Nobyembre 2013 Liahona

ANG SIMBAHAN NI JESUKRISTO SA MGA SANTOS SA ULAHING MGA ADLAW • NOBYEMBRE 2013

Mga Pakigpulong sa Kinatibuk-ang Komperensya Ang gidaghanon sa mga miyembro sa Simbahan miabot og 15 ka milyon. Full-Time Missionary Miabut og Sobra sa 80,000 SA MAAYONG KABUBUT-ON SA CHURCH HISTORY MUSEUM SA CHURCH HISTORY KABUBUT-ON SA MAAYONG

Balsamo sa Galaad, ni Annie Henrie

“‘Wala bay balsamo sa Galaad?’ Jeremias 8:22.. . . Ang gugma mao ang balsamo nga makaayo sa kalag. . . . [Ang] Anak, bisan ang Ginoo nga si Jesukristo, mihatag sa Iyang kinabuhi aron kita makaangkon og kinabuhing dayon, dako kaayo ang Iyang gugma alang sa Iyang Amahan ug kanato” (Thomas S. Monson, “A Doorway Called Love,” Ensign, Nob. 1987, 66). Mga Sulod sa Nobyembre 2013 Volume 16 • Numero 11

SESYON SA SABADO SA BUNTAG 55 Makahimo Kamo Niini Karon! KINATIBUK-ANG MITING 4 Welcome sa Komperensya Presidente Dieter F. Uchtdorf SA RELIEF SOCIETY Presidente Thomas S. Monson 58 Bugkusan ang Ilang mga Samad 111 Ang Gahum, Kalipay, ug Gugma 6 Kinatibuk-ang Komperensya: Presidente Henry B. Eyring sa Pagtuman sa Pakigsaad Paglig-on sa Pagtuo ug 61 Tinuod nga mga Magbalantay Linda K. Burton Pagpamatuod sa Karnero 115 Kita Adunay Dako nga Rason Elder Robert D. Hales Presidente Thomas S. Monson nga Maglipay 9 Magmaaghup ug Carole M. Stephens Magmapaubsanon sa Kasingkasing SESYON SA DOMINGGO SA BUNTAG 118 Kuhaa ang mga Panalangin Elder Ulisses Soares 69 Ngadto sa Akong mga Apo sa Inyong mga Pakigsaad 12 Nahibalo Ba Kita Unsay Anaa Presidente Henry B. Eyring Linda S. Reeves Kanato? 72 Dili Magbaton og Laing mga Dios 121 Wala Kita Mag-inusara Carole M. Stephens Elder Dallin H. Oaks Presidente Thomas S. Monson 15 Tan-aw sa Unahan ug Salig 76 Magpakabig Kamo 64 Mga General Authority sa Ang Elder Edward Dube Bonnie L. Oscarson Simbahan ni Jesukristo sa mga 17 Ang mga Tamboanan sa Langit 79 Ang Kalig-on sa Paglahutay Santos sa Ulahing mga Adlaw Elder David A. Bednar Elder Richard J. Maynes 124 Kinatibuk-ang mga Kapangulohan 21 Dali, Pakig-uban Kanamo 82 Personal nga Kalig-on pinaagi sa Auxiliary Presidente Dieter F. Uchtdorf sa Pag-ula ni Jesukristo 125 Indeks sa mga Istorya sa Elder Richard G. Scott Komperensya SESYON SA SABADO SA HAPON 85 “Ikaw Dili Ko Kawangon, ni Biyaan 126 Mga Balita sa Simbahan 25 Ang Pagpaluyo sa mga Opisyales Ko Ikaw” sa Simbahan Presidente Thomas S. Monson Presidente Henry B. Eyring 26 Ang Yawe sa Espirituhanong SESYON SA DOMINGGO SA HAPON Panalipod 88 Mga Lamentaciones ni Jeremias: Presidente Boyd K. Packer Pagbantay sa Pagkaulipon 29 Ang Moral nga Impluwensya sa Elder Quentin L. Cook mga Babaye 92 Gahum sa Priesthood Elder D. Todd Christofferson Elder Neil L. Andersen 33 Pagpadali sa Estratehiya sa Ginoo! 96 Pagtudlo uban sa Gahum Elder S. Gifford Nielsen ug Awtoridad sa Dios 35 Gagmay ug Yano nga mga Butang David M. McConkie Elder Arnulfo Valenzuela 99 Sa Kanunay Naggunit 37 Buot Ka Bang Maayo? Elder Kevin S. Hamilton Elder Timothy J. Dyches 102 Hangad 40 Sama sa Usa ka Sudlanan nga Elder Adrián Ochoa Nabuak 104 Magpaduol sa Dios Elder Jeffrey R. Holland Elder Terence M. Vinson 43 Ibutang ang Inyong Pagsalig diha 106 Mga Desisyon alang sa sa Ginoo Kahangturan Elder M. Russell Ballard Elder Russell M. Nelson 110 Hangtud sa Sunod Natong SESYON SA PRIESTHOOD Panagkita 46 Ang mga Doktrina ug mga Presidente Thomas S. Monson Baruganan nga Anaa sa mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo Elder L. Tom Perry 49 Kamo Karon Dili na mga Langyaw Bishop Gérald Caussé 52 Siya ang Mitawag aron sa Pagpahayag sa Iyang Pulong Elder Randy D. Funk pinulongan, bisitaha ang conference.lds.org. Summary sa Ika-183 nga Tunga sa Tuig nga Dayon pagpili og pinulongan. Kasagaran sulod sa duha ka bulan human sa komperen- Kinatibuk-ang Komperensya sya, ang mga rekording sa audio anaa usab sa mga sentro sa pagpang-apud-apod. SABADO SA BUNTAG, OKTUBRE 5, 2013, DOMINGGO SA BUNTAG, OKTUBRE 6, 2013, MGA MENSAHE SA HOME KINATIBUK-ANG SESYON KINATIBUK-ANG SESYON UG VISITING TEACHING Nagdumala: Presidente Thomas S. Nagdumala: Presidente Thomas S. Monson. Para sa mga mensahe sa home ug visiting te- Monson. Conducting: Presidente Henry B. Conducting: Presidente Dieter F. Uchtdorf. aching, palihug pagpili og pakigpulong nga Eyring. Pangbukas nga pag-ampo: Elder Pangbukas nga pag-ampo: Cheryl A. Esplin. labing makatubag sa mga panginahanglan Kent F. Richards. Panapos nga pag-ampo: Panapos nga pag-ampo: Elder Francisco J. niadtong inyong gibisitahan. Matthew O. Richardson. Ang musika gidalit Viñas. Ang musika gidalit sa Tabernacle sa Tabernacle Choir; Mack Wilberg ug Ryan Choir; Mack Wilberg, direktor; Clay SA HAPIN Murphy, mga direktor; Andrew Unsworth Christiansen ug Richard Elliott, mga organist: Sa atubangan: Gilitratohan ni Cody Bell. ug Clay Christiansen, mga organist: “How “Sweet Is the Work,” Hymns, nu. 147; “Rejo- Sa luyo: Gilitratohan ni Cody Bell. Wondrous and Great,” Hymns, nu. 267; ice, the Lord Is King!” Hymns, nu. 66; “Mas- LITRATO SA KOMPERENSYA “Now Let Us Rejoice,” Hymns, nu. 3; “Israel, ter, the Tempest Is Raging,” Hymns, nu. 105, Mga eksena sa kinatibuk-ang komperensya Israel, God Is Calling,” Hymns, nu. 7, arr. arr. Wilberg, wala mamantala; “Put Your sa Siyudad sa Salt Lake gilitratohan ni Wilberg, wala mamantala; “There Is Sunshine Shoulder to the Wheel,” Hymns, nu. 252; Welden C. Andersen, Cody Bell, Randy in My Soul,” Hymns, nu. 227; “Keep the “O Divine Redeemer,” ni Gounod; “We Collier, Weston Colton, Scott Davis, Craig Commandments,” Children’s Songbook, Thank Thee, O God, for a Prophet,” Hymns, Dimond, Lloyd Eldredge, Collin King, John 146, arr. Murphy, wala mamantala; “Come, nu. 19, arr. Wilberg, wala mamantala. Luke, Leslie Nilsson, Matthew Reier, Christina Ye Thankful People,” Hymns, nu. 94, arr. Smith, ug Byron Warner; sa Arraiján, Panama, Wilberg, gimantala.Oxford. DOMINGGO SA HAPON, OKTUBRE 6, 2013, KINATIBUK-ANG SESYON ni Josué Peña; sa Brasília, Brazil, ni Tomé SABADO SA HAPON, OKTUBRE 5, 2013, Nagdumala: Presidente Thomas S. Monson. Siqueira; sa Cavite, Philippines, ni Danilo KINATIBUK-ANG SESYON Conducting: Presidente Henry B. Eyring. Soleta; sa Colleyville, Texas, USA, ni Mark Nagdumala: Presidente Thomas S. Monson. Pangbukas nga pag-ampo: David L. Beck. Mabry; sa Foz do Iguaçú, Brazil, ni Lincoln Conducting: Presidente Dieter F. Uchtdorf. Panapos nga pag-ampo: Elder Claudio R. M. Parmezan de Melo; sa Siyudad sa Guatemala, Pangbukas nga pag-ampo: Elder Paul V. Costa. Ang musika gidalit sa Tabernacle Guatemala, ni Don Searle; sa Lima, Peru, ni Johnson. Panapos nga pag-ampo: Carol F. Choir; Mack Wilberg ug Ryan Murphy, mga Stephanie Navarette; sa London, England, McConkie. Ang musika gidalit sa family direktor; Bonnie Goodliffe, organist: “They, ni Preston Judy; sa Lyon, France, ni Carolyn choir gikan sa mga stake sa Roy, Kanesville, the Builders of the Nation,” Hymns, nu. 36, Carter; sa Siyudad sa Panama, Panama, Hooper, ug West Haven, Utah; Jane Fjelds- arr. Wilberg, gimantala.ni Jackman; “When ni Josué Peña; sa Rome, Italy, ni Massimo ted, direktor; Linda Margetts, organist: “On He Comes Again,” Children’s Songbook, Criscione; ug sa Santiago, Chile, ni Cristian F. This Day of Joy and Gladness,” Hymns, 82–83, arr. Murphy, wala mamantala; “Called Castro Marin. nu. 64, arr. Fjeldsted/Margetts, wala maman- to Serve,” Hymns, nu. 249; “Abide with Me; tala; “I Know That My Savior Loves Me,” ’Tis Eventide,” Hymns, nu. 165, arr. Wilberg, Pasundayag sa mga Bata sa Sakrament Mi- wala mamantala. ting 2010, nila ni Bell ug Creamer Margetts, unpublished, arr. Fjeldsted/Margetts, wala SABADO SA GABII, SEPTYEMBRE 28, 2013, mamantala; “Press Forward, Saints,” Hymns, KINATIBUK-ANG MITING SA RELIEF SOCIETY nu. 81; “Love at Home,” Hymns, nu. 294, Nagdumala: Presidente Thomas S. Monson. arr. Fjeldsted/Margetts, wala mamantala. Conducting: Linda K. Burton. Pangbukas nga pag-ampo: Laraine Swenson. Panapos nga SABADO SA GABII, OKTUBRE 5, 2013, pag-ampo: Ana De Agostini. Ang musika SESYON SA PRIESTHOOD gidalit sa Relief Society choir gikan sa Provo Nagdumala: Presidente Thomas S. Monson. Missionary Training Center; Emily Wadley, di- Conducting: Presidente Henry B. Eyring. rektor; Bonnie Goodliffe, organist: “Redeemer Pangbukas nga pag-ampo: Elder Paul E. of Israel,” Hymns, nu. 6; “Go Forth with Faith,” Koelliker. Panapos nga pag-ampo: Elder Hymns, nu. 263; “As Sisters in Zion,” Hymns, Walter F. González. Ang musika gidalit sa nu. 309, arr. Sally DeFord, wala mamantala; Aaronic Priesthood choir gikan sa mga stake “I’ll Go Where You Want Me to Go,” Hymns, sa Murray, Utah; Kelly DeHaan, direktor; nu. 270, descant arr. Wadley, wala mamantala; Richard Elliott, organist: “Sing Praise to Him,” “More Holiness Give Me,” Hymns, nu. 131, arr. Hymns, nu. 70, arr. Kempton, wala maman- Lyon, gimantala ni Jackman. tala; “Like Ten Thousand Legions Marching,” Hymns, nu. 253, arr. Elliott, wala mamantala; ANG MGA PAKIGPULONG SA “Do What Is Right,” Hymns, nu. 237; “God of KOMPERENSYA ANAA Our Fathers, Whose Almighty Hand,” Hymns, Sa pag-access sa mga pakigpulong sa ki- nu. 78, arr. Huff, wala mamantala. natibuk-ang komperensya sa daghang mga

2 Liahona NOBYEMBRE 2013 VOL. 16 NO. 11 LIAHONA 10791 853 Internasyonal nga magasin sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga giimprinta sa Cebuano Ang Unang Kapangulohan: Thomas S. Monson, Henry B. Eyring, Dieter F. Uchtdorf Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles: Boyd K. Packer, L. Tom Perry, Russell M. Nelson, Dallin H. Oaks, M. Russell Ballard, Richard G. Scott, Robert D. Hales, Jeffrey R. Holland, David A. Bednar, Quentin L. Cook, D. Todd Christofferson, Neil L. Andersen Editor: Craig A. Cardon Mga Adviser: Jose L. Alonso, Mervyn B. Arnold, Shayne M. Bowen, Stanley G. Ellis, Christoffel Golden Tigdumalang Direktor: David T. Warner Direktor sa Operasyon: Vincent A. Vaughn Direktor sa mga Magasin sa Simbahan: Allan R. Loyborg Business Manager: Garff Cannon Tigdumalang Editor: R. Val Johnson Mga Luyo-Luyo sa Tigdumalang Editor: Ryan Carr Team sa Pagsulat ug Pag-edit: Susan Barrett, Brittany Beattie, David Dickson, David A. Edwards, Matthew D. Flitton, Mindy Raye Friedman, Lori Fuller, Garrett H. Garff, LaRene Porter Gaunt, Jennifer Grace Jones, Michael R. Morris, Sally Johnson Odekirk, Joshua J. Perkey, Jan Pinborough, Richard M. Romney, Paul VanDenBerghe, Marissa Widdison Tigdumalang Direktor sa Art: J. Scott Knudsen Direktor sa Art: Tadd R. Peterson Team sa Pagdesinyo: Jeanette Andrews, Fay P. Andrus, C. Kimball Bott, Tom Child, Nate Gines, Colleen Hinckley, Eric P. Johnsen, Susan Lofgren, Scott M. Mooy, Mark W. Robison, Brad Teare, K. Nicole Walkenhorst Coordinator sa Intellectual Property: Collette Nebeker Aune INDEKS SA MAMUMULONG INDEKS SA HILISGUTAN Misyonaryo, mga, 33 Tigdumala sa Produksyon: Jane Ann Peters Team sa Produksyon: Kevin C. Banks, Connie Bowthorpe Andersen, Neil L., 92 Artikulo sa Hugot nga Misyonaryo nga buhat, 4, Bridge, Julie Burdett, Bryan W. Gygi, Denise Kirby, Ginny J. Ballard, M. Russell, 43 Pagtuo, mga, 46 33, 35, 43, 52 Nilson, Gayle Tate Rafferty Bednar, David A., 17 Babaye, mga, 29 Prepress: Jeff L. Martin Miting sa Simbahan, mga, Direktor sa Pag-imprinta: Craig K. Sedgwick Burton, Linda K., 111 Balay ni Israel, 88 15, 99 Direktor sa Pagpang-apud-apod: Stephen R. Christiansen Caussé, Gérald, 49 Basahon ni Mormon, 82 Mortal nga lawas, 106 Paghubad: Francisco M. dela Cruz Christofferson, D. Todd, 29 Calling sa Simbahan, mga, Ordinansa, mga, 92, 115 Ipadala ang subskripsyon, mga pangutana, ug mga 15, 69 taho ngadto sa Dateline Philippines sa Liahona, The Cook, Quentin L., 88 Pag-ampo, 121 Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, Temple Drive, Dube, Edward, 15 Depresyon, 40 Pag-fellowship, 21, 49 Greenmeadows Subdivision, Quezon City 1110, Metro Manila, Dyches, Timothy J., 37 Espiritu Santo, 96 Paghinulsol, 26, 52, 55, 82, Philippines o sa P. O. Box 1505, Ortigas Center, Emerald Avenue, Pasig 1600, Metro Manila, Philippines. Numero sa telepono 635- Eyring, Henry B., 25, 58, 69 Gahum, 92, 96 118 9183. Presyo sa subskripsyon sa Pilipinas, P48 matag tuig, P4.00 Funk, Randy D., 52 Gugma, 12, 35, 43, 49, 69, Pagkaayo, 37 matag gula, gawas sa mga espesyal nga isyu. Hales, Robert D., 6 104, 111, 121 Isumiter ang mga manuskrito ug mga pangutana Pagkainahan, 29, 72 online sa liahona.lds.org; kon ipadala ngadto sa Liahona, Room Hamilton, Kevin S., 99 Gugmang Putli, 58 Pagkakabig, 76 2420, 50 East North Temple Street, Salt Lake City, UT 84150- Holland, Jeffrey R., 40 Home teaching, 61 Pagkamatarung, 79 0024, USA; o i-e-mail sa: [email protected] Maynes, Richard J., 79 Hugot nga Pagtuo, 15, 21, Pagkasakop, 21 Ang Liahona (usa ka termino sa Basahon ni Mormon nga nagpasabut nga “kompas o direktor”) gimantala sa Albanian, McConkie, David M., 96 43, 104 Pagkaulipon, 88 Armenian, Bislama, Bulgarian, Cambodian, Cebuano, Chinese, Monson, Thomas S., 4, 61, Igpapahulay, 99 Pagkontrolar sa Chinese (simplified), Croatian, Czech, Danish, Dutch, English, Estonian, Fijian, Finnish, French, German, Greek, Hungarian, 85, 110, 121 Ikapulo, 17 Kaugalingon, 9 Icelandic, Indonesian, Italian, Japanese, Kiribati, Korean, Latvian, Nelson, Russell M., 106 Inspirasyon, 6, 58 Paglahutay, 40, 79, 85, 99 Lithuanian, Malagasy, Marshallese, Mongolian, Norwegian, Jesukristo, 9, 15, 37, 82, 102, Polish, Portuguese, Romanian, Russian, Samoan, Slovenian, Nielsen, S. Gifford, 33 Pagpa-aktibo, 12, 21, 35 Spanish, Swahili, Swedish, Tagalog, Tahitian, Thai, Tongan, Oaks, Dallin H., 72 111 Pagpamatuod, 76, 79, 102 Ukrainian, Urdu, ug Vietnamese. (Ang kasagad magkalahi Ochoa, Adrián, 102 Joseph Smith, 96, 102 Pagpangandam, 102 sa pinulongan.) © 2013 sa Intellectual Reserve, Inc. Tanang mga katungod Oscarson, Bonnie L., 76 Kaaghup, 9 Pagpasaylo, 37 gigahin. Gigamit sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos Packer, Boyd K., 26 Kabubut-on, 106 Pagtudlo, 96 sa Ulahing mga Adlaw nga may pagtugot. Gi-imprinta sa Perry, L. Tom, 46 Kagawasan sa Tinuohan, 88 Tinipong Bansa sa Amerika. Pagtuon sa kasulatan, 46, Ang teksto ug biswal nga materyal diha sa Liahona mahimong Reeves, Linda S., 118 Kalamboan sa Simbahan, 4 96, 121 kopyahan alang sa sulagma, dili pangkomersyo nga paggamit Scott, Richard G., 82 Kalinaw, 26 Pag-ula ni Jesukristo, 52, sa simbahan o panimalay. Ang biswal nga materyal dili Kalipay, 69, 85 mahimong kopyahan kon kini adunay mga pagdili diha sa Soares, Ulisses, 9 55, 69, 82, 118 linya sa kredito sa maong artwork. Ang mga pangutana Stephens, Carole M., 12, 115 Kalisdanan, 40, 55, 79, 85, Pakigsaad, mga, 12, 82, 99, kinahanglan ipadala ngadto sa Intellectual Property Office, Uchtdorf, Dieter F., 21, 55 104, 118, 121 111, 115, 118 50 East North Temple Street, Salt Lake City, UT 84150, USA; e-mail: [email protected]. Valenzuela, Arnulfo, 35 Kalooy, 40 Pamilya, 29, 69, 72, 88, 106 For Readers in the United States and Canada: Vinson, Terence M., 104 Kaminyoon, 69, 72, 106 Panaghiusa, 15, 49 November 2013 Vol. 16 No. 11. LIAHONA (USPS 311-480) Kaputli, 29, 72 Cebuano (ISSN 1096-5114) is published monthly by The Church Panalangin, mga, 17 of Jesus Christ of Latter-day Saints, 50 East North Temple, Salt Kasugoan, mga, 72 Pasalamat, 85 Lake City, UT 84150. USA subscription price is $10.00 per year; Kasulatan, mga, 26 Plano sa kaluwasan, 72 Canada, $12.00 plus applicable taxes. Periodicals Postage Paid at Salt Lake City, Utah. Sixty days‘ notice required for change of Katapusang mga adlaw, 26 Priesthood, 46, 58, 92, 115 address. Include address label from a recent issue; old and new Kinatibuk-ang komperensya, Propeta, mga, 6 address must be included. Send USA and Canadian subscriptions to Salt Lake Distribution Center at address below. Subscription 6, 110 Sakrament, 99, 118 help line: 1-800-537-5971. Credit card orders (Visa, MasterCard, Langitnong Amahan, 69 Sakripisyo, 76 American Express) may be taken by phone. (Canada Poste Lider sa Simbahan, mga, 25 Information: Publication Agreement #40017431) Serbisyo, 12, 58, 61, 82, POSTMASTER: Send all UAA to CFS (see DMM 707.4.12.5). Media, 102 96, 111 NONPOSTAL AND MILITARY FACILITIES: Send address changes Milagro, mga, 43 Templo, mga, 17, 115, 118 to Distribution Services, Church Magazines, P.O. Box 26368, Salt Lake City, UT 84126-0368, USA. Nobyembre 2013 3 SESYON SA SABADO SA BUNTAG | Oktubre 5, 2013

