Nowa Generacja MAN TG Rewolucja W Środku

Nakład: 11 000 egz. Zamów darmową e-prenumeratę na www.truck-van.pl/gratis

marzec 3/2020 (101) Cena: 5,50 (w tym 8% VAT)

Nowa generacja MAN TG Rewolucja w środku

Rynek autobusów Autobusy Peugeot 2019 turystyczne Rifter Solaris Komfortowe Wielozadaniowy najlepszy czy ekonomiczne? van YOUR MOBILITY IS OUR PASSION

THE TRUCK & TRAILER SPECIALIST è sprzedaż naczep Schmitz Cargobull è serwis napraw powypadkowych i bieżących è sprzedaż zabudów Schmitz Cargobull è centralny magazyn części zamiennych è sieć serwisowa 24h w całej Europie è finansowanie fabryczne è umowy Full Service è wynajem długookresowy

EWT Truck & Trailer Polska Sp. z o.o. Generalny Przedstawiciel Schmitz Cargobull AG

 +48 22 733 53 00 www.ewt.pl www.www.solarisbus.comom SPIS | TREŚCI | Nagłe tąpnięcie DŁUGODYSTANSOWE Od jakiegoś czasu ekonomiści zapowiadali kryzys 2020, ale nikt nie przewidział koronawirusa. P R E Z E N T A C J A Jak podaje GlobalData, skutki epidemii mogą przysporzyć wielu kłopotów branży motoryzacyjnej w skali globalnej... Drastycznie spadł popyt na samochody, ale również należy spodziewać się ograniczenia podaży w wyniku przestojów w chińskich fabrykach, co w dalszej perspektywie 6 | Rewolucja wewnętrzna oznacza, że takie przestoje mogą mieć miejsce w innych krajach, tych do których właśnie do- ciera epidemia. Co istotne, problem ten dotyczy wszystkich dziedzin gospodarki i nie oszczędzi żadnej branży. AUTOBUSY Obecnie stoimy przed poważnym problemem. Kwarantanna zmusza wiele osób do pozostania w domu. Całkowicie wyhamowała turystyka, notowania na giełdzie gwałtownie spadają. Wpraw- R Y N E K dzie trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie bez transportu drogowego towarów, ale i tutaj po- jawia się szereg problemów. Kierowcy w obawie o siebie i swoje rodziny, rezygnują z kursów. A je- steśmy dopiero na początku walki z tym żywiołem. Jak 10 | Lekko w dół to się zakończy? Dzisiaj, trudno przewidzieć. Takiej analizy podjął się Polski Instytut Ekonomiczny. 16 | Nowy rekord Zakładając umiarkowany scenariusz rozwoju epidemii koronawirusa w Polsce, wzrost polskiego PKB spadnie o około 0,4-1,3 p.p. W swoich szacunkach PIE odrzuca T E C H N I K A scenariusze najbardziej pesymistyczne (że epidemia przekształci się w pandemię, której nie uda się opano- wać i będzie odnawiała się cyklicznie przez nieokre- 18 | Busolubcy kontra ślony czas, a zarażonych wirusem zostanie większość światowej populacji). W optymistycznym szynownicy scenariuszu największe znaczenie mają przerwane łańcuchy dostaw – obniżają wzrost PKB o 0,20 p.p. Kolejne 0,12 p.p. wynika ze spadku popytu na polski eksport, a 0,08 p.p. z zaburzeń na rynku wewnętrznym. Według PIE produkcja odzieży i elektroniki to dwie branże najsilniej zależne od dostaw z krajów T U R Y S T Y C Z N E najbardziej dotkniętych epidemią. Natomiast w usługach największy wpływu epidemii koronawirusa ma być widoczny w transporcie, turystyce oraz kulturze i rekreacji. W przypadku zna- 22 | Tylko spokojnie czącego rozszerzenia epidemii ucierpi gastronomia, edukacja, handel detaliczny i ubezpieczenia. W innych krajach prognoza skali oddziaływania epidemii koronawirusa na gospodarkę potrafi być bardzo różna. Przewidywany spadek PKB waha się 0,1-0,3% do nawet blisko 10%. PRODUKT Światowa gospodarka mierzy się obecnie z tąpnięciem, którego nie było od czasu globalnego kry- zysu finansowego w latach 2007–2009. Giełdy zanotowały największe spadki od dekady, a Organi- K L I M A T Y Z A T O R Y zacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju obniżyła prognozowany wskaźnik wzrostu w tym roku z 2,9 na 2,4%. Według firmy badawczej McKinsey globalny rynek logistyczny z transportem, magazynami, spe- 26 | Klimat do jazdy dycją oraz wszystkimi elementami łańcucha dostaw stanowi około 12% PKB na świecie, a obszar Azji i Pacyfiku to największa część sektora logistyki i stanowi szacunkowo 45% całkowitego do- 29 | Czyste powietrze chodu na świecie. z Saniclimafilter The Wall Street Journal określa tę sytuację jako pandemię z minimalnymi długofalowymi skutkami ekonomicznymi. Brzmi optymistycznie, ale niestety rzeczywistość tak nie wygląda. Obroty polskich firm, w tym transportowych, zależą w dużej mierze od wymiany handlowej z Azją i Pacyfi- kiem i potrzebami konsumpcyjnymi Europejczyków. Dzisiaj wszystko to się zachwiało. l DOSTAWCZE Katarzyna Dziewicka | e-mail: [email protected] R Y N E K Miesięcznik Truck & Van Truck& tel. 22 213 88 28 | [email protected] 30 | Ekologia No Limit Van www.truck-van.pl | ISSN 2082-9795 Wydawca Dział reklamy i marketingu Mirosław Ganiec Jarosław Dynek – tel. 694 725 118, [email protected] tel. 502 532 575, [email protected] Krystyna Koch – tel. 515 444 589, [email protected] T E S T Redaktor naczelny Marcin Marczuk – tel. 513 432 305, [email protected] Katarzyna Dziewicka Redakcja i współpraca: Damian Dziewicki, Jan Getter, tel. 691 311 680, [email protected] Michał Kij, Marcin Lewandowski | Pojedynek braci. Prenumerata Nakład 11 000 egzemplarzy 32 tel. 22 213 88 28 Dokker kontra Kangoo [email protected] Druk Drukarnia Edit, tel. 22 872 95 08 Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania i skracania tekstów.

34 | Wielozadaniowiec. Wydawnictwo KMG Media Sp. z o.o. KMG media ul. J. Malczewskiego 17a, 05-820 Piastów, tel. 22 / 213 88 28 Peugeot Rifter Long NIP: 522 294 09 47, REGON: 142231181, KRS: 0000348328, Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy KRS

Poznaj nasze & wszystkie aktywności: Trwww.truck-van.pluckVan

4 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 EDYCJA TRANSEXPO XV MIĘDZYNARODOWE TARGI TRANSPORTU ZBIOROWEGO 21-23.10.2020 KIELCE

154 11 141 m2 WYSTAWCÓW POWIERZCHNII WYSTAWIENNICZEJ

DEBIUT

6 433 22 BRANŻOWYCH PREMIERY ZWIEDZAJĄCYCH PRODUKTOWE

KIERUNEK PRZYSZŁOŚĆ

WWW.TRANSEXPO.PL Długodystansowe | Prezentacja | Rewolucja wewnętrzna 20 lat w motoryzacji to cała wieczność. W branży ciężarowej czas płynie jakby wolniej, ale nawet tu dwie dekady to już najwyższy czas na zmiany. Tyle właśnie lat upłynęło od rozpoczęcia produkcji TGA i jego naturalnego następcy, TGX.

zobacz FILM

| Tekst: Mirosław Ganiec | Zdjęcia: MAN |

hoć w wielu obszarach nie są to Jak już zmieniać, to na całego. O tym, flagowca, ale całą gamę odświeżonych zmiany rewolucyjne, to jednak że nowy TGX „wisi w powietrzu” mówiło modeli. Tak też się stało, chociaż… nie nowy TGX pozbywa się większo- się już od kilku miesięcy. Jednak MAN do końca. Mniejsze pojazdy TGS, TGM Cści bolączek poprzedników – zwłaszcza Truck & Bus do samego końca skrywał i TGL zostały jedynie ogólnie zaprezen- w bezpośrednim środowisku pracy i od- informację o tym, że podczas lutowej towane bez dalszych szczegółów, więc poczynku kierowcy. premiery przedstawi nie tylko swojego tym razem jeszcze nie poświęcimy im

Do nowego TGX prowadzą MAN EasyControl to przydatny Tutaj wszystko jest po nowemu. Kokpit i zestaw wskaźników zostały przeprojektowane stopnie – szersze, zestaw programowalnych całkowicie przeprojektowane i mocno zdigitalizowane. MAN świadomie wyposażone w nowe, antypoślizgowe przełączników dostępny po jednak nie zdecydował się na ekrany dotykowe, wychodząc z założenia, powierzchnie z odpornego i łatwego otwarciu drzwi, bez potrzeby że takie rozwiązanie nie sprawdza się w specyfice pojazdu ciężarowego. w czyszczeniu materiału. wchodzenia do kabiny. Steruje Systemami multimedialnymi sterują przyciski na kierownicy oraz on np. oświetleniem roboczym, wielofunkcyjne pokrętło SmartSelect z touchpadem. światłami ostrzegawczymi, centralnym zamkiem czy załączeniem napędu wywrotki lub windy.

zobacz FILM

6 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Prezentacja | Długodystansowe

większej uwagi. Skupmy się na nowym Wprowadzono zatem nowe rozwiąza- Pierwsze zmiany widać już po otwar- TGX, a w zasadzie na jego kabinie, bo- nia stylistyczne, udoskonalono aerody- ciu drzwi. Do wnętrza prowadzą przepro- wiem na chwilę obecną to ona stanowi namikę i zmieniono kilka elementów, jektowane i wygodniejsze stopnie o krat- o nowym wcieleniu. Podwozie i układ na które narzekali użytkownicy. Za to kowej, antypoślizgowej powierzchni. Na napędowy z silnikami i skrzyniami w środku – prawdziwa rewolucja. boku drzwi pojawił się zestaw czterech biegów nie uległy większym zmianom. przełączników MAN EasyControl, któ- Zatem TGX-a napędzać mogą jednostki Ogrom zmian re dostępne są po otwarciu drzwi, bez D15 (9 litrów, 330–400 KM) D26 (12,4 li- potrzeby wchodzenia do kabiny. Mogą tra, moce 430–510 KM) oraz D38 o mocy Wszystkie zmiany w kabinie TGX to po- one sterować wybranymi funkcjami, jak od 540 do 640 KM. Nieoficjalnie mówi się dobno efekt nie tylko wytężonej pracy choćby oświetleniem roboczym, świa- co prawda o nadchodzących zmianach, inżynierów i projektantów, ale i licz- tłami ostrzegawczymi, centralnym zam- zwłaszcza w kontekście zacieśniania nych konsultacji z kilkuset kierowcami. kiem czy załączeniem napędu wywrotki współpracy ze Scanią, w ramach gru- Poznawali oni i oceniali prototypowe lub windy. py Traton. Nawet elektroniczne ukła- rozwiązania, a jednocześnie wskazy- Po wejściu do kabiny w oczy rzuca dy wspomagające, takie jak aktywny wali te obszary, które powinny zostać się całkowicie przeprojektowany kok- tempomat z funkcją stop & go czy ak- zmienione. I to faktycznie widać we pit, z jednej strony bardziej zwrócony tywny układ utrzymania pasa ruchu wnętrzu, bowiem większość niedogod- w stronę kierowcy, z drugiej pozwalają- znamy już z ubiegłorocznej premiery ności, na które zwracało uwagę gros cy na swobodne przemieszczanie po ka- modelu TGS. kierowców TGA i TGX, została wyelimi- binie. Umieszczone na nim przełączniki Jednak nowa gama modelowa niesie nowana. Zatem po kolei. zostały logicznie pogrupowane w funk- dużo nowych możliwości w tej kwestii, bowiem instalacja elektroniczna zosta- ła całkowicie przeprojektowana i wy- posażona w jeden centralny komputer, który kontroluje wszystkie procesy po- Od zgodności z jazdu. Taki system umożliwia znacznie lepszą interakcję pomiędzy wszystkimi obowiązującymi czujnikami zainstalowanymi zarówno w samochodzie ciężarowym, jak i zabu- regulacjami po dowie. Nowa logika instalacji stanowi też podstawę dla przyszłych rozwią- optymalizację pracy zań i funkcji, opartą zarówno o zmiany sprzętowe, jak i o aktualizację samego floty oprogramowania. TomTom Telematics Kabina TGX jest nowa, ale jakby zna- to teraz Webfleet Solutions na. I nic dziwnego, bowiem sama jej konstrukcja nie uległa większym zmianom. W sumie nie ma się co dziwić, bo i po co na siłę (i gigantycznym kosztem) zmieniać coś, co generalnie działa. 014 JOHN SMITH Jazda od 15:48 (7min)

Nowe koło kierownicy jest nieco mniejsze i wyraźnie wy- SZCZEGÓŁY CZAS PRACY OPTIDRIVE godniejsze. Sterowanie tempomatem, multimediami czy komputerem pokładowym znajduje się teraz na ramionach kierownicy. Sterowanie skrzynią biegów powędrowało CZAS PRACY do dźwigni sterującej też zwalniaczem. Znacznej poprawie Bronisława Czecha, 04-555 Warszawa, PL uległ też zakres regulacji kierownicy, zwłaszcza jej kąt. Jazda od 15:48 (5 min)

Łącznie dzisiaj 7h 4 min

PCJ DZISIAJ

Pozostały czas jazdy 2h 56 min

Następna przerwa 18:31

Czas odpoczynku 21:57

zobacz FILM

Let’s drive business. Further. webfleet.com / Telefon: 22 346 00 94

3/2020 | www.truck-van.pl Długodystansowe | Prezentacja |

cje, jak np. sterowanie systemami wspo- magającymi, systemami wpływającymi na trakcję (blokada mechanizmu różni- cowego, tryb wybujania, kontrola trak- cji), sterowanie poziomem podwozia itp. Zdecydowanie łatwiej dostępny i lepiej widoczny jest też przełącznik obsługu- jący światła zewnętrzne. Położenie najważniejszych przyci- sków ma być jednakowe dla wszystkich linii modelowych, dzięki czemu kierowca nawet po przejściu do innego rodzaju pojazdu ma szybko i intuicyjnie obsłu- giwać przełączniki. Wielkość i sposób pracy włączników pozwala przy tym Po stronie pasażera można zamontować fotel Vario. na ich wygodną obsługę nawet w ręka- Umożliwia on m.in. obracanie, podnoszenie siedziska wiczkach. albo przekształcenie w mały stolik, z którego korzysta się wygodnie przy jedzeniu czy pracy, siedząc na leżance. Cyfrowo, ale nie dotykowo

Ciekawym rozwiązaniem jest też gru- pa sześciu przełączników szybkiego kabina sprawiają, że podczas ruchu Podczas jazdy specjalna podkładka pod wyboru, które w łatwy sposób można ciało i ręka kierowcy mogą poruszać się nadgarstek zapewnia wygodne oparcie zaprogramować samemu. Mogą one nieco inaczej niż ekran, przez co trud- dla ręki i stabilność pracy. Podczas po- obsługiwać ulubione ustawienia radia, niej trafić w wybraną pozycję. Dodatko- stoju podkładkę można złożyć, by nie nawigacji czy innych elementów syste- wo ekran dotykowy musiałby znaleźć przeszkadzała w przemieszczaniu się mu medialnego, którego głównym ele- się bliżej kierowcy, zmniejszając prze- po kabinie. mentem jest kolorowy ekran wysokiej strzeń przy kokpicie. Bliżej położony Dużą zmianą we wnętrzu jest też rozdzielczości o wielkości do 12,3 ca- ekran to również dłuższy czas akomo- kompletnie nowe koło kierownicy, la (w zależności od wersji) z opcją po- dacji wzroku pomiędzy patrzeniem na zgrabniejsze i optycznie lżejsze. Ele- działu wyświetlanych informacji głów- ekran a na drogę. Dlatego w TGX zasto- menty sterowania tempomatem, mul- nych i dodatkowych. MAN świadomie sowano MAN SmartSelect, czyli wielo- timediami czy komputerem pokłado- zrezygnował ze stosowania ekranu do- funkcyjne i intuicyjne pokrętło steru- wym trafiły na dwa ramiona (wcześniej tykowego, wychodząc z założenia, że jące z opcją szybkiego przywoływania były po bokach części centralnej). Kie- tego typu rozwiązanie nie sprawdza się menu (dodatkowy pierścień sterujący) rowcy z pewnością docenią kolosal- w specyfice pojazdu ciężarowego z kil- oraz touchpadem umożliwiającym np. ną różnicę w zakresie regulacji koła ku względów. Amortyzowany fotel oraz ręczne pisanie czy skalowanie mapy. kierownicy – jej wysokość zmienia się w zakresie 11 cm, a kąt można usta- wić od 20 do 55 stopni. Teraz już raczej Obudowa lusterek jest teraz węż- Stylistyka elementów Modułowe reflektory czołowe sza i zamontowana nieco bardziej nawiązuje do wcześniejszej są dostępne jako w pełni nikt nie będzie narzekał na niewygod- z tyłu, dzięki czemu zmniejsza generacji TGX, jednak wiele ledowe, zapewniając znacznie ną pozycję „za kółkiem”, zwłaszcza że opór wiatru i zwiększa bezpo- detali zostało przepro- jaśniejsze światło niż lampy również zakres regulacji fotela uległ średnie pole widzenia kierowcy jektowanych, głównie z myślą halogenowe przy jednocześnie zwiększeniu. w strefie przedniego słupka. o lepszej aerodynamice. dużo dłuższej żywotności. Za kierownicą zaś rozpościera się kolejny, 12,3-calowy monitor zastępujący tradycyjny zestaw wskaźników, którego licznymi ustawieniami steruje się poprzez przyciski na kole kierownicy.

