’ 20 51’ 20Lipnica52’ 20 53’ 20 54’ 20 55’ 20 56’ 20 57’ 20 58’ 20 59’ 21 00’ 20 01’ 20 02’ 21 03’ 20 04’ 20 05’ 21 06’ 21 07’ Podgwizdów Zaborówka Łużna Wielka Dół Łużniank Kamieniec Miłkowa Zagórze a Kościół XV w. Lisiaki L Grochowa ip Kościół XIV w. n Bobowa Niwy ic Dwór Długoszowskich z Synagoga XVIII w. Targowiska a n Krzyżówka k Poręby a Wyszanka Jelna Jankowa 133 Porąbka J a Zadziele Janczowa Ulesie n Bołdówki k Kirkut 49 Lipniczka o

Kawiory Jasionki w O 42’ 42’ i O an ka 49 Podlesie Półanki P Krzywda Ćwikłówka e Pola Łycz r ank Teluszowa Stróżna k Łąki a Dwór murowany Długoszowskich XX w. Koczanka ó Pola od Woli S w Pisanki Łyczana tr k ó a Hamry ż Zapady Za Lasem n i Bińkówka Podlesie a n Bochnia k a Kozłówki Małe Zagórze Słowikowa Tarnów Przylasek Wola Mszanka Mszanka Widomia Rzeki Podlesie Górzyna Łużańska Jeln Sośnie Zadziele Kozica ianka Siedlce Niecew Moroń Jamna bacówka Szalowa Nowa Wieś 49

Jeżów Nowa Wieś Barokowy kościół drewniany XVIII w. O 41’

41’ Kościół murowany XX w. Renesansowy dwór obronny XVI w.

O Podtrzycierz Dwór Skrzyńskich XIX w. 49 Wojnarowa  Bobowa Korzenna Kościół drewniany XVII w. Szerokie Ja sien Trzycierz Podtrzycierz ian Kozia Góra ka Wilczyska W Kościół drewniany XVI w. S ojn a a za arówk nk ló Równie Polna lnia w Zabrzeż Po k Podgwizdów a Łęka R H Mosteczna Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” Biedowa Librantowa Świegocin Bucze 49

Bieśnik O

Poddziale 40’ 40’ O Mostki  981 Wygony Ożenna 49 Spisak Kawiory Biała Pustki Zagóra Krużlowa Niżna rużlowia K nka a  Wyskitnian nk Gorlice Wiszyny Karczemne ka 131 a R rz Bystra st Naściszowa Mogilno  y Koniuszowa H B Chodorowa Podlesie Dwór XIX w. Ośrodek PAN Folwark Ośrodek im. Ojca Pio Stróże A Z R Kościół drewniany XVII w.  Wyskitna a 689,7 k Krużlowa 49 w Pośrednia Kościół drewniany XVI w. Zagórze Zielona Góra Pod Lasem Taborówka ó O

z 39’ 39’ Posadowa Wyżna

O s i c Widomia A

49 ś a Mogilska Osików N Zagórze Jodłowa Góra Podlesie Szyb naftowy Słopna Januszowa Maślana Góra Karczyska 752,9 Boguszowice Sikornik Klasztor ss. Dominikanek Rez. Cisów w Mogilnie Łęg Januszowski  Nowy Sącz Podedwór Potoki Kort tenisowy/lodowisko Nalepówki io  Wiatrówki S łków Brzezie Granice k G Dział a ro Rez. Jelenia Góra Podlesie Podgranice dk ów  Jodłowa Góra Pańskie Grabna k  Stara S Biała Niżna a Morskie Oko 49

Potoki Gorlice Rzeki 716,4 Piekiełko ło p Ścieżka dydaktyczna O 38’ 38’ n O Bania Wieś ia Kamionki Wojciechowa Góra nk 49 a Gródek 554,9 Siołkowa  Nadjazie Chruślice Węglarnia H Ośrodek Politechniki Warszawskiej Szklarka Bochenówka Podlesie Zalipie a G. Rosochatka Kirkut p Muzeum Para alne - Dwór XVII w. o Krasów 749,6 Dół Na Pólku Starowiejskie 130 R Piątkowa Muzeum Para alne Sztuki Ludowej.Ludowej Strzylawki Biała Synagoga XX w. Dwór Hoschów XIX w. 28 Zarębka Miastko Droga Dworskie Polanki 28 R  Magura Małastowska  Podgórze 129 74 Browar Grybów XIX w. Górki Folwark Wyciąg i trasa zjazdowa Skansen Łu Dwór obronny Gładyszów bink Zagórze 28  a Góry Psiarki Sośnie Dolne Szymbark Wolniki Grybów 49 S Gołąbkowice Kućmy Zajazd “U Krystyny” Zadziele 50 3. Wokół Chełmu 15,4 km / 1:15 godz. ud 51 oł O Działek 37’ 37’ R P L A Z R Łęgi za Górą O Granice Dolinki Badonie Pieronówka Bykówka 73 Dwór XIX w. 49 Z Cerkiew XIX w. Huciska Lipie Zagórze Zagórze Góry Szlak Pociecha Wi Kóstra Wólka ki elo B Nowy Sącz Ligęzówka s ku ew l i 560,3 l tu e ó ro l Cieniawa Na Wygonie r wy a Rzeki Wyżny Pagórek K Kąty G. Palenica n Zapadle PODCHEŁMIEk Na Dole 520,3 k la a Sz Krętówki Lipie Kościół drewniany XVI w. 

Styrek Biała Kaplica drewniana XX w. K Falkowa Ząbry K Poczekaj Niżny Pagórek Pałubówka R 643,0 a Obłazy Wyżna Kusiówka

m 9 Miejska Góra Mystków Radeckówka Ptaszkowa Gryblówka i  14,0 e Pagórek A Z Rolówka Michalikówka Księże 72 n Podpołudnie Izba regionalna i Oracze c Jamnica Kościół XVIII w. 49 a Łabowa Warchałówka Sadówka 15,4 km 1:15 godz. 500/360 niebieski Ropa

Mszalnica Centrum Sportów Zimowych Matołówka O 36’

36’ Dwór XIX w. O Śmigajka Wyżna Wielkie Pole H Nad Browarem 49 a k Pawlakówka G. Chełm Gorlice  Buczki Niżne Trasy biegów narciarskich n Kaplica drewniana XX w. Śmigajka Niżna a i Ziółkówka 778,2 647,7 Zabrzezina w a ł Pruskówka B G. Suchy Wierch KĄCLOWA 12,0 ia Zagóra Kunów P Podjaworze ła Kawówka Długość odcinka: Długość Czas przejazdu: Podjazdy/zjazdy: znaków: Kolor

Ścieżka dydaktyczna O trasie Garby Brzegówka 631,0 Wyżna Wola Pod Świnką Jawory Jaworze 981 Barbarzaki Czarna Kamionka Smakówka Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego Kruczki Cerkiew drewniana XVIII w. Głębuczek Wyżne Chebdówka 701,6 Pazgówka K Wiśniowa Góra Bielanka ró Kąclowa Kowalówka ló 10,0 Podziałówka Góry w Równie Szczecinówka k  49 Jaroszówka a Podchełmie Wierzchy O

Głębuczek 35’ 35’

O Królowa  Cerkiew drewniana XIX w. G. Postawne Nowakówka Cegielnia 49 Nowy Sącz Skrabówka Durlakówka Polska Królowa 760,9 Lipie Pod Madynianką Motykówka K Górna Zagrody am Kościół murowany XVII w. 8 8,0 Kmakówka ion  ka Kościół drewniany XX w. Kamionka Za Górą Bogacz Potok  Cerkiew drewniana XX w. Łos G. Jaworze ian Pod Berli Deciówka Garłaszówka ka Wielka 880.0 Wieża widokowa Za Garbem Rachelówka Wawrzka Pod Styrem Kamionka WAWRZKA Za Socholem Drągówka Królowa Szewska Ulica 7. Dolina Mostyszy, Mała Kosówka Podlipa Łosie Mała Góra Za Białą 128 Działek Polska Pod Berlową Zadział Stolarzówka Dworskie Surmówka Bogusza 6,0 Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana XIX w. W Polu  49 Niżna Zarębek G. Łysiec O 34’ 34’ Sz 662,8 O Ptakówka Niżna lak Pu 49 Zakówka Pereliska 127 ł - S, 9. Pod Podchełmie 8. Wawrzka, chełmie N, Kaplica. Po drodze warto odwiedzić zabytki drodze warto odwiedzić zabytki Po architektury drewnianej, cerkiewkę w Kąclowej i na i kościółki w Wawrzce Podchełmiu. PRZEBIEG TRASY: Tonia a Baumówka  ski G. Kiczera Żdżar Binczarowa ego ik Pod Wawrzką 609,4 zn R c BIAŁA wka Pniaki ą Niwy Koniec Wsi o Cerkiew drewniana XVI w. czaró Ł z in 4,0 B Hamernia K Bratyszowiec t o Binczarki am Popardowa Kąty  ie k Łazy 126 n i ic Hebdówka a Klimkówka G. Czertyżyki Wola 622,8 Cerkiew murowana XIX w. Pod Brunarami Za Górą Nawojowa 763,5 G. Podwojenne Łęg 737,0 Na Margani Margań Wyżna G. Terpackie Niżne 790,5

G. Margań Wyżna 2,0 Sikornik 692,2 Przebudowa 49 G. Dził  O

33’ A Z Stary Tracz G. Jaworzyna 33’ O Jaszkowa c Homrzyska  Jamnica G. Tokarnia 49 e 821,6 i Bukowiec G. Margań Niżna Florynka w 830,2 o k G. Kozie Żebro Pod Kiczarą Flasza u 776,0 G. Ubocz B B 888,0  Brunary Niżne i

815,0 Wołoszczyny a

DOLINA MOSTYSZY km ł  a

Rybień 877,0 3. POMIĘDZY BIAŁĄ A CHEŁMEM widoki Beskidu Niskiego Dalekie Odcinek trzeci szlaku rowerowego wiedzie otwartymi wzniesieniami ciągnącymi się pomiędzy doliną Białej Chełmu. a pokrytą lasem kopułą strome podjazdy Długie, choć niezbyt dalekimi są pięknymi, wynagradzane widokami gór Beskidu Niskiego. G. Kopa Frycowa G. Czerszka 550 500 450 400 350

m n.p.m. 671,6 G. Kopiec 7 Kamionki Suchy  870,5 708,5 Nosalówka Za Mostem G. Dział Baranowa  a Brunary Kopciowa k G. Kiczera Wielka 49 Żeleźnikowa Mała 815,0 r M a Sołtysowa Maciejowa l o 694,2 707,9 O k 32’ 32’ am s O K ienic z a S G. Pasieczna t y Cerkiew drewniana XVIII w. G. Sucha Homola  R s Wysowa op 49 636,4 a z Bącza Potok a Pod Polanami Cerkiew drewniana XIX w. Kunina Wysowa  Brunary Wyżne Łabowa Kościół drewniany XX w. Pustka Kamianna Berest Klimczaki Kotów Czarna Cerkiew drewnianamurowana XVIII w. Cerkiew drewniana XX w. Pod Kamienną Muzeum Pszczelarstwa G łębo Homrzyska Czaczów H ka Cerkiew drewniana XVIII w. Koci Rynek Wyżnia Łabowa Dom Pszczelarza Wyciąg i trasa zjazdowa Brunary C Na Wierzchu Malikówka za c Cempówka Krynica Zdrój Cerkiew drewniana XVIII w. rn ie a 49 a ow k z O

r 31’ 31’ c

O e a Patronówka m z Polany 49 Po o C yn H z c to k Wróblówka l o e t 774,4 ecz k o ok F Pańskie a P Pałyga Ormantówka ot P G. Hłocza n ki o s ań z

w is U Śnietnica Cerkiew drewniana XVIII w. z h K G. Groń

d r am a y 747,1 s ł i ń e k n

s k S i a k c a k i n i P G. Jaworynki ia o c ś G. Kiczera t Złotne Składziste o e 755,7 r k G. Kruhla e 647,2 654,0 B 49 O 30’ 30’ O 981 Berest 49 Barnowiec Łabowiec S taw is za O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O n O O O 20 44’ 20 45’ 20 46’ 20 47’ 20 48’ 20 49’ 20 5’ 20 51’ 20 52’ 20 53’ 20 54’ 20 55’ 20 56’ 20 57’ 20 58’ 20 59’ 21 00’ 20 01’ 20 02’ 21 03’ 20 04’ ka 20 05’ 21 06’ 21 07’ 52 3. Pomiędzy Białą a Chełmem Dalekie widoki Beskidu Niskiego 53

1 (0,0 km) Przystanek 7 Dolina Mostyszy Miejsce zbiegu trzech dolin: Białej, Binczarówki i Mostyszy to szeroka kotlina śródgórska, w której ulokowała się bogata Przystanek Dolina Mostyszy to skrajnie południowy odcinek w urodzajne ziemie Florynka. Wielkość tej kotliny zaobser- szlaku, stąd jego trasa zawraca ku północy. Prowadzi krótko wować można z mostu na Białej, patrząc w kierunku zachod- wzdłuż drogi nr 981 Grybów – Krynica-Zdrój, a potem odbija nim, gdzie horyzont zamykają dość niepozorne stąd płaskie w prawo i jeszcze raz w prawo by drogą gruntową biegnącą piramidy Modynianki i Jaworza. tuż nad brzegiem Mostyszy zataczać łuk wokół Florynki. Skrzyżowanie z Wielokulturowym Szlakiem Ro- Mijając kolejne jazy i brody dróżka zamienia się w ścieżkę, werowym relacji Przełęcz Wysowska – Bobowa. która przecina nadrzeczne zadrzewienia i wyprowadza z po- Jest to szlak łącznikowy dla Karpackiego Szlaku wrotem na wiejską drogę. Wkrótce pokazuje się nowy mo- Rowerowego. stek. Tu Szlak Okrężny przechodzi na drugi brzeg Mostyszy. Podróżowanie tym szlakiem na południe, w kierunku Przełęczy Wysowskiej to najlepsza opcja poznania krajobrazów i śladów kultury dawnej łemkowsz- Betonowa droga najpierw kieruje się z powrotem w górę Mo- czyzny. styszy, a potem skręca na wschód i wspina się na otwarty wi- Szlak prowadzi początkowo doliną Białej przez Brunary i Śnietnicę, a potem dokowy grzbiet pod pokrytą lasem kopułą Kiczory. poprzez płytką przełęcz pomiędzy Stawiszą a Hańczową przedostaje się w do- linę Ropy i dociera do Wysowej, niewielkiego uzdrowiska wśród górskich łąk Na szczycie grzbietu trasa kieruje się drogą poprzeczną i lasów. w lewo na północny zachód i długim zjazdem dociera do dro- Mijane wsie zdobią doskonale zachowane dawne łemkowskie cerkiewki, cen- gi Florynka – Brunary i skręca nią w prawo. Droga ta biegnie ne zabytki Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. dawnym szlakiem doliną Białej na Węgry (obecnie Słowacja) przez łemkowskie wsie Brunary, Śnietnica, Izby.

Po chwili pokazuje się skrzyżowanie z drogą na Ropę biegną- cą w lewo na północ, szlak skręca nią na most na Białej, tu warto się zatrzymać. 54 3. Pomiędzy Białą a Chełmem Dalekie widoki Beskidu Niskiego 55

Po raczej płaskim, dolinnym odcinku szlaku zaczyna się jego Po prawej stronie pojawiają się znaki pieszego szlaku niebie- odcinek górski. Różnica wysokości pomiędzy mostem na Bia- skiego, który będzie towarzyszył przez kilkaset metrów tra- łej a wsią Wawrzka, leżącą na południowych zboczach Cheł- sie rowerowej. mu (779 m n.p.m.), to 150 metrów. Na szczęście pokonuje się ją długim, prawie trzy kilometrowym podjazdem. Skrzyżowanie z niebieskim szlakiem pieszym relacji Grybów – Wysowa. Wawrzka Z najwyższego punktu trasy, w okolicy wieży telekomunika- Ta najwyżej położona wieś w gminie Grybów, to dawna wieś łemkowska, czego cyjnej, otwiera się widok na masywny grzbiet Jaworza poza pamiątką jest niewielka drewniana cerkiewka, której budowę rozpoczęto w 1935 doliną Białej oraz wzniesień Dziłu i Ubocza nad doliną Mosty- roku. Miejscowość położona jest w niewielkiej kotlince powyżej 500 m n.p.m. szy. Na wschodzie pojawia się natomiast szeroka przestrzeń u południowych stoków kulminacji góry Chełm. Przez Wawrzkę prowadzi ma- doliny Ropy z Pieninami Gorlickimi. W bezpośrednim są- lownicza droga z Florynki nad Białą do Ropy, zaś z Chełmu na południe biegnie siedztwie wznosi się ciemna kopuła Chełmu. To całkiem nowa turystyczny szlak pieszy im. Kazimierza Pułaskiego, Grybów – Wysowa. perspektywa Gór Grybowskich.