Ni Presidente Thomas S. Monson Welcome sa Komperensya Akong pag-ampo nga kita unta mapuno sa Espiritu sa Ginoo samtang maminaw kita ug magkat-on.

agkaanindot niini, minahal kong pamahayag nga mas tukma, walay res- mga kaigsoonan, nga magkita ponsibilidad nga mas gikinahanglan, Pna usab kita. Kapin na og gamay walay instruksyon nga mas direkta kay sa 183 ka tuig sukad ang Simbahan sa sugo sa nabanhawng Ginoo dihang naorganisar pinaagi ni Propeta Joseph mipakita Siya sa Galilea ngadto sa Smith, ubos sa pagdumala sa Ginoo. onse ka disipulo. Miingon Siya, “Busa Nianang Abril 6, 1830 nga miting, du- panglakaw kamo ug himoa ninyong nay unom ka miyembro sa Simbahan nga tinun-an ang tanang kanasuran, ang mitambong. 1 sa pagpamautismo kanila sa ngalan Gikalipay nakong ipahibalo nga sa Amahan ug sa Anak ug sa Espi- duha ka semanang milabay, ang total ritu Santo.” 2 Si Propeta Joseph Smith nga miyembro sa Simbahan miabut na namahayag, “Human sa tanan nga og 15 ka milyon. Ang Simbahan pada- nasulti, ang pinakadako ug pinakaim- yong naglambo ug nag-usab og mga portante nga katungdanan mao ang kinabuhi sa nagkadaghang mga tawo pagsangyaw sa Ebanghelyo.” 3 Pipila matag tuig. Mikatap na kini sa tibuok kaninyo nga nia karon makahinum- kalibutan samtang ang atong misyo- dom pa sa mga pulong ni President naryo nga pwersa nangita niadtong David O. McKay, kinsa misulti sa pa- nangita sa kamatuoran. milyar nga “Matag miyembro usa Kapin og gamay usa ka tuig na ka misyonaryo!” 4 molihok kita uban sa pagtuo nga masukad akong gipahibalo ang pagpau- Modugang ako sa ilang mga tuman ang Iyang buhat. bos sa edad sa moserbisyo og misyon. pulong. Karon ang panahon sa mga Aron makatabang sa pagmenti- Sukad niadto, ang gidaghanon sa miyembro ug misyonaryo sa pagti- nar sa nagkadaghang misyonaryo, nagserbisyo og full-time nga misyon nabangay, sa pagtambayayong, sa pag- mihangyo ko kaniadto sa atong mga misaka gikan sa 58,500 niadtong hago sa ubasan sa Ginoo sa pagdala miyembro sa paghatag, kon maka- Oktubre ngadto sa 80,333 karon. og mga kalag ngadto Kaniya. Gian- himo, ngadto sa missionary fund o sa Unsa ka talagsaon ug makadasig nga dam Niya ang mga paagi aron atong General Missionary Fund sa Simbahan. pagsanong ang atong nasaksihan! ikabahin ang ebanghelyo sa daghang Ang pagsanong niana nga hangyo Sa balaang kasulatan walay paagi, ug Siya motabang kanato kon makalipay gayud ug nakatabang sa

4 Liahona pagsuporta sa liboan nga mga misyo- dinhi aron matudloan ug madasig. Sa pangalan sa atong Manluluwas, nga naryo kinsa dili makasuporta sa ilang Daghang mensahe, sa nagkadaiyang si Jesukristo, amen. ◼ mga kaugalingon. Nagpasalamat ko sa mga hilisgutan, ang ihatag sulod sa MUBO NGA MGA SULAT inyong mabination nga kontribusyon. mosunod nga duha ka adlaw. Kining 1. Samtang ubay-ubay ang nanambong sa Ang panginahanglan og tabang mga tawhana nga mamulong kaninyo pag-organisar sa Simbahan, unom lang ang nalista isip mga sakop nga nagpadayon pa, aron kita padayong nangayo og tabang sa langit bahin sa organisar. makatabang niadtong nagtinguha nga mga mensahe nga ilang ihatag. 2. Mateo 28:19. makaserbisyo apan sila, walay igo nga Akong pag-ampo nga kita unta 3. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Joseph Smith (2007), 397. ikagasto niini. mapuno sa Espiritu sa Ginoo sam 4. David O. McKay, sa Conference Report, Karon, mga kaigsoonan, ania kita tang maminaw kita ug magkat-on. Abr. 1959, 122.

Nobyembre 2013 5 Ang uban tingali mangutana, “Nga- nong ang inspirasyon dili daling moa- but ug diha-diha dayon?” Mitudlo ang Ginoo kang Oliver Cowdery, “Ikaw kinahanglan gayud nga magtuon niini diha sa imong hunahuna; unya ikaw kinahanglan nga mangutana kanako kon kini husto.” 4 Ang mga mensahe sa Ni Elder Robert D. Hales komperensya moabut kanamo human Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles sa mainampoong preparasyon, pinaagi sa Espiritu Santo. Mao usab kini sa tanang miyembro sa Simbahan samtang mag-andam kita sa pag-apil sa komperensya sa ward, Kinatibuk-ang stake, ug kinatibuk-ang komperensya. Atong tun-an diha sa atong hunahuna unsay atong gikinahanglan ug giti- Komperensya: nguha gikan sa Langitnong Amahan, ug mag-ampo kita nga makasabut ug makagamit sa gitudlo kanato. Inig abut sa komperensya, isakripisyo nato Paglig-on sa Pagtuo ang ubang kalihokan, “mosalikway sa mga butang niini nga kalibutan, ug [ma]ngita sa mga butang nga ug Pagpamatuod maayo.” 5 Dayon pundukon ang atong pamilya sa pagpaminaw sa pulong sa Gikinahanglan kaayo nato ang komperensya! Pinaagi Ginoo, sama sa gibuhat sa katawhan ni Haring Benjamin.6 sa mga komperensya malig-on ang atong pagtuo ug Ang mga bata ug kabatan-onan ga- mapalambo ang atong pagpamatuod. nahang maapil. Sayop gayud kita kon maghunahuna kita nga ang komperensya lisud nila nga masabtan. Sa batan-ong mga miyembro sa Simba- alamat, Presidente Monson, sa butang nga moabut. Si Moises mi- han, mosaad ko nga kon kamo mami- imong pagtudlo ug ehemplo sa pundok sa mga anak sa Israel ug naw, bation gayud ninyo ang Espiritu SKristohanong pag-alagad ug pag- gitudloan sila sa mga sugo nga iyang diha kaninyo. Sultihan kamo sa Ginoo mando namong tanan nga mahimong nadawat. Ang Manluluwas mitudlo sa unsay Iyang gusto nga inyong buha- misyonaryo. Kami nag-ampo kanunay katawhan nga nagpundok sa Balaang ton sa inyong kinabuhi. alang kanimo. Yuta ug sa kontinente sa Amerika. Sa mga komperensya atong mada- Sa atong dispensasyon, ang Man- Si Pedro mipundok sa mga tumutuo wat ang pulong sa Ginoo nga alang luluwas nga si Jesukristo mipasabut didto sa Jerusalem. Ang unang kina- gayud kanato. Mipamatuod ang usa ka sa panagpundok sa mga Santos isip tibuk-ang komperensya sa ulahing miyembro: “Samtang naminaw ko sa “akong kinatibuk-ang komperensya.” 1 mga adlaw gihimo mga duha ka bulan inyong pakigpulong, natingala ko. . . . Bisan asa kita niining kalibutan, sa human maorganisar ang Simbahan, ug Ang inyong pakigpulong personal nga bisan unsang paagi kini nato nadawat, ang mga komperensya nagpadayon pagpadayag gikan sa Ginoo ngadto mopamatuod ko nga nagpundok kita hangtud karon. sa akong pamilya. Wala pa gyud ko sa Iyang komperensya. Mopamatuod Kini nga mga komperensya kanu- makasinati og ingon ka kusog nga sab ko nga atong madungog ang nay nga ubos sa pagdumala sa Ginoo, pagpabati sa Espiritu niadtong minu- Iyang pulong, kay Siya miingon, “Bi- giniyahan sa Iyang Espiritu.3 Wala kami toha dihang namulong direkta kanako san pinaagi sa akong kaugalingon nga hatagi og piho nga hilisgutan. Sa kapin ang Espiritu Santo.” tingog o pinaagi sa tingog sa akong sa mga semana ug mga bulan, kasaga- Lain sab miingon, “Kining hilabi- mga sulugoon, kini managsama ra.” 2 ran dili makatulog sa gabii, naghulat hang pagbati wala pa nako mabatyagi Ang mga komperensya kanunay kami sa Ginoo. Pinaagi sa pagpuasa, sukad nga ang pakigpulong gihatag nga kabahin sa tinuod nga Simbahan pag-ampo, pagtuon, pamalandong, gayud alang kanako.” ni Jesukristo. Si Adan mipundok sa among mahibaloan ang mensahe nga Posible kini kay ang Espiritu Santo iyang kaliwat ug nanagna sa mga Iyang gusto nga among ihatag. nagdala sa pulong sa Ginoo ngadto

6 Liahona sa atong mga kasingkasing sa mga mga pulong sa Ginoo, ug mamauli pulong nga atong masabtan.7 Kon aron sundon kini. mag-take note ko atol sa komperen- Human nanudlo si Haring Benjamin sya, dili nako masulat ang eksakto sa iyang katawhan, “siya mipapauli gayud nga gisulti sa namulong; akong sa pundok sa mga katawhan, ug sila masulat ang gi-personal nga direksyon mipauli, matag usa, sumala sa ilang nga gihatag kanako sa Espiritu. mga banay, ngadto sa ilang kaugali- Ang gisulti dili ingon ka importante ngon nga mga balay.” 11 Sa iyang sa unsay atong nadungog ug gibati.8 panahon, mao gihapon ang gibuhat Mao nga naningkamot kita nga ang ni Haring Limhi.12 Human manudlo komperensya mahimong dapit diin ug mangalagad sa mga tawo sa templo ang hinay, hinagawhaw nga tingog sa sa Bountiful, mihangyo ang Manlulu- Espiritu tin-aw nga madungog, mabat- was sa mga tawo, “Pamauli kamo sa yagan, ug masabtan. inyong mga panimalay, ug palandonga Gikinahanglan kaayo nato ang kini nga mga butang nga Ako miingon, komperensya! Pinaagi sa mga kompe- ug pangayoa sa Amahan, pinaagi rensya malig-on ang atong pagtuo ug sa akong ngalan, aron kamo makasa- mapalambo ang atong pagpamatuod. but, ug i-andam ang inyong mga Ug kon kita nakabig, maglig-on kita sa hunahuna alang sa ugma, ug Ako usag usa sa pagbarug nga lig-on bisan moanha kaninyo pag-usab.” 13 pa sa mga tintasyon sa katapusang Atong gidawat ang pagdapit sa mga adlaw.9 Manluluwas kon kita mamalandong Sa bag-ong mga dekada ang Sim- ug mag-ampo aron makasabut sa bahan nalikay sa grabing panagbangi dili makauyon unsa ang moabut gikan unsay gitudlo ug dayon mopauli ug pagpanggukod nga naagian sa sa awtoridad sa Simbahan. Mahimong ug mobuhat sa Iyang kabubut-on. nag-unang mga Santos. Dili ingon sukwahi kini sa inyong [personal] nga Hinumdumi ang mga pulong ni Pre- niini sa kanunay. Ang kalibutan nag- panghunahuna. Mahimong sukwahi sidente Spencer W. Kimball: “Naka- kalayo gikan sa Ginoo nga mas pas- kini sa inyong sosyal nga panghuna- hukom ko nga inig uli nako gikan pas pa sukad. Ang kaaway ania nga huna. Mahimong mosamok kini sa niining [kinatibuk-ang] komperensya binuhian sa kalibutan. Kita motan- inyong sosyal nga kinabuhi. Apan . . . dunay daghan kaayong dapit sa aw, maminaw, mobasa, magtuon, kon kamo maminaw niini nga mga akong kinabuhi nga mahimo nakong ug mopakigbahin sa mga pulong butang, ingon og kini gikan sa ba-ba hingpiton. Gilista nako ni sa akong sa propeta aron mapasidan-an ug sa Ginoo Mismo, uban ang pagpailub hunahuna, ug naglaum nga buhaton maprotektahan. Sama pananglit, “Ang ug hugot nga pagtuo, ang saad mao ko kini kon kami makahuman na.” 14 Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto nga ‘ang mga ganghaan sa impyerno Si Presidente Monson bag-o lang mii- sa Kalibutan” gihatag dugay na sa dili makabuntog batok kanimo; . . . ngon: “Awhagon ko kamo sa pagbasa wala pa nato masinati ang mga hagit ug ang Ginoong Dios mopatibulaag sa mga pakigpulong . . . ug pagpama- nga karon giatubang sa pamilya. “Ang sa mga gahum sa kangitngit gikan sa landong sa mga mensahe nga anaa Buhi nga Kristo: Ang Pagpamatuod sa imong atubangan, ug mohimo sa mga niini. Akong nakaplagan sa akong mga Apostoles” giandam nang daan langit sa pagkurog alang sa imong ka- kaugalingon nga mas nadugangan ko alang sa panahon nga mas gikina- ayohan, ug sa himaya sa iyang ngalan’ gikan niining dinasig nga mga sermon hanglan kini nato. (D&P 21:6).” 10 kon kini tun-an nako pag-ayo.” 15 Dili kita mahibalo sa tanang Giunsa sa pagkasayud ni Presidente Agig dugang sa pagdapit kanato sa rason nganong ang mga propeta ug Lee kon unsay giatubang nato karon? personal ug pamilya nga pagtuon sa ka- mga mamumulong sa komperen- Nasayud siya tungod kay usa siya ka sulatan, ang Langitnong Amahan gusto sya mamulong man sa pihong mga propeta, manalagna, ug tigpadayag. nga kita magtuon kanunay ug gamiton hilisgutan, apan ang Ginoo nahibalo. Ug kon kita maminaw ug mosunod sa unsay atong nakat-unan sa komperen- Si Presidente Harold B. Lee mitudlo: mga propeta karon, lakip sa mga ma- sya. Mopamatuod ko nga ang mosalig “Ang bugtong kasiguroan nga anaa mulong niini gayud nga komperensya, sa Ginoo ug mopatalinghug niining kanato isip mga miyembro niini nga malig-on kita ug maprotektahan. tambag uban sa pagtuo makaangkon og simbahan mao ang . . . pagpaminaw Ang pinakadakong panalangin sa dakong kalig-on sa pagpanalangin sa sa tanang pulong ug mga sugo nga kinatibuk-ang komperensya moa- ilang kaugalingon ug sa ilang pamilya ang Ginoo mohatag pinaagi sa Iyang but kanato human sa komperen- alang sa henerasyong moabut. propeta. . . . Maanaay pipila ka butang sya. Hinumdumi ang sundanan nga Ang Langitnong Amahan mihatag nga nagkinahanglan sa pagpailub ug kanunayng gibalik-balik sa kasulatan: og paagi. Niini nga komperensya, 97 hugot nga pagtuo. Mahimo nga kamo nagpundok kita aron maminaw sa porsyento sa Simbahan makadungog

Nobyembre 2013 7 nga nag-drowing og kabalyero nga may hinagiban aron tudloan ko bahin sa hinagiban sa Dios ug sa espirituhanong proteksyon nga dala niini. Pagkahuman niana nga sesyon, usa ka amahan mireport sa iyang pamilya sa iyang nakat-unan. Nadasig, ang ilang batan-ong anak nga si Jason misiksik sa LDS.org aron mabati niya mismo ang mensahe. Pipila ka adlaw siya ang mihatag og leksyon ngadto sa iyang mga igsoon sa family home evening. Mao ni siya. Yano nga mensahe sa komperensya, dinasig sa Ginoo, gidawat sa usa ka bata, gitudlo ngadto sa pamilya sa personal, impluwensyal nga niining mga mensahe sa kaugalingon ug sa mga mobile apps. Padayon paagi. Ganahan ko sa iyang taming nilang pinulongan. Minilyon ka mga kining gipanindot aron mas sayon sa pagkamatarung. Ganahan ko sa miyembro sa 197 ka nasud motan-aw kining gamiton ug mas haum sa atong iyang panagang sa hugot nga pagtuo niini nga komperensya sa 95 ka pinu- kinabuhi. Diha sa LDS.org makakita aron pugngan ang mga tintasyon sa longan. Sa duha o tulo lang ka adlaw kamo og kapanguhaan nga makata- kaaway. Mao kini ang mga panalangin ang mga mensahe makita na diha sa bang sa inyong pagtuon sa ebang- sa komperensya. LDS.org sa Iningles, ug sulod sa usa helyo, paglig-on sa inyong panimalay Mga kaigsoonan, mohatag ko sa ka semana maanaa na kini sa 52 ka ug pamilya, ug sa pagserbisyo diha akong pagsaksi nga ang Ginoong pinulongan. Karon atong madawat ang sa inyong calling. Mapangita usab Jesukristo buhi ug nagbarug nga inimprinta nga mga magasin sa Sim- ninyo ang inyong katigulangan kinsa pangulo niining Simbahan. Kini Iya bahan sulod sa tulo ka semana human nagkinahanglan og mga ordinansa sa nga kinatibuk-ang komperensya. sa kinatibuk-ang komperensya. Dili templo ug kapanguhaan nga maka- Mosaad ko diha sa Iyang ngalan nga na kita maghulat og mga bulan una suporta ninyo sa buhat sa kaluwasan, kon mag-ampo kamo sa tinuoray aron moabut pinaagi sa koreyo ang mga pa- lakip ang pagpakigbahin sa ebang- makadungog sa tingog sa Langitnong kigpulong. Diha sa computer, phone, o helyo. Ang mga ginikanan makapa- Amahan diha sa mga mensahe niini ubang electronic device, atong mabasa, ngulo sa pag-andam sa ilang mga nga komperensya, madiskubrihan mapaminaw, matan-aw, ug mapakigba- anak alang sa bunyag, sa priesthood, ninyo nga Siya namulong kaninyo hin ang pagtulun-an sa mga propeta. full-time nga misyon ug sa templo. sa pagtabang, paglig-on, ug paggiya Bisan kanus-a, bisan asa, makapalambo Makatabang kini nga atong masubay kaninyo balik sa Iyang presensya. Sa kita sa atong kahibalo, makalig-on ang pig-ot ug higpit nga dalan sa mga pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ sa atong pagtuo ug pagpamatuod, ordinansa sa templo ug mga pakig- makapanalipod sa atong pamilya, ug saad ug mahimong angayan alang sa MUBO NGA MGA SULAT 1. Doktrina ug mga Pakigsaad 124:88; makadala kanila nga luwas sa pagpauli. kinabuhing dayon. emphasis gidugang. Ang mga mensahe niini nga kom- Sa miaging komperensya, sa 2. Doktrina ug mga Pakigsaad 1:38. perensya isulod usab sa kurikulum kinatibuk-ang miting sa priesthood, 3. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 46:2. sa kabatan-onan diha sa internet. naghisgot ko bahin sa akong papa 4. Doktrina ug mga Pakigsaad 9:8. Mga ginikanan, maka-access kamo sa 5. Doktrina ug mga Pakigsaad 25:10. leksyon sa kabatan-onan aron inyong 6. Tan-awa sa Mosiah 2:5. 7. Tan-awa sa 2 Nephi 33:1. magamit diha sa LDS.org. Tan-awa 8. Tan-awa sa Spencer W. Kimball, sa unsay gikat-unan sa inyong mga anak, Conference Report, Tonga Area ug gamita kini sa kaugalingon nin- Conference 1976, 27. 9. Tan-awa sa Lucas 22:31–32. yong pagtuon, diskusyon sa pamilya, 10. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa family home evening, family council, Simbahan: Harold B. Lee (2000), 101. ug personal nga interbyu sa inyong 11. Mosiah 6:3. 12. Tan-awa sa Mosiah 8:4. mga anak kon unsay angayang itudlo 13. 3 Nephi 17:3. ngadto sa tagsa-tagsa nila. 14. Spencer W. Kimball, “Spoken from Their Moawhag ko sa tanang miyembro Hearts,” Ensign, Nob. 1975, 111. 15. Thomas S. Monson, “Ang Dios Magauban sa paggamit sa mga kapanguhaan Si Jason nagsul-ob sa “tibuok Kaninyo Hangtud sa Sunod Natong diha sa mga website sa Simbahan hinagiban sa Dios.” Panagkita,” Liahona, Nob. 2012, 110.

