Lijst van adverteerders Vrijheid en Het Anker u.a. Groningen 32 Democratie. Benimo S.A. Delfzijl 22

Beijer Lichtenvoorde B.V. Lichtenvoorde 22 veertiendaagse Dujardin Brandkasten Leerdam 2 uitgave van de Volkspartij voor International Secretary Services Den Haag 22 Vrijheid en De Koepel b.v. Haamstede Breda 22 Democratie Kromhout Techniek Raamsdonks- veer 22 Nummer1239 4 november 1980 Louisa-state Baarn 32 Maison Plus Tilburg 32 Hoofdredacteur: V. Hafkamp Onderlinge Waarborgmij ver. Utrecht 29 Redactie-adres: 't Waterland Boekhuis Broek in Wa- Bijenmeent 135 terland 2 1218 GK Hilversum Anneke Kortlandt maakte dit De Witte Berken Driebergen 22 fraaie portret van onze nieuwe Abonnementen­ man in Groningen, Henk Vonboff, administratie die tot 15 december nog burge­ meester van Utrecht is, maar Algemaan Secretariaat WD daarna E. H. Toxopeus op­ Koninginnagracht 57 mr. 2514 AE 's-Gravenhage volgt als Commissaris van de Postrekening 87880 Koningin in deze noordelijke pro­ t.n.v. WD Den Haag vincie. Op pagina 6 en 7 een Adreswijzigingen melden interview met Vonboff. Op pagina aan Algemeen Secretariaat 9 breekt Rudolf de Korte een lans d.m. toezending gewijzigde voor de vrije beroepers. Neder­ adresband lands ereschuld aan de oud­ KNIL'ers, een interview met Even­ Algemeen Secretariaat buis op pagina I 1. Het afscheid van fractiemedewerkster en col­ Koninginnegrecht 57 lumniste ~oosje Bins braebt de 2514 AE Den Haag pennen van al onze kamerleden in Tel. 070-614121 Voor uitgebreide documentatie stuur deze ad· Postrekening 6'7880 beroering, een verslag van Reny vertentie in open enveloppe met achterop uw t.n.v. WD Dan Haag Dijkman op pagina 16 en 17. Jobn naam en adres naar Vermeuten bezocht bet Najaars­ DUJARDIN BRANDKASTEN Abonnementen congres van de VVD-vrouwen, . ANTWOORDNUMMER 24 pagina 25. 4140 VB LEERDAM voor leden gratis of bei even: 03451 • 6110. WO voor nietWO-ladan I 18.50 per jaar

Advertentie-exploitatie GROTE WINKLER PRINS 80- 25 DELEN Bureau Van Vliet b.v. 1. Alfabetisch 6. Sleutels Postbus 20 2. Verwijstableaus 7. Literatuuropgaven 2040 AA Zandvoort 3. lijdbalken 8. Streek- en Stadstableaus Tel. 02507 -14745 4. lijdgenotenbalken 9. Wegwijzers 5. Historioscoop 10. Leeswijzers \ Advertentieprijzen Vanaf f 49.-p. maand. Vaste prijs. Bijleverbaar een speciale encyclopedieën­ kast. Ook overname oude encyclopedie. '/,pagina vanafj 2.010.­ BON voor volledige informatie over D Grote Winkier Prins 80 D Boekenkast 'h pagina vanaf 1 1 .040.­ D Andere Encyclopedie D Overname (hokje invullen) '1. pagina vanaf f 545,­ '/8 pagina vanafI 295,- Naam: ...... Het eerstvolgende nummer van dit Straat: ...... Rubrieken blad verschijnt op 20 november. Plaats: ...... I De kopij voor dit blad moet uiter­ Postcode: ...... Speciale prijzen op aanvraag lijk 14 november binnen zijn bij de Telefoon: ...... :...... centrale redactie van VriJheid en Democratie, Bijenmeent 135, Sturen zonder postzegel aan 't WATERLANDS BOEK HUIS, antw.no. 432- Druk 1 1150 VJ Broek in Waterland. VD 041180 1218 GK Hilversum. Ten Brink Mappal b.v.

2------Onze parlementaire .. democratie

Het meest verontrustend van de akties tot sluiting van men daarna bij de pakken zou moeten gaan neerzitten. kerncentrales is misschien niet eens het risico van De pogingen alsnog een mee~derheid voor het eigen escalatie van geweld, maar de ondermijning van de standpunt te verkrijgen mogen wel degelijk worden parlementaire democratie. Door uiterst links, in de voortgezet, maar met middelen die ervan blijk geven dat Staten-Generaal vertegenwoordigd door de PPR en PSP, het parlementair-democratische besluitvormingssysteem maar vooral en in alle duidelijkheid in zijn buitenparle­ wordt aanvaard. mentaire vorm, wordt de stelling verkondigd dat een op sluiting gerichte blokkade geoorloofd is omdat de Drogredenering volksvertegenwoordiging niet zou beslissen. In allerlei gesprekken, o.a. georganiseerd door het IKON, een niet Wij glijden af wanneer wij, zoals PPR en PSP, op steun van leden gebaseerde omroeporganisatie, kan voortdurend de onvolkomenheden van het parlementair­ men van deze buitenparlementaire uiterste linkerzijde democratische systeem accentueren en bet slechts aan­ horen dat in het niet-besluiten tot sluiting door de Staten­ ·vaarden bij gebrek aan beter. Een der gronden van kritiek Generaal de rechtvaardigheidsgrond voor de 'aktiegroe: is dan dat het systeem te langzaam werkt en dat niet snel pen zou liggen om sluiting af te dwingen. genoeg gevolg wordt gegeven aan de impulsen die uit de door De redenering luidt, dat deze groepen nu al jarenlang om maatschappij voortkomen. Ook hier is weer sprake van Frits Korthals Alles, sluiting hebben gevraag en dat de volksvertegenwoordi­ een drogredenering. Men doet het voorkomen alsof zij voorzitter van de VVD ging nog steeds in gebreke is tot die sluiting te beslissen, die tegen kernbewapening en kernenergie zijn zonder zodat de aktievoerders nu wel gedwongen zijn tot meer gelijk hebben en dat het aan de traagheid van de handelen over te gaan. Zij achten het langer in bedrijf volksvertegenwoordiging zou zijn te wijten dat- ondanks blijven van de twee N ededandse kerncentrales immer een de felle pleidooien van PPR en PSP in de volksvertegen­ bedreiding voor de gezondheid, het milieu en de woordiging - nog steeds niet besloten is tot een andere veiligheid. Bovendien dreigt ons land een politiestaat te politiek. Ten onrechte: een meerderheid in de volksverte­ worden omdat de overheid de politie inzet om hun akties genwoordiging heeft besloten, zich van enige maatschap­ tot sluiting tegen te houden. pelijke weerstand zeer wel bewust, dat wij onze NAVO­ Dat dit een drogredenering is, is zonneklaar. Wie deze verplichtingen in beginsel wel degelijk blijven nakomen redenering door de radio hoort, wacht tevergeefs op de en dat in afwachting van de resultaten van de brede spreker die haar doorprikt. Weliswaar heeft onlangs de maatschappelijke discussie de kerncentrales ook open heer RoetbofT op voortreffelijke wijze de parlementaire blijven. Bij volgenqe verkiezingen· zal blijken hoe dan de democratie verdedigd en tegen deze aanvallen in bescher­ meerderheden in de volksvertegenwoordiging ten aan­ ming genomen, maar omdat ook hij een voorstander is zien van deze en andere vraagstukken komen te liggen. van sluiting, stelde hij niet in alle duidelijkheid dat de Het parlementair-democratische systeem is een uniek volksvertegenwoordiging allerminst in gebreke was. De systeem omdat periodiek - bij de verkiezingen - wordt meerderheid is bet eenvoudigweg niet eens met de stelling geregistreerd in hoeverre de kiezers tot andere voorkeu­ dat de twee thans functionerende kerncentrales nu ren zijn gekomen nadat de politieke partijen hun gesloten zouden moeten worden. Daarqm blijven zij programma's na herijking van hun standpunten opnieuw open. Ingevolge bewuste beslissing en niet uit laksheid hebben vastgesteld. Wie met bezorgdheid ziet hoe nu in een beslissing te nemen. Polen door het centrale gezag, na in Moskou de les te zijn Wij erkennen het recht van aktiegroepen die het met deze gelezen, wordt uitgemaakt in hoeverre de vrijheid nog opvatting van de meerderheid niet eens zijn, te proberen wordt getolereerd, zal zich wel tienmaal bedenken vordat voor hun eigen (minderheids)standpunt alsnog een hij zich laatdunkend over het parlementaire systeem meerderheid te verwerven. De demonstratie kan daarbij uitlaat en het in feite in de waagschaal stelt. En dan te een middel zijn en in beginsel is een dergelijke demonstra­ bedenken dat de akties daar alleen oog maar de tie ook geoorloofd. Wanneer echter demonstraties en erkenning beoogden van een van de meest fundamentele andere geoorloofde middelen tot beïnvloeding van de vrijheidsrechten, het recht van vrije vakbeweging. De openbare mening niet leiden tot een herziening van het gedachte aan, ageren tegen kernbewapening of kernener­ meerderheidsstandpunt, dan mag de redenering niet zijn gie komt in het hoofd van de meest stoutmoedige Pool dat de aktievoerders nu maar kwaadschiks het doel zelfs niet op. moeten nastreven dat zij niet goedschiks hebben kunnen • verwezenlijken. Dan immers wordt de bijl aan de wortel van onze parlementaire democratie gelegd. Ook zij die geneigd zijn aan aktie en demonstratie als middel van befuvloeding van de openbare mening de voorkeur te geven boven het meer klassieke middel van de overtuiging door woord en geschrift, zullen meerderheidsbeslissingen moeten eerbie­ digen, ook al zijn die niet in overeenstemming met de eigen opvatting. Dat betekend evenmin als vroeger dat VVD-kamerlid Waalkens: 'Landbouw-begroting had slechter gekund'

Een compliment voor minister Braks is op zijn plaats (glas)-tuinbouw, vooral bij de prijs van de energie. Voor over de wijze waarop hij als invaller voor Van der Stee het onderdeel akkerbouw verzocht hij de minister met de landbouwportefeuille beheert. Waalkens begon zijn klem zich in te spannen voor de boeren om de hen in het debatsbijdrage dan ook met dat compliment en betrok vooruitzicht gestelde prijs voor goede granen te bezor­ daarbij ook de cijfermatige begroting van Landbouw en gen. Hieraan mankeert het een en ander vanwege de Visserij, die bepaald slechter had kunnen uitvallen. werkwijze die de EG in het marktbeleid toepast Gezien 's lands financiën. Het komende beleid ten aanzien van onze suiker(bieten}, alsmede de moeilijke situatie van de fruitteelt kwamen in De land- en tuinbouw zit in een zeer zorgelijke zijn bijdrage ontwikkeling, mede ook door de budgettaire problemen bij het debat aan de orde. Hij sprak kritisch over de tot nu toe genomen overheidsmaatregelen die in de EG. De uitgaven voor het gemeenschappelijk bedoeld zijn om een voldoende fruitareaal in ons land te landbouwbeleid moeten binnen de perken blijven terwijl behouden. de verteerbare inkomens in de agrarische sector, die daarvan zo sterk afhankelijk zijn, bij voortduring onder Aardappelen druk staan. Waalkens vertolkte de toenemende zorg van door Henk Krol de fractie hierover. Hij sprak en passant zijn teleurstelling Waalkens gaf verder alvast een schot voor de boeg uit over het feit dat de regering de functies van het inzake eventuele overheidsvoornemens om van de leden inkomen van de zelfstandige ondernemers niet heeft leveranciers van fabrieksaardappelen in de veenkoloniën kunnen of willen differentiëren met betrekking tot opnieuw financiële bijdragen te vragen voor de instand­ inkomstenbelasting. Zoals bekend is de te grote melkpro­ houding van het in grote nood verkerende A vebe­ duktie in de EG - die eigenlijk alleen maar leidt tot een concern. boteroverschot -de grootste slokop van de beschikbare Inzake het overheidsbeleid voor de gewasbeschermings­ EG - fmanciën die nu eenmaal aan een inkomstenplafond middelen daagde hij de minister van Landbouw uit om gebonden zijn. aan te tonen dat dit beleid niet geheel door zijn collega van volksgezondheid en milieuhygiëne wordt bepaald. Kalfsvlees Zijn stellige indruk was namelijk dat dit teveel het geval is. Ook hier bepleitte hij EG-harmonisatie-activiteiten Waalkens gaf in het begrotingsdebat zijn visie over de onder het aanstaande Nederlandse voorzitterschap in (minst slechte) oplossing van dat probleem, een visie die Brussel. terug te vinden zal zijn in het komende verkiezingspro­ gramma en dat op vele punten gelijkenis vertoont met de opvattingen terzake in het agrarische bedrijfsleven. Een op deze materie betrekking hebbende motie had hij Waalkens vroeg voorts de aandacht van de minister voor in zijn achterzak omdat ons land daarbij nogal dwars ligt. recente ontwikkelingen, die het vrije handelsverkeer De relatie landbouw-landschap kreeg tenslotte ruim de binnen de gemeenschap geweld aandoen zoals bijv. de aandacht. Waalkens vroeg zich daarbij af- en zulks niet vermeende aanwezigheid van bepaalde hormonen in het voor de eerste keer - of hetgeen de overheid zich voorstelt Nederlandse kalfsvlees, dat in grote hoeveelheden geëx­ in haar landschapsbeheersbeleid en inzake de aankoop porteerd wordt (werd). van terreinen voor reservaatvorming niet te ambitieus is. Hij vroeg de minister om de harmonisatie onder zijn a.s. Noodgedwongen temporisering daarvan door geld­ voorzitterschap van de EG ministerraad sterk te bevor­ gebrek houdt de . (rechts)onzekerheid voor de agrariërs deren, in het bijzonder op veterinair gebied en voor de veelal te lang in stand, hetgeen vooral tot uitdrukking normen met betrekking tot de gezondheidszorg. In zijn komt in het weigeren van Vergunningen, waardoor de betoog stond onze afgevaardigde uitvoerig stil bij de bedrijfsontwikkeling in vele gevallen ohmogelijk is. e ' Lem Rempt vraagt milieu-actieplan ' door Henk Krol Bij de begrotingsbehandeling van milieuhygiëne heeft beschermen. Maar wat men daar nu. zelf precies aan Len Rempt Halmmans de Jongh gesteld, dat de positie moet doen of laten is niet altijd duidelijk, ondanks alle van minister Ginjaar en zijn vooruitstrevend beleid in het inspanning van consumenten en vrouwen-organisaties kabinet mede afhangt van de steun die hij daarvoor krijgt die in het algemeen echter alleen de eigen leden bereiken. van de burger als consument, producent en als be- Vandaar dat Len Rempt voor deze voorlichting een stuurder in de lagere overheden. / Hoe staat het nu met die steun? aktieplan aan de regering heeft gevraagd, hetgeen haar door minister Ginjaar werd toegezegd. De meeste consumenten zijn zich er wel van bewust dat er "iets!' gedaan moet worden om het milieu te Over de steun van de ondernemers is de minister niet

4 Ploeg: 'Minister de Geus heeft duidelijke beleidslijn op tafel gelegd'

door De brief die de kersverse minister van defensie, de Geus, gewetensbezwaarden. Daar is geen enkel misverstand John Vermeulen aan de commandanten van de NederlandseKrijgsmacht­ over, maar ze dienen (en ik zeg dat met nadruk) dan ook delen heeft verzonden, is hem nu niet bepaald in dank de consequenties daarvan te aanvaarden." afgenomen en heeft nogal wat (rood) stof doen opwaaien. De brief heeft als onderwerp het personeelsbeleid en Moedige brief kernbewapening en behandelt vervolgens de problema­ tiek van de z.g. "atoomspecialisten". Ook in de brief van minister de Geus staat dat "iedere Zoals was te verwachten kwam er van de zijde van de militair die bezwaren hebben tegen het verrichten van oppositie scherpe kritiek op deze brief. De VVD-fractie diensten die verband houden met kernwapens en op wie heeft zich in grote lijnen achter de inhoud van de brief de Vet\plichting tot dienen rust, een beroep kan doen op gesteld. Tijdens het mondeling overleg met minister de de Wet Gewetensbezwaarden Militaire Dienst". "Erken­ Geus zei VVD-woordvoerder Ad Ploeg zowel achter de ning als gewetensbezwaarde in de zin van die wet leidt inhoud als de strekking te staan. tot ontslag van militaire verplichtingen, terwijl de vrijwillig dienende militair op wie geen verplichting meer Voor een goed begrip nog even de belangrijkste punten rust om in dienst te blijven, geen beroep behoeft te doen uit het schrijven van de bewindsman: op die wet omdat voor hem de weg tot ontslag op verzoek Er wordt de laatste tijd veel gesproken en geschreven open staat". over problemen die sommige militairen hebben met Ad Ploeg spreekt in dit verband van een "moedige brief kernwapens en de mogelijke gevolgen van die problemen waarover nog heel wat discussie gevoerd zal worden". voor hun functioneren als militair. Ruimte voor discussie "Met twee soorten personeel kan een leger niet werken. over deze toch belangrijke zaak moet er ook binnen de Kan ook nauwelijks een rechtvaardig personeelsbeleid Krijgsmacht zijn, doch dan wel steeds vanuit het besef worden gevoerd. In ieder geval heeft de minister een dat de vervulling van alle militaire taken, die Nederland duidelijke beleidslijn op tafel gelegd". in NAVO-verband op zich heeft genomen, moeten Hij heeft de bewindsman voorgesteld om wanneer mocht blijven gewaarborgd. Ons volk en onze bondgenoten blijken dat het bij dienstplichtigen om een groter aantal moeten op de Nederlandse strijdkrachten kónnen blijven gewetensbezwaarden gaat dan thans bekend is, eens te rekenen. overwegen of zij niet ingedeeld zouden kunnen worden "Welnu", zo zegt Ad Ploeg in een reactie, "Nederland bij een ràrnpenbestrijdingsorganisatie, zoals het l,

altijd tevreden. De VVD vraagt zich eenter af of de tegelijk op hun bordje geschoven krijgen, niet alleen op economische ruimte er nog is om momenteel aan alle organisatorisch maar ook op fmancieel gebied. Het is eisen te voldoen. onjuist dit af te doen met "onwil" of "onkunde". Op verzoek van de VVD zal de minister dan ook een Aan de hand van een nota zal de Kamer daar binnenkort notitie over de gesignaleerde knelpunten maken. Voor het verder op ingaan. stellen van prioriteiten op rnilieuterrein, achtte hij De uitvoering van milieuwetten is voor een groot deel in desgevraagd de tijd nog niet rijp. handen van de lagere overheden gelegd. Volgens Len • Rempt klagen vele bestuurderen er over dat zij te veel Henk Vonhoff:· J 'Ik heb dit ambt niet gezocht'

