Uwagi 0 Biostratygrafii Osadow Ordowiku Wschodniej Cz~Sci Obnizenia Podlaskiego
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
K wartalnik Geologiczny, t. 34, nr 4, 1990 r., st!. 585-610 Zdzislaw MODLIN-SKI Uwagi 0 biostratygrafii osadow ordowiku wschodniej cz~sci obnizenia podlaskiego Przedstawiono wyniki badan makrofauny, glownie trylobitow i ramienionogow, stwierdzonej w osadach od arenigu po aszgil we wschodniej cZl(Sci obnii:enia JX>dlaskiego. UsciSlono schemat rozpoziomowania stratygra ficznego osadow wl(glanowo-marglistych ordowiku oraz przedstawiono propozycjl( poziomow biostratygraficz nych na JX>dstawie ttylobitow. WST~P Badania osadow ordowickich wschodniej cz~sci obnizenia podlaskiego rozpocz~to na pocz&:tku lat sZeScdziesi&:tych (E. Tomczykowa, 1962; J. Znosko, 1964). Zaproponowany przez J. Znosk~ '(1964) schemat rozpoziomowania stratygraficznego profilu ordowiku zostal przyj~ty przez wi~kszosc badaczy, a w latach nast~pnych rozwini~ty i potwierdzony badaniami makro- i mikropaleontologicznymi (m. in. W. Bednarczyk, 1966; B. Szymans ki, 1968, 1971, 1973). Materialy do tych badan pochodzily z kilkunastu otworow wiert niczych wykonanych przez Pa6.stwowy Instytut Geologiczny w ramach poszukiwan rud zelaza. Szczeg610wymi badaniami biostratygraficznymi obj~ta zostala niZsza cz~sc profi lu odpowiadaj&:ca osadom od tremadoku po landeil. Pod koniec lat sZeScdziesi&:tych i w latach siedemdziesi&:tych w omawianym regionie uzyskano kilkadziesi&:t nowych pehlordzeniowanych profilow ordowiku. Pochodzily one glownie z prac prowadzonych przez Zaklad Geologii Z16± Rud Metali PIG, wiercenia Stadniki IG 1 i Wrotnow IG 1 prowadzil Zaklad Geologii Regionalnej Obszarow Platfor mowych PIG, a Terespol 1 i Biala Podlaska 2 - Gornictwo Naftowe. Lokalizacj~ wybranych otworow wiertniczych badanego regionu przedstawiono na fig. 1. Ograni~zo- 586 Zdzislaw Modlitiski Bialystok \ 1 ) ( 1 I 1 1 ) ~/ _..... •./ // / ,/ I \ (j) '"-_."~-t ~ . \. ... \ Siedlce 2 \ N \ Biola podlaska / S Fig. 1. Szkic lokalizacji obszaru badan 1-32 - wybrane otwory wiertnicze osil:lgaj!\ce ordowik: 1- Biala Podlaska 2, 2 - Terespoll, 3 - Mielnik IG 1,4 - Stadniki IG 1,5 - Wrotnow IG 1,6 - Bratisk IG 1, 7 - Proniewicze IG 1,8 - Czyze IG 1,9- Warpechy Nowe IG 1, 10 - Zubowo IG 1,11 - Tyniewicze IG 1, 12 - Deniski IG 2, 13 - Tyrczowka IG 1, 14 -'Pawly IG 1, 15 - Troscianica IG 1, 16 - Husaki IG 8, 17 - Husaki IG 7, 18 - Hacki IG 6, 19- Orzechowicze IG 1,20 - Hacki IG 8, 21 - Husald IG 2WD, 22 - Hacld IG 4, 23 - I;Iusald IG 4, 24- Chraboly IG 2, 25- Hacld IG 1, 26 - Hacki IG 2, 27 - Sobotka IG I, 28 - Chraboly IG 4, 29 - Hryniewicze IG 1,30 - Rzepniewo IG 1,31 - Rzepniewo IG 2,32 - Denisld IG 1 Sketch of the localization of the investigated area 1-32 - the chosen boreholes reaching the Ordovician no sit; tu do podania usytuowania jedynie tych otworow, z ktorych pochodz:.t trylobity, ilustrowane na tabl. I-VIII. W potremadockiej serii wt;glanowo-marglistej ordowiku napotykano liczne szcz:.ttki makrofauny glownie trylobitow i ramienionogow. Zidentyfi kowana makrofauna uzupelnila