8 Liahona wala kini dili nato mapalambo ang ubang importanting mga hiyas. Ang pagkamaaghup wala magpasabut nga kahuyang, apan nagpasabut kini nga molihok uban sa kaayo ug kamabination, mopakita og kalig-on, kakalma, paghatag og bili sa kaugalingon, ug pagpugong. Ni Elder Ulisses Soares Ang kaaghup ang usa sa abundang Sa Kapangulohan sa Seventy kinaiya sa kinabuhi sa Manluluwas. Siya mismo mitudlo sa Iyang mga disipulo, “Pagtuon kamo gikan kanako; kay ako maaghup ug mapaubsanon sa kasingkasing.” 9 Magmaaghup ug Bulahan kita nga natawo nga duna niini nga liso sa kaaghup sa atong kasingkasing. Kinahanglan nga kita Magmapaubsanon makasabut nga dili mahimo ang pag- patubo ug pagpadako niana nga liso sa usa lang ka pagpamilok apan sa hinay-hinay. Si Kristo mihangyo kanato sa Kasingkasing sa “pagpas-an sa [atong] krus matag adlaw,” 10 nagpasabut nga kinahanglan Ang pagkamaaghup wala magpasabut og kahuyang, kini kanunay ang focus ug tinguha. apan nagpasabut kini nga molihok uban sa kaayo Si Presidente Lorenzo Snow, ang ikalimang propeta sa atong dispensas- ug kamabination. yon, mitudlo, “Atong katungdanan nga maningkamot nga mahimong hingpit, . . . molambo matag adlaw, ug molingi sa atong giagian sa miaging semana i Mormon mitudlo nga ang tawo Sa atong pagdala sa ngalan ni ug mohimo og mas maayo niining “dili makabaton sa hugot nga Kristo, gilauman nga maningkamot semanaha; mohimo og mas maayo Spagtuo ug paglaum, gawas nga kita sa pagsunod sa Iyang mga kinaiya karon kay sa gahapon.” 11 Busa ang siya magmaaghup, ug magmapainub- ug pag-usab sa atong kinaiya aron unang lakang sa pagkamaaghup ang sanon sa kasingkasing.” 1 Midugang mahimong sama Niya matag adlaw. pagpalambo matag adlaw. Matag ad- siya nga kon wala kana nga mga Ang Manluluwas, nag-awhag sa iyang law maningkamot kita nga mahimong hiyas, “ang hugot nga pagtuo ug mga disipulo, miingon, “Busa kamo mas maayo kay sa miagi samtang paglaum kawang, kay walay mada- kinahanglan magmahingpit, ingon nga nagpadayon kita niini nga proseso. wat sa atubangan sa Dios, gawas hingpit ang inyong Amahan nga langit- Si Presidente Snow midugang: sa maaghup ug mapainubsanon sa non.” 6 Kon kita “moduol kang Kristo, “Kita adunay atong ginagmay nga kasingkasing.” 2 . . . molimud sa [atong kaugalingon] sa mga kabuang ug atong mga kahu- Ang kaaghup mao ang kinaiya tanan nga dili diosnon; . . . ug mohi- yang; kinahanglang maningkamot kita niadtong “matinahuron sa Dios, mata- gugma sa Dios,” nan pinaagi sa grasya sa pagbuntog niini sa pinakadali nga rung, mapainubsanon, matudloan, ug ni Kristo moabut ang adlaw nga kita panahon, ug . . . kinahanglang [ikulit] mapailubon ubos sa pag-antus.” 3 Kad- mahimo nga hingpit diha Kaniya.7 kini nga pagbati diha sa kasingkasing tong aduna niini nga hiyas andam nga “Ang mga hiyas nga sama kang sa atong mga anak . . . aron makat-on mosunod ni Jesukristo, ug ang ilang Kristo mga gasa gikan sa Dios. [Kini sila sa [paglihok] sa saktong paagi sa kinaiya kalma, manunuton, matugta- nga mga hiyas] moabut kon [atong] Iyang atubangan sa tanang kahimtang. non, ug masulundon. gigamit ang [atong] kabubut-on sa “Kon ang bana makapuyo uban Si Apostol Pablo mitudlo nga ang matarung nga paagi. . . .Uban sa usa sa iyang asawa sa usa ka adlaw nga kaaghup mao ang bunga sa Espiritu.4 ka tinguha sa pagpahimuot sa Dios, walay panagbingkil o dili motratar Busa sayon kining maangkon kon [atong] ilhon ang [atong] mga kahu- ni bisan kinsa sa dili mabinationg kita “nangabuhi diha sa Espiritu.” 5 Ug yang ug magmaandamon ug matingu- paagi o dili makapasakit sa Espiritu sa pagkinabuhi diha sa Espiritu, ang haon nga molambo.” 8 sa Dios . . . ; hingpit pa gihapon siya. atong paagi sa pagpakabuhi mopakita Ang kaaghup mahinungdanon aron Dayon pasulaya nga mahimong sama og katarung atubangan sa Ginoo. kita mahimong sama kang Kristo. Kon niana pagkasunod adlaw. Apan kon

Nobyembre 2013 9 pananglit mapakyas siya sa sunod ad- pag-awhag. Kini ang labing impor- og kaaghup mao ang pagpaubos. Ang law nga pagsulay, dili kana rason nga tante diha sa sulod sa atong panimalay Ginoo mitudlo ni Thomas B. Marsh dili siya molampus sa paghimo niana ug sa atong mahangturong mga kom- pinaagi ni Propeta Joseph Smith, nag- sa ikatulong adlaw.” 12 panyon. Sa 31 ka tuig nga naminyo ko ingon, “Magpaubos ka; ug ang Ginoo Sa atong pasalig nga magmaunu- sa akong minahal, kanunay siya nga nga imong Dios moagak kanimo pina- ngon ug magpadayon, ang Ginoo mohatag nako og malumo nga pahi- agi sa kamot, ug mohatag kanimo og mohatag kanato nianang dili nato numdom bahin niini kon mag-atubang tubag sa imong mga pag-ampo.” 15 maangkon tungod sa atong pagkadili mi og hagit sa kinabuhi. Nagtuo ko, mga kaigsoonan, nga hingpit ug tawhanong kahuyang. Uban sa mga instruksyon nga ma- kadto lang mga mapainubsanon ang Ang laing importanting lakang kita sa iyang Ikaduhang Sulat ngadto makaila ug makasabut sa mga tubag aron mahimong maaghup mao ang ni Timoteo, si Apostol Pablo miingon: sa Ginoo sa ilang pag-ampo. Ang pagkat-on sa pagpugong sa atong “Ug ang ulipon sa Ginoo kinahang- mapainubsanon matudloan, moang- kasuko. Tungod kay ang kinaiyanhon lan dili palaaway; kondili maaghup kon nga nagsalig gayud sila sa Dios ug nga tawo anaa man kanato ug kita ngadto sa tanan, andam sa pagtudlo, nagtinguha nga mopaubos sa Iyang nagpuyo sa kalibutan nga puno sa mainantuson, kabubut-on. Ang mapainubsanon ma- pagpamugos, ang pagpugong sa atong “Uban sa kalumo kinahanglan lumo ug makaimpluwensya sa uban kasuko ang usa sa mga hagit sa atong iyang pagamaymayan ang mga sa paghimo sa ingon. Ang saad sa kinabuhi. Hunahunaa og kadiyot kon magasupak kaniya; kay tingali baya Dios sa mga mapainubsanon mao nga unsay imong reaksyon kon ang usa ka itugot ra sa Dios nga sila managhinul- Siya moagak kanila. Nagtuo gyud ko tawo dili motuman sa imong gusto sa sol ug mahisangko sa pagpakaila sa nga malikayan nato ang mga pagtipas higayon nga ipahimo nimo kini. Unsa kamatuoran; ug mga kagul-anan sa atong kinabuhi kaha kon ang mga tawo mosupak sa “Ug sila makaikyas gikan sa bitik.” 13 kon naglakaw kita uban sa Ginoo. imong mga ideya, bisan kon sigu- Sa pagpugong sa atong mga Usa sa labing nindot nga ehemplo rado gyud ka nga kini ang tukmang reaksyon, sa pagkakalma ug pagka- sa kaaghup nga akong nahibaloan solusyon sa usa ka problema? Unsa malumo, ug paglikay sa panagbingkil, mao si Brother Moses Mahlangu. ang imong itubag kon dunay tawo nga mahimo na kitang angayan sa gasa sa Ang iyang pagkakabig nagsugod nakapasilo nimo, nanaway sa imong kaaghup. Si President Henry B. Eyring pagka-1964, dihang nakadawat siya paningkamot, o dili lang mabination kausa miingon, “Kon kita uban sa pag- og kopya sa Basahon ni Mormon kay gisaput siya? Niining higayuna tuo mopugong sa atong kapungot ug Natandog siya dihang iyang gibasa ug sa ubang lisud nga sitwasyon, wad-on ang garbo, pamatud-an kini sa kining basahon, apan mga sayo sa‘70 magkat-on kita sa pagpugong sa atong Espiritu Santo, ug masiguro ang sagra- na dihang iyang nakita ang Simba- kasuko ug ipahayag ang atong pagbati dong mga saad ug mga pakigsaad.” 14 han sa LDS didto sa Johannesburg, uban sa kamapailubon ug malumong Ang laing lakang aron makabaton South Africa, samtang naglakaw

10 Liahona siya sa dalan. Si Brother Mahlangu nakaimpluwensya gayud og daghang mga impluwensya sa atong kinabuhi, naintriga ug misulod sa building aron kinabuhi—ilabi na kanako. pagpugong sa atong kasuko, pag- makat-on pa bahin sa Simbahan. Mga kaigsoonan, nagtuo ko nga kamaaghup, ug pagpalambo sa mga Mabination siyang gisultihan nga dili ang Manluluwas nga si Jesukristo ang kinaiya sa atong Manluluwas. Gipa- siya mahimong motambong sa mga pinaka-ehemplo sa kaaghup. Bisan kita Niya kanato ang paagi. Mihatag service o mabunyagan tungod kay atol sa katapusang mga gutlo sa Iyang Siya nato og hingpit nga ehemplo ug ang balaod sa nasud nianang pana- mortal nga kinabuhi, nga giakusahan mimando sa matag usa kanato nga hona dili motugot niini. sa dili makiangayong paagi ug gi- magmahimong sama Niya. Ang Iyang Si Brother Mahlangu midawat sa panghimaraut, mipas-an sa Iyang krus pagdapit nato mao ang pagsunod Ka- desisyon uban sa kaaghup, pagpaingon sa Golgota, gibugalbugalan niya, mosunod sa Iyang ehemplo, ug paubos, ug walay pagsupak, apan ug gitunglo sa Iyang mga kaaway, magmahimong sama Kaniya. Niining padayon siya nga dunay tinguha nga gibiyaan sa daghan nga nakaila Niya mga kamatuoran ako mopamatuod makat-on pa sa Simbahan. Mihangyo ug nakasaksi sa Iyang mga milagro, diha sa Iyang sagradong ngalan, nga siya sa mga lider sa Simbahan kon gilansang Siya sa krus. mao si Jesukristo, amen. ◼ pwede ba nilang ablihan ang usa sa Bisan human sa grabeng pag-antus, MUBO NGA MGA SULAT mga bintana sa meetinghouse atol sa ang Ginoo miduol sa Iyang Amahan 1. Moroni 7:43. mga miting sa Dominggo aron mo- ug namulong gikan sa kinahiladman 2. Moroni 7:44. lingkod siya sa gawas ug maminaw sa Iyang maaghup ug mapaubsanong 3. Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Maaghup, Pagkamaaghup;” scriptures.lds.org. sa mga service. Sa pipila ka mga tuig, kasingkasing: “Amahan, pasayloa 4. Tan-awa sa Mga Taga-Galacia 5:22–23. ang pamilya ni Brother Mahlangu ug sila; kay wala sila makasabut sa ilang 5. Mga Taga-Galacia 5:25. mga higala motambong kanunay sa ginabuhat.” 16 Si Kristo nakasinati og 6. Mateo 5:48. 7. Moroni 10:32. simbahan “sa may bintana” Usa ka grabeng pisikal ug espiritwal nga pag- 8. Isangyaw ang Akong Ebanghelyo: Usa adlaw pagka-1980 giingnan sila nga antus, naghatag nato og oportunidad ka Giya sa Misyonaryo nga Pangalagad makatambong na sila sa simbahan sa pag-usab sa atong espirituhanong (2004), 140. 9. Mateo 11:29. ug mabunyagan usab. Pagkamahi- kinaiya ug magmaaghup sama Niya. 10. Lucas 9:23. mayaon nga adlaw kadto alang kang Ako mopamatuod nga si Jesukristo 11. Lorenzo Snow, sa Conference Report, Brother Mahlangu. ang atong Manluluwas. Ako mopama- Abr. 1898, 13. 12. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Wala madugay ang Simbahan tuod kaninyo nga, salamat sa Iyang Simbahan: Lorenzo Snow (2012), 118. nag-organisar og branch sa iyang gugma, nahimong posible ang pag- 13. 2 Timoteo 2:24–26. kasilinganan sa Soweto. Nahimo la- usab. Nahimong posible ang pagbiya 14. Henry B. Eyring, “Mga Pamilya ubos sa Pakigsaad,” Liahona, Mayo 2012, 65. mang kini tungod sa determinasyon, sa atong mga kahuyang. Nahimong 15. Doktrina ug mga Pakigsaad 112:10. kaisug, ug kamatinud-anon sa mga posible ang pagsalikway sa dautang 16. Lucas 23:34. tawo sama ni Brother Mahlangu kinsa nagpabiling matinud-anon sulod sa katuigan ubos sa lisud nga mga kahimtang. Usa sa mga higala ni Brother Mahlangu, nga mipasakop sa Sim- bahan sa samang higayon, miasoy niini nga istorya ngari nako dihang mibisita ko sa Soweto stake. Human sa among panagsultihanay, gigakos ko niya Nianang higayuna, mga kaigsoonan, gibati nako nga daw giliyokan ko sa mahigugmaong mga bukton sa Manluluwas. Ang kaaghup makita sa mga mata niining buotan nga brother. Uban sa kasingkasing nga puno sa kaayo ug pasalamat, mihangyo siya kon pwede ba nakong sultihan si Presidente Thomas S. Monson unsa ka dako ang iyang pasalamat ug panalangin ug sa uban pa tungod sa tinuod nga ebanghelyo sa ilang kinabuhi. Ang ehemplo sa kaaghup ni Brother Mahlangu ug sa iyang higala

Nobyembre 2013 Gikinahanglan nato ang ordinansa sa sealing, nga naggiya ngadto sa kinabuhing dayon, “ang labing mahinungdanon sa tanan nga mga gasa sa Dios.” 5 Kini nga ordinansa sa priesthood madawat lamang sa usa ka lalaki ug babaye nga mag-uban. Ni Carole M. Stephens Gitudlo ni Elder Russell M. Nelson, Unang Magtatambag sa Kinatibuk-ang Kapangulohan “Ang katungod sa priesthood gipahiuli sa Relief Society aron ang mga pamilya mabugkos sa kahangturan.” 6 Gikinahanglan nato ang oportunidad sa pagbag-o niini nga mga pakigsaad matag semana samtang kita Nahibalo Ba Kita nag-ambit sa sakrament. Ang mga propeta ug apostoles sa ulahing mga adlaw nagtudlo usab kanato nga kon kita Unsay Anaa Kanato? takus nga moambit sa sakrament, wala lang nato bag-oha ang atong pakigsaad sa bunyag apan “tanang mga pakigsaad Kini nga mga ordinansa ug mga pakigsaad sa priesthood nga gisudlan uban sa Ginoo.” 7 naghatag og agianan ngadto sa kahingpitan sa mga Kini nga mga ordinansa ug mga panalangin nga gisaad kanato sa Dios, nga nahimong pakigsaad sa priesthood naghatag og posible pinaagi sa Pag-ula sa Manluluwas. agianan ngadto sa kahingpitan sa mga panalangin nga gisaad kanato sa Dios, nga nahimong posible pinaagi sa Pag- ula sa Manluluwas. Kini nagsangkap sa anak nga mga lalaki ug mga babaye sa iha sa “Ang Pamilya: Usa ka ordinansa, maangkon nato ang ka- Dios uban sa gahum, gahum sa Dios,8 Pamahayag ngadto sa Kalibu- nunay nga pakig-uban sa Espiritu. Si ug naghatag kanato sa oportunidad sa Dtan,” ang Unang Kapangulohan Presidente Wilford Woodruff mitudlo: pagdawat og kinabuhing dayon—sa ug Korum sa Napulog Duha ka mga “Ang matag lalaki ug babaye nga pagbalik ngadto sa presensya sa Dios Apostoles namahayag: “Ang tanan nga nagpasakop sa simbahan sa Dios ug ug pagpuyo uban Kaniya diha sa Iyang mga tawo—lalaki ug babaye—gilalang nabunyagan alang sa kapasayloan sa mahangturong pamilya. diha sa hitsura sa Dios. Ang matag mga sala adunay katungod sa pag- Bag-ohay lang akong mikuyog sa usa hinigugmang espiritu nga anak padayag, may katungod sa Espiritu mga lider sa priesthood sa pagbisita nga lalaki o babaye sa langitnong mga sa Dios, sa pagtabang kanila sa ilang og mga panimalay sa upat ka mga ginikanan, ug, sa ingon, ang matag mga paningkamot, sa pagtudlo sa babaye sa Honduras. Kini nga mga usa adunay mga kinaiya sa pagkadios ilang mga anak, sa pagtambag sa ilang sister ug ang ilang mga pamilya nangi- ug kalagmitan nga mahimong usa ka mga anak ug niadtong gitawag nga nahanglan og yawe ug awtoridad sa dios.” 1 Aron matuman kining kalag- maoy magdumala. Ang Espiritu Santo priesthood, mga ordinansa sa pries- mitan nga mahimong dios, ang matag dili lang para sa mga lalaki, ni sa mga thood ug mga pakigsaad, ug gahum anak nga lalaki ug babaye sa Dios apostoles o sa mga propeta; alang ug mga panalangin sa priesthood. nagkinahanglan og mga ordinansa sa kini sa tanang matinud-anong lalaki Gibisitahan namo ang usa ka mina- priesthood ug mga pakigsaad. ug babaye, ug ngadto sa tanang bata hal nga sister kinsa minyo ug may duha Nagkinahanglan kita og bunyag. kinsa adunay igong pangidaron nga ka nindot nga mga anak. Matinud-anon Kon kita ipaunlod diha sa katubigan sa modawat sa ebanghelyo ni Kristo.” 3 ug aktibo siya sa Simbahan, ug nag- bunyag, nakigsaad kita nga modala sa Gikinahanglan nato ang pagdawat tudlo siya sa iyang mga anak sa pagpili ngalan ni Kristo diha kanato, kanunay sa endowment sa templo. Miingon si sa matarung. Gisuportahan siya sa nga maghinumdom Kaniya, maghupot Elder M. Russel Ballard: “Kon ang mga iyang bana sa iyang kalihokan sa Sim- sa Iyang mga sugo, ug magserbisyo lalaki ug mga babaye motambong sa bahan, apan dili siya miyembro. Lig-on Kaniya hangtud sa katapusan, nga unta templo, sila tugahan sa samang ga- ang ilang pamilya, apan aron mas kita sa kanunay makabaton sa Iyang hum, nga pinaagi sa pagpasabut mao malig-on pa, nagkinahanglan sila og Espiritu uban kanato.2 ang gahum sa priesthood. . . . Ang dugang nga mga panalangin sa pries- Kinahanglan nato ang gasa sa endowment sa tinuoray usa ka gasa thood. Gikinahanglan nila ang amahan Espiritu Santo. Pinaagi niana nga nga gahum.” 4 nga modawat sa mga ordinansa sa

