Open Monumentendag Amsterdam 2013 — ›‹ —

4 op stand in de 10 praktische informatie 29 sponsors gouden bocht 26 monumentale activiteiten 29 colofon 10 de monumenten 27 juniorprogramma 30 kaart

26/5 open monumenten dag amsterdam — ›‹ — Van koopmanshuis tot stadspaleis —

De Amsterdammer is smoorverliefd op zijn stad, schreef Tracy Metz onlangs in NRC Handelsblad. Dit willen we graag beamen. Wij zijn èn verliefd èn trots op Amsterdam. Daarom grijpen wij het heugelijke feit dat de grachtengordel 400 jaar bestaat met beide handen aan om vier exclusieve open monumentendagen te organiseren. In maart vertelden we het verhaal over het allereerste begin van de grachtengordel, nu staat de achttiende eeuw centraal. Een tijd van vernieuwingsdrang en enorme rijkdom. Koopmanshuizen werden omgetoverd tot ware stadspaleisjes en tal van nieuwe gebouwen verrezen aan de grachten. Op zondag 26 mei herleven gouden tijden!

Team Open Monumentendag Amsterdam 2013 — ›‹ —

14/7 en 14 & 15/9 | nieuwe panden | nieuwe verhalen | nieuwe activiteiten — ›‹ — Vier 400 jaar grachten met Bureau Monumenten & Archeologie en Stadsarchief Amsterdam.

2 5 respectable living 10 practical information 29 sponsors in the golden bend 26 monumental activities 29 colophon 10 the monuments 27 junior program 30 map

26/5 amsterdam heritage days — ›‹ — From merchant house to city palace —

The city folks of Amsterdam are madly in love with their city. Tracy Metz, a jour- nalist who writes about urban issues, recently made this observation in NRC Handelsblad. We completely agree with her: we are both in love with our city and proud to live here. That's why we celebrate the 400th anniversary of the canal district with four Amsterdam Heritage Days. During each edition, you will get a unique opportunity to visit different special monuments. In March we told the story of the beginning of the canal district; this time, we will focus on the eighteenth century. This was a time of renewal and enormous wealth. Merchant houses were transformed into true city palaces and many new buildings were built along the canals. On Sunday, May 26, these golden times will revive!

Team Amsterdam Heritage Days 2013 — ›‹ —

14/7 and 14 & 15/9 I new buildings I new stories I new activities — ›‹ — Celebrate 400 years of canals with Office for Monuments & Archaeology and Amsterdam City Archives.

3 Gerrit Adriaensz. Berckheyde | collection Rijksmuseum Amsterdam The Golden Bend of the Herengracht | 1671-1672 De Gouden Bocht in de Herengracht | 1671-1672 De Gouden Bocht in de Herengracht Gerrit Adriaensz. Berckheyde | collectie Rijksmuseum Amsterdam Gerrit Adriaensz. Berckheyde op stand in de gouden bocht — ›‹ — De Gouden Bocht was, is en zal altijd het meest prestigieuze stuk van de grachtengordel zijn. Dit stukje Herengracht tussen Leidsestraat en Vijzel- straat is bebouwd met de mooiste en rijkste panden van Amsterdam: de top van de Amsterdamse grachtenpanden staat hier. Vandaar de naam Gouden Bocht. Het is niet alles goud wat er blinkt, maar het heeft wel goud gekost!

— Pieter Vlaardingerbroek —

De eerste bouwkavels aan de Gouden Bocht werden in 1665 gekocht door de belangrijkste leden van de Amsterdamse stadsregering of door rijke kooplieden die over de hele wereld handel dreven. Velen lieten hier huizen bouwen door belangrijke architecten zoals Philips Vingboons, Adriaen Dortsman en Daniël Stalpaert. Anderen gaven de voorkeur aan een ontwerp van een aannemer. Er

4 Anthony Ziesenis | photo Pieter Vlaardingerbroek Stuccorelief at Herengracht 452 | 1767 Stucwerkreliëf in Herengracht 452 | 1767 in Herengracht Stucwerkreliëf Anthony Ziesenis | foto Pieter Vlaardingerbroek

respectable living in the golden bend — ›‹ — The Golden Bend was, is, and always will be the most prestigious part of the canal district. This part of Herengracht, between Leidsestraat and Vijzelstraat, is surrounded by the finest and richest houses of Amsterdam; the most prestigious of the Amsterdam canal houses is located here. Hence the name Golden Bend. It is not all gold that glitters, but it did cost gold to build it!

— Pieter Vlaardingerbroek —

The first lots in the Golden Bend were purchased in 1665 by key members of the Amsterdam city government or by wealthy merchants who traded throughout the world. Many had built houses by leading architects, such as Philips Vingboons, Adriaen Dortsman and Daniël Stalpaert. Others preferred the design of a contractor. There was a great variety in architecture, ranging

5 was een grote afwisseling in architectuur, variërend van panden met pilasters en frontons (platte zuilen en een driehoekige gevelbeëindiging), waarboven hoge daken waren aangebracht, tot panden met strakke natuurstenen gevels, waarbij een balustrade het zicht ontnam op de lage daken erachter. Panden met de karakteristieke Amsterdamse stoepen die toegang gaven tot de hoofdverdieping, maar ook panden die op straatniveau een ingang hadden. Uitbundige architectuur treft men hier niet aan. Voornaam en deftig was het doel.

In de achttiende eeuw was de mode sterk veranderd ten opzichte van de zeventiende eeuw. De deftige klassieke stijl maakte plaats voor een verfijnde stijl waarin het ornament een belangrijke rol speelde. Veel huiseigenaren probeerden hun zeventiende-eeuwse huis bij de tijd te brengen door cosmetische veranderingen. Zij lieten hun zeventiende-eeuwse gevels voorzien van een nieuwe bekroning, zoals het geval is bij Huis De Vicq 08 . Andere eigenaren gingen radicaler te werk en lieten een hele nieuwe voorgevel optrekken. De eigenaar van Herengracht 448 (Huis Van Lennep 10 ) liet de architect Liborius Druck uit België komen om een hypermoderne gevel te laten bouwen, zoals die ook in Brussel en Parijs verrezen. De invloed van Parijs blijkt ook uit de gevels van Herengracht 493 en Herengracht 503, waarvan de details overgenomen zijn uit Franse architectuurboeken.