Na skrzyżowaniu za wieżą telekomunikacyjną szlak rowerowy skręca w prawo – ale warto tu skręcić w lewo i drogą ze 2 (5,2 km) DAWNA CERKIEW W WAWRZCE znakami szlaku pieszego – żółtego dotrzeć do malowniczo położonego miejsca naznaczonego historią. Budowana przed drugą wojną światową, jako cerkiew prawosławna, pełni obecnie rolę kościoła filialnego parafii we Florynce. Skromna, ale stylowa budowla o konstrukcji zrębowej stanowi jakby miniaturę starszych cerkwi greko- Skrzyżowanie z żółtym szlakiem pieszym relacji katolickich, jakie można zobaczyć w dolinie Białej – Brunary, Śnietnica, Banica. Nowy Sącz – Gorlice.

Przed szczytem wzniesienia warto spojrzeć do tyłu, gdzie W kierunku zachodu szlak obniża się w dolinę Białej biegnąc odsłania się daleka perspektywa niskich gór na południu. Po- w stronę Florynki. Obok drogi na łące widać kępę drzew skry- między nimi wije się dolina Białej. wającą zadbany cmentarz wojenny. 56 3. Pomiędzy Białą a Chełmem Dalekie widoki Beskidu Niskiego 57

3 (>0,7 km) CMENTARZ WOJENNY NR 128 Białej. Za nią ciemnieje lasami masyw Modynianki przesłania- jący odleglejsze Jaworze. Za kotlinką dopływu Motykowskiego Cmentarz położony jest na wzgórzu Prywały – jako jedyny tak wysoko w okolicach Potoku szlak rowerowy zaczyna obniżać się w kierunku Kąc- Grybowa. Dzięki starannej opiece mieszkańców Wawrzki zachował się w dobrym stanie i oryginalnej formie. Jego ogrodzenie stanowią stalowe rury na niskich be- lowej, aż dociera do koryta Białej. Tu przy moście znajduje się tonowych słupkach, natomiast dwie zbiorowe mogiły oznaczone są nagrobkami informacja o dojeździe do pobliskiego drewnianego kościółka. z żeliwnymi krzyżami. Kąclowa Najbardziej charakterystycznym elementem cmentarza jest wysoki krzyż z belek drewnianych, nakryty półkolistym blaszanym daszkiem. To autorski podpis projek- tanta cmentarza – Hansa Mayra. Tego typu krzyże jego projektu zobaczyć można Kąclowa rozległa i gęsto zabudowana wieś nad Białą, w miejscu, gdzie jej dolina na wielu innych zachodniogalicyjskich cmentarzach wojennych. W mogiłach po- oddziela masyw Jaworza od masywu góry Chełm. Z okolic Grybowa doskonale chowano 13 żołnierzy austriackich i 30 rosyjskich poległych w roku 1914. widoczna jest biała sylwetka dużego kościoła w Kąclowej w centralnym miejscu odległej doliny. Drugim charakterystycznym akcentem miejscowości jest spory tar- Od skrzyżowania w prawo, na krótkim odcinku szlakowi ro- tak przecierający drewno iglaste i liściaste. Nieco na uboczu, przy drodze do Krynicy werowemu towarzyszą znaki szlaków pieszych: żółtego, stoi na niewielkim wzniesieniu piękny drewniany kościółek wzniesiony na początku z Nowego Sącza do Gorlic przez Ubocz i Chełm, oraz niebie- dwudziestego wieku w popularnym wówczas „stylu narodowym”. Ponad Kąclową skiego, z Grybowa do Wysowej grzbietami Beskidu Niskiego prowadzi z Grybowa na Jaworze turystyczny szlak pieszy – znaki zielone. pomiędzy doliną Białej i doliną Ropy.

Zbliżywszy się do granicy lasu pod Chełmem, szlak skręca w wąską drogę osiedlową okrążającą wierzchołek Chełmu od zachodu. Znajduje się tu przystanek ze stojakami na rowery.

4 (7,9 km) Przystanek 8 Wawrzka, Podchełmie S

Droga przez osiedle Wystranka biegnie na wysokości około 500 m n.p.m, wśród malowniczo położonych gospodarstw. Łagodne stoki opadają spod Chełmu łąkami i polami w dolinę 58 3. Pomiędzy Białą a Chełmem Dalekie widoki Beskidu Niskiego 59

KOŚCIÓŁ pw. św. WOJCIECHA BISKUPA Skrzyżowanie z niebieskim szlakiem pieszym relacji Grybów – Wysowa. W Kąclowej, przy drodze na Krynicę-Zdrój, stoi kościół, który na pierwszy rzut oka niewiele się różni od oglądanych gdzie indziej kościołów drewnianych – gotyckich i barokowych. W konstrukcji zrębowo-słupowej, z oszalowanymi Droga okrąża kopułę Chełmu od północy i wyprowadza na ścianami i wielopołaciowym dachem krytym blachą, jest też uznany za zaby- szerokie wypłaszczenie z widokiem na kotlinę Grybowa i po- tek, mimo, że powstał w pierwszej połowie XX wieku. falowaną powierzchnię pogórza.

Kościół pw. św. Wojciecha Biskupa, został zaprojektowany przez architekta Skrzyżowanie z Wielokulturowym Szlakiem Ro- Zdzisława Mączeńskiego, w ścisłym nawiązaniu do tradycji dawnego budownictwa regionalnego. werowym relacji Przełęcz Wysowska – Bobowa

Dalsza droga biegnie początkowo wzdłuż Białej, potem za- W dół, w kierunku Grybowa prowadzą stąd znaki czerwone czyna się ponowny wjazd pod Chełm. Podjazd jest łagodny, Wielokulturowego Szlaku Rowerowego – to możliwość pod samym szczytem wzniesienia do szlaku rowerowego zakończenia etapu trasy Szlaku Okrężnego i ewentualnego ponownie dołączają znaki niebieskie szlaku pieszego, prowa- rozpoczęcia daszej podróży w innym dniu z tego miejsca. dzącego przez Chełm na południe w kierunku Wysowej. 4 (15,4 km) Przystanek 9 Podchełmie N, Kaplica

Przy rozwidleniu dróg znajduje się miejsce postojowe z zadaszeniem, mapą szlaku oraz stojakami na rowery. To dobre miejsce widokowe, szczególnie warto znaleźć się tu o zachodzie słońca.

Dwieście metrów niżej chowa się w cieniu starych lip piękny drewniany kościółek – kolejny przykład architektury w stylu narodowym, nawiązującym do tradycji dawnego budownictwa. 60 3. Pomiędzy Białą a Chełmem Dalekie widoki Beskidu Niskiego 61

KAPLICA NA PODCHEŁMIU zbocze tuż pod ostrą ścianą kopuły Chełmu, której stoki mają chwilami nachy- lenie większe od 45 stopni. Urodziwy kościółek na Podchełmiu zbudowany został w roku 1934 przez bra- ci Dziedziaków (ks. Ignacy i ks. Bernardyn). Kościół drewniany z wieżą, w stylu Na linii podcięcia zbocza widać w lesie, opodal drogi, szereg studni ujmujących regionalnym kryty blachą, otoczony drewnianym płotem wykładanym gon- wodę. Droga mija leśną składnicę drewna i wydostaje się na otwartą przestrzeń tami, osłonięty starymi lipami, pełni latem rolę kaplicy polowej – u stóp góry po wschodniej stronie kopuły Chełmu. Dobrze widać stąd miejscowość Ropę Chełm. Zbudowano go z pomocą mieszkańców Podchełmia na styku trzech z wieżą kościoła, a przy dobrej pogodzie powinny być widoczne dalekie Gorlice. parafii: Grybów, Kąclowa, Ropa. Dwaj bracia kapłani wznieśli go dla swoich rodziców, którzy z powodu podeszłego wieku nie mogli już przychodzić do Dalej idziemy przez otwartą przestrzeń z luźną zabudową nowych domów kościoła parafialnego w Grybowie. dochodząc do drogi asfaltowej Wawrzka – Ropa. Teraz ku południowi odsłania się pofalowany krajobraz wzniesień Beskidu Niskiego aż po grań Karpat z wi- W czasie ostatniej wojny nieraz przychodzili do tego kościółka na mszę świę- doczną w dali kulminacją Lackowej. Asfaltem kierujemy się w prawo w stronę tą okoliczni partyzanci, dlatego Niemcy nazwali go „Banditenkirche”. Jednym Wawrzki mając po prawej strome zbocza Chełmu. z żołnierzy AK oddziału „Żbik” działajacego w tej okolicy był późniejszy bi- skup diecezji tarnowskiej ks. Józef Gucwa, pochodzący z Kąclowej. W roku Po przejściu jednego kilometra skręcamy w prawo w wąską betonową drogę. 1984 ustawiono obok tego kościółka pomnik ku czci pomordowanych w cza- Prowadzi ona w kierunku zabudowań pod Chełmem i dalej wzdłuż granicy sie ostatniej wojny mieszkańców ziemi grybowskiej. Spod kościółka rozciąga podcięcia stoku góry. To droga powrotna na północ. Przez pierwszy kilometr się daleka panorama Pogórza i Gór Grybowskich. towarzyszą jej zabudowania przysiółka Podchełmie. Po przekroczeniu potoku biegnie skrajem lasu i łąk opadających w kierunku leżącej w dolinie Kąclowej, Pozostawiając rower na przystanku Podchełmie Kaplica wy- gdzie dostrzec można wśród drzew szczyt wieży zabytkowego drewnianego brać się można pieszo na wycieczkę wokół Chełmu. kościoła. Ten fragment trasy prowadzi przez zupełne pustki i jest bardzo malowniczy, je- Spacer wokół Chełmu, bez znaków Grybów dynym problemem jest fakt, że droga rozpływa się Podchełmie ostatecznie gdzieś na łące. Odległość 8,6 km, podejścia 132 m, czas 2:30 h Należy wówczas skierować się na Ruszamy spod kościółka drogą asfaltową w kierunku coraz bliższej kopuły przełaj w górę zbocza, gdzie po Chełmu. Po paru chwilach marszu otwiera się, po lewej stronie, daleka per- dość ostrym, ale krótkim (180 spektywa doliny Ropy, a za nią lesiste grzbiety Pienin Gorlickich. Po prawej m) podejściu wejdziemy na hełm C stronie ciemne pasmo Jaworza, a na zachodzie wyraźnie odcinająca się na tle Ropa drogę leśną ze znakami odległego Beskidu Wyspowego Rosochatka ponad Cieniawą. Patrząc do tyłu 778,4 szlaku niebieskiego, któ- w stronę Grybowa, widzi się też dalekie wzniesienia Pogórza Ciężkowickiego. rym zejdziemy z góry i do- trzemy do parkingu przy Dąbrowa Na północy panoramę zamyka, łagodne z tej perspektywy, wzniesienieKraków Maśla- kościele na Podchełmiu. nej Góry. Warto się tu rozglądać, bo droga zaraz zanurza się w las i trawersuje Kąclowa Nowy Sącz

Wawrzka

Binczarowa

Pod Berlową

Bistuszowa

Sądecki Park Etnograczny Lasek Falkowski Zalesie Górki

Jeżów Nowa Wieś Barokowy kościół drewniany XVIII w. O 41’

41’ Kościół murowany XX w. Renesansowy dwór obronny XVI w.

O Podtrzycierz 62 Dwór Skrzyńskich XIX w. 63

49 4. Pod Maślaną Górą Wojnarowa  Bobowa 10,6 km / 1 godz. Korzenna Kościół drewniany XVII w. Szerokie Ja sien Trzycierz Podtrzycierz ian Kozia Góra ka Wilczyska W Kościół drewniany XVI w. S ojn a a za arówk nk ló Równie Polna lnia w Zabrzeż POLNA Po k Podgwizdów a Łęka R H 12 Mosteczna Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” Biedowa Librantowa Świegocin Bucze 49 10,0

Bieśnik O

Poddziale 40’ 40’

O Mostki 10,6 km 1 godzina 163/394 niebieski  981 Wygony Ożenna 49 Spisak Kawiory Biała Pustki Zagóra Krużlowa Niżna rużlowia K nka 11 a  Wyskitnian nk Gorlice Długość odcinka: Długość Czas przejścia: Podjazdy/zjazdy: znaków: Kolor k Wiszyny Karczemne O trasie a 131 a R rz Bystra st Naściszowa Mogilno  y B

Koniuszowa H8,0 Chodorowa Podlesie Dwór XIX w. Ośrodek PAN Folwark Ośrodek im. Ojca Pio Stróże A Z R Kościół drewniany XVII w. WYSKITNA  Wyskitna a 689,7 k Krużlowa 49 w Pośrednia Kościół drewniany XVI w. Zagórze Zielona Góra Pod Lasem Taborówka ó O

z 39’ 39’ Posadowa Wyżna

O s i c Widomia A

49 ś a Mogilska Osików - N Zagórze Jodłowa Góra Podlesie Szyb naftowy Słopna Januszowa Maślana Góra Boguszowice Karczyska 752,9 Sikornik Klasztor6,0 ss. Dominikanek Rez. Cisów w Mogilnie Łęg Januszowski  Nowy Sącz Podedwór Potoki Kort tenisowy/lodowisko Nalepówki io  Wiatrówki S łków Brzezie Granice k G Dział a ro Rez. Jelenia Góra Podlesie Podgranice N, Ka 9. Podchełmie dk ów  Jodłowa Góra Pańskie Grabna k  Stara S Biała Niżna a Morskie Oko 49

Potoki Gorlice Rzeki 716,4 Piekiełko ło p Ścieżka dydaktyczna O 38’ 38’ n O Bania Wieś ia Kamionki Wojciechowa Góra nk 49 554,9 a Gródek Siołkowa 4,0  plica, 10. Gródek, 11. Wyskitna, 12 Polna. w dole pomiędzy nimi dostrzec można ostrą Grybów z charakterystyczną W opcji Katarzyny. św. wieżą kościoła spacer pieszy na Maślaną Górę. PRZEBIEG TRASY: Nadjazie Chruślice Węglarnia H Ośrodek Politechniki Warszawskiej Szklarka Bochenówka Podlesie Zalipie a G. Rosochatka Kirkut p Muzeum Para alne - Dwór XVII w. 10 o Krasów 749,6 Na Pólku Starowiejskie R Dół 130 - GRÓDEK Piątkowa Muzeum Para alne Sztuki Ludowej.Ludowej Strzylawki Biała Synagoga XX w. Dwór Hoschów XIX w. 28 Zarębka Miastko Droga Dworskie Polanki 28 R  Magura Małastowska  Podgórze 129 74 Browar Grybów XIX w. Górki Folwark Wyciąg i trasa zjazdowa Skansen Łu Dwór obronny Gładyszów bink Zagórze 28  a Góry Psiarki Sośnie Dolne