12 Liahona bunyag ug sa gasa sa Espiritu Santo Karon adunay dako nga pangina- ug sa priesthood nga itugyan diha hanglan alang sa mga lalaki ug mga kaniya. Gikinahanglan nila ang gahum babaye sa pag-ugmad og respeto sa priesthood nga moabut pinaagi sa alang sa usag usa isip mga anak sa endowment ug sa sealing. Dios ug balaang pagtahud alang sa Ang among sunod nga gibisitahan atong Amahan sa Langit ug sa Iyang mao ang panimalay sa duha ka walay priesthood—ang Iyang gahum ug bana nga mga sister, mga babaye nga awtoridad. dunay dakong pagtuo. Ang usa ka sister Siya adunay plano alang kanato, may anak nga lalaki nga nag-andam ug kon atong gamiton ang atong alang sa usa ka misyon. Ang lain nga hugot nga pagtuo ug pagsalig sa Iyang sister gitambalan tungod sa kanser. Sa plano, ang atong balaang pagtahud mga panahon sa walay kadasig ug sa alang Kaniya ug alang sa Iyang gahum walay paglaum, gihinumduman nila ug awtoridad sa priesthood malig-on. ang Pag-ula sa Manluluwas ug napuno Diha sa tibuok kalibutan nga sa hugot nga pagtuo ug paglaum. pagbansay sa pagpangulo kabahin sa Gikinahanglan nila ang dugang nga Pagpalig-on sa Pamilya ug sa Sim- mga panalangin ug gahum nga makuha bahan pinaagi sa Priesthood, kita pinaagi sa mga ordinansa sa templo. Gi- gitudloan nga ang mga sister kinsa awhag namo sila sa pag-apil sa umaa- walay naghupot sa priesthood sa ilang but nga misyonaryo sa ilang panimalay panimalay dili kinahanglang mobati sa pagpangandam sa pagdawat niadto nga nag-inusara. Sila napanalanginan nga mga ordinansa. ug nalig-on pinaagi sa mga ordinansa Ang among katapusang gibisitahan nga ilang nadawat ug sa mga pa- mao ang panimalay sa usa ka sister kigsaad nga ilang gituman. Dili sila kansang bana bag-o lang namatay sa ug espirituhanong mga panginahang- kinahanglan nga mag-ukon-ukon sa usa ka makalilisang nga hitabo. Usa lan. Bisan pa niana, matag usa niini nga paghangyo kon gikinahanglan ang ka bag-ong kinabig sa Simbahan, wala mga sister adunay mga panginahanglan tabang. Gitudlo ni Elder M. Russell niya masabti nga siya makadawat nga wala matubag sa hingpit. Ballard nga ang matag babaye diha sa sa iyang kaugalingong endowment Sa matag usa niining tulo ka mga Simbahan kinahanglan nga mahibalo ug ma-sealed ngadto sa iyang bana. panimalay nga among gibisitahan, usa nga siya may bishop, presidente sa el- Dihang amo siyang gitudloan nga kini ka maalamong lider sa priesthood na- ders quorum, home teacher, ug ubang nga mga panalangin makuha niya ug ngutana sa matag sister kon siya naka- takus nga naghupot sa priesthood sa namatay niyang bana, napuno siya dawat ba og panalangin sa priesthood. kinsa iyang kasaligan sa pag-anha sa sa paglaum. Nahibalo nga pinaagi sa Sa kada higayon ang tubag wala. Ang iyang panimalay ug pagtabang kaniya mga ordinansa ug mga pakigsaad sa matag sister nangayo ug nakadawat og ug, dugang pa ni Sister Rosemary M. templo ang iyang pamilya ma-sealed panalangin sa priesthood nianang ad- Wixom, “paghatag og panalangin.” 9 og dungan, siya may hugot nga pag- lawa. Ang matag usa mihilak samtang Gitudlo usab ni Elder Ballard: “Ang tuo ug determinasyon sa pag-atubang siya mipasalamat alang sa kahupayan, atong Amahan sa Langit manggiha- sa mga pagsulay nga moabut. direksyon, pag-awhag, ug inspirasyon tagon sa Iyang gahum. Ang tanang Ang anak nga lalaki sa biyuda nga nagagikan sa iyang Langitnong mga lalaki ug mga babaye makagamit nag-andam nga modawat sa Aaronic Amahan pinaagi sa takus nga naghu- niini nga gahum alang sa tabang diha Priesthood. Ang iyang ordinasyon ma- pot sa priesthood. sa atong kaugalingong kinabuhi. Ang himong dako nga panalangin nganha Kini nga mga sister midasig kanako. tanan kinsa mihimo og sagradong kaniya ug sa iyang pamilya. Sila aduna Mipakita sila og balaang pagtahud mga pakigsaad sa Ginoo ug kinsa nay maghupot sa priesthood sa ilang alang sa Dios ug sa Iyang gahum ug mitahud niadto nga mga pakigsaad panimalay. awtoridad. Mapasalamaton usab ako mahimong makadawat og personal Dihang nahimamat nako kining alang sa mga lider sa priesthood kinsa nga pagpadayag, mapanalanginan sa matinud-anong mga babaye sa Hondu- mibisita niining mga panimalay uban pagpangalagad sa mga anghel, [ug] sa ras, nakita ko nga sila naningkamot sa kanako. Sa among pagbiya sa matag pagpakigsulti sa Dios.” 10 pagpabilin sa ilang mga pamilya nga panimalay, nagsabut kami mahitungod Nagkinahanglan kita sa usag usa. aktibo diha sa ebanghelyo. Mapasala- sa pagtabang niini nga mga pamilya sa Ang anak nga mga lalaki sa Dios nag- maton sila sa mga miyembro sa ward pagdawat sa mga ordinansa nga ilang kinahanglan sa anak nga mga babaye nga masulundon sa pakigsaad kinsa gikinahanglan aron mouswag diha sa sa Dios, ug ang anak nga mga babaye mapinanggaong nagbantay kanila ug dalan sa pakigsaad ug sa paglig-on sa sa Dios nagkinahanglan sa anak nga nagtabang og suporta sa ilang temporal ilang mga panimalay. mga lalaki sa Dios.

Nobyembre 2013 13 sa sagrado nga mga ordinansa ug mga pakigsaad sa priesthood. Kining mga ordinansa ug mga pakigsaad sa priesthood gipahiuli dinhi sa kalibutan pinaagi ni Propeta Joseph Smith, ug karon si Presidente Thomas S. Monson naghupot sa tanang mga yawe sa priesthood dinhi sa kalibutan. Si Elder D. Todd Christofferson mitudlo: “Sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw makita ang katungod sa priesthood aron sa pagdumala sa mga ordinansa diin kita makasulod ngadto sa mabug- kusong mga pakigsaad uban sa atong Langitnong Amahan diha sa pangalan sa Iyang Balaang Anak. . . . Ang Dios motuman sa Iyang mga saad nganha kaninyo samtang kamo motahud sa inyong mga pakigsaad ngadto Kaniya.” 13 Niini nga mga butang ako mag- Lainlain ang atong mga gasa ug mga responsibilidad sa paglig-on sa pamatuod sa pangalan ni Jesukristo, mga kalig-on. Ang Unang mga Taga- panimalay isip mga inahan, apo- amen. ◼ Corinto kapitulo 12 nagpasabut og hang mga babaye, anak nga mga MUBO NGA MGA SULAT maayo sa panginahanglan alang sa babaye, igsoong mga babaye, ug mga 1. “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan,” Liahona, Nob. 2010, 129. anak nga mga lalaki ug mga babaye iyaan? Nagpakita ba kita og respeto 2. Tan-awa sa Moroni 4:3; 6:3. sa Dios, matag usa nato, sa pagtuman alang sa mga lalaki, pagkalalaki, ug 3. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa sa atong indibidwal nga mga tahas ug pagkaamahan? Simbahan: Wilford Woodruff (2004), 55. 4. M. Russell Ballard, “Let Us Think Straight” mga responsibilidad sumala sa plano Isip mga anak sa pakigsaad, kita (Brigham Young University Education sa Ginoo, aron ang tanan makaang- ba adunay hugot nga pagtuo sa atong Week devotional, Ago. 20, 2013); kon og kaayohan.11 Langitnong Amahan ug sa Iyang ma- speeches.byu.edu. 5. Doktrina ug mga Pakigsaad 14:7; tan-awa Anak nga mga lalaki sa Dios, hangturong plano alang kanato? Kita usab sa Doktrina ug mga Pakigsaad nakaila ba kamo kon kinsa kamo? ba adunay hugot nga pagtuo diha ni 131:1–4. Nahibalo ba kamo unsay anaa ka- Jesukristo ug sa Iyang Pag-ula? Kita 6. Russell M. Nelson, “Nag-amuma sa Kaminyoon,” Liahona, Mayo 2006, 37; ninyo? Takus ba kamo sa paggamit sa ba nagtuo nga kita dunay kinaiya o sa Mga Anak nga Babaye sa Akong priesthood ug pagdawat sa gahum ug sa pagkadiosnon ug kalagmitan nga Gingharian: Ang Kasaysayan ug Buhat mga panalangin sa priesthood? Gida- mahimong usa ka dios? Ug sa atong sa Relief Society (2011), 160. 7. Delbert L. Stapley, sa Conference Report, wat ba ninyo ang inyong mga tahas pagpaningkamot nga mahimong usa Okt. 1965, 14; gikutlo sa L. Tom Perry, “Sa ug mga responsibilidad sa paglig-on ka dios ug makadawat sa tanan nga Atong Pagkalawat Karon sa Sakramento,” sa panimalay isip mga amahan, apo- iya sa Amahan,12 nakasabut ba kita Liahona, Mayo 2006, 41; tan-awa usab sa Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), hang mga lalaki, anak nga mga lalaki, sa kaimportante sa pagdawat sa mga 561; The Teachings of Spencer W. Kimball, igsoong mga lalaki, ug mga uyoan? ordinansa sa priesthood ug paghimo, ed. Edward L. Kimball (1982), 220. Nagpakita ba kamo og respeto alang pagtuman, ug pagbag-o sa atong mga 8. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 109:22. sa mga babaye, pagkababaye, ug pakigsaad uban sa Ginoo? 9. Tan-awa sa M. Russell Ballard ug pagkainahan? Minahal kita nga mga anak sa la- Rosemary M. Wixom, “Mga Panalangin Anak nga mga babaye sa Dios, ngitnong mga ginikanan, nga adunay sa Priesthood sa Matag Panimalay,” sa Pagpalig-on sa Pamilya ug sa Simbahan nakaila ba kita kon kinsa kita? Na- kinaiya sa pagkadios ug kalagmi- pinaagi sa Priesthood (worldwide leader hibalo ba kita unsay anaa kanato? tan nga mahimong dios. Ang atong ship training, 2013); lds.org/broadcasts. Takus ba kita sa pagdawat sa gahum Manluluwas, si Jesukristo, nagmahal 10. M. Russell Ballard, “Let Us Think Straight”; speeches.byu.edu. ug mga panalangin sa priesthood? pag-ayo nato nga gihatag ang Iyang 11. Tan-awa usab sa Doktrina ug mga Gidawat ba nato ang mga gasa nga kinabuhi alang nato. Ang Iyang Pakigsaad 46:9, 12. gihatag kanato uban ang pasalamat, Pag-ula naghatag nato og paagi nga 12. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 84:38. kahimuot, ug dignidad? Gidawat mouswag diha sa dalan padulong sa 13. D.Todd Christofferson, “Ang Gahum sa ba nato ang atong mga tahas ug atong langitnong panimalay, pinaagi mga Pakigsaad,” Liahona, Mayo 2009, 22.

14 Liahona gagmay nga mga butang magagikan ang mga dagko” (D&P 64:33). Kita kinahanglang “matinguhaon nga moapil diha sa usa ka maayo nga katuyoan, ug mobuhat og daghan nga mga butang sa [atong] kaugalingon nga gawasnon nga kabubut-on, ug magpahinabo sa daghan nga pagka- Ni Elder Edward Dube matarung” (D&P 58:27). Sa Seventy Si Elder Jeffrey R. Holland sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mitambag: “Ang nangagi himoon nga leksyon dili maoy sundon. Molingi kita sa pag-angkon sa kainit Tan-aw sa Unahan gikan sa nagbagang mga kasinatian dili sa abo. Ug kon masayud kita nga kinahanglan kitang magkat-on ug ug Salig dalhon ang pinakamaayo natong nasinati, niana makatan-aw kita sa unahan ug mahinumdom nga ang hugot nga Sa panan-aw sa Ginoo, dili kaayo importante unsay atong pagtuo kanunayng nagtumong sa nahimo o naabtan apan kon asa kita andam moadto. umaabut ” (“The Best Is Yet to Be,” Liahona, Ene. 2010, 18). Samtang ang leksyon gikan ni mama sa pagtan-aw sa unahan gitu- a bata pa ko nga nagtrabaho sa nga mosunod sa makanunayon ug mong sa ganuton nga mga sagbut sa umahan uban ni mama, natud- matinud-anon nga paagi sa mga tunob umahan, gamay ra kini nga hagit ikum- Sloan ko niya og usa sa pinakaim- sa Manluluwas” (“Mga Santos Para para sa kaagi sa nag-unang mga San- portanting leksyon sa kinabuhi. Taas sa Tanang Panahon,” Liahona, Sept. tos. Si Elder Joseph B. Wirthlin maayo na ang adlaw nianang buntaga, ug 2013, 5). Ang Ginoo pinaagi sa Iyang kaayong mihulagway niini nga kasina- sa akong hunahuna dugay na kaayo mga sulugoon mitawag kanato sa tian: “Niadtong 1846, kapin sa 10,000 ming nagbugwal. Mihunong ko aron pagserbisyo sa lain-laing calling, nga [ka tawo] ang mibiya sa malamboong tan-awon ang among agi ug miingon atong gidawat uban sa bug-os nga pa- siyudad [sa Nauvoo] nga gitukod sa ni mama, “Tan-awa ang atong nahu- salig. Kon i-release na ug tawagon sa daplin sa Mississippi River. Uban sa man!” Wala motubag si mama. Nagtuo laing assignment, atong dawaton nga pagtuo sa propetikanhong mga lider, nga wala siya kadungog nako, akong malipayon sa kahibalo nga, sama sa ang nag-unang mga miyembro sa Sim- giusab ug gipakusgan og gamay ang nahibaloan sa atong katigulangan, nga bahan mibiya sa ilang ‘Matahum nga akong tingog. Wala gihapon siya mo- “sa pagserbisyo sa Ginoo, dili impor- Siyudad’ ug misungasong sa kaminga- tubag. Gipaskugan pa nako og gamay, tante asa ka nagserbisyo apan giunsa” wan sa American frontier. Wala gayud misulti ko og usab. Karon, mitan-aw ( J. Reuben Clark Jr., sa Conference sila masayud asa sila padulong, gani siya nako ug miingon, “Edward, ayaw Report, Abr. 1951, 154). kon pila ka milya ang baktason, unsa tan-awa ang likod. Tan-awa ang una- Mao nga kon ang presidente sa ka dugay ang panaw, o unsay nagpa- han nga atong buhaton.” stake o bishop i-release, malipayon abut kanila sa unahan. Apan nasayud Mga kaigsoonan, ang pakigsaad niya kining dawaton, ug kon siya sila nga gigiyahan sila sa Ginoo ug sa nga atong gihimo sa Ginoo dihang tawagon sa pagserbisyo bisan unsay Iyang mga sulugoon” (“Faith of Our gibunyagan kita, nga “mobarug ingon ihatag sa Ginoo nga “angay” pinaagi Fathers,” Ensign, Mayo 1996, 33). nga mga saksi sa Dios sa tanan nga sa Iyang sulugoon, (Mosiah 3:19), Nahibalo sila nganong importante mga panahon ug diha sa tanan nga dili siya maimpluwensyahan sa miagi nga motan-aw sa unahan ug mosalig. mga butang, ug diha sa tanan nga mga niyang kasinatian, o molingi ug mag- Usa ka dekada ug tunga, didto kining dapit nga [kita] mahimo nga maanaa” hunahuna nga taas na siya og naser- pipila ka miyembro dihang nadawat (Mosiah 18:9), usa ka tibuok kinabuhi bisyo. Dili siya “maluya diha sa maayo ang usa ka pagpadayag: nga pasalig. Si Presidente Dieter F. nga buhat,” kay nasayud siya nga siya “Kay sa pagkatinuod Ako moingon Uchtdorf mitambag, “Kadtong nag- “nagpahimutang sa usa ka mahinung- nganha kaninyo, bulahan siya nga pabunyag ug nakadawat sa gasa sa danon nga buhat” nga may panglan- naghupot sa akong mga sugo, bisan Espiritu Santo nagsugod na diha sa taw nga kini mopanalangin og mga dinhi sa kinabuhi o diha sa kamata- dalan sa pagkadisipulo ug gisangunan kinabuhi sa kahangturan. Sa ingon “sa yon; ug siya nga matinud-anon bisan

Nobyembre 2013 15 sa kalisdanan, ang ganti sa mao dako Korum sa Napulog Duha ka mga sa gidak-on, nakairog sa balsa tulo ka diha sa gingharian sa langit. Apostoles midapit kanatong tanan sa higayon.” “Kamo dili makakita uban sa pag-apil sa buhat sa kaluwasan. Ang Gipasabut dayon siya sa makati- inyong kinaiyanhon nga mga mata, bag-ong mga kinabig, kabatan-onan, ngala nga resulta: “Ang duha ka blue alang karon nga panahon, sa paagi sa mga young adult, kadtong miretiro na nga baka mas dagko ug kusgan ug inyong Dios mahitungod niadto nga sa ilang mga trabaho, ug ang full-time parehong gidak-on kay sa ubang team. mga butang nga moabut sa umaabut, nga mga misyonaryo magbutang sa Apan ang gagmayng baka mas maayo ug ang himaya nga mosunod human yugo nga timbang sa pagpadali sa og teamwork ug koordinasyon. Du- sa daghan nga kalisdanan” (D&P buhat sa kaluwasan. ngan ang ilang pagbira. Ang duha nag- 58:2–3). Si Presidente Boyd K. Packer, dungan sa pag-abante sa sama gayud Makatan-aw sab kita sa unahan ug Presidente sa Korum sa Napulog nga higayon ug ang gikusgon miirog mosalig. Makasagop kita sa imbitasyon Duha ka mga Apostoles, kausa miapil sa balsa” (“Equally Yoked Together,” sa atong Ginoo, kinsa sa bukas nga sa contest sa pagbira og baka, diin gikutlo gikan sa pakigpulong atol mga kamot midapit kanato: nakakat-on siya og leksyon. Miingon sa regional representatives’ seminar, “Umari kanako kamong tanan nga siya bahin niini: “Ang balsa gikargahan Abr. 3, 1975) sa Teaching Seminary: nabudlay ug nabug-atan, ug papahula- og mga bloke nga semento: diyes mil Preservice Readings [2004], 30). yon ko kamo. ka libras [4,535 kg]—lima ka tonelada. Kon motan-aw kita sa unahan ug “Isangon ninyo ang akong yugo . . . Ipabira kini sa baka aron ang balsa mosalig, gikinahanglan nato ang sa- diha kaninyo, ug pagtuon kamo moirog og tulo ka pye [91 cm]. . . . Na- mang teamwork sa pagpadali sa buhat gikan kanako; kay ako maaghup ug kabantay ko og maayong pagkaparis sa kaluwasan samtang magdapit kita mapaubsanon sa kasingkasing: ug nga dagko, lain-lain og kolor, blue- sa uban sa pagduol kang Kristo. Sa makakaplag kamog pahulay alang gray nga baka . . . [ang] dakong baka tinagsa natong kapasidad, kinahanglan sa inyong mga kalag. sa unang panahon.” natong sundon ang tambag ni Presi- “Kay masayon ang akong yugo, Sa paghisgot sa resulta sa contest, dente Dieter F. Uchtdorf nga “magdug- ug magaan ang akong luwan” (Mateo miingon siya: “Ang mga parisan tagsa- ol nga mobarug ug mangusog diha 11:28–30). tagsa nga napildi. . . . Ang dagkong sa atong gibarugan” (“Mangusog Ang pinalangga natong propeta, blue nga parisan sa baka wala gani Diha sa Imong Gibarugan,” Liahona, si Presidente Thomas S. Monson; makadaog! Ang gagmay, dili inilog Nob. 2008, 56). Atong magamit ang ang iyang mga magtatambag; ug ang nga parisan, wala kaayo magkapareha tibuok natong potensyal, sama sa