In het interieur was de vernieuwingsdrang nog groter. De zware rijkdom van het zeventiende-eeuwse interieur met de houten plafonds met schilderstukken verdween achter sierlijk stucwerk, wat de huizen veel lichter maakte. Galante conversatie en comfort zijn de steekwoorden voor de achttiende eeuw. Onder invloed van de uit Frankrijk gevluchte architect Daniël Marot veranderde menig grachtenpand in een Frans aandoend paleisje. Het integrale ontwerp waarbij alle onderdelen en vormen op elkaar werden afgestemd, deed zijn intrede. De constructie van het pand werd geheel weggewerkt door dikke lagen stucwerk in weelderige vormen. In Herengracht 548 (Waldorf Astoria 06 ) is dit samen- spel van stucwerk en houtsnijwerk tot een hoogtepunt gebracht in één van de meest indrukwekkende trappenhuizen van Amsterdam (1744). De zeventiende-eeuwse Hollandse soberheid was nu definitief ingeruild voor de wufte rijkdom van de internationale beau monde. De vernieuwingsdrang is in alle huizen doorgedrongen. Zowel grote als kleine panden werden ingrijpend verbouwd. Herengracht 452 (Huis Goudstikker 11 ) kreeg in 1767 een prachtige rococo- kamer, die vermoedelijk door Anthony Ziesenis is gemaakt. De grillige vormen van de natuur waren de belangrijkste inspiratievormen voor de rococo. De stijl heeft ongeveer dertig jaar gebloeid, om vervolgens rond 1770 plaats te maken voor het neoclassicisme, een symmetrische stijl die sterk teruggreep op de klassieke oudheid. Van deze stijl zijn prachtige voorbeelden te vinden in Heren- gracht 450, dat rond 1780 voor het echtpaar Hooft-Geelvinck werd verbouwd. De gegroefde voorgevel uit 1671 was ook in 1780 nog modern, maar de ruimten

6 from houses with pilasters and pediments (flat columns and a triangular gable end) and high roofs, to buildings with sleek stone façades, with a balustrade depriving the view on the lower roofs behind it. These were properties with the characteristic Amsterdam flight of steps that gave access to the main floor, but also buildings that had a street-level entrance. One will not find exuberant architecture here. The goal was distinction and stateliness.

In the eighteenth century, fashion had changed significantly compared to the seventeenth century. The distinguished classical style gave way to a refined style in which ornament played an important role. Many homeowners tried to modernize their seventeenth-century homes with cosmetic changes. They had their seventeenth-century façades brought upto date by adding a new crown as is the case in Herengracht 476 (House De Vicq 08 ). Other owners took more radical steps and had a whole new façade built. The owner of Herengracht 448 (House Van Lennep 10 ) had requested architect Liborius Druck from Belgium to come and build the cutting edge façade, similar houses in Brussels and Paris. The influence of Paris is also evident from the façades of Herengracht 493 and 503, in which the details have been taken from French architecture books.

Regarding the interior design, the urge to innovate was even greater. The heavy richness of the seventeenth-century interior with wooden ceilings with paintings disappeared behind ornate stucco, which made the houses much brighter. Courteous conversations and comfort are the keywords for the eighteenth century. Under the influence of French refugee architect Daniël Marot, many canal houses changed into small French-looking palaces with an integral design. The construction of the building was completely hidden by thick layers of stucco. A wonderful synthesis between stucco and wood- carving can be found in the glorious staircase of Herengracht 548 (Waldorf Astoria 06 ). The seventeenth century Dutch frugality was now finally ex- changed for the frivolous wealth of the international glitterati. The desire for innovation had penetrated into all homes. Both large and small buildings were drastically renovated. A magnificent rococo room was added to Herengracht 452 (House Goudstikker 11 ) in 1767, presumably designed by Anthony Ziesenis. The whimsical shapes of nature were the main inspiration for the rococo. The style has flourished for about thirty years, and had to make way in around 1770 for neoclassicism, a symmetrical style with strong ties to the classical era. Many wonderful examples of this style can be found at Herengracht 450, which was renovated for the couple Hooft-Geelvinck in around 1780. The rusticated stone façade dates back to 1671 and was still considered modern back in 1780, but the rooms were not. The newly furnished rooms were inspired by the rich interiors of Brussels and Paris. The same ap-

7 binnen niet meer. De nieuw ingerichte kamers sloten aan op de rijke interieurs in Brussel en Parijs. Hetzelfde geldt voor het eerder genoemde Herengracht 448, dat in 1790 een hypermoderne zaal kreeg. Adriaan de Lelie maakte een schildering in 'Wedgwoodstijl' die sterk beïnvloed was door archeologische vondsten in Pompeï en Rome. Zo zien we in de typisch Amsterdamse grachtengordel in- vloeden uit heel Europa en uit alle tijden van de geschiedenis. Dit past ook heel goed bij de kosmopolitische Amsterdammers van die tijd, die bereisd waren en in Parijs en Rome inspiratie opdeden voor hun huizen aan de Gouden Bocht.

Gelukkig dachten de rijken niet alleen aan zichzelf. Net als nu, konden goe- de doelen vroeger rekenen op brede steun onder de bevolking. Kerken en persoonlijke initiatieven hebben ertoe geleid dat met name ten oosten van de Amstel vele gebouwen zijn opgetrokken, waar zorg werd geboden aan minder bedeelde Amsterdammers. Het begon met het Oude Vrouwen (en Mannen) Huis in 1681, thans de Hermitage. In de achttiende eeuw volgden meer instel- lingen. Het kinderloos gestorven echtpaar Corver-Trip liet een groot kapitaal na, waardoor in 1723 het Corvershof 04 in gebruik kon worden genomen. Dit hof voor oudere hervormde echtparen kreeg een bijzonder uiterlijk door het beeldhouwwerk in de gevel, waardoor het bijna een paleisje is geworden. In 1769 verrees het Luthers Diaconiehuis (Wittenberg), dat met zijn statige gevel de gracht domineert. Het Occo Hofje 02 (1774) was een stichting van Cornelia Occo, een rijke rooms-katholieke vrouw die uit een oude Amsterdamse familie stamde. In de regentenkamer van het statige hofje is een schouw toegepast die direct uit Italië lijkt te zijn geïmporteerd. In 1779 bouwde de stad het Nieuwe Werkhuis (Dr. Sarphatihuis 01 ), waar armen en kleine criminelen perspectief op een betere toekomst geboden kregen. Dit majestueuze gebouw kreeg zelfs een gebeeldhouwd fronton, zoals ook het stadhuis (Paleis op de Dam) had. Zo kregen ook de armen hun eigen paleizen aan de Amsterdamse grachten.

Herengracht 556 t/m 534 | circa 1768 | Caspar Philips Jacobszoon | Stadsarchief Amsterdam

8 plies to the aforementioned Herengracht 448, where an ultramodern hall was built in 1790. Adriaan de Lelie made a painting in 'Wedgwood Style', which was strongly influenced by archaeological finds in Pompeii and Rome. Thus we see in the characteristic Amsterdam canal district influences from all over Europe and throughout many periods of history. This fits nicely with the cosmopolitan Amsterdam citizens of that time, who had travelled to Paris and Rome, and gained inspiration for their homes along the Golden Bend.

Fortunately, the rich did not only think of themselves as charities were widely supported by the people. Churches and personal initiatives had led to the construction of new buildings, particularly east of the Amstel river, where care was given to underprivileged Amsterdam citizens. It started with the Nursing Home for the Elderly (initially only for women, later also for men) in 1681, now known as the Hermitage. In the eighteenth century, more institu- tions followed suit. The childless couple Corver-Trip left behind a large for- tune, which made it possible to put the Corvershof 04 into use in 1723. This courtyard, specially reformed for older couples, received a special exterior design through its façade sculpture, making it almost a small palace. In 1769, the Lutheran Parish Orphanage (Wittenberg) was built, dominating the canal skyline with its stately façade. The Occo Hofje 02 (1774) was a foundation of Cornelia Occo, a wealthy Roman Catholic woman, who came from an old Amsterdam family. The regent room of the stately courtyard features a fireplace that seems to be imported straight out of Italy. In 1779, the city built the New Workhouse (Dr. Sarphatihome 01 ), a place that offered the poor and petty criminals a chance for a better future. This majestic building even got a carved pediment, similar to the town hall (Royal Palace). As a conclusion one could say that even the poor got their own palaces along the canals of Amsterdam.