Bez zbędnych przeszkód

Z wnętrza kabiny po 20 latach zniknęła „wyspa” przy fotelu kierowcy, na której dawniej umieszczona była dźwignia biegów oraz dźwignia hamulca parkingowego. Teraz TGX otrzymał elektroniczne sterowanie hamulcem, które- go wyłącznik znalazł się na kokpicie. W niektórych sytuacjach sterowanie hamulcem może odbywać się również automatycznie. Obsługa skrzyni bie- gów również znalazła nowe miejsce. Zamiast pokrętła sterowanie skrzynią

8 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Prezentacja | Długodystansowe

zobacz FILM

Na tych klientów, którzy chcieliby wyróżnić swojego TGX-a albo zamówić Rezygnacja z „wyspy” hamulca parkingowego (teraz jest elektroniczny na kokpicie) wyposażenie zwiększające komfort pracy kierowcy, czeka dział MAN Individual pozwoliła na przesunięcie lodówki i powiększenie drugiego schowka podleżanko- zajmujący się wykonywaniem tuningu i specjalnych przebudów. Kabina TGX wego. Brak szyby za i nad drzwiami przełożył się na lepsze zagospodarowanie może otrzymać np. dodatkowe schowki, kuchenkę mikrofalową, ekspres do bocznych ścian. Część wypoczynkowa może być wyposażona w pilota sterującego kawy, rozbudowane oświetlenie wewnętrzne czy telewizor. oświetleniem, klimatyzacją, multimediami oraz drzwiami i oknami.

powędrowało do drążka umieszczonego wych schowków. Część z nich to zasługa flektorów, które dostępne są jako w peł- po prawej stronie kierownicy. Steruje on tego, że w nowym TGX zrezygnowano ni ledowe. zarówno wyborem kierunku jazdy, jak z dodatkowego przeszklenia za drzwia- i programem skrzyni biegów oraz ręcz- mi oraz nad nimi (które występowało Nowa filozofia nym wyborem przełożenia. Oczywiście w kabinie XXL), na które kierowcy nie- dalej obsługuje on również zwalniacz. jednokrotnie narzekali, bowiem nie za- Wprowadzenie nowej gamy pojazdów Przy tej okazji w TGX pojawiła się cieka- pewniało pełnego odizolowania optycz- niesie ze sobą oczywiście szereg innych wa funkcja – po wyłączeniu silnika na nego kabiny od otoczenia. W kieszeni na zmian, do których z pewnością wrócimy. biegu system w większości przypadków ścianie tylnej dostępny jest opcjonalny, Poza samymi pojazdami zmiany zacho- sam przełączy skrzynię na bieg neutral- rozbudowany pilot sterowania z długim dzą również w procesie produkcji oraz ny, by umożliwić później bezpieczny kablem i kolorowym ekranem, sterują- sprzedaży pojazdów. W fabrykach MAN rozruch silnika nawet z minimalnym cy oświetleniem, obsługą okien i drzwi, zmodyfikowano m.in. linię montażu ka- poziomem powietrza w zbiornikach. radiem czy klimatyzacją i ogrzewaniem bin oraz lakiernię. Cała logika rozwiązań Brak „wyspy” hamulca parkingowego postojowym. sprzedażowych ma być jeszcze lepiej do- pozwolił też na przesunięcie lodówki Z zewnątrz sylwetka i rysy TGX-a zde- pasowana do coraz bardziej indywidual- bliżej fotela kierowcy, co zaś przełożyło cydowanie nawiązują do poprzedni- nych potrzeb klientów i poszczególnych się na znacznie większą, drugą szufladę ka i jednocześnie wyznaczają nową, rynków, nie tylko w obszarze samego pod leżanką. spójną linię dla całej gamy modeli TG. produktu, ale również w serwisie po- W części wypoczynkowej również po- Poza nowymi, wyrazistymi rysami in- sprzedażowym, usługach finansowych jawiło się kilka nowości i udogodnień. żynierowie opracowujący nowy design czy rozwiązaniach cyfrowych. Dolna leżanka po stronie pasażera może przywiązywali dużą wagę do popra- Pierwsze dostawy nowego TGX plano- mieć pięciopozycyjną regulację kąta na- wy aerodynamiki każdego, nawet naj- wane są na połowę roku. Do końca 2020 r. chylenia pod głową. Na ścianach bocz- mniejszego zagięcia i płaszczyzny. TGX klientom oferowany będzie również mo- nych oraz tylnej ulokowano kilka no- otrzymał nowy, modułowy układ re- del dotychczasowy. l Autobusy | Rynek | Lekko w dół W 2019 r. rynek autobusów trochę wyhamował. Mniej dostaw miejskich autobusów i minibusów bezpośrednio przełożyło się na cały rynek. Brak rozwiązań systemowych blokuje natomiast cały czas popyt na międzymiastowe. Stabilnie było w segmencie turystycznym, ale drastycznie zmieni się w tym roku.

| Tekst: Katarzyna Dziewicka | Zdjęcia: MAN, Mercedes, Scania, Solaris, Volvo | Źródło: PZPM, analizy JMK na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (MZW) |

ynek autobusów w pierwszej poło- Mini wracają na prowadzenie zarejestrowano autobusów segmentu wie roku 2019 r. lekko wzrastał, by MINI (1057), a w 2018 na rynku domino- w drugiej notować straty. W efek- W minionym roku znowu zmieniła się wały pojazdy miejskie. W 2019 znowu na Rcie zarejestrowano 2479 autobusów, o po- struktura rynku. W 2017 r. najwięcej prowadzenie wysunęły się MINI. W su- nad 15% mniej niż przed rokiem. Mimo straty względem znakomitego roku 2018, to drugi co do wielkości wynik rejestracji Rejestracje nowych autobusów w Polsce w latach 2013–2019 nowych autobusów w Polsce. Od 2012 r. 3000 2752 rynek prawie podwoił swoją wielkość. 2479 2500 2292 1987 Czołówka bez zmian 2000 1772 1473 Od lat liderem polskiego rynku autobu- 1500 1387 sów jest Mercedes. W minionym roku 1000 zarejestrowano 1094 autobusy tej marki, o 2% mniej niż rok wcześniej. Mimo spad- 500 ku sprzedaży Mercedes umocnił swoją 0 pozycję na rynku, zdobywając 44% udział 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 – o ponad 4 p.p. więcej niż przed rokiem. Źródło: PZPM Sukces niemiecki producent zawdzięcza przede wszystkim świetnym wynikom Rejestracje nowych autobusów w Polsce w latach 2017–19 r. w kategorii MINI (o dmc poniżej 8 t), gdzie z podziałem na segmenty również od lat jest liderem. Drugie miej- 1200 1152 1104 sce, również tradycyjnie, należało do So- 1057 1065 1036 Mini (dmc do 8 t) Miejskie larisa, który w 2019 r. dostarczył wyłącz- 900 nie autobusy miejskie o dmc powyżej 8 t 770 Midzymiastowe Turystyczne – 434 szt., czyli o 19 szt. więcej niż przed 600 rokiem (+5%). Do producenta z Bolecho- 384 367 339 wa należało ponad 17% (+2,5 p.p.) rynku. 300

Trzecie miejsce utrzymał w minionym 85 83 39 roku MAN ze sprzedażą na poziomie 327 0 2017 2018 2019 szt. (+72 szt. / +28%), w tym większość to Źródło: PZPM autobusy miejskie. Zeszłoroczny rezultat zapewnił firmie łączny udział w rynku na poziomie 13% (+2 p.p.). W 2018 r. Rejestracje nowych autobusów w Polsce w latach 2018–2019 do Polski powróciła marka Neoplan, na- w podziale na marki leżąca do Grupy MAN – zarejestrowano 1200 1100 wówczas 6 takich pojazdów, a w 2019 1000 1121 1094 – 14. Na czwartej pozycji uplasowało się 900 800 2018 Iveco-Irisbus (171), wzrost o 13%. Nato- 700 2019 miast Ford, który dzięki rewelacyjnej 600

500 434 414 400 sprzedaży nowej generacji Transita stał 327

300 252

się ważnym graczem wśród minibusów 183 171

200 151 102 104 61 56 59 54 60 50

100 37 38 43 43 24 43 46 31 26 23

w 2018 r., w 2019 spadł oczko niżej, dostar- 19 9 14 9 14 1 13 10 13 8 10 7 1 3 5 6 0 6 1 czając zaledwie 61 pojazdów, o 67% mniej 0 VDL SOR Opel Ford BMC MAN Irizar niż przed rokiem. Dużą dynamikę wzro- Iveco Isuzu Setra Volvo Ursus Scania Solaris Otokar TEMSA Karsan Renault Renault Neoplan Autosan

stu odnotowały: Isuzu (+760%) z 5 szt. Güleryüz Mercedes

w 2018 na 43 szt. w 2019 r. i Volkswagen Volkswagen Źródło: analizy JMK na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (MZW) (+1800%) z 1 na 19.

10 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Rynek | Autobusy

Petros Spinaris, wiceprezes zarządu ds. sprzedaży, marketingu i after sales Solaris Bus & Coach

„ Całkowity rynek autobusów miejskich w 2019 r. zanoto- wał w porównaniu z rokiem 2018 niewielki spadek, ale moim zdaniem nie jest to powód do niepokoju. Ta korekta wynika raczej z przesunięcia terminu dostaw, niż zmniejszającego się popytu. Jeżeli zostałyby zrealizowane dostawy, które były pier- wotnie planowane na rok 2019, wówczas nie mielibyśmy do czynienia ze spadkiem rynku. Na skutek takiego przesunięcia, autobusy te będą dostarczone w tym roku. Na podstawie liczby już podpisanych kontraktów na ten rok, mogę powiedzieć, że to Solaris po raz kolejny dostarczył na naszym rynku będzie dobry i stabilny rok dla naszej firmy zarówno na rynku polskim, jak i na innych rynkach. najwięcej autobusów o dmc powyżej 8 t. Należy do niego Kolejny rok z rzędu odnieśliśmy duże sukcesy na polskim rynku miejskich autobusów. W ubie- 44% segmentu miejskiego. głym roku osiągnęliśmy 42% udział, co oznacza 9-procentowy wzrost w porównaniu z 2018 r. Polska znajduje się na piątej pozycji w Europie pod względem elektromobilności. Jednak pa- trząc, gdzie są użytkowane te pojazdy – nie są to tylko duże miasta, ale cała sieć operatorów transportu publicznego – Polska wysuwa się na pozycję lidera w Europie. Autobusy elektrycz- o 8 szt. więcej niż przed rokiem. Po raz ne są obecne w 37 miastach, a w 28 z nich jeżdżą Solarisy. kolejny sprzedaż nie poszła natomiast Re- Dobre wyniki zawdzięczamy przede wszystkim dobrze skonstruowanej ofercie. Doradzamy naszym klientom rozwiązania, najlepiej dostosowane do ich rodzaju działalności. Dostarczamy za- nault – firma w 2018 r. odnotowała spadek równo produkt, jak i infrastrukturę, która zapewni, że te autobusy będą bezproblemowo funkcjo- rzędu 55%, z 29 szt. w 2017, na 13 w 2018, nować. Dostarczamy również specjalnie dedykowane w obszarze elektromobilności rozwiązania a w 2019 dostarczyła 7 szt. Opel z 1 szt. serwisowe, które pozwalają zarządzać całą flotą. Niezwykle ważna jest opieka posprzedażna, w 2018 r. podniósł sprzedaż do 3. Sprze- którą zapewniamy praktycznie wszędzie, gdzie jeżdżą nasze autobusy. Są to zespoły wsparcia, dano również 4 szt. minibusów Karsan, ludzie, którzy pomagają utrzymać floty oraz zorganizować dostawę części zamiennych. o 1 pojazd mniej niż przed rokiem. To, jak będzie się kształtował rok 2020, uzależnione jest od tego, jakimi środkami będą dyspo- Wśród dostarczonych minibusów naj- nować operatorzy flot i jakie otrzymają subwencje na zakupy pojazdów. Z tego co widzę, nasi klienci są bardzo aktywni i skuteczni w obszarze pozyskiwania środków na inwestycje w nowe więcej zabudów było firmy Mercus (403, technologie i floty autobusowe. o 28% więcej niż w 2018 r.), następnie Au- Kluczowym elementem w przechodzeniu na transport bezemisyjny są inwestycje w nowe to-Cuby (64), CMS Auto (43), Polster (38), pojazdy. Jeżeli europejskie miasta chcą poradzić sobie z narastającym natężeniem ruchu i za- Automet (27) i Sprintcar (26). Najwięcej nieczyszczeniem powietrza, to jednym z najważniejszych elementów jest transport publiczny, minibusów zarejestrowano tym razem a w jego ramach autobusy. A my oczywiście chcemy być jednym z kluczowych partnerów w powiecie pruszkowskim (172), wejhe- dostarczających nowoczesne, bezemisyjne konstrukcje. I to dotyczy każdego europejskiego rynku, na którym jesteśmy obecni. rowskim (159) oraz grodziskim (121). Rok 2019 był dla firmy Solaris rekordowy pod wieloma względami. To fantastyczne, co osią- gnęliśmy dzięki naszym pracownikom i dzięki zaufaniu, jakim darzą nas nasi klienci. W tym Stabilizacja roku przed nami kolejne wyzwania, związane przede wszystkim z dalszym dynamicznym roz- wojem elektromobilności. Planujemy zwiększenie sprzedaży i produkcji. W 2020 zakładamy W 2019 r. liczba rejestracji autobusów dostawę ponad 500 autobusów elektrycznych. Za tym oczywiście idą dalsze inwestycje i opty- miejskich była na niższym poziomie malizacja procesów i struktur serwisowych, tak aby od momentu dostawy pojazdów poprzez ich cały okres użytkowania świadczyć naszym klientom usługi na najwyższym poziomie. niż w roku poprzednim, ale nadal dość wysokim. Zarejestrowano ich 1063 szt., o ponad 13% mniej niż przed rokiem, mie zarejestrowano ich 1065 (miejskich spadł Ford z wynikiem 61 zarejestrowa- co także przyczyniło się do słabszego – 1036 szt.), o 3% (39 szt.) mniej niż przed nych minibusów (–67%). Stratę z 2018 wyniku na rynku autobusów. Mimo rokiem. roku odrobił Volkswagen, dostarczając spadku warto podkreślić, że to drugi co Mimo drobnego spadku jest to drugi 19 pojazdów (w 2018 była 1 szt.). Bliźniaczy do wielkości wynik w historii. Na duży najlepszy wynik w tej kategorii w histo- MAN natomiast dostarczył 18 minibusów, popyt na autobusy miejskie wpłynę- rii. Podobnie jak w poprzednich latach sprzedaż w tym segmencie jest mocno Rejestracje nowych minibusów w Polsce w latach 2018–2019 wspierana przez PFRON, który dotu- 800 je zakupy pojazdów przystosowanych 842 do przewozu osób niepełnosprawnych 700 793 2018 600 i tym samym wyrównuje różnice po- 2019 między regionami. Od samego początku 500 liderem w tym segmencie jest Mercedes. 400 W 2019 r. zarejestrowano 842 minibusy 300 tej marki (+6%), co stanowiło 71% udział 200 183 111 98

100 61 18 19 7 13 w tym segmencie. Tak znacząca prze- 10 5 3 1 1 4 waga Mercedesa zapewniła niemieckie- 0 Opel mu producentowi nie tylko tytuł lidera Ford MAN Iveco Karsan w kategorii MINI, ale także w całym Renault rynku autobusów. Awans z trzeciego Mercedes Volkswagen miejsca na drugie to Iveco z wynikiem Źródło: analizy JMK na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (MZW) 111 pojazdów (+ 13%). Na trzecią pozycję

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 11 Autobusy | Rynek |

ła przede wszystkim dostępność środ- Rejestracje nowych autobusów miejskich w Polsce ków unijnych. Segment ten od początku w latach 2018–2019 roku notował stabilny wzrost: w stycz- 500 434

niu zarejestrowano 92 autobusy, czyli 414 400 o 16 szt. więcej niż przed rokiem (+21%). 2018 2019 Gorzej było w lutym – 72 szt. Wzrosty na- 300 268

stąpiły natomiast w marcu – 86, kwietniu 218 – 93 i maju – 172 szt. Pozostała część roku 200 198 112 to kolejne spadki rejestracji. W 2019 r. 100 101 57 54 49 43 43 29 34 najwięcej nowych autobusów miejskich 28 16 13 14 9 9 4 9 8 10 1 4 1 3 2 3 0 0 0 zarejestrowało: MZA Warszawa – 99 szt.,

- SOR

MPK-Łódź – 70 szt., ZG PKS Rzeszów i Ar BMC MAN Irizar Isuzu Volvo Ursus Scania Irisbus Solaris Otokar TEMSA riva Warszawa – po 54 szt. Karsan Autosan Güleryüz Kolejny rok z rzędu liderem tego segmen- Mercedes Źródło: analizy JMK na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (MZW) tu jest Solaris, który zarejestrował 434 au-

tobusy (+20 szt.), zdobywając 42% (+6 p.p.)

Małgorzata Durda, rynku. Na drugie miejsce z trzeciego wsko- dyrektor sprzedaży autobusów MAN Truck & Bus Polska czył MAN z wynikiem 268 szt. (+35%) i 26% udziałem w rynku. A z drugiego na trzecie spadł Mercedes. Zarejestrowano 112 auto- busów miejskich tej marki, o ponad 48% mniej niż przed rokiem. Dalej w rankingu „ W 2018 r. rynek autobusów osiągnął bardzo wy- uplasował się Autosan z wynikiem 57 szt. soki wynik, dlatego w odniesieniu do niego rok 2019 (–44%) oraz Irisbus (+34 szt.) i Isuzu po odnotował spadek, ale w dalszym ciągu był jednym 43 autobusy (+39 szt.). Volvo natomiast do- z najlepszych w historii pod względem rejestracji no- starczyło 28 (–1 szt.) pojazdów w tym seg- wych autobusów o dmc powyżej 8 t. W 2018 r. bardzo mencie. dynamicznie wzrosła liczba dostarczonych pojazdów Na rynku autobusów miejskich coraz komunikacji miejskiej, na co wpłynął rozdział funduszy unijnych. Dodatkowo przy- więcej rejestrowanych jest pojazdów z na- służyły się również wybory. Natomiast miniony rok był pod tym względem stabil- pędami alternatywnymi. Ekologiczne ny. Ten rok może być trochę gorszy, co wynika z rozdziału funduszy europejskich. Polskie miasta kupują autobusy miejskie, głównie korzystając ze środków unijnych, rozwiązania stają się coraz popularniej- rzadziej samodzielnie. sze głównie za sprawą unijnych funduszy Na bardzo niskim poziomie nadal utrzymuje się rynek autobusów międzymiasto- i antysmogowych strategii miast. W 2016 r. wych. Tutaj wszyscy czekamy na zmiany ustawowe. Dopłaty do transportu re- zarejestrowano 42 autobusy z napędem al- gionalnego, w związku z walką z wykluczeniem komunikacyjnym, na razie mają ternatywnym, co stanowiło 2,2%, w tym: niewielki wpływ na rozwój tego transportu i związane z nim zakupy. Dopłaty są 19 pojazdów z napędem na sprężony niestety krótkoterminowe. Jeżeli chcemy, żeby transport regionalny miał taką ja- gaz ziemny, 17 z napędem hybrydowym kość jak dalekobieżny, to kontrakt z operatorem musi być zawierany na co najmniej 5–7 lat. Dodatkowym problemem jest brak regulacji. W zasadzie każdy może i 6 elektrobusów. W 2017 r. liczba ta wzro- rozpocząć działalność przewozową, dowolnie ustalając rozkład jazdy. sła do 160 szt., czyli 7% udział w całym Przed wielkim wyzwaniem stoi teraz segment autobusów turystycznych, nie tylko rynku, w tym: 85 autobusów hybrydo- w Polsce, ale i w Europie. Wszystkich zaskoczyła sytuacja związana z koronawi- wych, 63 elektrobusy i 12 szt. z napędem rusem. W tej chwili większość firm przewozowych ma autobusy zaparkowane na CNG. W 2018 r. udział niskoemisyjnej placu i czeka, co się wydarzy, zastanawiając się, jak przeżyć kolejny miesiąc. Trudno więc teraz przewidywać, jaki będzie finalny efekt. Na pewno rynek zakupów będzie niższy. Firmy czekają na rozwój sytuacji. My jako producent przygotowy- waliśmy się na inny poziom tego rynku. Koronawirus wszystkich nas zaskoczył. Szacowaliśmy, że rynek autobusów turystycznych w tym roku będzie kształto- wał się na poziomie ok. 340 szt. Jaka będzie korekta, trudno jest w tej chwili prze- widzieć. Autobusy miejskie dostarcza się z bardzo dużym opóźnieniem. Od momentu ogłoszenia postępowania przetargowego do dostawy mija przeważnie rok. Czy- li w tym roku już miej więcej wiadomo, ile będzie rejestracji nowych autobusów miejskich. Liczbę tę mogą zwiększyć postępowania przetargowe jeszcze z marca bądź z kwietnia. Z zamówień, które zostały już podpisane w 2019 r. na dostawy w tym roku wynika, że 40% stanowią autobusy elektryczne. Znacznie wzrosła też liczba zamówionych autobusów gazowych. Niestety my dopiero przygotowujemy się do uruchomie- nia seryjnej produkcji autobusu elektrycznego. Ma ona ruszyć na jesieni tego roku, czyli pierwsze dostawy będą w połowie 2021 r. Z tego względu w przetargach do tej pory ogłaszanych na autobusy elektryczne nie braliśmy udziału, więc dla nas rok 2020 będzie znacznie gorszy pod względem dostaw autobusów miejskich. MAN rok 2019 może zaliczyć do wyjątkowo udanych. Przeczytaj pełen wywiad na: Mimo tendencji spadkowej na rynku, firma zwiększyła https://truck-van.pl/polecamy-2/koronawirus-wszystkich-zaskoczyl/ swoją sprzedaż zarówno w segmencie miejskim, jak i turystycznym, w tym również marki Neplan.