16 Liahona naobserbahan ni Elder L. Tom Perry sa Korum sa Napulog Duha: “Sa akong pagbiyahe sa tibuok Simbahan natingala ko sa tanang positibong mga butang nga nanghitabo. Gani wala ko mobati nga kita, isip katawhan, nagpakabuhi sa tinuod natong potensyal. Akong nakita nga dili kita kanunayng magtambayayong, nga mas interesado Ni Elder David A. Bednar kita sa mga personal nga dungog ug Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles kalampusan, ug gamay ra og interes sa hiniusang tumong sa pagtukod sa gingharian sa Dios” (“United in Building the Kingdom of God,” Ensign, Mayo 1987, 35). Ang mga Tamboanan Unta magkahiusa kita sa usa ka tumong “sa pagpahinabo sa pagka- imortal ug kinabuhing dayon sa tawo” sa Langit (Moises 1:39). Ang atong Manluluwas, si Jesukristo, nakakita sa sinugdanan ngadto sa ka- Ang espiritwal ug temporal nga mga panalangin atong tapusan, nahibalo gayud sa dalan nga madawat kon kita nagsunod sa balaod sa ikapulo. Iyang agian ngadto sa Getsemani ug Golgota dihang miingon Siya, “Walay tawo nga angayan alang sa gingharian sa Dios kon kini siya sa nagakupot anahan kong mohulagway og Niadtong batan-on pa si Sister na sa daro, molingi pa sa likod” duha ka importanting leksyon Bednar, gigamit sa iyang inahan ang (Lucas 9:62). Sa panan-aw sa Ginoo, Gnga akong nakat-unan sa mga impormasyon diha sa ledger sa dili kaayo importante unsay atong balaod sa ikapulo. Ang unang leksyon paghatag og gibug-aton sa nag-unang nahimo o naabtan apan kon asa kita nag-focus sa mga panalangin nga na- mga baruganan sa madaginutong andam moadto. dawat sa mga indibidwal ug pamilya pagpuyo ug pagdumala sa panimalay. Ang atong mga giya nga baruga- kon sila matinud-anong nagtuman Usa ka adlaw samtang ilang giribyu nan gitudlo kanato ni Propeta Joseph niining sugo. Ang ikaduhang leksyon ang lain-laing kategoriya sa mga gasto, Smith: “Ang sukaranan nga mga naghatag og gibug-aton sa kaimpor- nakamatikod ang iyang inahan og baruganan sa atong relihiyon mao tante sa ikapulo sa paglambo sa Ang makapainteres nga sundanan. Ang ang pagpamatuod sa mga Apostoles Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos gasto sa pagpahiling sa doktor ug mga ug sa mga Propeta, mahitungod ni sa Ulahing mga Adlaw sa tibuok kali- tambal para sa pamilya mas ubos kay Jesukristo, nga Siya namatay, gilu- butan. Nag-ampo ko nga ang Espiritu sa gilauman. Iyang gipasabut kining bong, ug mibangon sa ikatulong Santo mopamatuod kanatong tanan kahibalo ngadto sa ebanghelyo ni adlaw, ug mikayab ngadto sa langit; sa katinuod sa mga baruganan nga Jesukristo ug gieksplikar sa iyang anak ug sa ubang mga butang nga may akong hisgutan. nga babaye sa gamhanang kamatuo- kalabutan sa atong relihiyon sumpay ran: kon kita mosunod sa balaod sa lamang niini” (Mga Pagtulun-an sa Leksyon Numero 1—Importante apan ikapulo, kita kanunayng makadawat mga Presidente sa Simbahan: Joseph Dili Dayon Makita nga mga Panalangin og importante apan dili dayon makita Smith [2007], 58). Ang inahan ni Sister Bednar usa nga mga panalangin nga wala nato Akong ipamatuod nga kon atong ka matinud-anong babaye ug dinasig damha ug daling mabaliwala. Ang sundon ang ehemplo sa atong Manlu- nga homemaker. Sukad sa sinug- pamilya wala makadawat og diha-diha luwas, si Jesukristo, ug iisa ang atong danan sa iyang kaminyoon, siya dayon o klaro nga dugang sa kinitaan mga kamot alang sa pag-sustain sa mabinantayong nagtipig sa mga re- sa pamilya. Hinoon, ang mahigugma- atong minahal nga propeta, si Pre- kord nga pinansyal sa panimalay. Sa ong Langitnong Amahan mihatag og sidente Thomas S. Monson, atong katuigan siya mabinantayong nagbad- yanong mga panalangin sa ordinar- makaplagan ang kalinaw, kahupayan, yet sa kinitaan ug gasto sa pamilya yong mga pamaagi. Si Sister Bednar ug kalipay, ug kita “mokaon sa kaayo gamit ang yanong mga ledger. Ang kanunayng nakahinumdom niining sa yuta . . . niining katapusang mga impormasyon nga iyang natipig sa importante nga leksyon gikan sa iyang adlaw” (D&P 64:34). Sa pangalan ni katuigan kompleto ug may daghang inahan kabahin sa tabang nga naga- Jesukristo, amen. ◼ impormasyon. gikan sa mga tamboanan sa langit,

Nobyembre 2013 17 pag-amping sa mga butang nga atong napalit. Siguro kita gusto ug naglaum og mas dakong sweldo, apan ang panalangin nga atong nadawat pinaagi sa mga tamboanan sa langit mahimong mas dako nga abilidad sa pag-usab sa atong kahimtang kay sa maglaum nga ang atong kahimtang mausab pinaagi sa uban o sa laing butang. Ang mga batan-ong manggugubat sa Basahon ni Mormon (tan-awa sa Alma 53; 56–58) kinasingkasing nga nag-ampo nga ang Dios molig-on ug moluwas kanila sa mga kamot sa ilang kaaway. Makapatingala, ang mga tubag niining pag-ampo dili ang pagdugang og mga hinagiban o dugang gidaghanon sa mga tropa. Hinoon, ang Dios mihatag niining matinud- anong manggugubat og kasiguroan nga Siya moluwas kanila, kalinaw sa sama sa gisaad sa Malaquias sa Daang dili gayud makontento (tan-awa sa ilang mga kalag, ug dakong pagtuo Tugon (tan-awa sa Malaquias 3:10). Lucas 12:15). ug paglaum nga Siya moluwas kanila Kasagaran kon kita motudlo sa Kita tingali nanginahanglan ug (tan-awa sa Alma 58:11). Mao nga, balaod sa ikapulo, atong hatagan og nangamuyo og tabang nga makakita ang mga anak ni Helaman maisugon, gibug-aton ang diha-diha, madrama- og trabaho. Ang mga mata ug dalung- determinado gayud nga makadaug, hon, ug daling maila nga temporal nga gan sa hugot nga pagtuo (tan-awa sa ug nakig-away batok sa mga Lamanite mga panalangin nga atong madawat. Ether 12:19) gikinahanglan, aron ma- uban sa ilang tanang kusog (tan-awa Ug tuod ang mao nga mga panalangin kamatikod sa espiritwal nga gasa nga sa Alma 58:12–13). Ang kasiguroan, mahitabo. Apan pipila sa lain-laing makapahimo nato sa pag-ila sa mga kalinaw, pagtuo, ug paglaum sa mga panalangin nga atong nadawat oportunidad sa trabaho nga wala ma- sinugdanan tingali dili kaha ang mga samtang kita nagsunod niining sugo bantayi sa uban—o ang panalangin panalangin nga gusto sa mga mang- importante apan dili dayon makita. nga mas determinado sa kaugalingon gugubat, apan kini ang tukmang Ang mao nga mga panalangin maila nga mas mangita ug molahutay og panalangin nga gikinahanglan niining lang kon kita naghunahuna ug nagtrabaho kay sa mahimo o andam nga maisugon nga batan-ong mga lalaki sa obserbar sa espirituhanong paagi buhaton sa uban. Siguro kita gusto ug pagpadayon ug paglahutay sa pisikal (tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 2:14). naglaum og tanyag sa trabaho, apan ug espiritwal nga paagi. Ang simbolo nga “mga tamboa- ang panalangin nga atong nadawat Usahay kita mangayo sa Dios og nan” sa langit nga gigamit ni Mala- pinaagi sa mga tamboanan sa langit kalampusan, ug hatagan kita Niya og quias daghan og pagtulun-an. Ang mao ang mas dakong abilidad sa kalig-on sa pisikal ug sa hunahuna. hayag moagi sa mga tamboanan paglihok ug pag-usab sa atong kahim- Kita nangayo nga mouswag, ug kita pasulod sa building. Sa samang pa- tang kay sa maglaum nga ang atong nakadawat og mas lapad nga pang- agi, ang espirituhanong kahayag ug kahimtang mausab pinaagi sa uban lantaw ug dugang nga pailub, o kita panglantaw ibu-bu pinaagi sa mga o sa laing butang. nangamuyo nga molambo ug napana- tamboanan sa langit ug madawat sa Kita mahimong motinguha ug mo- langinan sa gasa sa grasya. Mahimong atong kinabuhi kon kita mosunod trabaho aron madugangan ang atong Iya kitang hatagan og konbiksyon sa balaod sa ikapulo. sweldo aron mas makasangkap sa mga ug pagsalig samtang kita naningka- Sama pananglit, ang dili dayon ma- kinahanglanon sa kinabuhi. Mga mata mot sa pagkab-ot og maayong mga kita apan importante nga panalangin ug dalunggan sa hugot nga pagtuo tumong. Ug kon kita manghangyo og nga atong nadawat mao ang espiritu- ang gikinahanglan, aron kita maka- paghupay gikan sa pisikal, mental, ug hanong gasa sa pasalamat sa mga bu- matikod sa nadugang nga abilidad sa espiritwal nga mga kalisud, mahimong tang nga anaa nato nga makakontrolar espiritwal ug temporal (tan-awa sa Iyang dugangan ang atong determi- sa atong tinguha sa mga butang nga Lucas 2:52) nga makapalit og daghan nasyon ug paglahutay. dili kinahanglanon. Ang mapasalama- sa gamayng kantidad, napalambo nga Ako mosaad nga kon kita mosunod tong tawo kontento kaayo. Ang dili abilidad sa pag-prayoridad ug pagpa- sa balaod sa ikapulo, sa tinuoray ang mapasalamatong tawo sa kahangturan yano, ug napalambo nga abilidad sa mga tamboanan sa langit maabli ug

18 Liahona ang espiritwal ug temporal nga mga panalangin ibu-bu nga wala na unyay dapit nga igong kabutangan sa pagdawat niini (tan-awa sa Malaquias 3:10). Hinumduman usab nato ang pamahayag sa Ginoo: “Kay ang akong mga hunahuna dili mao ang inyong mga hunahuna, ni ang inyong mga dalan akong mga dalan, nag-ingon ang Ginoo. “Kay maingon nga ang mga langit hataas kay sa yuta, mao man ang akong mga dalan labi pang hataas kay sa inyong mga dalan, ug ang akong mga hunahuna kay sa inyong mga hunahuna” (Isaias 55:8–9). Ako mopamatuod nga kon kita espirituhanong nag-apil ug nag- obserbar, kita mapanalanginan og mga mata nga mas klarong makakita, mga dalunggan nga kanunayng makadungog, ug kasingkasing nga mas makasabut gayud sa kaimportante ug ug paggasto—gipasabut diha sa mga pagsuporta sa misyonaryo nga buhat, sa dili dayon makita nga Iyang pama- seksyon 119 ug 120 sa Doktrina ug paghubad ug pagmantala sa mga agi, Iyang hunahuna, ug Iyang mga mga Pakigsaad. Duha ka pamahayag kasulatan, pagpalambo sa pagsiksik sa panalangin sa atong kinabuhi. ang mabasa niining pinadayag nga family history, paghatag og pundo sa naglatid sa pundasyon sa pagdumala mga eskwelahan ug edukasyon nga Leksyon Numero 2—ang Kayano sa pinansyal sa Simbahan. pang-relihiyon, ug pagtuman sa ubang sa Pamaagi sa Ginoo Ang seksyon 119 yanong nagsulti mga katuyoan sa Simbahan sumala Sa wala pa ko matawag sa pagser- nga ang tanang miyembro “mobayad sa pagdumala sa gi-orden nga mga bisyo isip sakop sa Korum sa Napulog sa ikanapulo sa ilang tanan nga mga sulugoon sa Ginoo. Duha, kadaghan kong nagbasa sa tubo sa matag tuig; ug kini mao ang Natingala ko sa kaklaro ug ka- Doktrina ug mga Pakigsaad kabahin balaod ngadto kanila hangtud sa mubo niining duha ka pinadayag kon sa konseho nga gitudlo sa pagdumala kahangturan, . . . miingon ang Ginoo” ikompara sa kakomplikado sa mga ug paggasto sa sagradong pundo sa (bersikulo 4). sumbanan sa pinansyal ug pamaagi ikapulo. Ang Konseho sa Paggasto sa Dayon, kabahin sa gitugutang sa pag-administrar nga gigamit sa mga Ikapulo giestablisar pinaagi sa paggasto sa mga ikapulo, ang Ginoo daghang organisasyon ug gobyerno pagpadayag ug naglangkob sa Unang miingon, “Ipahigayon na kini pinaagi sa tibuok kalibutan. Sa unsang paagi Kapangulohan, sa Korum sa Napu- sa usa ka konseho, nga naglangkob sa ang temporal nga mga kalihokan sa log Duha ka mga Apostoles, ug sa Unang Kapangulohan sa akong Sim- organisasyon sama kadako sa gi- Presiding Bishopric (tan-awa sa D&P bahan, ug sa obispo ug sa iyang kon- pahiuli nga Simbahan ni Jesukristo 120). Samtang nag-andam ko niadtong seho, ug pinaagi sa akong halangdon paglihok sa tibuok kalibutan gamit Disyembre 2004 sa pagtambong sa nga konseho; ug pinaagi sa akong niining mubong instruksyon? Alang akong unang miting niining konseho, kaugalingon nga tingog ngadto kanila, nako ang tubag medyo direkta: kini naghinam-hinam ko sa talagsaong miingon ang Ginoo” (D&P 120:1). ang buhat sa Ginoo, Siya mismo ang oportunidad nga makat-on. Ang “obispo ug sa iyang konseho” ug naghimo sa Iyang buhat (tan-awa sa Mahinumduman gihapon nako ang ang “akong halangdon nga konseho” 2 Nephi 27:20), ug ang Manluluwas mga butang nga akong nasinati ug nga gipasabut niining gipadayag mao nagdasig ug nagdirekta sa Iyang mga nabati niining konseho. Mas nakada- karon ang Presiding Bishopric ug sulugoon samtang ilang gituman ang yeg ko ug dunay balaang nagtahud ang Korum sa Napulog Duha ka mga Iyang direksyon ug nagtrabaho sa sa balaod sa Ginoo sa panalapi alang Apostoles. Kining sagrado nga mga Iyang kawsa. sa mga indibidwal, mga pamilya, ug pundo gigamit sa paspas nga nag- Niadtong unang miting sa kon- sa Iyang Simbahan. Ang nag-unang tubo nga simbahan sa espirituhanong seho nahimuot ko sa kayano sa mga programa sa pinansyal sa Simbahan pagpanalangin sa mga indibidwal ug baruganan nga naggiya sa among mga ni Jesukristo sa mga Santos sa Ula- pamilya pinaagi sa pagtukod ug pag- diskusyon ug desisyon. Sa pagdu- hing mga Adlaw—para sa kinitaan mentinar og mga templo ug simbahan, mala sa pinansyal sa Simbahan, duha

Nobyembre 2013 19 ka nag-una ug dili mausab nga mga panlimbasug. Nakatambong ko uban nakahulog og labaw pa kay sa tanan baruganan ang gisunod. Una, ang Sim- ninyo sa mga miting sa Simbahan kanila nga nanagpanghulog ngadto sa bahan mogasto sumala kon pilay anaa ug nakabisita sa inyong panimalay. panudlanan: ug dili mogasto og sobra sa nadawat. Ang inyong pagtuo nakapalig-on sa “Kay silang tanan miamot gikan sa Ikaduha, adunay porsyon sa tinuig akong pagtuo. Ang inyong pagpahi- ilang naghingapin nga kahamugaway; nga kinitaan nga gitagana isip reserba nungod mas nakapahinungod nako. apan kini siya gikan sa iyang kapit-os para sa emerhensiya ug wala dam- Ug ang inyong kabuotan ug kaandam mihatag sa tanan nga diha kaniya, sa hang panginahanglan. Sa katuigan, sa pagsunod sa balaod sa ikapulo tanan nga iyang kabuhian” (Marcos ang Simbahan nagtudlo sa mga mi- nakadasig nako nga mahimong mas 12:41–44). yembro sa baruganan sa pagtipig og maayong tawo, bana, amahan, ug Ako mismo nasayud nga ang dugang nga pagkaon, gas, ug kwarta lider sa Simbahan. Naghinumdom ug Konseho sa Paggasto sa mga Ika- nga magamit kon adunay emerhen- naghunahuna ko ninyo matag higa- pulo makugihong nagbantay sa diyot siya. Ang Simbahan isip institusyon yon nga moapil ko sa Konseho sa sa babayeng balo. Akong ipahayag yanong nagsunod sa samang mga Paggasto sa mga Ikapulo. Salamat sa ang akong pagdayeg ni Presidente baruganan nga gibalik-balik og tudlo inyong kabuotan ug kamatinud-anon Thomas S. Monson ug sa iyang mga ngadto sa mga miyembro. samtang inyong gituman inyong mga magtatambag sa epektibong pagpa- Samtang nagpadayon ang miting, pakigsaad. ngulo sa pagtuman niining balaang nakapanghinaut ko nga ang tanang Ang mga lider sa gipahiuli nga pagkatinugyanan. Ug akong giila ang mga miyembro sa Simbahan makasu- Simbahan sa Ginoo mibati og dakong tingog (tan-awa sa D&P 120:1) ug nod sa kayano, kaklaro, kahan-ay, ka- responsibilidad sa pag-amping sa kamot sa Ginoo nga nagtabang sa putli, ug gahum sa pamaagi sa Ginoo gipahinungod nga mga halad sa mga Iyang gi-orden nga mga sulugoon sa (tan-awa sa D&P 104:16) sa pagdu- miyembro sa Simbahan. Kami naghu- pagtuman sa katungdanan sa pagre- mala sa temporal nga mga kalihokan nahuna gayud sa kasagrado sa diyot presentar Niya. sa Iyang Simbahan. Nakaapil na ko sa sa babayeng balo. Konseho sa Paggasto sa mga Ikapulo “Unya si Jesus milingkod atbang sa Usa ka Pagdapit ug Pagpamatuod sulod sa daghang katuigan. Ang akong panudlanan og mga halad, ug iyang Ang matinuorong pagbayad sa pasalamat ug balaang pagtahud sa gipaniiran ang panon sa mga tawo ikapulo labaw pa kay sa katungdanan; sumbanan sa Ginoo milambo matag nga nanghulog og kwarta ngadto sa kini importante nga lakang sa proseso tuig, ug ang mga leksyon nga akong panudlanan: ug daghan ang mga datu sa personal nga pagkabalaan. Kadtong nakat-unan mas nagkalawom. nga nanghulog og daghang salapi. nagbayad sa inyong ikapulo, gidayeg Natandog ko uban sa gugma ug “Ug dihay usa ka kabus nga ba- ko kamo. pagdayeg sa matinud-anon ug masu- bayeng balo, nga miabut ug mihulog Kadtong sa karon nga wala magsu- lundon nga mga miyembro niining og duha ka diyot, nga mibilig usa ka nod sa balaod sa ikapulo, gidapit ko Simbahan sa matag nasud, kaliwatan, daku. kamo sa pagkonsiderar sa inyong mga pinulongan, ug katawhan. Samtang “Ug gitawag ni Jesus ang iyang paagi ug paghinulsol. Mopamatuod nagbiyahe ko sa tibuok kalibutan, mga tinun-an sa pagduol kaniya, ko nga pinaagi sa inyong pagkamasu- nasayran nako ang inyong mga ug miingon siya kanila, Sa pagkati- lundon niining balaod sa Ginoo, ang pangandoy ug damgo, mga kondis- nuod magaingon ako kaninyo, Nga mga tamboanan sa langit maabli para yon ug kahimtang, ug inyong mga kining kabus nga babayeng balo kaninyo. Palihug ayaw langaya ang adlaw sa inyong paghinulsol. Ako mopamatuod sa espiritwal ug temporal nga mga panalangin nga atong madawat kon kita nagsunod sa balaod sa ikapulo. Ako mosaksi nga kining mga panalangin importante apan dili dayon makita. Ako usab nga ipamahayag nga ang kayano sa pamaagi sa Ginoo nga makita gayud sa temporal nga mga kalihokan sa Iyang Simbahan naghatag og sumbanan nga makagiya nato isip indibidwal ug pamilya. Nag-ampo ko nga matag usa nato makakat-on ug makabenepisyo niining importante nga mga leksyon, sa sagradong pangalan ni Ginoong Jesukristo, amen. ◼