Herengracht 556 t/m 534 | around 1768 | Caspar Philips Jacobszoon | Amsterdam City Archives

9 de monumenten the monuments — ›‹ — Praktische informatie Practical information — — centraal informatiepunt | De Bazel 15 central information point | De Bazel 15 Vijzelstraat 32 | zo 26/5 | 09.00-17.00 u Vijzelstraat 32 | su 26/5 | 9.00-17.00 Haal hier het programmaboekje en de Here you can pick up your program gereserveerde kaartjes op. Amsterdamse and pre-booked tickets. There will be a monumentenorganisaties presenteren presentation about Amsterdam heritage zich hier tussen 13.00-16.00 u. organizations from 13.00-16.00.

gratis | beperkte toegang free access | limited capacity Alle deelnemende monumenten zijn van All participating monuments can 10.00-17.00 u gratis te bezoeken. Echter be visited for free from 10.00-17.00. vanwege de beperkte publiekscapaciteit However, due to limited capacity, zijn alleen via reservering toegankelijk: a reservation is necessary for: Andaz Hotel 14 | Waterwandeling Andaz Hotel 14 | Water Walk (p.27) (p.27) | De Langste Gracht (p.28). & The Longest Canal (p.28). Tickets Kaartjes uitsluitend online reserveren are exclusively bookable online from van 13/5-20/5 via www.amsterdam.nl/ 13/5-20/5 on www.amsterdam.nl/ openmonumentendag. openmonumentendag.

gereserveerde kaartjes ophalen collecting your tickets in De Bazel 15 | Vijzelstraat 32 at De Bazel 15 | Vijzelstraat 32 vr 24/5 10.00-12.00 u fr 24/5 10.00-12.00 za 25/5 12.00-14.00 u sa 25/5 12.00-14.00 zo 26/5 09.00-11.00 u su 26/5 09.00-11.00

engelse rondleidingen english guided tours In elk monument is een In every monument is an engelse rondleider beschikbaar. english speaking guide available.

Blijf op de hoogte via onze Stay tuned and subscribe to our nieuwsbrief, Facebook of Twitter. newsletter, Facebook, or Twitter. www.amsterdam.nl/openmonumentendag www.iamsterdam.com/heritagedays

10 Dr. Sarphatihuis 01 Dr. Sarphatihome

Roetersstraat 2 10.00-17.00 u www.amsta.nl

Het huidige verzorgingshuis werd als het Nieuwe Werkhuis in te zien 1782 op het Roeterseiland gebouwd. Het ontwerp is van atrium Abraham van der Hart. Het was de opvolger van het Willige trappenhuis Rasphuis en Spinhuis en had als doel bedelarij en landloperij regentenkamer te bestrijden door tewerkstelling en het aanleren van discipline belevingstuin en vaardigheden. Het was het grootste stadsgebouw dat in de toegang achttiende eeuw in Amsterdam werd neergezet en bood via rondleiding plaats aan een kleine 800 personen. In het fronton van de doorlopend in voorgevel worden ondeugden en deugden gesymboliseerd. kleine groepjes Het enorme complex telde vier strikt gescheiden vleugels met binnenplaatsen rond een centraal hoofdgebouw. Op de hoofdverdieping lagen de werkzalen, daarboven de slaap- en ziekenzalen. In 1875 werd het Werkhuis onder het Burgerlijk Armenbestuur veranderd in het Armenhuis. Een eeuw later werd het ingrijpend verbouwd en gemoderniseerd tot verzorgingshuis. Naast een overdekt atrium is er nu ook een zogenaamde 'belevingstuin'.

Currently a nursing home, the Dr. Sarphati House was built in to see 1782 as the Nieuwe Werkhuis, on Roeterseiland. The building atrium was designed by Abraham van der Hart and the successor to staircase the Willige Rasphuis, a workhouse aimed to abolish begging regents' room and vagrancy through forced labour and teaching discipline perception and technical skills. It was the largest public building built in garden eighteenth century Amsterdam, with a capacity of about 800 access people. The pediment in the façade symbolizes different vices ongoing guided and virtues. The enormous complex consisted of four separate tours in small wings with courtyards, centred around a central main building. groups The workshops were situated on the main floor, while the upper floors were used as dormitories and wards. In 1875, the Civil Administration for the Poor decided to change the facility from workhouse into a poorhouse, the Armenhuis. Following extensive renovation a century later, it became a retirement and nursing home. It has an indoor atrium and a 'perception garden'.

11 Occo Hofje Occo Hofje 02

Nieuwe Keizersgracht 94 10.00-17.00 u

te zien Uit de nalatenschap van Cornelia Elisabeth Occo werd in regentenkamer 1774 een gelijknamig hofje gesticht. Het was bestemd voor kapel arme weduwen zonder kinderen en voor ongehuwde vrou- tuin wen ouder dan vijftig jaar van roomse-katholieke gezindte. toegang Meester-timmerman Jan Luyten ontwierp het neoclassicisti- vrije inloop sche gebouw. Boven de toegangspoort bevindt zich de regentenkamer. Een groot aantal familieportretten siert de wanden. Achter de voorgevel bestond het hofje oorspronkelijk uit drie vleugels rondom een bleekveld. De vleugels hadden slechts een verdieping, waarin 22 woninkjes voor 33 vrouwen waren ondergebracht. Het hof werd in 1816 verrijkt met een kapel met een altaar. In 1893 werden de bestaande vleugels afgebroken en vervangen door twee lange zijvleu- gels van twee verdiepingen met zolder, waardoor er 24 woningen bij kwamen. In 1991 zijn de eenkamerwoningen sa- mengevoegd, waardoor het hof nu 23 moderne woningen heeft.

to see Originating from the estate of Cornelia Elisabeth Occo, this regent room eponymous courtyard was found in 1774. It was intended for chapel Catholic poor widows without children and unmarried Catholic garden women over fifty years old. Master carpenter Jan Luyten de- access signed the neo-classical building, where above the gate sits free visit the regent room. A large number of family portraits adorn the walls and behind the façade, the courtyard originally consisted of three wings around a bleach field. The wings had only one floor, consisting of 22 tiny houses where 33 women lived. In 1816, the courtyard was embellished with a chapel containing an altar. In 1893, the existing wings were demolished and replaced by two long wings consisting of two floors and an attic, more than doubling the amount of dwellings. In 1991, the one room apartments were combined, and the courtyard now has 23 modern homes.

12 De Groene Grachtenhuizen 03 Green Canal Houses

Nieuwe Prinsengracht 43 10.00-15.00 u www.degroenegrachten.nl www.stadsherstel.nl

Deze zes panden, waaronder vijf rijksmonumenten, zijn aange- te zien kocht door Stadsherstel Amsterdam om ze te restaureren en ver- reeks panden in duurzamen in samenwerking met stichting De Groene Grachten. verbouwing Met behoud van de cultuurhistorische waarden worden deze te doen achttiende- en negentiende-eeuwse woonhuizen aangepast met 17.00 | De Duif energie besparende middelen en verrijkt met groene energie. Prinsengracht 756 Enkele panden herbergen monumentale trappenhuizen, achter- keynote speech aanbouwen en een zeer gaaf bewaard gebleven vensterwand- Wubbo Ockels betimmering met lambrisering, luiken en zitbanken. Er is een bij- toegang zonder gaaf voorbeeld van een vroeg achttiende-eeuws huis. via rondleiding Achter de omstreeks 1750 vervangen voorgevel bevinden zich doorlopend in een monumentaal trappenhuis, balklagen en een kapconstructie kleine groepjes uit de bouwtijd. Nummer 53, de helft van een dubbelhuis, her- — bergt onder meer een gaaf trappenhuis uit de late negentiende hard hat tour eeuw, met langs de trap een geprofileerde leuning ondersteund betreden op door gietijzeren balustertjes. Tijdens het bezoek aan deze eigen risico panden wordt uitleg gegeven over de duurzame maatregelen.