Burgemeester Vanhofvan "Ik heb dit ambt niet gezocht. Maar er zijn situaties dat voorbehoud: "Het is niet alles botertje tot de boom trecht volgt op 15 december je geen nee meer kunt zeggen. Mijn vrouw en ik hebben geweest. Een grote stad heeft geweldige problemen en aanstaande mr. er intensief over gesproken. Daarna neem je een spanningen, drugs, jongerencultuur, huisvesting. Maar E H. Toxopeus op als beslissing en daar sta je dan ook volledig achter. Het is Utrecht heeft een periode van hele duidelijke uitbarstin­ Commissaris van de zéker niet iets datje lichtvaardig doet." Dat zegt H. J. L. gen van creativiteit achter de rug." Koningin in Groningen. Vonhoff. Tot 15 december nog eerste burger van Utrecht, Toen Vonhotf in Utrecht kwam, bestond het college uit Onze medewerkster Nicolette Meijer sprak met daarna commissaris van de koningin in Groningen. Een CDA, PvdA, VVD en D'66. Dat maakte hij slechts een hem. functie waarin hij partijgenoot mr. E. H. Toxopeus maand mee, omdat door de verkiezingen het nieuwe opvolgt college in september aantrad: CDA, PvdA, VVD. De Als VonhotTUtrecht verlaat is hij precies zes jaar en vier laatster paar jaar heeft hij gewerkt met een CDA-PvdA maanden burgemeester van de Domstad geweest. Het college. Over hoe dat ging vertelt hij: "Ik kan niet anders ambt van burgemeester heeft hij als plezierig en erg zegen dan dat het goed is blijven werken. Je moet je goed inspannend ervaren. Hij haalt tien dikke plakboeken, realiseren dat mijn opvatting van het burgemeesterschap netjes bijgehouden door zijn kabinet, de weerslag van is dat je je politiek binnen je eigen gemeente zo objectief zijn burgemeesterschap in krantenartikelen. Dergelijke mogelijk moet opstellen. De raad bestuurt de gemeente. plakboeken, vindt hij, laten samen met de fotoboeken die Als burgemeester moet je zorgen dat het beleid dat de hij ook nog heeft, zien dat er toch heel wat gebeurt in raad in totaliteit wenst, gestalte krijgt. Als je dat duidelijk een gemeente als Utrecht. voor ogen staat en je gaat je niet te buiten aan En dat vele wat er gebeurt, brengt hem op waarom zijn partijpolitiek dan kan dat voorzitterschap van raad en ambt zo inspannend is: "Het burgemeesterschap, zeker college." als je dat ook voor de burgerij een beetje toegankelijk wil doen, stelt fysiek zware eisen aan je. Het is zeer Stelregel afwisselend en er is een grote hoeveelheid problemen aan te pakken. Zo'n stad, zo'n bestuurlijke organisatie Hij geeft toe dat het natuurlijk ook wel eens moeilijk is. verandert door doorstroming van mensen. Er is behoor­ Niet alleen voor hem, maar ook voor de anderen. Maar lijke voorbereiding van beslissing nodig. Er gebeuren dan geldt zijn vaste stelregel: U moet mij niet verwijten allerlei dingen, zowel in de sfeer van de overheid als in dat ik geen socialist ben. Ik hoop dat u me niet hóeft te de particuliere. Belangrijke bedrijven hebben zich hier verwijten dat ik geen liberaal ben. gevestigd, we hebben verliezen geleden in de werkgele­ En als hij straks in Groningen commissaris van de genheid. Er is het niet aflatende probleem van de koningin is, zal zijn opstelling ten aanzien van de huisvesting. Dat allemaal is een constante stroom die op partijpolitiek niet anders zijn. "Partijganger ben ik in je afkomt. Dat is bijzonder boeiend, maar daardoor zeer Utrecht niet geweest. Ik heb in Utrecht ook nooit een inspannend. Je valt soms ook van het ene uiterste in het openbare vergadering van de VVD toegesproken. Ik zal andere." dezelfde gedragslijn die ik binnen Utrecht heb gevolgd, ook binnen Groningen volgen." Troosten Partijgenoot Geertsema, eens burgemeester van Wasse­ naar en nu commissaris van de koningin in Gelderland, Ter illustratie van dat laatste vertelt hij het verhaal van zegt vaak het contact met de burgerij te missen. Is de trouwdag van zijn oudste dochter. Een vreugdevolle Vonhoffbang dat hem dat ook overkomt? "Ik denk dat dag, niet in de laatste plaats omdat hij haar zelf in de echt commissaris van de koningin wat afstandelijk is. Tegen­ verbond. Vij fenhalf uur nadat hij thuis was ge~omen van over het gemis aan contacten met de burgerij, staan een het feest, wordt hij als bugemeester bij een grote brand aantal andere zaken. Ik denk aan, maar dat is ook geroepen. "En dan sta je een gezin te troosten dat bij die afhankelijk van de werkafspraken met het college van brand een zoontje vedoren heeft." gedeputeerden, contacten op regeringsniveau. Die zullen Op de vraag of hij het gevoel heeft dat hij een aantal intensiever worden. De club van mensen waarmee je zaken afgemaakt achterlaat, antwoordt Vonhoff: ,,Een werkt zal kleiner worden. Ik stel me voor dat het overleg bestuurlijk proces is altijd een zaak van een aantal met Den Haag, met naburige provincies, het contact met mensen en instanties." Waarmee hij maar wil zeggen, dat burgemeesters, dat dat allemaal wat bestendiger wordt. eigenlijk niefs alleen op zijn conto geschreven kan worden. Vervolgens somt hij een enorme lijst van dingen op die tijdens zijn burgemeestersperiode tot stand zijn Niet eenvoudig gekomen of waarvan op zijn minst de voorbereiding Hij gaat naar een moeilijke provincie. Denkt hij iets voor rondkwam. cüe provincie te kunnen doen? "Het is duidelijk geen Daarna zegt hij: "Daarin functioneert de burgemeester eenvoudig karwei. Dat ben ik me heel bewust. fk mee. Het is niet het werk van de burgemeester alleen. Ik onderschat het ook bepaald niet. Toxopeus is een geloof wel dat de afgelopen periode een goede voor voortreffelijke commissaris geweest. Alleen daarom al is Utrecht is geweest. Als je het geluk hebt gehad in zo'n het niet eenvoudig hem evenwaardig op te volgen." Dan periode burgemeester te zijn, dan kijk je toch met enige verder over de problemen van Groningen: "De Gro­ voldoening terug." Hij maakt meteen er achteraan enig ningse problematiek is nogal weerbarstig. Maar ik denk Geluk gewenst, V~nhom

Het Hoofdbestuur is zeer verheugd over de benoeming van onze partijgenoot H. J. L. Vonhoff tot Commissaris der Koningin in de provincie Groningen. Het wenst hem met deze benoeming van harte geluk en spreekt ook zijn vreugde uit over het feit dat blijkens vele reacties uit de provincie zelf zijn benoeming allerwegen wordt toegejuicht. Het Hoofdbestuur spreekt de ver­ wachting uit dat de heer Vonhoff, evenals zijn voorganger, zich met inzet van zijn gehele persoonlijkheid zal geven aan de belangen van 1 Groningen die een uiterst bekwaam pleitbezorger

1 verdienen en in de heer Vonhoff ook verkrijgen.

Frits Korthals Altes.

helpt bedrijven positief te beslissen zich er te vestigen." Hij gelooft ook dat de andere vorming van het college van gedeputeerden, Toxopeus beeft dat nog helpen bevorderen, een goede stap is geweest. Een die kan helpen uit de problemen te komen. Vonhoff: "Er zal gewerkt moeten worden vanuit een elkaar toch weer op wat normalere manier vinden. Hij vindt dat als ergens de VVD-verkiezingsleus opgeld doet, het in Groningen is en dan zowel als "samenwerken" en als "samen werken"."

ertrouwen VoobofT voegt eraan toe: "Er zal hard gewerkt moeten worden. Maar men zal het besef moeten hebben, dat men lienk Vonhoff en zijn dezelfde kar trekt en zich goed voor ogen moet stellen vrouw bereiden zich voor wel dat de problemen op te lossen zijn." dat het niet allemaal zo maar een kwestie is van politieke op hun Groningse Volgens hem kan dat natuurlijk niet allemaal tegelijk en tegenstelling en wantrouwen, maar dat behoorlijk be­ toekomst. volmaakt, maar hij vindt ook, dat een probleemloze stuur altijd een basis heeft van vertrouwen. "Want," Foto: Anneke Kortland samenleving geen menselijke is. Eén van de op te lossen vindt hij, "democratie is geen georganiseerd wantrou­ problemen is dat van de werkgelegenheid. Hij denkt dat wen, maar georganiseerd vertrouwen. Alleen dan kan je die te stimuleren is. "Er is toch een behoorlijk arbeids­ verder. Als je de vertrouwenssituatie verder weet uit te en onderwijspotentieel in het noorden. We moeten kijken bouwen, wordt hij ook vertrouwenwekkend. En dat hoe dat nog wat verstevigd kan worden." behoort tot de voorwaarde om tot verbetering van Dat de oplossingen vanzelf komen en dat één man of economische activiteit te komen." vrouw ze kan vinden, gelooft VoobofT zeker niet. Hij Tot slot wil hij nog kwijt: "Onze verhouding tot België zegt: "We moeten wegen vinden om mensen met elkaar heb ik weleens gekarakteriseerd als "Nabij en soms toch te laten optrekken. Werkgelegenheid is niet alleen een zo ver". Voor Groningen geldt: Het is veel minder ver overheidszaak, maar in belangrijke mate ook van het dan men in het westen denkt en ook nog minder ver dan particulier initiatief. Mijn ervaring is dat er al veel te men in Groningen gelooft. Dat besef versterken, lijkt me verbeteren is door het verbeteren van het woon- en een goed program om de verbetering mee in te zetten." werkklimaat. Daar kan de overheid iets aan doen. Dat • · ~

7 --- VVD-fractie tevreden over de behandeling defensiebegroting

,,Ja, ik kan zeggen dat ik na beantwoording van de wordt de betreffende woning afgebroken, hetgeen bete­ minister tevreden gesteld ben. Er blijven natuurlijk altijd kent dat clie dorpen ,.binnen zeer afzienbare tijd zullen wat wensen over, maar de nieuwe minister van defensie ontvolken. In de dorpen Marsurn en Jelsum gaat nu geen heeft bij zijn beantwoording onze vragen in ieder geval huis tegen de grond, voordat het vliegveldbestem­ betrokken en . toezeggingen gedaan." mingsplan, dat een onderdeel is van het militair oefenter­ Aan het woord is Jan-Dirk-Blaauw. Het is ongeveer een rein, aan de Kamer wordt aangeboden. uur nadat de begrotingsbehandeling van defensie is De hele procedure moet eerst zijn afgewerkt. Ik vind dit afgerond en wij daar tijdens een voortreffelijke Haagse echt een zeer belangrijk winstpunt, waardoor, zij het maaltijd, nog even over napraten. voorlopig, heel wat onrust bij de plaatselijke bevolking "Op mijn vele vragen over het centrale apparaat heeft is weggenomen." de minister toegezegd dat bij een notitie zal toezenden Toch wijst Blaauw erop dat, zolang die procedure gaande aan dé' Kamer, waarin hij uiteenzet waar nu al die is, er sprake is van waardevermindering in bet vrije stukken extra personeel en diensten vandaan komen die economische verk.eer van die huizen. "Maar dat kun je naar het centrale apparaat worden toegestuurd. Dit is een ook nog niet eens tegenhouden. Tenslotte kun je niet allés Het VVD-Tweede Kamerlid zeer wezenlijke notitie omdat je daarmee mogelijkerwijs willen", zo voegt bij eraan toe. Jan-Dirk B/aauw tqfelde de structuren van dat centrale apparaat eindelijk eens een Met betrekking tot de nabij-luch~verdedîging van de met onze medewerker John klein beetje kan doorgronden. Ook kunnen we dan schepen van de Koninklijke Marine, heeft het VVD­ Vermeuten na over de bekijken in hoeverre er 'verdubbelingen' optreden ten kamerlid gesignaleerd dat thans daaraan hoogste priori­ behandeling van de opzichte van diensten die nog steeds bij de diverse teit wordt gegeven. "De enige beperking die een defensiebegroting in de krijgsmachtonderdelen blijven bestaan.'' Het is volgens venToegde invoering geeft, is in feite de techniek. Daar Tweede Kamer. Blaauw van groot belang dat de VVD evenals vorig jaar zal men eerst goed mee uit de voeten moeten zien te aandacht heeft gevraagd voor de NAVO-taken op het komen, voordat je clie dingen aan boord van schepen land. Niet zozeer omdat bij het niet eens zou zijn met kunt plaatsen". de voorwaartse verdediging, dan wel dat het Nederlandse grondgebied in feite "bedreigd gebied" is geworden en er Structureel rechtstreeks aanvallen op kunnen worden uitgevoerd. Over de bezuinigingen van rond de 179 miljoen was er Toch beeft het antwoord van de minister hem niet sprake van enige verwarring. Wel werd duidelijk dat de helemaal tevreden gesteld. "Och, ik wil niet overdrijven. drie procent groeiberekening nu geschiedt vanuit een Natuurlijk had het allemaal wat duidelijker gekund, maar verlaagd niveau. "Met andere woorden, die 179 ik geloof dat het iets is wat langzaam moet groeien. Als f je in de memorie van toelichting en in de beantwoording miljoen is nu structureel geworden". Voor wat betreft het personeelsgedeelte voerde Wim van de schriftelijke vragen leest, dat wij bij de vervanging van de luchtverdedigingslange afstandsraketten, de Keja namens de fractie het woord. Hij wees erop dat wij NIKE, ook patriot-raketten in Nederland willen gaan onder de huidige slechte economische omstandigheden, neerzetten, vraag ik mij af of je dat nu als nationale "waarbij de nationale schuld groter is dan de defensie­ defensie of als een NAVO-bijdrage moet gaan zien. post op de begroting, je er niet omheen kunt dal er ook Welnu, daar is nog geen goed antwoord op gekomen". iets gedaan moet worden aan de wedde. Die heeft haar koppeling immers naar het jeugdloon, zodat in het geval dat het minimumjeugdloon omlaag gaat, de wedde Leeuwarden eveneens zal moeten volgen. Wel blijft het als een paal Blaauw heeft het ook als uitermate bevredigend ervaren boven water staan, dat het doel van de. VVD-fractie is: dat de staatssecretaris heel positief was in zijn benadering beloning naar prestatie en dat, als een dienstplichtige over de VVD-gedachtengang van het vliegveld Leeuwar­ hetzelfde werk doet als een werknemer in het be­ den. De toezegging is nu dat op zeer korte termijn de drijfsleven, hij daarnaar betaald moet worden. alternatieve plannen voor een andere startbaan zullen Ook interessant is dat de bewindsman heeft toegezegd worden uitgewerkt, waarbij ook het nationale luchtvaart­ dat het personeel van marinescbepen, clie langer dan een en ruimtevaartlaboratorium zal worden betrokken. Tot­ maand gaan varen, geen inhouding van huisvesting en dat de hele zaak is uitgedokterd, zal defensie niets doen voeding meer zullen behoeven te betalen. Hetzelfde geldt om ergens maar ook één woning af te breken. De situatie in clit verband voor militair personeel dat deelneemt aan van een aantal dorpen en haar inWon.ers, rond de oefeningen clie langer dan een maand duren. Vooral voor vliegbasis Leeuwarden, dreigde zo langzamerhand on­ het varende personeel was dit altijd bijzonder frustre­ mogelijk te worden. Niet zozeer vanwege de aanwezige rend. Ook dit beschouwen de woordvoerders van de geluidshinder, dan wel door de dreigende afbraak van een fractie als een winstpunt, zodat over het algemeen met groot deel van deze dorpen clie deels binnen de 65-kosten tevredenheid naar deze begrotingsbehandeling kan wor­ eenheden liggen. Weliswaar is dankzij de VVD-fractie den omgezien, ook al blijven er wat onvervulde een amendement in de luchtvaartwet vastgelegd, dat geen wensen ... - e zittende bewoners kunnen worden gedwongen te verhui­ zen, maar wanneer er echter een woning binnen die zone vrij komt, mag de bewoning niet worden voortgezet en Het inkomen van de vrije beroepers

De sombere economische toestand dwingt tot matiging dat geen zier. Bij de gegeven starre verhoudingen op de voor alle inkomensgroepen en beroepsgroepen. Daarbij arbeidsmarkt versterkt dat de groei van zgn. incidentele vinden ook wij, liberalen, dat de sterkste schouders de loon (dwz. prestatietoeslagen, periodieken e.d.) en het zwaarste offers· moeten brengen. Het moet overig~ns zwarte geldcircuit gezegd worden, dat dit schouderverhaal zo vaak gehan­ Het marktmechanisme in de inkomenssfeer laat zich nu teerd dreigt te worden, dat veel van die sterke schouders eenmaal niet dwingen. Doen we dat toch dan lokt dat al dik onder het eelt zitten. alleen maar overtreding uit. Daarom zijn wij ook stellig Hoe kun je in dit verband de vrije beroepers mee laten tegen het vaststellen van maximum inkomens. matigen? Dat gebeurt via de aanpassingen van de tarieven van de vrije beroepers. Daarvoor is onder het Pri kei minder vorige kabinet de weg gekozen van het per vrije beroepsgroep vaststellen van een zgn. norminkomen. Is het verder wel wenselijk een vergelijking van de vrije Laat ik beginnen met te zeggen, dat als liberaal ik beroeper met de ambtenaar voor alle elementen van de rechtspositie door te voeren? Vertonen als gevolg van door Rudo(fde Korte onmiddellijk kriebels voel opkomen bij het opschrijven van dat woord. Er kleeft het etiket aan van: zoveel mag natuurlijke verschillen binnen zelfs één en dezelfde lid van de VVDfractie beroepsgroep de inkomens niet een te grote spreiding om in de TWeedeKamer je verdienen, dat vindt de overheid je norm en meer mag niet. ze maar eenvoudigweg in één norm te persen? Minister Albeda heeft in een brief aan de Kamer laten Ik vrees dat dit allemaal verstarrend gaat werken en de weten welke uitgangspunten hij wil gaan hanteren om prikkel tot inspanning en creatief gedrag zodanig vanaf 1981 tot meer definitieve norminkomens te komen. vermindert dat uiteindelijk iedereen in de samenleving Bij het prijs- en inkomensbeleid wordt tot dusverre het slechter af is. De woorden van oud-minister Witteveen norminkomen bepaald door vergelijking van· de vrije op de laatste Partijraad in Amersfoort hielden een wijze beroeper met een min of meer gelijkwaardig geachte waarschuwing in. functie bij de overheid. Het daarbij passende ambtelijke lk verwijs verder naar het rapport van de Teldersstich­ it;!komen wordt vervolgens "aangekleed" met een opslag ting "een liberale visie op de verdeling van inkomen en van 20 pct. voor sociale lasten, 25 pct. vooi pensioenpre­ vermogen". Daarin wordt gekozen voor het rechtvaardi­ mie en 5 pct. indien er sprake is van "beroepsrisico's". gingsprincipe van de filosoof Rawle voor inkomensver­ In totaal wordt het ambtelijke inkomen dus "aangekleed" schillen: ze moeten het grootste verwachte voordeel voor met 50 pct. In afwijking van vorige jaren heeft het de minst bevoordeelde leden van de gemeenschap Kabinet dit jaar bepaald dat deze 50 pct. voor alle opleveren. beroepsgroepen van kracht zal zijn. In het verleden Inkomensverschillen als gevolg van inspanning zijn kregen sommige vrije beroepsgroepen een hoger percen­ onder alle omstandigheden gerechtvaardigd. Inkomens­ tage toegewezen op grond van de door hen gegeven verschillen als gevolg van natuurlijke talenten en de argumenten zoals hogere werkbelasting, hogere pensi­ bereidheid tot het aanvaarden van risico zijn dat ook oenonkosten e.d. Deze gelijktrekking naar beneden heeft onder de voorwaarde dat de minstbetaalden daar beter nogal wat ongenoegen teweeggebracht. van worden. Alleen inkomensverschillen als gevolg van monopolistische praktijken zijn nimmer te rechtvaardi­ .:i!el gevaar gen . Zeker in het beleid van Albeda zit te weinig erkenning De systematiek van het werken met norminkomens roept voor de werking van de markt bij het. oplossen van duidelijke vragen op. Zit in deze aanpak niet het schaarsteverschijnselen. De hoge inkomens in een aantal levensgrote gevaar dat alles aan de ambtelijke normen medische specialismen (longartsen, radiologen. hartchi­ dreigt te worden opgehangen? Gaan we zo niet regelrecht rurgen, waarvan er te weinig zijn) daarop mede terug te naar een nationaal functieclassificatie- en salarissysteem voeren. ln het nu uitgestippelde, geforceerd aandoende met de ambtelijke wereld als voorbeeld? Mijns inziens is beleid wordt daar m.i. onvoldoende mee gerekend. Dat dit een reëel gevaar. In ieder gevallijkt mij de overheid is in ons aller nadeel. hard op weg om primaire mkomensvorming sterk te beïnvloeden. Minder geforceerd Tot dusverre stonden wij als liberalen steeds op het Het Kabinet heeft zich terecht ingespannen om over de standpunt dat - met uitzondering van de minimuminko­ gehele loon- en salarislinie in 1980 extra matiging te mens - de overheid daar had af te blijven. Wilde de verkrijgen. De middeninkomens en de hogere inkomens overheid toch wat doen dan was daarvoor de secundaire zitten daardoor op een reële minlijn. Via de koppeling van weg (die van belastingheffmg) de aangewezene. Maar de norminkomens van de vrije beroepers met de inmiddels zijn wij Nederlanders volleerde afwentelaars ambtelijke schalen geldt dit dus ook voor hen. Daarenbo­ geworden van premie- en belastingverhogingen en is dit ven voert de Regering een sterk afbouwbeleid met instrument volledig bot geworen. Moet de overheid dan maar in de primaire inkomens gaan grasduinen? Mij dunkt van niet. Bovendien helpt Ven'Olg op pagina I 3 De moeizame·geboorte van de 'Wet Nationale Ombudsman'