Liahona Nganong Magpamiyembro man ang Tawo sa Ingon Niana nga Simbahan? Sa usa ka panahon nga daghan sa mga simbahan sa kalibutan ang nakasinati og pagkunhod sa ilang gidaghanon, Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw— bisan gamay ra kon itandi sa uban— Ni Presidente Dieter F. Uchtdorf usa sa pinakapaspas nga naglambo Ikaduhang Magtatambag sa Unang Kapangulohan nga simbahan sa kalibutan. Pagka- Septyembre 2013 ang Simbahan dunay sobra sa 15 milyones ka miyembro sa tibuok kalibutan. Daghang rason kon ngano, apan Dali, Pakig-uban mahimo bang motanyag ko og pipila niini? Kanamo Ang Simbahan sa Manluluwas Una, kini nga Simbahan gipahiuli sa atong panahon ni Jesukristo Mismo. Bisan unsa pa ang inyong mga kahimtang, kasaysayang Dinhi inyong makita ang awtoridad personal, o kalig-on sa inyong pagpamatuod, dunay luna sa paglihok pinaagi sa Iyang ngalan— alang kaninyo niini nga Simbahan. pagbunyag alang sa kapasayloan sa sala, pagtugyan sa gasa sa Espiritu Santo, ug pagbugkos dinhi sa yuta ug sa langit.1 unay usa ka tawo nga nagdamgo miyembro sa Simbahan sa katapusan Kadtong nagpamiyembro niining nga naa siya sa lapad nga hawa- sa semana motambong o motan-aw Simbahan nahigugma sa Manluluwas Dnan diin ang tanang relihiyon sa 10 ka oras nga kinatibuk-ang nga si Jesukristo ug gusto silang mosu- sa kalibutan nagpundok. Iyang nakita komperensya.” nod Kaniya. Nalipay sila sa kahibalo nga ang matag relihiyon ingon og “Napulo ka oras nga mamulong nga ang Dios namulong sa tawo makaagni ug bililhon. ang mga tawo?” nakalitan ang tawo. pag-usab. Dihang nadawat nila ang sa- Nakita niya ang buotang mag- “Unya ang inyong sinemana nga gradong mga ordinansa sa priesthood tiayon nga nagrepresentar sa Ang pagsimba? Unsa man kadugay?” ug mihimo og mga pakigsaad sa Dios, Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos “Tulo ka oras, kada Dominggo!” mabati nila ang Iyang gahum sa ilang sa Ulahing mga Adlaw ug nangutana, “Mao ba,” miingon ang tawo. “Bu- kinabuhi.2 Kon mosulod na sila sa ba- “Unsay inyong gi-require sa inyong haton ba gayud sa mga miyembro sa laang templo, bation nila nga anaa sila mga miyembro?” inyong simbahan ang tanan ninyong sa Iyang presensya. Kon mobasa sila “Kami walay gi-require bisan unsa,” gisulti?” sa balaang kasulatan3 ug magsunod sila mitubag. “Apan naghangyo ang “Kana ug daghan pa. Wala pa man sa pagtulun-an sa Iyang mga propeta, Ginoo nga among ipahinungod ang gani namo masulti ang family history, mas maduol sila sa Manluluwas nga tanan.” mga youth camp, debosyonal, pagtuon ilang gihigugma pag-ayo. Gipasabut dayon sa magtiayon ang sa kasulatan, mga leadership training, bahin sa mga calling sa Simbahan, mga kalihokan sa kabatan-onan, sayo sa Usa ka Lig-on nga Pagtuo home ug visiting teaching, full-time buntag nga seminary, paglimpyo sa Sim- Ang laing rason mao nga ang Sim- nga misyon, sinemana nga family bahan, ug siyempre duna pay balaod bahan naghatag og mga oportunidad home evening, buhat sa templo, wel- sa Ginoo bahin sa maayong panglawas, sa paghimo og maayo. fare ug tawhanong pagserbisyo, ug ang binulan nga puasa aron pagtabang Ang pagtuo sa Dios dalaygon, apan mga assignment sa pagtudlo. sa mga kabus, ug ang ikapulo.” ang kadaghanan gusto og mas labaw “Bayaran ba ninyo ang mga tawo Miingon ang tawo, “Naglibug na ko. pa kay sa maminaw lang sa makadasig sa ilang tanang gibuhat?” nangutana Nganong gusto man nga magpami- nga wali o mangandoy sa ilang man- ang tawo. yembro ang tawo sa ingon niana nga syon sa langit.4 Gusto nilang gamiton “Dili,” pasabut sa magtiayon. “Sila simbahan?” ang ilang pagtuo. Ilang ilulho ang mohalad sa ilang panahon nga libre.” Mipahiyom ang magtiayon ug mii- ilang mga manggas ug moapil niining “Usab,” ingon ang magtiayon, “ma- ngon, “Abi namo nga dili na lang gyud talagsaong kawsa. tag unom ka bulan ang among mga ka mangutana.” Ug mao kana ang mahitabo kon

Nobyembre 2013 21 kasingkasing kon ang ilang panaw mopalayo kanila sa Simbahan nga atong gimahal ug sa kamatuoran nga atong nakit-an, apan atong gitahud ang ilang katungod sa pagsimba sa Makagagahum nga Dios sumala sa pagmando sa ilang kaugalingon nga tanlag, sama usab sa atong pag- angkon niana nga kahigayunan.5

Mga Pangutana nga Wala Matubag Ang uban dunay mga pangutana nga wala matubag bahin sa mga butang nga nabuhat o gipanulti sa nangagi. Kana atong gidawat diin dul-an sa 200 ka tuig sa kasaysayan sa Simbahan—kauban sa walay balda nga hut-ong sa makadasig, talahuron, ug balaanong mga hitabo—dunay mga nasulti ug nabuhat nga makali- bug sa tawo. Usahay ang mga pangutana motumaw tungod kay kita wala pa mouban sila kanato—duna silay Ang kabus sa espiritu ug matinuo- sa tanang impormasyon ug nagkina- daghang oportunidad aron molambo ron makakaplag og dagkong bahandi hanglan kita og gamayng pailub. Kon ang ilang mga talento, kamanggiloy- sa kahibalo dinhi. ang tibuok kamatuoran mahibaloan on, ug oras sa maayong mga bu- Kadtong nanag-antus o nagbangu- na, ang mga butang nga walay pulos hat. Kay kita walay binayran nga tan mahupay dinhi. kanato sa una maresolba ra alang sa lokal nga alagad sa tibuok kalibu- Kadtong nabug-atan sa sala mapa- atong katagbawan. tang kongregasyon, ang atong mga saylo, magawasnon, ug makapahulay. Usahay dunay kalainan sa opinyon miyembro mismo ang nangalagad. kon unsa gayud ang gipasabut niini Gitawag sila pinaagi sa inspirasyon. Alang Niadtong Mibiya nga mga “kamatuoran.” Ang pangu- Usahay moboluntaryo kita; usahay Ang pagpangita sa kamatuoran tana nga nagmugna og pagduhaduha kita ang “iboluntaryo.” Atong nakita midala sa minilyon ngadto sa Ang sa uban, human sa mainampingong nga dili palas-anon ang mga buluha- Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos pagsusi, makalig-on sa pagtuo sa ton apan oportunidad sa pagtuman sa Ulahing mga Adlaw. Hinoon, dunay uban. sa atong pakigsaad nga madasigon pipila nga mibiya sa Simbahan nga natong gihimo nga moserbisyo sa kaniadto ilang gihigugma. Mga Sayop sa Dili Perpektong mga Tawo Dios ug sa Iyang mga anak. Tingali dunay mangutana, “Kon Ug, sa hingpit nga kaprangka, dunay nindot kaayo ang ebanghelyo, nga- mga higayon nga ang mga miyembro o Gibahandi nga mga Panalangin nong duna may mobiya?” lider sa Simbahan makahimo og sayop. Ikatulong rason nganong ang tawo Usahay atong mahunahuna nga sila Dunay mga butang nga nasulti o nabu- nagpamiyembro sa Simbahan kay ang tingali nasilo o tapulan o makasasala. hat nga wala mahiuyon sa atong mga pagsubay sa dalan sa pagkadisipulo Sa tinuod lang, dili ingon niana kasim- mithi, baruganan, o doktrina. nagdala og bililhong mga panalangin. ple. Gani, dili kay usa lang ka rason Makaingon ko nga perpekto Atong nakita ang bunyag isip ang hinungdan sa lain-laing sitwasyon. lamang ang Simbahan kon gipada- sinugdanan sa atong panaw sa Ang uban sa mahal natong mga gan kini sa perpektong mga binuhat. pagkadisipulo. Ang inadlaw natong miyembro sulod sa katuigan naglibug Perpekto ang Dios, ug lunsay ang pakig-uban ni Jesukristo magdala og kon kinahanglan ba silang mopalayo Iyang doktrina. Apan Siya naglihok kalinaw ug katuyoan sa kinabuhi ug sa Simbahan. pinaagi nato—dili perpekto Niyang hingpit nga kalipay ug mahangturong Niini nga Simbahan nga nagtahud mga anak—ug ang dili perpektong kaluwasan sa kalibutang moabut. gayud sa personal nga kabubut-on, mga tawo masayop. Ang matinud-anong magasubay nga gipahiuli sa usa ka batan-on nga Sa ulohang pahina sa Basahon ni niini nga dalan malikay sa mga ga- nagpangutana ug nangita og tubag, Mormon atong mabasa, “Ug karon, hong, kasubo, ug mga pagmahay sa atong gitahud kadtong tinuoray nga kon adunay mga kasaypanan kini kinabuhi. nangita sa kamatuoran. Sakit sa atong mao ang mga sayop sa mga tawo;

22 Liahona busa, ayaw ipanghimaraut ang mga butang sa Dios, nga kamo unta makaplagan nga walay lama sa hukma- nan ni Kristo.” 6 Ingon niini sukad pa sa una ug mao gihapon hangtud sa hingpit nga adlaw diin si Kristo Mismo mao ang maghari dinhi sa yuta. Subo lang nga ang uban nangawala tungod sa sayop nga nahimo sa tawo. Apan bisan pa niini, ang mahangturong kamatuoran sa gipahiuling ebanghelyo nga anaa sa Ang Sim- bahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw wala mamantsahi, mokunhod, o magun-ob. Isip Apostol ni Ginoong Jesukristo ug isip usa sa nakakita gayud sa mga council ug sa gipangbuhat niini nga Simbahan, mohatag ko sa akong balaang pagsaksi nga walay importanting mga desisyon kalabut niini nga Simbahan o sa mga miyembro Siyudad sa Guatemala, Guatemala niini nga gihimo nga wala magtinguha og inspirasyon, giya, ug pagtugot sa mga butang diin dili makita diin mga Tingali moingon ang uban, “Ti- atong Mahangturong Amahan. Sim- tinuod.7 ngali dili ko makasunod sa inyong bahan kini ni Jesukristo. Dili motugot Busa, mga kaigsoonan—akong mga sumbanan.” ang Dios nga ang Iyang Simbahan mga higala—palihug, duhaduhai una Mas dako kana nga rason nga motipas sa katuyoan niini o mapakyas ang inyong pagduhaduha sa dili pa moari kamo! Ang Simbahan gihimo sa sa pagtuman sa balaan niining tuyo. mo magduhaduha sa inyong pagtuo.8 pag-alima sa dili perpekto, sa nagli- Dili gayud nato tugutan nga himoon sud, ug sa nagluya. Puno kini sa mga Dunay Luna alang Kaninyo kitang binilanggo sa atong pagdu- tawo kinsa nagtinguha sa tibuok ni- Alang niadtong mipalayo sa Sim- haduha ug ilayo kita sa diosnong lang kasingkasing sa pagsunod sa mga bahan, moingon ko, mahal nga mga gugma, kalinaw, ug gasa nga moabut sugo, bisan dili pa sila hanas niini. higala, may luna pa alang kaninyo pinaagi sa pagtuo kang Ginoong Tingali moingon ang uban, “May dinhi. Jesukristo. nailhan ko sa inyong Simbahan nga Dali ug idugang ang inyong Tingali moingon ang uban, “Dili tigpakaaron-ingnon. Dili gyud ko mga talento, gasa, ug mga kusog sa ko haum uban kaninyo diha sa magpamiyembro sa simbahan nga amoa. Tanan kita mas momaayo sa Simbahan.” dunay miyembro nga sama kaniya.” katapusan. Kon inyong makita ang among Kon inyong hatagan og kahulugan Tingali mangutana ang uban, kasingkasing, tingali inyong makita ang tigpakaaron-ingnon isip tawo “Apan unsaon kining akong mga nga mas haum kamo kay sa inyong nga napakyas sa pagpakabuhi nga pagduhaduha?” gihunahuna. Tingali matingala kamo hingpit sa unsay iyang gituohan, niana Natural lang nga dunay mga nga mahibalo nga duna kami mga kitang tanan tigpakaaron-ingnon. pangutana—ang gamayng liso sa tinguha ug panlimbasug ug pangan- Walay usa nato ang ingon ka sama matinuorong pangutana sagad mogitib doy sama sa inyoha. Ang inyong kang Kristo nga mao unta ang angay. ug mohingkod sa pagkadakong kahoy kaagi o kasinatian tingali lahi kay sa Apan tinguha nato nga mabuntog ang sa panabut. Dunay pipila ka miyem- inyong nakita diha sa mga Santos sa atong mga sayop ug ang kalagmitan bro sa Simbahan kinsa, sa usa ka Ulahing mga Adlaw, apan mahimo sa pagpakasala. Sa atong kasingkasing higayon, wala makasulay og seryuso kana nga panalangin. Mga kaigso- ug kalag nangandoy kita nga mas o sensitibong mga pangutana. Usa sa onan, mga higala, gikinahanglan momaayo pinaagi sa tabang sa Pag-ula mga katuyoan sa Simbahan mao ang namo ang inyong espesyal nga mga ni Jesukristo. pag-alima ug pag-ugmad sa liso sa talento ug panglantaw. Ang panag- Kon kini ang inyong mga tinguha, pagtuo—bisan sa balason nga yuta sa lahi sa mga tawo ug katawhan libut nan bisan unsa pa ang inyong mga pagduhaduha ug kawalay kasiguroan. sa kalibutan maoy kalig-on niini nga kahimtang, kasaysayang personal, Ang hugot nga pagtuo molaum sa Simbahan. o kalig-on sa inyong pagpamatuod,

Nobyembre 2013 23 dunay luna alang kaninyo niini nga ug sa makabalaang impluwensya sa “Buot ba usab kamong mobiya Simbahan. Dali, pakig-uban kanamo! Espiritu Santo, nan dinhi inyo silang kanako? makit-an. Niining kapanahunan sa “Si Simon Pedro mitubag kaniya, Dali, Pakig-uban Kanamo! nagkakunhod nga pagtuo—niining Ginoo, kang kinsa man kami moadto? Bisan sa atong tawhanong pagka- kapanahunan diin daghan ang mibati Ikaw mao ang may mga pulong mahi- dili perpekto, masaligon ko nga maka- nga layo sa gakos sa langit—dinhi tungod sa kinabuhing dayon.” 11 kaplag kamo dinhi niini nga Simbahan makit-an ninyo ang mga tawo nga Dunay mga panahon nga kina- og daghang lunsay nga mga kalag nga nagtinguhang makaila ug maduol sa hanglan kitang motubag sa sama ikatanyag niining kalibutan. Ang Sim- Manluluwas pinaagi sa pag-alagad nga pangutana. Buot ba usab kitang bahan ni Jesukristo ingon og nagdani sa Dios ug sa isigkatawo, mao usab mobiya? O kita ba, sama ni Pedro, sa mga mabination ug maamumahon, kamo. Dali, pakig-uban kanamo! nanggunit og hugot sa mga pulong sa matinuoron ug kugihan. sa kinabuhing dayon? Kon naglaum kamo nga maka- Buot Ba Usab Kamong Mobiya? Kon nangita kamo sa kamatuoran, kita og perpektong mga tawo dinhi, Nahinumdom ko sa panahon kahulugan, ug sa paagi aron mausab masagmuyo kamo. Apan kon nasa kinabuhi sa Manluluwas dihang ang pagtuo ngadto sa buhat; kon nangita kamo sa lunsay nga doktrina daghan ang mibiya Kaniya.10 Gipa- ngita kamo og dapit nga mahisakop: ni Kristo, sa pulong sa Dios “nga ngutana ni Jesus ang Iyang dose ka Dali, pakig-uban kanamo! makaalim sa samaran nga kalag,” 9 disipulo: Kon kamo mibiya sa tinuohan nga kanhi inyong gisagop: Dali balik. Pakig-uban kanamo! Kon natintal kamo sa paghunong: Pabilin una og taud-taud. Dunay luna alang kaninyo dinhi. Mohangyo ko sa tanan nga makabati o makabasa niining mga pulong: Dali, pakig-uban kanamo. Patalinghugi ang tawag sa malumo nga Kristo. Pas- ana ang inyong krus ug sunda Siya.12 Dali, pakig-uban kanamo! Kay dinhi inyong makaplagan ang usa ka butang nga bililhon. Mopamatuod ko nga dinhi inyong makita ang mga pulong sa kinabuhing dayon, ang saad sa bulahang katubsanan, ug ang dalan sa kalinaw ug kalipay. Nag-ampo ko nga ang inyong pagpangita sa kamatuoran motuhop diha sa inyong kasingkasing sa tinguha nga makig-uban kanamo. Sa sagradong pangalan ni Jesukristo, amen. ◼

MUBO NGA MGA SULAT 1. Tan-awa sa Mateo 16:18–19; Helaman 10:7. 2. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 84:20. 3. Tan-awa sa 2 Nephi 33:10. 4. Tan-awa sa “Have I Done Any Good?” Hymns, nu. 223. 5. Tan-awa sa Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo 1:11. 6. Ulohan nga pahina sa Basahon ni Mormon; tan-awa sa Mormon 8:17. 7. Tan-awa sa Mga Hebreohanon 11:1; Alma 32:21. 8. Tan-awa sa F. F. Bosworth, Christ the Healer (1924), 23. 9. Jacob 2:8. 10. Tan-awa sa Juan 6:66. 11. Juan 6:67–68. 12. Tan-awa sa Mateo 16:24.