12 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Rynek | Autobusy

floty w łącznej sprzedaży był najwyższy Zarejestrowane autobusu miejskie Dane z ogłoszonych przetargów w historii. Dostarczono 317 (11%) eko- -autobusów, w tym: 54 pojazdy z napę- w 2019 roku (988 szt.) w 2019 roku (802 szt.) dem CNG, 63 elektrobusy i 200 hybryd. W 2019 r. zarejestrowano natomiast 287 pojazdów z alternatywnym napędem, co stanowiło już 28% udział w całym segmencie. Wśród nich najwięcej było z napędem gazowym (CNG) – 182 szt., 54 „elektryki” i 51 pojazdów hybrydo- wych. Obecnie Polska jest 5 rynkiem w Europie pod względem liczby autobu- sów elektrycznych obsługujących transport publiczny. W dalszej perspektywie rozwojowi tej części rynku powinny sprzyjać zapisy Ustawy o elektromobilno- ści i paliwach alternatywnych, o świad- czeniu lub zlecaniu świadczenia przez jednostki samorządu terytorialnego usług Rejestracje nowych autobusów turystycznych w Polsce komunikacji miejskiej podmiotowi, które- w latach 2018–2019 go udział autobusów zeroemisyjnych we 150 flocie użytkowanych pojazdów na obsza- 130 2018

rze tej jednostki osiągnie co najmniej 5% 98 100 2019 od 2021 roku. Jak wynika z ogłoszonych 58 56 51 50 46

jeszcze w 2019 r. przetargów dotyczących 42

50 40 dostawy 802 szt. miejskich autobusów 38 28 23 14 14 6 5 3 2 2 w tym roku, tylko 35% stanowią pojazdy 0 0 z napędem Diesla, natomiast 38% to elek- VDL MAN Irizar

tryki, 23% gazowce i 4% hybrydy. Setra Volvo Volvo Scania Irisbus Otokar Neoplan Mercedes Delikatny spadek Źródło: analizy JMK na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (MZW)

Mimo lekkich spadków, segment turystycz- ny do tej pory wydawał się najbardziej sta- gi był MAN – awans z piątego miejsca zem przekroczyły 52% udział w autoka- bilny obok minibusów. Po wzroście w 2017 r. – 54 szt. (+12%), a trzecie VDL – 50 szt. rowym rynku w Polsce (+10 p.p.). Sca- (+9) zarówno w 2018 (–4%), jak i w 2019 (o 6 szt. mniej niż przed rokiem). Na nia zanotowała natomiast spory spadek (–7%) odnotował lekkie spadki, które cały czwartą pozycję z drugiej spadła Setra w zeszłym roku, dostarczając – 28 szt. czas utrzymują jednak rynek na zbliżonym – 46 szt. – o 21% (12 szt.) mniej niż (–23 szt.). Podobnie Volvo, które dostar- poziomie. Ten segment opiera się w dużej w 2018 r. Obie marki – Setra i Mercedes czyło zaledwie 3 autokary, o 11 szt. mniej mierze na prywatnym biznesie. Sporo za- należą do koncernu Daimler Buses i ra- niż przed rokiem. mówień jest dostarczanych do klientów in- dywidualnych. W I kwartale dostarczono zaledwie 39 nowych autokarów. Natomiast w II kwartale – 227 szt. Z kolei trzeci kwar- tał to czas stabilizacji (36 rejestracji wobec 39 rok wcześniej). Czwarty kwartał natomiast odnotował 33% wzrost – dostarczono 36 autokarów. Łącznie w 2019 r. zarejestrowano 339 nowych autokarów (–32 szt. / –7%). Mimo spadku, to trzeci najlepszy rezultat w cią- gu ostatnich 5 lat. Dobre wyniki to efekt dynamicznego rozwoju turystyki przy- jazdowej, która przede wszystkim re- alizowana jest poza granicami naszego kraju. Oznacza to, że regularny transport międzynarodowy, który jeszcze kilka lat temu decydował o kondycji całego rynku, odgrywa coraz mniejszą rolę. Liderem w tym segmencie tradycyjnie już był w minionym roku Mercedes, któ- ry zarejestrował 130 autokarów, o 33% W minionym roku Volvo dostarczyło podobną liczbę autobusów miejskich, jak w 2018. (32 szt.) więcej niż przed rokiem. Dru- Spory spadek firma odnotowała natomiast w dostawach autokarów.

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 13 Autobusy | Rynek |

Artur Konarski, prezes zarządu EvoBus Polska

„ Rynek autobusów o dmc pow. 8 t ma wiele segmen- tów i podsegmentów. W obszarze autobusów miejskich rynek jest na wysokim poziomie i może nawet rosnąć, wahania pomiędzy latami są związane ze strukturą finansowania (w tym programy unijne), czy też konstrukcją przetargów (transze, opcje, itd.). Z kolei rynek autokarów nieznacznie maleje, lecz w tym przypadku mówiłbym raczej o normalizacji, ustaleniu poziomu niż załamaniu. Bez obserwowanego właśnie ryzyka nadzwyczajnego ta tendencja mogłaby się utrzymać. Segment autobusów międzymiastowych jest nadal zbyt mały, aby komentować trendy – tu pojedyncza transakcja może zmienić wielkość całe- go rynku, a na pewno strukturę udziału czy ranking marek. Porównując sprzedaż autobusów miejskich do roku 2018, bierzemy pod uwagę najlep- Liderem na rynku autobusów jest Mercedes. Wysoką szy rok w historii tego segmentu dla naszej firmy. Wiąże się to z dużymi dostawami do pozycję w dużej mierze zawdzięcza popularności swoich Krakowa, Wrocławia, Białegostoku, Zielonej Góry i Bydgoszczy oraz kończenia dostawy podwozi, na których powstają minibusy. dla MZA Warszawa. Z roku 2019 również jesteśmy zadowoleni. Oczywiście apetyt ro- śnie w miarę jedzenia. Czas dostawy i tym samym terminy rejestracji uwarunkowane są od postępowań przetargowych. W komunikacji miejskiej i przy dużych flotach do- chodzą jeszcze kwestie finansowania i koncepcji serwisowania. Dlatego warto spojrzeć Krach na sprzedaż w perspektywie kilkuletniej. Cieszymy się na przykład z właśnie podpisy- wanej umowy na dostawę 60 autobusów dla MPK Wrocław. W 2019 r. w naszym kraju sprzedano zale- Zwiększony popyt na autobusy turystyczne w 2019 r. obserwowaliśmy tylko w pod- dwie 39 autobusów międzymiastowych, segmencie autokarów kupowanych na potrzeby obsługi linii krajowych i międzynaro- czyli o 44 pojazdy mniej niż w 2018 r. dowych (głownie FlixBus). Jednocześnie miały miejsce spadek sprzedaży autobusów (–53%). To najgorszy wynik w histo- turystycznych obsługujących międzynarodowe grupy przyjazdowe (Azja, Ameryka Płn.) rii. Najwięcej drugi rok z rzędu zare- i stagnacja w przewozach turystycznych. Cieszy nas dobry wynik i udziały rynkowe na- jestrowano autobusów Iveco – 17 szt., szych obu marek: Mercedes-Benz i Setra. W 2020 r. w segmentach autobusów miejskich i międzymiastowych nie oczekiwałbym o 25 szt. mniej niż w 2018 r. Drugie istotnych zmian. Rynek autokarów dotyka właśnie załamanie rynku przyjazdów i ob- miejsce należało do Mercedesa – 10 niżenie ruchu turystycznego w Alpy. Życzę nam wszystkim jak najszybszego końca szt., mniej o 2 szt. Trzecie zdobył Oto- zagrożeń zdrowotnych i gospodarczych związanych z koronawirusem i minimalnego kar – 6 szt. o 5 więcej niż przed ro- wpływu nadzwyczajnego ryzyka na branżę turystyczną w Polsce. kiem. Zarejestrowano jeszcze 3 autobusy międzymiastowe Autosana, 2 szt. SOR-a (–10 szt.) i jednego MAN-a. Bez rozwiązań systemowych nie ma szans na zwiększenie sprzedaży w tym segmencie rynku. Przewozy regionalne realizowane są w dużej mierze przez prywatnych przedsiębiorców, którzy

Mercedes w minionym roku dostarczył mniej autobusów miejskich niż w 2018 r., ale może się pochwalić największym udziałem w segmencie turystycznym. Do niemieckiej marki należy prawie 40% tego rynku.

Rejestracje nowych autobusów międzymiastowych w Polsce przede wszystkim muszą dbać o ren- w latach 2018–2019 towność swojej firmy. Bardziej ekono- 50 miczne wydają się tutaj minibusy. Usta- 42 wa o walce z wykluczeniem na niewiele 40 2018 się zdała, ponieważ nie zapewnia ona 30 2019 stabilnego funkcjonowania w dłuższej

20 17 perspektywie czasu, a bez tego nikt nie 12 12

10 jest skłonny podejmować ryzyka inwe- 7 10 6 3 3 2 2

1 stycyjnego. Brak wymagań co do wieku 1 1 1 0 0 0 0 0 pojazdów czy normy emisji spalin i krót-

SOR ki czas kontraktowania przewozów MAN Isuzu Setra Setra Itokar Scania Irisbus TEMSA powodują, że głównym beneficjentem Autosan Mercedes rządowego programu są firmy zajmują- Źródło: analizy JMK na podstawie danych Centralnej Ewidencji Pojazdów (MZW) ce się sprzedażą używanych autobusów,

14 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Rynek | Autobusy

Andrzej Jaworski, dyrektor sprzedaży autobusów Scania Polska produkowanych w naszym kraju. W 2019 r. wytworzone w kraju i tu zarejestrowane zostały 844 autobusy, czyli 34% wszystkich rejestracji. Dla porównania – w całym 2018 r. zarejestrowano 872 autobusy pochodzące z krajowych fabryk (32%). Swój Strategia sprzedaży autobusów w Scania Polska pole- „ wkład w krajową produkcję miały też polskie ga przede wszystkim na dostarczaniu autobusów jak naj- wyższej jakości, szkoleniu kierowców i zapewnieniu najno- firmy zabudowujące minibusy. Biorąc to pod wocześniejszych rozwiązań wspierających biznes naszych uwagę, wskaźnik krajowego pochodzenia re- klientów. Klienci wybierający autobusy Scania zyskują rów- jestrowanych autobusów wynosi ponad 67%. nież dostęp do doskonale rozwiniętej sieci serwisowej w Polsce, jak i w całej Europie. To oznacza, że 7 na 10 autobusów sprzedanych Stale się rozwijamy, aby jeszcze lepiej odpowiadać na potrzeby rynku. W ofercie Sca- w Polsce było też u nas wyprodukowanych. nia znajduje się najbogatszy wybór pojazdów zasilanych alternatywnymi paliwami. W ubiegłym roku zaprezentowaliśmy autobusy miejskie i podmiejskie Scania Citywide nowej generacji, które wyróżniają się niższym zużyciem paliwa i energii, większą liczbą Stabilnie miejsc dla pasażerów, lepszymi właściwościami jezdnymi oraz wyższym komfortem dla pasażerów i kierowcy. Premierę miał też nasz autobus elektryczny z zasilaniem W tym roku, zgodnie z prognozami, nale- akumulatorowym, zaprezentowany po raz pierwszy na targach Busworld 2019. ży spodziewać się, że rynek osiągnie podobne wartości jak w roku minionym pod względem dostaw autobusów miejskich. Wielka niewiadoma to autobusy turystyczne i międzymiastowe. Na rynku odbije się koronawirus, którego konsekwencje mogą nie tylko dotyczyć zmniejszonego popytu, ale również podaży nowych autobusów, w związku z brakiem komponentów np. produkowanych w Chinach. Sporą nie- wiadomą pozostają zakupy autobusów międzymiastowych oraz przesuwająca się w czasie nowelizacja ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, której uchwala- nie mogłoby znacząco podnieść wolumen całego rynku. To szansa na zwiększenie popytu w tym niszowym jak dotąd segmencie, który w ubiegłym roku sięgnął dna. Jak na razie, styczeń i luty nie napa- W 2019 r. Scania odnotowała 68% spadek sprzedaży autobusów, największa strata dotyczyła wają optymizmem. Liczba wszystkich au- sektora miejskiego, gdzie dostarczono jedynie 4 pojazdy. Lepiej Szwedom poszło na rynku pojazdów tobusów o dmc powyżej 8 t dostarczonych turystycznych, ale i tam zanotowali stratę. w pierwszych miesiącach tego roku jest o 31% niższa niż przed rokiem. Rejestracje które doraźnie uzupełnią tabor operato- 7 na 10 autobusów miejskich spadły o 57%. Auto- rów wybranych przez powiaty czy gmi- busów turystycznych dostarczono o 17% ny. Wciąż czekamy również na Ustawę Ponownie zwiększył się również udział mniej niż w 2019 r., natomiast międzymia- o publicznym transporcie zbiorowym, autobusów, które powstały w krajowych stowych w ciągu tych dwóch miesięcy wię- która regulowałaby cały system połą- fabrykach – głównie dzięki sprzedaży po- cej niż w całym 2019 – 55 szt., co oznacza czeń w transporcie publicznym. jazdów miejskich, których najwięcej jest wzrost o 150%. l Autobusy | Rynek |

nie w pojazdach marki Solaris i obecnie nie oferuje ich żaden inny producent autobu- sów elektrycznych.

Nowy rekord Dla każdego, ale nie Rok 2019 był dla Solarisa bardzo pomyślny. Sprzedaż dla wszystkich i przychody były najwyższe w historii firmy. W 2019 r. zadebiutował również dwuprzegubowy, 24-metrowy trolejbus Trollino. Ma być bazą dla analogicznych pojazdów z innymi typami napędu. Na początku 2020 r. przedstawiono wersję MetroStyle z opły- wową ścianą przednią. W ramach odbywa- jącego się w Poznaniu Arena Design 2020 Petros Spinaris wiceprezes Solaris została wyróżniona nagrodą Top Design Bus & Coach oraz Javier Calleja, Award. prezes spółki. Podczas konferen- Na bieżący rok zapowiadana jest premie- cji w Warszawie 5 marca 2020 r. poinformowali, że optymalny rozwój ra 15-metrowego, 3-osiowego autobusu ni- posiadanych zasobów pozwoli na skowejściowego Solaris Urbino 15 LE elec- dalszy wzrost produkcji w aktualnie tric. Powstał głównie z myślą o odbiorcach użytkowanych obiektach. Zapewnili z krajów skandynawskich. Będzie oferowa- również, że ze względu na jej rytm, ny w odmianie miejskiej (klasa I) oraz mię- nie spodziewają się zakłóceń zwią- dzymiastowej (klasa II). W związku z tym zanych z ewentualnym niedoborem będzie mógł być wyposażony w dwie lub komponentów spowodowanym skutkami epidemii koronawirusa. trzy pary drzwi w układzie 2-2-0 lub 2-2-1. Maksymalna liczba miejsc siedzących wynosi 55. W roli magazynów energii wystę- | Tekst: Michał Kij | Zdjęcia: M. Kij, Solaris | pują baterie Solaris High Energy+. W zależ- ności od życzenia nabywcy będzie można olaris sprzedał 1487 pojazdów, a przy- drogen zamówiło przedsiębiorstwo trans- je ładować za pomocą ładowarki plug-in chody wyniosły 2,6 mld złotych, co portowe SASA Bolzano. Termin dostawy lub pantografu zamontowanego na dachu oznacza wzrost o 40% w stosunku do przypada na rok 2021. autobusu. W przygotowaniu są dwa egzem- Sroku 2018, gdy było to 1,867 mld złotych. Firma rozwija również metody magazy- plarze przedseryjne. Chęć przetestowania W roku 2019 Solaris odnotował najwyższą nowania energii elektrycznej. W ubiegłym pojazdu zgłosili już operatorzy z jednego sprzedaż w Polsce, Niemczech, Belgii, na roku zaprezentowała baterie nazwane Sola- z krajów skandynawskich. Litwie i we Włoszech. Nieprzerwanie od ris High Energy+. Zostały stworzone przez U podłoża sukcesu Solarisa jest wsłuchi- 17 lat jest liderem w segmencie niskopodłogo- Biuro Rozwoju Solarisa z myślą o przewoź- wanie się w potrzeby nabywców i elastycz- wych autobusów miejskich w naszym kraju. nikach, którzy na jednym ładowaniu chcą ność w dostarczaniu oczekiwanych przez Produkty marki Solaris są obecne w 32 pań- przejechać co najmniej 200 km – bez wzglę- nich rozwiązań. Firma „nie strzela w ciem- stwach i ponad 750 miastach. Łącznie od du na warunki klimatyczne i związaną no”, choć niekiedy nawet dobrze „wyce- chwili rozpoczęcia działalności, firma do- z tym konieczność używania klimatyzacji lowany” produkt, jak autobus Valetta dla starczyła do klientów blisko 19 000 pojazdów. i ogrzewania. Malty z 2002 roku, nie gwarantuje powo- Baterie Solaris High Energy+ charakte- dzenia. W tym wypadku zawiniło porzuce- Duże zasoby energii ryzują się bardzo dużą gęstością energii. nie przez maltański rząd planu moderniza- Dzięki temu jeden pakiet baterii ma pojem- cji transportu publicznego. Kolejna wersja Wzrost przychodu wynika głównie z ro- ność aż 79 kWh! W autobusie przegubowym Valetty z 2007 r. skierowana do odbiorców snącej sprzedaży połączonej z popytem na można zamontować zestaw składający się zainteresowanych nieskomplikowanym au- najbardziej zaawansowane technicznie po- z 7 takich pakietów, co oznacza, że do dys- tobusem lokalnym również nie spotkała się jazdy, wyróżniające się wysoką wartością. pozycji są aż 553 kWh! Baterie Solaris High z zainteresowaniem i poprzestano na wy- Solaris jest europejskim liderem elektro- Energy+ są wynikiem współpracy Biura produkowaniu 1 sztuki. Zawiniły czynniki mobilności i systematycznie rozwija napęd Rozwoju Solarisa i Działu Badań i Rozwoju niezależne od producenta: słabość polskich elektryczny. Podczas Globalnego Szczytu BMZ Poland. Mogą być stosowane wyłącz- przewoźników wywodzących się z daw- Transportu Publicznego w Sztokholmie w 2019 roku firma zaprezentowała nową ge- Największe rynki Solarisa Olej napędowy i gaz w odwrocie. Autobusy w 2019 roku. hybrydowe, elektryczne i trolejbusy zwiększyły nerację wodorowego autobusu Solaris Urbi- udział w sprzedaży Solarisa. no 12 hydrogen. Jest wyposażony w wodorowe ogniwo paliwowe, które wytwarza energię elektryczną i tym samym wydłuża zasięg pojazdu w stosunku do wersji wy- posażonych wyłącznie w akumulatory (bateryjnych). Jeszcze w tym samym roku Solaris pozyskał pierwsze zamówienia na pojazdy wodorowe. 12 sztuk Urbino 12 hy-

