K wartalnik Geologiczny, t. 34, nr 4, 1990 r., st!. 585-610 Zdzislaw MODLIN-SKI Uwagi 0 biostratygrafii osadow ordowiku wschodniej cz~sci obnizenia podlaskiego Przedstawiono wyniki badan makrofauny, glownie trylobitow i ramienionogow, stwierdzonej w osadach od arenigu po aszgil we wschodniej cZl(Sci obnii:enia JX>dlaskiego. UsciSlono schemat rozpoziomowania stratygra­ ficznego osadow wl(glanowo-marglistych ordowiku oraz przedstawiono propozycjl( poziomow biostratygraficz­ nych na JX>dstawie ttylobitow. WST~P Badania osadow ordowickich wschodniej cz~sci obnizenia podlaskiego rozpocz~to na pocz&:tku lat sZeScdziesi&:tych (E. Tomczykowa, 1962; J. Znosko, 1964). Zaproponowany przez J. Znosk~ '(1964) schemat rozpoziomowania stratygraficznego profilu ordowiku zostal przyj~ty przez wi~kszosc badaczy, a w latach nast~pnych rozwini~ty i potwierdzony badaniami makro- i mikropaleontologicznymi (m. in. W. Bednarczyk, 1966; B. Szymans­ ki, 1968, 1971, 1973). Materialy do tych badan pochodzily z kilkunastu otworow wiert­ niczych wykonanych przez Pa6.stwowy Instytut Geologiczny w ramach poszukiwan rud zelaza. Szczeg610wymi badaniami biostratygraficznymi obj~ta zostala niZsza cz~sc profi­ lu odpowiadaj&:ca osadom od tremadoku po landeil. Pod koniec lat sZeScdziesi&:tych i w latach siedemdziesi&:tych w omawianym regionie uzyskano kilkadziesi&:t nowych pehlordzeniowanych profilow ordowiku. Pochodzily one glownie z prac prowadzonych przez Zaklad Geologii Z16± Rud Metali PIG, wiercenia Stadniki IG 1 i Wrotnow IG 1 prowadzil Zaklad Geologii Regionalnej Obszarow Platfor­ mowych PIG, a Terespol 1 i Biala Podlaska 2 - Gornictwo Naftowe. Lokalizacj~ wybranych otworow wiertniczych badanego regionu przedstawiono na fig. 1. Ograni~zo- 586 Zdzislaw Modlitiski Bialystok \ 1 ) ( 1 I 1 1 ) ~/ _..... •./ // / ,/ I \ (j) '"-_."~-t ~ . \. ... \ Siedlce 2 \ N \ Biola podlaska / S Fig. 1. Szkic lokalizacji obszaru badan 1-32 - wybrane otwory wiertnicze osil:lgaj!\ce ordowik: 1- Biala Podlaska 2, 2 - Terespoll, 3 - Mielnik IG 1,4 - Stadniki IG 1,5 - Wrotnow IG 1,6 - Bratisk IG 1, 7 - Proniewicze IG 1,8 - Czyze IG 1,9- Warpechy Nowe IG 1, 10 - Zubowo IG 1,11 - Tyniewicze IG 1, 12 - Deniski IG 2, 13 - Tyrczowka IG 1, 14 -'Pawly IG 1, 15 - Troscianica IG 1, 16 - Husaki IG 8, 17 - Husaki IG 7, 18 - Hacki IG 6, 19- Orzechowicze IG 1,20 - Hacki IG 8, 21 - Husald IG 2WD, 22 - Hacld IG 4, 23 - I;Iusald IG 4, 24- Chraboly IG 2, 25- Hacld IG 1, 26 - Hacki IG 2, 27 - Sobotka IG I, 28 - Chraboly IG 4, 29 - Hryniewicze IG 1,30 - Rzepniewo IG 1,31 - Rzepniewo IG 2,32 - Denisld IG 1 Sketch of the localization of the investigated area 1-32 - the chosen boreholes reaching the Ordovician no sit; tu do podania usytuowania jedynie tych otworow, z ktorych pochodz:.t trylobity, ilustrowane na tabl. I-VIII. W potremadockiej serii wt;glanowo-marglistej ordowiku napotykano liczne szcz:.ttki makrofauny glownie trylobitow i ramienionogow. Zidentyfi­ kowana makrofauna uzupelnila dokumentacjt; paleontologiczn:.t badanych osadow i umoiliwila przedstawienie propozycji