Voor Nijpels is het een merkwaardige gang van zaken Waarom wordt de instelling van een ombudsman · dat pas negen jaar nadat de Tweede Kamer unaniem de noodzakelijk geacht? Er zijn tegenwoordig toch tal van motie-Rietkerk had aangenomen, er nu pas zicht komt inspraakprocedures? op de introductie van de ombudsman in ons land. ,,Die vraag wordt nogal eens gesteld ja. Ook wordt er Weliswaar wordt voor die vertraging in de Memorie van nogal eens gezegd dat de wet-Arob een ombudsman Antwoord als voornaamste reden aangegeven dat het minder noodzakelijk maakt. Ik bestrijd dat stellig. Ik gaat om een buitengewoon ingewikkelde materie, maar geloof dat uit een dergelijke opmerking gebrek aan twee jaar en acht maanden wachten op een Memorie van inzicht in het wezenskenmerk van de ombudsman blijkt. Antwoord is volgens Nijpels toch wel wat al te lang voor Die wet-Arob geeft op het hoogste niveau, met name op een wetsontwerp waarvan regering en parlement bij tal de Afdeling Rechtspraak van de Raad van State, de van gelegenheden het "grote belang hebben benadrukt". mogelijkheid van een rechtmatigheidstoetsing van de "Hoewel", zo voegt hij eraan toe, "die twee jaar en acht beschikking van een orgaan aan de in de wet opgesomde m~anden zijn overigens nog niets in verhouding tot die normen. Natuurlijk, het kan best voorkomen dat be­ Zo'n twee maande1 vijf jaar die het kabinet Den Uyl nodig heeft gehad om paalde zaken die aan de Arob-rechter zijn voorgelegd, geleden behandelde de aan de motie Rietkerk uitvoering te geven". naderhand eveneens bij de ombudsman terechtkomen; ik Tweede Kamer de Wet geloof zelfs dat wij erop kunnen rekenen, dat deze situatie ,,NaJionale ombudsman". zich vrij vaak zal gaan voordoen. Toch zal de beoorde­ Woordvoerder voor de In St tsblad ling door de ombudsman een heel ander karakter dragen, VVDfractie was drs. E Ed Nijpels toont zich verheugd dat zijn amendementen temeer omdat (ik wees daar in de Kamer ook op) art. Nijpe/s. Dooree over de benoeming van de ombudsman door de Tweede 27 van de wet op de ombudsman verplicht bij zijn samenloop van omstandighetkn waren wij Kamer i.p.v. door de regering, in tweede termijn door de onderzoek de rechtsgronden van het administratief­ niet in staat in V & D daa minister zijn overgenomen, hetgeen ook het geval is met rechterlijk onderdeel in acht te nemen. Maar het is waar, tijdig op in te springe zijn voorstellen t.a.v. de uitbreiding van de kring van de verhouding wet-Arob en de toekomstige ombudsman doch het onderwerp is degenen die klachten mogen deponeren. Bovendien zijn zal nog voor tal van zeer interessante taferelen kunnen dermate belangrijk dat wij er ook amendementen van VVD en PvdA ten aanzien zorgen. Persoonlijk ben ik daar niet zo benauwd voor." er nog op terug komen van het ombudswerk voor de lagere overheden, door de Is het niet zo dat de Wet Openbaarheid van Bestuur, de John Vermeulen zet alle Tweede Kamer aangenomen. Nijpels wijst er in dit behoefte aan een ombudsman zal doen afnemen? nog eens op een rijtje. verband op dat bij de grÓndwetsbehandeling een amen­ ,,Kan zijn. Het kan heel wel voorkomen dat door die wet dement van hem is aangenomen, dat de benoeming van Openbaarheid van Bestuur, het doen en laten van de de ombudsman door de Kamer, grondwettelijk vastlegt. overheid eerder aan het licht komt en via andere wegen ,,Eindelijk", zo verzucht hij, "kan de ombudsman,, wordt gecorrigeerd dan de komende wet op de ombuds­ waarvoor wij nota bene vanaf 1972 in onze verkiezings­ man. Als dat het geval is, zullen er wellicht wat minder programma's hebben gepleit, op 1 januari 1982 starten, klachten zijn, doch niettemin zullen er toch nog steeds waarmee de positie van de burger t.o.v. de overheid weer genoeg klachten overblijven, die de instelling van de eens is versterkt. Het debat kan voor wat de VVD-fractie ombudsman rechtvaardigen". betreft, gerust een succes worden genoemd, omdat alle Kun je nu zeggen dat er voor de burger een stuk door ons ingebrachte ideeën nu in de wet Nationale ,.rechtsbescherming" bij is gekomen? ombudsman vastliggen. Als alles goed gaat en de Eerste ,,Formeel niet misschien, maar materieel durf ik wel te Kamer werkt ook mee, kan de wet nog dit jaar in het stellen dat dit inderdaad het geval is. In de Kamer wees staatsblad prijken". ik erop dat zowel professor Crinee Ie Roy in zijn Wanneer is die behoefte aan een "ombudsman" nu openbare les in 1969 als professor Steenberg in tal van eigenlijk ontstaan? publikaties reeds constateerde, dat, de enorme groei van ,,Daarvoor moet ik even terug naar 1945. Wie zich in het ambtenarenapparaat in aanmerking nemend, de term de geschiedenis van de ombudsman verdiept, valt het "vierde macht" razendsnel is ingeburgerd. Aan de harde onmiddellijk op, dat er eigenlijk al vanaf 1945 in ons land waarheid van stellingname wordt vandaag door weinigen is gepraat over klachtenmogelijkheden voor burgers over meer getwijfeld. Want, het is toch ook zo, dat burgers overheidsoptreden. Het bleef echter bij "gepraat" want vandaag op allerlei fronten in de knel raken in de raderen vrijwel alle geopperde ideeën verdwenen in de ijskast of van de ambtelijke bureaucratie? Het is niet voor niets dat in de stoffige laden van de ministeriële bureaus. Het was allerwege is gezocht naar middelen om de burger uit de een van de voorgangers van minister Wiegel, namelijk knellende omhelzing van het overheidsapparaat te bevrij­ Toxopeus, die uiteindelijk de stoot in de juiste richting den, hetgeen dan ook heeft geleid tot de Wet Openbaar­ heeft gegeven door in de jaren zestig het interdeparte­ heid van Bestuur. De ombudsman kan in de visie van mentaal ambtelijk overleg op gang te brengen over de onze fractie worden beschouwd als het dak voor het rapporten van de commissies Langemeijee en Belifante. bouwwerk van de rechtsbescherming van de Neder­ Het kabinet De Jong presenteerde in '68 een nota over landse burger. In vrijwel alle democratisch geregeerde het ombudsmanvraagstuk en de besluitvorming over de landen is deze ontwikkeling op gang gekomen en de nota resulteerde tenslotte in de motie-Rietkerk, waarin de N~erlandse ombudsman (ik stel dat met genoegen vast) grondslag werd gelegd voor de ombudsman, zoals die zal uiteindelijk een vorm gaan krijgen die veel op de waarschijnlijk in '82 gaat functioneren." Deense ombudsman lijkt. e

"' Albert-J an Evenhuis en de 'Ereschuld' aan de ex-KNIL-militairen

"Ik zeg niet dat met het toekennen van de f 7500,­ niet-overheidsdienaren na de oorlog berooid waren. (belastingvrij) nu al het leed is geleden, maar het is in Hoewel hiervoor begrip kan worden opgebracht (Ned.­ ieder geval een erkenning van hen, die in Nederlands­ Indië was in de oorlog immers zeer verarmd), moet ook Indië in Japanse krijgsgevangenschap hebben gezeten begrip kunnen worden opgebracht voor hen die nog recht om duurzaam deelgenoot te worden van onze samenle­ hadden op salaris maar dit niet kregen (KNIL-militai­ ving in Nederland. Eigenlijk zou voor d~e verzetsmensen ren/ambtenaren), terwijl personeel van de Koninklijke in Ned.-Indië een regeling tot stand, moeten komen langs Marine in Japanse krijgsgevangenschap, militairen in de weg, die hiervoor openstaat, namelijk via CRM. Duitse gevangenschap, ,alsmede Zuid-Afrika-vrijwilli­ Tijdens het debat dat we in juni in de Kamer over deze gers, die bij de KNIL waren gedetacheerd, dit wel kregen, kwestie hadden, heb ik de waardering uitgesproken voor waarmee een gevoel van onrecht te zijn aangedaan werd de aktiviteiten van de collega's De Vries en Keja, die dit versterkt." debat met hun brief van vorig jaar hadden voorbereid, Kon men toen aanspraak maken op "backpay" door de waarbij ik ook wees op de volharding van de collega's Nederlandse regering? Keja, Ploeg en Spinks, die in overleg met ir. Vrijburg De zaak Val! de KNIL­ militairen zit Alberz Jan reeds jarenlang hebben getracht deze zaak aanhangig te Tekort geschoten? Evenhuis nog steeds erg maken", zegt Evenhuis. hoog. Het gaat hier Waarom moest het tot 1980 duren, voordat deze kwestie "Nee, juridisch kon door de betrokkenen daar geen namelijk, zegt hij, om een in een plenaire vergadering van de Tweede Kamer aan aanspraak op worden gemaakt, ook niet op grond van groep mensen die zich de orde kwam? de Ronde Tafel-conferentie en de soevereiniteits­ emslig in hun rechtsgevoel "Vanuit de VVD-fractie heeft men er altijd op aan overdracht aan de Republiek van de Verenigde Staten voelden aangetast en diep gedrongen dat de zaak van de niet genoten inkomsten van Indonesië. Deze was rechtsopvolger en achtte zich teleurgesteld waren in de tijdens de gevangenschap in Japanse kampen de wereld ook gebonden de slot-rehabilitatie op zich te nemen, Nederlandse regering. uit moest. Niet zozeer vanwege de niet-genoten inkom­ waarbij het de bedoeling was dat deze rehabilitatie­ John Vermeuten sprak met verordening in de plaats te laten treden van de salarisaan­ Evenhuis sten zelf, maar ook vanwege de noodzaak tot erkenning door de Nederlandse samenleving en van het onnoeme­ spraken. Na 1950 is daar echter niets meer van lijke leed dat in de kampen in Oost-Azië door de terechtgekomen, vanwege de uitroeping van de Re­ geïnterneerden is geleden. Het schrijnende en pijnlijke feit publiek Indonesia, welke laatste zich daaraan niet (meer) was, dat ambtenaren noch militairen hun aanspraken op gebonden achtte. Je kunt je achteraf afvragen of de niet-genoten salaris tijdens hun internering geldend, dan Nederlandse regering meer had moeten halen uit het wel hard konden maken tegenover de Nederlands­ vredesverdrag met Japan en oorlogsschadevergoedingen, Indische Regering en later ook niet tegenover de terzake en bij de Nederlands-Indonesische overeenkomst Nederlandse regering. Hiertegenover stond het besef van 1966? Misschien wel. Maar, als oorlogsschade Nederlands onderdaan te zijn en uiterst loyaal te zijn tegenover Japan, had Nederland indertijd in feite een tegenover land, volk en regering. Toch wil ik hierbij cjaim op tafel liggen van ruim 4 miljard gulden, en in aantekenen dat de Nederlands-Indische Regering een 1966 tegenover Indonesië opnieuw vier miljard gulden eigen rechtspersoonlijkheid bezat en dat deze ook een voor de door Indonesië gepleegde nationalisaties. Beide volstrekt ei~en verantwoordelijkheid had voor de goede claims werden niet gehonoreerd. Kun je achteraf zeggen gang van zaken. Ik zal dit nu niet uitputtend gaan dat de Nederlandse same~eving te weinig heeft gedaan bespreken, maar verwijs hiervoor graag naar de hande­ of tekort is geschoten? lingen. Ik volsta met de opmerking dat met de overdracht "Waarschijnlijk tekort geschoten, zou ik zeggen. Ik zeg van de soevereiniteit aan de RIS (Republiek Indonesia er onmiddellijk bij dat het nu ook weer niet zo is dat de Sirikat) de rechten en plichten overgingen op die achtereenvolgende Nederlandse regeringen niets hebben Indonesische regering, waarmee deze de rechtsopvolger gedaan. Tenslotte is Nederland toen de slotrehabilitatie van de Nederlands-Indische Regering was geworden. in Indonesië in het water viel, een rehabilitatieregeling gaan opzetten. Bovendien zijn er vele repatriëringsmidde­ Hiermee is de continuïteit in staatsrechtelijk opzicht len ter beschikking gesteld. Als ik zeg dat we tekort zijn aangegeven, ofschoon (en dat is de kern van de zaak) van geschoten, teken ik erbij aan dat wij te maken hadden die continuïteit later niet veel terechtkwam. In de met de eigen verschrikkingen van de oorlog. Wij waren revolutionaire omstandigheden in het Indonesië van toen in '45, ofschoon niet zo ontwricht en ontmanteld als werd in augustus 1950 de republiek Indonesia uitgeroe­ Nederlands-Indië, zeer verarmd. De wederopbouw pen, hetgeen in de praktijk meer discontinuïteit dan kostte veel geld en inspanning en had alle aandacht. Indië continuïteit betekende. Wat blijft er dan in een dergelijke was een ver land. We zijn er ons na de oorlog te weinig situatie van het "rechtsopvolgerschap" over? Na de van bewust geweest van de omstandigheden in en na de oorlog besloot de toenmalige luitenant-generaal niet tot oorlog in Nederlands-Indië. We hebben vele documentai­ "backpay" over te gaan, doch tot een rehabilitatie­ res op de buis gehad over W.O. IJ, doch nauwelijks over uitkering. Uitgangspunt hierbij was dat "allen in hun land de gevolgen van deze oorlog in Nederlands-Indië. een kans moesten krijgen zich enigszins van de geleden Hetzelfde geldt voor de herdenkings- en bevrijdingsda­ oorlogsschade te herstellen en dat men zich niet moest gen. Het is tegen deze achtergrond dat velen na hun beperken tot een bepaalde groep, omdat ook burgers en Ven'Olg op pagi110 23 Het Noorden geen Spitsbergen, maar gebied met eigen problematiek

,J[el Andere Noorden" was Voorzitter Bijkersma moest in zijn openingswoord een Noorden. ·Het inkomen per hoofd van de bevolking zal et thema 1•an een congres 1 aanvankelijke inleider verontschuldigen: minister Hans beter worden, alleen het duurt zo lang. De politieke Ma rum op zalerdag 18 Wiegel moest wegens dringende zaken (Dode~aard) situatie in Groningen is dan wel niet zo rooskleurig maar oktober jl. Het vierde elders zijn, staatssecretaris Koning kwam als zijn de toekomst heeft perspectief. congres op een rij in dê vervanger. ,.Kruisweg" gehouden kon Evenals mr. Toxopeus constateerde minister Ginjaar dat zich verheugen op een 0 eigen krac eweldige opkomst (plm. 500 er niet één "ander Noorden" is, maar dat het gebied zich deelnemers). De kenmerkt door verschil in karakteristieke gebieden. Het De heer Koning vindt nadrukkelijk dat het Noorden zijn congresgangers hebbe" Noorden heeft een natuurlijke rijkdom welke je dient te achterstand op eigen kracht moet inlopen. Onder dit inleidingen aangehoord van beschermen evenwel niet onder belemmering van de kabinet is het beleid aanzienlijk verruimd, maar de mr. E. H. Toxope~. ontplooüng van het gebied. Hiervoor is een typisch overheid kan ook niet alles~ Als uitgangspunt moet steeds Commissaris van de liberaal beleid nodig namelijk een scheppend natuur- en gelden, bet zwakke te versterken. Wat Oost-Groningen Koningin in Groningen, miJieubeleid. betreft is er voortdurend overleg geweest tussen kabinet minister Ginjaar en Als uitgangspunt geldt dat de kwaliteit van het milieu de en provincies. Dit heeft geleid tot beleidsintensiverinw staatssecretaris Koning, onderbroken door een kwaliteit van het leven is en tevens voorwaarde voor f 255 miljoen extra uit de aardgasbaten voor 1981-1985 aalzijd snert met spek. Een ontplooüng. Derhalve kan de samenleving niet meer (w.o. invulling spreidingsdiensten, uitbouw universitaire verslag van Leen Ruben. zonder milieubeleid. Denk daarbij maar eens aan het vestiging Leeuwarden, en nog veel meer). grondstoffen probleem. Decentralisatie van de besluitvor­ Ook ten aanzien van het arbeidsmarktbeleid zijn er o.a. ming is een kenmerkend liberaal streven. extra arbeidsmaatregelen getroffen voor jeugdigen. Het De centrale overheid geeft richtlijnen, de lagere overhe­ Noorden krijgt door deze en andere plannen' naar den zijn verantwoordelijk. Hierbij dient het nationaal verwachting 15 % van het aandeel plannen als belofte beleid niet te worden doorkruist en moet bet milieubeleid van het kabinet om tijdelijke in structurele arbeidsplaat­ worden afgestemd op andere regio's. Het Noorden .beeft sen om te zetten. in dit verband regelrnatig steun gekregen in de vorm van Als overeenkomst tussen Regering en Be­ uitkeringen. Voorbeeld zijn de milieuvriendelijke projec­ stuurscommissie Noorden des Lands is voor bet Noor- ten van de Landelijke Vereniging tot behoud van de 1 den van belang (na 1985 pas gereed) o.a. ombouw tot Waddenzee. De liberalen dienen dit serieus te benaderen. autosnelweg Meppel-Heerenveen, uitbouw tot autosnel­ Want de functie van de Waddenvereniging is eigenlijk die weg Groningen-Nieuwe-Schans grens, modernisering van de bank vroeger, nl. het verstrekken van risicodra­ van spoorlijnen, noordelijke beslissing m.b.t. buurt- en gend kapitaal. belbussen (juist in het Noorden). Ook algemene maatre­ Het milieu is het huis van de samenleving, je kunt bet gelen die het kabinet heeft getroffen zijn van positieve bederven, je kunt het onbewoonbaar verklaren, maar een betekenis voor het bedrijfsleven, industrie, midden- en ander buis hebben we niet. Daarom riep hij in bet Fries kleinbedrijf en agrarisch bedrijfsleven. op ,,Elke dei - Hirnmeldei". Met volle tevredenheid kan de organisatie op deze dag In de discussie bleek dat Ginjaar het aardappelmeelcon­ terug zien. Een vlekkeloze organisatie, een sfeervolle cern AVEBE wil steunen en dat er bovendien acht accommodatie, kortom een Noorden wat zijn ware onderzoekprojecten bij het concern zijn gestart. gezicht heeft getoond, Marum, het was weer goed! Na de snert was het de beurt aan de-nog-net-als Commissaris van de Koningin in functie zijnde mr. Toxopeus. Toxopeus schilderde het beeld van het Noorden dat veel westerlingen hebben als dat van bet barre Spitsbergen. Toch zijn er veel voorzieningen in het Noorden. De hoge werk~,:loosheid echter is een gevolg van het ontbreken van veel hoog-gekwalificeerde banen. In het kader van het regionale beleid zijn er een aantal Van CDA naar VVD instrumenten ontwikkelt zoals b.v. WIR, ISP, NOM, De afdeling Sexbierum van ,de VVD noteerde dezer Sectorbeleid, enz. dagen met trots het vierentwintigste lid. Het is mevrouw Verschillende bedrijven hebben daarom maar een subsi­ W. W. Veenhof, burgemeester van die plaats. Mevrouw dioloog aangesteld. Van infrastructureel belang was de Veenhof neemt met deze stap afscheid van het CDA en aanleg van de Eemshaven. Van evenzo groot belang is haar ARP-achtergrond. In een volgelid nummer zal onze dan ook nu de LNG-terminal maar snel te bouwen correspondente Roos Baljé baar over deze ommezwaai voordat Duitsland of België met de terminal gaat strijken. aan het woord laten. Een wens van mr. Toxopeus was bet instrumentarium meer regionaal te differentiëren. Je loopt stuk op teveel • departementen met ieder zijn eigen normen. Als toekomstverwachting zag mr. Toxopeus door een grotere mobiliteit van de mens een grotere bloei. Een betere bekendheid met het leefmiJieu in het ganse De Europese landbouwpolitiek. ter discussie

In geen ander hoofdstuk van ons nieuwe verkiezingspro­ gevraagd hun voorkeur uit , te spreken. Deze zijn gramma "aan 't werk" wordt het woord "Europa" zoveel besproken in een gezamenlijke vergadering van fractie­ genoemd als bij land- en tuinbouw, want het beleid in die en federatie landbouwwerkgroepen op 21 oktober jl. ir. sector wordt niet in Den Haag maar in Brussel gemaakt. Hendrik-Jan Louwes, VVD afgevaardigde in het Euro­ De uitgangspunten van het Europees Landbouwbeleid pees Parlement, heeft als vool'zitter van deze bijeenkomst zijn voor een groot deel verwezenlijkt: In art. 39 van het op briljante wijze de onverzoenlijk lijkende standpunten Verdrag van Rome staan genoemd: toename van de bij elkaar weten te krijgen. produktie, grotere gelijkheid van inkomens, stabiliteit Kort samengevat zijn de volgende aanbevelingen ge­ van de markt, het veilig stellen van de voorziening en daan: redelijke prijzen. Toch is de landbouwpolitiek onderhevig 1. De op afzet gerichte marktdiscipline moet hersteld aan kritiek van buiten en een groeiende interne spanning. worden. Het is een Liberaal uitgangspunt dat de Het gemiddelde inkomen in de landbouw is achtergeble­ medeverantwoordelijkheid van de landbouw daarbij door Flort1s Wijsenbeek ven bij andere sectoren, er zijn aanzienlijke overschotten, aanvaard wordt en de kosten voor de belastingbetaler met name in de zuivelsector en de financiering, die verminderd moet worden. Eventueel in te voeren produk­ absoluut gezien niet hoog is, maar toch 76% van de tiebeperkingen moeten wel genuanceerd en niet te totale EG-begroting in beslag neemt begint spaak te stringent zijn. Zo zal voor alles het familiebedrijf lopen. Juist om de principes in stand te kunnen houden beschermd moeten worden. Anderen noemen ook regio­ zal er iets gedaan moeten worden en zullen de oplossin­ nale overwegingen, de opbrengst per hectare en de totale gen eerder uit het E1.1ropees Parlement en de politieke grootte van het bedrijf. Over de toepassing van deze · partijen met een breed draagvlak, dan uit de Raad van normen zal verdere discussie gevoerd worden. Ministers, waar men op het vetorecht een beroep kan 2. Er moet een Europees niveau georganiseerde export· doen. Een ruime aanvaardbaarheid is destemeer noodza­ politiek komen, zoals wij die in Nederland voor bepaalde kelijk, omdat de tijd voorbij is dat er radicale maatregelen produkten, zoals snijbloemen, al kennen. genomen konden worden, die een massale uittocht van 3. De marges tussen de prijzen voor producent en de landbouw naar de industrie veroorzaakten. consument zijn nu te groot, om hierin verbetering te In het kader van de begrotingsbehandeling 1981, waarbij brengen kunnen landbouwcoöperaties zeer nuttig zijn. de landbouwfmanciering aan de orde komt, heeft de 4. Regionale politiek en ontwikkelingshulp vallen nu Federatie van Europese Liberaal-Democraten gemeend voor een zeer groot deel onder de landbouw, beide · de Liberale fractie in het Europees Parlement bij de gebieden van politiek moeten zelfstandig ontwikkeld besluitvorming behulpzaam te moeten zijn en een aantal worden, evenals de landbouwstructuurpolitiek, met name elementen voor mogelijke verbetering van de situatie te voor de gebieden rond de Middellandse Zee, waar de moeten aandragen. Hiertoe is op de bestuursvergadering uitbreiding van de EG grote problemen met zich mee zal in september een document met een aantal opties brengen. Dit vereist wel dat de grens voor de eigen opgesteld door mijn Franse collega Dominique Cattet. middelen, die nu bij 1 % van de BTW ligt, doorbroken Aan de landbouwcommissies van onze lidpartijen is wordt.