16 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Rynek | Autobusy

nych PKS-ów oraz silna konkurencja w segmencie prostych, utylitarnych autobusów wzmagana obecnością pojazdów używa- nych. Firma wyciągnęła wnioski i stawia obecnie na autobusy zajmujące czołowe miejsce w wyścigu technologicznym.

Wokół autobusu

Stąd szybki rozwój systemów wspomagają- cych kierowcę, jaki nastąpił w 2019 roku. Na targach Busworld 2019 Solaris zapre- zentował układ CMS (Collision Mitigation Jeden z nowych modeli zaplanowanych na rok 2020: 15-metrowy, niskopodłogowy System) inicjujący automatyczne hamowa- Urbino 15 LE electric. Będzie dostępny w wersji miejskiej i międzymiastowej. Zgłaszają się już nie przed przeszkodą. Sednem systemu jest zainteresowani nim odbiorcy z krajów skandynawskich. radar monitorujący obszar przed pojazdem i przekazujący sygnał do systemu autobusu, który z kolei może uruchomić hamulce, je- śli uzna to za konieczne. Urządzenia takie znane z ciężarówek i autokarów długody- stansowych wchodzą teraz do autobusów miejskich. Na potrzeby tego rodzaju pojaz- dów należało zmodyfikować system, aby siła hamowania uwzględniała obecność pasażerów jadących na stojąco. Jednocześnie Solaris przedstawił Mobi- leye Shield+ wykrywający obiekty znajdują- ce się w martwym polu widzenia kierowcy. Kamery umieszczone na zewnątrz wykry- wają pieszych oraz rowerzystów, często nie- widocznych, gdy autobus skręca. System Cyfrowe lusterka MirrorEye oraz system eSConnect, dostępny m.in. za pośrednictwem ostrzega kierowcę akustycznie oraz przy aplikacji na telefon wprowadzają Solarisa do grona producentów oferujących pomocy wyświetlacza również w przypad- kompleksowe, najnowocześniejsze rozwiązania ułatwiające eksploatację autobusów. ku opuszczenia pasa ruchu bez sygnalizacji czy też niezachowania bezpiecznej odległo- ści od pojazdu z przodu. Sygnalizuje także wyposażenie pojazdów, Solaris zaofero- i grafik. Użytkownicy mają stały dostęp do ryzyko kolizji. Wykrywa pieszych i rowe- wał nowoczesny system monitoringu i za- aktualizacji wzbogacających możliwości rzystów w odległości do 80 cm od autobu- rządzania flotą eSConnect, przeznaczony systemu. Co warte podkreślenia, eSCon- su. Ponadto do wyposażenia Solarisów ofe- dla użytkowników bezemisyjnych modeli nect został wyposażony w interfejs API, rowanego na życzenie dołączyły cyfrowe marki. Rozwiązanie niezwykle cenne, gdyż który umożliwia zintegrowanie go z ze- lusterka wsteczne MirrorEye. Zapewniają z racji ograniczonych zasobów energii po- wnętrznymi programami. szersze pole widzenia niż tradycyjne, a ich kładowej, zarządzanie ich ruchem wyma- System, który stał się częścią oferty małe, nieznacznie wystające poza obrys ga najwyższej uwagi. System eSConnect usług posprzedażnych Solarisa stanowi nadwozia obudowy minimalizują ryzyko umożliwia m.in: dostęp do danych o pojeź- zarazem uzupełnienie usług konsultin- zawadzenia o elementy drobnej infrastruk- dzie w czasie rzeczywistym, monitorowa- gowych oferowanych przez firmę w za- tury, których w mieście nie brak. Zmniej- nie aktualnych parametrów pracy pojazdu, kresie elektromobilności. Specjaliści szają również opór aerodynamiczny. takich jak zużycie energii, stan naładowa- Solarisa podejmują się przygotowania nia baterii, przewidywany zasięg, bieżą- tzw. studium wykonalności oceniające- Przed, po i w trakcie cą lokalizację floty autobusowej w czasie go możliwość zastosowania określonych i przestrzeni, monitorowanie trasy poszcze- rozwiązań w warunkach, w jakich działa Podążając za tendencją do optymalizacji gólnych pojazdów, generowanie statystyk ich potencjalny użytkownik, a następnie przebiegu przewozów sięgającą dalej niż i raportów, dotyczących m.in. liczby cykli firma dostarcza pojazdy wraz ze wspiera- ładowania oraz czasu trwania uzupełnia- jącymi je usługami. Od kilku lat rośnie zapotrzebowanie nia energii w bateriach, bieżącą identyfi- Tak rozbudowana, kompleksowa ofer- na autobusy zeroemisyjne i trend ten będzie się umacniał również w 2020 roku. kację usterek i alarmów zgłaszanych przez ta jest charakterystyczna dla znacznie pojazd na pulpicie kierowcy, identyfikację większych producentów. Jednak Solaris oraz analizę ewentualnych anomalii wraz od samego początku działał jak duża fir- z informowaniem o nich operatora, szybkie ma, zapewniając najwyższej jakości pojaz- wsparcie serwisowe – serwis Solarisa ma dy i obsługę klientów. Dziś potwierdza to zdalny dostęp do danych diagnostycznych, szybko rosnąca liczba zamówień na najbar- co znacząco skraca czas naprawy usterki. dziej zaawansowane technicznie autobusy, Dane zbierane przez aplikację są pre- w tym prestiżowe kontrakty dla europej- zentowane w postaci czytelnych wykresów skich stolic, m.in. Berlina i Warszawy. l

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 17 Autobusy | technika |

Busolubcy kontra szynownicy Tramwaj czy autobus? Odpowiedź nigdy nie była prosta, a teraz skomplikowała się jeszcze bardziej. Istnieją bowiem stany pośrednie.

| Tekst: Michał Kij | Zdjęcia: M. Kij, Solaris, Volvo |

ransport publiczny długo był do- ogół w dużych miastach, centrach cywi- Wiele zależy naturalnie od typu po- meną specjalistów. Nadal jest, ale lizacji. Nie przypadkiem. Ich zaletą jest jazdu, obciążenia, rodzaju trasy i stylu niewyłącznie. W latach 90. ubie- wydajność, zarówno gdy mowa o pojem- prowadzenia. Samo włączenie klima- Tgłego wieku dorosło w Polsce pokolenie ności pasażerskiej, jak i stosunku zużytej tyzacji może podnieść znacząco zapo- „wychowane w autobusach” (i tramwa- energii do wykonanej pracy. Choć wyli- trzebowanie na energię, w wypadku jach), dla którego stał się pasją. Niektórzy czenia różnią się w zależności od tego kto tramwaju nawet o 1/3, podobnie ogrze- jego przedstawiciele zatrzymali się na i jak je przeprowadza, można w uprosz- wanie. Coraz więcej energii konsumują poziomie amatorskim, inni przeszli na czeniu przyjąć, że tramwaj zużywa od systemy informacji pasażerskiej. Tram- zawodowstwo. Rosnący jednocześnie na- 0,04 do 0,17 kWh/pas.km (kilowatogodzin waj zużywa jej większość na rozpędza- cisk na „deindywidualizację motoryzacji” na pasażerokilometr), a autobus z silni- nie, autobus z silnikiem wysokopręż- i rozwój transportu zbiorowego sprawił, kiem Diesla od 0,08 do 0,3 kWh/pas.km, nym na utrzymanie prędkości. Na ogół że dyskusja tocząca się nad jego przy- czyli co najmniej dwa razy więcej. Róż- tramwaje mają mniejszą powierzchnię szłością przenosi się niekiedy ze sfery nica wynika głównie ze sprawności źró- czołową i bardziej opływową sylwetkę, merytorycznej w światopoglądową. Cza- dła napędu oraz oporów toczenia. Gdy choć przewaga ta maleje zważywszy na sem tylko bariera kosztów powstrzymuje sprawność silnika elektrycznego zbliża odsłonięte urządzenia zainstalowane organizatorów transportu przed radykal- się do 100%, Diesel z trudem dochodzi na dachu oraz niskie prędkości rozwi- nymi rozwiązaniami. do 45%. Z kolei zastosowanie stalowych jane w terenie zabudowanym. Ponad- „Obyś grał w mieście bez tramwajów”. kół toczących się po stalowych szynach to tramwaj ma jedną, poważną wadę: Aktorskie przekleństwo wskazuje, poza w porównaniu z gumowymi oponami na koszt budowy 1 km linii tramwajowej wszystkim innym, na wysoką rangę zwykłej nawierzchni zmniejsza opory to- wynosi od 10 do 25 mln zł. Autobus transportu szynowego. Tramwaje są na czenia od 85 do 99%. można wdrożyć do ruchu wielokroć ta-

Brazylijski, dwuprzegubowy autobus Marcopolo na Przyczepa osobowa Göppel, holowana przez MAN-a Jeden z sześciu Solarisów Trollino 12 podwoziu Volvo. Wersja przystosowana do obsługi w Monachium. Pojazd ma długość 23 m, czyli jest o 1 metr MetroStyle dostarczonych w 2014 roku systemu BRT „Transmilenio” w Bogocie, gdzie perony krótszy niż najczęściej spotykane obecnie w Europie do hiszpańskiego miasta Castellón de la znajdują się pośrodku linii. Dlatego po lewej stronie jest autobusy dwuprzegubowe. Zestaw z łatwością można Plana. „Tramwajowy” przód rzadko spotyka zarówno miejsce kierowcy, jak i drzwi dla pasażerów. rozłączyć, a ponowne sprzęgnięcie autobusu z przyczepą się w wersjach 12-metrowych. Wydzielony Wejście jest na wysokości krawędzi peronu. Silnik ułatwia kamera cofania. Göppel upadł, ale przyczepy pas jezdni jest substytutem torowiska, ulokowano z przodu. osobowe nadal oferuje szwajcarski Hess. usprawnia przejazd i skraca czas podróży.

18 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | technika | Autobusy

niej i szybciej, a trasę kształtować bar- polega na tym, że użytkownik ma tylko „bezsieciowe trolejbusy”. Zużycie energii dziej elastycznie. płacić, reszta jest poza nim. lokuje je z grubsza na poziomie trolejbu- Atutem czołowych producentów jest sów, a w sprzyjających warunkach jest Razem dopasujemy bogate doświadczenie z działania w wie- takie jak w tramwajach. Pozostałe cechy, lu państwach i miastach. Mogą je skon- z wyjątkiem zasięgu są podobne jak w tra- Można brnąć w kalkulację dalej, frontować z lokalnymi warunkami, któ- dycyjnych autobusach. Proponowane na uwzględnić energochłonność produkcji, rych znajomość jest z kolei mocną stroną rynku rozwiązania są nader różnorodne. która wg współczynnika kWh/pas.km miejscowych. Dlatego najlepsze pomysły Można wybrać typ i pojemność akumula- jest dla tramwaju niższa o około 1/3 niż rodzą się w wyniku współpracy. Przyję- torów, a także metody ładowania tak, aby dla autobusu. Tramwaje pozostają w eks- cie przez miasto postawy „wymagamy np. maksymalnie zwiększyć liczbę prze- ploatacji co najmniej dwa razy dłużej niż i płacimy”, sugerowanej przez niektó- wożonych pasażerów kosztem skrócenia autobusy i potrzebują mniej zabiegów rych dostawców pojazdów, jest nieracjo- zasięgu lub odwrotnie. konserwacyjnych. Linia tramwajowa nalne i może okazać się zbyt kosztowne. Zużycie energii autobusów hybrydo- zajmuje mniej miejsca niż buspas i może Z pewnością natomiast warto uwzględnić wych, zależy od ich konstrukcji. Modele, przebiegać niezależnie od siatki ulic. w swoich zamierzeniach wnioski wyni- w których napęd elektryczny odgrywa Jedna sprawa to sumaryczne zużycie kające ze „studium przypadku” opraco- główną bądź znaczną rolę (szeregowe, energii, druga to koszty, jakie należy po- wanego przez producenta pojazdu z my- plug-in) osiągają wyniki na poziomie tro- nieść, aby tę energię oszczędzać. Można ślą o konkretnym mieście. lejbusów, a nawet tramwajów, hybrydy przerzucać się argumentami jak blotka- równoległe, szczególnie bez możliwości mi. Wynik każdej kalkulacji i tak będzie Ile prądu, ile paliwa? doładowania są bliższe tradycyjnym au- związany zarówno z zaletami i wadami tobusom z silnikiem wysokoprężnym. tego czy innego środka transportu, jak Do tej pory w roli kompromisu między Pragnąc zmniejszyć emisję spalin, i miejscem, którego ona dotyczy. A skoro tramwajem, a autobusem występował można sięgnąć po hybrydy, w których mowa o miejscu… trolejbus. Zużycie energii na poziomie silnik spalinowy jest zasilany paliwa- Dopasowanie – słowo klucz. To, co 0,19 kWh/pas.km oraz długa żywotność mi alternatywnymi, np. biodieslem lub dawniej było przejawem zdrowego roz- zbliża go do tramwaju, a pojemność pasa- gazem/biogazem. Dążąc do wydłużenia sądku, obecnie jest nierzadko elemen- żerska i „własności ruchowe” do autobu- zasięgu można autobus elektryczny wy- tem strategii marketingowej producen- su. Trolejbus jest wprawdzie uzależnio- posażyć w „pokładową elektrownię” pod tów pojazdów. Zyskało nowy wymiar, ny od przebiegu sieci, ale może zmienić postacią wodorowego ogniwa paliwo- gdyż można dopasować nie tylko wiel- w pewnym zakresie tor jazdy, aby ominąć wego. Chcąc wreszcie uzyskać jak naj- kość i wyposażenie pojazdu, ale i źró- przeszkodę. Budowa sieci trolejbusowej wyższą przepustowość sieci i polepszyć dło napędu. „Powiedzcie, co chcecie jest tańsza niż tramwajowej. Od dawna wskaźnik zużycia energii na głowę pa- osiągnąć, a my damy wam najlepsze znane są też trolejbusy, które mogą po- sażera można zainwestować w autobusy rozwiązanie”, mówią przedstawiciele konać pewien odcinek trasy przy uży- dwuprzegubowe (ang. bi-articulated) lub najbardziej zaawansowanych technicz- ciu silnika spalinowego w roli agregatu od razu w system szybkich przewozów nie i organizacyjnie producentów w kon- prądotwórczego (tzw. duobusy – z racji autobusowych BRT (ang. bus rapid trans- tekście ograniczeń emisji spalin i hałasu posiadania dwóch silników). Teraz w roli it), który będą obsługiwać. w miastach. Wyręczając tak władze sa- zasobnika energii uniezależniającego morządowe i organizatorów transportu, trolejbus od sieci występują coraz czę- Platforma zniesie liczą na korzystne ulokowanie własnych ściej akumulatory lub – rzadziej – super- wszystko produktów i towarzyszących im usług, kondensatory. zgodnie z zasadą oferowania „komplek- Elektrobusy czy autobusy bateryjne Oponenci twierdzą, nie bez racji, że BRT sowych rozwiązań”. „Kompleksowość” to tyleż „zelektryfikowane autobusy”, co zajmuje więcej przestrzeni miejskiej niż

Phileas w wersji 18-metrowej na ulicach Eindhoven. Ciekawy choć nie do końca Van Hool Exqui.City 24, jedna z trzech hybryd z silnikiem udany przykład modernizacji transportu miejskiego. Phileas był produkowany wysokoprężnym używanych w Luksemburgu od 2013 roku. w latach 2004–14 przez konsorcjum APTS, w którym większościowy udział miało Model ten przeznaczony dla systemów BRT VDL. Przewidywano, że ta hybryda z wszystkimi kołami kierowanymi będzie oferuje kilka typów napędu do wyboru. Pod koniec 2019 r. poruszać się automatycznie po wydzielonym pasie (rozwiązanie nazwano FROG). do francuskiego Pau trafiła odmiana elektryczna Funkcja ta w praktyce nie działała. Przepisy wymagały obecności kierowcy i nie z wodorowym ogniwem paliwowym. przygotowano trasy w całości odizolowanej od zwykłego ruchu.