dokumentacjt; paleontologiczn:.t badanych osadow i umoiliwila przedstawienie propozycji poziomow biostratygraficznych na podstawie try lobitow. Przyczynilo sit; to do bardziej szczegolowego rozpoziomowania osadow oraz umoiliwilo pelniejsz:.t kotelacjt; z ordowikiem innych obszarow platformy wschodnioeu ropejskiej. Zasit;gi stratygraficzne zidentyfikowanej fauny tego regionu przedstawiono w tab. 1- 3. Zestawiono je na podstawie publikowanych prac W. Bednarczyka (1966), Z. Modlms kiego (1973), B. Szymatiskiego (1971, 1973), E. Tomczykowej (1964), J. Znoski (1964) oraz nowych oznaczen autora. Na zakollczenie uwag wstt;pnych pragnt; zloiyc najserdeczniejsze podzit;kowania dr E. Barejowej za przekazanie wielu interesuj:.tcych probek do badail oraz Patliom J. Mo drzejewskiej i R. Vfnal za wykonanie fotografii trylobitow. ARENIG I LAN'dIRN I LANDE-;;r KARADOK r ASZGIL ;';. g. W Ii Ii '<I PJ 0 <+ <1>1::1 ::r'1::I 0'1::1 SI::I ci"Q I 0(0 .... f-'o f-'of-'o ~zT ft:io(1)f-' I 01::1 f-''d gS!1 §S! ci" ::s '<: ><f-'o H,p. <1>f-' f-'of-' f-'f-'o f-'of-' '<: O,Uo ci"p. liP. ~~ f-' ..... f-' ..... f-'oO ::S<1> SO"1 0 OQ I Ol ~~ ~ ~ I ci"a Ola ::Sli Ii ;>;' §~ §~ ~~ g.~ ci"ci" .... ;u I OPJ I OQPJ ~ ~ PJ f-'o f-'o 010 P.O ~O f-'oO f-'oO H,O ::So PJ::S 1-j0 ~~ I 'g ~ H, OlCQ .....:::~ PJ I (1)0 ::SO f-'o 'd §~ O~ rj 0' ~~ §~ Olft:i I-j~ I ..... ~ ..... ~ t;~ () f-'o 0 PJ PJ PJ ::SPJ OPJ I ~~ I ~ l>l o P. '0 0 ft:i ..... '>:1 ~ft:i PJ jl) PJ .§ I l>l <+ <+ ci" <+ f-'ci" [I ft:i '0 ft:i <+ ~ f-'o ~ ~ ~ ~~ ci" I <+ I ci" g~ I i PJ Ol Ol Ol g 0l0l § ! Ol~ I ~Ol I ~Ol g I § fY OELAN1) VIRU HARJU Ol -;j Z <+ 0 PJ Ii P. a. I jl) N d !f; :0<: ;t> P<I c., <+ f-'o PJ 0 Ul !f; o I ~ '< PJ ''Y 1-3 '"e« t>j Ul I 0 H 0 ~ I ~ ~ H 2: :0<: t::d I CQ fY <+ 0 0 1::1 ::0 ::0 s;J I ~ :~ I~ ~ I ~tg I~A ti r<l ;t> H s:; § ::r: a C1 H til C1 C1 PJ () () ~ 0 Ul g 1;3 ~ I H, ;:l" ;>;' ::a;; I ~ t>j (!l I ~ I I Q J H f-'o Ii f-'o I I ,(!l ~ () ::> H l>l ::s I I ::s 0 L-l I I I '<: I , I I 1 :3 Pl"'omegal.",, ·"to"'= Tj<lrnvik I Nlleus d: exarmatus Tjernvik I I Hiob. off, '"oa"'a Tj.mv1k I I Plesi omegaiaspis I I I I I ' I Niobe I I I S Megi,t"pi' Umb'ta (Iloook) Cybele bellatula (Dalman) I I I Megalaspides I I I --1 Megistaspis I ............. Cybele I L-- - Panderia ramosa Burton I I r- I I Asaphus I ----+.----~II Panderia ~---+----~--~F----+----1 t-- lllaenus ,sarsi Jaanusson ! I ~ Asanhus, ranleeps DalmanI I t-- Panderia sp. A I I lllaenus ex gr sarsi Jaanusson Megistaspldella I I I I I .....- .....--_ ............. Pseu~oasaphus I I lllaenus ! 1 I I I I I ~ ~: I '" ~ « ~ I f-' o ~ .....0' ;5 I :'I 4 t':> ~ .s~ 0- nlaenus crasslcauda(Wahlenberg) ~ Illaenus aff~ crassicauda (Wahlenberg) s: $J Stenopareia of! glaber (Kjerulf) Ionchodomas rostratus (Sars) Proetus I I I I I Ionchodoma~ I Illaenus c:f! kukersianus Holn Platylichas laxatus (M,:Coy) Chasmops s'P~ B 'Panderia parvula (Holm) I I I I Chasmops T TT~I I nlaenus jevensis Holm I I "'Calymene" I I 8 Platylichas cf! robustus Warburg I I I lllaenus fall ax Holm I I I I I r Chasmopa bucculenta (Sjogren I ~ Cybele aspera Idnnarsson I L...........: Remopleurlde's lat-us granensls Sturmer Remopleurides laevigatua Nlkolalsen ''''''''--f---4 I I I " Isothelus -, I, RemopleurJ.des I--- Chasmops ef. conicophthalma (Angel1n) ........