Vel1'olg 1•an pagma 9 betrekking tot zgn. positieve restposten van de vrije medio september dan ook sterk bij de Regering op beroepers. aangedrongen geen té geforceerde maatregelen te nemen. Dat is het positieve verschil tussen hun "aangeklede" Waarom niet net als voor de ambtelijke topsalarissen een norminkomen en het werkelijk verdiende inkomen: Per periode van vijf jaar in achtnemen in plaats van twee brief heeft de Regering aangekondigd dat die positieve jaar? Waarom geen bodem bij de matiging hanteren? verschillen eind 1981 weggewerkt moeten zijn. Daarbij Waarom niet de "aankleding" van het norminkomen was iedere bodem in de inkomensteruggang geschrapt. onderbouwen op grond van vaste gegevens uit de Dat vonden wij als VVD-fractie te geforceerd. Dat zou praktijk? in sommige gevallen tot onbehoorlijk bestuur leiden. Ook Op die vragen hebben we toen een redelijk, positief bij hoge inkomens kunnen te zware klappen vallen in een antwoord gekregen. En daar zullen we de Regering ook te korte periode. graag aan houden. Want het overlegklimaat tussen Vooral bij sommige medische specialisten en bij de Regering en vrije beroepers (met name de notarissen en notarissen was sprake van een te geforceerde teruggang medisch specialisten) moet weer opklaren! in te korte tijd. Bij cardiologen en radiologen bijvoor­ Als we bijvoorbeeld verdere structurele bezuinigingen in beeld werden aanpassingen verlangd van f 160.000 à de gezondheidszorg - en dat vindt de VVD hard nodig f 180.000 (bruto uiteraard) in twee jaar. Dat is niet - willen doorvoeren, is de medewerking van de betrokken redelijk. Wat schieten de hart- en kankerpatiënten ermee artsen een eerste eis. En als we de werkgelegenheid op op als deze specialisten geïrriteerd besluiten het dan maar notariskantoren willen behouden is de medewerking van eens veel kalmer aan te doen? Worden niet juist zij daar de notarissen geboden. Die medewerking gedijt alleen bij de dupe van? een goed overlegklimaat Wij hebben als VVD-fractie tijdens het kamerdebat •

13 Personeelsbeleid bij de overheid

door Andreas W. Dijk Van de ambtenaar bestaat in wijde kring een verkeerd Voor medezeggenschap bij de gemeentelijke overheid medewerker Verentgin · beeld. Sprekend over dè ambtenaar denkt men aan de bestaat er een model-Reglement Medezeggenschap. van Staten-en Raadsleden man achter zijn bureau, die 's morgens niet naar buiten Echter niet iedere gemeente heeft deze verordening van de VVD kijkt, omdat hij dan 's middags niets te doen heeft, of men overgenomen en in een aantal gemeenten wordt met een ziet voor zich een lokettist, die de grootste moeite doet verouderd reglement gewerkt. Het komen tot een goede om niet behulpzaam te zijn. medezeggenschapscommissie (mzc) is vaak een Een ieder van u zal nog wel wat van dit soort voorbeelden probleem. Knelpunt hierbij is veelal het kiesrecht om tot kunnen noemen. De ambtenaar bestaat echter niet. lid van een mzc gekozen te worden. Sprekend over de ambtenaren heeft men het over een Voordat een regeling omtrent passief en actief kiesreclit groep van meer dan een miljoen mensen, werkzaam bij tot stand is gebracht. wordt er vaak een hevige strijd o.a. Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en semi­ gevoerd door betrokken partijen. Partij bij zo'n conflict overheidsinstellingen in velerlei functies. Naast de min zijn: de vakbonden, de betrokken wethouder of het achter zijn bureau zijn er de buschauffeur, de politieman, college van B. & W. en de raadsleden. de onderwijzer, de arts bij een provinciaal ziekenhuis, Voor de buitenwacht is opvallend, dat de VVD­ maar ook de vuilnisophaler, de gemeentesecretaris, de raadsleden bij deze vorm van democratisering nogal eens officier van justitie en de secretaris-generaal van een het voortouw nemen en verder willen gaan dan de ministerie, om er maar enkele te noemen. vakbonden, die zich over het algemeen gesteund weten Voor al deze groepen een (eenvormig) personeelsbeleid door zich progressief noemende partijen, terwijl het te voeren is een moeilijke zaak, waarover in ruimere kring CDA wisselvallig is. echter niet of nauwelijks wordt gediscussieerd. Mede De vakorganisaties wensen sommige werknemers bij de door het vertekend beeld, dat men heeft van de overheid aanzienlijk minder recht toe te kennen dan ambtenaar, beperken opmerkingen zich vaak tot: ,,zij VVD'ers wenselijk achten. De gemeente Ede is een zouden maar eens moeten gaan werken", of men aardig voorbeeld. De bonden waren aanvankelijk voor bekritiseert de materiële voorzieningen, zoals het wel­ aanwijzing van leden van de mzc door de plaatselijke vaartvaste pensioen en andere rechtspositionele voorzie­ afdelingen van die bonden, waardoor de ongeorganiseer­ ningen. den zowel wat actief als passief kiesrecht volledig in de Nu alom bezuinigd wordt en de ambtenaren moeten kou zouden blijven staan. inleveren (overigens een proces, dat al enige tijd geleden Na overleg en discussie willen de bonden met een mildere is gestart) wordt er meer over de positie van de vorm accoord gaan: alle werknemers hebben actief ambtenaar gesproken, maar de discussie blijft gecon­ kiesrecht, maar de kandidaatstelling geschiedt door de centreerd rond de materiële vraagstukken, zoals hoeveel bonden. Het bij het overleg betrokken VVD-raadslid, moeten de ambtenaren inleveren, hoe en welke ambtena­ drs. H. M. Dijkman, kon zich hiermee niet verenigen en ren extra, wat doen wij met de pensioenen (wat dat bepleitte tijdens het overleg in de betrokken commissie betreft is het rapport van de commissie Bosman zeer ook het algemeen passief kiesrecht onder het motto: wat boeiend). in het bedrijfsleven mogelijk is bij de verkiezing van leden Buiten de groep van ambtenaren lijken in deze de kaarten van de ondernemingsraad, dient ook mogelijk te zijn bij geschud, ("de ambtenaren verdienen te veel en moeten de verkiezing van leden van een mzc. Bij behandeling in (meer) inleveren"), maar een principiële discusie over de de gemeenteraad kreeg de heer Dijkman de raadsmeer­ materiële arbeidsvoorwaarden is uitgebleven, ook binnen derbeid achter zich, PvdA en een deel van het CDA de VVD. stemden tegen. Echter ook discussie over de immateriële arbeidsvoor­ Oe discussienota ,.Ge­ waarden is er nauwelijks, terwijl ook of zelf zeker in een ota meentelijk Personeelsbe tijd, waarin er sprake is van een recessie, het niet­ leid" is op navolgende wij­ materiële niet mag worden verwaarloosd. Naast medezeggenschap spelen natuurlijk ook andere zen verkrijgbaar; problemen bij (gemeentelijk) personeelsbeleid. Teneinde - (buitengewone) leden Want hoe staat het met de inspraak en de medezeggetl­ van de Vereniging vari Sta­ schap, wat te doen met een ambtenaar met gewetens­ discussie los te maken over het personeelsbeleid heeft de ten- en Raadsleden ont­ bezwaren, hoe verander je een verticale werkstructuur in commissie Personeelszaken, Organisatie en Planning vangen de nota gratis na een horizontale, hoe geef je de ambtenaar een optimale van de Vereniging van Staten- en Raadsleden der VVD telefonische of schrifte­ een discussienota over dit onderwerp samengesteld. lijke aanvraag bij het Bu­ ontplooüngskans in zijn werk, wat doe je aan scholing reau van de Vereniging; en bijscholing van de ambtenaren? De commissie POP hoopt, dat de nota discussie binnen - niet-leden van de Verem­ Heeft u daar wel eens over nagedacht? de VVD zal losmaken over het ambtelijk personeelsbe­ ging ontvangen de not , En wat te doen met allerlei functie-automatismen? leid en dat ook de vraag, die Wim Kan ons voorhield in uitsluitend na overmaking zijn oudejaarsavondconference op 31 december 1979, van /4.00 (inclusief porto­ Waarom kan er geen systeem worden ingevoerd, waarbij kosten) op postgirorektt­ ambtenaren op belangrijke posities periodiek aftreden, naast andere facetten van de problematiek opgelost kan ning 67880 t.n.v. VVO-Al­ rouleren en eventueel herbenoemd worden? worden: "VERDIENEN AMBTENAREN WEL WAT gemeen Secretariaat te ZU VERDIENEN?" Den Haag onder vermel­ Dat zou toch een zekere verstarring voorkomen en de ding van: Nota .. Gem betrokken ambtenaren behoeven dan ook niet constant Per". onder maximale,(arbeids-)druk te leven.

14 Waarheen met de afvalstoffen

In dit blad is reeds verschillende malen de aandacht want de prijs van olie stijgt nog voortdurend en de gevestigd op de problemen die er bestaan bij het veilig zekerheid dat de levering van olie ongestoord zal opbergen van radioactief afval. Men zou daaruit de doorgaan is er niet. indruk kunnen krijgen dat alleen die afvalproblemen van maatschappelijk belang zijn. Maar er blijken ook grote Koolzuurgas problemen te zijn met ander afval. In de eerste plaats kan worden genoemd het onverwerk­ Maar naast het produceren van grote hoeveelheden vaste bare chemische afval. Al jarenlang wordt gezocht naar afvalstoffen komen bij verbranding van steenkolen grote methoden om die stoffen op een veilige en verantwoorde hoeveelheden koolzuurgas vrij. Op zich is dit geen manier kwijt te raken. Men heeft plannen gehad om ze gevaarlijke stof, integendeel voor de plantengroei is dit óiep onder de grond te stoppen, maar daar voelden met een onontbeerlijke voedingsstof. Onder invloed van name de provinciale besturen niets voor. zonlicht wordt koolzuurgas omgezet in o.a. hout, stro en Een deel van die stoffen, die zich niet leenden voor voedsel. vernietiging door verbranding en die gevaarlijk zijn voor Er is een natuurlijk evenwicht gevormd tussen de mens, plant en dier, kon goed verpakt worden vervoerd verbranding van koolstof waarbij koolzuurgas vrijkomt door dr. Remier Braams, naar Duitsland om daar in speciale opslagplaatsen in en de binding van koolzuurgas onder de invloed van lid van de VVD fractie in oude zoutmijnen te worden opgeborgen. Maar het is de zonlicht. Miljoenen jaren geleden was er zelfs een de Tweede Kamer vraag of de duitse regering daarvoor nog veel langer overschot aan binding van koolstof. Toen werden de toestemming zal geven. grote reserves aan steenkool, olie en aardgas gevormd We zoeken nu in Nederland ijverig naar een oplossing waarop thans een groot deel van de energievoorziening voor opslag in de bodem, op een zodanige manier dat die rust. stoffen niet in aanraking met levende systemen kunnen In de laatste tientallen jaren is de verbranding van deze komen. Een commissie onder voorzitterschap van de fossiele brandstoffen echter zo snel gegaan dat de planten VVD gedeputeerde voor milieuzaken in Utrecht, dr. B. al het gevormde koolzuurgas niet meer kunnen binden. Hofman, werkt voorstellen aan de regering uit. Men Dat heeft tot gevolg gehad dat het gehalte aan koolzuur­ hoopt in de loop van het volgende jaar met deze gas van onze atmosfeer niet onaanzienlijk is gaan stijgen. voorstellen naar de minister te kunnen gaan. Vanaf een gehalte 'Van 0,265 pro mille is dat getal ·Iedereen in de commissie is er van overtuigd dat ergens gestegen tot boven de 0,335 pro mille. *) een opbergplaats in de bodem zal moeten worden Daarmee is een wereldwijde verandering in de samenstel­ aangelegd. Maar iedere bestuurder, we hebben dat gezien ling van onze atmosfeer tot stand gekomen. Het blijkt dat het koolzuurgehalte van de lucht een belangrijke functie b~j de discussie over de proefboringen in zoutkoepels, vmdt wel dat er een oplossing moet komen maar dat die heeft in het warmte-evenwicht op aarde. niet bij hem in de buurt mag liggen. Het zonlicht dat overdag wordtingestraald verwarmt het Maar de afvalstoffen zijn er al en er komen er nog aardoppervlak. In de nacht straalt de aarde weer warmte voortdurend bij. Een oplossing zal er toch moeten uit. De mate van uitstraling wordt bepaald door de komen, zolang men niet door verbranding of chemische hoeveelheid koolzuur in de atmosfeer. Een sterke stijging bewerking de stoffen onschadelijk kan maken. Te denken van dat gehalte zal de uitstraling verminderen. De valt aan b.v. landbouwvergiften die niet meer mogen atmosfeer vormt dan als het ware een deken waaronder worden toegepast omdat er schadelijke bijwerkingen aan het zogenaamde broeikaseffect kan optreden. Dat houdt waren verbonden. in een stijging van de temperatuur aan het aardopper­ vlak, met name aan de polen. s Het risico van een te sterke stijging van het koolzuurge­ halte van de atmosfeer is dat er klimaatveranderingen Een heel andere categorie van afvalstoffen waarvoor een optreden en dat het poolijs gaat smelten en daardoor de oplossing moet worden gevonden zijn de stoffen die zeespiegel omhoog komt. overblijven na de verbranding van steenkolen. Ons land heeft plannen om de verbranding van steenkolen sterk te gaan opvoeren ter vervanging van olie en aardgas. Maar 0 f'7 er blijft veel as en slak over en als ook de rook goed wordt gereinigd geeft dat ook weer afvalstoffen die gebruikt Internationaal wordt nu onderzoek verricht om meer moeten worden of moeten worden opgeborgen. inzicht te krijgen in de gevolgen van een te sterke stijging Het gaat daarbij om grote hoeveelheden, bij gebruik van ·volg op pagina 1 7) een miljoen ton steenkolen om meer dan 100.000 ton afval. Dat zijn grqte bergen. Per kolencentrale is dat •) Omdat we over delen van een pro mille spreken (0,1 %) lijken jaarlijks het oppervlak van enkele voetbalvelden bedekt de getallen klein. Maar we moeten bedenken dat het gaat om met een laag van meer dan een meter. 500 miljard (500.000.000.000) ton koolzuurgas die door .de Ook aan de oplossing van deze problemen wordt hard mens aan de atmosfeer is toegevoegd en vermoedelijk nog gewerkt. Een aantal onderzoeken is speciaal vanuit het eenzelfde hoeveelheid die door menselijk handelen in de oceaan Ministerie van Milieuzaken in gang gezet. De tijd dringt, terecht is gekomen.

15 Afscheid van Koosje Bins

Een leegte in de Het is gebruikelijk om vertrekkenden een getuigschrift te lijkheid. Dat zullen we missen! fractiestaf; een leemte in geven. Dat zal ook wel gebeuren! Maar dat bewijs van Albert Jan Evenhuis: Koos in Brussel is een rib uit het ons partijblad. Onze goed gedrag zal wat overschaduwd worden door de lijf! columniste Koosje Bins spontane kreten van reacties van alle fractieleden. Aart Geurtsen (Europarlementariër): "Their loss is my heeft haar biezen gepakt. Koosje, het ga je goed in Brussel! gain". Fijn dat ze naar Brussel komt. Sinds I november is zij Het woord is aan de Tweede Kamerfractie, die dagelijks Nel Ginjaar-Maas: Om dat vertrek kan ik alleen maar werkzaam bij ELD in met je te maken had. huilen. De fractie zonder Koosje is niet dezelfde fractie. Bmssel. U kon dat lezen in haar eigen ajscheidsst.uk Koos Rietkerk: Ik heb je gezegd dat je eigenlijk niet weg Loek Hermans: Het gaat me aan mijn hart. Ik vind het in Vrijheid en Democratie. kán. Dat was puur egoïsme van ons. We moeten nu ontzettend jammer. Koosje was hét centrale punt. verarmd verder, maar met rijke herinneringen vooral aan Koosje is een moordmens! jouw loyaliteit. Huub Jacobse: Henk VooholT heeft mij ooit de wijsheid Pol de Beer (lid van de BeNeLuxraad): Lieve Koosje, we voorgehouden dat het kerkhof vol ligt met onmisbare zullen je in Den Haag missen, maar ik hoop je nog veel mensen. Hoewel Brussel in België ligt, mogen we toch in Brussel te zien. niet in die samenhang van "kerkhof' spreken. Conclusie: Jan Dirk Blaauw: Charmant, altijd een gewillig.oor, altijd Onmisbare Koosje verlaat de fractie, maar blijft gelukkig bereid om te helpen op moeilijke momenten, ook voor bereikbaar. En overigens ben ik van mening dat haar nieuwelingen die aan komen waaien. rubriek moet blijven. Frit.s Bolkestein: Hoe moet het nu verder met Vrijheid Theo Joekes: Nu gij de ELD gaat dienen en Democratie nu de schrijfster van de meest gelezen blijven wij in Den Haag 'n grienen! , colurn verdwijnt? Kan je dat niet uit Brussel blijven Annelien Kappeyne van de Coppello: Het leven van de voortzetten? VVD-fractie gaat op 1 november 1980 gewoon verder, Reinier Braams: De betrekkelijkheid van zwaarwichtige maar het is nauwelijks voorstelbaar dat dat zal gaan politiek werd door Koosje, voor ons aUen, onderstreept gebeuren zonder de "lief-moederlijke" en "zacht-zuster­ met een glimlach. Bedankt! lijke" opvang van Koosje Bins. Dick Dees: Ik was falikant tegen je vertrek, want je was Wim Keja: Met steun van Koosje stegen we bij de bij ons uniek en onmisbaar, maar ik gun je deze carrière verkiezingen van 16-naar 22 en daarna van 22 naar 28 van hartel zetels. Als we bij de volgende verkiezingen geen 34 zetels Broos van Erp: Je vertrek is heel erg. Verschrikkelijk! Je halen dan is dat een bevestiging van mijn stelling dat was voor ons het symbool van vriendschap en aanhanke- Koosje echt in de fractie niet gemist kan worden.

Koosje Bins v1el bij haar afscheid een onthaal van ongekende afmetingen ten deel. Bij de sprekers natuurlijk Koos R1etkerk, die ha3r hier in .een vurig betoog af schiillt te willen ' houdenvan een greep naar het borrelgarnituur.