These six buildings, including five national monuments, have to see been purchased by Stadsherstel Amsterdam, a city restora- houses in tion group. The aim is to restore them and turn them into renovation sustainable buildings. This is part of a project known as De to do Groene Grachten (The Green Canals). These eighteenth and 17.00 | De Duif nineteenth-century houses are adapted for green energy Prinsengracht 756 from renewable sources, while preserving their historical keynote speech values. Furthermore, there is well-preserved window panel- Wubbo Ockels ling with wood shutters and benches, and you can see marble access fireplaces. Number 53, half of a double house, houses an ongoing guided original staircase from the late nineteenth century, with a pro- tours in small filed handrail supported by cast iron spindles. During your groups visit to these premises, an explanation will be given about the — sustainable interventions that are currently applied. hard hat tour entrance at own risk

13 Corvershof Corvershof 04

Nieuwe Herengracht 18 10.00-17.00 u www.diaconie.org

te zien Op een terrein van de Nederlands Hervormde diaconie werd in stijlkamers 1723 het Corvershof gebouwd, uit een legaat van het echtpaar binnenplaats Corver-Trip. Het bood huisvesting voor bejaarde, armlastige binnentuin echtparen. De imposante voorgevel in Lodewijk XIV-stijl heeft toegang een rijke zandstenen middenpartij, bekroond door de wapens vrije inloop van de stichters: drie tripjes (schoentjes) en drie korfjes (mand- jes). Zeer bepalend is het enorme, boogvormige fronton met zinnebeeldige voorstellingen van liefdadigheid en naastenliefde. In het midden is een adelaar zichtbaar die een bouwtekening presenteert van het Corvershof. Rond de binnenplaats bevonden zich oorspronkelijk 34 kleine woningen op twee verdiepingen. Het hof beschikte verder over een eigen bakkerij en brouwerij. De regentenkamer, met portretten van de stichters en regenten, is nog grotendeels intact. Sinds 2006 is het gebouw in gebruik als verzamelcentrum voor kerkelijke en maatschappelijke organisaties. Het Corvershof maakt deel uit van het complex Amstelhoven, waartoe ook de huidige Hermitage behoorde.

to see Corvershof was built in 1723, on a plot of land belonging to the style rooms diaconate of the Dutch Reformed Church, and financed from a courtyard bequest of the couple Corver-Trip. It provided housing for elder- garden ly, destitute couples. The imposing façade in Louis XIV-style access has a rich, central section in sandstone, topped by the coat of free visit arms of the founders: three 'trippen' (shoes) and three 'korven' (baskets). The huge, arched pediment with allegories of charity and compassion dominates the façade. In the middle, you can see an eagle holding an architectural drawing of the Corvers- hof. The courtyard originally consisted of 34 small houses, divided over two floors. The courtyard also had its own bakery and brewery. The regent room, with portraits of the founders and governors, is still largely intact. Since 2006, the building is used as a community center for religious and social organizations. The Corvershof is part of the Amstelhoven building complex, which included the building of the Hermitage Museum.

14 The Bank 05 The Bank

Herengracht 595 10.00-17.00 u www.thebankamsterdam.nl

De kolos aan het Rembrandtplein, die bijna tachtig jaar dienst te zien deed als bankgebouw, bevat nu moderne kantoren. Architec- atrium ten H.P. Berlage en B.J. en W.B. Ouëndag ontwierpen het dakterras rond 1930. Destijds was het een zeer gesloten gebouw dat toegang de gehele kopse kant van een bouwblok innam. Het was voor vrije inloop de tijd zeer modern, met klimaatbeheersing, dubbele ramen max. 150 pers. en (paternoster)liften. Bijzonder is de slanke toren met beeld- — houwwerk van Lambertus Zijl. Nadat de bank in de jaren zes- in kleine tig drastisch was aan- en ingepakt door Zwiers en Fontein, groepjes naar maakte Rijnboutt in opdracht van Kroonenberg Groep een dakterras masterplan om het pand opnieuw te interpreteren. De gesloten plint werd opengemaakt. Reliëf, ritme en geleding werden teruggebracht in de gevel. De grootste ingreep vond plaats in het hart van het gebouw, ooit een atrium. In de jaren zestig werd dit dichtgebouwd voor meer vloeroppervlak; Rijnboutt liet alles weghalen, zodat het daglicht dieper dan ooit in het gebouw doordringt.

This colossus on Rembrandt Square served a bank building for al- to see most eighty years and now houses modern offices. It was de- atrium signed around 1930 by architects H.P. Berlage and B.J. and W.B. roof terrace Ouëndag. Back then it was a very closed building that occupied access the entire front side of a building block. It was very modern for its free visit time, with air conditioning, double glazing and paternoster lifts. max. 150 pers. The slender tower, adorned with sculptures from Lambertus Zijl, — really stands out. The building underwent drastic modifications in ongoing guided the 1960's, after an intervention by Zwiers and Fountain. Later tours in small on, Rijnboutt was commissioned by the Kroonenberg Group, to groups to roof draw a master plan based on a new interpretation of the proper- terrace ty. The closed lower façade was opened up, and sculptural artic- ulation, relief and rhythm were reintroduced. The main intervention took place in the heart of the building, once an atrium. In the sixties, the atrium disappeared. Rijnboutt removed those parts, so that nowadays the light penetrates deeper into the building.

15 Waldorf Astoria Waldorf Astoria 06

Herengracht 548 10.00-17.00 u www.hilton.com

te zien In het najaar opent in zes dubbele grachtenpanden aan de vestibule Herengracht het Waldorf Astoria Hotel. De van oorsprong voorkamers zeventiende-eeuwse woonhuizen werden in de loop der tijden trappenhuis rigoureus aangepast. Al geruime tijd vormen zij achter hun af- toegang zonderlijke gevels een aaneengesloten complex. Herengracht via rondleiding 548 wordt de hoofdingang van het nieuwe hotel. Dit huis da- doorlopend in teert van 1665 en bewaart uit die tijd op de eerste verdieping kleine groepjes een met zwevende cherubijntjes beschilderd balkenplafond. In — de achttiende eeuw vond een ingrijpende verbouwing plaats, in hard hat tour de stijl van Daniël Marot, waarbij ook de gevel werd gemoder- betreden op niseerd. De vestibule met stucpilasters en -reliëfs op de bel- eigen risico etage vormt een indrukwekkend geheel met het monumentale trappenhuis, dat is gedecoreerd met stucbeelden en wordt afgesloten door een lichtkoepel. Dit ensemble vormt een van fraaiste interieurafwerkingen in stuc van de achttiende eeuw. De twee voorkamers naast de entree bevatten interessante interieurs uit diverse tijdvakken van de negentiende eeuw.

to see This autumn, the Waldorf Astoria Hotel will open a new property, vestibule occupying six double canal houses along the Herengracht. Over drawing rooms time, these seventeenth-century houses were rigorously adapt- staircase ed. Although the houses have individual façades, they've formed access a contiguous complex for several decades already. The vestibule ongoing guided of Herengracht 548 will be the lobby of the new hotel. This house tours in small dates from 1665 and still contains an original beamed ceiling, groups decorated with floating cherubs. In the eighteenth century, a ma- — jor renovation was done, in the style of Daniël Marot. The façade hard hat tour was modernized in the same period. The vestibule with stucco pi- entrance at own lasters and reliefs on the first floor forms an impressive ensemble risk with the monumental staircase, which is decorated with stucco statues and is completed by a skylight. This ensemble is one of finest examples of interior finishing in stucco of the eighteenth century. The two rooms next to the entrance contain interesting interiors from various periods of the nineteenth century.