2,0 Szymbark Wolniki Grybów 49 S Gołąbkowice Kućmy Zajazd “U Krystyny” Zadziele ud oł O Działek 37’ 37’ R P L A Z R Łęgi za Górą O Granice Dolinki Badonie Pieronówka Bykówka 73 Dwór XIX w. 49 Z Cerkiew XIX w. Huciska Lipie Zagórze Zagórze Góry Szlak Pociecha Wi Kóstra Wólka ki elo B Nowy Sącz Ligęzówka s ku ew l i 560,3 l tu e ó ro l Cieniawa Na Wygonie r wy a Rzeki Wyżny Pagórek K Kąty G. Palenica n Zapadle ak Na Dole 520,3 k

l PODCHEŁMIE km a Krętówki Sz  Styrek Lipie Kościół drewniany XVI w. POD MAŚLANĄ GÓRĄ 4. pogórzem a Grybowskimi Górami Pomiędzy okrężnej Odcinek czwarty trasy stopniowo opuszcza strefę górską i kieruje się na pogórze otaczające masyw Maślanej Góry. Wzniesienia Gór Grybowskich uka Wyskitnej z całkiem zują się z okolic Czasem daleko nowej perspektywy. Biała

530 480 430 380 330 Kaplica drewniana XX w. K Falkowa Ząbry K 643,0 Poczekaj Niżny Pagórek Pałubówka m n.p.m. R a Obłazy Wyżna Kusiówka

m 9 Mystków Radeckówka Ptaszkowa Gryblówka Miejska Góra i  e Pagórek A Z Rolówka Michalikówka Księże 72 n Podpołudnie Izba regionalna i Oracze c Jamnica Kościół XVIII w. a Łabowa Mszalnica Warchałówka Sadówka Ropa 49 Centrum Sportów Zimowych Matołówka O 36’

36’ Dwór XIX w. O Śmigajka Wyżna Wielkie Pole H Nad Browarem 49 a k Pawlakówka G. Chełm Gorlice  Buczki Niżne Trasy biegów narciarskich n Kaplica drewniana XX w. Śmigajka Niżna a i Ziółkówka 778,2 647,7 Zabrzezina w a G. Suchy Wierch ł Pruskówka Bia Zagóra Kunów P Podjaworze ła Ścieżka dydaktyczna Kawówka Garby Brzegówka 631,0 Wyżna Wola Pod Świnką Jawory Jaworze 981 Barbarzaki Czarna Kamionka Smakówka Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego Kruczki Cerkiew drewniana XVIII w. Głębuczek Wyżne Chebdówka 701,6 Pazgówka K Wiśniowa Góra Bielanka ró Kąclowa Kowalówka ló Podziałówka Góry w Równie Szczecinówka k  49 Jaroszówka a Podchełmie Wierzchy O

Głębuczek 35’ 35’

O Królowa  Cerkiew drewniana XIX w. G. Postawne Nowakówka Cegielnia 49 Nowy Sącz Skrabówka Durlakówka Polska Królowa 760,9 Lipie Pod Madynianką Motykówka K Górna Zagrody am Kościół murowany XVII w. Kmakówka ion  ka Kościół drewniany XX w. Kamionka Za Górą Bogacz Potok  Cerkiew drewniana XX w. Łos G. Jaworze ian Pod Berli Deciówka Garłaszówka ka Wielka 880.0 Wieża widokowa Za Garbem Rachelówka Wawrzka Pod Styrem Kamionka  Za Socholem Drągówka Królowa Szewska Ulica Mała Kosówka Podlipa Łosie Mała Góra Za Białą 128 Działek Polska Pod Berlową Zadział Stolarzówka Dworskie Surmówka Bogusza Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana XIX w. W Polu  49 Niżna Zarębek G. Łysiec O 34’ 34’ Sz 662,8 O Ptakówka Niżna lak Pu 49 Zakówka Pereliska 127 Tonia ła Baumówka  ski G. Kiczera Żdżar Binczarowa ego ik Pod Wawrzką 609,4 zn R c wka Pniaki ą Niwy Koniec Wsi o Cerkiew drewniana XVI w. czaró Ł z Bin Hamernia K Bratyszowiec t o Binczarki am Popardowa Kąty  ie k Łazy 126 n i ic Hebdówka a Klimkówka G. Czertyżyki Wola 622,8 Cerkiew murowana XIX w. Pod Brunarami Za Górą Nawojowa 763,5 G. Podwojenne Łęg 737,0 Na Margani G. Terpackie Niżne 790,5 G. Margań Wyżna Margań Wyżna Sikornik 692,2 Przebudowa 49 G. Dził  O

815,0 Wołoszczyny a

ł  a Frycowa Rybień 877,0 G. Kopa G. Czerszka 671,6 G. Kopiec Kamionki Suchy  870,5 708,5 Nosalówka Za Mostem G. Dział Baranowa  a Brunary Kopciowa k G. Kiczera Wielka 49 Żeleźnikowa Mała 815,0 r M a Sołtysowa Maciejowa l o 694,2 707,9 O k 32’ 32’ am s O K ienic z a S G. Pasieczna t y Cerkiew drewniana XVIII w. G. Sucha Homola  R s Wysowa op 49 636,4 a z Bącza Potok a Pod Polanami Cerkiew drewniana XIX w. Kunina Wysowa  Brunary Wyżne Łabowa Kościół drewniany XX w. Pustka Kamianna Berest Klimczaki Kotów Czarna Cerkiew drewnianamurowana XVIII w. Cerkiew drewniana XX w. Pod Kamienną Muzeum Pszczelarstwa G łębo Homrzyska Czaczów H ka Cerkiew drewniana XVIII w. Koci Rynek Wyżnia Łabowa Dom Pszczelarza Wyciąg i trasa zjazdowa Brunary C Na Wierzchu Malikówka za c Cempówka Krynica Zdrój Cerkiew drewniana XVIII w. rn ie a 49 a ow k z O

r 31’ 31’ c

O e a Patronówka m z Polany 49 Po o C yn H z c to k Wróblówka l o e t 774,4 ecz k o ok F Pańskie a P Pałyga Ormantówka ot P G. Hłocza n ki o s ań z

w is U Śnietnica Cerkiew drewniana XVIII w. z h K G. Groń

d r am a y 747,1 s ł i ń e k n

s k S i a k c a k i n i P G. Jaworynki ia o c ś G. Kiczera t Złotne Składziste o e 755,7 r k G. Kruhla e 647,2 654,0 B 49 O 30’ 30’ O 981 Berest 49 Barnowiec Łabowiec S taw is za O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O n O O O 20 44’ 20 45’ 20 46’ 20 47’ 20 48’ 20 49’ 20 5’ 20 51’ 20 52’ 20 53’ 20 54’ 20 55’ 20 56’ 20 57’ 20 58’ 20 59’ 21 00’ 20 01’ 20 02’ 21 03’ 20 04’ ka 20 05’ 21 06’ 21 07’ 64 4. Pod Maślaną Górą Pomiędzy Górami Grybowskimi a pogórzem 65

1 (0,0 km) Przystanek 9 Podchełmie Kaplica 2 (3,7 km) Przystanek 10 Gródek kościół

Opuszczając Podchełmie ze skrzyżowania dróg nad kaplicą Na placu parkingowym obok kościoła znajduje się miejsce po- szlak rowerowy kieruje się drogą gruntową na północ, obni- stojowe z zadaszeniem, mapą szlaku i stojakami na rowery. żając wśród zabudowań osiedla Paluchówka do skraju lasu. Za szpalerem modrzewi zostaje ciemna kopuła Chełmu. KOŚCIÓŁ p.w NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO

Kościoły murowane z czerwonej cegły, najczęściej w stylu neogotyckim, Łagodnym zjazdem trasa przecina las i mijając samotne gospo- powstały na przełomie wieków XIX i XX w wielu miejscowościach pogórza, darstwo dociera do przełęczy o potocznej nazwie Ropska Góra. świadcząc o rosnącej zamożności i ambicjach mieszkańców. Ich wysokie wie- Tu przekracza drogę krajową nr 28, odcinek Grybów – Gorlice. że stanowią obecnie charakterystyczny element tutejszego krajobrazu. Kościół w Gródku zbudowany został w 1911 r., ale konsekrowany był dopiero Jest to miejsce o największym natężeniu ruchu samochodo- po I wojnie światowej w roku 1921. To neogotycka w formie budowla muro- wego na całej trasie Okrężnego Szlaku Rowerowego i należy wana z cegły oraz kamienia, jej siodłowe dachy pokryte są dachówką. Szkar- py korpusu dodają masywności sylwetce kościoła. tu zachować wyjątkową ostrożnośc – zwłaszcza przy jeździe grupowej lub z dziećmi. Gródek Po drugiej stronie drogi zaczyna się podjazd na wzniesienie Liszkowej Góry (562,2 m n.p.m.). Szlak nieco tu kluczy pomię- Gródek – wieś leżąca na dziale wodnym pomiędzy dolinami Białej i Ropy, pomię- dzy z rzadka rozrzuconymi gospodarstwami osiedla Zagórze dzy dwoma dużymi wzniesieniami Maślanej Góry (752,9 m n.p.m.) oraz Chełmu i prowadzi w dół malowniczym leśnym jarem pomiędzy dwoma (778,4 m n.p.m.). Jej najbliższe otoczenie ma typowo podgórski krajobraz z pola- wierzchołkami Liszkowej. mi uprawnymi i pastwiskami dochodzącymi do granicy lasów świerkowych na wysokości ponad 500 m n.p.m. Z okolic Gródka, podobnie jak z Wiskitnej, roz- Po północnej stronie wzniesienia pojawia się widok na doli- ciąga się widok na góry Grybowskie, z tą różnicą, że w bardziej lesistej oprawie. nę Grodkówki i ograniczający ją masyw Maślanej Góry. Na Wspaniała okolica na dalekie spacery piesze i rowerowe. wprost piętrzy się czerwona wieża kościoła w Gródku – do niej kieruje się droga. 66 4. Pod Maślaną Górą Pomiędzy Górami Grybowskimi a pogórzem 67

Od przystanku przy kościele szlak prowadzi początkowo drogą Dojazd do cmentarza wojennego nr 131 przez Gródek w kierunku Białej Niżnej. Za pierwszym zakrę- Najpierw, w osiedlu W Granicach należy skierować się w lewo na zachód z tra- tem po prawej stronie pokazuje się łączka, w kotlinie Cisowego sy Okrężnego Szlaku Rowerowego i utwardzoną drogą przejechać 1350 me- Potoku, pod kamienną tamą i kaskadą wody. trów.

Następnie, przy posesji z numerem Wyskitna nr 410 należy skręcić w prawo Na wysokości osiedla Totoziówka szlak opuszcza drogę nad w nową drogę betonową docierając nią jedynie do skraju posesji. Tu skręcić Grodkówką i skręcając w prawo kieruje się w górę między do- w lewo w trawiastą drogę gruntową i mijając otwarte pole dojechać do kolejnej mami. Dróżką nad strumieniem wznosi się wśród pól coraz wy- posesji, przed którą należy znowu skręcić w lewo na południe by po chwili zna- leźć się na innej drodze betonowej prowadzącej na zachód. żej w stronę lasów pokrywających stromizny masywu Maśla- ul. Lwowska nej Góry. Pod lasem, opuszczając coraz bardziej nieprzystępny Po przebyciu pół kilometra pojawi się dróżka biegnąca przez pola w prawo na jar potoku, dróżka wspina się jeszcze wyżej, aż łączy się z inną północ, w stronę zadrzewień nad Wyskitnianką, w których chowa się cmentarz. Dalszą drogę wskażą umieszczone tam znaki. drogą, prowadzącą z Białej Niżnej. Z tego miejsca warto spoj- rzeć do tyłu, na pokonaną właśnie trasę dolinę Grodkówki i pa- noramę Gór Grybowskich z nowej perspektywy.

Następny odcinek to prawdziwie górski trawers stromych za- lesionych zboczy nad niszą źródliskową potoku Stopnianka – to już Wyskitna. Trawers doprowadza do zabudowań osiedla W Granicach nad Wyskitnianką.

Trasa szlaku prowadzi dalej skrajem lasu na północ, ale na skrzyżowaniu lokalnych dróg nadarza się okazja do odwiedze- Wyskitna nia interesującego miejsca – ukrytego w gąszczu drzew nad Cmentarz wojenny nr 131 Wyskitnianką – cmentarza wojennego z I wojny światowej. Nieco utrudniony jest dojazd do niego od tej właśnie strony. Stróże W Granicach

aworze J 879,9

Sądecki Park Etnograczny Lasek Falkowski 68 4. Pod Maślaną Górą Pomiędzy Górami Grybowskimi a pogórzem 69

STRÓŻE – CMENTARZ WOJENNY NR 131 Skrzyżowanie z zielonym szlakiem pieszym relacji Stróże – Krynica-Zdrój przez Maślaną Górę. Ten cmentarz różni się od wielu innych brakiem patosu. Jego ogrodzenie i wejścio- we bramki przypominają dawne dworskie cmentarzyki. Lekkie metalowe sztachety rozpięto pomiędzy tynkowanymi słupkami, których krawędzie oblicowane zostały W odległości pół kilometra, przy skrzyżowaniu dróg zlokali- drobnymi rzecznymi otoczakami. zowane jest miejsce postojowe z zadaszeniem, mapą szlaku Projektantem cmentarza był Jan Szczepkowski, polski artysta rzeźbiarz, który pełnił i stojakami na rowery. służbę frontową do maja 1915, kiedy na skutek odniesionych ran uznany został za niezdolnego do walki i skierowany później do Oddziału Grobów Wojennych. Pełnił 3 (7,9 km) Przystanek 11 Wyskitna w nim funkcję kierownika artystycznego okręgu Łużna i zaprojektował wiele cmen- tarzy. W tym miejscu można odpocząć sycąc oczy malowniczymi Typowe są kamienie nagrobkowe z żeliwnymi krzyżami na mogiłach. Inną nato- krajobrazami – albo wybrać się pieszo szlakiem na Maślaną miast od reszty formę ma pomnik – kamienny obelisk na szerokim postumencie o wyraźnie germańskim charakterze. Na wieńcu otaczającym pomnik znajdują się Górę. herby Królestwa Węgier, Cesarstwa Austrii oraz Cesarstwa Niemieckiego. Prawdo- podobnie powstał on odrębnie od reszty cmentarza, być może z prywatnej fundacji Można też zmienić dalszą trasę jazdy rowerem – albo ko- rodzin spoczywających tu oficerów armii niemieckiej i austro-węgierskiej. rzystając z zielonych znaków Szlaku Królewskiego skręcić Na cmentarzu pochowano 95 żołnierzy z armii austro-węgierskiej, 11 z armii nie- w prawo na północny wschód w stronę Szalowej, by obej- mieckiej i 8 z armii rosyjskiej. Cmentarz jest miejscem wiecznego spoczynku rzeć tamtejszy wyjątkowy zabytkowy kościół. Następnie żołnierzy biorących udział w Bitwie Gorlickiej, która toczyła się w pierwszych dniach maja 1914 roku. wrócić drogą do Polnej na trasę Wokół Ziemi Grybowskiej, albo korzystając z również zielonych znaków szlaku piesze- W 1915 roku Grybów wraz z okolicami stanowił przyfrontowe zaplecze dla go zjechać przez Wyskitną do Stróż. majowej ofensywy austriacko-niemieckiej przełamującej linie rosyjskie w Kar- patach, znanej jako Bitwa Gorlicka. Liczne w okolicy cmentarze wojenne zna- czą miejsca ciężkich walk, w których po obu stronach ginęli również Polacy. Skrzyżowanie z zielonym szlakiem pieszym relacji Stróże – Krynica-Zdrój przez Maślaną Górę. Jadąc dalej na północ trasą szlaku przecina się niepozorne tutaj koryto Wyskitnianki i skrajem lasu dojeżdża do miejsca, Skrzyżowanie z Królewskim Szlakiem Rowerowym w którym pieszy szlak zielony, biegnący od stacji kolejowej relacji przełęcz Przysłop w Paśmie Radziejowej, przez w Stróżach, zagłębia się w las wznosząc na grzbiet Maślanej Stróże do Szalowej i Biecza. Góry. 70 4. Pod Maślaną Górą Pomiędzy Górami Grybowskimi a pogórzem 71