poziomow biostratygraficznych na podstawie try­ lobitow. Przyczynilo sit; to do bardziej szczegolowego rozpoziomowania osadow oraz umoiliwilo pelniejsz:.t kotelacjt; z ordowikiem innych obszarow platformy wschodnioeu­ ropejskiej. Zasit;gi stratygraficzne zidentyfikowanej fauny tego regionu przedstawiono w tab. 1- 3. Zestawiono je na podstawie publikowanych prac W. Bednarczyka (1966), Z. Modlms­ kiego (1973), B. Szymatiskiego (1971, 1973), E. Tomczykowej (1964), J. Znoski (1964) oraz nowych oznaczen autora. Na zakollczenie uwag wstt;pnych pragnt; zloiyc najserdeczniejsze podzit;kowania dr E. Barejowej za przekazanie wielu interesuj:.tcych probek do badail oraz Patliom J. Mo­ drzejewskiej i R. Vfnal za wykonanie fotografii trylobitow. ARENIG I LAN'dIRN I LANDE-;;r KARADOK r ASZGIL ;';. g. W Ii Ii '<I PJ 0 <+ <1>1::1 ::r'1::I 0'1::1 SI::I ci"Q I 0(0 .... f-'o f-'of-'o ~zT ft:io(1)f-' I 01::1 f-''d gS!1 §S! ci" ::s '<: ><f-'o H,p. <1>f-' f-'of-' f-'f-'o f-'of-' '<: O,Uo ci"p. liP. ~~ f-' ..... f-' ..... f-'oO ::S<1> SO"1 0 OQ I Ol ~~ ~ ~ I ci"a Ola ::Sli Ii ;>;' §~ §~ ~~ g.~ ci"ci" .... ;u I OPJ I OQPJ ~ ~ PJ f-'o f-'o 010 P.O ~O f-'oO f-'oO H,O ::So PJ::S 1-j0 ~~ I 'g ~ H, OlCQ .....:::~ PJ I (1)0 ::SO f-'o 'd §~ O~ rj 0' ~~ §~ Olft:i I-j~ I ..... ~ ..... ~ t;~ () f-'o 0 PJ PJ PJ ::SPJ OPJ I ~~ I ~ l>l o P. '0 0 ft:i ..... '>:1 ~ft:i PJ jl) PJ .§ I l>l <+ <+ ci" <+ f-'ci" [I ft:i '0 ft:i <+ ~ f-'o ~ ~ ~ ~~ ci" I <+ I ci" g~ I i PJ Ol Ol Ol g 0l0l § ! Ol~ I ~Ol I ~Ol g I § fY OELAN1) VIRU HARJU Ol -;j Z <+ 0 PJ Ii P. a. I jl) N d !f; :0<: ;t> P<I c., <+ f-'o PJ 0 Ul !f; o I ~ '< PJ ''Y 1-3 '"e« t>j Ul I 0 H 0 ~ I ~ ~ H 2: :0<: t::d I CQ fY <+ 0 0 1::1 ::0 ::0 s;J I ~ :~ I~ ~ I ~tg I~A ti r<l ;t> H s:; § ::r: a C1 H til C1 C1 PJ () () ~ 0 Ul g 1;3 ~ I H, ;:l" ;>;' ::a;; I ~ t>j (!l I ~ I I Q J H f-'o Ii f-'o I I ,(!l ~ () ::> H l>l ::s I I ::s 0 L-l I I I '<: I , I I 1 :3 Pl"'omegal.",, ·"to"'= Tj<lrnvik I Nlleus d: exarmatus Tjernvik I I Hiob. off, '"oa"'a Tj.mv1k I I Plesi omegaiaspis I I I I I ' I Niobe I I I S Megi,t"pi' Umb'ta (Iloook) Cybele bellatula (Dalman) I I I Megalaspides I I I --1 Megistaspis I ............. Cybele I L-- - Panderia ramosa Burton I I r- I I Asaphus I ----+.----~II Panderia ~---+----~--~F----+----­1 t-- lllaenus ,sarsi Jaanusson ! I ~ Asanhus, ranleeps DalmanI I t-- Panderia sp. A I I lllaenus ex gr sarsi Jaanusson Megistaspldella I I I I I .....- .....--_ ............. Pseu~oasaphus I I lllaenus ! 1 I I I I I ~ ~: I '" ~ « ~ I f-' o ~ .....0' ;5 I :'I 4 t':> ~ .s~ 0- nlaenus crasslcauda(Wahlenberg) ~ Illaenus aff~ crassicauda (Wahlenberg) s: $J Stenopareia of! glaber (Kjerulf) Ionchodomas rostratus (Sars) Proetus I I I I I Ionchodoma~ I Illaenus c:f! kukersianus Holn Platylichas laxatus (M,:Coy) Chasmops s'P~ B 'Panderia parvula (Holm) I I I I Chasmops T TT~I I nlaenus jevensis Holm I I "'Calymene" I I 8 Platylichas cf! robustus Warburg I I I lllaenus fall ax Holm I I I I I r Chasmopa bucculenta (Sjogren I ~ Cybele aspera Idnnarsson I L...........: Remopleurlde's lat-us granensls Sturmer Remopleurides laevigatua Nlkolalsen ''''''''--f---4 I I I " Isothelus -, I, RemopleurJ.des I--- Chasmops ef. conicophthalma (Angel1n) ........