16 secretariaat staat nu voor Manneke-Pis. Max Tripels: Als ze er niet was, dan was ze er tóch! Jan van de Ven: Ik gun haar het beste. Het is écht iets voor haar, maar ik zal haar missen! Erica Verkerk-Terpstra: Koosje Binsis een klein wonder. Ik heb haar het SOste telefoontje op een dag horen afhandelen met evenveel persoonlijke warmte als zij elk van ons tegemoet trad als we zomaar evep bij haar kwamen uitpuffen. En als we daarna ons weer weghaast­ ten, riep ze ons vaak na - datgene wat ieder van ons nu tegen haar zal zeggen - "We houden van je!" Jan de Voogd: Met haar verdwijnt een stuk uit mijn politieke ambiance. Wél uit het oog, maar niet uit het hart. Harry Waalkens: Heb meêlij met het fractiesecretariaat, nu Koosje ons verlaten gaat. Wij wensen haar ten Jangen leste Geschenken ontbraken Rudolf de Korte: Koosje is onmisbaar. Ze is als hart van natuurlijk graag het allerbeste. niet bij d1t afscheid: de fractie niet meer uit ons midden weg te denken. Wij wensen Wijsenbeek daarginds een kleurentelevisie geluk met de komst van Koosje Bins. met afstandsbediening van Anneke Krijnen: Koosje is de praatpaal van de fractie de fractie, een volledige geweest. We zullen haar missen, want een nieuwe vind stereo-installatie met alles je zomaar niet. • erop-en eraan van haar Herman Lauxtermann: Ze maakte de indruk dat ze nooit medewerkers op dat fractiesecretarlaat. werkte door haar ontspannen wijze van optreden, maar Koosje, we zullen je ze werkte keihard. Ik zal vooral haar puntige, aparte missen . humor missen. Die is schitterend, kijk maar naar haar Mededeling stukjes in Vrijheid en Democratie. Benoeming campagneleider verkiezingen 1981 Ed Nijpels: Met Koosje gaat het enige rustpunt tussen Het hoofdbestuur heeft in zijn vergadering van 13 al die drukdoende kamerleden weg. Koosje is en blijft een oktober j.l. in deze functie benoemd de heer drs. G. C. 0. schitterend mens! Boosman, Pastoor Buyslaan 21,2242 RJ Wassenaar, tel. Ad Ploeg: "Koosje weg" - dat kán eigenlijk niet. Voordat 01751-18507. het woord ombudsvrouw was uitgevonden, functio­ neerde ze al als zodanig voor de fractie en daarbuiten, Levensbeschrijving gezien de warme gevoelens die iedereen in de Kamer van geboren in 1939, gehuwd, twee kinderen; studeerde links tot rechts voor haar heeft. sociologie te Groningen; is gedurende 11 jaar werkzaam Frits Portheine: Het is zonder meer een verlies. Ze heeft geweest bij een marktonderzoekbureau en geeft nog een uitzonderlijke persoonlijkheid; zeer capabel en steeds enkele lessen reclame bij de Stichting Reclame en sfeerscheppend, met vriendelijkheid en die scherp-ironi­ Marketing; sedert 1 januari 1978 voorlichter van de sche humor die niet iedereen maar ik wél weet te Tweede-Kamerfractie van de VVD. waarderen. Len Rempt: Met Koos gaat een heleboel humor en Taakstelling: warmte weg. We zullen haar hartstikke missen. De heer Boosman coördineert werkzaamheden onder Jaap Scherpenhuizen: . Wat moet ik nou van Koos verantwoordelijkheid van het hoofdbestuur c.q. dagelijks zeggen? Óf je zegt niets óf je schrijft een boek. Je trekt bestuur van de VVD ten behoeve van de campagne voor de verstandkies uit de fractie. Zij gaat weg en het de Tweede-Kamerverkiezing 1981.

(Ven-olg I'GII pagina 15.) van het koolzuurgehalte van de atmosfeer. Als die dat de effecten van bet menselijk handelen op het milieu gevolgen ernstig zijn, sommige ll\llden hebben vrees van zulk een grote schaal kunnen zijn dat maatregelen uitgesproken voor gevolgen voor hun oogsten, dan nodig kunnen zijn. zouden wereldwijde maatregelen moeten worden geno­ De conclusie moet zijn dat de problemen rond het afval men om het gebruik van steenkolen en olie aan normen dat het menselijk handelen met zich meebrengt zeer groot te binden. zijn en dat oplossingen binnen enkele decennia gevonden Zover is het thans nog niet, men hoopt nog ongeveer tien zullen moeten worden, wil de mens het leven op deze jaar de tijd te hebben om het onderzoek voldoende aarde in zijn huidige vorm niet ingrijpend veranderen. grondig te kunnen uitvoeren. Maar het laat ons wel zien

17 ,Minderheidsenquêterecht als politiek strijdmiddel'

door John Vermeuten De VVD-fractie in de Eerste Kamer heeft grote bezwaren enquête is het recht om een onderzoek te houden met tegen het wetsontwerp dat aan éénvijfde van de kamerle­ dwangbevoegdheden. Zelfs is bet mogelijk om een · den (20 %) het recht geeft de Kamer te verplichten een getuige bij weigering te gijzelen." In dit verband wees mr. enquête te houden. Op 11 november a.s. zal de fractie Wiebenga ook op principiële gronden het wetsontwerp dan ook tegen het wetsvoorstel stemmen. De zaak was af. "Het enquêterecht geeft potentieel zware inbreuken dinsdag 28 oktober in de Eerste-Kamer aan de orde op de particuliere levenssfeer van burgers. Het gaat niet ofschoon de stemming niet plaats kon vinden doordat de aan eenvijfde van de parlementsleden dit op te laten minister van Binnenlandse Zaken zich tijdelijk onwel leggen." voelde. In ieder gevalliet VVD-woordvoerder mr. J. G. C. Wiebenga weten dat zijn fractie grote aarzelingen Een beter alternatief is volgens de liberale senator de heeft. Tweede Kamer in haar reglement van orde diverse vormen van onderzoek, met lichtere bevoegdheden, zo Het wetsontwerp maakt deel uit van een aantal nodig bij een minderheidsbesluit, te laten regelen. Leidt grondwetswijzigingen die onlangs in de Tweede Kamer dit niet tot het gewenste resultaat, dan kan de Kamer het aan de orde waren. Pas op het eind van de Tweede­ zware enquêterecht, maar dan bij normale meerderheid Kamerbehandeling werd een amendement van de als sluitstuk toepassen. Hoewel het nog niet met CDA'er Faber ingediend, dat beoogt aan éénvijfde van zekerheid is te zeggen, is het niet uitgesloten dat enkele de Kamerleden het recht te geven de Kamer te CDA-senatoren bij de stemming uit de boot zullen vallen. verplichten een enquête te \Jouden. Dit, terwijl de Raad van State over deze niet geringe wijziging niet is gehoord. CDA-woordvoerder mr. W. F. De Gaay-Fortman liet blijken in ieder geval wel voor te zijn. Dit is in zoverre Mr. Wiebenga wees er in zijn betoog op dat er een groot interessant dat hiervoor in tweede-lezing een twee-derde aantal bezwaren is. Het minderheids-enquêterecht kan meerderheid vereist is. Zelfs als bet wetsvoorstel op 11 gebruikt worden als een politiek strijdmiddel, hetgeen november aangenomen wordt, is het nóg mogelijk dat het kan leiden tot vergroting van het incidenteel handelen. In de tweede keer wordt verworpen. Ovet een jaar ongeveer dit verband sprak hij zelfs van enquête-inflatie, zoals dat moet een volgend kabinet (zoals dat bij grondwetswijzi­ ook het geval is met de moties in de Tweede Kamer. gingen gebruikelijk is) het wetsontwerp opnieuw indie­ nen, waarna een twee-derde meerderbeid vereist is. De (Flora-motica) Bovendien volgt het amendement-Faher eerste lezing is bij normale meerderheid en de stem­ het Westduitse stelsel, doch onvolleqig, omdat een uitslag geeft een indicatie van hetgeen de volgende keer geschillenregeling ontbreekt, waardoor de meerderheid kan geschieden. In dit verband is de uitslag van de dit recht ook kan uithollen. Ook vroeg mr. Wiebenga zich stemmingen op J 1 november bepalend voor de individu­ af waarop de zeer kleine éénvijfde minderheid is ele vrijheid van de burger, waarvoor de VVD-Eerste­ gebaseerd. "Ons grootste bezwaar is niet, dat een kleine Kamer-fractie zich inzette. minderheid zomaar een wapen in handen krijgt, maar • buitengewoon zware bevoegdheden. Het recht van

Cursus volkshuisvestingsbeleid

Cursus: Volkshuisvestingsbeleid maandag 24 november: mevrouw J. P. Hansen-v.d. Organisatie: Provinciale Commissie Vorming en Scho­ Linden, VVD-raadslid te Emmen, tevens statenlid, over: ling (KC Drenthe). "een liberaal volkshuisvestingsbeleid in de gemeente" Plaats: hotel Prakken te Beilen Data: 10, 17 en 24 november 1980 Aanmeldingen met spoed bij de kaderfunctior;taris KC Aanvang: 20.00 uur Drenthe, de ,heer F. Roerig, Westhove 18 te Roden, Kosten: f 25,- inclusief consumpties vergezeld van uw ingevulde betaalkaart of betaalcheque. Ook kunt u het cursusgeld storten op bankrekeningnr. maandag 10 november: L.M. de Beer,lid Tweede Kamer 570829569 bij de ABN te Roden t.n.v. Provinciale voor de VVD, over: "algemene politieke aspecten van het Commissie Vorming en scholing VVD Drenthe, onder volkshuisvestingsbeleid" vermelding van cursus en data: Postgirorekeningnr.van de bank: 802394. maandag J 7 november: T. E. Willems, gedeputeerde voor de VVD in de provincie Drenthe, over: "de rol van de provincie" •

18 Steun aan Teldersstichting 0

Destafvan de Opzenden aan: Prof. Mr. S. M. Teldersstichting. Ant­ 0 Ik ontvang het liefst een accept-girokaart Teldersstichting. V.l.n.r. H. B. Markowski, woordnummer 587, 2500 WB 's-Gravenhage (een post­ prof dr.ir J J.C zegel is niet nodig). 0 Het aangekruiste bedrag stort ik postrekening Voorhoeve, mr. R A. F. 3349769 t.n.v. de Prof. Mr. B. M. Teldersstichting, Verschoor, mevr. 8. Koninginnegracht 55a, 2514 AE 's"-Gravenhage. Bottinga-lindhout, mevr, M C. H van der luur, drs Hierbij geef ik mij op als: A.W. Kröner, drs. P.J. H. 0 donateur à f 25,- per jaar M. LUIJt&n. Afwezig drs. P H. Ik ontvang gratis rapport no .... labohm. 0 abonnee à f 42,50 per jaar (studerenden en scholie­ I ren f 32,50 per jaar) I Ik ontvang graag alle rapporten van 1980 en gratis rapport no .... (t/m 35) I (s.v.p. de door u gewenste mogelijkheid aankruisen)

0 steunabonnee à f 250,- per jaar I Naam: ...... Ik ontvang graag alle rapporten van 1980 en gratis Adres: ...... (de) rapport(en) nr.(s) ...... (t/m 35) I (U kunt een exemplaar bestellen van elk rapport dat I Postcode: ...... U interesseert). I Woonplaats ...... 0 contribuant en schenk de Teldersstichting: f 100,- f 200,- f 300,- I Tel.: ...... f 500,- f ...... , en ontvang graag in de toekomst alle rapporten I Naam studieinstelling: ...... gratis en de· rapporten nr.(s) ...... (t/m 3 7) gratis. I (alleen voor studerenden) (U kunt een exemplaar ontvangen van elk rapport dat U interesseert) I (Handtekening):_

0 Ik wens nadere inlichtingen over de mogelijkheden I voor het doen van een periodieke uitkering of legatering van een bedrag. L

19 Mededelingen van het hoofdbestuur

In Vrijheid en Democratie van 21 oktober jl. is bij de stellen kandidaat voor het ondervoorzitterschap dienen mededelingen van het hoofdbestuur op blz. 16 en 17 per naam, woonplaats, afdeling, een schriftelijke bereid­ abuis de tekst door elkaar geraakt. verklaring de kandidatuur te aanvaarden en een korte Voor de goede orde herplaatsen wij deze mededeüngen levensbeschrijving uiterlijk I maart 1981 te zijn inge­ in de juiste volgorde hieronder: diend bij de algemeen secretaris. Indien de heer J. Kamminga niet tot voorzitter mocht I. A. Kandidaatstelling voor leden van het worden benoemd treedt hij tijdens de 34ste jaarlijkse algemene vergadering periodiek af als ondervoorzitter. d~o r· Zoals in de mededelingen nr. 184 bericht, is de heer 1. Voor de tijdens de 34ste jaarlijkse algemene vergade­ Kamminga herbenoembaar. Het hoofdbestuur heeft hèm ring te vervullen vacature voor het voorzitterschap voor dat geval kandidaat gesteld. wegens het tussentijds aftreden van de heer mr. F. Naast het hoofdbestuur is ook elke ledenvergadering van Korthals Altes heeft het hoofdbestuur krachtens zijn een afdeling krachtens artikel 23.7 van de statuten bevoegdheid vervat in artikel 23.7 van de statuten bevoegd tot het stellen van een kandidaat voor. deze kandidaat gesteld de heer J. Kammingate Groningen. vacature. Van een door een ledenvergadering van een 2. Voor de tijdens de 34ste jaarlijkse algemene vergade­ a(deling gestelde kandidaat dienen naam, woonplaats, ring te vervullen vacature voor het penningmeester­ afdeling, een schriftelijke bereidverklaring de kandida­ schap wegens het periodiek aftreden van de heer tuur te aanvaarden en een korte levensbeschrijving H. J. de Koster heeft het hoofdbestuur krachtens uiterlijk 31 december 1980 ter kennis te worden gebracht voormelde bevoegdheid kandidaat gesteld de heer mr. van de algemeen secretaris. J. de Monchy te Rhoon. 3. Voor de tijdens de 34ste jaarlijkse algemene vergade­ C. Voor de goede orde herinneren wij u eraan dat in de ring nieuw te vervullen functie van secretaris (voor de openvallende plaats van secretaris (voor de voorlichting) internationale contacten) heeft het hoofdbestuur zal worden voorzien door de buitengewone algemene krachtens voormelde bevoegdheid kandidaat gesteld vergadering op vrijdag 20 en zaterdag 21 maart 1981 in de heer A. M. van Bernmelen te 's-Gravenhage. het Cultureel Centrum De Flint te Amersfoort. Zoals gepubliceerd in Vrijheid en Democratie nr. 1236 van 23 Korte levensbeschrijvingen van de drie bovengenoemde september 1980 zijn het hoofdbestuur en elke ledenver­ kandidaten zijn in deze mededelingen opgenomen.*) gadering van een afdeling overeenkomstig artikel 42.5 van het huishoudelijk reglement gedurende de periode 25 Naast het hoofdbestuur is ook elke ledenvergadering van november tot I februari 1981 bevoegd voor de openval­ een afdeling krachtens artikel 23.7 van de statuten lende plaats van secretaris (voor de voorlichting) een bevoegd tot het stellen van een kandidaat voor ·elke kan~!daat te stellen. De gegevens betrefTende deze vacature. kandidaat dienen uiterlijk 31 januari 1981 te zijn Van een door de ledenvergadering van de afdeling ingediend bij de algemeen secretaris. gestelde kandidaat dienen naam, woonplaats, afdeling, een schriftelijke bereidverklaring de kandidatuur te D. In het kort: kandidaten voor de plaatsen van aanvaarden en een korte levensbeschrijving uiterlijk 31 · voorzitter december 1980 ter kennis te worden gebracht van de - ondervoorzitter algemeen secretaris. - penningmeester - secretaris (voor de internationale contacten) B. Indien de heer J. Kamminga te Groningen wordt voor I januari 1981. benoemd tot voorzitter ontstaat een vacature voor het Kandidaten voor de secretaris (voor de voorlichting) ondervoorzitterschap. Voor dat geval kunnen voorwaar­ tussen 25 november 1980 en 1 februari 1981. delijk kandidaten worden gesteld voor het ondervoorzit­ terschap. Het hoofdbestuur deelt volgens artike142.4 van Kandidaten voor het ondervoorzitterschap voor het het huishoudelijk reglement mede dat de algemene geval de heer Kamminga voorzitter wordt tussen 22 vergadering waarin deze opvolging zal worden vooriien, december en 1 maart 1981. zal zijn de 34ste jaarlijkse algemene vergadering op vrijdag 22 en zaterdag 23 mei 1981 in het Nederlands *) Levensbeschrijvingen Congresgebouw te 's-Gravenhage. Het hoofdbestuur en J. Kamminga, Groningen. elke ledenvergadering van een afdeling zijn overeenkom­ - geboren 3 januari 1947, gehuwd, twee kinderen; stig artikel 42.5 van het huishoudelijk reglement gedu­ - opleiding: HBS-A; in 1969 geëdigd als makelaar in rende de periode van 22 december 1980 tot 1 maart 1981 onroerende goederen; bevoegd voor de ingeval van benoeming van de heer - functie: sinds 1969 firmant van een makelaarskantoor; Kamminga tot voorzitter openvallende plaats van onder­ - neven-activiteiten: van 1974-1980 lid van de gemeente- voorzitter een kandidaat te stellen. Van een door een raad van Groningen; sinds 1976 lid van het hoofdbe­ ledenvergadering van een afdeling voorwaardelijk te stuur van de VVD, waarvan m.i.v. 17 november 1979

I

20 ondervoorzitter; van 1978-1980 voorzitter van de - Om bij het herschrijven behulpzaam te zijn is tot lid kamercentrale Groningen van de VVD. van de .commissie benoemd de heer Ph. C. la Chapelle, oud-hoofdredacteur van Vrijheid en Democratie. Mr. J. J: de Monchy, Rhoon. Geboren 1929, gehuwd, drie kinderen. - De herschreven tekst van het Liberaal Manifest zal Na zijn afstuderen in de Juridische Faculteit te Leiden worden gepubliceerd in Vrijheid en Democratie in de . 1 Y2 jaar werkzaam geweest bij de Chase Manhattan zomer van 1981 (na de Tweede-Kamerverkiezingen van Bank te New York, waar hij stages in verschillende 1981). afdelingen heeft doorlopen. Sedert 1960 werkzaam bij M & R. de Monchy N.V. te - Na publikatie zal tot in het vroege najaar van 1981 de Rotterdam: een houdstermaatschappij van een aantal mogelijkheid bestaan om na te gaan of de afdelingen, ondernemerringen in binnen- en buitenland. Thans lid van partijcommissies en bijzondere groepen hun moties en de Raad van Bestuur, speciaal belast met de groepsfinan­ amendementen in voldoende mate verwerkt vinden. ciering en organisatie. Bestuurslid Verbond Nederlandse Daarbij geldt het volgende: Groothandel (Federatieve Werkgeversvereniging). - ten aanzien van moties en amendementen die in de Penningmeester geweest van: bijlage van Vrijheid en Democratie van 20 mei 1980 - NBBS (Leiden) staan afgedrukt hebben alle afdelingen, de par­ tijcommissies en bijzondere groepen een zogenaamd - Koninklijke Nederlandse Alpenvereniging - VVD Kamercentrale Rotterdam "claim-recht", dat wil zeggen de ledenvergaderingen - en diverse kleinere verenigingen. van de afdelingen kunnen verzoeken om een bepaald(e) In VVD-verband belast met organisatie, administratie en motie of amendement (weer) in de algemene vergade­ financieel beleid van het - professioneel bezette - ring te behandelen (voor zover deze/dit niet reeds te secretariaat Rotterdam. Rotterdam of Enschede behandeld en verwerkt is). Dankzij intensieve fund raising campagnes binnen N.B. Voor de bijzondere groepen gehllt dat tot claimen Rotterdam, zowel bij leden als bedrijven en andere bevoegd is het orgaan dat tot amendering bevoegd organisaties, bestaat thans een gezonde financiële basis was; voor dit secretariaat. - ook ten aanzien van de "oude" tekst van het Liberaal Manifest geldt voor de ledenvergaderingen van de A. M. van Bemmelen, 's-Gravenhage. afdelingen, de partijcommissies en bijzondere groepen Geboren 11 november 1930, gehuwd, drie kinderen. e~.n claim-recht (mocht deze tekst bij de herschrijving ZIJD vervallen zonder dat dit voortvloeit uit een door Opl~iding: HBS-B Grotius Lyceum Den Haag; Kon. de algemene vergadering te Rotterdam of Enschede I~st1tuut van de Marine Den Helder. Officier vlieger d1verse squadrons in binnen- en buitenland tot 1973. genomen besluit dan mag de ledenvergadering van de Vervolgens werkzaam bij ministerie van Defensie o.m. afdeling (partijcommissie of bijzondere groep) vragen marinestaf. deze oude tekst als amendement op de herschreven Secretaris kamercentrale Den Haag 1973. tekst te beschouwen); Voorzitter kamercentrale Den Haag 1977-heden. · - niet in de bijlage van Vrijheid en Democratie van 20 Lid Prov. Staten Zuid-Hollánd 1974-heden (vice-voorz. mei 1980 afgedrukte moties en amendementen (de fractie). overige "85 %") kunnen alleen door de indieners worden geclaimd; - er bestaat geen gelegenheid om op de herschreven tekst van het Liberaal Manifest nieuwe moties en/of amen­ 2. Procedure verdere behandeling Liberaal dementen in te dienen. Manifest - De geclaimde moties en amendementen en de De algemene vergadering van de VVD heeft op 6 geclaimde oude tekstdelen zullen (opnieuw) worden september 1980 te Enschede het volgende besloten: gepubliceerd.