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 19 Autobusy | technika |

linie tramwajowe. Pojemność pasażerska największego autobusu ustępuje liczbie miejsc w przeciętnej długości tramwaju. Lecz system BRT jest tańszy w budowie i łatwiej adaptuje się do istniejącej już in- frastruktury. Jeśli odsuniemy tramwaje na bok, okazuje się, że nadal mamy duży wybór roz- wiązań, które sprzyjają wydajnemu zu- żywaniu energii, a zarazem są względnie tanie do zastosowania. Można nawet re- gulować w pewnym zakresie możliwości przewozowe pojedynczego pojazdu, aby na bieżąco dopasowywać go do obciąże- nia linii i ograniczyć energię marnowaną na napędzanie pustego „pudła”. Wdrażanie w praktyce nietypowych Hybrydowy Hess lighTram 4 Hybrid wprowadzony do ruchu w Luksemburgu w 2014 roku. i różnorodnych rozwiązań jest na ogół Pierwotna wersja z 2007 roku była pierwszym dwuprzegubowym hybrydowym autobusem w Europie. domeną mniejszych producentów, przy- Jest to hybryda szeregowa z dwoma silnikami elektrycznymi napędzającymi drugą i trzecią oś kładem Van Hool i Solaris. Więksi ekspe- oraz silnikiem wysokoprężnym Scanii zasilającym generator o mocy 190 kW. rymentują, ale wprowadzenie na rynek nowości trwa na ogół dłużej i ma ogra- niczony zakres. Utrwala się natomiast wyboru przodu a’la tramwaj, można od- autobusy bateryjne (elektrobusy), elek- reguła projektowania pojazdów jako wołać się do aerodynamiki, choć mizerny tryczne z ogniwem paliwowym oraz jako swego rodzaju modułowych platform to argument z tych samych powodów, co trolejbusy z możliwością pokonywania przystosowanych do różnych typów na- w przypadku tramwajów. Autobusy nie krótkich odcinków poza zasięgiem sieci. pędu. Konstruktorzy uzupełnili o nowy rozwijają dużych prędkości, a korzystny Użytkownicy faktycznie korzystają aspekt tradycyjną formułę umożliwiają- efekt opływowego przodu jest zmniejsza- z oferowanej różnorodności, choć do cą tworzenie odmian autobusów o różnej ny przez zespoły montowane na dachu. tej pory skupiali się na hybrydach i tro- długości i aranżacji wnętrza: od typowo Zwłaszcza w autobusach elektrycznych lejbusie. W grudniu 2019 roku 8 sztuk miejskiej z dużą liczbą drzwi i miejsc sto- panuje tam podobny „bałagan” jak w po- Exqui.City z wodorowym 100-kilowa- jących do lokalnej z przewagą dość wy- jazdach szynowych. Z modą i gustami się towym ogniwem paliwowym Ballard godnych siedzeń. Łącząc formę nadwozia nie dyskutuje, choć w przypadku zakupów rozpoczęło pracę we francuskim mie- z adekwatnym typem napędu, uzyskuje- finansowanych ze źródeł publicznych, ście Pau. Dostarczone do Pau autobusy my autobus optymalnie dostosowany do może byłoby warto. „Futurystycznie” wyróżniają się dopracowaną stylizacją, potrzeb użytkowników: tak pasażerów, ustrojone autobusy są z zasady droższe. jeszcze nowocześniejszą niż wcześniejsze jak operatora i organizatora transportu. Wzorcowym przykładem pojazdu mo- odmiany Exqui.City. Wnętrza są niemal dułowego, który oferuje różne źródła luksusowe, wyposażone w fotele z wyso- Wodór i drewno napędu i może być alternatywą dla tram- kimi oparciami i tapicerką ze skóry (jak waju jest Van Hool Exqui.City. Ten za- podaje folder) oraz detalami wykończo- Jest nawet tendencja, aby autobusy upo- awansowany autobus stworzony z myślą nymi drewnianymi panelami. dabniać wyglądem do tramwajów. Doty- o systemach BRT zadebiutował w kwiet- czy przede wszystkim autobusów przegu- niu 2011 roku w odmianach: przegubowej Przegub i przyczepa bowych, jedno- i dwuczłonowych, które 18-metrowej i dwuprzegubowej 24-me- jeśli nie są częścią systemu BRT lub sys- trowej. Obie oferują komplet współ- Tę samą wszechstronność obiecuje So- temu o niektórych cechach BRT, to przy- cześnie preferowanych źródeł napędu, laris. Jego najnowszy, 24-metrowy, dwu- najmniej stylizacją windują wizerunek występują jako hybrydy równoległe z sil- przegubowy trolejbus Trollino ma być miasta. Szukając racjonalnych powodów nikiem Diesla lub gazowym na CNG, jako bazą dla pojazdów z innymi źródłami

AutoTram Extra Grand opracowany przez Towarzystwo Fraunhofera przy udziale firmy Göppel. Zadebiutował w Dreźnie w 2012 roku. Ma ponad 30 m długości i może przewieźć 256 osób. Jest hybrydą szeregową z dwoma silnikami wysokoprężnymi. Pomocniczy silnik Mercedesa zajmuje „szafę” w przednim członie.

20 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | technika | Autobusy

busy elektryczne. Wariant Trollino 24 wspólnie przez Towarzystwo Fraunho- MetroStyle z przodem przypominającym fera przy udziale Göppel Bus i innych tramwaj zdobył w lutym 2020 roku na- partnerów. Zaprezentowany w 2012 roku grodę Top Design Award, przyznawaną w Dreźnie ma długość 30,71 m i mieści w ramach odbywającego się w Poznaniu do 256 pasażerów. Od innych pojazdów Arena Design 2020. dwuprzegubowych odróżnia go przede Dwuprzegubowe trolejbusy ma też wszystkim wyjątkowo długi, dwuosiowy w ofercie szwajcarski Hess. W niektó- człon środkowy. Jest hybrydą szeregową, rych systemach BRT zdecydowano się która może pokonać do 8 km, korzystając na zastosowanie napędu gazowego, wyłącznie z energii elektrycznej. Głów- głównie CNG, choć holenderski Phileas ny silnik Iveco o mocy 354 KM jest na w pierwotnej wersji był hybrydą szere- końcu pojazdu, drugi Mercedes-Benz V8 gową z amerykańskim silnikiem V10 typu OM629 o mocy 320 KM znajduje się z Forda zasilanym LPG. Nawiasem mó- w przednim członie. Obydwa służą do za- wiąc, w niektórych autobusach dla BRT, silania generatorów, ale mercedesowski najczęściej z Ameryki Południowej mon- tylko przy szczytowym zapotrzebowaniu Oprócz Exqui.City Van Hool tuje się silnik w tradycyjnym miejscu na na moc. Uzupełnia on również pokłado- oferuje dwuprzegubowy autobus przedzie, dzięki czemu pozostała część we zasoby energii, która jest przechowy- AGG300 z silnikiem Diesla Euro 6 nadwozia jest przeznaczona wyłącznie wana w akumulatorach litowo-jonowych dostarczanym przez DAF-a. dla pasażerów. i superkondensatorze. Cztery osie są kie- rowane, napędzana jest druga oś, przy której są 2 silniki elektryczne Wittur o mocy 160 kW każdy (szczytowa 240 kW). Göppel i Hess zaproponowały także przyczepy osobowe, które umożliwiają zwiększenie możliwości przewozowych autobusu w godzinach szczytu lub w dni powszednie. Tak długie pojazdy nastręczają trud- zobacz ności w prowadzeniu związane z promie- film niem skrętu, cofaniem lub możliwością bezpiecznego podjechania do krawężni- ka lub peronu. Przy pomocy elektronicz- nego sterowania i akcesoriów takich jak kamery i wysuwane platformy przy wej- ściu udaje się te problemy rozwiązać. We wczesnych, eksperymentalnych autobusach dwuprzegubowych niezadowalają- cy był komfort jazdy w ostatnim członie, Nagrodzony za dizajn w lutym 2020 roku Solaris Trollino 24 MetroStyle. Dwuprzegubowy trolejbus „zbierającym” wstrząsy z przemieszczają- zunifikowany z nową generacją autobusów Solarisa ma być dostępny również z innymi typami napędu. cych się dwóch wcześniejszych członów. Także i ten kłopot znikł. Po zastosowaniu napędu elektrycznego dwuprzegubowy napędu, wypróbowanymi w autobusach. Podobnie jak typ napędu, również autobus może być co najmniej tak cichy Przypomnijmy, że na przestrzeni lat forma karoserii jest do pewnego stop- jak tramwaj poruszający się po kosztow- firma oferowała pojazdy z kilkoma ty- nia kwestią otwartą. Szczególnym ro- nym „cichym” torowisku z podkładkami pami napędu hybrydowego, z silnikiem dzajem dwuprzegubowego autobusu amortyzującymi ruch szyn względem gazowym, a od 10 lat ma w gamie auto- jest AutoTram Extra Grand opracowany podkładów. I jest równie „bezemisyjny”. Tramwaje znów w odwrocie? Nieko- niecznie. Solaris rozwija swój 24-metrowy model m.in. jako uzupełnienie dla sieci tramwajowej tam, gdzie z różnych powodów nie może być rozbudowana. Zarazem jest to rzeczywiście względnie niedrogi sposób na wydajny transport publiczny. Aktorskie przekleństwo jest właściwie pozbawione mocy. Miastem bez tram- wajów wciąż pozostaje Nowy Jork, a było nim również Los Angeles w okresie, gdy przebywali tam Polański i Komeda. Grać w mieście bez tramwajów, czyli… na Broadwayu? l

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 21 Autobusy | Turystyczne |

Tylko spokojnie Przechodząc do nowości autokarowych, można odetchnąć z ulgą. Tutaj jest jeszcze „jak dawniej” i nowe-stare wyrazy, może i niebrzydkie, ale niepokojące rzadziej można usłyszeć niż przy autobusach miejskich.

| Tekst: Michał Kij | Zdjęcia: ADL, Daimler, Proterra, Van Hool |

lektromobilność, „zrównoważo- inne pojazdy pokonujące duże odległości aby przy pożądanych osiągach zużywa- ny” rozwój, ślad węglowy, emisja potrzebują odpowiedniego zapasu ener- ły tylko niezbędne minimum paliwa, – bombardowani tymi hasłami, gii na pokładzie. A pod względem gę- co szczęśliwie zbiega się z niską, choć któreE poza wszystkim są synonimami stości energetycznej nic na razie nie jest niekoniecznie najniższą możliwą emisją słów „wydatek” i „podatek” z przyjemno- w stanie zastąpić paliw ropopochodnych. tlenku węgla i węglowodorów. Teraz na- ścią zanurzymy się we wnętrzach z „lot- Szczególnie za tą cenę. Dlatego stosuje się dal optymalizuje się proces spalania, ob- niczymi” fotelami i dyskretnym, efek- wobec nich strategię niektórych palaczy, niżając jednocześnie wewnętrzne opory townym podświetleniem. Kto w czasach którzy ze zwykłych papierosów przerzu- silnika i redukując zużycie energii na na- linii lotniczych pakujących pasażerów cają się na cienkie, „damskie”. pęd osprzętu. Alternator, sprężarka po- jak śledzie, pamięta jeszcze, że określe- wietrza czy pompa wspomagania układu nie „lotniczy fotel” było kiedyś synoni- Ostrożnie z prądem kierowniczego są już z reguły „inteligent- mem nieziemskiego komfortu? ne”, to znaczy pracują gdy to konieczne, „Panta rei”, ale w kierunku niewiado- Przyzwyczailiśmy się, że co pewien czas a przez resztę czasu odpoczywają, nie mym. Trudno oprzeć się wrażeniu, że pojawiają się układy napędowe o coraz pobierając energii. Nie inaczej jest w au- bieżące starania o ograniczenie emisji niższej emisji szkodliwych składników tokarach, które mają coraz bardziej wy- z grubsza wszystkiego, wywołują znacz- spalin, które w dodatku od pewnego cza- dajne układy napędowe wykorzystujące ną reemisję oraz podwyższają zużycie su zużywają coraz mniej paliwa. Przeło- zautomatyzowane skrzynie biegów, które energii, którą póki co czerpiemy cały mem była norma Euro 6 i konieczność dodatkowo sprzyjają obniżeniu spalania czas z tych samych źródeł. Niezdro- zastosowania SCR do redukcji tlenków (i emisji spalin). wych, a co najgorsze – wyczerpujących azotu. Ponieważ zajął się tym osobny Alternatywne napędy są nieobecne się powoli. system montowany w układzie wyde- w czołowych modelach autokarów, jako Autokary są oporne na „zrównoważo- chowym, silniki mogły odetchnąć głę- niepraktyczne i zbyt drogie. Wkradają ną” przyszłość, ponieważ podobnie jak biej. Można je było wyregulować tak, się tylnymi drzwiami do mniej prestiżo-

Dwupokładowa Setra TopClass S 531 DT z 510-konnym silnikiem OM 471. Wnętrze wyposażono z myślą o najwyższym komforcie, stąd m.in. dwa ekspresy do kawy. Zestaw akumulatorów też podwójny, aby zawsze starczyło prądu na rozruch. Zużycie energii przez „urządzenia peryferyjne” jest coraz większym problemem w pojazdach użytkowych, zarówno tych z tradycyjnym, jak i alternatywnym napędem.

22 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Turystyczne | Autobusy

wych wersji. Już w 2018 r. zadebiutowała VDL Futura FDD2-141/2600 stanowi przy- zwiększenie liczby miejsc do 21+1. Stało Scania Interlink MD (ang. medium dec- kład daleko posuniętej indywidualizacji. się to możliwe dzięki wprowadzeniu osi ker – średniopokładowa) na LNG. Z ko- Zarówno koncepcja pojazdu, jak i luksu- o wyższej nośności. Bazą dla autobusu lei podczas październikowych targów sowe wyposażenie czynią oba te auto- jest popularne i u nas w tym segmencie Busworld 2019 w Brukseli Van Hool zapre- kary uosobieniem prawdziwie „wielkiej podwozie Sprintera. Nowe osie poszerzy- zentował elektryczny, bateryjny autokar turystyki”. Oba wyposażono w silnik kla- ły wachlarz jego zastosowań. CX45E przeznaczony na rynek północno- sy 500 KM i umiarkowaną liczbę miejsc, Intersujący pojazd, choć nie autokar, amerykański. Autobus został wyposażo- Futura ma ich zaledwie 48+2+1+1. Nie zaprezentowała brytyjska firma Alexan- ny w akumulatory amerykańskiej firmy brakuje natomiast gniazdek USB i 220 V, der Dennis Limited (ADL). Był to jeden Proterra i ma zasięg do 300 km. Powstał a wewnątrz znajdziemy również pod- z 32 egzemplarzy „piętrusa” Enviro 500, przy współpracy tamtejszego przedstawi- ręczną kuchnię. Setra poszła w pewnym zamówionych przez PostAuto, przewoź- ciela Van Hoola, firmy ABC Bus Compa- sensie o krok dalej i na pokładzie zainsta- nika należącego do szwajcarskiej poczty. nies, Inc. Jego zadaniem ma być przewóz lowano dwa ekspresy kawowe, dwa stano- Charakterystyczne, żółto-czarne autobu- pracowników w Dolinie Krzemowej. wiska do przyrządzania hot dogów oraz sy, których malowanie zmienia się nie- dwie chłodziarki. Z powodu dużego zapo- znacznie na przestrzeni lat, są jednym Mniej więcej trzebowania na energię w autobusie zain- z symboli kraju. Zamówienie otrzymane stalowano dwa dodatkowe akumulatory przez ADL jest korzystne nie tylko finan- Inną nowością Van Hoola był krótki rozruchowe. Zbiornik paliwa ma 620 l. sowo, gdyż Szwajcarzy zaopatrują się na EX11, który uzupełnił gamę serii EX W układzie przeniesienia napędu obu ogół w dobrze wyposażone autobusy, ale o wariant 11-metrowy. Dostępny w wer- autokarów pracują zautomatyzowane ma aspekt prestiżowy. sjach L i wyższej H napędzany jest silni- skrzynie biegów: w VDL firmy ZF, w Se- „Szwajcarski” Enviro 500 należy do kami DAF-a o mocy 341, 367 lub 408 KM. trze mercedesowski PowerShift. „europejskich”, czy też „kontynental- Standardem jest 6-biegowa, manualna nych” jak powiedziałby prawdziwy skrzynia GO 230 dostarczana przez Da- Zapożyczenia Anglik modeli producenta. ADL działa imlera. Na życzenie można ją zastąpić przede wszystkim na Wyspach Brytyj- zautomatyzowaną ZF TraXon lub auto- Odnotowując trendy w konstrukcji au- skich i traktuje „prawostronną” Europę matyczną ZF EcoLife. Możliwość wybra- tokarów, warto zwrócić uwagę na po- jako jeden z obszarów eksportu. Specja- nia jednej z dwóch wysokości pokładu jazdy pokrewne funkcjonalnie lub lizując się w produktach dostosowanych oraz duże zróżnicowanie układów napę- konstrukcyjnie, które „zarażają się” roz- do rynku, jest obecny również w Amery- dowych sprawiają, że EX11 jest bardzo wiązaniami stosowanymi w najlepszych, ce Północnej, Południowej oraz w Azji. wszechstronny. Nadaje się zarówno do europejskich autobusach do ruchu dłu- Enviro 500 jest dwupokładowym auto- przewozów liniowych, jak i turystycz- godystansowego. Przykładem Merce- busem miejskim, oferowanym również nych, a także jako wygodny „transfer” des-Benz Travel 75, który zadebiutował w wersji do ruchu lokalnego i między- do przewozu szacownych gości np. z lot- w Brukseli. miastowego (klasy II). Ta właśnie odmia- niska. Zwarte wymiary są jego atutem Pierwsze, co zwraca uwagę, to śmia- na, licząca 74 miejsca siedzące i 40 stoją- w górzystych lub ciasno zabudowanych ła stylizacja z nietypowo zarysowanym cych, uzupełnia obecnie dostarczone już okolicach. Van Hool obserwuje rosnące płatem bocznych okien. Taką fantazję do Szwajcarii innemu przewoźnikowi zainteresowanie autobusami tej klasy. miewali do tej pory projektanci znacznie autobusy klasy I, czyli miejskie. Autobus Na przeciwnym krańcu pod względem większych autobusów. Kolejny aspekt to ma długość 13 i nie przekracza wysokości rozmiarów i wyposażenia jest dwupokła- bardzo dobrej jakości, interesująco wy- 4 m, zatem w pełni odpowiada przepi- dowa Setra TopClass S 531 DT. Podobnie kończone fotele o nieco nostalgicznym som większości krajów „kontynentalnej” jak zbliżona gabarytami i komfortem posmaku. Najważniejsze jest jednak Europy.