Liahona SESYON SA SABADO SA HAPON | Oktubre 5, 2013 motudlo nila isip emeritus nga mga General Authority. Gisugyot usab nga atong i-release si Elder Kent D. Watson isip sakop sa Ikaduhang Korum sa Seventy. Pasalamatan usab nato sila si Elder César H. Hooker ug Craig T. Wright, kinsa gi-release gikan sa ilang pagserbisyo isip mga Area Seventy. Kadtong buot nga moapil kanamo Gipresentar ni Presidente Henry B. Eyring sa pagpasalamat niining mga Kaig- Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan soonan sa ilang maayo kaayo nga serbisyo, palihug ipakita kini. Gisugyot nga atong paluyohan ang mosunod isip bag-ong mga Area Seventy: Julio A. Angulo, Peter F. Ang Pagpaluyo Evans, ug Gennady N. Podvodov. Ang tanang uyon, palihug ipakita kini. sa mga Opisyales Kadtong supak, kon aduna. Gisugyot nga atong paluyohan si Randall L. Ridd isip ikaduhang magtatambag sa kinatibuk-ang kapangulo- sa Simbahan han sa Young Men. Kadtong uyon ipakita kini. Si bisan kinsa nga supak ipakita kini. isugyot nga atong paluyohan mga magtatambag sa Unang Kapangu- Gisugyot nga atong paluyohan ang si Thomas Spencer Monson lohan ug ang Napulog Duha ka mga ubang mga General Authority, mga Gisip propeta, manalagna, ug Apostoles isip mga propeta, mana- Area Seventy, ug kinatibuk-ang mga tigpadayag ug Presidente sa Ang lagna, ug tigpadayag. kapangulohan sa auxiliary ingon nga Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos Ang tanang uyon, palihug ipakita naglangkob karon. sa Ulahing mga Adlaw; si Henry kini. Kadtong uyon, palihug ipakita kini. Bennion Eyring isip Unang Magta- Ang dili uyon, kon aduna, sa sa- Ang supak mahimong mopakita tambag sa Unang Kapangulohan; mang paagi. niini. ug si Dieter Friedrich Uchtdorf isip Gisugyot nga atong i-release sila Salamat kaninyo, mga kaigsoonan, Ikaduhang Magtatambag sa Unang si Elder John B. Dickson, Paul E. alang sa inyong pagboto ug sa inyong Kapangulohan. Koelliker, ug F. Michael Watson isip nagpadayon nga hugot nga pagtuo ug Kadtong uyon ipakita kini. sakop sa Unang Korum sa Seventy ug mga pag-ampo alang kanamo. ◼ Kadtong supak, kon aduna, mahimong mopakita niini. Gisugyot nga atong paluyohan si Boyd Kenneth Packer isip Presidente sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, ug ang mosunod isip mga sakop niana nga korum: Boyd K. Packer, L. Tom Perry, Russell M. Nelson, Dallin H. Oaks, M. Russell Ballard, Richard G. Scott, Robert D. Hales, Jeffrey R. Holland, David A. Bednar, Quentin L. Cook, D. Todd Christofferson, ug Neil L. Andersen. Kadtong uyon, palihug ipakita kini. Si bisan kinsa nga mosupak mahimong mopakita niini. Gisugyot nga atong paluyohan ang

Nobyembre 2013 25 ang mga limbongan ug ang mga gilimbongan.” 2 Kini nga mga bersikulo nagsilbing pasidaan, nagpakita asa nga mga sundanan ang likayan. Magmatngon gayud kita ug magkugi kanunay. Atong maribyu ang matag usa niini nga mga panagna ug sutaon nga kining tanan Ni Presidente Boyd K. Packer ug ang mga angayng kabalak-an ania Presidente sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles sa kalibutan karon: Mga panahon nga malisud— anaa. Nagpuyo kita sa delikadong panahon. Masinahon, tigpagawal, hambu- Ang Yawe sa giro—tanan anaa ug taliwala kanato. Tampalasan, masukihon sa mga ginikanan, walay igabalus, dili Espirituhanong diosnon, walay pagbati sa paghigugma—tanan kini nagdagsang sa kalibutan. Dili malukmay, tigbutang- Panalipod butang, ug uban pa—ang tanan maprubar base sa nagpatigbabawng Ang kalinaw mapahiluna diha sa kasingkasing sa matag ebidensya nga anaa libut kanato. usa nga mobasa sa kasulatan ug moabli sa mga saad sa Si Moroni namulong usab sa kadautan sa atong panahon dihang panalipod ug katubsanan. mipahimangno siya: “Sa panahon nga kamo makakita niini nga mga butang nga moabut taliwala kaninyo . . . kamo mahigmata ili pa lang dugay, duna koy gi- mga ginikanan sa tanang dapit ngadto sa pagkaamgo sa inyong ma- sealed sa templo nga bag-ong sa pagpadako sa ilang mga anak kalilisang nga kahimtang. . . . Dmagtiayon. Kini nga magtiayon sa katarung. “Busa, ako, si Moroni, ako gisugo mihimo sa ilang kaugalingon nga Si Apostol Pablo nanagna ug mipa- sa pagsulat niini nga mga butang nga takus aron modangat niining talagsa- sidaan nga “sa kaulahiang mga adlaw ang dautan mahunong, ug nga ang ong adlaw nga ang usa ka anak nga managpang-abut ang mga panahon panahon mahimo nga moabut nga lalaki ug babaye mobiya sa panimalay nga malisud. si Satanas wala untay gahum diha sa sa ilang kabatan-on ug mamahimong “Kay ang mga tawo unya magama- mga kasingkasing sa anak sa mga bana ug asawa. Niining sagrado nga higugmaon man sa ilang kaugalingon, katawhan, apan sila unta madani sa okasyon, putli sila ug limpyo. Dayon, mga hinapi, tigpagawal, hambugiro, paghimo og maayo sa kanunay, nga magsugod sila pag-atiman sa kau- tampalasan, masukihon sa mga ginika- sila mahimo nga moduol ngadto sa galingon nilang mga anak, subay sa nan, walay igabalus, dili diosnon, tubod sa tanan nga pagkamatarung sumbanan nga gi-establisar sa atong “Walay pagbati sa paghigugma, dili ug maluwas.” 3 Amahan sa Langit. Ang ilang kalipay, malukmay, tigbutang-butang, mapatu- Ang mga deskripsyon ni Pablo ug ug ang kalipay sa umaabut nga mga yangon, mabangis, dili mahigugmaon ni Moroni sa atong panahon tukma henerasyon, nag-agad sa pagsunod sa maayo, kaayo nga dili nato ikalimud. Alang sa niana nga mga sumbanan nga gi- “Mabudhion, madalidalion, tigpa- daghan problema kini, gani makawala establisar sa Manluluwas ug anaa sa burot, nga nagahigugma sa kalipayan sa kadasig. Apan hinoon, kon hunahu- Iyang kasulatan. inay sa Dios unta hinoon; naon nako ang umaabut, mapuno ko Ang mga ginikanan karon naghu- “Nga nagabaton sa dagway sa sa pagbati sa kapositibo. nahuna kon duna bay luwas nga da- tinuohan apan nagapanghimakak sa Sa pagpadayag ni Pablo, agig pit sa pagpadako og mga anak. Anaa gahum niini: likayi kining maong mga dugang sa lista sa mga hagit ug mga ang luwas nga dapit. Anaa kini sa tawhana.” 1 problema, gisultihan usab kita unsay panimalay nga nakasentro sa ebang- Nanagna usab si Pablo, “Mosamot atong mahimo sa pagpanalipod sa helyo. Nag-focus kita sa pamilya diha pa sa pagkadautan ang mga tawong atong kaugalingon: sa Simbahan, ug motambag kami sa dautan ug ang mga tigpahisalaag, “Magpadayon ka diha sa mga

26 Liahona butang nga imong nahikat-unan ug imong ginatuohan pag-ayo, sanglit ikaw nahibalo man kong kinsa ang imong nahikat-unan niini; “Ug nga sukad sa imong pagka- bata ikaw nakasabut na sa balaan nga kasulatan nga makagagahum sa pagtudlo kanimo ngadto sa kaluwasan pinaagi sa pagtuo kang Kristo Jesus.” 4 Ang kasulatan naghupot sa mga yawe sa espirituhanong panalipod. Naglangkob kini sa mga doktrina ug mga balaod ug mga ordinansa nga makahatag sa matag anak sa Dios og usa ka pagpamatuod kang Jesukristo isip Manluluwas ug Manunubos. Sa katuigan nga pagpangandam, Miingon si Pablo, “Ang tibuok Wala madugay, si Joseph mitabok sa anaa ang dakong paningkamot aron nga kasulatan gituga sa Dios ug may kapatagan uban sa nabiyuda niyang mahubad ang kasulatan sa tanang kapuslanan alang sa pagpanudlo, inahan. pinulongan, nga dunay mga footnote alang sa pagpamadlong, alang sa Sa edad nga 15 gitawag siya og ug mga cross-reference. Naningka- pagpanul-id ug alang sa pagmatuto misyon ngadto sa Hawaii. Gibati mot kami nga magamit kini sa tanan sa pagkamatarung.” 5 niya nga nawala ug nag-inusara ug nga gustong magkat-on. Tudloan Mahimo ninyong testingan kini sa miingon: “Lisud kaayo ang akong kita niini asa kita moadto ug unsay inyong kaugalingon. kahimtang. . . . Ingon og wala koy buhaton. Nagtanyag kini og paglaum Nagpuyo kita sa malisud nga kapa- pagsalig sa kaugalingon tungod sa ug kahibalo. nahunan; bisan pa, atong makaplagan akong kakabus, kakulang sa kaalam Mga katuigang milabay, si Elder ang paglaum ug kalinaw sa atong ug kahibalo, usa lang ka bata, nga S. Dilworth Young sa Seventy mitudlo kaugalingon ug sa atong mga pamilya. dili gani ko makatan-aw sa nawong kanako og leksyon bahin sa pagbasa Ang mga anaa sa kasub-anan, ang sa usa ka [tawo].” sa kasulatan. Nagkaproblema ang nawad-an sa paglaum nga maluwas Samtang namalandong sa iyang usa ka stake tali sa mga miyembro, ang ilang mga anak gikan sa pagbira sitwasyon usa ka gabii, ang batan-ong ug gikinahanglan nga mahatagan og sa kalibutan, kinahanglang dili gayud si Joseph nagdamgo nga nagbiyahe tambag. mosurender. “Ayaw kahadlok, sumalig siya, nga nagdali gayud sa hilabihan. Akong gipangutana si Presidente ka lamang.” 6 Ang pagkamatarung mas Duna siyay gidala nga gamayng putos. Young, “Unsay akong isulti.” gamhanan kay sa kadautan. Sa katapusan, miabut siya sa usa ka Yano ra ang iyang tubag, “Sultihi Ang mga bata kinsa sayo nga maanindot nga mansyon, nga maoy sila sa pagbasa sa kasulatan.” gitudloan sa pagsabut sa kasulatan iyang destinasyon. Dihang duol na Nangutana ko, “Asa niini nga mahibalo kon asa nga dalan ang ilang siya, nakakita siya og timaan nga kasulatan?” subayon ug malagmit nga magpabilin nag-ingon nga, “Kaligoanan.” Misulod Miingon siya, “Bisan asa niini. sila niana nga dalan. Ang mga nahisa- dayon siya ug naligo. Giablihan niya Pananglitan ingna sila nga ablihi ang laag may katakus sa pagbalik ug, uban ang iyang gamayng putos ug nakakita Basahon ni Mormon, ug sugdi ang sa tabang, makabalik ra sila. og limpyo, puti nga sapot—“butang pagbasa. Sa dili madugay ang pagbati Dihay panahon nga ang mga anak nga,” miingon siya, “wala nako makita sa kalinaw ug inspirasyon moabut, ug ni Mosiah nakigbatok sa Simbahan sa dugayng panahon.” Iya kining ang sulbad moabut.” apan sa kaulahian naghinulsol ug gisul-ob ug daling miadto sa pultahan Himoang kabahin sa inyong may dako kaayong kausaban. Sa Alma sa mansyon. naandang buhaton ang pagbasa sa atong mabasa, “Kini nga anak nga “Nanuktok ko,” miingon siya, “ug kasulatan, ug mosunod ra ang mga mga lalaki ni Mosiah . . . nag-anam og naabli ang pultahan, ug ang tawo nga panalangin. Anaa sa kasulatan ang ti- kalig-on diha sa kasayuran sa kamatu- nagbarug didto mao si Propeta Joseph ngog sa pagpasidaan, apan dako usab oran; kay sila mga tawo nga mabuot Smith. Iya kong gitan-aw nga may nga pag-alima ang ikahatag niini. og salabutan ug sila misiksik sa mga gamayng kasuko, ug ang unang mga Kon ang pinulongan sa kasulatan kasulatan sa kakugi, nga sila unta pulong nga iyang gisulti [mao ang]: sa sinugdanan daw lahi alang ninyo, masayud sa pulong sa Dios.” 7 ‘Joseph, na-late ka.’ Bisan pa misalig padayuna ang pagbasa. Sa kadugayan Si Presidente Joseph F. Smith singko ko ug miingon: inyong makita ang katahum ug gahum anyos pa dihang ang iyang papa, si “‘Oo, apan limpyo ko—limpyo nga anaa niana nga mga pahina. Hyrum, gipatay didto sa Carthage Jail. ko!’” 8

Nobyembre 2013 27 sa Pag-ula: “Umari kamo karon, ug usahan ta paghusay, nag-ingon ang Ginoo: bisan pa ang inyong mga sala mapula, sila pagapution ingon sa nieve, bisan pa sila lubos mapula, sila mahimong sama sa maputing balhibo sa karnero.” 11 Sama sa chalk sa blackboard nga mahimo rang papason, uban sa tinuo- rayng paghinulsol ang mga epekto sa atong kalapasan mapapas pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo. Kana nga saad magamit sa matag sitwasyon. Gitudloan kita sa ebanghelyo nga magmalipayon, magbaton og pagtuo kay sa kahadlok, magkaplag og paglaum ug buntugon ang kasagmuyo, mobiya sa kangitngit ug moadto sa kahayag sa walay katapusang ebanghelyo. Siyudad sa Panama, Panama Si Pablo ug ang uban mipasidaan bahin sa mga pagsulay sa atong pana- Ug mahimong mahitabo usab kini kaniya kini nga panumduman. Dili hon ug sa mga adlawng moabut. Apan kanato. niya matangtang ang kahasol sa tanang kalinaw mapahiluna diha sa ka- Kon kamo dunay pagtuo ug aktibo lag. Dili siya makabalik ug sulbaron singkasing sa matag usa nga mobasa sa Simbahan, ipadayon kana ug ang iyang problema sa batan-on pa sa kasulatan ug moabli sa mga saad sa tumana ang inyong mga pakigsaad. nga siya ra, apan makasugod siya panalipod ug katubsanan nga gitudlo Padayon lang hangtud sa panahon karon, uban sa tabang, mapapas ang niini. Among gidapit ang tanan sa nga ang mga panalangin sa Ginoo kahasol sa tanlag nga iyang gidala pagbalik ngadto sa Manluluwas nga si moabut kaninyo ug ang Espiritu Santo sulod sa mga katuigan. Jesukristo, sa Iyang mga pagtulun-an ipadayag isip naglihok nga gahum sa Nagpasalamat ko nga pinaagi sa nga naa sa Daang Tugon, sa Bag-ong inyong kinabuhi. pagtudlo kaniya sa mga baruganan gi- Tugon, sa Basahon ni Mormon, sa Kon kamo nagsubay sa dalan nga kan sa Basahon ni Mormon, maingon Doktrina ug mga Pakigsaad, ug sa sukwahi sa unsay gipamulong diha sa og ang hilabihan kabug-at natangtang Perlas nga Labing Bililhon. kasulatan, akong ipaniguro ninyo nga gikan sa iyang mga abaga. Dihang siya Mohatag ko sa siguradong pagsaksi dunay paagi aron makabalik. ug ang iyang anak mibiyahe og layo sa kasulatan isip yawe sa atong espi- Gihatag ni Jesukristo ang klaro ka- aron sa pagpauli, gibilin sa tigulang rituhanong panalipod. Mosaksi usab ayo nga pamaagi alang sa atong pag- ang kahasol sa tanlag sa miagi nga ako sa makaayo nga gahum sa Pag-ula hinulsol ug kita mamaayo. Ang tambal mga kalapasan. ni Jesukristo, “nga pinaagi kaniya ang alang sa kadaghanang sayop makita sa Kon kamo “mahigmata ngadto sa tanan unta maluwas” 12 kinsa angayang paningkamot nga mapasaylo pinaagi pagkaamgo sa inyong makalilisang maluwas. Ang Simbahan sa Ginoo sa personal nga pag-ampo. Hinoon, nga kahimtang” 9 ug gustong maka- naestablisar pag-usab dinhi sa yuta. Sa dunay piho nga espirituhanong kasa- balik sa hingpit nga espirituhanong katinuod sa ebanghelyo ako mosaksi. kit, ilabi niadtong nakalapas sa moral kalig-on, pakigkita sa inyong bishop. Kaniya ako usa ka saksi. Sa pangalan nga balaod, nga klarong nagkinahang- Naghupot siya sa mga yawe ug maka- ni Jesukristo, amen. ◼ lan og tabang ug tambal gikan sa kwa- tabang sa inyong dalan sa paghinulsol. MUBO NGA MGA SULAT lipikado nga espirituhanong doktor. Alang sa matag usa ang paghi- 1. 2 Timoteo 3:1–5. Mga tuig na ang milabay miadto nulsol, mao usab ang kapasayloan. 2. 2 Timoteo 3:13. 3. Ether 8:24, 26. sa akong opisina ang batan-ong Ang Ginoo nagkinahanglan lang 4. 2 Timoteo 3:14–15. babaye uban sa tigulang niyang nga maghinulsol ang tawo sa ilang 5. 2 Timoteo 3:16. amahan. Iyang gidala ang iyang sala, ug “[Iyang] pasayloon ang ilang 6. Marcos 5:36. 7. Alma 17:2. amahan og pipila ka gatus ka milya kasal-anan, ug . . . dili na gayud [Niya] 8. Joseph F. Smith, Gospel Doctrine, 5th ed. aron makakita og tambal sa kahasol hinumduman ang ilang sala.” 10 (1939), 542. sa tanlag nga gibati niini. Sa batan-on Kon makompleto ang proseso 9. Ether 8:24. 10. Jeremias 31:34. pa nakahimo siya og grabe nga sa- sa paghinulsol, makasabut kamo 11. Isaias 1:18. yop, ug sa pagkatigulang nanumbalik sa ipasabut sa saad ni Isaias bahin 12. Doktrina ug mga Pakigsaad 76:42.

28 Liahona usa ka matahum nga kahupayan, usa ka pagbati nga anaa sa buluhaton sa Dios. Sama sa gibuhat sa Ginoo, ang pagpanalangin sa uban pinaagi sa pagserbisyo ug sakripisyo mibalaan kaniya. Ehemplo siya sa gugma. Ako napanalanginan gayud sa moral nga impluwensya sa mga Ni Elder D. Todd Christofferson babaye, labi na sa akong mama ug sa Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles akong asawa. Lakip sa mga babaye nga akong gipasalamatan mao si Anna Daines. Si Anna ug ang iyang bana, si Henry, ug ang upat nila ka anak mao ang upat ka pioneer sa Simbahan sa Ang Moral nga New Jersey, sa Estados Unidos. Sugod niadtong mga 1930, dihang si Henry nag-eskwela sa pagka-doktor sa Rut- Impluwensya sa gers University, siya ug si Anna walay kaluyang mitrabaho sa eskwelahan ug sa sibik nga mga organisasyon sa Metuchen, diin sila magpuyo, aron mga Babaye mapapas ang migamot nga kasilag batok sa mga Mormons ug himoong mas Kinaiyanhon ninyo ang paghimo og maayo ug ang maayong dapit ang komunidad alang pagkamaayo, ug kon mosunod kamo sa Balaang Espiritu, sa tanang ginikanan sa pagpadako sa ilang mga anak. ang inyong moral nga katungod ug impluwensya molambo. Si Anna, pananglit, miboluntaryo sa Metuchen YMCA ug kanunay siya nga anaa. Nianang tuiga gipili siya nga presidente sa Mothers’ Auxiliary ukad pa kaniadto, ang mga kaluya nga pagtuo” nga nakita niya ug unya “gihangyo nga palansaron sa katilingban nagsalig sa moral nga kang Timoteo, si Pablo misulat nga tulo ka katungdanan sa YMCA board Simpluwensya sa mga babaye. kining pagtuo “diha sa sinugdanan sa of directors. Midaog siya nga walay Samtang dili lang sa positibong implu- imong apohang babaye nga si Loida, misupak, ug miapil niana nga council wensya diha sa buluhaton sa katiling- ug sa imong inahan nga si Eunice.” 1 diin pipila ka tuig kaniadto ang mga ban, ang moral nga pundasyon nga Mga katuigan na ang milabay, sam- Santos gidid-an nga mag-abut niana gihatag sa mga babaye naprubahan tang nagpuyo sa Mexico, ako mismo nga building!” 2 nga nakahatag og talagsaong kaayo- nakasabut sa gipasabut ni Pablo. Mibalhin ang akong pamilya han alang sa tanan. Tingali, kay anaa Nahinumdom ko sa usa ka inahan, ngadto sa New Brunswick Ward kini kanunay, kini nga kontribusyon usa sa daghang babaye sa Simbahan dihang tin-edyer pa ko. Nakamatikod sa mga babaye dili kaayo kanunayng sa Mexico kansang pagtuo sa Dios si Sister Daines kanako ug kanunayng napasalamatan. Akong ipahayag mipatahum gayud sa ilang kinabuhi mopahayag sa iyang pagsalig sa akong ang pasalamat sa impluwensya sa nga wala kaayo nila mabantayi. Kining mga abilidad ug potensyal, nga nag- buotang mga babaye, moila sa mga madanihong babaye makita nga misa- dasig nako nga mas maningkamot— pilosopiya ug sa kalagmitang mohulga nag sa moral nga katungod, sa kabu- mas taas nga kon wala ang iyang sa kalig-on ug reputasyon sa mga otan, nga miimpluwensya sa naglibut pagdasig dili nako mahimo. Kausa, babaye, ug mohangyo sa mga babaye kaniya alang sa maayo. Uban sa iyang tungod sa mahunahunaon ug tayming sa pagpalambo sa ilang natural nga bana, gisakripisyo niya ang daghang nga pasidaan gikan niya, nalikay ko impluwensyang moral. kalingawan ug kabtangan alang sa sa sitwasyon nga siguradong more- Natawo ang mga babaye dinhi sa mas taas nilang prayoridad, nga walay sulta sa pagmahay. Bisan og wala na kalibutan dala ang piho nga hiyas, pagduhaduha. Ang iyang katakus siya dinhi, ang impluwensya ni Anna balaanong gasa nga naghimo nilang sa paghimo sa tanang pagpang-alsa, Daines padayong gibati ug makita hanas sa pagsilsil niana nga mga kali- trabaho, ug pagbalanse alang sa iyang sa kinabuhi sa iyang kaliwatan ug sa dad sama sa pagtuo, kaisug, pagbati, mga anak daw dili katuohan. Daghan daghan pa, naglakip kanako. ug pagpatahum sa mga relasyon ug siya og responsibilidad ug inadlawng Ang apohan nakong si Adena kultura. Sa pagdayeg nianang “walay buluhaton, bisan pa niana ang tanan Warnick Swenson mitudlo kanako