Spacer szlakiem zielonym na Maślaną Górę Natomiast dalej, schodząc szlakiem z wierzchołka, po trzystu metrach zoba- czyć można rozdroże, z którego w prawo w dół schodzi znakowana niebie- Odległość 4 300 m, podejścia 355/19 m, czas 1 h sko-białymi znakami trasa ścieżki przyrodniczej prowadzącej do leżącego blisko kilometr dalej Beskidzkiego Morskiego Oka, niewielkiego śródleśnego W miarę wznoszenia się po stronie południowej odsłania się panorama Gór jeziorka. Grybowskich zamykających szerokim pierścieniem kotlinę wokół Grybowa. Od zachodu, spoza poprzecinanych polami uprawnymi wzniesień Pogórza Jest to osobliwość przyrodnicza, mająca związek z osuwiskiem Szklarki. Je- Rożnowskiego, wyłaniają się zalesione wierzchołki Jodłowej Góry i Roso- ziorko powstało na skutek obrywu i zsunięcia ze zboczy Maślanej Góry mas chatki. Charakterystyczny ciemnozielony wał Jaworza widoczny jest bardziej skalnych – głównie piaskowców i łupków, które zatamowały wody potoku ku południowi, za Grybowem. Wprost na południu, ponad wysokie płaskie Szklarka. wzniesienia, sterczy pokryty całkowicie lasem wierzchołek Chełmu. Od wschodu pasmo kończy szeroka i bliska już kulminacja Maślanej Góry. Samo jeziorko nie jest tak imponujące, jak całość potężnego osuwiska, które jednak skrywa dość szczelnie las. Szlak prowadzi drogą gruntową, którą wchodzi zaraz w las. Stąd zaczyna się podejście, miejscami dość strome. Na odcinku 2 km pod szczyt Zielonej Góry Jego długość, począwszy od stromych krawędzi obrywu pod granią Maśla- (690 m n.p.m.) trzeba wznieść się ponad 200 metrów. nej Góry na wysokości 725 m n.p.m. do krańców jęzora kilkaset metrów ni- żej, liczy 2 840 metrów przy średniej szerokości ponad 500 metrów. Ocenia Mijając szczyt od północy, szlak scho- się, że powierzchnia poślizgu mas skalnych leży średnio 20 metrów poniżej dzi na płytką przełęcz z prostopadłą powierzchni gruntu – co daje pojęcie o objętości i ciężarze zsuniętego ma- drogą leśną. Grzbiet podcina tu od teriału. północy nisza źródliskowa potoku Sza- lówka, a od południa nisza Cisowego Pierwszym badaczem osuwiska Szklarki był Ludomir Sawicki. W roku 1917 Potoku. Kolejne podejście prowadzi wydał jego szczegółową monografię, która stała się podstawowym mate- na północny wierzchołek kulminacji riałem referencyjnym, najczęściej cytowaną pracą przy dalszych badaniach Maślanej Góry, a potem stromo na jej osuwisk w Karpatach. właściwy szczyt z wieżą telekomuni- kacyjną. Dlatego wśród geologów rozpowszechniona jest też nazwa „osuwisko Sa- wickiego”. Prowadzone dawniej obserwacje terenowe, potwierdzone wpisa- Cały masyw Maślanej Góry pokrywa mi w księgach parafialnych Szymbarku, dowodzą istnienia lokalnych ruchów gęsty las bukowo-jodłowy, więc choć masowych na obszarze osuwiska, zdarzających się po okresach intensyw- wysoki maszt dostrzegalny jest z dale- nych opadów. Również prowadzone współcześnie dokładne analizy dendro- kich okolic, to na Maślanej Górze trud- logiczne potwierdzają jego niestabilność. no liczyć na widoki. 72 4. Pod Maślaną Górą Pomiędzy Górami Grybowskimi a pogórzem 73

Z przystanku Wyskitna zaczyna się zjazd wygodną asfaltową KOŚCIÓŁ pw. św. ANDRZEJA APOSTOŁA drogą przez las Panigóra, a potem jego skrajem. Droga długo Kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła pochodzi z XVI wieku. Przebudo- biegnie wysokim otwartym grzbietem z widokami pogórza, wany został w XIX wieku. W latach sześćdziesiątych XX wieku w prezbiterium ale na zjeździe do Polnej pojawia się aleja parkowa dawnego kościoła odkryto polichromowaną dekorację pochodzącą z XVI wieku. Ukazu- majątku. Piękny, zabytkowy starodrzew z trzystuletnimi lipa- je ona cykl 29 scen poświęconych życiu i męce Jezusa. mi i dębami wygląda szczególnie atrakcyjnie jesienią. Jest to kościół jednonawowy o konstrukcji zrębowej, szalowany i pokryty blachą. Nawę i prezbiterium nakrywa stromy dach, który ponad starszą czę- W perspektywie drogi pojawia się sylwetka zabytkowego ścią kościoła wsparty jest na więźbie storczykowej typu gotyckiego. W da- kościoła w Polnej. Przecinając uważnie drogę Stróże – Łużna chu sygnaturka z latarnią zwieńczona stożkowym daszkiem. dojeżdża się do miejsca postojowego z zadaszeniem, mapą W ołtarzach kościoła znajdują się obrazy z XVI i XVIII wieku, podobnie zabyt- szlaku i stojakami na rowery. kowe są ambona i chrzcielnica.

4 (10,6 km) Przystanek 12 Polna kościół W Polnej Szlak Okrężny krzyżuje się ponownie z dwoma innymi szlakami rowerowymi. Przystanek zlokalizowany jest obok drewnianego kościółka oraz szkoły podstawowej. Skrzyżowanie z Królewskim Szlakiem Rowerowym relacji przełęcz Przysłop w Paśmie Radziejowej, przez Polna Stróże do Szalowej i Biecza.

Wieś leży w łagodnym obniżeniu, ciągnącym się od Stróż w kierunku Łużnej na Skrzyżowanie z Wielokulturowym Szlakiem Ro- północ od zalesionego masywu Maślanej Góry. Tym obniżeniem biegnie tor linii werowym relacji Przełęcz Wysowska - Bobowa. kolejowej ze Stróż na wschód, w kierunku Gorlic. Tędy przemieszczały się na linię frontu w maju 1915 roku rozładowywane w Stróżach oddziały armii Austro-Wę- gier. Warto zobaczyć tu drewniany kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła, pochodzący z XVI wieku, a w jego wnętrzu podziwiać oryginalną szesnasto- wieczną polichromię. a p o 49O42’ 49O41’ 49O40’ 49O39’ 49O38’ 49O37’ 49O36’ 49O35’ 49O34’ 49O33’ 49O32’R 49O31’ 49O30’

Kozica Gorlice

671,6 G. Kopa

Dół a Gorlice  k Zapadle

K n

Krzyżówka a a 654,0 Folwark i

Pieronówka k n s 07’

la O Bie G. Kiczera o

662,8

Bielanka Ł 07’

a 21

p XVIIICerkiew drewniana w. Ożenna  XVIIICerkiew drewniana w. k

Kozia Góra Kozia o R o

Taborówka t 21

G. Łysiec P

Magura Małastowska 

Huciska

643,0

Góry 28 Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Miejska Góra Miejska

Mszanka 06’

622,8 O 06’

747,1 O 21 21

G. Groń Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w. Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w.

 G. Czertyżyki

Gorlice Gorlice k  Skansen Skansen

Bińkówka

Nadjazie

Łosie

n Wysowa 

Badonie

Szymbark

647,7

Wiatrówki

z s

Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana M

Kamieniec a rn Cerkiew XIX w. Cerkiew XIX w.

707,9

Miastko

Pisanki 74 a

Wólka G. Suchy Wierch G. Suchy z  C

520,3

Kamionki

Podlesie 05’ O Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny 05’  G. Palenica

Zalipie O

Bystra 20

Pod Lasem Pod a G. Sucha Homola 20

609,4

i Górki

Czarna n a ż k

u n G. Kiczera Żdżar G. Kiczera a Ł

Wola z Suchy s

Zapady i

Łużańska w

Pniaki ta

708,5

Stolarzówka Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. S

631,0 04’ O 04’ O Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Rez. Jelenia Góra Rez. 20 Dwór XIX w. Dwór XIX w.

Flasza

Zagóra

a Lipie

Wierzchy Morskie Oko

Bucze 73

a Podlesie

z Zagrody

r  t

s Klimkówka

752,9

Wola

Maślana Góra y B

Polanki

Łęgi za Górą

Nowa Wieś Nowa

Cegielnia

Zadział Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w.

Szklarka

Na Dole Na

Równie

Kawówka

Garłaszówka 03’ Łużna

Jaszkowa O

Pola od Woli od Pola 03’

O a

Smakówka k 21 ów Bieśnik 21 l a Kościół XVIIIKościół w. z XVIIIKościół w.

S Pociecha

Bołdówki

Pola

Brunary Wyżne

Brunary

Śnietnica

Deciówka o

Górzyna Dwór XIX w. Dwór XIX w. g ie 72

R k  689,7 s Wysowa a

Podlesie Zielona Góra ł

Bogacz Kowalówka u P Ropa

Nowakówka

Kozłówki

Pod Styrem Pod k

Brunary a 02’

l O z 02’

O S

Kóstra 20 20

Górki

Granice Dół iała

Wyszanka B

Kusiówka

Drągówka

Zagórze

Biedowa Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w.

Bochnia ka 74 5. W dolinie Białej i na pogórzu 17,6 km / 1:30r kgodz.ów 75 Pe 01’

Zaborówka O

Księże

Szalowa 01’

Lisiaki

Gródek

Pod Brunarami Pod

Wygony

694,2

Wyskitna

POLNA Wielka G. Kiczera a

Pod Kiczarą Pod

k n  00’

Brzezie a i G. Chełm 128 00’

n l 21

778,2

Podgwizdów

 Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica o

21 a P k ł w o 

Słopna d 16,0

ó Zagórze Spisak k u Z

Zadziele y 131 d S Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

w Polanami Pod o o Berest

r r Florynka A

Wawrzka 17,6 km 1:30 godziny 261/255 niebieski u G t Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w. l XXCerkiew drewniana w. u za 647,2 k ys st Polany a lo Mo Cerkiew murowana XIX w. Cerkiew murowana k e XIX w. Cerkiew murowana  Jamna bacówka i  n Wawrzką Pod 126 G. Kruhla a W Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. i

12 k

t a

59’

l a R

k O

k z

Stróżna n

59’ s a

S i

Z 14

O y c

Podlesie ś

Stróże

14,0 e  r

Motykówka

e W A

Za Białą 20 B

Kmakówka

Polna

Za Garbem Długość odcinka: Długość Czas przejazdu: Podjazdy/zjazdy: znaków: Kolor O trasie

636,4 R a

Podchełmie

k Binczarki G. Pasieczna

Szerokie n

Tonia Kort tenisowy/lodowisko Kort tenisowy/lodowisko

Sośnie Dolne Sośnie ia Krynica Zdrój

Berest Biała Niżna n

Barbarzaki

Kąclowa

Zadziele p Wołoszczyny H

o  ł Przebudowa S Klasztor Dominikanek ss. Klasztor Dominikanek ss. ła 

WYSKITNA 774,4  12,0 a i 58’ O Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca 58’

Bykówka

O B

Matołówka

Durlakówka 20 G. Hłocza 13 Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół H 20 981 .

Nowa Wieś Nowa 981 -

Grochowa R Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen

Pod Kamienną Pod

R 981 a

a r a

ł a 129 Z

Grabna

k l

Podziałówka

a k w

Półanki z

i A

692,2 ó

S r

B a

10,0

P c

Pod Madynianką Pod

Grybów i

Bobowa G. Dził B

Koczanka

W Polu 57’ O 57’

Biała Biała Dwór XIX w. XIX w. Hoschów Hoschów

Podjaworze O Ośrodek Politechniki Warszawskiej Ośrodek Politechniki Ośrodek Politechniki Warszawskiej Ośrodek Politechniki

Wyżna

Piekiełko Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum 20 127

Wilczyska H  20 Kościół XVKościół w. Kościół XVKościół w. Synagoga XVIIISynagoga w. Synagoga XVIIISynagoga w. Za Górą a

15 k o Kościół XIV w. Kościół Kościół XIV w. Kościół b

8,0 ę

Skrabówka ł 12. Polna, 13. Stróże, 12. Polna,

Synagoga XXSynagoga w. Synagoga XXSynagoga w. Moroń G 133 Kirkut 130 Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w.

Jawory Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w.

 Bobowa Berlową Pod

Za Socholem H Dom Pszczelarza Dom Pszczelarza Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.

Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg i

Kamianna

k 

Zagórze 56’

e O l

56’ r

Binczarowa

O a K

k Berli Pod

20 k XX drewniana w. Kaplica

Łazy

w a

l 815,0

20 ó G. Ubocz

Kirkut z

Zabrzeż k ł S Dwór Długoszowskich Dwór Długoszowskich

Jaworze

Jeżów Sądecki Bartnik, 14. Stróże Ośrodek Zagórze, 15. Siołkowa Hipoterapii, 16. Chodorowa, winnica, 17. Krużlowa gospodarstwa pasiecznego – skanse a na koniec nu, ośrodka jazdy konnej, winnicy. PRZEBIEG TRASY: o

Hamry

6,0 S 16

Siołkowa Kopciowa  Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Tarnów GRÓDEK - -

755,7

815,0

Równie G. Jaworynki

Pod Świnką Pod G. Dział

Pereliska 55’ Wieża widokowa Wieża Wieża widokowa Wieża

Ziółkówka

Pańskie G. Jaworze O

Chodorowa 55’

O a 4,0

Nalepówki k Góra Wojciechowa 20 

n  20

a  Browar Grybów XIX w. Browar i Strzylawki  w 880.0 o 554,9 nk Renesansowy dwór obronny XVI obronny Renesansowy dwór w. a XVI obronny Renesansowy dwór w.

Nad Browarem Nad J 560,3

790,5

Osików

Brzegówka

Michalikówka

Węglarnia

Pruskówka G. Podwojenne

Jankowa a 28 G. Kopiec

Pałubówka 2,0 a k 870,5 n k 54’ n Potoki a O

Za Lasem

54’ i a O n i

Gryblówka

e 20 i w

Kotów 20

Rzeki

s Rolówka o

l a

Lipniczka ż J

G. Postawne k u zto i

r R o

760,9 K 17 Wojnarowa

PODCHEŁMIE km

Pawlakówka

5. W DOLINIE BIAŁEJ I NA POGÓRZU do winnicy do koni, Do miodów, to bardziej szlak Piąty odcinek trasy daleka choć – widokowy niż kulturowy perspektywa Gór Grybowskich za pogórze od południa jest mykających stale widoczna. po Niemęcząca rekreacyjna trasa zwala na odwiedzenie wyjątkowego

877,0

400 350 300 a

n ca Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana a

i i

Bogusza

m n.p.m. w n a ł P e Z i Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. m a

Niżna A

Mosteczna K

Starowiejskie 53’ O

Krużlowa G. Czerszka

Ptaszkowa 53’ O

Zadziele

763,5

Malikówka 20 G. Terpackie Niżne G. Terpackie

Wyżnia Łabowa Wyżnia 20

Podlesie

830,2

Pustka G. Tokarnia

Zalesie

Wieś

Stara Stara

Sośnie

701,6

Zalesie Dolne

Sadówka

Ćwikłówka

Na Wygonie Na

Lipie H

Potoki A

Dolinki Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Krużlowa Centrum SportówCentrum Zimowych Izba regionalna Izba regionalna

Szewska Ulica Szewska 52’

Widomia G. Kozie Żebro G. Kozie

888,0 O

Poddziale 52’

Bania Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. O

Wielka a

Kućmy

Lipnica k zan 20 20

Bratyszowiec nic Pagórek Wyżny ip Górna Niecew

Podgórze

Karczemne

Warchałówka

L Królowa

Niżny Pagórek Niżny Widomia k Łabowa Uh Poto Karczyska r i Buczki Niżne Buczki y G. Rosochatka ńsk

Koniec Wsi Koniec

Wielkie Pole Wielkie

Rzeki Cerkiew murowana XVIII w. XVIII w. Cerkiew murowana Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

Ząbry

749,6

821,6 G. Jaworzyna Szyb naftowy

Podgranice

Jasionki

Polska

Pańskie

Królowa 51’ O

Hebdówka 51’

Psiarki O

Podgwizdów 20 20

Na Pólku Na

Mogilska

Łabowiec Kościół murowany XX w. murowany Kościół Kościół murowany XX w. murowany Kościół

Posadowa Kościół drewniany XX w. XX drewniany w. Kościół a XX drewniany w. Kościół

Podlesie

Zagórze

Działek k Podpołudnie w

Cieniawa ló Świegocin ó r Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Z

Garby

K Za Górą  Jamnica

Czarna Kamionka Czarna

Zarębka

Teluszowa

Poręby 5’ Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana

Ligęzówka Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana Jodłowa Góra Jodłowa 5’ O O

Lipie

Korzenna 20 20

716,4

Zarębek Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg

Chebdówka

y F z l e  c

Kąty

Maciejowa

Podlesie

Pazgówka

Zakówka

Pagórek

Podtrzycierz

776,0 Rez. Cisów w Mogilnie Cisów Rez.