_..... I I I Ohasmops Inge Roomusoks I Chasmops macrourus Sjogren I I Pharostoma oelandletl11l Angel1n I I Trinucleinae gen. et sn. indet. I Chasmops wesenbergensis Schmidt Conolichas cf. elchwaldl (NleszkOlolSk1) I ! I I I I Opsimasaphus I I Chasmops aff. wesenbergensis Schmidt I I Decorproetus solenotus Owen I I L:mchodomas aff. nennatus (La Touche) I I Conolichas I I I Decornroetus I Chasmo'Os I I I Harpidella Chasmons eichwaldl Schmidt I Parillaenus roemeri (Volborth) I I I I Atractopyge r---- Tretasnis seticornis (Hisinger) ------ .., III I Stenopareia linnarssonl (Holm) ~ cr I Parillaenus aff. roemeri (Volborth) (1) I I I Flexycalymene ? III I I I I I Mucronaspis ~ I I I I ARENIG LANWIRN LANDEIL KARADOK ASZGIL '" 0 t:d I I q~~ I I Ol 0 <+ (1)t;j ~t:l o't:l St:l <+0 '00 ~o Ot;j I-'''d <+ tI '< (1)1-' ~z I (1)1-' ~.I-' 0 <J. >< ............ ............,p. 1-' .... ....1-' §~ '< <+p. ~p. ~~ 1-' .... .... 0 I tI (1) ~ ~I 00 ~~ ~ i I ~~ CD S tll1 '0(1) (1)(1) ~ I ~ ~'E1 a'Ei ~'E1 g.'E1 <+<+ .... Ol 00l OQ§ ~ ~ '01-' e!, ......... r.o 0 p.o ~o .... 0 tlo I 'i 0 CD I-' ~OQ OOQ OlOQ ""'0 .... 0 ~o §~I ..... 0' '0 ~~CD '0 I OQ o ..... 0 Ol'i 'i ~~ ~~ ~~ .... ~ ~~ OJOQI .gj .gj tI Ol OOJ >-j I OJ <+'i ~ N 0 p. ~ .... '0 ~'t:1 D> 't:1 ~ OJ OJ tI I N <+ <+ <+ <+ 1-'<+ gl .gj ~ 't:1 <+ '0 ~ .... g g g g gg <+ ct ct I g CD~I c+ OJ I ~ w 6i ~ CD I 01, ~ OELAND til '0 Z VIRU HARJU ct 0 Ol 'i P. P. Ol N 0' I I <+ .... OJ :0; ~ ~ c:.. "d ~ o c: l':'l ~ o ~ ~ :+ t-3 e­ ~ I E @ ~I ::oJ 'i '< o O ~ .q ~ § f;l Ol () () :I: :» ~t<J H :» I ~ ...., ~ :-;­ e I ~ ~ ; ~ ..... 'i ..... ~ c: ~ ~ t<J ~ ! H () 0 ~I N tI I H~ tI 0 '< I I I ~Acroth ele ceratopygarum (Brogger) Leptembolon l1ngulaefonnia (Mickwitz) Lingulella cf. lepia (Salter) , cf. uncinata (Pander) N III ~conotL I I ';.[IJ Nanorthis christianiae (Kjerulf) ~. Ranorthis: I , [IJ Paurorthis parva (Pander) 5" Ant1gonambonitea ~ cf. planus costatus Op1 I I1Q ct. tumldla (Pander) I ! ~ I =t Orthls callactie Dalman ~ Skenidlodes I I I =~ I I I Clitambonltes I I ~ Nicolella I I - .- ---, I I e. ~ I ,"'--- ~ Anigonambonites planus (Pander) ::oJ = 1 Progonambonltes inflexus (Pander) lli o· I ....(1) .1 Lagodlella cf. Imbricata Oplk =o ~ I1Q Sowerbyella 1 o o· tI ~ o I (Elchwald) OQ.... I Manni! I IActinomena IDalmanella I I lynx Eichwald I I I I I I Platystrophla I I I Dalmanella wesenbergensls Wysog6rsk1~--+--......j I I I Shampo hiiuensis Opik I Leptaena wes enbergensis Alichova· Platystrophla lutklevichl Allchova ISowerbella raegaverenala Roomusoks I I I Triplesia? ...., Dalmanella estona Wysog6rsk1 I\) 0- (1) I\) L-~--~--L-~---L--~~ __-L __ J- __L-~ __J-~ __-L __ ~ __L- ___~ N Biostratygrafia ordowiku E cZl(sci obnizenia podlasldego 587 BIOSTRATYGRAFIA POTREMADOCKICH OSAD6w ORDOWIKU ARENIG Do arenigu w omawianym regionie zaliczane SC\ dwa ogniwa litostratygraficzne: glau­ konityt oraz dolomity i wapienie glaukonitowe.