Komfort w pigułce. Mercedes Travel 75 może zabrać 21 osób z kierowcą dzięki osiom o wyższej nośności. Eklektyczne wnętrze subtelnie nawiązuje do przeszłości, sylwetka zewnętrzna jest nader futurystyczna.

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 23 Autobusy | Turystyczne |

ADL Enviro 500, czyli numer jeden na top liście 3-osiowych piętrusów. Producent podaje, że jest najpopularniejszym tego typu autobusem na świecie. Jako pojazd do ruchu miejskiego i lokalnego odbiega standardem od autokarów. Punkty styczne to duża pojemność pasażerska i wprowadzanie udogodnień zachęcających do podróży w grupie.

Autobus napędzany jest 6-cylindro- cająca się stylizacja, zostawiająca dużo Dobre wzorce wym silnikiem Cummins L9 o pojemno- przestrzeni na wyeksponowanie barw ści 8,9 l i mocy 370 KM, połączonym z „au- i oznakowanie przewoźnika. Jak podaje Standard wyposażenia Enviro 500 odbiega tomatem” ZF EcoLife zintegrowanym ADL, Enviro 500 jest najlepiej sprzedają- naturalnie od tego, co spotykamy w auto- z retarderem. Toczy się na osiach ZF. Przy cym się dwupokładowym, trzyosiowym karach. Interesujące jest natomiast co in- środkowych drzwiach przewidziano autobusem na świecie. Obecnie realizo- nego. Przede wszystkim „masowość” prze- rampę dla wózka, a wewnątrz bezpiecz- wane jest zamówienie dla Berlina, gdzie wozów, która staje się charakterystyczna ne miejsce, gdzie może być ulokowany. będzie jeździć wersja o długości 13,8 i wy- dla europejskiego transportu pasażer- Atutem autobusu jest ciekawa, nienarzu- sokości 4,06 m. skiego na międzymiastowych czy mię- dzynarodowych dystansach. Autobusy dwupokładowe są stosowane coraz chęt- niej, co podnosi rentowność transportu, a poniekąd sprzyja ochronie środowiska i oszczędzaniu zasobów. Jest i druga stro- na medalu: swoiście pojmowany luksus w przewozach miejskich. Na razie jego wyrazem są głównie systemy informacyj- Elektryczny Van Hool no-rozrywkowe, hotspoty i gniazdka USB CX45E z akumulatorami do ładowania urządzeń osobistych. Może Proterra. Przeznaczony specjalnie dla Ameryki to dopiero początek, gdyż rozrost aglome- Północnej ma wozić racji sprawia, że codzienne podróże stale pracowników w Dolinie się wydłużają. W autobusie miejskim pa- Krzemowej. Zasięg? sażer nie raz spędza blisko godzinę, aby Do 300 km. dostać się np. do pracy czy do lekarza. Mimo to nadal trwa polemika między zwolennikami surowej prostoty w wy- posażeniu wnętrz autobusów miejskich, wyrażającej się np. twardymi, plastiko- wymi siedzeniami, a zwolennikami pod- noszenia komfortu poprzez stosowanie co najmniej miękkich oklein, a najlepiej pełnych, tapicerowanych foteli. Obie strony mają mocne argumenty, które wynika- ją być może z odmiennych doświadczeń, a może odmiennych sposobów widzenia świata na zasadzie „zagrożenie vs. szansa”. Niemniej chcąc zachęcać do transportu publicznego, warto kierować uwagę raczej na pomysły dostrzeżone w autoka- Najkrótszy wariant serii EX firmy Van Hool. Wg producenta zapotrzebowanie na takie rach, a nie we wnętrzu lodówki, którą ską- „małe” autokary jest spore. Wynika z ich wszechstronności przy zwartych gabarytach. dinąd rzeczywiście cudownie łatwo umyć Napęd póki co tradycyjny, z silnikiem Diesla z DAF-a. i przewietrzyć. l

24 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 PTAK WARSAW EXPO Al. Katowicka 62, 05-830 Nadarzyn, Polska

MIĘDZYNARODOWE TARGI TRANSPORTU, SPEDYCJI 23-25 I LOGISTYKI CZERWCA 2020

NOWA DATA

WIOLETTA KOZŁOWSKA Project Manager ZAPRASZAMY Tel.: 513 023 327 E-mail: [email protected]

PAWEŁ KAMIŃSKI NA TARGI Specjalista ds. Sprzedaży Tel.: 517 140 171 E-mail: [email protected] www.mttsl.pl /MTTSiL B MATUSZ ROZMUS Specjalista ds. Sprzedaży Tel.: 519 819 400 E-mail: [email protected] Produkt | Klimatyzatory |

Klimat do jazdy

Klimatyzacja konsumuje znaczne zasoby energii, co może być problemem w autobusach z alternatywnym napędem, przede wszystkim elektrycznych. Może, ale nie musi.

| Tekst: Michał Kij | Zdjęcia: Eberspächer, Konvekta, Thermo King, Webasto |

ystemy klimatyzacji przystoso- tyzacji „podpijanie” z baku. Jednak wydajność. Współczynnik COP (ang. wane do autobusów wrażliwych akumulatory przechowują zbyt mało coefficient of performance – stosunek na nadmierny ubytek energii energii, aby nią szastać. W niektórych wytworzonej mocy chłodniczej lub Sjuż są na rynku. Pojawiają się również autobusach elektrycznych wykorzy- grzewczej do energii zużytej na jej wy- kompleksowe rozwiązania, które za- stuje się ogrzewanie spalinowe, co tworzenie) wynosi maksymalnie 4, co rządzają temperaturą nie tylko w prze- wydaje się zabiegiem kuriozalnym, ale oznacza, że w najlepszych możliwych dziale pasażerskim i kabinie kierowcy, czasem jest konieczne. Szczególnie, warunkach na wyprodukowanie 4 kW ale troszczą się o prawidłowe warunki że przy niskich temperaturach pojem- energii cieplnej Athenia zużywa jedy- pracy akumulatorów oraz innych kom- ność baterii spada, a wraz z nią zasięg. nie 1 kW pobranej energii elektrycz- ponentów elektrycznego układu napę- Gdyby jeszcze ogrzewanie podbiera- nej. W wersji z pompą ciepła, urządze- dowego. ło prąd, pasażerowie mogliby stanąć nie może być wyposażone opcjonalnie w pewnym momencie przed dylema- w chłodnicę (wymiennik ciepła), który Nie nadużywać tem: albo grzanie, albo jazda. dba o właściwą temperaturę akumu- Dlatego w ogrzewaniu autobusów latorów, a odzyskane ciepło wykorzy- W nowych autobusach klimatyzacja elektrycznych rozpowszechniają się stuje do ogrzania wnętrza pojazdu, jest normą. Niemal zawsze występu- pompy ciepła. Działają jak „odwróco- o ile jest taka potrzeba. Możliwość je jako wyposażenie fabryczne, jej na” klimatyzacja, tzn. pobierają ciepło regulowania wydajności elektrycznej zamontowanie w pojeździe z rynku z otoczenia i przekazują do wnętrza sprężarki w zakresie 60% także sprzyja wtórnego zwykle jest nieopłacalne. nadwozia, wykorzystując zmiany sta- oszczędnemu gospodarowaniu ener- Wydajność odpowiednia do wielkości nu skupienia czynnika chłodniczego gią. Działaniem Atehnii zarządza ste- nadwozia i warunków użytkowania i towarzyszące temu zmiany tempera- rownik CANAIRE, który optymalizuje jest najważniejszym parametrem, ale tury wywołane rozprężaniem i spręża- jej pracę pod kątem oczekiwanej wy- znaczenie mają również inne cechy. Są niem. W porównaniu z innymi rozwią- dajności przy możliwie niskim zużyciu wśród nich łatwość montażu i obsługi, zaniami, pompy ciepła są wyjątkowo energii. Umożliwia on włączenie urzą- niska masa, a nierzadko estetyczna energooszczędne. dzenia do sieci CAN autobusu i dwu- i opływowa obudowa. Zazwyczaj kli- stronną komunikację z innymi zespo- matyzacja zamontowana na dachu jest Mądrze sterować łami pojazdu. Opcjonalnie oferowany mało widoczna, ale jej forma wpływa jest czujnik dwutlenku węgla, moni- na współczynnik oporu powietrza, Kilka nowości zaprezentowano pod- torujący jakość powietrza we wnętrzu a co za tym idzie zużycie paliwa oraz czas targów Busworld 2019 w Brukse- nadwozia. hałas powstający podczas jazdy z dużą li. Jedną z nich była nowa generacja Athenia Mk II jest montowana na prędkością. To ważne zwłaszcza w au- elektrycznych klimatyzatorów oraz dachu. Tam też, pod wspólną, pła- tokarach. klimatyzatorów z pompą ciepła Athe- ską obudową przewidziano miejsce Dopóki energia była gromadzona nia Mk II Electric i Electric Heat Pump dla elektrycznej sprężarki. Ułatwia w pojazdach w postaci benzyny lub firmy Thermo King. W porównaniu to montaż i obsługę urządzenia. Kie- oleju napędowego, wybaczano klima- z poprzednią oferuje do 33% większą rowca może nim sterować za pomocą

26 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Klimatyzatory | Produkt

przejrzystego panelu z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym (LCD). Athenia Mk II może pracować w temperaturze otoczenia do –7°C, a w wersji z chłod- nicą akumulatorów do –15°C.

Ładować z zewnątrz

Konvekta poszerzyła gamę klimaty- zatorów/pomp ciepła serii CO2 wpro- wadzonych do produkcji w 2018 roku. Nazwa tych urządzeń pochodzi od zastosowanego czynnika chłodni- czego, którym jest dwutlenek węgla (R744). Podobnie jak w Athenii MK II współczynnik COP dochodzi do 4. Ko- nvekta CO2 2.0 wykorzystuje również ciepło wytwarzane przez komponenty elektrycznego układu napędowego autobusu, dzięki czemu zużycie ener- Urządzenie AC 136 HP CO2 firmy Eberspächer wykorzystuje dwutlenek gii w trybie grzania maleje o 15–20%. węgla w roli czynnika roboczego. Ten „naturalny czynnik” jest „naturalnym Schładzając akumulatory, może jedno- uzupełnieniem” elektrycznego i z założenia neutralnego dla środowiska cześnie ogrzewać wnętrze. układu napędowego autobusu. Oprócz oszczędności wynikających z pracy w trybie pompy ciepła oraz wyższej o 20% wydajności dwutlenku węgla jako czynnika roboczego w po- równaniu z tradycyjnymi czynnikami, urządzenie przynosi obniżkę kosztów serwisu. Wynika to z faktu, że CO2 jako „naturalny czynnik” jest tańszy i nie wymaga takich środków ostrożności jak inne czynniki. Konvekta wspólnie z Towarzystwem Fraunhofera opracowała innowacyjne ogrzewanie HEAT2GO. Jest to ogrzewanie akumulacyjne, wykorzystujące ciecz, która w miarę oddawania ciepła Konvekta CO2 wykorzystuje ciepło wytwarzane przez komponenty zmienia się w ciało stałe. Ładowanie elektrycznego układu napędowego autobus, dzięki czemu zużycie energii ogrzewania prądem elektrycznym po- w trybie grzania maleje o 15–20%. woduje, że substancja gromadząca cie- pło z powrotem zamienia się w ciecz i cykl zaczyna się od nowa. W trakcie jazdy HEAT2GO w ogóle nie korzysta z zasilania. Podobnie jak akumulatory autobusu, ogrzewacz może zostać podładowany szybko na pętli np. za pośrednictwem pantografu lub podczas dłuższego postoju w bazie. Ciepło powstające podczas ładowania moż- na od razu wykorzystać do podgrza- nia przestrzeni pasażerskiej, jeśli jest taka potrzeba. Podstawowy moduł ma moc grzewczą 10 kW, którą zapewnia przez ponad godzinę. Liczbę modu- łów można dopasować do wymagań użytkownika. Dzięki HEAT2GO moż- na zastosować w autobusie mniejszy, lżejszy pakiet baterii. Zarazem ten typ ogrzewania sprzyja zwiększeniu zasięgu pojazdu oraz żywotności aku- mulatorów. Nie czerpie z nich bowiem Wysokonapięciowe ogrzewanie HVH 100 firmy Webasto, główny element Thermal energii i przyczynia się w ten sposób Management System przeznaczonego do pojazdów elektrycznych.

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 27 Produkt | Klimatyzatory |

DAF CF Hybrid w Peter Appel DAF rozpoczął testy drogowe modelu CF Hybrid. Dwa takie pojazdy obecne pracują w holender- skej firmie transportowej Peter Appel, rozwożąc zaopatrzenie do supermarketów położonych w centralnej części Holandii.

W mieście model DAF CF Hybrid jest napędza- ny tylko energią elektryczną, natomiast w trasie hybryda wykorzystuje zalety niskoemisyjnego silnika wysokoprężnego. Pojazdy te umożliwia- ją bezemisyjną jazdę w mieście, jednocześnie zapewniając duży zasięg oraz elastyczność na długim dystansie. Hybrydowe DAF-y są wyposażone w silnik wysokoprężny Paccar MX-11 o pojemności 10,8 l i mocy 450 KM, silnik elektryczny firmy ZF o mocy 75 kW/100 KM i mocy szczytowej 130 kW/175 KM współpracujący z przekładnią ZF TraXon, z którą stanowi główny element hybrydy. Silnik elektryczny czerpie energię z zestawu akumulatorów o pojemności 85 kWh. Ładują Przeznaczony do autobusów elektrycznych klimatyzator Athenia Mk II firmy się one podczas pracy silnika wysokoprężnego. Thermo King występuje w wariancie pracującym również jako pompa ciepła. Wówczas silnik elektryczny pełni rolę genera- „Mózgiem” systemu jest wygodny sterownik CANAIRE, umożliwiający precyzyjne regulowanie temperatury w przedziale pasażerskim. tora i zasila akumulatory energią elektryczną. W przyszłości możliwe będzie również ładowa-

do wydłużenia okresu pomiędzy łado- nymi systemami pojazdu. W trybie waniami. grzania urządzenie korzysta z pompy ciepła oraz systemu odzysku energii, Objąć całość wspomagającego wydajne ogrzanie przestrzeni pasażerskiej. Zastosowa- Prezentowany podczas targów Bu- nie tego rozwiązania pozwala zwięk- nie akumulatorów za pomocą stacji ładującej, sworld system AC 136 HP CO2 firmy szyć zasięg pojazdu elektrycznego na- także z opcją szybkiego ładowania. Eberspächer wykorzystuje dwutlenek wet o ¼. Przy pełnym naładowaniu akumulatorów za- węgla w roli czynnika roboczego i za- Branżowe określenie „system HVAC” sięg modelu DAF CF Hybrid w trybie elektrycz- pewnia analogiczne zalety jak rozwią- (ang. Heating, Ventilation, Air Condi- nym wynosi od 30 do 50 km, w zależności od zanie Konvekty. W sprzedaży pojawi tioning), tyczące urządzeń odpowie- masy całego zestawu. się w 2021 roku. dzialnych za ogrzewanie, wentylację Technologia hybrydowa pozwala zaoszczędzić Webasto skupiło się na opracowaniu i klimatyzację w pełni nabiera zna- paliwo dzięki inteligentnemu systemowi zarzą- systemu klimatyzacji i ogrzewania do czenia w pojazdach elektrycznych. dzania energią. Silnik elektryczny wykorzystuje autobusów elektrycznych, który trzy- W związku ze specyfiką takiego ukła- energię wytwarzaną przez hamulec silnikowy ma pieczę nad komfortem pasażerów du napędowego ma liczne i doniosłe zarówno podczas użycia go przez kierowcę, oraz prawidłowymi warunkami pracy funkcje do wypełnienia, a nie mniej jak i w przypadku aktywowania go przez sys- zespołów pojazdu, czyli głównie aku- ważna jak jego skuteczność, jest niska tem ograniczenia prędkości podczas zjazdu ze mulatorów. Najważniejsze elemen- konsumpcja energii. Możemy się spo- wzniesienia (Down Hill Speed Control) do wspo- ty Thermal Management System to dziewać, że rozwój urządzeń HVAC magania pracy silnika wysokoprężnego. Jest to wysokonapięciowe ogrzewanie HVH będzie ściśle współgrał z postępem korzystne rozwiązanie zarówno pod względem 100 oraz jednostka kontrolna Cronus w konstrukcji pojazdów, a w szczegól- zużycia paliwa, jak i emisji CO2. l Smart umożliwiająca integrację z in- ności autobusów elektrycznych. l

28 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Klimatyzatory | Produkt Czyste powietrze z Saniclimafilter Transport osób lub towa- rów wiąże się często z koniecznością spełnienia dodatkowych wymagań sanitarnych. Dotyczy to na przykład ambulansów sanitarnych czy pojazdów do przewozu żywności lub środków medycznych. Obecność w powietrzu chorobotwórczych drobno- ustrojów jest w takich przypadkach niepożądana.

utoclima ma rozwiązanie tego Testy wykonane zgodnie z normą jest działający na tej samej zasadzie Sa- problemu. Jest nim filtr oferowa- 13098:2002 wykazały, że już po 30 mi- nifrigofilter. ny do parowników Autoclima, nutach działania filtra ilość bakterii Montaż filtra jest możliwy na zainsta- Aktóry skutecznie redukuje ilość m.in. spadła około 100-krotnie, a po dwóch lowanych już urządzeniach, a niewielki bakterii, zarodników grzybów czy zapa- godzinach nie notowano ich obec- pobór energii elektrycznej rzędu dwóch chów w powietrzu wewnątrz pojazdu. ności. watów nie wymaga zmian w instalacji Saniclimafilter wykorzystuje w tym Obecnie filtry są dostępne w trzech elektrycznej. l celu zjawisko fotokatalizy. Elementy filtra rozmiarach dopasowanych do najpopu- pokryte są fotoaktywną powłoką, która larniejszych parowników Autoclima tj. AUTOCLIMA POLSKA Sp. z o.o. pod wpływem światła reaguje ze znajdu- Super Alaska, Mistral i Longrun. Podob- ul. Szkolna 11, 62-023 Gądki jącymi się w powietrzu zanieczyszczenia- nie, do stosowania w agregatach chłod- www.autoclima.pl mi organicznymi i nieorganicznymi. niczych Autoclima Frosty przeznaczony

Jakie ma działanie ? l Zmniejsza liczbę bakterii w otoczeniu l Odkaża l Usuwa zapachy

Dlaczego warto stosować Saniclimafilter? l Pomaga w przestrzeganiu zasad HACCP l Usuwa zarazki w kontaktach międzyludzkich, pomiędzy zwierzętami a ludźmi i pomiędzy zwierzętami l Eliminuje nieprzyjemne zapachy

Gdzie można używać Saniclimafilter? l Transport leków l Transport w ramach programu ATP l Transport ludzi l Transport żywca i półtusz

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 29 dostawcze | Rynek |

Ekologia No Limit Na początku lutego 2020 roku spółka No Limit wprowadziła do floty trzy elektryczne furgony MAN e-TGE 3.140 E. Będą wykonywać dostawy w Warszawie oraz aglomeracji śląskiej.

| Tekst i zdjęcia: Michał Kij |

amochody te stanowią kolej- tach 2016–2019 No Limit zrealizowała dla na terenie całej Europy, koncentrując ny etap programu Ekologistyka swoich największych klientów dystrybu- się w szczególności na krajach Europy No Limit, realizowanego przez cyjnych od 10% do nawet 30% wszystkich Środkowej i Wschodniej. W bieżącym Sspółkę. Wcześniej w taborze pojawiło się dostaw przy zastosowaniu alternatyw- roku świętuje 30-lecie działalności, 35 samochodów dostawczych na CNG nych paliw. Planuje, żeby za dwa lata a jednym z głównych celów na najbliż- oraz 18 zestawów wyposażonych w nacze- w Warszawie, Krakowie i na Śląsku 40% sze lata jest redukcja śladu węglowego py z akcesoriami zmniejszającymi opór dostaw odbywało się przy użyciu pojaz- związanego z prowadzoną działalno- powietrza. Jak podają przedstawiciele dów przyjaznych dla środowiska, czyli ścią. spółki, zastosowanie ich pozwoliło obni- gazowych i elektrycznych. – Nasza spółka inwestuje w nisko- i ze- żyć zużycie paliwa zestawu przeciętnie roemisyjną flotę już od 2015 r. Rok 2020 o 2 l/100 km. Do końca bieżącego roku Testy i ulgi jest dla nas bardzo ważny i planujemy takich naczep ma być 30, natomiast do dalsze inwestycje w zrównoważony końca 2021 we flocie ma być 50 samocho- No Limit jest polską firmą obecną na transport. Tworząc strategię rozwoju dów elektrycznych różnych marek. W la- rynku od 1990 roku. Oferuje usługi No Limit, menedżerowie i właścicie-

MAN e-TGE w barwach No Limit. Do końca 2021 Z doświadczeń kierowców No Limit testujących w praktyce Spółka stale poszukuje rozwiązań sprzyjających roku 40% dostaw w Warszawie, Krakowie i na Śląsku samochody elektryczne wynika, że liczba punktów ładowania na ograniczaniu śladu węglowego powstającego wskutek ma odbywać się przy pomocy ekologicznego taboru terenie Warszawy jest już satysfakcjonująca. W ostatnim czasie ich jej działalności. Jednym z rozwiązań badanych złożonego z samochodów gazowych i elektrycznych. przybyło, a pojazdów elektrycznych póki co przybywa wolniej. na odcinku „ostatniej mili” są elektryczne riksze.