Krętówki a

Mogilno

Dworskie

G. Margań Niżna G. Margań c Szczecinówka i

Polska Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.  Nowy Sącz m

Królowa

Kawiory a

Oracze 49’ 49’

O K O

Przylasek 20 20

Góry a Wyżne

Kruczki

Łyczana k

w Wyżna Margań o

Radeckówka t

ó Mszalnica o

Styrek

Niwy P a

a i

Nowy Sącz Nowy  Niżna Ptakówka

k n k

n Trzycierz s

o ń

a Wyżna Śmigajka a Składziste

z z s

W i

c z

Poczekaj

a y ł k Zagórze S

Śmigajka Niżna Śmigajka Ł Niżna

Wolniki

Wielka

Jodłowa Góra Jodłowa

Surmówka 48’

Zagóra

Rachelówka Rachelówka 48’ O

Kamionka O 20 20

Na Margani Na

Rybień

Działek

Jaroszówka

Podlipa

Łabowa

Ulesie

Mostki Kościół murowany XVII w. murowany Kościół Kościół murowany XVII w. murowany Kościół

Koniuszowa

Czaczów

Za Mostem

Cempówka

737,0

Dworskie Łąki Sącz Nowy G. Margań Wyżna G. Margań

Podtrzycierz

Zagórze

Muzeum Para alne SztukiMuzeum Para alne Ludowej Muzeum Para alne Sztuki Ludowej. Para alne Muzeum

Patronówka c

Ormantówka

Wróblówka

e i

z c a z C

Biała Biała

Droga 47’ O 47’ O

Łęka

Małe Zagórze Małe

Barnowiec 20

Klimczaki 20

Janczowa

Mystków

Kosówka Kosówka

Rzeki

Wyżna Wola Wyżna

Sikornik

Homrzyska

Pałyga

Głębuczek

Podedwór

Pustki

Głębuczek

Frycowa

Dział

Bochenówka 46’

Siedlce

Wiszyny O 46’

Granice O

Góry

Popardowa Popardowa a

Łęg ic 20 20 n Mała ie

Boguszowice

Zabrzezina m a

Miłkowa

k a r

Kamionka K e

Bukowiec

Stary Tracz Stary m o

e H

i Homrzyska

k Krzywda o

Kamionki

u o

B Krasów t

Obłazy

Sikornik

Porąbka o

Złotne

Potok Na Wierzchu Na P

Kawiory a Folwark k

Łęg Januszowski n o

Niwy

i 45’ 45’

a O O k m

n a

Mała Góra Mała 20 20

Hamernia

a Kunów K i

Baranowa l Sołtysowa

Nosalówka

Librantowa

e Baumówka

Bącza

Słowikowa

Pośrednia

Kunina

Koci Rynek Koci

Gołąbkowice

Piątkowa

Targowiska

n 28 i

Dział b

Nawojowa u Falkowa

Ł Jamnica

Januszowa 44’ 44’ O O Kamienica

20 20

Naściszowa a k

ó Chruślice

z k s i

k a N o

Jelna i t

n 42’ 49 41’ 49 40’ 49 39’ 49 38’ 49 37’ 49 36’ 49 35’ 49 34’ 49 33’ 49 32’ 49 31’ 49 30’ 49

z sk c O O O O O O O O O O O O

o i O

Żeleźnikowa Mała Żeleźnikowa w

ą o Ł n P a z c

e 76 5. W dolinie Białej i na pogórzu Do miodów, do koni, do winnicy 77

1 (0,0 km) Przystanek 12 Polna, kościół kompleks promujący w bardzo pomysłowy i szlachetny spo- sób staropolską tradycyjną kulturę miodu. Od przystanku Polna trasa szlaku prowadzi prosto na pół- noc, przez przejazd kolejowy, mijając cmentarz wznosi się na Tu znajduje się kolejne miejsce postojowe z zadaszoną ławą, otwarty grzbiet Dział, ograniczający dolinę Polnianki i do- mapą szlaku i stojakami na rowery. ciera do drogi lokalnej biegnącej na zachód. 2 (4,3 km) Przystanek 13 Stróże, Sądecki Bartnik Tu powtórnie spotyka się ze znakami szlaku rowerowego Wielokulturowego, który od Polnej robi dodatkową pętlę Oprócz części handlowo-dystrybucyjnej znajdują się tutaj: skansen pszcze- przez Szalową. Widokowym grzbietem wśród pól biegnie larstwa z imponującą kolekcją barci i uli, (pokazujących w skrócie chyba całą również zielony szlak pieszy. historię pszczelarstwa), przeniesione z innych miejsc zabytkowe budynki drewniane – przykłady dawnego budownictwa wiejskiego okolic, galeria rzeźby w drewnie – wspaniały efekt organizowanych tu ogólnopolskich Skrzyżowanie z Wielokulturowym Szlakiem Ro- plenerów, zachowany fragment parku podworskiego wraz z dworem, stylowa werowym, znaki czerwone, restauracja oraz drewniane domki z pokojami gościnnymi.

Skrzyżowanie z zielonym szlakiem pieszym

Po minięciu osiedla Szerokie szlaki rozchodzą się: Wielo- kulturowy i pieszy biegną dalej na zachód, a Szlak Okrężny skręca w w lewo na południe. Wąski grzbiet między dwoma dolinkami potoków opada w kierunku Białej.

Brzegiem lasu i pomiędzy zadrzewieniami droga doprowadza na skraj rozległego obszaru, gdzie na wysokim i szerokim tarasie Białej w Stróżach, częściowo na terenie dawnego majątku państwa Zarembów, rozpościera się miodowe gospodarstwo „Sądecki Bartnik”, unikalny w skali kraju 78 5. W dolinie Białej i na pogórzu Do miodów, do koni, do winnicy 79

Najmłodsi znajdą tutaj również takie atrakcje, jak zwierzyniec ze strusiami afrykańskimi, konikami huculskimi, kucykami, osiołkami, kozami, pawiem “Sądecki Bartnik” to nie tylko świetny pomysł na atrakcyjne i kaczkami. Są też przejażdżki zaprzęgiem konnym i zręcznościowy tor prze- szkód. To miejsce to obowiązkowy punkt w podróży doliną Białej. spędzenie kilku godzin z rodziną – to również dobre miejsce na dłuższy pobyt i poznawianie pogórza na rowerze, leży MIODY ZE STRÓŻ bowiem w węźle szlaków rowerowych, w skrajnym od pół- nocy miejscu szlaku okrężnego Wokół Ziemi Grybowskiej. Gospodarstwo pasieczne „Sądecki Bartnik” w Stróżach, prowadzone przez Janusza Kasz- telewicza od wielu już lat kontynuuje dawne Gospodarstwo dysponuje miejscami noclegowymi o dobrym miejscowe tradycje wytwarzania miodów. standardzie turystycznym w drewnianych domkach wśród Przydomowe pasieki, składające się z kilku zieleni, a także własną restauracją o stylowej architekturze. lub kilkunastu uli, istniały w tych okolicach od wieków, dostarczając miody rodzinom Dojazd jest tu łatwy nie tylko samochodem, ale i pociągiem i stanowiąc dodatkowe źródło utrzymania. Współcześnie dawne motywacje do hodow- z własnymi rowerami. Dotarcie na rowerze ze stacji PKP li pszczół zanikają – jednak nie zanika pasja. w Stróżach do przystanku „Sądecki Bartnik” zajmuje około Dzięki niej powstało to gospodarstwo, które kwadransa. zajmuje się nie tylko produkcją i sprzedażą miodu, ale też edukacją przyrodni- czą i promocją pszczelarstwa. Skrzyżowanie z Królewskim Szlakiem Rowerowym W miejscowym sklepiku „Miodowej Spiżarni”, zaopatrzyć się można w miody relacji przełęcz Przysłop w Paśmie Radziejowej, przez naturalne spadziowe, wrzosowe, wielokwiatowe, lipowe, akacjowe, gryczane, rzepakowe, nektarowo-spadziowe i wiele innych produktów pszczelich. Są Stróże do Szalowej i Biecza. również miody pitne – półtoraki, dwójniaki i trójniaki, a także literatura popu- larna i fachowa dotycząca pszczelarstwa. 80 5. W dolinie Białej i na pogórzu Do miodów, do koni, do winnicy 81

Opuszczając Gospodarstwo Pasieczne szlak rowerowy KOLEJE KARPACKIE okrąża jego parkową część ze starodrzewem i kieruje się na Tutejszy węzeł kolejowy odegrał istotną rolę w przygotowaniach do Bitwy wschód skrajem tarasu Białej, wzdłuż jej niewielkiego do- Gorlickiej, znajdując się najbliżej pozycji wyjściowych zaplanowanego przez pływu - Polnianki. Niemców uderzenia. Od Nowego Sącza docierały tu transporty wojskowe. Je- dynie niewielką ich część i dopiero przed samą bitwą pod osłoną mgły i nocy, wysłano dalej na północ w stronę Ciężkowic-Bogoniowic – większość rozłado- Przekracza tor kolejowy linii Stróże – Zagórz i dociera do wała się w Grybowie i Stróżach. W sumie do wszystkich stacji przyfrontowych drogi Stróże – Łużna. Tu skręca na południe i prowadzi w dół dotarło do dnia ofensywy 640 pociągów wojskowych. do centrum Stróż, mijając restaurację Pałacyk pod Różą, Na odcinku pomiędzy Gromnikiem a Gorlicami skoncentrowano oddziały gdzie można posilić się w podróży. liczące ponad 200 000 ludzi. Wojsko i materiały wojenne dostarczane były z zachodu i południa koleją poprzez Nowy Sącz i Grybów. Główne uderzenie W miejscu, gdzie droga kieruje się pod wiadukt kolejowy linii skierowane było w rejon Gorlic, a do jego przygotowania wykorzystano nie- spotykaną wcześniej w takiej skali na froncie wschodnim – ciężką artylerię. Tarnów – Muszyna, szlak odbija w lewo na wschód i wiedzie wzdłuż torów i warsztatów kolejowych. Przez ponad sto lat Potężne działania ofensywne Austrii i Niemiec rozpoczęte 2 maja 1915, w cią- rytm życia Stróż wyznaczał stukot kół pociągów. gu kilku następnych dni zakończyły się przełamaniem frontu i wyparciem Ro- sjan z Galicji.

Stróże To właśnie względy militarne były pierwszoplanowym czynnikiem przy po- dejmowaniu przez rząd wiedeński w połowie wieku XIX decyzji o budowie linii kolejowych w Galicji. Jako pierwsza ukończona została w roku 1861 linia Stróże – przed wiekami gródek strzegący powstających w dolinie Białej posia- kolejowa biegnąca zewnętrznym łukiem Karpat, łącząc Kraków ze Lwowem dłości klasztornych i rycerskich. W późniejszych wiekach własność Jeżowskich poprzez między innymi, Tarnów. W następnych latach budowano kolejne li- i Szalowskich. O kolejowej tradycji przypominają, ogromne jak na tę wiejską oko- nie łączące Tarnów z Leluchowem i Preszowem, a także Zwardoń z Nowym Sączem i Stróże z Zagórzem. licę, budynki stacyjne wybudowane w końcu XIX wieku. Tu krzyżują się szlaki kolejowe – od linii Tarnów – (Krynica) – Leluchów, odchodzi na wschód linia w kie- W latach międzywojennych jeździła tędy z Warszawy do Krynicy-Zdroju słyn- runku Zagórza przez Jasło i Krosno. Tradycyjnie kolejarska miejscowość zaczyna na Luxtorpeda. Współcześnie przez Stróże jeżdżą pociągi do Nowego Sącza, uzdrowisk nad Popradem oraz do Krynicy-Zdroju. Trasa do Zagórza, przez zdobywać nową specjalność – to rehabilitacja osób niepełnosprawnych. A także Biecz, Jasło jest po latach zaniedbania sukcesywnie modernizowana i przy- szkolenia i turystyka grupowa. wracany jest na tej linii ruch pasażerski. 82 5. W dolinie Białej i na pogórzu Do miodów, do koni, do winnicy 83

Kolejarska, przez wiele dziesięcioleci, miejscowość, zaczyna 3 (7,2 km) Przystanek 14 Stróże, Ośrodek Hipoterapii zdobywać nową specjalność – to rehabilitacja osób niepeł- nosprawnych. A także szkolenia i turystyka grupowa. Od Droga łukiem omija teren warsztatów kolejowych i dopro- 2002 roku, staraniem Fundacji Pomocy Osobom Niepełno- wadza do wjazdu na teren Ośrodka – tu znajduje się miejsce sprawnym, w Stróżach działa Centrum Szkoleniowo-Reha- postojowe z zadaszeniem, mapą i stojakami na rowery. bilitacyjne im. Ojca Pio. Kolejnym obiektem Fundacji jest Stadion Paraolimpijski, Jest tu hotel z krytą pływalnią, salą konferencyjną i kawia- oddany do użytku w roku 2016. Jego pełnowymiarowe bo- renką internetową, a zarazem placówka Warsztatów Terapii isko do piłki nożnej pokryte jest syntetyczną trawą, jest też Zajęciowej dla osób niepełnosprawnych. Celem działalności bieżnia i stanowisko do rzutu młotem. Stadion wykorzysty- Warsztatów Terapii Zajęciowej jest rehabilitacja społeczna wany jest do celów rekreacji i sportu amatorskiego. Odby- i zawodowa i przystosowanie do możliwie najbardziej sa- wają się tu szkolenia młodzieży w ramach Akademii Kolejarz modzielnego życia. Goście i kuracjusze korzystają z basenu, i spartakiady, a na jego zapleczu działa Centrum Sportowo- sauny, jacuzzi oraz z nowoczesnych gabinetów rehabilitacyj- -Rehabilitacyjne dla chorych na Stwardnienie Rozsiane. nych.

