50 Jaar Migratie, 50 Jaar Burgerschap
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
9 1 1 969 - 20 GEDEELDE GESCHIEDENIS GEDEELDE MIGRATIE MAROKKAANSE 50 jaar migratie, 50 jaar burgerschap 1 9 1 1 969 - 20 GEDEELDE GESCHIEDENIS GEDEELDE MIGRATIE MAROKKAANSE 9 1 1 969 - 20 COLOFON: Marokkaanse migratie, een gedeelde geschiedenis; 50 jaar migratie, 50 jaar burgerschap Teksten: E.Butter, M. Evers, H. El Kaddouri Vormgeving: Hamid Oujaha Amsterdam, maart 2019 Met dank aan Prins Bernhard Fonds, Mondriaan Fonds en de gemeente Amsterdam. Platforum “Halve eeuw Marokkaanse Migratie, een gedeelde geschiedenis” P/a: Emcemo, Eerste Weteringplantsoen 2c , Amsterdam www.50jaarmigratie.nl facebook.com/50jaarmarrokaansemigratie 2 9 1 1 969 - 20 INHOUDSOPGAVE GESCHIEDENIS GEDEELDE MIGRATIE MAROKKAANSE Voorwoord 4 Burgerschap en minder categoraal beleid 18 Zelforganisaties krijgen het moeilijk 18 50 jaar migratie, 50 jaar beleid in vogelvlucht 5 Emcemo 19 De jaren ’60 en ‘70 5 Integratiebeleid 19 Wervingsakkoorden 5 Spontane migratie 5 De jaren 2000-2010 20 Uit welke delen van Marokko komen ‘Clash of Civilizations’ 20 de Marokkaanse Nederlanders? 6 Integratiebeleid mislukt? 20 Fasen van immigratie 6 Strenger beleid 21 Bij wat voor soort bedrijven werkten Tegengaan van radicalisering 21 de Marokkaanse gastarbeiders? 6 Geert Wilders 21 Huisvesting 7 Gezinsvorming of -hereniging 7 De jaren 2010-2019 22 Vreemdelingenwet en illegalen 8 Wilders en Rutte I 22 Generaal pardon 8 Rutte II 22 Oprotpremie 8 Aanpassing verdrag sociale zekerheid 22 Kerk-Marokkanen 8 De gevolgen van de oorlog in Syrië: radicalisering Marokkaanse zelforganisaties 9 weer op de agenda en vluchtelingen 23 KMAN 9 Tweede proces tegen Geert Wilders 23 Amicales 9 Meer aandacht voor moslimdiscriminatie en Stichtingen Bijstand Buitenlandse Werknemers 10 islamofobie 23 Steuncomités 10 Rutte III 24 Aanzet tot minderhedenbeleid 10 Overzicht coördinerende ministers Media 11 minderhedenbeleid/integratiebeleid 24 Discriminatie en racisme 11 Marokkaanse Nederlanders. De jaren 1980 – 1990 12 Achtergronden en feiten 25 Vrouwenorganisaties – MVVN 12 Inleiding 25 Nieuwe minderhedennota’s 12 Hoeveel Marokkanen wonen er nu in Nederland? 25 Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur (OETC) 13 Eerste en tweede generatie, mannen en vrouwen 26 Samenwerkingsverbanden en Waar wonen de meeste Marokkaanse koepels: het SMT/ SMN 13 Nederlanders? 26 Gebedsruimten 14 Onderwijs: steeds betere onderwijsprestaties 27 Moskeeën en moskeekoepels 14 Sociaaleconomische positie 28 Islamitische omroepen en islamitische Gezondheid 28 samenwerkingsverbanden 15 Discriminatie en racisme 15 Marokkaanse prominenten, bekende Marokkanen 29 De jaren 1990 - 2000 16 Politiek 29 LHBT’ers 16 Auteurs 30 Imazighen 16 Acteurs, (stand up) comedians en theatermakers 30 Aandacht voor criminaliteit onder Andere kunstenaars 31 Marokkaanse jongeren 17 Sporters 31 Hoger opgeleide jongeren 17 En nog vele anderen…. 