_..... I I I Ohasmops Inge Roomusoks I Chasmops macrourus Sjogren I I Pharostoma oelandletl11l Angel1n I I Trinucleinae gen. et sn. indet. I Chasmops wesenbergensis Schmidt Conolichas cf. elchwaldl (NleszkOlolSk1) I ! I I I I Opsimasaphus I I Chasmops aff. wesenbergensis Schmidt I I Decorproetus solenotus Owen I I L:mchodomas aff. nennatus (La Touche) I I Conolichas I I I Decornroetus I Chasmo'Os I I I Harpidella Chasmons eichwaldl Schmidt I Parillaenus roemeri (Volborth) I I I I Atractopyge r---- Tretasnis seticornis (Hisinger) ------ .., III I Stenopareia linnarssonl (Holm) ~ cr I Parillaenus aff. roemeri (Volborth) (1) I I I Flexycalymene ? III I I I I I Mucronaspis ~ I I I I ARENIG LANWIRN LANDEIL KARADOK ASZGIL '" 0 t:d I I q~~ I I Ol 0 <+ (1)t;j ~t:l o't:l St:l <+0 '00 ~o Ot;j I-'''d <+ tI '< (1)1-' ~z I (1)1-' ~.I-' 0 <J. >< ............ ............,p. 1-' .... ....1-' §~ '< <+p. ~p. ~~ 1-' .... .... 0 I tI (1) ~ ~I 00 ~~ ~ i I ~~ CD S tll1 '0(1) (1)(1) ~ I ~ ~'E1 a'Ei ~'E1 g.'E1 <+<+ .... Ol 00l OQ§ ~ ~ '01-' e!, ......... r.o 0 p.o ~o .... 0 tlo I 'i 0 CD I-' ~OQ OOQ OlOQ ""'0 .... 0 ~o §~I ..... 0' '0 ~~CD '0 I OQ o ..... 0 Ol'i 'i ~~ ~~ ~~ .... ~ ~~ OJOQI .gj .gj tI Ol OOJ >-j I OJ <+'i ~ N 0 p. ~ .... '0 ~'t:1 D> 't:1 ~ OJ OJ tI I N <+ <+ <+ <+ 1-'<+ gl .gj ~ 't:1 <+ '0 ~ .... g g g g gg <+ ct ct I g CD~I c+ OJ I ~ w 6i ~ CD I 01, ~ OELAND til '0 Z VIRU HARJU ct 0 Ol 'i P. P. Ol N 0' I I <+ .... OJ :0; ~ ~ c:.. "d ~ o c: l':'l ~ o ~ ~ :+ t-3 e ~ I E @ ~I ::oJ 'i '< o O ~ .q ~ § f;l Ol () () :I: :» ~t<J H :» I ~ ...., ~ :-; e I ~ ~ ; ~ ..... 'i ..... ~ c: ~ ~ t<J ~ ! H () 0 ~I N tI I H~ tI 0 '< I I I ~Acroth ele ceratopygarum (Brogger) Leptembolon l1ngulaefonnia (Mickwitz) Lingulella cf. lepia (Salter) , cf. uncinata (Pander) N III ~conotL I I ';.[IJ Nanorthis christianiae (Kjerulf) ~. Ranorthis: I , [IJ Paurorthis parva (Pander) 5" Ant1gonambonitea ~ cf. planus costatus Op1 I I1Q ct. tumldla (Pander) I ! ~ I =t Orthls callactie Dalman ~ Skenidlodes I I I =~ I I I Clitambonltes I I ~ Nicolella I I - .- ---, I I e. ~ I ,"'--- ~ Anigonambonites planus (Pander) ::oJ = 1 Progonambonltes inflexus (Pander) lli o· I ....(1) .1 Lagodlella cf. Imbricata Oplk =o ~ I1Q Sowerbyella 1 o o· tI ~ o I (Elchwald) OQ.... I Manni! I IActinomena IDalmanella I I lynx Eichwald I I I I I I Platystrophla I I I Dalmanella wesenbergensls Wysog6rsk1~--+--......j I I I Shampo hiiuensis Opik I Leptaena wes enbergensis Alichova· Platystrophla lutklevichl Allchova ISowerbella raegaverenala Roomusoks I I I Triplesia? ...., Dalmanella estona Wysog6rsk1 I\) 0- (1) I\) L-~--~--L-~---L--~~ __-L __ J- __L-~ __J-~ __-L __ ~ __L- ___~ N Biostratygrafia ordowiku E cZl(sci obnizenia podlasldego 587 BIOSTRATYGRAFIA POTREMADOCKICH OSAD6w ORDOWIKU ARENIG Do arenigu w omawianym regionie zaliczane SC\ dwa ogniwa litostratygraficzne: glau konityt oraz dolomity i wapienie glaukonitowe.