Fundacja prowadzi też Ośrodek Hipoterapii i Dogotera- pii, położony z dala od centrum, w malowniczej, spokojnej okolicy. Atrakcyjne tereny wokół przeznaczone do jazdy wierzchem i bryczką. Znajdują się tu konie huculskie, przy- jazne i łagodne, przeznaczone do terapii oraz polskie konie szlachetne półkrwi, a także ogiery i klacze czystej krwi arab- skiej. 84 5. W dolinie Białej i na pogórzu Do miodów, do koni, do winnicy 85

Trasa szlaku okrąża teren Ośrodka Hipoterapii, następnie Biała Niżna mija stadion i wydostaje się na drogę Stróże – Wyskitna, gdzie kieruje się w prawo. Nie przecinając torów PKP odbi- Wieś o nazwie Biała istniała jeszcze przed założeniem miasta. Na miejscu daw- ja od przejazdu kolejowego w lewo na południe inną dróżką nego dworu hrabiny Stadnickiej stoją zabudowania klasztoru ss. św. Dominika. wzdłuż potoku Słopnianka. Na skrzyżowaniu skręca ostro Starannie utrzymane zabudowania są jednym z cenniejszych zabytków gminy. w prawo przez mostek i pokonując niewielkie wzgórze zbliża Przy drodze Biała Niżna – Gródek znajduje się cmentarz zamordowanych w cza- się ponownie do linii kolejowej. sie II wojny światowej 360 Żydów. O tej zbrodni przypomina wyryty na płycie nagrobnej napis w języku polskim, angielskim i hebrajskim. Za przejazdem kolejowym biegnie krótkim odcinkiem ruchli- wą droga Grybów – Tarnów, by w centrum wsi Biała Niżna Przez nadrzeczne łąki trasa kieruje się na most na Białej, za skierować się w prawo na zachód. Tu zaraz rzuca się w oczy którym łączy się ze Szlakiem Królewskim. Po skręcie w pra- okazały kompleks klasztorny sióstr Dominikanek. wo, na północ, oba szlaki prowadzą nad rzeką, skrajem osiedla Zawodzie. KLASZTOR SIÓSTR DOMINIKANEK W BIAŁEJ NIŻNEJ

W połowie XIX wieku stał na tym miejscu murowany dworek parterowy hra- Skrzyżowanie z Królewskim Szlakiem Rowero- biny Konstancji Stadnickiej, właścicielki dóbr w Białej Niżnej i Gródku. Poda- wym relacji przełęcz Przysłop w Paśmie Radziejowej, rowany zakonowi dwór wraz z przyległym gospodarstwem rolnym siostry przez Stróże do Szalowej i Biecza. objęły w roku 1895. W pierwszej połowie XX wieku zabudowania klasztorne sukcesywnie powiększano, dobudowując piętro z charakterystyczną kolum- nadą, prostopadłe skrzydło oranżerii i ostatecznie modernistyczną kaplicę, Na kolejnym skrzyżowaniu, już w Stróżach, pojawiają się zna- ukończoną już po wojnie. Służyła ona jako kościół parafialny do roku 2000, ki czerwone szlaku Wielokulturowego. kiedy oddany został nowy kościół.

KOMPLEKS SPORTOWO-REKREACYJNY Skrzyżowanie z Wielokulturowym Szlakiem Ro- werowym relacji Przełęcz Wysowska – Bobowa. Po lewej stronie natomiast znajduje się obszerny kompleks sportowo-rekreacyjny z halą lodowiska – kortu, a także trasą rowerowo-rolkową, siłownią zewnętrzną i wiatą. Miejsce to również pełni rolę przystanku na trasie Okręż- Oba te szlaki odbijają razem w prawo, by przez Stróże skie- nego Szlaku Rowerowego. rować się do Polnej, natomiast niebieski szlak okrężny skrę- ca w tym miejscu w lewo na zachód i prowadzi przez Stróże 86 5. W dolinie Białej i na pogórzu Do miodów, do koni, do winnicy 87

Wyżne w stronę Chodorowej. Krótkim podjazdem opuszcza Na południowym zachodzie widać lesiste wierzchołki Roso- taras Białej i dalej wznosi się wśród pól mijając zagajniki, by chatki (749,6 m n.p.m.) i Góry Jodłowej (716,4 m n.p.m.), na dotrzeć w pobliże nowej kaplicy wzniesionej dla mieszkań- wprost, na południu wynurza się zza Matulanki ciemny grzbiet ców Siołkowej-Zagórza. Kaplica Miłosierdzia Bożego na Za- Postawnego i Jaworza, a ku wschodowi wystają dwie kopuły – górzu została wybudowana w latach 1998 – 2000, a kamień Modynianki i Chełmu. Całkiem na wschodzie niknie niemal za węgielny poświęcił Ojciec Święty Jan Paweł II. wzgórzami masyw Maślanej Góry. Choć widoczność nie jest tu najlepsza, to jest to całkiem nowa i interesująca perspektywa. Na skrzyżowaniu przed kaplicą pojawiają się znaki Szlaku Wielokulturowego, biegnącego przez wzniesienie Matulanki Po powrocie na szlak okrężny i jeździe dalej na północny od Grybowa i kierującego się dalej na północ, w stronę Białej zachód, dociera się wkrótce do kolejnego skrzyżowania, na i do Stróż Zawodzia. którym Szlak Wielokulturowy kieruje się wprost na północ, a Szlak Okrężny skręca w lewo i biegnie grzbietem na za- Skrzyżowanie z Wielokulturowym Szlakiem Ro- chód. To już Chodorowa. werowym relacji Przełęcz Wysowska – Bobowa. Wkrótce zaczyna się zjazd w dolinę Krużlowianki, którą Aby dojechać do kaplicy, należy opuścić na chwilę trasę szla- prowadzi następna część trasy. Szlak skręca w lewo w drogę ku okrężnego i skierować się w lewo około 200 metrów na Wilczyska – Krużlowa i po chwili mija piętrzące się w zbo- południe Szlakiem Wielokulturowym. Nieco dalej zlokalizo- czu po lewej, przesłonięte drzewami i zaroślami, skałki daw- wany jest kolejny przystanek na trasie Szlaku Okrężnego – nego kamieniołomu z czasów austriackich. Odsłaniają się z wiatą, mapą i stojakami na rowery. w nim gruboławicowe piaskowce i drobnowarstwowe mar- gle ilaste związane z fliszem karpackim. 4 (13,2 km) Przystanek 15 Kaplica w Zagórzu CHODOROWA Miejsce jest dobrym punktem widokowym na otaczające Góry Grybowskie przesłonięte nieco ostatnimi wzniesie- Ta niewielka miejscowość leżąca w dolinie Krużlowianki i na otaczających ją niami Pogórza Rożnowskiego przed Grybowem i Siołkową. wzgórzach zyskuje ostatnio sławę dzięki tutejszej winnicy. 88 5. W dolinie Białej i na pogórzu Do miodów, do koni, do winnicy 89

WINNICA CHODOROWA

Winnica Chodorowa położona jest na wysokości 300 – 370 m n.p.m. na południowym stoku o nachyleniu około 17%. Dzięki temu winorośle mają dostęp do promieni słonecznych maksy- malnie długo. Obecna powierzchnia winnicy to około 1,4 ha, na której rośnie 6 000 krzewów winorośli. Docelowo winnica będzie zajmować obszar 3,5 ha, na którym będzie uprawiane 15 000 krzewów.

Wina powstają ze szczepów Rondo, Regent, Jutrzenka, Solaris, Hibernal, Johanniter, Bianca, Muscat, Seyval Blanc, a wszystkie grona zbierane są ręcznie. Winobranie trwa od pierwszych dni września po późny październik, kiedy to grona osiągają swoją pełną dojrzałość i wyjątkową słodycz.

Podłoże Winnicy Chodorowa stanowią gliny, które sprzyjają powstawaniu win bogatych w alkohol i glicerynę. Odpowiednie nasłonecznienie, brak zastoisk mrozowych i dobra ekspozycja słoneczna sprawiają, że winorośl ma dobre warunki do dojrzewania, dzięki czemu powstaje wysokiej jakości wino.

5 (15,4 km) Przystanek 16 Chodorowa 6 (17,9 km) Przystanek 17 Krużlowa Niżna, OSP

Wygodna, mało uczęszczana droga prowadzi na zachód Ta sama droga wije się dalej łagodnie doliną Krużlowianki na wzdłuż Krużlowianki. Na wysokości skrzyżowania, z którego zachód. W Krużlowej Niżnej, przy Domu Ludowym zlokali- w prawo do góry prowadzi dróżka do winnicy, zlokalizowany zowany jest również przystanek z mapą szlaku, zadaszeniem jest kolejny przystanek z mapą szlaku, zadaszeniem i stojaka- i stojakami na rowery. mi na rowery. Zalesie Górki

Jeżów Nowa Wieś Barokowy kościół drewniany XVIII w. O 41’

41’ Kościół murowany XX w. Renesansowy dwór obronny XVI w.

O Podtrzycierz Dwór Skrzyńskich XIX w. 49 Wojnarowa  Bobowa Korzenna Kościół drewniany XVII w. Szerokie Ja sien Trzycierz Podtrzycierz ian Kozia Góra ka Wilczyska W Kościół drewniany XVI w. S ojn a a za arówk nk ló Równie Polna lnia w Zabrzeż Po k 90 Podgwizdów 91 a Łęka6. Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie 10,9 km / 1:15 godz. R H Mosteczna Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” Biedowa Librantowa Świegocin Bucze 49

Bieśnik O

Poddziale 40’ 40’ O Mostki  981 Wygony Ożenna 49 Spisak Kawiory PTASZKOWA Biała Pustki Zagóra Krużlowa Niżna Krużlowian ka skit ka Gorlice  10,0 Wy nian n Wiszyny Karczemne ka 131 a R rz Bystra st Naściszowa Mogilno  y Koniuszowa10,9 km 1:15 godz. 331/183 niebieski 17 B H Chodorowa Podlesie Dwór XIX w. Ośrodek PAN Folwark Ośrodek im. Ojca Pio Stróże CIENIAWA BOISKO A Z R Kościół drewniany XVII w.  Wyskitna a 689,7 k Krużlowa 49 w Pośrednia Kościół drewniany XVI w. Zagórze Zielona Góra Pod Lasem Taborówka ó O

z 39’ 39’ Posadowa Wyżna

O s i c Widomia A 18 49

ś odcinka: Długość Czas przejazdu: Podjazdy/zjazdy: znaków: Kolor O trasie a Mogilska Osików N 8,0 Zagórze Jodłowa Góra Podlesie Szyb naftowy Słopna Januszowa Maślana Góra Karczyska 752,9 Boguszowice Sikornik Klasztor ss. Dominikanek Rez. Cisów w Mogilnie Łęg Januszowski  Nowy Sącz Podedwór 19 - Potoki Kort tenisowy/lodowisko Nalepówki io  Wiatrówki S łków Brzezie Granice k G Dział a ro Rez. Jelenia Góra Podlesie Podgranice dk WILCZY DÓŁ ów  Jodłowa Góra Pańskie Grabna k  Stara S Biała Niżna a Morskie Oko 49 6,0 Potoki Gorlice Rzeki 716,4 Piekiełko ło p Ścieżka dydaktyczna O 38’ 38’ n O Bania Wieś ia Kamionki Wojciechowa Góra nk 49 a Gródek 554,9 Siołkowa  Nadjazie Chruślice Ośrodek Politechniki Warszawskiej Szklarka . Krużlowa Niżna, Węglarnia H Bochenówka Podlesie Zalipie a Kirkut

17 G. Rosochatka p Muzeum Para alne - Dwór XVII w. o Krasów 749,6 Dół Na Pólku Starowiejskie 130 R Piątkowa Muzeum Para alne Sztuki Ludowej.Ludowej Strzylawki Biała Synagoga XX w. Dwór Hoschów XIX w. 28 Zarębka Miastko Droga Dworskie Polanki 28 R 4,0  Magura Małastowska  Podgórze 129 74 Browar Grybów XIX w. Górki Folwark Ł Wyciąg i trasa zjazdowa Skansen ubi Zagórze 28  Dwór obronny Gładyszów 18. Krużlowa Wyżna (19. boisko Wyżna OSP), 20. Cieniawa, centrum. sportowe, 1. Ptaszkowa, ra się widok pogórza, a po stronie ra południowej na Beskidy i Tatry. nka północnej stronie przełęczy otwie Po PRZEBIEG TRASY: Góry 20 KRUŻLOWA WYŻ Psiarki Sośnie Dolne Szymbark Wolniki Grybów 49 Gołąbkowice Kućmy Zajazd “U Krystyny” Zadziele Su - d oł O Działek 37’ 37’ R P L A Z R Łęgi za Górą O Granice Dolinki Badonie Pieronówka Bykówka 73 Dwór XIX w. 49 Z Cerkiew XIX w. Huciska Lipie Zagórze Zagórze Góry Szlak Pociecha Wi Kóstra Wólka ki elo B Nowy Sącz Ligęzówka s ku w i e l e 2,0 560,3 l tu ó ro l Cieniawa Na Wygonie r wy a Rzeki Wyżny Pagórek K Kąty G. Palenica n Zapadle k Na Dole 520,3 k la a Sz Krętówki Lipie Kościół drewniany XVI w. 

Styrek Biała Kaplica drewniana XX w. K Falkowa Ząbry K Poczekaj Niżny Pagórek Pałubówka R 643,0 a Obłazy Wyżna Kusiówka m Mystków Radeckówka Ptaszkowa Gryblówka Miejska Góra i 1  e Pagórek A Z Rolówka Michalikówka Księże 72 n Podpołudnie Izba regionalna i Oracze c Jamnica Kościół XVIII w. a Łabowa Mszalnica Warchałówka Sadówka Ropa 49 Centrum Sportów Zimowych Matołówka O 36’

36’ Dwór XIX w. O Śmigajka Wyżna Wielkie Pole H Nad Browarem 49 KRUŻLOWA NIŻNA km a k Pawlakówka G. Chełm Gorlice  n 6. PRZEZ ROSOCHATKĘ W GÓRY GRYBOWSKIE W GÓRY 6. PRZEZ ROSOCHATKĘ Tatry i na Z widokiem na pogórze okręż - Szósty i ostatni odcinek trasy nej prowadzi z powrotem w Góry wciętej doliny Grybowskie. Z głęboko potoku Krużlowianka następuje długi podjazd na bardziej stromy i coraz przełęcz Wilczy Dół, pomiędzy Roso chatką a Jodłową Górą. Trasy biegów narciarskich Kaplica drewniana XX w. Buczki Niżne a Śmigajka Niżna 605 530 430 300 i Ziółkówka 778,2 647,7 Zabrzezina m n.p.m. w a G. Suchy Wierch ł Pruskówka Bia Zagóra Kunów P Podjaworze ła Ścieżka dydaktyczna Kawówka Garby Brzegówka 631,0 Wyżna Wola Pod Świnką Jawory Jaworze 981 Barbarzaki Czarna Kamionka Smakówka Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego Kruczki Cerkiew drewniana XVIII w. Głębuczek Wyżne Chebdówka 701,6 Pazgówka K Wiśniowa Góra Bielanka ró Kąclowa Kowalówka ló Podziałówka Góry w Równie Szczecinówka k  49 Jaroszówka a Podchełmie Wierzchy O

Głębuczek 35’ 35’

O Królowa  Cerkiew drewniana XIX w. G. Postawne Nowakówka Cegielnia 49 Nowy Sącz Skrabówka Durlakówka Polska Królowa 760,9 Lipie Pod Madynianką Motykówka K Górna Zagrody am Kościół murowany XVII w. Kmakówka ion  ka Kościół drewniany XX w. Kamionka Za Górą Bogacz Potok  Cerkiew drewniana XX w. Łos G. Jaworze ian Pod Berli Deciówka Garłaszówka ka Wielka 880.0 Wieża widokowa Za Garbem Rachelówka Wawrzka Pod Styrem Kamionka  Za Socholem Drągówka Królowa Szewska Ulica Mała Kosówka Podlipa Łosie Mała Góra Za Białą 128 Działek Polska Pod Berlową Zadział Stolarzówka Dworskie Surmówka Bogusza Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana XIX w. W Polu  49 Niżna Zarębek G. Łysiec O 34’ 34’ Sz 662,8 O Ptakówka Niżna lak Pu 49 Zakówka Pereliska 127 Tonia ła Baumówka  ski G. Kiczera Żdżar Binczarowa ego ik Pod Wawrzką 609,4 zn R c wka Pniaki ą Niwy Koniec Wsi o Cerkiew drewniana XVI w. czaró Ł z Bin Hamernia K Bratyszowiec t o Binczarki am Popardowa Kąty  ie k Łazy 126 n i ic Hebdówka a Klimkówka G. Czertyżyki Wola 622,8 Cerkiew murowana XIX w. Pod Brunarami Za Górą Nawojowa 763,5 G. Podwojenne Łęg 737,0 Na Margani G. Terpackie Niżne 790,5 G. Margań Wyżna Margań Wyżna Sikornik 692,2 Przebudowa 49 G. Dził  O