16 Grachtenhuis Hammerstein 07 Canal House Hammerstein

Herengracht 480 10.00-17.00 u www.hammerstein.com

De bouw van dit dubbele woonhuis werd in 1670 voltooid. In te zien die tijd was het pand vijf vensterassen breed. Het drie traveeën bel-etage brede middengedeelte werd bekroond met een fronton. In de tuin achttiende eeuw kreeg de gevel zijn huidige uiterlijk met de- bar coratieve deuren vensteromlijsting, afsluitend hoofdgestel souterrain en attiek. Kort daarna werd het pand voorzien van een impo- toegang sante dubbele bordesstoep met gezwenkte wangen of harp- via rondleiding stukken. In het grachtenhuis bevinden zich vier stijlkamers met doorlopend in elementen uit diverse stijlperioden. De marmeren midden- kleine groepjes gang is voorzien van rijk gedecoreerd stuc- en beeldhouwwerk. In de rechter voorkamer zijn plafondschilderingen te vinden uit de zeventiende eeuw die worden toegeschreven aan Gerard de Lairesse. De blauwe zaal dateert uit de late achttiende eeuw en omvat tevens onderdelen uit de jaren zestig van de negentiende eeuw. Sinds 1942 is het huis in gebruik als kantoorpand. In de brede tuin achter het huis bevindt zich een bunkergang.

The construction of this duplex house was completed in 1670. to see At that time, the building was five windows wide. The middle first floor section has three bays and features a pediment. In the eight- garden eenth century, the façade got most of its current appearance, bar including decorative framing of its doors and windows, a final basement entablature and an attic. Shortly thereafter, the property was access enriched with an impressive double platform with harp shaped ongoing guided pieces. The canal house has four rooms with style elements tours in small from various style periods. The marble aisle features richly groups decorated stucco and sculpture. In the drawing room on the right side, you can see ceiling paintings from the end of the seventeenth century, attributed to Gerard de Lairesse. The blue room dates from the late eighteenth century and includes parts dating from the nineteen sixties. Since 1942, the house has been in use as an office building. In the ample garden behind the house you can see a bunker corridor.

17 Huis De Vicq House De Vicq 08

Herengracht 476 10.00-17.00 u www.cultuurfonds.nl

te zien Deze pilastergevel dateert van 1670. Omstreeks 1730 werd bel-etage het huis van binnen en buiten naar de mode van die tijd ver- souterrain bouwd. De toenmalige opdrachtgever Dirk van Lennep raakte tuin in financiële problemen en voltooide het interieur slechts ge- toegang deeltelijk. In de rechter achterkamer zit een plafondschildering via rondleiding van Jacob de Wit met als thema 'De Dageraad verdrijft de doorlopend in Nacht'. Dit plafondstuk werd hier pas in 1904 ingebracht. Tijdens kleine groepjes een restauratie in 1928 zijn de achttiende-eeuwse schouw met schoorsteenstuk van De Wit, en de twee bovendeurstukken toegevoegd. In de zaal linksachter zijn in het balkenplafond vijf schilderingen opgenomen met personificaties van de Tijd, Gerechtigheid, Geloof, Wetenschap en Kunsten. Achterin de tuin ligt het tuinhuis, waar Diana (godin van de jacht) en Apollo (god van de kunsten) Mercurius (god van de handel) flankeren. Rond 1940 werd het pand gerestaureerd door C.W. Royaards. Sinds 1982 is het Prins Bernhard Cultuurfonds in het pand gevestigd.

to see This pilaster façade dates from 1670. Around 1730, the house first floor was completely renovated to the fashion of that time. In the basement right backroom you can find a ceiling painting made by Jacob garden de Wit with the theme 'Dawn Dispersing the Clouds of Night'. access This was not the original place of the ceiling piece, but it was ongoing guided brought here in 1904. During a restoration in 1928, the eight- tours in small eenth-century fireplace with De Wit's chimney piece, and the groups two upper door pieces were added. Five paintings are in the left backroom's beam ceiling and represent Time, Justice, Religion, Science and Arts. The pieces are painted in the style of Gerard de Lairesse. The beautiful staircase receives light through a dome. In the back of the garden is the garden shed, where Diana (goddess of hunting) and Apollo (god of the arts) flank Mercury (god of trade). Around 1940, the building was restored by C.W. Royaards. Since 1982, the Prince Bernhard Cultural Foundation is located in this building.

18 Grachtenhuis Sweers 09 Canal House Sweers

Herengracht 481 10.00-17.00 u www.berghstoop.com

Dit dubbele grachtenhuis werd in 1668 gebouwd voor de vice te zien admiraal en zeeheld Isaäc Sweers. De guirlandes met wapen- stijlkamers schilden aan de diverse malen gewijzigde gevel dateren nog toegang uit de bouwtijd. Begin negentiende eeuw verdween de stoep via rondleiding en werd de hoofdingang verplaatst naar de onderpui. Rond doorlopend in het midden van de achttiende eeuw werd de rechter achter- kleine groepjes zaal op de bel-etage ingericht. Deze zaal is de trots van het pand en heeft een groot geschilderd plafondstuk in de stijl van Jacob de Wit met de Apotheose van Hercules. De vier stucreliëfs in de plafondhoeken bevatten zinnebeelden van Harmonie, Matigheid, Wijsheid en Vrijheid. Vooral deze laatste voorstelling doet vermoeden dat het plafond als geheel een politieke allegorie is die de anti-orangistische gezindheid uit- draagt van de toenmalige bewoner, burgemeester Gillis van den Bempden. Een waar pronkstuk is de rijk geornamenteerde schouw in Lodewijk XV-stijl. Dat zowel de schouw als de boezem van marmer zijn, is uiterst bijzonder.

This double moat house was built in 1668 for the vice admiral to see and naval hero Isaäc Sweers. The garlands with coats of arms style rooms on the several times modified wall date from the construction access period. However, in the early nineteenth century the flight of ongoing guided steps disappeared and the main entrance was moved to the tours in small front side. The pride of the property is the right backroom on groups the first floor, which was refurbished presumably shortly before the middle of the eighteenth century. A large ceiling painting in the style of Jacob de Wit shows the Apotheosis of Hercules. The four plaster patterns in the ceiling corners contain emblems of Harmony, Temperance, Wisdom and Freedom. The display suggests that the whole ceiling is an allegory that propagates the anti-Orangist feelings of the former occupant, Mayor Gilles van den Bempden. The rich ornamented chimney in Louis XV style is a true showpiece: it is very special for Amsterdam that both chimneypiece and hearth are made of marble.