31 Toenemende polarisatie 18 Gebruikte bronnen en verder lezen 32 3 9 1 1 969 - 20 GEDEELDE GESCHIEDENIS GEDEELDE MIGRATIE MAROKKAANSE VOORWOORD In uw handen ligt de uitgave 50 jaar migratie, 50 hebben moskeeën, culturele verenigingen en scholen jaar geschiedenis. Deze publicatie beschrijft de opgericht om de eigen religie en cultuur hier een Marokkaanse migratie in vogelvlucht en maakt deel plek te geven. Met politieke en maatschappelijke uit van het Landelijk Initiatief “Halve eeuw Marok- organisaties is ook strijd geleverd tegen racisme en kaanse Migratie, een Gedeelde Geschiedenis”. Met discriminatie. een reizende tentoonstelling, een website en de vele In die 50 jaar heeft de Marokkaanse gemeenschap, activiteiten op lokaal en landelijk niveau staan we dit in al haar diversiteit gewerkt aan haar emancipatie jaar stil bij de bijdrage van de eerste generatie en hun en participatie in de Nederlandse samenleving. nakomelingen. Marokkaanse Nederlanders zijn nu zichtbaar in de 50 jaar migratie, 50 jaar geschiedenis van de politiek, sport en in de media etc.... Natuurlijk waren Marokkaanse gemeenschap in Nederland. en zijn er ook problemen en uitdagingen. Er is nog In het begin was het hoofdzakelijk een migratie van steeds veel werk te doen om vorm te geven aan een mannen voor een tijdelijke periode. Inmiddels wonen gezamenlijke toekomst, volwaardig burgerschap en er ongeveer 400.000 Marokkaanse Nederlanders. wederzijdse acceptatie. Het begint wat ons betreft bij Mannen en vrouwen van verschillende generaties, de erkenning van en waardering voor onze gedeelde met verschillende achtergronden en perspectieven. geschiedenis. Ondanks tegenslagen en beperkingen, is de eerste generatie erin geslaagd een beter leven voor zichzelf Met het initiatief “Halve eeuw Marokkaanse Migratie, en voor hun nakomelingen te creëren. een Gedeelde Geschiedenis” hopen wij deze rijke geschiedenis te vertellen, te delen en door te geven. 50 jaar betekent ook een gedeelde geschiedenis. De Wij nodigen iedereen uit de 50-jaar viering aan te Marokkanen van het eerste uur hebben hun best grijpen om inspiratie te halen uit elkaars verhalen. gedaan om bij de Nederlandse samenleving te horen. Kerken, vakbonden, maatschappelijke organisaties, We danken ieder die heeft meegewerkt aan de politieke partijen en werkgevers hebben zich daar ook tentoonstelling, website en deze publicatie, de hard voor ingezet. Honderden vrijwilligers verbonden talrijke supporters -van fondsen tot gemeenten- aan de vele maatschappelijke initiatieven hielpen de voor de geboden steun en medewerking. gastarbeiders bij huisvesting, taal en werk. Namens het Landelijk Initiatief Halve eeuw De Marokkaanse pioniers stonden ook aan de wieg Marokkaanse Migratie, een Gedeelde Geschiedenis bij de opbouw van hun eigen voorzieningen. Zij Abdou Menebhi en Habib el Kaddouri 4 9 1 1 969 - 20 GEDEELDE GESCHIEDENIS GEDEELDE MIGRATIE MAROKKAANSE 50 JAAR MIGRATIE, 50 JAAR BELEID IN VOGELVLUCHT DE JAREN ’60 EN ‘70 Wervingsakkoorden In de naoorlogse jaren van wederopbouw was er in eerste instantie vooral sprake van emigratie uit Over 50 jaar Marokkaanse migratie, de feiten, Nederland. Nederlanders emigreerden in die jaren naar relevante achtergrondinformatie en alle landen als Australië, Nieuw-Zeeland, Canada en de mooie, grappige en ontroerende verhalen zou Verenigde Staten op zoek naar een betere toekomst. je dikke boeken vol kunnen schrijven. Dat is Vanaf eind jaren ’50, begin jaren ’60 ontstond er inmiddels ook al