- De commissie tot herziening van het beginselprogram - Omstreeks november 1981 zal de definitieve vaststel­ zal op basis van de behandelde moties en amendementen ling van het Liberaal Manifest door de algemene het Liberaal Manifest herschrijven. (In Vrijheid en vergadering geschieden. Democratie van 21 oktober 1980 staan afgedrukt de besluiten die de algemene vergadering heeft genomen met - Het hoofdbestuur zal de termijnen voor het claimen betrekking tot de behandelde moties en amendementen.) van de moties en/of amendementen te zijner tijd Niet behandelde moties en amendementen worden ook vaststellen en uiterlijk tegelijk met de publikatie van het bij de herschrijving betrokken. herziene ontwerp Liberaal Manifest publiceren. - De commissie tot herziening van het beginselprogram is als zodanig met deze herschrijving belast. •

21 Bemiddeling bij AANKOOP en VERKOOP van

WOONHUIZEN -VILLA's­ LANDHUIZEN- GRONDEN­ EN TAXATIES OP SCHOUWEN-DUIVELAND International Secretary Services. Uitzendbureau voor en door secretaressen. De Koepel b.v. Haamstede, Kloqsterweg 98. Tel. 01115- 1224 Kantoren te Den Haag, tel. 070-654900, Lid N.B.M./M .C.C. Tevens gevestigd in Brede en Roosendaal. Rotterdam, tel. 010-136860, Amsterdam, tel. 020-220644.

SPANJE-COSTA BLANCA Morairs Schitterende bungalow met o.a. 3 sl.k.; zwembad; dictrt bij zandstrand. Speciale prijs: DM 85.000,.--. Inl.: Benimo S.A. - Apartado 71 - Be'nisa {Aiicante); in Ned.: Syndicuslaan 4 - 9934 PT Delfzijl. Tel. 05960 - 13B99. n1m neon LICHTREKLAME IN ELKE VORM 020-733928 01621-14939 TE KOOP TE NOORDWIJK v. a stadestraat 215 lissenveld 43 AMSTERDAM RAAMSOONKSVEER Direct aan zee, midden in de duinen gelegen LANDHUIS, 100% privacy. Getaxeerd op f 1.550.000,-. Bod gevraagd. "'Tel. 01719- 11145. Mannen STUDENTENKAMERS UTRECHT hèt Geschenk Te koop in centrum Utrecht studentenhuis met totaal 6, waarvan drie vrije kamers. Prettige sfeer. Goede huuropbrengst. voor uw Vrouw Een welkom geschenk voor Brieven onder nummer WD 936 aan Bureau van Vliet1 B.V., Postbus 20, 2040 AA Zandvoort. iedere vrouw die graag naait. Vele houtsoorten, past daarom in elk interieur.

Aangeboden de grootste en veiligste inflatiebestrijder van nu. Praktisch elke naai­ AMERIKAANS ONROEREND GOED machine kan worden ingebouwd. Voor grote en kleinlil beleggers, afhankelijk van de inleg 50 tot 300 % Geen losse rommel meer op tafel. rendement mogelijk. Direct eigenaar dus zekerheid. Volledige begeleiding bij aankoop en verkoop beheer. U geniet alle voordelen zoals belastingvoordeel, waardestijging, inkomen van huur, etc. etc. Bel voor nadere informatie 072 - 128162.

creatie o recreatie .. recreatie o recr

LOCHEM Wij bieden u gezellige bungalows met alle moderne kom­ Beijer b.v. Meubelimport Antwoordnummer 14 fort in prachtig wandel- en fietsgebied. Ontspanning in de 1130 VB Uchtenvoorde tel. 05443-2166. Achterhoekse bossen met zijn vrije landgoederen en oor­ spronkelijke streekplaatsen. ------~Naam : ...... ~ 'De Witte Berken' - (05730) - 1308. Adres : ...... o Plaats: ...... S: Euthanas~e: werkgroep brengt advies uit aan het hoofdbestuur

door mr. R. Cleton. Een door de partijcommissies voor volksgezondheid en zijn leven wil eindigen. De samenleving dient deze keuze voorzitter van d1 justitie ingestelde werkgroep heeft in juli van dit jaar te respecteren. werkgroep euthanasil advies uitgebracht over het door de VVD in te nemen 2. De werkgroep meent dat het onderscheid tussen standpunt ten aanzien van het vraagstuk van de actieve en passieve euthanasie en dat tussen directe en euthanasie. Het hoofdbestuur heeft dit advies aanvaard indirecte euthanasie niet van principiële betekenis is en en besloten het, tezamen met de door de beide par­ daarom niet relevant is· voor de beantwoording van de tijcommissies gemaakte opmerkingen, te publiceren als vraag in welke gevallen euthanasie toelaatbaar is. discussiestuk. 3. Gestreefd moet worden naar een vervanging van het De discussie over het vraagstuk van de euthanasie is in huidige artikel 293 van het Wetboek van Strafrecht, 1973 in een stroomversnelling geraakt als gevolg van de waarbij euthanasie strafbaar wordt gesteld, door een strafzaak die voor de rechtbank te Leeuwarden diende nieuwe wettelijke regeling. In deze regeling zullen nadere en die leidde tot de veroordeling van een vrouwelijke arts regels moeten worden gegeven omtrent de omstandighe­ die euthanasie had verleend aan haar moeder (het den en voorwaarden waaronder euthanasie toelaatbaar Leeuwarder euthanasieproces). Inmiddels zijn talloze is. De door de wetgever te stellen grenzen mogen echter publikatie& over dit onderwerp verschenen en hebben ook niet verder gaan dan strikt noodzakelijk is in het belang het CDA, de PvdA en de PPR discussienota's over van een goede rechtsorde en een goede rechtsbescher­ euthanasie uitgebracht Op 2 november 1978 aan­ ming van haar burgers. De wetgever zal dus geen vaardde de Tweede Kamer een motie van onze par­ ethische normen mogen opleggen die slechts de opvattin­ tijgenoot Dees, waarbij de regering werd uitgenodigd te gen zijn van een of enkele groepen in onze samenleving bevorderen dat een staatscommissie zal worden ingesteld en die door andere belangrijke groepen niet worden die zal adviseren over een toekomstig regeringsbeleid gedeeld. inzake euthanasie. De staatssecretaris van Volksgezond­ 4. De patiënt moet goed zijn geïnformeerd over zijn heid, mevrouw Veder-Srnit, heeft de Gezondheidsraad toestand en in vrijheid tot een weloverwogen en gevraagd bouwstenen aan te dragen over een taakom­ ondubbelzinnig besluit zijn gekomen. De euthanasie mag schrijving voor de in te stellen staatscommissie. Het alleen worden verleend door of onder verantwoordeliJk­ advies van de werkgroep moet dienen om de discussie heid van een arts. binnen onze partij over het vraagstuk van de euthanasie 5. De werkgroep meent dat euthanasie alleen toelaat­ op gang te brengen, zodat de VVD binnenkort met een baar is als zij door de betrokken patiënt zelf is gevraagd. duidelijke uitspraak zal komen. Ongevraagde euthanasie acht zij ontoelaatbaar. De werkgroep euthanasie komt in haar advies tot de 6. De schriftelijke euthanasieverklaring (ook wellevens­ volgende conclusies en aanbevelingen: testament genoemd) moet worden erkend als een geldige 1. Euthanasie moet in beginsel toelaatbaar worden wilsverklaring van de patiënt omtrent zijn levenseinde, geacht, mits op uitdru~kelijk en weloverwogen verzoek maar mag alleen worden gebruikt in de gevallen, waarin 'van de betrokkene. Deze mening is gebaseerd op het de patiënt blijvend niet meer in staat is zijn wil op een zelfbeschikkingsrecht van de mens over zijn leven en andere manier te verklaren. De verklaring moet worden dood en zijn vrije keuze uit te maken op welke wijze hij opgesteld in de vorm van een notariële akte en uit de inhoud moet ondubbelzinnig blijken in welke gevallen de ondertekenaar van de verklaring euthanasie wenst. De werkgroep beveelt aan dat gestreefd wordt naar een landelijk uniforme tekst voor zo'n verklaring. Vervolg van pagÎIUl 11 7. De werkgroep constateert dat het vraagstuk van de euthanasie raakvlakken vertoont met dat van de hulp bij komst uit Ned.-Indië een gevoel van teleurstelling, verlatenheid en zelfs later, een zelfdoding. Toch ontraadt zij de partij om nu reeds gevoel van miskenning van hun rechten hebben ondergaan. Men ontmoette leegte uitspraken te doen over hulp bij zelfdoding, omdat de i.p.v. interesse, medeleven en betrokkenheid, terwijl ook de oorlog in Ned.-Indië een zelfdodingsproblematiek een veel wijder terrein bestrijkt totale oorlog was. De Jappen waren bovendien sterk ideologisch geïnspireerd. Alle en vele andere aspecten vertoont. Zij meent wel dat Europeanen dienden uit (Oost-)Azië te verdwijnen. Daarom werden niet slechts de nadere bestudering van dit onderwerp zeer gewenst is. militairen, maar alle Nederlandse mannen, vrouwen en kinderen geïnterneerd. Ik 8. De werkgroep meent dat men een arts die principiële vraag mij wel eens af of we ons er wel voldoende van bewust zijn geweest, welke bezwaren heeft tegen euthanasie niet tot verlening van grote gevolgen dit alles voor de landgenoten in Ned.-Indië heeft gehad. Er dient dan euthanasie mag verplichten. Deze arts moet echter wel ook (dat heb ik tijdens het debat uitdrukkelijk vermeld) erkenning te komen van de zijn patiënt in staat stellen een andere arts te vinden die morele betrokkenheid van de Nederlandse regering bij de niet genoten inkomsten daartoe wel bereid is. Dit kan volgens de werkgroep tijdens gevangenschap in Ned.-Indië. inhouden een verplichting tot doorverwijzing. 9. De werkgroep vraagt bijzondere aandacht voor de Het gaat meer dan om het bedrag van f 1500,- alleen, hetgeen ook steeds vanuit stervensbegeleiding die volgens haar een integrerend deel de organisaties is gevraagd. van onze gezondheidszorg zal moeten uitmaken en Er is sprake van een ,,Ereschuld" aan hen die zichjarenlang zo verlaten voelden ..." daarom een veel hogere prioriteit zou moeten krijgen . •

I 23 De buitenshuis werkende ~ geh~wde vrouw

Steeds frequenter wordt zij in discussies genoemd, steeds deeltijdarbeid (DTA) aan te bieden, waardoor meer vaker wordt zij negatief beoordeeld, steeds meer wordt · mensen wot jen betrokken bij eenzelfde hoeveelheid zij in het nauw gedreven: de buitenshuis werkende werk. · . gehuwde vrouw. Uiteraard dient hierbij de keuze-vrijheid geen geweld te Het oordeel over haar is omgekeerd evenredig aan de worden aangedaan. Wij zijn er immers niet op uit om een spanning op de arbeidsmarkt: toen er in de jaren van ieder in een deeltijdbaan onder te brengen. Vrouwen, die economische groei veel werk voorhanden was, bouwde kiezen voor werkzaamheden uitsluitend binnen het deze vrouw dapper mee aan onze welvaart en werd 'huishouden behoren die mogelijkheid te behouden, hiervoor gewaardeerd, maar nu de arbeidsmarkt een terwijl ook de volle dagbaan voor een gehuwde vrouw geheel ander beeld vertoont met te weinig werk voor te niet dient te verdwijnen. veel handen, is zij maar al te vaak het mikpunt van Bovendien is voor ruime invoering van DTA een ongl!zouten kritiek. Toch heeft de vrouw niets anders mentaliteitsverandering noodzakelijk, omdat hierbij in gedaan dan doorgaan met zich. te scholen en te bet gehele arbeidspakket van een echtpaar tevens het door Nel/a Lázár-Schilthuis ontwikkelen en deel te nemen aan het arbeidsprocès. werk binnenshuis dient te worden begrepen, welke laatste Telkens weer wordt zij afgesch,ilderd als c.oncurrente van bezigheden ook tussen de partners verdeeld zullen de kostwinner of nog erger als concurrentie van de worden. Er moet geen situatie ontstaan waarin beiden in werkloze! Veelvuldig krijgt zij het beeld voor ogen DTA werken, maar waarnaast de vrouw het gehele getoverd van dat ene echtpaar waarvan beide partners huishouden verricht, terwijl de man meer tijd voor zijn werken en (veel!!) verdienen, terwijl bij hun buren de bobbies kan vinden. kostwinner niet aan het werk kan komen ondanks Bij het werken in DT A dient de overheid als grootste wanhopige pogingen daartoe. Door een dergelijke voor­ werkgeefster een voortrekkersrol te vervullen. Maar hoe stelling van zaken wordt de buitenshuis werkende is het tot nu toe gesteld met het "voorbeeldige" gedrag gehuwde vrouw a.h.w. een soort schuldgevoel opgedron­ van onze overheid t.a.v. deze problematiek? Uit de gen alsof zij zich eigenlijk behoorde terug te trekken van plannen van bet kabinet tot niet-teruggave van door de de arbeidsmarkt ten gunste van de kostwinner, die niet gehuwde vrouw te veel betaalde AOW-premie blijkt niet aan de slag .kan komen. Het merkwaardige hierbij is, çlat veel goeds. Maar dit feit staat niet op zichzelf, want als diezelfde critici aangeven het toe te juichen, dat meisjes de gehuwde vrouw verdient, valt zij in de hoogste een goede schoolopleiding ontvangen, terwijl ook het belastingschaal en als zij overlijdt krijgen haar man en leren van een vak geen tegenstand ondervindt. Maar zo kinderen geen pensioen uitgekeerd, al heeft zij hiervoor gauw zo'n meisje, dat zich vakkennis eigen maakte (vaak wel de premie betaald. dankzij grote financiële inspanningen v.an overheids­ Bovendien ontvangt een gehuwde vrouw geen WWV, wege) gaat tr.ouwen, dàn plotseling krijgt zij problemen waardoor zij na eèn half jaar werkloosheid geen uitkering en blijken de kaarten ineens geheel anders te liggen. Dit meer ontvangt. geldt niet voor de jonge man met wie zij trouwt: een De vrouw met een gezin zal veelal vervangende arbeids­ gehuwde buitenshuis werkende man vormt geen feno­ kracht moeten zoeken en betalen voor het huishoudelijk meen, dat beducht hoeft te zijn voor kritiek of tegenstand. werk, vooral zolang er nog een chronisch gebrek aan Hierbij zijn duidelijk twee redenaties met elkaar in deeltijdbanen bestaat, waardoor voor haar geen andere conflict: arbeidsverdeling mogelijk is. Deze problemen worden Allen zijn wij het er over eens, dat meisjes een goede vaak afgedaan met een nonchalante opmerking in de opleiding dienen te krijgen waardoor zij zich zelfstandig trant van: "Die problemen maakt zij zelf dan moet zij als onafhankelijke mensen kunnen ontwikkelen, maar maar gewoon thuis blijven!" Maar waar blijft dan deze aan de andere kant houden velen vast aan het vertrouwde vrouw als vrij~ mens, die het recht heeft op inrichting van beeld van de gehuwde vrouw, die thuis blijft en die haar leven, zoals zij dat voor juist en nuttig houdt? eventueel kan kiezen voor het vrijwilligerswerk. (Waarbij Een eerlijker verdeling van zowel de lusten als de lasten men zich kan afvragen hoe groot de vrijwilligheid hierbij van het arbeidsproces dient te worden bewerkstelligd niet dan nog is, want bij een keuze behoort minstens een alleen door bovengenoemd DTA, maar tevens door een tweede mogelijkheid en is die wel aanwezig?) zo ver mogelijk doorgevoerde individualisering van ons belastingstelsel. Pas dan kan er sprake zijn van een werkelijk emancipatoir en modern toekomstgericht be­ Deeltijdarbeid leid, dat ons erop kan doen vertrouwen, dat er ook voor Het ligt echter niet aan de vrouw die haar verworven onze dochters en zoons mogelijkheden zullen zijn tot een kennis en kunde op de arbeidsmarkt aanbiedt, dat die redelijke verdeling van arbeid, verantwoordelijkheid en arbeidsmarkt niet bij machte is dit aanbod te verwerken. beloning. • KopiJ voor deze rubriek zenderraan: Er behoeft geen verandering te komen in de aantallen mevrouw vrouwen en mannen, die willen werken, maar de P. G. Lázár-Schilthuis. arbeidsmarkt zal anders moeten worden ingericht om Brusselsestraat iJS, allen op te kunnen vangen. Er zal een herverdeling van 621 I PD Maas/richt. arbeid moeten worden doorgevoerd door meer werk in Mevrouw Smit-Kroes opent Hans-Wiegel-huis

Twee dilgen lang Van de VVD wordt nogal eens geponeerd dat het een wat verstoorde, ik zei toen, 'mensen, geloof daar toch niet NajQQI'scoriferentie van de conservatieve partij is. Een stigma dat maar al te graag in!' Er was toen een geweldig enthousiasme in de partij, Vrouwen In de VYD in de door de liberale pers wordt opgedrongen. Wie evenwel wat er toe leidde dat we er uiteindelijk 28 kregen. Je moet Blije Wereld te Lunteren. het interview in dit blad met dr. Braams naar aanleiding wel realistisch blijven, want nu zijn er verkiezingsonder­ Onze medewerker John Yermeu/en brengt verslag uit van de innovatie-nota las, weet wel beter. Het kav in dit zoeken en die geven ons nog net géén 28 zetels, hetgeen van het verloop van de verband dan ook geen toeval worden genoemd dat een weer tot gevolg heeft dat er pessimisme in de partij vrijdllgavond. zekere "Reclame-partij" bepaalde frisse ideeën doodleuk rondwaart." In dit verband wijst VoohotTerop dat die 28 In ons volgende blad meer overnam. En wie vrijdag op de najaarsconferentie van de Kamerleden van ons, veel meer invloed hebben, dan alle over de co'lferentie. Vrouwen in de VVD mevrouw N. Smit-Kroes uit "eigen andere tientallen van socialisten en van die "reclame­ werk" hoorde voorlezen kon constateren dat VVD'ers de partij" samen. Verder spreekt hij o.m. over het liberäle blik steeds op de toekomst hebben gericht. De drugsprobleem, in welk verband hij opmerkt, dat met vaderlandse pers, behalve een bekend landelijk och­ grote voortvarendheid wetgeving, analoog aan dekrank­ tendblad, was niet aanwezig zodat haar debuut nauwe­ zinnigenwet, met betrekking tot drugspatiënten, dient te lijks zal worden opgemerkt. Science-fiction-liefhebbers worden gerealiseerd. zouden zich in ieder geval kostelijk vermaakt hebben. Hans · ~egel-· Ul8 Kiezen Later op de avond is het woord aan mevrouw Smit-Kroes In haar inleiding geeft voorzitster Alie van Wijngaarden die "iets" uit eigen werk voorleest. Zij neemt ons even reeds een voorproefje van de door mevrouw Smit-Kroes mee naar het magische jaar 2008 en even krijg ik het geschetste, uiterst-rooskleurige toekomst. "Meer dan ooit gevoel dat ik in een "tijdmachine á la Wells" ben gestapt. is op dit moment een actievç, liberale vrouwenorganisatie Het blijkt namelijk dat we 30 jaar na heden, aanwezig nodig. Vrouwen in de VVD, die op alle terreinen waar zijn in het "Hans-Wiegel" -huis, dat op die dag feestelijk de vrije keuze van de vrouw in het geding komt een wordt geopend en in gebruik zal worden gesteld door de liberaal beleid laten horen. Een heel bewust beleid: samen toch nog jeugdige mevrouw Smit-Kroes. zoeken naar een goede toekomst. Samen kiezen voor die Zij spreekt er haar vreugde over uit dat de VVD het toekomst. Samen verantwoordelijkheid dragen voor die "bezinningscentrum" heeft willen noemen naar de poli­ toekomst. Vrouwen en mannen samen." tiek leider van de VVD, uit die jaren. Ook beveelt zij haar Hierna draagt zij het woord over aan de nu (nog) gehoor aan om de politieke memoires van deze grote burgervader van Utrecht en de toekomstige gedeputeerde staatsman te lezen ofte herlezen. Deze bijeenkomst heeft van Groningen, Vonhoff. volgens haar een extra feestelijk karakter, vanwege het "Ik merk dat bij ons (en helemaal ten onrechte) soms de feit dat de verkiezingen in 2008 voor de liberalen zo neiging bestaat om ons het politiek beeld door onze succesvol zijn geweest. "De Liberale Partij is, zoals u tegenstanders te laten opdringen. Wij geloven soms wat weet, de tweede grote partij geworden en is dat gebleven, de politieke tegenstanders over ons te zeggen hebben. ondanks acht jaar regeringsverantwoordelijkheid. En de Maar, dames en heren", zo vervolgt Vonhoff onverstoor­ Progressieve Partij Nederland (De PPN) is opnieuw naar baar, "dat is hoogst onverstandig! Want, onze politieke de oppositiebanken v~rwezen. Nadat we in de tachtiger tegenstanders weten van ons niet meer dan wij van hen. jaren hebben gezien hóe D'66 van het politieke toneel is Dat is verkeerd. Het beeld wat politieke tegenstanders verdwenen, zien we nu bij deze verkiezingen, hoe de , van je hebben, wordt altijd vertekep.d door datgene wat Christelijke Partij, steeds meer tot een onbelangrijke zij voordelig vinden. Dat doen wij ook. Als wij bijv. splinter is geworden." spreken over de oude heer Drees dan is dat in milde zin. · Dan zeggen we: het is zo'n oude wijze man en hij Ierrukte kreten formuleert zo goed, en hij ziet het allemaal zo goed ... Wij zijn vriendelijk over de heer Drees omdat hij vrij Spreekster vertelt haar gehoor in wat voor geweldige tijd onschadelijk is, maar als hij maar ook "iets" zou zijn, wij anno 2008 eigenlijk leven. Zij roept in herinnering dat zouden wij hem op dezelfde wijze aanvallen zoals we dat in 1997 de markt voor huiscomputers was verzadigd. met de huidige leiders doen. Daarom moeten dat soort "Iedereen beschikte toen immers.reeds over een huisro­ oordelen over politieke tegenstanders wat worden gerela­ bot die alle belangrijke karweitjes, zoals het afwassen, het tiveerd. Je moet over politieke tegenstanders niet té eten klaarmaken en dergelijke, van ons vrouwen over­ onvriendelijk zijn, want op een zeker moment worden ze nam ..." Vanuit de zaal klinken verrukte kreten op ... toch post-actief. U zou u best eens kunnen trainen in Ja, het is een uiterst zonnige maatschappij, waarin we 'vriendelijk' zijn." thans leven. Zo volgt 60 procent van de jeugd het onderwijs per computer en doordat er controle is vanuit Realistisch de school heeft dat de resultaten in belangrijke mate verbeterd. De electronica beheerst het huishouden volko­ "Toen een aantal jaren geleden verkiezingsonderzoeken men, terwijl iedereen rond 1980 nog dacht dat de aangaven dat wij veertig Kamerzetels zouden krijgen, electronica zou beginnen in de fabrieken. behoorde ik tot degenen die de feestvreugde misschien ( e•volg no pagir1a 30)