19 Huis Van Lennep House Van Lennep 10

Herengracht 448 10.00-17.00 u www.obidos.nl

te zien Het pand Herengracht 448 is qua gevel en qua plattegrond stijlkamers zeer bijzonder. In 1671 werd het eerste pand gebouwd. Het trappenhuis 40 voet brede pand kreeg een vierkante plattegrond. Omdat panden in het huis relatief klein was, werd het in 1734 uitgebreid met verbouwing een achterhuis, dat even groot was als het oorspronkelijke toegang pand. Vanwege deze uitzonderlijke plattegrond heeft het huis via rondleiding uiteindelijk zowel aan de voorzijde als aan de achterzijde een doorlopend in zeer monumentaal trappenhuis gekregen. De vormgeving van kleine groepjes het pand stamt uit de late achttiende eeuw. De hypermoderne voorgevel is geïnspireerd op voorbeelden uit Parijs en ontworpen door de Belgische architect Liborius Druck. De trappenhuizen werden gemoderniseerd, evenals de voorzaal op de bel-etage. Boven de deur van de zaal hangt een doek dat door Adriaan de Lelie in 1790 is geschilderd in een soort Wedgwoodstijl. Deze stijl was toen zeer modieus en is geïnspi- reerd op de archeologische vondsten in Pompeï, Herculaneum en Rome.

to see The Herengracht 448 is in terms of facade and floor plan, very style rooms special. In 1671, the first building was constructed. The 40 foot staircase wide building had a square plan. Because the house was rela- buildings in tively small, it was expanded in 1734 with a back house, which renovation was as large as the original building. Due to this exceptional access plan the house ultimatly had a monumental staircase at both ongoing guided the front and the rear. The design of the building dates from the tours in small late eighteenth century. The ultra-modern façade is inspired groups by examples from Paris and designed by the Belgian architect Liborius Druck. The stairwells were modernized, and as well the hall on the first floor. Above the door of the room hangs a painting by Adriaan de Lelie from 1790 that is painted in a kind of Wedgwood style. This style was very fashionable and is inspired by the archaeological finds in Pompeii, Herculaneum and Rome.

20 Huis Goudstikker 11 House Goudstikker

Herengracht 458 10.00-17.00 u www.obidos.nl

Herengracht 458 kwam in 1670 gereed. De oorspronkelijke te zien gevel was voorzien van een attiek en had een natuurstenen stijlkamers ingangspartij. De opzet van deze gevel is nog altijd te herken- trappenhuis nen. In 1875 werd de gevel door de architect W. Hamer gemo- panden in derniseerd. In 1903 restaureerde H. Walenkamp het pand door verbouwing de stoep terug te brengen en de hoofdingang op de bel- toegang etage te situeren. De kunsthandelaar Jacques Goudstikker via rondleiding richtte hier in 1927 zijn toonzalen in voor zijn schilderijen uit doorlopend in Nederland, Vlaanderen en Italië. De toonzalen liet hij versieren kleine groepjes met interieurelementen van elders. De kamer linksachter met de grisailles van Jacob de Wit is afkomstig van Herengracht 609-611. In het trappenhuis hangen wandtapijten uit een pand aan de Keizersgracht. De pilasters en ornamenten in het trappenhuis zijn geïnspireerd op het werk van Daniël Marot (1661-1752).

Herengracht 458 was completed in 1670. The original facade to see was equipped with an attic and had a brick entrance. The design style rooms of this facade is still recognizable. In 1875 the facade was staircase modernized by the architect W. Hammer. In 1903 H. Walenkamp buildings in restored the property by bringing back the flight of steps and renovation situating the main entrance on the first floor. The art dealer access Jacques Goudstikker in 1927 founded here showrooms for his ongoing guided paintings from the Netherlands, Flanders and Italy. The show- tours in small rooms he decorated with interior elements from elsewhere. groups The room to the left with grisailles by Jacob de Wit comes from the Herengracht 609-611. In the stairwell hang tapestries from a building on the Keizersgracht. The pilasters and ornaments in the stairwell are inspired by the work of Daniël Marot (1661- 1752).

21 Huis Van Brienen House Van Brienen 12

Herengracht 284 10.00-17.00 u www.hendrickdekeyser.nl

te zien Dit van oorsprong zeventiende-eeuwse pand werd in 1728 stijlkamers verbouwd tot deftig woonhuis. De voornaamste modernise- personeels- ringen betroffen de bouw van een nieuwe natuurstenen voor- vertrekken gevel, de uitbreiding met een trappenhuis en de bouw van toegang een achterhuis met zaal en tuinhuis. De oorspronkelijke muren, vrije inloop balklagen, vloeren en kap uit circa 1620 bleven onaangetast. — Voor- en achterhuis zijn van elkaar gescheiden door een max. 50 pers. tussenlid met trappenhuis en binnenplaats. De wanden van de zaal zijn voorzien van behangsels met landschapsschilderingen van Dirck Dalens III. Het plafond en het schoorsteenstuk dateren uit 1733 en zijn geschilderd door Antonie Elliger. In 1933 werd het pand geschonken aan de Vereniging Hendrick de Keyser. Het huis is vanaf omstreeks 1960 in fasen gerestaureerd. Tijdens de restauratie van de zaal in 1997 werd de oorspronkelijke roodbruine kleur, inclusief het verguldsel, teruggebracht. Ook werd de in omstreeks 1850 verdwenen schildering op de deur gereconstrueerd.

to see This building dates back to the seventeenth century, but was style rooms renovated in 1728 into a stately townhouse. The main modifi- staff quarters cations involved the construction of a new natural stone façade, access the addition of a staircase and the construction of an annex free visit with a hall and a gazebo. The original walls, beams, floors — and roof date back to approximately 1620 and remained max. 50 pers. untouched. The front and back house are separated by a partition area with a staircase and courtyard. The walls of the room are decorated with landscape paintings made by Dirck Dalens III. The ceiling and the chimneypiece date back to 1733 and are painted by Antonie Elliger. In 1933, the building was donated to the Hendrick de Keyser Association. The house was restored in stages from around 1960. During the restoration of the room in 1997, the original reddish brown colour, including gilding, was restored. The painting on the door, that had disappeared around 1850, was also reconstructed.

22 Felix Meritis 13 Felix Meritis

Keizersgracht 324 10.00-17.00 u www.felix.meritis.nl

Felix Meritis ('Gelukkkig door Verdiensten') opende precies te zien 225 jaar geleden de deuren als Tempel der Verlichting. Het zalen staat nog steeds symbool voor de intellectuele vrijheid en to- trappenhuis lerantie waarop Amsterdam zich al eeuwen beroemt. Jacob observatorium Otten Husly ontwierp het in opdracht van gegoede burgers te doen voor hun wetenschappelijke, artistieke en maatschappelijke lezing I p.26 doeleinden. De zandstenen voorgevel is een goed voorbeeld toegang van laat achttiende-eeuws classicisme: een tempelfront met via rondleiding kolossale Korinthische zuilen en een fronton. Op de eerste doorlopend in verdieping is de grote concertzaal, met gemarmerde houten kleine groepjes Ionische zuilen. Het monumentale trappenhuis is een van de hoogste aan de Amsterdamse grachten. Het huidige Felix Meritis bouwt voort op de idealen van de oprichters: nog altijd staan kunst, cultuur, wetenschap, politiek, educatie en de uit- wisseling van vrije ideeën hier centraal. Het 225-jarig jubileum wordt extra luister bijgezet met de heropening van het observatorium, het oudste nog bestaande van Nederland.