30 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | Rynek | Dostawcze

le zdecydowali o powołaniu Programu stycznych dla pojazdów elektrycznych, w dużych ośrodkach miejskich można Logistyka Przyjazna Środowisku, który ale również ponadprzeciętnie dobre zaliczyć korki, opłaty parkingowe czy z sukcesem realizuje szereg działań w ob- własności jezdne. Akumulatory umiesz- konieczność powtórnego odwiedzenia szarze ochrony środowiska naturalne- czone pod podłogą ładowni obniżają adresata. Jednocześnie klienci oczeku- go i promowania ekologicznej logistyki środek ciężkości i stabilizują samo- ją szybszego czasu dostawy, tańszych – mówi Michał Strzeżek, wiceprezes za- chód. Ponadto kierowcy zwracają uwa- usług, odpowiedzialności społecznej rządu No Limit. gę na wzrost liczby punktów ładowania – mówi Jan Wiśniewski z Obserwato- W ostatnich latach we współpracy na terenie Warszawy w ciągu ostatnich rium Rynku Paliw Alternatywnych z Polskim Stowarzyszeniem Paliw Al- 12 miesięcy. Ich zdaniem obecnie nie i podkreśla, że elektryczne pojazdy sta- ternatywnych (PSPA), spółka No Limit ma problemu z naładowaniem samo- nowią odpowiedź na wyzwania stawia- przeprowadziła kompleksowe testy chodu. Niemniej spółka przyjmuje, że ne przed logistyką miejską. praktyczne samochodów elektrycznych. pojazdy elektryczne eksploatowane – Jest to odpowiedź na oczekiwania Wykazały one użyteczność tego typu w stolicy będą uzupełniały energię no- coraz większej grupy klientów, dla któ- pojazdów, szczególnie w kontekście tro- cami w bazie firmy w Pruszkowie. rych ekologia stanowi jeden z prioryte- ski o jakość powietrza w największych – Szacuje się, że logistyka ostatniej tów. Logistyka miejska może być cicha, polskich aglomeracjach. Sprzyjają im mili obejmuje 28% całkowitego kosztu ekologiczna, przyjazna mieszkańcom również regulacje prawne, obowiązują- przesyłki, tym samym stanowiąc naj- i środowisku. To cel, do którego dążymy ce i projektowane. Elektryczne pojazdy droższy element w łańcuchu dostaw. Do – mówi Maciej Rybak, dyrektor Service mogą liczyć na darmowe parkowanie, głównych problemów logistyki dostaw Line Home Delivery w No Limit. l możliwość korzystania z buspasów, a w przyszłości nieograniczony wjazd do stref czystego transportu.

Stabilnie

MAN e-TGE został przedstawiony w Truck & Van nr 5/2019. Przypomnę, że jest oferowany tylko jako krótki furgon z wysokim dachem i ładownią o objętości 10,7 m3. Ładowność wynosi 950 kg. Zasięg mierzony wg NDEC dochodzi do 173 km i w naszym teście oka- zał się realny. W mieście elektryczna furgonetka jest nie tylko „lokalnie zeroemisyjna”, ale i cicha. Interesujące są uwagi kierowców No Limit, którzy mieli już do czynienia z takimi pojazdami. Okazuje się, że ce- nią nie tylko komfort jazdy wynikający z ciszy i dobrych osiągów charaktery-

Spółka stale poszukuje rozwiązań sprzyjających ograniczaniu śladu węglowego powstającego wskutek jej działalności. Jednym z rozwiązań badanych na odcinku „ostatniej mili” są elektryczne riksze. Dostawcze | test |

zobacz film

Pojedynek braci Typowe porównanie powinno dotyczyć odmiennych samochodów, najlepiej różnych producentów, to natomiast bardziej przypomina porównania smartfonów. Czy w niższej cenie dostaniemy to samo, czy proporcjonalnie mniej? Czy warto przepłacać? Tym razem w szranki staje Dacia Dokker i Renault Kangoo. Dla utrudnienia ze zbliżonym wyposażeniem.

| Tekst: Damian Dziewicki | Zdjęcia: D. Dziewicki, K. Dziewicka |

onkurenci zostali wyposażeni bagażnik dachowy. Taka jest cena do- i wyniosło ok. 5,8 l/ 100 km poza mia- w ten sam silnik 1.5 turbo diesel datkowego miejsca na dachu. stem przy prędkościach ok. 90 km/h, o mocy jedynie 90 KM i 220 Nm Spalanie zarówno w Dacii, jak i w Re- 10 l w mieście w godzinach szczytu, momentuK obrotowego, który sprawdza nault z racji tego samego silnika, po- 7 l w mieście poza godzinami szczytu się nad wyraz dobrze w tych samo- dobnej wagi i kształtu nadwozia było oraz 7 na autostradzie przy prędkości chodach. Dynamika obu modeli jest w obu samochodach bardzo podobne ok. 130–140 km/h. bardzo dobra, a prędkość maksymalna jest nieco wyższa niż dopuszczalna w Polsce. Doskonale się składa. Mimo że 90 KM nie urwie nam głowy podczas ruszania spod świateł, zarówno Dokker, jak i Kangoo były wyposażone w przycisk ECO trochę je spowalniają- cy. Jest on całkowicie zbędny, bo bez niego mocy jest akurat, a po urucho- mieniu tego trybu potrzebujemy więcej miejsca na rozpędzenie oraz manewry. Podczas jazdy nie dało się wyczuć róż- nic w zawieszeniu pomiędzy autami, w obu przypadkach było ono na tyle sztywne, by czuć się pewnie, jadąc Deski rozdzielcze obu samochodów różnią się znacznie. Dokker ma bardziej klasyczny wygląd 140 km/h. Jedynym minusem wyczu- i układ tablicy rozdzielczej wypełniony schowkami przydatnymi w pracy. Ergonomia w obu walnym podczas jazdy Kangoo był ha- autach jest na bardzo przyzwoitym poziomie. W Kangoo sporo miejsca zabrała dźwignia zmiany łas powietrza przepływającego przez biegów oraz wnęka na ekran.

32 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | test | Dostawcze

Renault Kangoo Dacia Dokker

Dmc (kg)...... 1950...... 1956 . . . . . Masa własna (kg) ...... 1377...... 1243 . . . . . Ładowność (kg) ...... 573...... 713...... Długość ładowni (mm)...... 1476...... 1901 . . . . . zobacz Wysokość ładowni (mm) ...... 1227...... 1271 . . . . . film Maks. szer. ładowni/między nadkol. (mm)...... 1219/1218 ...... 1372/1170. . . . Objętość ładowni (dm3)...... 3000...... 3300 . . . . . Wymiary bocznych drzwi (mm) szer./wys...... 648/b.d ...... 703/1046. . . . Wymiary tylnych drzwi (mm) szer./wys...... 1141/1251 ...... 1082/1100. . . . Rozstaw osi (mm) ...... 2697...... 2810 . . . . . Dł./szer. bez lusterek/wys. (mm)...... 4282/1829/1805 ...... 4363/1751/1847. . . Liczba miejsc ...... 3...... 2...... Silnik 1.5 dCi Liczba cylindrów ...... 4...... Pojemność (cm3) ...... 1461 ...... Moc maksymalna (KM/kW/obr/min)...... 90/66/4000...... Maks. moment obrotowy (Nm/obr/min) ...... 220/1750...... Typ skrzyni/liczba biegów...... manualna/5...... Średnie zużycie paliwa* (l/100 km)...... 4,3...... 4,1 ...... Pojemność zbiornika paliwa: ...... 60...... 50...... Gwarancja...... 2 lata...... Dokker i Kangoo. Podobne bryły i przyjazna Cena netto wersji podstawowej (zł)...... 64 700...... 42 400. . . . . stylistyka nie pozwala odrzucić żadnego z samochodów Cena netto wersji testowej (zł)...... 85 250...... 47 295. . . . . za wygląd. Choć Kangoo może się bardziej podobać.

Powrót do przeszłości wał jedynie monochromatyczny ekranik szyby, potrzebują długich kabli przecią- w miejscu klasycznego radia, jednak gniętych przez całą tablicę rozdzielczą. Renault Kangoo i Dacia Dokker są typo- wbrew pozorom funkcjonalność obu Oba auta były wyposażone w genialny wymi przedstawicielami gatunku, więc rozwiązań była podobna, o ile nie je- system sterowania multimediami za wsiadając do kabiny otrzymujemy to, cze- steśmy miłośnikami seryjnej nawigacji. pomocą dodatkowej manetki pod kie- go oczekiwaliśmy, a do tego stylistycznie W obu samochodach podłączymy tele- rownicą. cofamy się trochę w czasie. Dodatkowo fon przez Bluetooth, posłuchamy muzy- Dokker oferuje więcej schowków na to ten sam koncern, więc rozwiązania, ki i porozmawiamy przez system głośno- tablicy rozdzielczej niż Renault i cały jakość wykonania i materiały są bardzo mówiący. Więcej nie potrzeba podczas układ jest bardziej nastawiony na funk- podobne. pracy. cjonalność. Kangoo w tej kwestii ma Dokker trochę wygrywa bardziej prze- Niestety, zarówno Renault, jak i Da- przewagę dzięki dodatkowemu miejscu myślanymi rozwiązaniami w porówna- cię trapił problem dostępności energii na większy bagaż, które wygospodaro- niu z Kangoo, którego niektóre elementy elektrycznej. Mianowicie mamy jed- wano pod kanapą, jak w dużych dostaw- były pozostałością po czymś, czego nie no gniazdko po środku przy podłodze czakach. Schowek jest płytki, ale po- opłacało się przeprojektowywać jak np. i o ile ładowanie np. telefonu odłożone- mieści kilka rzeczy albo torbę z małym ekran dotykowy oddalony od kierowcy go na pobliską półkę nie stanowi proble- laptopem. na tyle, że nie można było go obsłużyć mu, to wszelkie urządzenia, które chcie- Pozycja za kierownicą w obu przypad- dotykowo podczas jazdy. Dokker ofero- libyśmy umieścić w okolicy przedniej kach jest wygodna. Widoczność jest dobra, a najważniejsze funkcje samochodu pod ręką. Dodatkowo Renault było wypo- sażone w szerszą kanapę, ale nie można powiedzieć, że da się wygodnie podróżo- wać tym samochodem w 3 dorosłe osoby, jednak taka możliwość istnieje w przeci- wieństwie do Dacii, która była dwuoso- bowa.

Dwa podejścia do warsztatu Oba modele były wyposażone w za- budowę warsztatową. Ładownia Dacii Ładownia w Dokkerze prezentuje się znacznie lepiej, a szafki warsztatowe firmy Aluca wyglądają wyglądała znacznie lepiej i sprawiała profesjonalnie i uzbrojone są w pomocne rozwiązania takie jak pojemniki na mniejsze rzeczy oraz składana wrażenie staranniej wykonanej. Regał burta dolnej półki. Kangoo ma fabryczną zabudowę z dodatkową taśmą na ścianie do mocowania ładunku, został zrobiony z metalu, a całe wnętrze szybami w drzwiach oraz mocnym oświetleniem. było dzięki temu schludne i funkcjonal-

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 33 Dostawcze | test |

i funkcjonalną. Rozwiązania zastosowane w Kangoo wyglądały jak stworzone w pośpiechu. Regał zasłaniał fabryczne oświetlenie ładowni, więc dołożono li- stwę LED na suficie. Efekt znakomity, bo mało który samochód ma tak dobrze doświetloną ładownię, ale fabryczne światło marnowało prąd, świecąc w ścianę regału, a listwa LED wyglądała, jak wymyślony naprędce patent. Oświe- tlenie ładowni Dokkera było również ledowe, ale mniej spektakularne niż to zastosowane w Kangoo. Różnica między Wnętrza obu aut są przestronne, od razu rzuca się w oczy mnogość schowków w Dokkerze. tymi modelami w tym aspekcie polega- Kangoo oferuje więcej możliwość po stronie pasażera: mamy mini kanapę, która pomieści 2 osoby, ła głównie na tym, że Kangoo naprawdę środkowa część może być podłokietnikiem z gumką na dokumenty, a cała kanapa się składa mogłoby nam służyć jako mały warsztat więc możemy przewozić towary w kabinie, oszczędzając tapicerkę. nawet w nocy. Dacia oferowała sześć oczek do mocowania ładunku na podłodze, a Renault pięć, ale dodatkowo do dyspozycji była szyna z taśmą na ścianie naprzeciwko regału. Taśma spokojnie mogła posłu- żyć do unieruchomienia pralki, roweru czy innych sprzętów, które chcieliby- śmy zabrać do naprawy. Okna w tylnych drzwiach Kangoo były zabezpieczone od środka gęstą kratką, chroniącą szybę przed wybiciem i ładunek przed wścib- skim wzrokiem. Zabrakło tylko okna W Dokkerze każdy może czuć się bezpiecznie. Wisienka na torcie Kangoo to przydatny w ścianie grodziowej, aby skorzystać z lu- Pasy mają regulację wysokości. schowek pod siedzeniem pasażera. sterka wstecznego.

ne. Zabudowa Kangoo była drewniana, przez co pierwsze wrażenie było mie- Plusy i minusy szane, bo regalik kojarzył się z pokojem, Dacia Dokker Renault Kangoo a nie zabudową w samochodzie. Jednak Plusy Plusy w Renault nie należy wierzyć pierwsze- ergonomiczny kokpit schowki pod siedziskiem dla pasażerów mu wrażeniu, bo funkcjonalność przy- niska cena możliwość podróżowania 3 osób ćmiewa wygląd. Oba regały wyposażone dopracowana zabudowa warsztatowa oświetlenie w ładowni zostały w podwyższoną krawędź, która chroniła drobiazgi przed wydostaniem Minusy Minusy się z półek podczas jazdy, a Dacia do- słabe oświetlenie ładowni hałas generowany przez opływ powietrza – bagażnik dachowy datkowo miała na półkach przegródki mało informacji na wyświetlaczu koło wskaźników ekran dotykowy trudno dostępny na drobne części czy śrubki, przez co mały zbiornik paliwa ograniczona ładowność zabudowa wyglądała na przemyślaną

Dokker czy Kangoo – o to jest pytanie Oba samochody są wygodne, łatwe w ob- słudze, wystarczająco dynamiczne oraz oszczędne. Sprawdzą się tak samo dobrze w pracy mimo drobnych różnic. Jednak w tym porównaniu lepiej wypada tańsza Dacia, oferująca te same funkcje w niższej cenie. Dodatkowo Dokker wydaje się bardziej przemyślany, a zabudowa sprawia lepsze wrażenie. To co oferuje Kangoo niewiele zmienia w funkcjonalności sa- Różne rozwiązania z tyłu: z oknem czy bez? W Dokkerze brak okna sprawia, że po zamknięciu drzwi jesteśmy mochodu i nie daje przewagi nad Dacią. skazani tylko na zamontowane oświetlenie. W Kangoo zastosowano natomiast przeszklenie, dodatkowo W kokpicie Dokker deklasuje Kangoo, chroniąc okna przed uszkodzeniami kratką, ale i tak podczas jazdy nie można korzystać z lusterka wstecznego a w ładowni dołożyłbym tylko świetny pas w kabinie, ponieważ przegroda jest pełna. mocujący i oświetlenie z Kangoo. l

34 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 Nowy termin targów AUTOSTRADA 2020 W trosce o bezpieczeństwo gości, wystawców, zwiedzających i pracowników Targów Kielce oraz mieszkańców regionu, w związku z pogarszającą się sytuacją epidemio- logiczną w kraju i rekomendacją Głównego Inspektora Sanitarnego, Zarząd Targów Kielce podjął decyzję o zmianie terminu targów AUTOSTRADA, MASZBUD oraz ROTRA. Wydarzenie zaplanowano w nowym terminie, od 30 czerwca do 2 lipca 2020 roku.

Międzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego AUTOSTRADA darzeń. Po tych konsultacjach, Zarząd Targów Kielce jest przeko- to jedno z najważniejszych wydarzeń branży infrastrukturalnej nany o słuszności decyzji w aspekcie wspólnego bezpieczeństwa. w Polsce. Spotkanie obejmuje 3 wystawy związane z infrastruk- W Targach Kielce od początku tego roku odbyły się już czte- turą drogową: AUTOSTRADA, ROTRA – poświęcona pojazdom ry duże wydarzenia targowe. Większość z nich zakończyła się specjalistycznymi, MASZBUD – dedykowana maszynom budowal- sukcesem, jeśli chodzi o liczbę zwiedzających. Targi Kielce za- nym. Wstawy te dają możliwość odbycia wielu ciekawych rozmów pewniły najwyższy poziom bezpieczeństwa sanitarnego, a na z przedstawicielami firm budowlanych, specjalistami z branży targach nie wystawiały się firmy z krajów, w których wystą- oraz zarządcami dróg. Podczas wydarzenia, Targi Kielce odwiedza pił koronawirus. To jednak może okazać się niewystarczające blisko 10 000 gości. Skala wydarzenia jest jednym z czynników bu- w przypadku nadchodzących wydarzeń, w świetle rosnącej licz- dzących obawy w sytuacji szerzącego się na świecie i w Polsce wi- by zakażeń w Polsce. rusa SARS – CoV-2, wywołującego chorobę Covid – 19. Kielecki ośrodek wystawienniczy liczy na zrozumienie oraz Od kilku dni, do kieleckiego ośrodka wystawienniczego napły- dołoży wszelkich starań, aby nadchodząca edycja Międzynaro- wają sygnały od wystawców, obawiających się o powodzenie wy- dowych Targów Budownictwa Drogowego Autostrada w nowym darzenia, którego przebieg może zakłócić szerząca się epidemia terminie była równie atrakcyjna. zakażeń koronawirusem. Przeprowadzonych zostało wiele roz- mów z klientami, nie tylko w sprawie targów AUTOSTRADA, ale Tegoroczna edycja targów została zaplanowana również wielu innych imprez wystawienniczych z kalendarza wy- od 30 czerwca do 2 lipca 2020 roku. Dostawcze | TEST | Wielozadaniowiec Peugeot Rifter w wersji długiej to świetna propozycja dla każdego, kto lubi być przygotowany na różne okoliczności. Można pojechać nim na wycieczkę z siedmioosobową rodziną, zabrać przyjaciół za miasto lub przewieźć co nieco.

Idealnie leży w dłoni i świetnie spełnia swoje zadanie, ułatwiając manewry. Do- datkowo dzięki ściętym krawędziom, u góry nie zasłania wskaźników, a na dole nie zabiera miejsca, dzięki czemu łatwo się wsiada i wysiada z tego auta. Przed kierowcą, w zagłębieniu umieszczono zegary. Przyciągają wzrok chromo- wanymi obramowaniami i czerwonymi wskazówkami. Robi do dość fajne wraże- nie. Pomiędzy nimi jest kolorowy ekran, zobacz na którym można monitorować parame- FILM try pojazdu, włącznie ze stylem jazdy kierowcy. Kolejny plus, to duży, 8-calowy ekran dotykowy do obsługiwania multimediów znajdujący się w zasięgu ręki kierowcy. Do dyspozycji mamy dwa gniazda USB, gniazdo Jack, Bluetooth oraz ładowarkę | Tekst: Katarzyna Dziewicka | Zdjęcia: Michał Kij | indukcyjną (za dopłatą 350 zł). Dopełnie- niem systemu jest funkcja Mirror Screen, eugeot Rifter to osobowa wersja zdolny przewieźć 7 osób trafił w nasze która pozwala korzystać z aplikacji na te- Peugeota Partnera. Coraz częściej ręce. Pierwsze spojrzenie i robi wraże- lefonie Mirror Link, Apple Carplay i An- pojazdy dostawcze tego segmentu nie. Zwiększony prześwit, duże koła, spo- droid Auto. Psą przedstawiane jako świetna alterna- re osłony w dolnej części drzwi, kształt Nasz egzemplarz był wyposażony tywa dla rodzinnych vanów. Producenci nadkoli i zderzaków oraz osłony przed- w Peugeot Connect Nav DAB, czyli nawi- podkreślają ich walory praktyczne, które niej i tylnej części podwozia świadczą, gację w systemie 3D online (trzeba za ten idą w parze z komfortem aut stricte oso- że Rifter stawi czoło różnym zadaniom. system dopłacić 2600 zł). Ma ona funkcję bowych. Peugeot poszedł o krok dalej i po- Masywny, awangardowy przód i dość po- poleceń głosowych i umożliwia proste stanowił zaznaczyć osobowy charakter kaźne rozmiary rozbudzają zaciekawie- i intuicyjne wyszukiwanie ciekawych tego auta poprzez nadanie nowej nazwy. nie. Po wejściu do środka robi się jeszcze punktów na trasie (POI). Uwzględnia bardziej interesująco. ona aktualny ruch na drodze w czasie Od pierwszego wejrzenia Pierwsze, co rzuca się w oczy, to kom- rzeczywistym dzięki TomTom Trafic. Po- paktowa wielofunkcyjna kierownica, daje również informacje o parkingach, I właśnie taki pojazd w wersji wyposa- ścięta zarówno z dołu, jak i od góry. stacjach benzynowych i lokalną progno- żenia Allure, z długim rozstawem osi, W praktyce bardzo dobrze się sprawdza. zę pogody. Ale równie dobrze można

Duży, 8-calowy ekran systemu multimedialnego znajduje się w zasięgu Tablica rozdzielcza wzroku i ręki kierowcy. w Rifterze robi Można go też obsługiwać bardzo dobre za pomocą pokrętła wrażenie, a przy i klawiszy na kierownicy. okazji jest też funkcjonalna. Mała Minimalizm, czyli pokrętło zamiast drążka skrzyni kierownica dobrze biegów, przycisk do załą- leży w dłoniach, nic czenia trybu manualnego, nie zasłania elektryczny hamulec ręczny i świetnie się spraw- zobacz oraz przycisk do uruchamia- dza zarówno FILM nia pojazdu. Takie rozwiąza- w długiej trasie, jak nia oszczędzają miejsce, i na parkingu pod- ale też poprawiają komfort czas manewrowania. użytkowania pojazdu.

36 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 | TEST | Dostawcze

Bagażnik w wersji 7-oso- bowej można powiększyć, składając fotele trzeciego rzędu. Jeżeli nie są nam potrzebne, można je całko- wicie wyjąć. Korzystając z siatki oddzielającej prze- strzeń bagażową, uzys- kujemy 1900 l po dach.

Gdy roleta nie jest po- zobacz trzebna, można ją wygod- FILM nie umocować za trzecim rzędem siedzeń.

korzystać z aplikacji w telefonie, która waż fotel jest regulowany również w za- Wygodne rozwiązanie to również bez- w przypadku unikania korków sprawdza kresie wysokości, a kierownicę można kluczykowy dostęp i uruchomienie sa- się u nas lepiej. Ciekawostka to aplikacja regulować w dwóch płaszczyznach. mochodu. Za taki komfort trzeba dodat- służąca do monitorowania stylu jazdy Kierowca ma pod ręką wszystkie prze- kowo zapłacić 1500 zł. kierowcy. Na ekranie między zegarami łączniki. Zarówno system multime- na bieżąco można obserwować wskaź- dialny, jak i komputer pokładowy może Dynamicznie nik, który alarmuje, gdy jazda jest zbyt obsługiwać z poziomu kierownicy. Pod i oszczędnie agresywna, co nie sprzyja oszczędności kierownicą z lewej strony znajduje się paliwa. Dodatkowo na ekranie systemu dźwigienka do obsługi tempomatu, a za Naszego Riftera napędzał 1,5-litrowy multimedialnego możemy sprawdzić, jak kierownicą, pod ręką z dwóch stron diesel BlueHDi nowej generacji o mocy ocenia nasz styl jazdy komputer pokła- manetki do ręcznej zmiany przełożeń. 130 KM spełniający wymagania normy dowy i porównać z pozostałymi dniami Nie ma drążka do zmiany trybów auto- Euro 6.d-temp za pomocą filtra czą- tygodnia, aby zobaczyć w ten sposób po- matycznej skrzyni, zamiast niego zasto- stek stałych FAP oraz katalizatora SCR. stępy. sowano małe, zgrabne pokrętło, a obok Współpracował on z automatyczną skrzy- umieszczono klawisz do zmiany na tryb nią o 8 przełożeniach (EAT8), co spra- Przemyślane rozwiązania manualny. wia, że można tym autem podróżować Rifter to mnóstwo schowków i półe- dość komfortowo. Praktycznie nie ma Eleganckie, chromowane przełączniki czek. Są one rozmieszczone w całej ka- konieczności korzystania z manualnego klimatyzacji są rozmieszczone w zasięgu binie: na środkowej konsoli, na półce trybu skrzyni. 130 KM wystarcza, żeby ręki, wokół wyświetlacza temperatury. pod dachem, w drzwiach oraz w pierw- takim samochodem poruszać się spraw- W tym egzemplarzu w ramach opcji była szym i drugim rzędzie. Dzięki zasto- nie zarówno w mieście, jak i w dłuższej automatyczna klimatyzacja dwustrefo- sowaniu poduszki czołowej pasażera trasie. wa, która znakomicie spełniała swoje za- typu „Bag In Roof”, którą umieszczono Przy prędkości w granicach 50–70 km/h danie. Trzeba za nią dopłacić 1100 zł. w dachu, udało się wygospodarować Rifter potrzebuje ok. 5,4 l/100 km. Ja- W ramach tej wersji wyposażenia pojemny, zamykany i chłodzony scho- dąc drogami szybkiego ruchu, musi- Rifter miał elektrycznie sterowane szyby wek w tablicy rozdzielczej. Znajduje się my się liczyć ze spalaniem na poziomie również w drzwiach przesuwnych, kom- w nim gniazdo USB i AUX. Dodatkowo 6,5 l/100 km, co wydaje się dość dobrym fortowy, regulowany w odcinku lędźwio- zamawiając elektryczny hamulec posto- wynikiem. wym i z podłokietnikiem fotel kierowcy, jowy zyskujemy więcej miejsca na środ- Zawieszenie przednie typu McPherson składany fotel pasażera i kierownicę ob- kowej konsoli, które wykorzystano na oraz tylne z odkształcalną belką zapew- szytą skórą. duże schowki zamykane roletą. Łącznie niają doskonałe trzymanie się drogi. Jest Miejsce za kierownicą można dobrze pojemność schowków w tym aucie do- dość miękkie, dzięki czemu nierówności dopasować do swoich potrzeb, ponie- chodzi do 186 l. nie doskwierają mocno podczas jazdy. Z drugiej strony przy wyższych prędko- ściach auto prowadzi się całkiem dobrze. Jeżeli rozpatrujemy ten samochód w kategorii rodzinnego vana, nie bez znacze- nia będzie też niski poziom hałasu. Przy prędkości 120 km/h można normalnie Umieszczając rozmawiać, co oznacza, że jest całkiem poduszkę nieźle. Nie unikniemy w tego typu sa- powietrzną pasażera mochodzie natomiast szumu powietrza, w dachu, uzyskano które zderza się ze sporą bryłą auta i dość dodatkowe miejsce dużymi luterkami. na dość spory schowek. Praktyczne Wysoko umieszczone miejsce kierow- rozwiązanie to cy i średnica zawracania wynosząca również schowki 11,5 m sprawiają, że Rifter jest wyjątko- w podłodze. Miejsca wo zwrotny i szybko reaguje na działa- nigdy nie za wiele. nie kierowcy, co dodatkowo przyczynia

3/2020 | www.truck-van.pl Truck&Van 37 Dostawcze | TEST |

35 cm robi różnicę

Peugeot Rifter w wersji przedłużonej ma więcej o 35 cm, co uzyskano dzięki więk- szemu rozstawowi osi i wydłużonemu zwisowi. Dużo to czy mało? Zależy, ale zawsze lepiej mieć, niż nie mieć. Szczegól- nie gdy musimy zabrać w podróż 7 osób lub przewieźć coś dłuższego. W praktyce oznacza to większą pojemność bagażni- ka o 75 l w przypadku założonej rolety i z 7 fotelami w środku (850 l). Dzięki zastosowaniu niezależnych fo- Przyciemniane szyby z tyłu nie tylko chronią pasażerów, ale również przewożone rzeczy przed wzrokiem ciekawskich. teli, wnętrze można dowolnie zaaranżo- wać zgodnie z aktualnymi potrzebami. Można wyjąć dwa fotele tylnego rzędu, się do czerpania przyjemności z jaz- to konieczne. Kolejny system, który ak- zwiększając przestrzeń bagażnika do dy. Zwiększony prześwit wynoszący tywnie czuwa nad bezpieczeństwem, 1620 l. Jeżeli zastosujemy siatkę oddzie- 216 mm jest porównywalny z wieloma monitoruje zachowanie kierowcy przy lającą przestrzeń bagażową (kosztuje SUV-ami, co pozwala również zjechać pomocy kamery i analizy ruchów kie- 500 zł), zmieści się za nią prawie 1900 l. z głównej drogi. rownicy. W przypadku wykrycia spad- Ale to nie koniec. Składając fotele dru- W testowym egzemplarzu kierowcę ku uwagi włącza się alarm dźwiękowy giego rzędu i fotel pasażera uzyskamy wspierał adaptacyjny tempomat ACC, i wizualny. Natomiast Active Safety Bra- płaską podłogę, a do dyspozycji będzie który utrzymuje zaprogramowaną ke powoduje automatyczne hamowanie 4000 l i maksymalna długość przestrze- prędkość i automatycznie dostosowu- w razie wykrycia ryzyka kolizji. Dodat- ni ładunkowej przekroczy wówczas 3 m. je bezpieczną odległość do samochodu kowo w tym aucie działało również au- Ładowność w tej wersji to 747 kg. Nie za jadącego z przodu. W wersji z automa- tomatyczne przełączanie świateł drogo- wiele, ale z drugiej strony, nie do przewo- tyczną skrzynią biegów może nawet wych i mijania. zu ładunków tę wersję stworzono. całkowicie zatrzymać samochód, co Manewry ułatwia kamera cofania. Półkę zakrywającą przestrzeń bagaż- zwiększa bezpieczeństwo. Przydatny Na ekranie można obserwować to, co nika można zamontować w dwóch po- jest również system rozpoznawania znajduje się z tyłu samochodu w pro- łożeniach, zmieniając w ten sposób jego ograniczeń prędkości, który niestety mieniu 180° w trybie klasycznym, 360° funkcjonalność. Konstruktorzy pomyśle- jeszcze nie wszędzie działa prawidłowo, (widok z góry) lub zbliżenia w momen- li też o tych, którzy czasem będę chcieli więc trzeba zachować czujność. Coraz cie podjeżdżania do przeszkody. Nato- wykorzystać dużą przestrzeń bagażową. częściej spotykane rozwiązanie w au- miast podczas wyprzedzania pomaga W specjalnie zaprojektowanych uchwy- tach tej klasy to również system aktyw- system monitorowania martwego pola tach można umieścić zwiniętą półkę, nego monitorowania pasa ruchu, który z kontrolkami wbudowanymi w luster- dzięki czemu nie przeszkadza i nie prze- koryguje tor jazdy samochodu, gdy jest ka boczne. mieszcza się podczas jazdy. Boczne, przesuwne drzwi są szero- kie i pozwalają wygodnie zająć miejsce. Peugeot Rifter Long Allure Nowa konstrukcja prowadnic zwiększyła miejsce we wnętrzu i jest bardziej este- Dmc (kg) ...... 2340 tyczna. Masa własna (kg)...... 1593 Ładowność (kg) ...... 747 Szeroka tylna klapa jest wyposażona Objętość bagażnika (l)...... 850 w otwieraną szybę. To bardzo praktyczne Długość bagażnika (mm)...... 418÷566 rozwiązanie umożliwia dostęp do bagaż- Szer. ładowni między nadkolami (mm) ...... 1129 nika bez otwierania całej klapy. Przyda- Użyteczna wysokość ładowni (mm)...... 1126 je się zwłaszcza, gdy chcemy sięgnąć po Wysokość progu nad jezdnią min./maks. (mm) . . . . . 616/620 rzecz leżącą na półce lub gdy samochód Drzwi boczne wys./szer. (mm) ...... 1145/737 Klapa tylna wys./szer. (mm)...... 1106/1195 jest zaparkowany w ciasnym miejscu, co Rozstaw osi (mm)...... 2975 uniemożliwia bądź utrudnia otwarcie Dł./szer. bez lust./wys. bez relingów (mm). . . 4753/1848/1840 klapy. Relingi dachowe idealnie wpisują Średnica zawracania (m)...... 11,5 się w linię nadwozia i umożliwiają łatwe Liczba miejsc...... 7 zamocowanie przewożonych przedmio- Silnik 1,5 BlueHDi Liczba cylindrów...... 4 tów np. za pomocą taśm. Pojemność (cm3)...... 1499 Peugeot Rifter w tej wersji to mnóstwo Moc maksymalna (KM/kW/obr/min)...... 130/96/3750 możliwości. Można nim wygodnie po- Maks. moment obrotowy (Nm/obr/min)...... 300/1750 dróżować w 7 osób, a czasami przewieźć Typ skrzyni/liczba biegów ...... automatyczna EAT8/8 coś naprawdę długiego. Z jednej strony Śr. zużycie paliwa* w cyklu mieszanym (l/100 km) . . . . 5,6÷6,3 Pojemność zbiornika paliwa (l) ...... 50 Żeby zajrzeć do bagażnika trzeba otworzyć jest jeszcze kompaktowy i dynamiczny Cena brutto wersji Allure (zł)...... 112 400 klapę albo można skorzystać z otwieranego w mieście, z drugiej ma moc potrzebną Cena brutto wersji testowej (zł) ...... 132 900 okna – przydatne rozwiązanie, gdy np. chcemy podczas pokonywania długich tras, za- *wg danych producenta szybko sięgnąć na półkę z tyłu. pewniając wysoki poziom komfortu. l

38 Truck&Van www.truck-van.pl | 3/2020 22 - 23 kwietnia 2020 Centrum Targowo-Konferencyjne

Sosnowiec www.exposilesia.pl

TRANSPORTEX

Targi Transportu i Spedycji

Wstęp bezpłatny PANEL DYSKUSYJNY „Finansowanie inwestycji po rejestracji w transporcie i spedycji” on-line! KONFERENCJA „Efektywne i skuteczne zarządzanie rmą transportową w 2020 roku”

SZKOLENIE „4 lary transportu międzynarodowego – transport drogowy, morski, lotniczy i kolejowy”

WARSZTAT „Optymalizacja procesów z wykorzystaniem narzędzi KAIZEN”

Menedżer Projektu - Karolina Łuszcz www.tslexpo.pl tel.: + 48 510 031 658 | e-mail: [email protected]