815,0 Wołoszczyny a

r 31’ 31’ c

O e a Patronówka m z Polany 49 Po o C yn H z c to k Wróblówka l o e t 774,4 ecz k o ok F Pańskie a P Pałyga Ormantówka ot P G. Hłocza n ki o s ań z

w is U Śnietnica Cerkiew drewniana XVIII w. z h K G. Groń

d r am

a y 747,1 s ł i ń e k n

s k S i a k c a k i n i P G. Jaworynki ia o c ś G. Kiczera t Złotne Składziste o e 755,7 r k G. Kruhla e 647,2 654,0 B 49 O 30’ 30’ O 981 Berest 49 Barnowiec Łabowiec S taw is za O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O n O O O 20 44’ 20 45’ 20 46’ 20 47’ 20 48’ 20 49’ 20 5’ 20 51’ 20 52’ 20 53’ 20 54’ 20 55’ 20 56’ 20 57’ 20 58’ 20 59’ 21 00’ 20 01’ 20 02’ 21 03’ 20 04’ ka 20 05’ 21 06’ 21 07’ 92 6. Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie Z widokiem na pogórze i na Tatry 93

1 (0,0 km) Przystanek 17 Krużlowa Niżna, OSP KOŚCIÓŁ pw. NARODZENIA MARII PANNY

Stary wiekowy kościółek pw. Narodzenia NMP stoi po drugiej stronie strumienia, W Krużlowej Niżnej szlak prowadzi najpierw prosto na zachód. otoczony kamiennym murem i rozłożystymi lipami. Zbudowany w 1520 roku Droga wije się wraz z rzeką pomiędzy wzgórzami porozcina- z fundacji właściciela wsi Jana Pieniążka. Gotycki z barokowymi przekształcenia- nymi polami i zagajnikami. Osiedla i pojedyncze gospodarstwa mi, konstrukcji zrębowej, ma stromy dach z barokową wieżyczką na sygnaturkę i latarnią. widać nie tyle na dnie doliny, co na wyżej położonych zboczach. Przez otwarty stale przedsionek można zajrzeć do wnętrza, gdzie w dziewiętna- To zmienia się dalej, w Krużlowej Wyżnej, gdzie zabudowa stym wieku odkryty został dla świata sztuki prawdziwy skarb – Madonna z Kruż- lowej. Ta średniowieczna rzeźba przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem w typie w samej dolinie gęstnieje, droga skręca w stronę południa Pięknej Madonny. Nieznany jest jej autor ani miejsce pierwotnego przeznacze- i w perspektywie doliny pojawia strzelista biała wieża nowe- nia, ale jako czas powstania podaje się najczęściej rok 1410. Madonna z Krużlo- go kościoła parafialnego. wej należy do najcenniejszych przykładów rzeźby gotyckiej w Polsce. Do tego małego wiejskiego kościółka trafić mogła za sprawą któregoś z możnych Krużlowa właścicieli wsi z rodu Pieniążków, herbu Odrowąż. Na początku XX wieku rzeź- ba przejęta przez Muzeum Narodowe w Krakowie, zaginiona i odnaleziona po ostatniej wojnie, eksponowana na wielu wystawach w kraju i w Europie, obecnie W głęboko wciętej dolinie potoku Krużlowianka, wśród pozostaje w Muzeum Narodowym w Krakowie. łagodnych wzniesień Pogórza Rożnowsko-Ciężkowic- kiego leżą wsie o prastarym rycerskim rodowodzie – Może to dzięki ukryciu w kotlinie, może dzięki możnym protektorom, kościół w Krużlowej posiadł i zachował tak wiele cennych przedmiotów ze średniowie- Krużlowa Wyżna i Niżna. Parafia powstała na początku cza i baroku, wśród nich chrzcielnicę kamienną z 1486 roku o dekoracji maswer- XIV wieku, w końcu tego samego wieku Krużlowa stała kowej z kartuszami, na których widnieją herby: Poraj, Odrowąż i Jastrzębiec – się siedzibą rodu Pieniążków. Z fundacji Jana Pieniążka oraz dzwon gotycki z 1454 roku. wybudowany został w 1520 roku drewniany kościół.

2 (1,1 km) Przystanek 18 Krużlowa Wyżna

Obok zabytkowego drewnianego kościoła zlokalizowany jest przystanek trasy rowerowej z zadaszeniem, mapą oraz stojakami na rowery. 94 6. Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie Z widokiem na pogórze i na Tatry 95

3 (>1,2 km) Przystanek 19 Krużlowa Wyżna, boisko 4 (5,2 km) Miejsce widokowe pod przełęczą Wilczy Dół

W Krużlowej Wyżnej przy boisku sportowym obok Domu W miejscu, w którym po obu stronach drogi, pomiędzy wą- Kultury zlokalizowany jest jeszcze jeden przystanek z wia- skim pasem łąk, pojawia się las zlokalizowana jest tablica tą, mapą turystyczną i stojakami na rowery – wyposażony z mapą trasy. dodatkowo w otwartą siłownię. Oznakowany dojazd do tego miejsca prowadzi od kościoła w górę około 1200 me- To już Góry Grybowskie, Stąd można spojrzeć ostatni raz trów drogą w kierunku Starej Wsi. na północ, na pofalowany krajobraz rolniczego pogórza. Pół kilometra dalej leży przełęcz Wilczy Dół, na której szlak ro- Stara Wieś werowy krzyżuje się ze szlakiem pieszym.

Wieś rycerska związana swą historią z sąsiednią Krużlową, położona na grani- Skrzyżowanie z niebieskim szlakiem pieszym relacji cy dwu krajobrazów – pogórza i gór. Świetne miejsce na niemęczące spacery Nowy Sącz – Kopciowa (Krynica-Zdrój) przez Roso- z sielskimi widokami. Tu w okresie międzywojennym ubiegłego wieku, a również chatkę i Jaworze. w czasie wojny, eksploatowano niewielkie złoża ropy naftowej. Kierując się w lewo na wschód Natomiast szlak okrężny kieruje się od przystanku przy ko- można wejść na Rosochatkę, wi- ściele pw. NMP na zachód w stronę Posadowej Mogilskiej, dząc z góry przez leśne prześwity doliną Ropnika i dociera do granicy gminy Grybów, za którą dolinę Krużlówianki z oboma ko- skręca w lewo, w drogę pnącą się na strome zbocze. Z wido- ściołami. kowego grzbietu obniża się z powrotem w dolinę i biegnie dalej granicą gmin Grybów i Korzenna w stronę siodła po- Kierując się z przełęczy w pra- między Rosochatką a Jodłową Górą. wo na zachód podejść można na Jodłową Górę, by z rozległej Po przekroczeniu Ropnika krajobraz niepostrzeżenie zmie- polany grzbietowej podziwiać nia się z pogórzańskiego na górski, droga pnie się coraz wy- perspektywę Kotliny Sądeckiej żej i coraz bliższy jest las pod Rosochatką. i otaczających ją gór. 96 6. Przez Rosochatkę w Góry Grybowskie Z widokiem na pogórze i na Tatry 97

Masyw Rosochatki i Jodłowej Góry wznosi się ponad Pogó- W dole na wprost leży rozrzucona na szerokim siodle wieś rzem Ciężkowisko-Rożnowskim z jednej, a obszernym obni- Cieniawa przecięta drogą krajową nr 28. Do niej kieruje się żeniem Kotliny Sądeckiej z drugiej strony i dlatego dostrzegalny dróżka prowadząca z przełęczy Wilczy Dół. i rozpoznawalny jest nie tylko z pogórzy ale też od strony pół- nocnego zachodu – z Gorców i Beskidu Sądeckiego. Mijając kolejne domy szlak dociera do boiska sportowego, gdzie znajduje się ostatnie na jego trasie miejsce postojowe Z przełęczy Wilczy Dół droga prowadzi w dół, początkowo z mapą szlaku, zadaszeniem oraz stojakami na rowery. przez las, ale wkrótce otwiera się niezwykły widok na góry na południu. 5 (8,9 km) Przystanek 20 Cieniawa, boisko sportowe

Horyzont zamyka najdalsze Pasmo Radziejowej – to zachod- Cieniawa nia część Beskidu Sądeckiego leżąca za doliną Popradu. Bar- dziej na prawo wznoszą się Gorce i Beskid Wyspowy. Ponad Cieniawa – miejscowość położona jest przy drodze krajowej Nowy Sącz – Gry- Radziejową dostrzec można przy dobrej widoczności białawe bów, na dziale wodnym pomiędzy tymi dwoma miejscowościami. Od północy zęby Tatr. wznosi się lesista góra Rosochatka (717,3 m n.p.m.), od południa natomiast otwarty szeroko horyzont ukazuje odległe pasmo Radziejowej, a przy szczegól- Na nieco bliższym planie wznosi się od strony Kotliny Sądeckiej nie przejrzystym powietrzu – Tatry. Pasmo Jaworzyny, wschodnia część Beskidu Sądeckiego. Jesz- cze bliżej widać niższe pasmo wzniesień Beskidu Niskiego cią- Dalej szlak przekracza drogę nr 28 i mijając kościół parafialny, gnące się wzdłuż doliny Kamienicy Sądeckiej – przesłonięte kieruje się grzbietem działu wodnego początkowo na południe, długim ciemnym masywem Jaworza skierowanym na wschód, by potem skręcić stopniowo ku wschodowi wzdłuż torów linii w stronę doliny Białej i rozległej krainy Beskidu Niskiego. kolejowej Tarnów – Nowy Sącz. Tu mało uczęszczaną grunto- wą dróżką doprowadza do starego tunelu pod torami. Po dru- Pod Jaworzem, w malowniczych grupach leżą zabudowania giej stronie tunelu dróżka pomiędzy polami dociera do drogi Ptaszkowej, z wyróżniającą się sylwetką nowego kościoła para- Kamionka Wielka – Ptaszkowa i nią na parking przy kościele fialnego. pw. Wszystkich Świętych, gdzie pętla trasy zostaje zamknięta. a p o 49O42’ 49O41’ 49O40’ 49O39’ 49O38’ 49O37’ 49O36’ 49O35’ 49O34’ 49O33’ 49O32’R 49O31’ 49O30’

Kozica Gorlice

671,6 G. Kopa

Dół a Gorlice  k Zapadle

K n

Krzyżówka a a 654,0 Folwark i

Pieronówka k n s 07’

la O Bie G. Kiczera o

662,8

Bielanka Ł 07’

a 21

p XVIIICerkiew drewniana w. Ożenna  XVIIICerkiew drewniana w. k

Kozia Góra Kozia o R o

Taborówka t 21

G. Łysiec P

Magura Małastowska 

Huciska

643,0

Góry 28 Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego Rzemiosła Muzeum Miejska Góra Miejska

Mszanka 06’

622,8 O 06’

747,1 O 21 21

G. Groń Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w. Dwór XIX w. Ośrodek PAN Dwór XIX w.

 G. Czertyżyki a

Gorlice Gorlice k  Skansen Skansen

Bińkówka

Nadjazie

Łosie n Wysowa 

Badonie

Szymbark

647,7

Wiatrówki

z s

Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana M

Kamieniec a rn Cerkiew XIX w. Cerkiew XIX w.

707,9

Miastko

Pisanki 74 a

Wólka G. Suchy Wierch G. Suchy z  C

520,3

Kamionki

Podlesie 05’ O Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny Dwór obronny Gładyszów Dwór obronny 05’  G. Palenica

Zalipie O

Bystra 20

Pod Lasem Pod a G. Sucha Homola 20 k n

609,4 a

i Górki

Czarna n a ż k u n G. Kiczera Żdżar G. Kiczera a Ł

Wola z Suchy s

Zapady i

Łużańska w

Pniaki ta

708,5

Stolarzówka Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. S

631,0 04’ O 04’ O Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Rez. Jelenia Góra Rez. 20 Dwór XIX w.

Flasza

Zagóra a Lipie

Wierzchy Morskie Oko k

Bucze 73 n

a Podlesie

z Zagrody

r  t

s Klimkówka

752,9

Wola

Maślana Góra y B

Polanki

Łęgi za Górą

Nowa Wieś Nowa

Cegielnia

Zadział Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w.

Szklarka

Na Dole Na

Równie

Kawówka

Garłaszówka 03’ Łużna

Jaszkowa O

Pola od Woli od Pola 03’

O a

Smakówka k 21 ów Bieśnik 21 l a Kościół XVIIIKościół w. z XVIIIKościół w.

S Pociecha

Bołdówki

Pola

Brunary Wyżne

Brunary

Śnietnica

Deciówka o

Górzyna Dwór XIX w. Dwór XIX w. g ie 72

R k  689,7 s Wysowa a

Podlesie Zielona Góra ł

Bogacz Kowalówka u P Ropa

Nowakówka

Kozłówki

Pod Styrem Pod k

Brunary a 02’

l O z 02’

O S

Kóstra 20 20

Górki

Granice Dół iała

Wyszanka B

Kusiówka

Drągówka

Zagórze

Biedowa Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIIICerkiew drewniana w.

Bochnia ka rków Pe 01’

Zaborówka O

Księże

Szalowa 01’

Lisiaki

Gródek

Pod Brunarami Pod

Wygony

694,2

Wyskitna

G. Kiczera Wielka G. Kiczera a

Pod Kiczarą Pod

k n  00’

Brzezie a i G. Chełm 128 00’

O n l 21

778,2

Podgwizdów

 Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica Kaplica drewniana XX drewniana w. Kaplica o

21 a P k ł w o 

Słopna d

ó Zagórze Spisak k u Z

Zadziele y 131 d S Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

w Polanami Pod o o Berest

r r Florynka A

t a i

59’

l a R

k O

k z

Stróżna n

59’ s a

S i

Z O y c

Podlesie ś 20

Stróże

 r

Motykówka

e W A

Za Białą 20 B

Kmakówka

Polna

Za Garbem

636,4 R a

Podchełmie

k Binczarki G. Pasieczna

Szerokie n

Tonia Kort tenisowy/lodowisko Kort tenisowy/lodowisko

Sośnie Dolne Sośnie ia Krynica Zdrój

Berest Biała Niżna n

Barbarzaki

Kąclowa

Zadziele p Wołoszczyny H

o  ł Przebudowa S Klasztor Dominikanek ss. Klasztor Dominikanek ss. ła 

774,4

 a i 58’ O Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca Ośrodek im. Ojca Pio Ośrodek im. Ojca 58’

Bykówka

O B

Matołówka

Durlakówka 20 G. Hłocza Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół Kościół drewniany XX drewniany w. Kościół H 20 981 Nowa Wieś Nowa 981 98 7. Ptaszkowa – Jaworze, odcinek górski 99

Grochowa 5,5 km / 30 minut R Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen Skansen pszczelarstwa “Sądecki Bartnik” pszczelarstwa Skansen

Pod Kamienną Pod

R 981 a

a r a

ł a 129 Z

Grabna

k l

Podziałówka

a k w

Półanki z

i A

692,2 ó

S r

B a

P c

Pod Madynianką Pod

Grybów i

Bobowa G. Dził B

Koczanka

W Polu 57’ O 57’

Biała Biała Dwór XIX w. XIX w. Hoschów Hoschów JAWORZE Podjaworze O Ośrodek Politechniki Warszawskiej Warszawskiej Ośrodek Politechniki Politechniki

Wyżna

Piekiełko Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum Muzeum Para alne - Dwór XVII Para alne w. Muzeum 20 127

Wilczyska H  20 Kościół XVKościół w. Kościół XVKościół w. Synagoga XVIIISynagoga w. Synagoga XVIIISynagoga w. Za Górą a k o Kościół XIV w. Kościół Kościół XIV w. Kościół b 5,0 ę

Skrabówka ł Synagoga XXSynagoga w. Synagoga XXSynagoga w. Moroń G 133 Kirkut 130 Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XVICerkiew drewniana w.

Jawory 5,5 km 30 minut 427/27 niebieski Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w. Cerkiew drewniana XXCerkiew drewniana w.

 Bobowa Berlową Pod

Za Socholem H Dom Pszczelarza Dom Pszczelarza

Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.

Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg i

Kamianna

k 

Zagórze 56’

e O l

56’ r

Binczarowa

O a K

k Berli Pod

20 k XX drewniana w. Kaplica

Łazy

w a

l 815,0

20 ó G. Ubocz

Kirkut z

Zabrzeż k ł S Dwór Długoszowskich Dwór Długoszowskich

Jaworze

Jeżów

Hamry S

Długość odcinka: Długość Czas przejazdu: Podjazdy/zjazdy: znaków: Kolor POSTAWNE O trasie

Siołkowa Kopciowa  Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Muzeum Pszczelarstwa Muzeum Tarnów 4,0

755,7

815,0

Równie G. Jaworynki

Pod Świnką Pod G. Dział

Pereliska 55’ Wieża widokowa Wieża Wieża widokowa Wieża

Ziółkówka

Pańskie G. Jaworze O

Chodorowa 55’

O a 20

Nalepówki k Góra Wojciechowa 20  n  20

a  Browar Grybów XIX w. Browar i Strzylawki  w 880.0 o 554,9 nk Renesansowy dwór obronny XVI obronny Renesansowy dwór w. a XVI obronny Renesansowy dwór w.

Nad Browarem Nad J 560,3

790,5

Osików

Brzegówka

Michalikówka

Węglarnia 3,0

Pruskówka G. Podwojenne

Jankowa a 28 G. Kopiec a Pałubówka k 870,5 n k 54’ n Potoki a O

Za Lasem

54’ i a O n i

Gryblówka e 20 i w

Kotów 20

Rzeki s Rolówka o

l a

Lipniczka ż J

G. Postawne k u zto i r SZLAK NIEBIESKI R o

760,9

1. Ptaszkowa, centrum, 1. Ptaszkowa, Wojnarowa K

Pawlakówka

877,0

n ca Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana a

i i

Bogusza

w n a ł P e Z i Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. m a

Niżna 2,0 A

Mosteczna K

Starowiejskie 53’ O

Krużlowa G. Czerszka

Ptaszkowa 53’ O

Zadziele

763,5 PRZEBIEG TRASY: obok Centrum Sportów Zimowych obok Centrum Sportów Zimowych wjazd na Wiśniową Górę, w Ptaszkowej, skrzyżowanie ze szlakiem pieszym nie - wieża 20. Jaworze, bieskim, Postawne, widokowa. do Ptaszkowej. tą samą trasą Powrót

Malikówka 20 G. Terpackie Niżne G. Terpackie

Wyżnia Łabowa Wyżnia 20

Podlesie

830,2

Pustka G. Tokarnia

Zalesie

Wieś

Stara Stara

Sośnie

701,6 - - WIŚNIOWA GÓRA

Zalesie Dolne

Sadówka

Ćwikłówka

Na Wygonie Na

Lipie Szla H

Potoki A

Dolinki Ścieżka dydaktyczna Ścieżka

Krużlowa Centrum SportówCentrum Zimowych Izba regionalna Izba regionalna 1

Szewska Ulica Szewska 52’

Widomia G. Kozie Żebro G. Kozie

888,0 O

Poddziale 52’ 1,0

Bania Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVI drewniany Kościół w. O

Wielka a

Kućmy

Lipnica k zan 20 20

Bratyszowiec nic Pagórek Wyżny ip Górna Niecew

Podgórze

Karczemne

Warchałówka

L Królowa

Niżny Pagórek Niżny Widomia k Łabowa Uh Poto Karczyska r i Buczki Niżne Buczki y G. Rosochatka ńsk

Koniec Wsi Koniec

Wielkie Pole Wielkie

Rzeki Cerkiew murowana XVIII w. XVIII w. Cerkiew murowana Cerkiew drewniana XVIII w. XVIIICerkiew drewniana w.

Ząbry

749,6

821,6 G. Jaworzyna Szyb naftowy

Podgranice

Jasionki

Polska

Pańskie

Królowa 51’ O

Hebdówka 51’

Psiarki O

PTASZKOWA km

Podgwizdów 20 7. Ptaszkowa – Jaworze 7. Ptaszkowa odcinek górski Odcinek górski uzupełniający ku Okrężnego trasą wjazdu na Jaworze, wjazdu na Jaworze, ku Okrężnego trasą - jest dla osób uprawiają przeznaczony jazdę górską na rowerze. cych umożliwia dojazd do wieży wido Trasa drogami gruntowymi, na Jaworzu kowej okresowo pokrytymi błotem. 20

Na Pólku Na 880 780 680 680 480 m n.p.m.

Mogilska

Łabowiec Kościół murowany XX w. murowany Kościół Kościół murowany XX w. murowany Kościół

Posadowa Kościół drewniany XX w. XX drewniany w. Kościół a XX drewniany w. Kościół

Podlesie

Zagórze

Działek k Podpołudnie w

Cieniawa ló Świegocin ó r Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Cerkiew drewniana XIX w. Cerkiew drewniana Z

Garby

K Za Górą  Jamnica

Czarna Kamionka Czarna

Zarębka

Teluszowa

Poręby 5’ Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana

Ligęzówka Cerkiew drewniana XIX w. XIX w. Cerkiew drewniana Jodłowa Góra Jodłowa 5’ O O

Lipie

Korzenna 20 20

716,4

Zarębek Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg Wyciąg i trasa zjazdowa i trasa Wyciąg

Chebdówka

y F z l e  c

Kąty

Maciejowa

Podlesie

Pazgówka

Zakówka

Pagórek

Podtrzycierz

776,0 Rez. Cisów w Mogilnie Cisów Rez.

Krętówki a

Mogilno

Dworskie

G. Margań Niżna G. Margań c Szczecinówka i

Polska Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w. Kościół drewniany XVII drewniany Kościół w.  Nowy Sącz m

Królowa

Kawiory a

Oracze 49’ 49’

O K O

Przylasek 20 20

Góry a Wyżne

Kruczki

Łyczana k

w Wyżna Margań o

Radeckówka t

ó Mszalnica o r

Styrek

Niwy P a

a i

Nowy Sącz Nowy  Niżna Ptakówka k n k j

n Trzycierz s

o ń

a Wyżna Śmigajka a Składziste

z z s

W i

c z

Poczekaj

a y ł k Zagórze S

Śmigajka Niżna Śmigajka Ł Niżna

Wolniki

Wielka

Jodłowa Góra Jodłowa

Surmówka 48’

Zagóra

Rachelówka Rachelówka 48’ O

Kamionka O 20 20

Na Margani Na

Rybień

Działek

Jaroszówka

Podlipa

Łabowa

Ulesie

Mostki Kościół murowany XVII w. murowany Kościół Kościół murowany XVII w. murowany Kościół

Koniuszowa

Czaczów

Za Mostem

Cempówka

737,0

Dworskie Łąki Sącz Nowy G. Margań Wyżna G. Margań

Podtrzycierz

Zagórze

Muzeum Para alne SztukiMuzeum Para alne Ludowej Muzeum Para alne Sztuki Ludowej. Para alne Muzeum

Patronówka c

Ormantówka

Wróblówka

e i

z c a z C

Biała Biała

Droga 47’ O 47’ O

Łęka

Małe Zagórze Małe

Barnowiec 20

Klimczaki 20

Janczowa

Mystków

Kosówka Kosówka

Rzeki

Wyżna Wola Wyżna

Sikornik

Homrzyska

Pałyga

Głębuczek

Podedwór

Pustki

Głębuczek

Frycowa

Dział

Bochenówka 46’

Siedlce

Wiszyny O 46’

Granice O

Góry

Popardowa Popardowa a

Łęg ic 20 20 n Mała ie

Boguszowice

Zabrzezina m a

Miłkowa

k a r

Kamionka K e

Bukowiec

Stary Tracz Stary m o

e H

i Homrzyska

k Krzywda o

Kamionki

u o

B Krasów t

Obłazy

Sikornik

Porąbka o

Złotne

Potok Na Wierzchu Na P

Kawiory a Folwark k

Łęg Januszowski n o

Niwy

i 45’ 45’

a O O k m n a

Mała Góra Mała 20 20

Hamernia a Kunów K i n

Baranowa l Sołtysowa

Nosalówka

Librantowa e Baumówka

Bącza

Słowikowa

Pośrednia

Kunina

Koci Rynek Koci

Gołąbkowice

Piątkowa

Targowiska

n 28 i

Dział b

Nawojowa u Falkowa

Ł Jamnica

Januszowa 44’ 44’ O O Kamienica

20 20

Naściszowa a k

ó Chruślice

z k s i

k a N o

Jelna i t

n 42’ 49 41’ 49 40’ 49 39’ 49 38’ 49 37’ 49 36’ 49 35’ 49 34’ 49 33’ 49 32’ 49 31’ 49 30’ 49

z sk c O O O O O O O O O O O O

o i O

Żeleźnikowa Mała Żeleźnikowa w

ą o Ł n P a z c

e 100 Dane teleadresowe Noclegi, gastronomia 101

W Lasku Brzozowym, Kazimierz Główczyk, Agroturystyka DANE TELEADRESOWE Kąclowa 355, 33-330 Grybów, tel. 18 447-23-22 (w sezonie) 6

Noclegi Chata u Migacza, Urszula Migacz, Agroturystyka Biała Niżna 206 (Podchełmie), 33-330 Grybów, tel. 516 183 181 Centrum Sportów Zimowych Ptaszkowa Ptaszkowa 883, tel. 18 415-70-35 10 60

Centrum Szkoleniowo Rehabilitacyjne im. Ojca Pio Ośrodek Wypoczynkowo-szkoleniowy Gastronomia Stróże 569, tel. 18 445-43-41 Biała Niżna Restauracja Słoneczne Tarasy 100 tel. 18 521-38-74

Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Grybów Politechniki Warszawskiej Stołówka Miejska ul. Chłodna 16, Grybów, tel. 18 445-03-04 ul. Ogrodowa 4, tel. 18 445-03-80

136 Grybów Pub „Feniks“ Rynek 17, tel. 18 440-87-40 Pensjonat „Markiza” ul. Szkolna 4, Grybów, tel. 18 445-01-51 Grybow Caffè Bistro 20 Grunwaldzka 29, tel. 609 010 665

Przystanek Grybów Grybów Pokoje Gościnne Jadwiga Jeżak „Pizza Family“ ul. Grottgera 3, Grybów, tel. 500 845 606 1. Rynek 19, tel. 18 440-87-40 2. Tadeusza Kościuszki 9, tel. 18 445-23-23 10 Ptaszkowa „Sądecki Bartnik” Anna i Janusz Kasztelewicz Zajazd u Krystyny Pokoje gościnne Ptaszkowa 737, tel. 661 744 262 Stróże 235 , tel. 18 445-18-82, 414-05-77 e-mail: [email protected] Stróże www.bartnik.pl Restauracja „Bartna Chata” Gospodarstwo Pasieczne „Sądecki Bartnik” A. i J. Kasztelewicz 50 Stróże 235, tel. 18 414-05-78 Restauracja posiada certyfikat: „Karczma Regionalna Małopolski” Małopolskiej Organizacji Turystycznej Słoneczne Tarasy Hotel Biała Niżna, tel. 18 521-38-74 Stróże 30 Pałacyk pod Różą Stróże 335, tel. 18 440-89-40. e-mail: [email protected] Zajazd u Krystyny Ptaszkowa 737. tel. 661 744 262 Cieniawa Karczma przy Dworze (obok wyciągu narciarskiego Cieniawa Ski) 21 Cieniawa - Dwór, Pańskie Pola, tel. 602 595 527 102 Dane teleadresowe Ziemia Grybowska – serce Beskidów i pogórzy

Dane teleadresowe

Pozostałe Stacja Narciarska Cieniawa - Ski Cieniawa - Dwór - Pańskie Pola tel.: 602 810 249 lub 602 595 527

Bankomaty Grybów, Bankomat Pekao SA, Kościuszki 2 Grybów, Bankomat Bank BPH, ul. Kościuszki 2 Grybów, Bankomat PKO BP, Rynek 14 Grybów, Bankomat PKO BP, Grunwaldzka 7 Grybów, Bankomat Bank BPS, Rynek 13 Ptaszkowa, Bankomat BS Grybów ICKIE Ptaszkowa 898, Bankomat BS Łącko POGÓRZE WIEL Stróże 597, Bankomat Bank BPS POGÓRZE WIŚNICKIE Apteki Grybów – Apteka im. mgr W. Hodboda, Rynek 7, tel. 18 445-01-31 POGÓRZE CIĘŻKOWICKO-ROŻNOWSKIE Grybów – Apteka Arnica S.C., Kościuszki 4/2, tel. 18 445-23-46 Grybów – Apteka Panaceum, S.J., Grunwaldzka 6, tel. 18 445-04-00 Grybów – Apteka Prywatna Adma, Maria Krok, Grunwaldzka 36, tel. 18 445-01-88 Florynka – Punkt apteczny, Danuta Koszyk, Florynka 254, tel. 18 447-15-25 B ESKI Krużlowa Wyżna – Punkt apteczny „ADMA”, Krużlowa Wyżna 181 tel. 18 206-34-40 D WY Ptaszkowa – Apteka, Maciej Krok, Ptaszkowa 633, tel. 18 445-52-91 SPO WY Stróże – Apteka, Agnieszka Kamińska-Czajka, Stróże 585, tel. 18 444-42-07 Stróże – Punkt apteczny Arnica, Maciej Krok, Stróże, tel. 18 548-35-14, 445-02-25

Przychodnie lekarskie GORCE BESKID NISKI Grybów – NZOZ Bomed sp. z o.o., ul. Kościuszki 17, tel. 18 445-03-10 Grybów – NZOZ Kromed Centrum Medyczne, Grunwaldzka 7, 18 445-03-52 BESKID S Grybów – Prywatne Gabinety Lekarskie ADMA, Grunwaldzka 36, 18 445- 06- 79 ĄDECKI Cieniawa – Kromed, Przychodnia Lekarska, Cieniawa, tel. 18 445-40-90 Florynka – Bomed NZOZ, Florynka 49, tel. 18 447-16-26 Krużlowa Wyżna – NZOZ Lekarz Rodzinny, Krużlowa Wyżna 1, tel. 18 445-19-78 Ptaszkowa – Ośrodek Zdrowia w Ptaszkowej, Ptaszkowa 633, 18 445-17-25 PIENINY Stróże – NZOZ Lekarz Rodzinny, Stróże 360, tel. 18 445-18-24 Stróże – Kromed, Przychodnia Lekarska, Stróże 270, tel. 18 445-43-31

Poczta Grybów Urząd Pocztowy, Kościuszki 8, tel. 18 445-02-86 TATRY

Policja Komisariat Policji, Grybów, Jakubowskiego 9, tel. 18 445-03-77

Stacje benzynowe Grybów – Eko Grupa Sp. z o.o., Grybów, Kościuszki 2, tel. 18 445-04-44 Biała Niżna – Wac-Woj., Sośnie Dolne 18, tel. 18 548-36-65 Biała Niżna – Henryk Kłapacz, Biała Niżna 379, tel. 18 548-15-50 Florynka – Wac-Woj., Sośnie Dolne 18, tel. 18 447-14-28 Krużlowa Niżna – Leonarda Fyda Krużlowa Niżna 185, tel. 18 447-31-38 Ptaszkowa – Benz-Pal, tel. (018) 445-58-76 Ziemia Grybowska — serce Beskidów i pogórzy

GMINA GRYBÓW

ZIEMIA GRYBOWSKA Przewodnik po Okrężnym Szlaku Rowerowym

ISBN 978-83-64883-09-5 Appen Karpaty Multimedialna Agencja Wydawnicza 05-806 Komorów www.appen.pl listopad 2017

tekst: Sławomir Kubisa, zdjęcia: Sławomir Kubisa, Szymon Kubisa, Urząd Gminy Grybów mapy: Appen Karpaty

Szlak oraz promująca go publikacja powstały w ramach Projektu pn.

Utworzenie strefy aktywnego wypoczynku w gminie Grybów poprzez budowę tras turystycznych

dofinansowanego z RPOWM na lata 2014-2020 w ramach 6 Osi priorytetowej Dziedzictwo regionalne, Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego, Poddziałanie 6.1.4 Lokalne trasy turystyczne - SPR

interaktywna mapa turystyczna oraz aplikacja Zeskanuj kod QR GPS aby otworzyć na Okrężnego Szlaku telefonie lub tablecie Rowerowego Ziemia Grybowska