The society Felix Meritis ('Blessed by Merits') existed from to see 1777 until 1889 and focused on the promotion of arts and halls sciences, building on the ideals of the Enlightenment. The staircase members, comprised of forty civilians, built one of the most observatory prestigious buildings on the Keizersgracht and the oldest to do concert hall in the Netherlands designed by Jacob Otten Husly. reading (in It was inaugurated on October 31, 1788. The sandstone façade Dutch) I p.26 is an example of late-eighteenth-century classicism: a temple- access front with colossal Corinthian columns and pediment. The large ongoing guided auditorium with marbled wooden Ionic columns is located on tours in small the first floor. The monumental staircase is one of the highest groups along the Amsterdam canals. After the Society ceased to exist, the building was used for various purposes. Since 1992, it has been used as a European Centre for Arts, Culture and Science. Felix Meritis will celebrate its 225 year anniversary in 2013 by opening its observatory.

23 Andaz Hotel Andaz Hotel 14

Prinsengracht 587 beperkt toegankelijk | limited access www.andaz.com

te zien De voormalige Openbare Bibliotheek is een vroege poging begane grond om een grootschalig modern gebouw te laten harmoniëren toegang met de historische omgeving van de grachtengordel. De voor- reserveren zijde bestaat uit vier gemetselde gevelvlakken van ongelijke verplicht I p.10 hoogte, onderling gescheiden door dieper liggende smalle puien van hout en glas, waardoor een gevarieerd beeld ont- staat van een reeks afzonderlijke grachtenpanden. Bureau De Klerk ontwierp het complex in 1973 als kantoorgebouw op de plek van een gesloopte textielfabriek. Toen pas in 1977 de functie van bibliotheek bekend werd, moesten de funderingen worden verzwaard om de boekenlast te kunnen dragen. Het gebouw loopt aan de achterzijde door tot de Keizersgracht, waar het wordt afgesloten door de negentiende-eeuwse gevel van een voormalig confectieatelier, het enige restant van de oude fabriek. In 2012 opende in het complex een luxueus boutique hotel, ingericht door Marcel Wanders, vol verwijzingen naar de Gouden Eeuw, Delfts blauw, tulpen en de kleur oranje.

to see The former building of the Public Library is an early attempt to ground floor harmonize a large-scale modern building with the historic sur- access roundings of the canal district. The front side consists of four reservation different brick surfaces of unequal height, separated by deep- required I p.10 er narrow façades of wood and glass, creating a varied image of a series of individual canal houses. Rob Nord from Bureau De Klerk designed the building in 1973 as office building on the site of a demolished textile factory. When it was an- nounced in 1977 that it would function as a library, the foundation had to be reinforced to be able to support the many books. The back side of the building extends all the way to the Keizersgracht, where it meets the nineteenth-century façade of a former clothing workshop, the only remnant of the old factory. In 2012, a luxurious boutique hotel opened its door inside the complex, designed by Marcel Wanders, full of references to the Golden Age, Delftware, tulips and the colour orange.

24 De Bazel centraal informatiepunt 15 De Bazel central information point

Vijzelstraat 32 09.00-17.00 u www.amsterdam.nl/erfgoed www.stadsarchief.amsterdam.nl

Het imposante gebouw werd ontworpen door K.P.C. de Bazel te zien en in 1926, na zijn dood, voltooid. Opdrachtgever was de centrale hal Nederlandsche Handel-Maatschappij. Van de interieurs op de schatkamer tweede en derde verdieping is veel uit de begintijd bewaard italiaanse zaal gebleven. In de huidige Italiaanse zaal werd een interieur uit te doen de achttiende eeuw aangebracht, afkomstig uit de vergader- juniorpr. kamer van het vorige kantoor. Dit gebeurde tegen de zin van p.27 & 28 de architect, want het paste helemaal niet bij de rest van het expositie I p.26 gebouw. De landschapsschilderingen uit 1772 zijn van Jan toegang Augustini. In 2002 werd het gebouw verkocht aan de gemeente, vrije inloop die het bestemde als nieuwe locatie voor het Stadsarchief — Amsterdam. Bijzonder is de safedeposit in de kelder. Hier is nu rondleiding de Schatkamer, waar historische topstukken uit de archieven elke 30 min. en collecties permanent voor het publiek tentoongesteld zijn. De 11.00-16.00 u plafond- en wanddecoraties zijn hier gereconstrueerd naar het oorspronkelijke ontwerp. Bureau Monumenten & Archeologie is ook gevestigd in De Bazel.

This impressive building was designed by K.P.C. de Bazel and fin- to see ished in 1926, after his death. It was commissioned by the pow- central hall erful Netherlands Trading Society. The décor on the second and treasure house third floor features many of the original elements from the origi- italian room nal construction period. In the current Italian room, an interior to do from eighteenth century was applied, which originally came juniorpr. from the meeting room of the previous office of the Netherlands p.27 & 28 Trading Society. This was against the will of the architect, as it did exhibition I p.26 not fit with the rest of the building. The landscape artwork was access painted by Jan Augustini in 1772. In 2002, the building was sold free visit to the municipality of Amsterdam, which used it as the new loca- — tion for the City Archives Amsterdam. The safe deposit in the guided tours basement is remarkable, as it features historical masterpieces every 30 min. from the archives and collections. The decorations on the ceiling 11.00-16.00 and the walls have been reconstructed to the original design. The 14.00 English Office for Monuments & Archaeology also resides in De Bazel. tour

25 monumentale activiteiten monumental activities — ›‹ — Booming Amsterdam Booming Amsterdam — — expositie exhibition

Stadsarchief Amsterdam en Amsterdam City Archives and Office for Bureau Monumenten & Archeologie Monuments & Archaeology present presenteren Booming Amsterdam. De Booming Amsterdam. This year, Amsterdamse grachtengordel bestaat the canal district of Amsterdam will 400 jaar. Booming Amsterdam toont celebrate its 400th birthday. Booming het hoe en waarom van de aanleg Amsterdam will show how and why the van de grachten aan de hand van canals have been constructed by pre- authentieke documenten en kaarten. senting authentic documents and maps.

De Bazel 15 Vijzelstraat 32 De Bazel 15 Vijzelstraat 32 10.00-17.00 u | gereduceerd tarief 4,- 10.00-17.00 | reduced rate 4,-

Het Observatorium The Observatory — — lezing reading

Felix Meritis viert zijn 225 jarig bestaan Felix Meritis celebrates its 225th met de openstelling van het oudste anniversary with the opening of the Observatorium van Nederland, een van oldest observatory in the Netherlands, de best bewaarde geheimen van Am- one of the best kept secrets of sterdam! Huib Zuidervaart schreef met Amsterdam! Huib Zuidervaart wrote, Rob van Gent hierover een boek, dat with Rob van Gent, a book that tells verhaalt over de roemruchte geschie- about the illustrious history of the denis van de voormalige stadsmeridi- former city meridian and the scientific aan en de wetenschappelijke pioniers pioneers, that for over a hundred die hier meer dan honderd jaar lang years, performed astronomical sterrenkundig onderzoek verrichtten. research here.