een aantal keer gedaan. Zie in Nederland een gebrek aan arbeidskrachten. Het daarvoor ook de leestips die we geven in de bedrijfsleven ging op zoek naar arbeidskrachten en bijlage. In dit boekje en op de tentoonstelling kreeg hierbij later steun van de overheid. Regeringen kunnen we niet het gehele verhaal vertellen, van VVD en de partijen die later het CDA zouden maar beperken we ons tot het verhaal over 50 vormen (KVP, CHU, ARP) sloten wervingsakkoorden jaar Marokkaanse migratie in vogelvlucht. met Italië en Spanje (1960 en 1961), Portugal (1963), Turkije (1964), Griekenland (1964), Marokko (1969), Het verhaal van de geschiedenis van 50 jaar Joegoslavië (1970) en Tunesië (1970). migratie van Marokkaanse Nederlanders is Op grond van het wervingsverdrag met Marokko verbonden met de wijze waarop zij invulling kwamen er tussen 1969 en 1973 naar schatting 4000 gaven aan hun burgerschap. Belangrijke en personen naar Nederland. bepalende kaders hiervoor kwamen voort uit het Nederlandse minderhedenbeleid-en Spontane migratie later het integratiebeleid, maar ook uit de De gastarbeiders werden niet alleen geworven, maar politieke en maatschappelijke debatten over kwamen ook op eigen houtje (‘spontane migratie’) integratie en discriminatie. Daarom besteden naar Nederland. Een deel van hen kwam al jaren we in dit hoofdstuk ook aan deze onderwerpen voordat het wervingsakkoord werd gesloten. aandacht. Ze verlieten Marokko meestal omdat de economische perspectieven in dat land slecht waren. De werkgevers waren blij met de spontane migratie: het scheelde hen wervingskosten en reiskosten. De arbeiders konden tot halverwege de jaren 60 gemakkelijk een verblijfsvergunning krijgen, ook als ze op eigen houtje 5 waren gekomen. Uit welke delen van Marokko komen de mei 1969 tot 1973) voornamelijk buiten de Rif- 9 1 1 969 - 20 Marokkaanse Nederlanders? provincies werd geworven. Riffijnen kwamen vooral GEDEELDE GESCHIEDENIS GEDEELDE MIGRATIE MAROKKAANSE In 2009 probeerden het Centraal Bureau voor de via tussenpersonen. Statistiek (CBS) en het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) op grond van de Verder kwam 10 procent in deze periode uit elk van beschikbare gegevens in een artikel vast te stellen uit de provincies Al Hoceima en Tetouan, en een kleine welke Marokkaanse regio’s en provincies Nederlandse 5 procent uit de provincie Taza, grotendeels via Marokkanen afkomstig zijn. Ze concludeerden dat Frankrijk. de Noord-Marokkaanse provincies Nador (6,9%), Al In de tweede fase van de immigratie, de fase van Hoceima (5,3%), Tetouan (2,8%) de belangrijkste gezinshereniging, van 1974 tot en met ongeveer herkomstprovincies zijn, gevolgd door Taza (tussen 1989, was het aandeel uit Nador en Al Hoceima groter het Rif-gebergte en Midden-Atlas) en de grote en dat van de stad kleiner. Volgens de onderzoekers steden Ouarzazate, Tanger, Casablanca, Meknes, Fes, komt dit omdat immigranten uit de steden over Marrakech en Rabat. (Zie ook de illustratie hiernaast het algemeen veel eerder tot gezinshereniging van NIDI en CBS). overgingen dan degenen uit Noord- en Oost-Marokko. De immigranten uit de stad waren een stedelijke Kaart van Marokko met belangrijkste herkomstprovincies omgeving gewend en voelden