25 VVD haalt verbeteringen in vermogensbelasting en successierecht binnen

Dankzij een uitstekende samenwerking tussen de liberaal · ting voortaan uit te gaan van een zestiende van 80 % van Door onze medewerker Frits Portheïne en de CDA-er Kees van Dijk zijn door de economische waarde in geval van openbaar bos en Doortje van der Graaf de Tweede Kamer bij een recentelijk behandelde wijzi­ van een zesde van die waarde waar het om niet voor het ging van de Vermogensbelasting en het Successierecht publiek opengesteld natuurschoon gaat. enkele belangrijke verbeteringen aangebracht. De Kamer Ook waar het gaat om de positie van de eigen woning kreeg te oordelen over een aantal kabinetsvoorstellen die in de vermogensbelasting wist Portheïne succes te een verlichting van de vermogensbelasting inhielden, boeken. De premier gaat bij een binnenkort te publiceren waarvoor de financiële middelen gevonden werden nota over de positie van de eigen woning ook de middels een verhoging van het successierecht. De vermogensrechtelijke kant onder de loupe nemen, waar­ operatie moest dus "budgetair neutraal" zijn, zoals zoiets bij een idee van Frits Portheïne en zijn fractiegenoot Pol in Haagse termen heet. Hoewel dit betekende dat aan een de Beer: een peildatum voor de waarde van het huis in zekere lastenverzwaring in het successierecht, vooral bewoonde staat, waar dan de huurverhogingen bij waar het de positie van de neven en nichten betrof, niet opgeteld kunnen worden, terdege in de beschouwing zal te ontkomen viel, hebben de heren Portheïne en Van Dijk worden betrokken. toch een reeks van verbeteringen weten aan te brengen, Als derde winstpunt wist de VVD-fractie een betere waarvan de fmanciële consequenties betrekkelijk gering waardering van landbouwgronden binnen te halen. De zijn. vermogensbelasting was tot nu toe nadelig voor de In de sfeer van de Vermogensbelasting heeft de heer eigenaar van landbouwgrond. Een door de Kamer Portheïne weten te bereiken dat staatssecretaris Van aanvaarde motie van VVD en CDA richt de waardering Amelsvoort (financiën) gaat studeren op een gunstiger van deze gronden meer op rendementsbasis. Een stap in waardering van het bosbezit, een zaak die uit oogpunt de richting van het opheffen van schreinende situaties, van natuurscho_on en natuurbehoud van groot belang waar ook door het landbouwschap sterk voor is gepleit, Frits Portheine kan worden geacht. Portheïne heeft de bewindsman aldus VVD-woordvoerder Portheine. •.. gunstiger waardering van hierbij de suggestie meegegeven in de vermogensbelas- het boabeJit ... Successierecht· geestelijke doorbraak Door het aanvaarden van amendementen van Portheïne en Van Dijk wordt de drempel in het successierecht van 10.000 gulden nu vervangen door een vrijstelling van 30.000 gulden. Bovendien is er een vrijstelling voor schenkingen tijdens het leven tot een bedrag van 25 mille, waarbij de binding met een huwelijk van een van de kinderen is vervallen en thans allerlei doeleinden mogelijk Drukkerij ten brink is een dynamisch zijn, bijvoorbeeld een bedrijfsopvolging. "Een geestelijke bedrijf, dat meegaat met alle vooruitgangen in doorbraak" noemt Portheïne de vrijstelling voor samen­ de grafische wereld. Bij ten brink wordt te allen wonenden die thans in de wet is opgenomen. Tot nog toe tijde creatief gedacht. In de techniek, in de golden alleen vrijstelliQgen voor de huwelijkse staat. De organisatie en in de verkoop. eerste stappen naar het gelijktrekken van gehuwd en ongehuwd samenwonen zijn door dit door CDA ge­ Wellicht een voorsprong voor ten brink; steunde VVD-initiatief gezet. Vanaf het tweede jaar van Uw garantie voor indrukwekkende kwaliteit. samenwonen geldt nu ook voor ongehuwden een vrijstel­ ling die oploopt van 40.00 tot 100.000 gulden in het vijfde jaar. Dan treedt er een parallelliteit in met de gehuwd samenwonenden. offset/o~set-rotatie/boekdruk. Na afloop van de debatten over deze fiscale wijzigingen toonde VVD-woordvoerder Portheine zich een tevreden mens. Niet alleen vanwege de thans op initiatief van de ten brink meppel b.v. regering aangebrachte verbeteringen, zoals een grotere industrieweg 12 oudedagsvrijstelling en een ruimere vrijstelling van 7944 HS meppel vermogensbelasting bij vermogensintering, een ver­ industrieterrein .,oevers" ruimde en verbeterde ondernemingsvrijstelling en andere postbus 64 verbeteringen in deze belastingwetgeving. Tevreden is 7940 AB meppel Portheïne ook over de door de Kamer aangebrachte telefoon 05220-54646 wijzigingen in zowel de vermogensbelasting als het successierecht, waarvan de laatste niet alleen materiële maar ook grote geestelijke betekenis mag worden toegekend. •• ~ernenergie, een zwart-wit discussie?

In Vrijheid en Democratie Het verbaasde mij zeer te moeten vaststellen dat de heer . massatemperatuur ontstaan van 100-150 °C, maar ~an van 23 september JL opnieuw Den Hartog in zijn tweede artikel nauwelijks meer doet minder dan 80 oe (zie Energiespectrum, jan. 1979, blz. een artikel van dr. H. W. den dan zijn eerdere beweringen herhalen en wel opnieuw 20, fig. 6). Hartag over opslag van zonder enige werkelijke bewijsvoering. Hij volstaat met kernsplijtingsafval (KSA) in te verwijzen naar "de discussies, die zich afspeelden • Onbegrijpelijk vind ik, dat de heer Den Hartog zoutkoepels. Op zijn eerdere tijdens het recente congres van geoplogen over opslag opnieuw komt aanzetten met het "ongeluk" bij Hanford, artikel van 11 maartjl. van radio-actief afval", zonder zelfs de publikatie te waar door ontbreken van toezicht gedurende geruime tijd kwam een zeer kritische reactie van ir. J. Hamstra, noemen, waaruit men hiervan kennis zou kunnen nemen. een hoeveelheid hoogactief vloeibaar KSA kon weglek­ 1:vojd Technische Dienst bij De heer den Hartog noemt "de uitgangspunten van het ken, terwijl de heer Hamstra er al op had gewezen, dat het ECN, (22 apriljl.) ICK (Interdepartementale Commissie voor Kernenergie) het niet ·de bedoeling is dat er ooit vloeibaar afval in waarin deze stelde dat bij niet acceptabel" maar vermeldt daarvoor geen enkele Nederlandse zoutkoepels wordt opgeslagen. Het KSA een goed verlopende reden. De op een aantal van zijn beweringen door de heer zal altijd in vaste vorm ons land binnenkomen, na het discussie alle stellingnamen Hamstra geleverde feitelijke kritiek wordt volkomen opwerkingsproces in het buitenland. De insinuatie, dat de door feitelijke gegevens en genegeerd. heer Hamstra de radio-actieve vervuiling door dit bewijsvoeringen ondersteund ongeluk niet zo ernstig zou vinden, mist elke grond en zullen zijn. De heer Hamstra was toen echter van oordeel Teleurstellend is bovendien dus helemaal niet ter zake. dat aan het verhaal van de Ik vind dit allemaal zeer teleurstellend. Zo kan geen · heer Den Harlog .,iedere • De heer Den Hartog maakt op geen enkele wijze basis van bewijsvoering discussie ontstaan, waar de lezer-leek iets van opsteekt, duidelijk waarom het afval terugwinbaar opgeborgen zou ontbrak".Jn deze discussie Zo zaait men slechts verwarring (en de vraag rijst of dat moeten worden, noch waarom proefboringen in zoutkoe­ nu een bijdrage van de heer misschien juist de bedoeling is). De belangrijkste vraag, pels op dit moment "niet opportuun" zouden zijn. A. C. de Goederen in waarop de heer Den Hartog het antwoord schuldig bleef, Boskoop. is deze: Via welke keten van gebeurtenissen kunnen/zul­ • De criteria voor geschiktheid van zoutkoepels voor len de door hem veronderstelde explosies en plotselinge KSA-opslag zijn allerminst "vrij vaag". Men raadplege temperatuurverhogingen door vrijkomen van stralings­ het ICK-rapport van april 1979, blz. 39 en 40. schade-energie de stabiliteit van een zoutkoepel met KSA nadelig beïnvloeden? Ir. Hamstra stelde op grond van • Het KSA zal in de opwerkingsfabriek worden inge­ berekeningen te kunnen aantonen, dat daardoor geen smolten in glas. De roestvast stalen verpakking van de sprake kan zijn van vèranderingen, die een sneller glasblokken is na het plaatsen in de boorgaten niet meer opstijgen van de zoutkoepel kunnen veroorzaken, dan van belang. In de risico-analyse wordt· de opsluitende door de ICK in haar risico-analyse is verondersteld (nl. werking ervan verwaarloosd. Niet duidelijk is dus 2,5 millimeter per jaar, terwijl de gemiddelde snelheid tot waarom "een superieur verpakkingsmateriaal" zou moe­ dusverre slechts 0,055 mm per jaar bedroeg). Zelf wil ik ten worden ontwikkeld, zoals de heer Den Hartog stelt. daaraan toevoegen - maar dit is een lekendenkbeeld, dat ik graag inruil voor een beter, op grond van deskundige • De hooghartige, niet gemotiveerde afwijzing door de argumenten - dat het me toelijkt, dat de verticale heer Den Hartog van het ICK-rapport doet onaange­ stabiliteit van zo'n paddestoelvormige zoutkoepel vrijwel naam aan. Op mij maakte dit rapport met bijlagen de uitsluitend bepaald zal worden door de stabiliteit van de indruk op zeer gewetensvolfe wijze en met grote formaties naast en onder de zoutkoepel en nauwelijks deskundigheid te zijn samengesteld, maar ik ben zelf geen nog door het zout zelf. En die formaties worden in het deskundige en kan. het dus niet echt beoordelen. Om te geheel niet beïnvloed door explosies of temperatuurver­ kunnen vaststellen, dat de wijze van discussiëren, zoals hogingen in het zout. door de heer Den Hartog toegepast, beneden peil is en Verder kan ik me niet voorstellen hoe zo'n explosie- als hoogst onwetenschappelijk, is echter geen specifieke die echt mogelijk zou zijn, wat-door de heer Den Hartog deskundigheid vereist. evenmin aannemelijk is gemaakt - in staat zou kunnen zijn de minstens 200 meter dikke ongestoorde zoutwand Ik hoop dat een eventuele volgende bijdrage van de heer rondom het opslaggebied te doen scheuren, tegen de Den Hartog nu eindelijk eens echte argumenten voor zijn gesteentedruk in van 120 à 250 atmosfeer. Eventuele stellingname zal bevatten. Zonder dat is er slechts sprake scheuren zouden door deze druk trouwens onmiddellijk van papierverspilling. De heer Den Hartog mag er niet weer dichtgedrukt worden, zodat het door de heer Den van uitgaan, dat de lezer louter op zijn gezag dient te Hartog veronderstelde circuleren van grondwater langs vertrouwen. Zijn specifieke deskundigheid op het gebied de opgeborgen vaten hoe dan ook onmogelijk zou zijn. van stralingsschade aan zout lijkt voor de hele problema­ tiek vooralsnog nauwelijks van enige betekenis. In Opmerking tegenstelling tot bijvoorbeeld ir. Hamstra is hij op het Daarnaast heb ik nog de volgende opmerkingen. gebied van kernafvalberging in zoutkoepels evenzeer leek • In de door de heer Hamstra beoogde opbergconfigura­ als ondergetekende. tie (zo'n 600 meter lange boorgaten vanaf een galerij op 600 meter onder het maaiveld) zal niet een hoogste • Mijn opinie is ...

In deu nlbriek pub/iceren Op de eerste plaats heeft Nederland te maken met z.g. wij brie1•en Roept welzijnswerk noden op? "kerntaken". Dat zijn regelingen waaronder de Vere­ van lezers. nigde Staten in oorlogstijd nucleaire projectielen zullen Houd uw bijdrage kort. Liberalen raad ik aan kennis te nemen van het boek: ,,De overdragen aan Nederlandse strijdkrachten, bestemd L>atbevorderteen markt van welzijn en geluk" van de filosoof Hans voor tactische wapensystemen die al in vredestijd onder :melle plaatsing. Achterhuis. Volgens zijn analyse produceert welzijns­ Nederlands beheer zijn. Als voorbeeld het Centrale L>e redactie werk op grote schaal onwelzijn. Kern van zijn betoog: behoudt zich het NAVO-front in West-Europa. Dit front is verdeeld in recht voor stukken het idee dat problemen voor jou opgelost kunnen worden sectoren, waarvoor strijdkrachten van verschillende te bekorten door anderen leidt tot een toenemende vraag naar landen verantwoordelijk zijn. Voor de sectoren van z.g. ofr edactionele wijzigingen hulpverlening. "kernwapenlanden" (Engeland en de Verenigde Staten) aan te brengen. Bij mij rijst de vraag: geldt dit ook niet voor emancipatie­ is het aannemelijk dat zij reeds in vredestijd tactische Zend uw bijdrage werkers? kernwapens in het arsenaal van hun troepen hebben. De naar decentrale redactie Achterhuis beschrijft dat toen Betty Friedan aan het z.g. "niet-kernwapenlanden", België, West-Duitsland en van dit blad: begin van het feminisme in Amerika de huisvrou­ Nederland, hebben regelingen voor kerntaken. Daardoor Bijenmeenr 135, wenkwaal beschreef, miljoenen vrouwen daaraan plotse­ 1218 G K Hib•ersum wordt in oorlogstijd een gesloten en gebalanceerd front ling bleken te lijden. Vraag ik mij op m'n beurt af, is het zonder zwakke plekken verkregen; een eventuele tegen­ Beroep n.a .1•. geweigerde zo abnormaal, dat je wel eens baalt van stofzuigen of ofbekorte artikelen stander moet dus over de gehele breedte van het front' bij de redactieraad, koken? Een facturiste op kantoor baalt ook wel eens van rekening houden met onaangename nucleaire verrassin- . Koninginnegracht 57, de cijfertjes of een tandarts van al die monden. Wat m.i. gen. Kerntaken vereisen dat "niet-kernwapenlanden" 2414 AE 's-Gravenhage echter een bedenkelijke zaak. is, is dat je een leger zich voorbereiden op offensieve nucleaire operaties; een feministen, emancipatiebureaus (vaak niet eens gewenst bijkomend effect is dat deze landen daardoor ook beter door vrouwen in de provincie), emancipatiewerkers (weer worden geprepareerd op de mentale instelling en kennis begeleid door commissies) krijgt die een oplossing nodig voor de defensieve kant van nucleaire oorlogvoe­ suggereren voor echte of gekiweekte kwalen. Gevolg: een ring. Kortom kerntaken zijn onafscheidelijk verbonden heleboel vrouwen wordt ontevredenheid, onzekerheid met de militaire deelname in de NAVO-verdediging van aangepraat, terwijl de emancipatiewerkers ook de banen West-Europa. Afwijzen van deze kerntaken is puur voor vrouwen niet voor het weggeven hebben. Ook zij pacifisme. moeten met de realiteit leven, dat in de periode 1972-'80 Ten tweede is opportuun de .,modernisering van kernwa­ politici de kwartaire sector hebben laten groeien met pens". 240.000 medewerkers en 225.000 arbeidsplaatsen in de Dit project beoogt het t.z.t. plaatsen van 48 middelbare particuliere sector door hoge kosten aan sociale lasten, afstands nucleaire raketten (bereik 2500 km) op Neder­ rente enz. zijn verdwenen. Kortom met de realiteit van lands grondgebied. Deze wapensystemen zullen in elke dag. vredestijd geheel paraat zijn, dus met een druk op de Liberalen moeten waakzaam zijn, dat institutionalisering knop inzetbaar. Een complicatie is dat het door Neder­ de emancipatiewerkers niet dwingt een trein in beweging land bekrachtigde Non Proliferatie Verdrag ons land te zetten, dat niet meer te stoppen is. Een trein die je voert verbiedt kernwapens te verwerven of er geheel of naar een land, waar de vrouw geen keuze meer heeft, gedeeltelijk over te beschikken. Dit betekent dat in ieder maar gedwongen wordt aan het arbeidsproces deel te geval in vredestijd deze 48 raketten onder volledig bevel nemen. Zijn we niet bezig de baby met het vuile waswater van de Verenigde Staten staan. De term "modernisering" weg te gooien? betekent hierin feite een nieuw concept, waarbij in vredestijd een natie op zijn grondgebied gastvrijheid LEONIE RUTIE-OLDENKORTTE, verleent aan een strategisch nucleair wapensysteem van Haaksbergen een andere natie. De vraag is relevant of het aan­ vaardbaar is dat Nederland in een dergelijk geval geen enkele zeggenschap heeft over deze wapens. Is hier Kernwapens sprake van aantasting van de Nederlandse soevereiniteit? Vanuit NAVO-gezichtspunt kan men zich afvragen of De problematiek van kernwapens zal ongetwijfeld een rol zo'n gecompliceerde vermenging. van de belangen van spelen in de komende verkiezingsstrijd. Het par­ twee naties wel de beste oplossing is voor het doelmatig tijstandpunt in deze wordt niet door achtergrond­ en slagvaardig opereren met een dergelijk delicaat informatie ondersteund. In de VVD-informatiemap on­ wapen? Deze serie van vraagtekens wettigt het stellen der het hoofdstuk Defensie wordt het onderwerp niet van een meer omvattende vraag: Is de Nederlandse aangeroerd; het deelcongres Defensie te Heerlen op 10 regering zich bewust van de consequenties van de mei jl. verschafte evenmin wetenswaardigheden op dit modernisering van kernwapens? gebied. Het is mij derhalve als ex-beroepsofficier met ruime ervaring in NAVO-aangelegenheden een behoefte G. J. VAN DE GRIENDT een bijdrage te leveren aan de meningsvorming over de Heeze Nederlandse betrokkenheid bij de kernbewapening. • Als u40 jaar ofjonger bent. .. Vul dan nu de bon in · . voor een uiterst voordelige ~elyO.S+en- ~.i! t~~~~:~!f~~~s~~a~~~:~;,;~· ~~~~~~~:,~e~!~~ev:o~:,~:~;,ie .ll '.N llJ Ziekenfonds. Tal van Ziekenfondsen en en welke risicodekking u kiest, Zlek Instellingen staan achter de VGCN en bepaalt u zelf. De VGCN laat u, als u e ' de kans is zelf.~ groot dat uw Zieken- 40jaar of jonger bent, kiezen uit 6 fonds bij de VGCN i· aangesloten. speciale pakketten. Maar welk pakket Dat betekent dan dat u vaak op hetzelfde u ook kiest, u bent altijd verzekerd e kantoor verzekerd bl1jll. Maar nu als van een uiterst voordelige premie. erze enng particulier. De VGCN premies kunnen elke ver- gelijking doorstaan,dit z[in de pre- VGCN maakt geen winst... mies voor 1981: en dat mer1 I &I Antwoordnummer576. G · M · y · 1k' cl • ONDIRLINUL W.,,IWORUMAA ISCIIAI'I'IJ ~ 3500 VB UTRECHT. ezm: an: ___ jaar. rouw: ___ jaar. Aanta 111 eren:___ 1~ I lRENIUING <, 1/0NDIIIIDSZORU CFNTRUM NLBFRLANIJ U \ ~------~

29 Mutaties

Dagelijkse besturen Kamercentrales: DEN HELDER- H. Vrieze, Molenstraat 3, 1655 KC Sijbekarspel, HELVOIRT - C. B. N. M. Wijffels, St. Nikolastraat 22, 5268 EK tel.: 02299 - 618 (H), (nw. voorz.) Helvoirt, tel.: 04118 - 1220 (H), (nw. secr.)