Felix Meritis 13 Keizersgracht 324 Felix Meritis 13 Keizersgracht 324 15.00 u I spreker Huib Zuidervaart 15.00 I speaker Huib Zuidervaart wetenschapshistoricus science-historian | in Dutch

26 Waterwandeling Water Walk — — wandeling walk

Waterschap Amstel, Gooi en Vecht is The Waterboard Amstel, Gooi and verantwoordelijk voor het waterbeheer Vecht is responsible for the water main de Amsterdamse grachten. Nieuws- nagement in the Amseterdam Canals. gierig hoe dit werkt? Wandel mee Curious how this works? Stroll along over de grachten, langs sluizen, brug- over the canals, past locks, bridges, gen en gemalen. En ontdek hoe in de and mills. And discover how in the achttiende eeuw schoon water werd eighteenth century, clean water was toegevoerd, hoe het grachtenwater made, how the canal water served diende om het stadsafval af te voeren as the city's drain for waste and en met welke systemen het stads- with which systems the city bestuur het waterpeil regelde. maintained water level.

reserveren verplicht zie p.10 | be- reservation required see p.10 perkt aantal plaatsen | 13.00 | 13.30 u limited number of places | 13.00 | 13.30

juniorprogramma junior program — ›‹ — Op avontuur in De Bazel Adventures in De Bazel — — jongerengids junior guide

Hou je van geheimen? De Bazel stikt van Do you like secrets? The Bazel is full de geheime zalen en ruimtes. Bovenin of secret rooms and spaces. On the top is een hele bijzondere Italiaanse zaal en floor you can find a special Italian room, onder in dit reusachtige gebouw ligt and at the bottom of this huge building een verborgen schatkamer. Nieuwsgie- there is a hidden treasure. Are you al- rig wat daar te vinden is? Ga samen met ready getting curious? Discover all the- een jongerengids op ontdekkingstocht. re is to see with a special guide for kids!

De Bazel 15 Vijzelstraat 32 De Bazel 15 Vijzelstraat 32 11.30 12.30 | 13.30 | 14.30 | 15.30 u 11.30 | 12.30 | 13.30 | 14.30 | 15.30 30 min. | voor kinderen & familie 30 min. I for children & family

27 De Langste Gracht The Longest Canal — — rondvaart & tekenworkshop canal cruise & drawing workshop

Stap jij met je vader of moeder aan Will you be the one to walk aboard boord van 'De Langste Gracht' boot? 'The Longest Canal' boat, together Vaar mee en luister naar het verhaal with your father or mother? Sail along over de Amsterdamse grachten. and listen to the story of the Amster- Blijf je liever aan wal? Kom dan naar dam canals. Or come to the workshop 'De Langste Gracht' workshop! Teken drawing in De Bazel. Draw your piece jouw stukje van De Langste Gracht, of 'The Longest Canal', a 400-metre een tekening van 400 meter die we in drawing which we will exhibit in december in het Amsterdam Museum December at the Amsterdam tentoonstellen. Misschien win jij wel de Museum. You may win the Lange Lange Heren-, Keizers- of Prinsenprijs! Heren, Keizers or Prinsen prize!

Made in Amsterdam Made in Amsterdam — — expositie & muziek exhibition & music

In september presenteren drie compo- In September, Mathilde Santing and nisten met Mathilde Santing 'Made in three composers will present 'Made Amsterdam', een muzikale en visuele in Amsterdam', a musical and visual ode aan de stad Amsterdam. Hierdoor tribute to the city of Amsterdam. geïnspireerd en op uitnodiging van de Invited by the composers, inspired componisten geven leerlingen van de students of the 5th Montessori School 5e Montessorischool hún ode aan de will also give an ode to the city with stad vorm via foto's, gedichten, mu- pictures, poetry, music and drawings. ziek en tekeningen. Zie de resultaten Come see the results. There will also met een korte muzikale presentatie. be a short musical presentation.

De Bazel 15 Vijzelstraat 32 De Bazel 15 Vijzelstraat 32 10.00-17.00 u | 14.30 u muziek presentatie 10.00-17.00 | 14.30 music performance

28 sponsors & colofon sponsors & colophon — ›‹ —

Open Monumentendag Amsterdam is gratis toegankelijk voor iedereen. Het eve- nement wordt georganiseerd door Bureau Monumenten & Archeologie. Wij danken iedereen voor de samenwerking & de extra investering dit jaar: sponsors en partners, monumenteneigenaren en bewoners, vrijwilligers en rondleiders en Booking.com. Amsterdam Heritage Days are accessible free of charge for everyone. The event is organized by Office for Monuments & Archaeology. We thank everyone for their cooperation and their extra invest this year: sponsors and partners, building owners and residents, volunteers and tour guides and Booking.com.

29 kaart | map — ›‹ —

Dr. Sarphatihuis 10.00-17.00 01 Dr. Sarphatihome

Occo Hofje 10.00-17.00 02 Occo Hofje

De Groene Grachtenhuizen 10.00-15.00 03 Green Canal Houses

Corvershof 10.00-17.00 04 Corvershof

The Bank 10.00-17.00 05 The Bank

Waldorf Astoria 10.00-17.00 06 Waldorf Astoria

Grachtenhuis Hammerstein 10.00-17.00 07 Canal House Hammerstein

Huis De Vicq 10.00-17.00 08 House De Vicq

Grachtenhuis Sweers 10.00-17.00 09 Canal House Sweers

Huis Van Lennep 10.00-17.00 10 House Van Lennep

Huis Goudstikker 10.00-17.00 11 House Goudstikker

Huis Van Brienen 10.00-17.00 12 House Van Brienen

Felix Meritis 10.00-17.00 13 Felix Meritis

beperkt toegankelijk Andaz Hotel 14 limited access Andaz Hotel

De Bazel | centraal informatiepunt 09.00-17.00 15 De Bazel | central information point

vier 400 jaar grachten celebrate 400 years of canals — ›‹ — 24/3 | 26/5 | 14/7 | 14 & 15/9 — ›‹ — Amsterdam is de grootste monumentenstad in Nederland. In het kader van 400 jaar Amsterdamse grachtengordel trakteert Bureau Monumenten & Archeologie op vier keer Open Monumentendag Amsterdam. Vier keer krijgt u de unieke kans om grachtenhuizen te bezoeken die alleen voor deze bijzondere gele- genheid geopend zijn. Aan het einde van de reeks weet u veel meer over de geschiedenis van de stad en over de mooiste grachten van de wereld. — Benieuwd naar het programma van 14/7 en 14 & 15/9 met nieuwe panden en nieuwe verhalen? Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief, Facebook of Twitter. — ›‹ — Amsterdam is the largest monument-city in the Netherlands. To celebrate 400 years of Amsterdam's canal district, Office for Monuments & Archaeo- logy offers you four editions of Amsterdam Heritage Days. You will have four different opportunities to visit canal houses that are only open during this special celebration. At the end of the series, you will have learned a whole lot more about the city's history and the world's most beautiful canals. — Curious about the program on 14/7 and 14 & 15/9 with new buildings and new stories? Stay tuned: subscribe to our newsletter, Facebook, or follow us on Twitter.

www.amsterdam.nl/openmonumentendag | www.iamsterdam.com/heritagedays