's-GRAVENHAGE - mr. R. M. Smits, p/a Conradkade 52, HOEVEN- J. H. van Leusden, Amoutlaan 18, 4741 CX Hoeven, 2517 BR 's-Gravenhage, tel.: 070- 464868, (adreswijziging) tel.: 01659-2404 (H). 01608- 34255 (K), (nw. secr.)

Secretarissen Ondercentrales: LEIDERDORP - D. P. Hoogland, Laan van Ouderzorg 50, 2352 HW Leiderdorp, tel.: 071 - 895114 (H), 070- 732137 (K). EDE - drs. J. H. C. Lindhout, Diepenbroeklaan 8, 6711 GN Ede, (nw. secr.) tel.: 08380- 16541 (H). (nw. secr.)

EEMLAND- R. L~ Leeuwenkamp, Verdistrast 147. 3752 WK MAURIK - G. T. Romijn, Wulpstraat 37, 4021 EV Maurik, tel.: Bunschoten, tel.: 03499- 2962 (H). 035-44355 (K). (nw. secr.) 03449 - 21 01 (H). (wnd. secr.)

VENLO - H. A. H. Sterenborg, Raadhuisplein 18, 5981 AT NAALDWIJK - dr. ir. L. S. Spithost, Kleine Woerdlaan 48, Penningen. tel.: 04760- 2841 (H). (nw. secr.) 2671 AS Naaldwijk, tel.: 01740-26044 (H), 01740-26541 (ts. 126) (K), (nw. secr.) WESTERKWARTIER- mw. F. van Kammen-Rosema, Kenwerder­ laan 32, 9883 RJ Oldehove. tel.: 05949-433 (H), (nw. secr.) RAALTE- mw. W. L. van Goinga, Kervel34, 8101 HO Raalte, tel.: 05720 - 6512 (H). (nw. secr.)

Afdelingssecretarissen: SCHOONHOVEN - J. Schouten, R. Kochlaan 16, 2871 LH Schoonhoven, tel.: 01823- 3606 (H), (nw. secr.) ARCEN EN VELDEN/BERGEN-ir. L. A.W. Almkerk, Nieuwe weg 63, 5853 AN Siebengewald, tel.: 08852- 635 (H), (nw. secr.) VLEUTEN-DE MEERN - J. F. K. Kits Nieuwenkamp, Hof ter DE BILT - mw. J. M. van Urk-Lindenbergh, Park Arenberg 16, Weijdeweg 9a, 3451 ST Vleuten, tel.: 03407 - 2112 (H). (wnd. 3731 ES De Bilt, tel.: 030-762626 (H), (nw. secr.) secr.)

EDE - E. Peerbolte, corr. adres: Postbus 337, 16710 BH Ede, VLIJMEN - mw. H. J. M. Smagge-Rouma, Strausslaan 16, (adreswijziging) 5251 HG Vlijmen, tel.: 04108- 3667 (H). (wnd. secr.)

GIESSENBURG- mw. H. J. T. Turnsak-de Rouw, Wilhelminslaan WESTERSCHOUWEN - R. Streng, Grevelingenlaan 44, 15, 3381 BN Giessenburg, tel.: 01845- 2476 (H), (wnd. secr.) 4328 EW Burgh-Haamstede, tel.: 01115- 1649 (H), (nw. secr.) I 's-GRAVENHAGE - mr. R. M. Smits, p/a Conradkade 52, WISCH- A. P.J. Mannaart, Borsche Rieten 34, 7061 ZR Terborg, 2517 BR 's-Gravenhage, tel.: 070-464868, (adreswijziging) tel.: 08350-7851 (Hl. (nw. secr. per 13-10-'80)

GRONINGEN- mw. J. H. Jonker-Wormgoor, p/a Herepoortenmo­ WOGNUM - J. Broersen, Koppenhoeve 44, 1687 VD Wognum, lendrift 28.9711 DG Groningen, tel.: 050- 130160 (H), 05950- tel.: 02297 - 1328 (H), (nw. secr.) 4372 (K), (adreswijziging)

(Vervolg "Niets is minder waar gebleken: het begon in de van pagina 25.) dienstensector en wat we ons vandaag de dag niet realiseren is dat de electronica vandaag ieder huis heeft veroverd." Heeft de vrouw het in 2008 al geweldig vergeleken met de vorige eeuw, ook manlief denkt nog Mededeling vol afschuw aan die donkere, pikzwarte, zeventiger en tachtiger jaren. De redactie en het bestuur van de stichting Dankzij de telecommunicatie en een lijn vanuit de Vrijheid en Democratie achten het niet in overeen­ werkkamer, naar kantoor of fabriek, zijn wij overal, in stemming met de doelstelling van het partij­ binnen- en buitenland, ter land, ter zee en in de lucht orgaan om daarin advertenties op te nemen, aanwezig. Met het oog op de sterk verbeterde positie van waarin politieke doelstellingen worden gepropa­ de vrouw in de 2lste eeuw, die overigens nog steeds voor geerd. verbetering vatbaar is, merkt mevrouw Smit-Kroes op Daarom zullen in het vervolg advertenties als die dat de verkiezingen juist zijn gewonnen omdat de van de OSL-stichtingen, als opgenomen in Vrij­ Liberalen de "niet-gelijke-bedeling" van de vrouw op de heid en Democratie van 21 oktober 1980, worden arbeidsmarkt, en het dwarsbomen van die vrouw in haar geweigerd. opmars naar werk, aan de kaak heeft gesteld. Het hoofdbestuur deelt deze zienswijze. Vol trots vertelt spreekster dan ook over de verworvenhe­ den van de techniek in onze tijd en als zij spreekt over W. J. A. van den Berg, het telefonisch vergaderen, waarbij we elkaar ook algemeen secretaris. kunnen zien, denk ik even aan het museum Catshuis, waar ministers in de vorige eeuw lijfelijk aanwezig moesten zijn . . . •

30 De VVD van A tot Z

Spreekbeurten AMSTELVEEN - Op 24 novambar 20.00 uur. Onderwerp: actuele po­ WO-perspectief voor 1981". apreekt de haar G. W. Keja in het litiek. Oe WALCHEREN - Op 14 novam­ WO-prominenten ontmoetingscentrum. De Bolder, STATENCENTRALE FRANEKER - ber spreekt de haar drs. Ed H. T. M. Gfoenhof 140. Aanvang: 20.00 uur. Op 24 novel'l\ber spreekt de haar J. Nijpals In ,,'t Varaniqingsgabouw" • Op 4 novamber sprl!ll!lkt de hHr Onderwerp: verkiezingsprogram­ Comb6a in het Kath. vereni­ de Zandpunt te Serooskarke. Aan­ drs. G. M. V. van Aardanna ovar ma in het algemaan en het WO­ gingsgebouw te Franeker. Aan­ yang: 20.00 uur. Onderwerp: actu­ algamane politieke zaken in het mediabeleid in het bijzonder. vang: 20.00 uur. Onderwerp: .,De ele politiek. Europa Hotel te Scheveningl!ln voor AMSTERDAM - Op 7 novamber WO in '81 en hoe verder?". WESTERBORK/JOVD MIDDEN­ OA 111 en V. Aanvang: 20.00 uur. apreekt de heer mr. H. Th. M. JOVD 's-GRAVENHAGE - Op 1ll DRENTHE - Op 7 november • Op 7 novamber apreekt de heer Lauxtermann in het Stikkarhuia. novamber spreekt de haar mr. F. spreekt mevr. mr. A. Kappayne van mr. H. E. Koning in gebouw De Aanvang: 19.00 uur. Onderwerp: Portheïne in peviljoan'Haagsch Ge­ de Coppallo in hotel .. Slomp" te Haven, Kerkelijk Centrum Gerefor­ woningbouwproblamatiek. meentemuseum, Com. de Wittln. Westerbork. Aanvang: 20.00 uur. meerde Kerk, lepanieen 9 te APELDOORN - Op 1 decambar 6. Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: Onderwerp: actuele politiek. Alblasserdam. Aanvang: 20.00 uur. vindt ar aan forum plaats tussen de Energiebeleid en belastingfraude. WOERDEN - Op 10 november Onderwerp: a) algemene politiek haren Zeavalking (0'861. De Korte '•GRAVENHAGE OA V - Op 24 spreekt de heer J. M. v.d. Van en daarna b) aspecten provinciale (WOl en voor het CDA een nog novamber spreekt de haar L. M. de tijdens een politiek café in harbarg en gemeentelijke herindaling lalge­ nader bekend te stellen vertegen­ Baar in paviljoen Haagach Ge­ de Schutter, Groenendaal 4. Aan­ meanl. woordiger In hotel De Keizers­ meentemuseum. Com. de Wittln. vang: 21.00 uur. • Op 1 0 novambar apreekt de heer kroon. Aanvang: 20.00 uur. Onder­ 6. Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: OC IJSSELMONDE - Op 10 no­ mr. H. E. Koning in rest. Engals te werp: Is aan regering De problematiek rond de woning­ vember spreekt mevr. drs. N. J. Rotterdam voor de districtcentrale CDANVD/0'66 bespreekbaar? nood. Ginjaar-Maas in zalencantrum St. Rijnmond. Aanvang: 20.00 uur. VROUWEN IN DE WO BEVER­ 's-GRAVENHAGE IV - op 24 no­ Joris, Molendijk 37 te Ridderkerk. Ondarwatp: reorganisatie Bil\nan­ WIJK- Op 4 novambar apreekt de vember spreekt de haar H. P. H. Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: landa bestuur. haar J. dan Ouden in 't Cultureel Waalkans in Prins Tavamus, actuele politiek. • Op 1 0 novambar spreekt de heer Centrum .. De niauwa slof", Aan­ Noordeinde 186. Aanvang: 20.15 ZAANSTAD - Op 24 november mr. J. G. Rietkerk in zalencentrum vang: 20.00 uur. Onderwerp: .. Het uur. Onderwerp: ontwikkelingssa­ spreekt de haar dr. R. W. de Korte Bellevue in de Tuinzaal te Assen. liberalisme in de jaren tachtig, mat menwerking. in hotel de Prins te Waatzaan. Aanvang: 20.00 uur. de klamtoon op het gamHntalijk HAARLEMMERMEER - Op 21 no­ Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: • Op 10 november apreekt mevr. niveau". vember spreekt de haar dra. Ed. H. actuele politiek. drs. N. Smit-Kroaa voor de onder­ BORNE- Op 10 november vindt ar T. M. Nijpals in hotel .. De Beurs", OC ZUID-WEST-SALLAND - Op centrele Vaenkoloniön-Waaterwol• aan forumavond plaats over de Kruisweg te Hoofddorp. Aanvang: 24 novambar spreekt de haar drs. L. de in hotel Vaanlust te Veendam. Nederlandse economie in hotel 't 20.00 uur. Onderwerp: actuele po­ M. L. H. A. Harmans in' hotel Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: Schip. Het forum basteat uit: dr. R • litiek. Balstar, Langstraat 19 te Wijhe. ..Wat ia de rol voor de WO". W. de Korte (WOl. Ir. J. W. ter Hart HUISSEN - Op 27 november Aanvang: 20.00 uur. • Op 1 0 november apreekt de heer IFMEI, dra. H. B. M. v.d. Laan spreekt de haar drs. Ed. H. T. M. ZWEELOO - Op 6 november H. Wiegal voor de kamercentrale (FNV), P. Hazenbosch ICNV)an A. Nijpals in hotel .. De l.aát", Hui• spreekt de heer P. M. Blaauw in Overijsaal in rast. Roelofsen, Goor­ v.d. Hak (PvdA). A11nvang: 20.00 manstraat 32a. Aanvang: 20.00 ,.Hoes van Hol'an". Aanvang: aaweg 22 te Diepenheim. Aan­ uur. uur. Onderwerp: euthanasie en 20.00 uur. Onderwerp: De finan­ vang: 20.00 uur. JOVD DEN BOSCH - Op 22 no­ abortus. clila ontwikkeling in de landbouw. • Op 18 november spreekt de heer vember spreekt de heer dra. Ed. H. NOORDHOLLANDSE WO-VROU­ ZWOLLE- Op 1 decamber spreekt mr. H. E. Koning voor de onder­ T. M. Nijpals op de themadag van WEN - Op 7 novamber apreekt de mevr. E. Verkerk-Tarpatre in ,.het centrale Zuid-West-Salland in rest. de JOVD in cafe ..de Unie" te Dan heer J. 0. Blaauw voor de Noord­ eigen gebouw", Badhuiswal 9. De Wielen te Holten. Aanvang: Bosch. Aanvang: 10.00 uur. Onder­ hollandse WO-vrouwen in het pro­ Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: 20.00 uur. Onderwerp: bagroting werp; Jeugdcriminaliteit. ject Spaarnbarg, wastalaan 80 te actuele politiek. 1981. DINTELOORD - Op 10 novambar Santpoort. Aanvang: 1 0.00 uur. ZWIJNDRECHT- Op 6 novambar • Op 24 november apreekt de heer vindt er aan forum plaats over Onderwerp: defensiePolitiek. spreekt de haar J. 0. de Voogd In J. Kamminga in de boerderij, actuele politiek in hotel .. De LEXMONDNIANEN - Op 24 no­ het Botenhuis van het Devalpavil­ Nieuwe Gouwe Oostzijde te Beurs". Namens de WO zal mevr. vember apreekt de haar J. 0. de joen, Parklaan 1. Aanvang: 20.00 Gouda. Aanvang: 20.00 uur. On­ E. Varkark-Tarpatra zitting namen Voogd in de Chr. gareformaarde uur. Onderwerp: Jeugdwerkloos­ derwerp: algemene POlitiek. in het forum. Aanvang: 20.00 uur. kerk Oe Hoeksteen, Groenekade 7 heid. • Op 1 december apreekt mevr. VROUWEN IN DE WO DOR­ te Vianen. Aanvang: 20.00 uur. JOVD KENNEMERLAND - Op 21 dra. N. Smit-Kroas in .,de Bonke­ Onderwerp: verkiezingsprogram­ DRECHT- Op 7 novamber sprae~ november vindt ar aan forum plaats laar" te Sliedrecht. Aanvang: 20.00 de haar drs. Ed. H.T. M. Nijpals in ma. tussen de haren H. H. Jacobaa uur. Onderwerp: .. De WO, code: de Viaraprong te Dubbeldam tij­ oe OVER-BETUWE- Op 7 novam­ (WO) en R. E. F. M. Nijhof(DS '70) realistisch, redelijk, eerlijk". dens aan politiek café. Aanvang: bar spreek\ de haar drs. D. J. 0. in de Doopsgezinde gemeente van 20.00 uur. Onderwerp: Buiten­ Daas in café 't Centrum, Dorps­ Brachtzaal, Frankestr. 24 te Haar­ landse Werknamara met het accent atraat 17 te Gandt. Aanvang: 20.30 lam. Aanvang: 20.16 uur. Onder­ op .,arbeid". uur. Onderwerp: actuele politiek. werp: algemene politiek. EINDHOVEN - Op 5 novamber PUTTEN - Op 17 novambar spreekt JOVD VECHTSTREEK/LOENEN - radio vindt ar aan forum plaats tussen de de haar A. J. Evenhuis in 't Jeugd­ Op 7 november spreekt de heer dr. partijen WO, CDA, 0'68, PvdA. huis, Kerkstraat 87. Aanvang: R. W. de Korte in café-raat. De PPR georganiseerd door da wark­ 20.00 uur. Onderwerp: .,Decentra­ Nieuwe Brug, Mijniansadijk 1 te • en tv groep Politieke Scholing ta Eindho­ lisatie welzijnabeleid". Loenen a/d Vecht. Aanvang: 20.00 ven in het gebouw G.G. S. G.O. aan VROUWEN IN DE WO VELSEN - uur. Onderwerp: áctuala politiek. de Tassalscbadalaan 2. Aanvang: • Op 24 novambar apreekt de haar LEEUWARo'EN - Op 7 novamber De radio-uitzendingen van de WO 9.30 uur tot 11.30 uur. Ondarwatp: drs. Ed H. T. M. Nijpels in de spreekt de heer A. Ploeg in het zijn op: .. Bezuinigingen". Voor de WO zal Theeschenkerij, Perk Velserbeek . Oranje hotel. Aanvang: 20.00 uur. vrijdag 14 november de haar A. A. M. E. van Erp zitting Aanvang: 20.00 uur. Onderwerp: Onderwerp: ..Wat staat ons te vrijdag 28 november namen in het forum. Het liberalisme en het huwelijk. wachten. Actuele politiek, kamwa- vrijdag 12 december OC FIVELINGO- Op 17 novamber HEILOO- Op 10 november spreekt pens en kernbewapening. e vrijdag 28 december spreekt de haar drs. Ed. H. T. M. de heer H. H. Jacobsa in het Open Hilversum 11, van 18. .60 tot 19.00 Nijpals in het ontmoetingscentrum Huis, Winkelcantrum 't Loo. Aan­ uur. de Molenberg te Delfzijl. Aanvang: vang 20.00 uur. Onderwerp: .. Het

TV-uitzending op 3 december 1980, zendar Nederland 1, 19.60- 20.00 uur.

31 De LOUISA-STATE is een gezinsver­ ZULLEN WIJ vangend internaat waar uw kinde­ UW WIJN EENS ren die zorg ontvangen die opvoe­ ALS U ding tot volwassenheid vereist. OPBERGEN? . Een staf van deskundige medewer­ voor kortere of langere kers is belast met de studiebegelei­ tijd in het buitenland ding van jongelui die VWO. HAVO. Het is omdat u het niet weet, maar moet gaan werken en MAVO of basisonderwijs volgen. wonen. terwijl het belang het hoeft echt niet zo moeilijJ< te zijn Kinderen die voorheen geen Neder­ om in uw bestaande woning alsnog van uw kinderen eist dat zij in Nederland het on­ lands onderwijs hebben gevolgd en een echte (wijn)kelder te laten /of de Nederlandse taal niet machtig derwijs blijven volgen, bouwen. zijn. hebben de bijzondere aandacht van de staf. Een in Frankrijk ontworpen Naast de studie en het .. leren stude­ betonnen systeemkelder voor het OF ALS U ren" geniet persoonlijltheidsvorming veilig opslaan van 1 000 tot 1 800 - in Nederland wonend - de hoogste prioriteit. flessen wijn. Natuurlijk kunnen er door omstandigheden De LOUISA-STATE - gelegen in een bosrijke omgeving - be5chikt over ook andere zaken in worden wordt gedwongen de ruime mogelijkheden voor rekreatie cave harnois opgeborgen. zorg voor uw kinderen tij­ delijk aan anderen over te en sportbeoefening, o.a. door een laten. eigen sportveld. tennisbaan en me­ nagerie Belt u ons eens voor dokumentatie of schrijf e~n briefje. Ook wanneer u al een kelder hebt, kunnen wij uw wijn DANVINDT U opbergen. Speciaal hiervoor hebben wij betonnen in Baarn een goede mo­ wijnvakken ontworpen, die u moeiteloos op elkaar kunt gelijkheid voor het op­ LOUISA-STATE stapelen zonder kit, specie of anderszins. vangen van jongens en meisjes van 6 tot 20 jaar. Gerrit van der Veenlaan 16, Voor de cursus '80-'81 is 3743 ON Baarn, Maison Plus C.V. nog beperkt plaats. telefoon (02154) - 20441

Galjoenstraat 65, Tilburg, tel. 013-433676.

EEN UITGEBREIDE ZIEKTEKOSTENVERZEKERING TEGEN DE LAAGST MOGELIJKE PREMIE NU VOOR IEDEREEN BIJ HET ANKER

Voorschotpremie over 1980 • BON V.V.D. Volwassenen f86,- p.m. Ik wil meer weten over de betrouwbare en betaalbare ziektekostenverzekering van Het Anker. Eerste en tweede kind (t/m 18 jaar) f43,- p.m. Stuur r.1ij vrijblijvend uitvoerige inlichtingen . leder volgend kind f 21,50 p.m. Acceptatiegrens tot 60 jaar. Naam: Termijnbetalingen zonder extra kosten Adres: Postcode/WoonP.""Ia""at""s:'------­ Teletoon: ~~ Leeftijd man: Jr. vrouw: jr. t1 ., Bel Ankel' u.a. Aantal kinderen boven 19 jaar: onder19 j~ ~ Onderlinge Ziektekostenverzekering Maatschappij .,.. r"\... in een ongefrankeerde envelop VERZEKERT ZIEKTEKOSTEN BETROVWBJUlR EN BETAJU.BAJUl • ~ zenden aan: Noorderstationsstraat 53 • ., Bel Anker u.a. 9716 AR GRONINGEN ~ Antwoordnummer 254 Telefoon 050- 717616 9700 VE GRONINGEN

32