Nobyembre 2013 29 kusina moprubar isip mas maayong pang-kontrol kay sa nanghitabo sa kongreso? 3 Ang pinakasagrado mao ang papel sa usa ka babaye sa pagmugna og tawo. Nahibalo kita nga ang atong lawas dunay balaanong kagikan4 ug kita kinahanglang dunay pisikal nga pagkahimugso ug espirituhanong pagpakatawo pag-usab aron makab-ot ang kinatas-ang luna sa celestial nga gingharian sa Dios.5 Sa ingon, ang babaye nagdala sa importanting papel, (usahay morisgo sa kaugalingon nilang kinabuhi) sa buhat ug himaya sa Dios “sa pagpahinabo sa pagka- imortal ug kinabuhing dayon sa tawo.” 6 Isip mga lola, mama, ug mo- delo, ang mga babaye mao ang tigba- lantay sa tuburan sa kinabuhi, motudlo sa matag henerasyon sa importansya sa sekswal nga kaputli—kaputli sa dili pa magminyo ug kamatinud-anon diha sa kaminyoon. Niining paagiha, sila ang tig-impluwensya sa katilingban; sila ang magpatubo sa pinakamaayong tawo; mohimo og makalipay nga palibut diin mapasanay ang sigurado nga magmakugihon sa priesthood Sa tanang hitabo, ang inahan ma- ug himsog nga kabataan. nga pagserbisyo. Iya kong giawhag kaimpluwensya nga dili matupngan Mga sister, dili ko mopalabi og sa pag-memorize sa panalangin sa sa ubang tawo o sa bisan unsang dayeg nga sagad among isulti atol sakrament sa pan ug tubig, mipasabut relasyon. Pinaagi sa gahum sa iyang sa Mother’s Day diin mangimbig na nga niining paagiha kini akong mapa- ehempo ug pagtudlo, makakat-on kamo. Dili kinahanglang perpekto hayag uban sa mas maayong panabut ang iyang mga anak nga motahud sa kamo; 7 Wala ko moingon nga ingon ug pagbati. Nakakita giunsa niya sa pagkababaye ug ilakip ang disiplina niana na kamo (uban sa posibling ek- pagsuporta ang akong lolo, nga stake ug taas nga mga sumbanang moral sa sepsyon sa inyong tapad). Ang akong patriarch, kini mihulma kanako og ilang kinabuhi. Ang anak niyang mga buot ipasabut mao nga single ka man pagtahud sa sagradong mga butang. babaye makakat-on sa pag-ugmad og o minyo, duna man kamoy anak o Si Lola Swenson dili gayud kahibalong kaugalingon nilang hiyas ug balik- wala, tigulang ka man o batan-on o mo-drayb, apan makatudlo siya sa balik nga mobarug sa unsay husto, sa tunga-tunga, ang moral ninyong mga batang lalaki unsaon sa pagka- bisan yam-iran. Ang gugma sa inahan katungod importante, ug tingali kini maayong priesthood. ug taas nga ekspektasyon mogiya sa gisugdan nato ug ninyo sa pagbali- Walay laing dapit diin ang moral iyang mga anak alang sa responsab- wala. Sigurado nga dunay mga buhat nga impluwensya sa babaye mas ling buhat nga dili mangita og rason, ug impluwensyang naglihok nga mabatyagan sa ingon kakusog o mas magseryuso sa edukasyon ug personal makapaus-os ug gani makawagtang sa magamit kay sa diha sa panimalay. nga kalamboan, ug padayon nga mo- inyong impluwensya, nga makadaot Walay laing mas maayo nga dapit sa tampo sa kaayohan sa tanang naglibut gayud sa mga indibidwal, pamilya ug pag-ugmad og henerasyon kay sa kanila. Si Elder Neal A. Maxwell kausa sa katilingban. Maghisgot ko og tulo tradisyunal nga pamilya, diin ang papa nangutana: “Kon ang tinuod nga sugi- isip pahimangno ug pasidaan. ug ang mama magtambayayong sa lanon sa tawo hingpit nga ipadayag, Ang delikado nga pilosopiya nga pagsangkap, pagtudlo, ug pag-atiman ilakip ba ang lanog nga buto sa pusil mopahuyang sa moral nga implu sa ilang mga anak. Kon wala kining o makadasig nga tunog sa lulabay? wensya sa mga babaye mao ang angayan nga kahimtang, ang mga Ang kagubot sa mga militar o ang pagwagtang sa bili sa kaminyoon tawo maningkamot nga makopya ki- gihimong paghapsay sa mga babaye ug sa pagka-inahan ug sa pagkatig- ning mga kaayohan kutob sa mahimo sa panimalay ug sa kasilinganan? Ang atiman sa panimalay. Giisip sa ubang diha sa partikular nilang sitwasyon. nanghitabo ba sa duyan ug sa mga kababayen-an nga usa ka talamayon

30 Liahona ang asawa nga tig-atiman ra sa balay, nga kalapasan siyempre naghikaw moral nga impluwensya bisan dili pa nagpaubos kuno sa kababayen-an sa mga babaye sa ilang moral nga kini hingpit diha kaninyo. Matnguni ug nga ang walay kahumanang pag- impluwensya ug nagpaubos sa tanang nga limpyo ang inyong pinulongan, atiman sa mga bata usa ka matang sa katilingban.9 Niining walay pulos nga dili bastos; ang inyong isul-ob mopa- eksploytasyon.8 Ilang gibiay-biay “ang pagkahan-ay, ang mga lalaki “gawas- kita sa kaligdong, dili garbo; nga ang tig-atiman nga mama” isip trabaho. non” ug ang mga babaye ug ang mga inyong linihukan putli, dili pagbali- Dili kini makiangayon o husto. Wala anak ang mag-antus. wala sa sekswal nga kalapasan. Dili nato ipaubos ang bili sa unsay makab- Ang ikatulong problema naggikan kamo impluwensyal nga makatudlo ot sa mga babaye o lalaki sa bisan niadtong kinsa, sa ngalan sa kaanga- sa pagkamahiyason kon kamo dili unsang takus nga paningkamot—na- yan, gustong mopapas sa timailhan mahiyason. kabenepisyo kitang tanan niadtong sa pagkalalaki ug sa pagkababaye. Mga sister, sa tanan ninyong aso- mga kalampusan—apan giila gihapon Kasagaran nagduso kini sa mga sasyon, ang relasyon ninyo sa Dios, nato nga walay mas makalabaw kay babaye nga mahimong lalaki—mas ang inyong Langitnong Amahan, nga sa pagka-inahan ug pagka-amahan isug, gahi, ug dili mahadlok. Komon tinubdan sa inyong moral nga gahum, diha sa kaminyoon. Walay mas labaw na kini karon sa mga salida ug video maoy gikinahanglang unahon sa nga trabaho, ug kantidad sa salapi, games diin mga babaye ang magadala inyong kinabuhi. Hinumdumi nga ang katungod, o pasidungog sa publiko sa bayolenting papel, makigsangka ug gahum ni Jesukristo miabut pinaagi ang makalabaw sa mahinungdanong mopatay. Dili maayong tan-awon ang sa Iyang naka-focus nga debosyon sa ganti sa pamilya. Bisan unsa pa ang lalaki ang magdala niana nga papel ug kabubut-on sa Amahan. Wala gayud makab-ot sa usa ka babaye, ang iyang sama usab kon ang mga babaye ang Siya mobuhat sa dili makahimuot sa impluwensya dili magamit sa labihan mihimo ug nag-antus sa kabangis. Iyang Amahan.11 Paningkamot nga kay sa pamilya. Ang kanhi kinatibuk-ang presidente mahimong ingon niana nga disipulo Ang panabut bahin sa sekswalidad sa Young Women nga si Margaret D. sa Amahan ug sa Anak, ug ang inyong naghulga sa moral nga katungod sa Nadauld nagtudlo: “Daghan nang impluwensya dili gayud molubad. mga babaye sa pipila ka aspeto. Ang babaye ang isug sa kalibutan; mga Ug ayaw kahadlok sa paggamit aborsyon alang sa personal o sosyal babaye nga malumo ang atong niana nga impluwensya sa walay nga katagbawan miatake sa pinakasa- gikinahanglan. Daghan nang babaye kahadlok o pangatarungan. “Pangan- gradong gahum sa babaye ug moguba ang bastos; mga babaye nga buotan dam kanunay sa pagtubag sa matag sa moral niya nga katungod. Mao usab ang atong gikinahanglan. Daghan [lalaki, babaye, ug bata] nga mangu- bahin sa sekswal nga imoralidad ug nang babaye ang bagis; mga babaye tana ninyo sa hinungdan nganong sa law-ay nga mga saput nga wala nga hinhin ang atong gikinahanglan. duna kamoy paglaum.” 12 “Iwali ang lang magpaubos sa mga babaye apan Daghan nang babaye ang inila ug pulong, may kahigayunan ka o wala, naglig-on sa bakak nga ang kaseksi sa kwartahan, mas daghang babaye sa magmadasigon ka niini; himoa ang babaye maoy sukod sa iyang bili. pagtuo ang atong gikinahanglan. Dag- Dunay dugay nang kultura nga han na ang dawo; kamaayo ang atong double standard diin ang mga babaye gikinahanglan. Daghan na ang may kanunay nga akusahan nga imoral garbo, hiyas ang atong gikinahang- samtang ang lalaki maigo nga walay lan. Daghan na kanato ang popular; labut. Ang pagka-walay kaangayan kaputli ang atong gikinahanglan.” 10 Sa sa double standard klaro kaayo, ug pag-usab sa timailhan sa pagkababaye kini gisaway ug gisalikway. Niana nga ug pagkalalaki, nawala ang ilhanan, pagsalikway, gipanghinaut nga ang sa gasa sa mga lalaki ug babaye nga mga lalaki mosagop sa mas taas nga, makalalang og laing binuhat. single standard, apan sukwahi ang Ang akong hangyo sa kababayen- nahitabo—giawhag na hinoon ang an karon mao ang pagpanalipod kababayen-an karon nga mahimong ug pag-ugmad sa moral nga implu- ingon ka imoral sama sa gilauman wensya nga anaa kaninyo. Matnguni sa mga lalaki sa double standard. kanang natural nga hiyas ug lahi nga Kaniadto ang mas taas nga sumbanan gasa nga inyong dala sa pag-anhi sa sa kababayen-an nagkinahanglan og kalibutan. Kinaiyanhon ninyo ang pasalig ug responsibilidad sa mga paghimo og maayo ug ang pagkalalaki, karon may mga sekswal nga maayo, ug kon mosunod kamo sa relasyon nga wala na sa konsensya, Balaang Espiritu, ang inyong mo- mga pamilyang walay amahan, ug ral nga katungod ug impluwensya sa nagkadugang nga kakabus. Ang molambo. Sa mga batan-ong babaye patas nga oportunidad sa sekswal moingon ko, ayaw wagtanga kanang

Nobyembre 2013 31 sosyal-emosyunal nga kalamboan. . . . Ug ang feminist scholar nga si Sara Ruddick nakakita sa ‘maamumahong gugma’ sa usa ka inahan isip sentro sa epektibong pagka- ginikanan. Pinaagi sa ‘mapailubong mata sa gugma,’ ang mga inahan makapalambo og espesyal nga kahibalo sa ilang mga anak— kahibalo nga naghatag kanila og talagsaong panglantaw kon unsa sa tinuoray ang ‘pinakamaayong buhaton’ nga angay sa matag bata” ( Jenet Jacob Erickson, “Love, Not Perfection, Root of Good Mothering,” Deseret News, Mayo 12, 2013, G3). 8. Tinuod nga daghan sa mga babaye sulod sa daghang henerasyon ang giabusohan o gisangunan og walay kaangayang palas- anon sa pamilya ug trabahoon, apan ang pagkadili hakog ug pagsakripisyo kinahanglang dili makaabuso. Si Elder Bruce C. Hafen nakamatikod: “Kon ang ‘pagkadili hakog’ nagpasabut nga ang babaye kinahanglang mosurender sa kaugalingon niyang natural nga timailhan ug personal nga kalamboan, kana nga panabut sa pagkadili hakog sayop. . . . Apan ang liberationist mo- del karon sukwahi kaayo ang gidulngan, sa nanubrang pagpa-independente sa kababayen-an sa dili na pag-agad sa ilang pamilya. Usa ka mas makatarunganong panglantaw mao nga ang mga bana ug asawa nagdepende sa usag usa. . . . Ang mga kritiko nga mihimo sa mga inahan gikan sa pagka- dependente ngadto sa pagka-independente milat-ang sa nindot nga luna sa interdepen dence. Kadtong mihimo sa mga inahan gikan sa pagkadili hakog ngadto sa pag- kahakog milat-ang sa nindot nga luna sa pinili sa kaugalingon nga pagserbisyo nga nagtampo alang sa personal nga kalamboan sa usa ka babaye. Tungod niini nga mga nanghinubra, ang mga debate bahin sa hiyas sa pagkainahan, sa sukwahi, na- kapaubos sa kinatibuk-ang katilingban dili lang sa mga inahan apan sa kababayen-an” pagpamadlong, ang pagsaway ug ang Mga sister, nagsalig kami sa moral (“Motherhood and the Moral Influence of pagpanambag diha sa tumang pag- nga impluwensya nga dala ninyo sa Women” [remarks to the World Congress kamapailubon ug sa pagpanudlo.” 13 kalibutan, sa kaminyoon, sa pamilya, of Families II, Geneva, Plenary Session IV, Nov. 16, 1999], http://worldcongress.org/ “Pag-amuma sa inyong mga anak sa Simbahan. Nagsalig kami sa mga wcf2_spkrs/wcf2_hafen.htm). diha sa kahayag ug kamatuoran.” 14 panalangin nga inyong gidala gikan 9. Usa ka inahan sa editoryal sa Wall Street “Magtudlo [kanila] sa pag-ampo, ug sa sa langit pinaagi sa inyong pag-ampo Journal nakamatikod: “Gawas sa pipila ka Mormons, mga evangelical, ug Orthodox paglakaw nga matarung sa atubangan ug pagtuo. Among giampo ang in- Jews, daghan kanato ang dili kahibalong sa Ginoo.” 15 yong seguridad, kaayohan, ug kalipay motudlo sa kaugalingon natong mga anak Niini nga mga pag-awhag sa mga ug sa inyong impluwensya aron nga lalaki ug babaye sa dili pagtugyan sa ilang lawas sa kasayon. . . . Sa gihapon, sa babaye, unta dili kini masaypan sa kini masuportahan. Sa pangalan ni kaugalingon nakong mga higalang babaye, pagsabut. Sa pagdayeg ug pag-awhag Jesukristo, amen. ◼ dako ang tinguha nga magmahiyason. sa moral nga impluwensya sa mga Wala koy nakitang usa kanila nga walay MUBO NGA MGA SULAT pagbati nga mahunong na ang kaulaw babaye, wala ko moingon nga ang 1. 2 Timoteo 1:5. kabahin sa iyang sekswal nga kasinatian. mga lalaki wala nay katungdanan sa 2. Orson Scott Card, “Neighborliness: Ug walay bisan usa ka babaye nga akong pagbarug alang sa kamatuoran ug Daines Style,” Ensign, Abr. 1977, 19. gipangutana bahin niana ang miingon nga 3. Neal A. Maxwell, “The Women of God,” nangandoy pa siyang ‘mag-eksperimento’ pagkamatarung, nga ang ilang res- Ensign, Mayo 1978, 10–11. pa og dugang” ( Jennifer Moses, “Why Do ponsibilidad sa pagserbisyo, pagsakri- 4. Tan-awa sa Moises 2:27. We Let Them Dress Like That?” Wall Street pisyo, ug pangalagad mas ubos kay sa 5. Tan-awa sa Moises 6:57–60. Journal, Mar. 19, 2011, C3). 6. Moises 1:39. 10. Margaret D. Nadauld, “The Joy of mga babaye o isalig ra sa mga babaye. 7. “Usa ka siglong milabay, ang attachment Womanhood,” Liahona, Ene. 2001, 18. Mga kalalakin-an, atong suportahan scholar nga si John Bowlby nakakita nga 11. Tan-awa sa Juan 8:29. ang kababayen-an, tabangan sila, ug ang bugkos nga namugma pinaagi sa dili 12. 1 Pedro 3:15. maihap nga mga inter-aksyon sa pag- 13. 2 Timoteo 4:2. ugmaron ang moral nga katungod sa amuma tali sa usa ka mama ug anak mao 14. Doktrina ug mga Pakigsaad 93:40. atong kompanyon. ang mahinungdanong pundasyon alang sa 15. Doktrina ug mga Pakigsaad 68:28.

32 Liahona nakig-istorya ko sa inila nga coach sa BYU nga si LaVell Edwards kabahin sa among mga estratehiya, ug siya miingon, “Di ko manginlabut kon unsaon ninyo pagdula basta maka-score lang ta og touchdown!” Isip usa sa iyang quarterback, naghunahuna ko nga lisud kaayo ni, apan ang iyang yano nga Ni Elder S. Gifford Nielsen pilosopiya maoy rason nga duna siyay Sa Seventy stadium nga gipangalan sa iyaha. Tungod kay kitang tanan naa sa team sa Ginoo, kita ba adunay atong kaugalingong estratehiya? Andam na ba tang mobuhat? Kon kita, isip mga Pagpadali sa miyembro, nahigugma gayud sa atong pamilya, mga higala, ug kaubanan, dili ba nato ipakigbahin ang atong pagpa- Estratehiya sa Ginoo! matuod sa gipahiuli nga ebanghelyo ngadto kanila? Sa seminar alang sa bag-ong Kita kinahanglang mopalambo ug mobuhat sa atong mga presidente sa misyon niadtong personal nga estratehiya sa pagserbisyo uban sa kalagsik Hunyo, may 173 ka bag-ong mga pre- sa pakigtambayayong sa full-time nga mga misyonaryo. sidente ug ilang mga asawa ang nakadawat sa katapusang mga instruksyon sa dili pa moserbisyo. Ang tanang 15 ka sakop sa Unang Kapangulohan ga tuig ang milabay akong kaninyo sa usa ka importante kaayo ug Korum sa Napulog Duha ka mga gikinahanglan ang pagpakig- nga buhat. Siya miingon, “Karon ang Apostoles namulong niining espesyal Mistorya sa asawa sa usa ka panahon sa mga miyembro ug sa nga grupo. bishop sa among stake, mao nga nana- mga misyonaryo nga maghiusa, sa Gidugang ni Elder L. Tom Perry ang wag ko sa ilaha. Ang batan-ong anak pagtinabangay, sa paghago sa ubasan panapos nga pakigpulong: “Kini ang nga lalaki ang nakatubag. Miingon ko, sa Ginoo sa pagdala og mga kalag labing talagsaong panahon sa kasaysa- “Hello. Naa ang imong mama?” ngadto Kaniya” (“Hugot nga pagtuo sa yan sa Simbahan. Kini susama kaim- Iyang tubag: “Oo, naa siya. Tawgon Buhat sa Kaluwasan” [kinatibuk-ang portante sa talagsaong panghitabo sa nako siya. Kinsa ni?” miting sa pagpangulo, Hunyo 2013]; nangaging kasaysayan, sama sa Unang Akong tubag: “Ingna siya nga si lds.org/broadcasts). Panan-awon, sa gasa sa Basahon ni Presidente Nielsen ni.” Naminaw ba kita? Mormon, sa Pagpahiuli sa ebanghelyo, Nahilom siya og kadiyot, ug dayon, Sa tibuok kalibutan, ang mga stake, sa tanang butang nga nagtukod sa sa kiningkoy nga tingog, akong na- mga district, ug mga misyon nakasi- atong pundasyon aron kita makapa- dungog, “Ma, si Presidente Hinckley nati og bag-ong kadasig, samtang ang dayon ug magtudlo sa gingharian sa nanawag!” pagdeklarar sa Manluluwas ngadto ni atong Amahan sa Langit” (“Concluding Dili nako ma-imagine unsay gihu- Joseph Smith niadtong 1832 nagkatu- Remarks” [pakigpulong nga gihatag nahuna sa iyang mama. Mao kadto man: “Tan-awa, Ako modali sa akong atol sa seminar alang sa bag-ong mga ang pinakakulba nga iyang pagtubag buluhaton diha sa iyang angay nga mission president, Hunyo 26, 2013], 1, sa telepono sukad. Naghunahuna ko: panahon” (D&P 88:73). Church History Library, Salt Lake City). “Magpakaaron ingnon kaha ko?” Wala Mga kaigsoonan, karon mao kana Kinahanglang atong tugbangan nako buhata, apan nangatawa ra mi. ang panahon. Kini akong gibati, ug labaw kay sa kaniadto ang kahinam Karon kon maghunahuna ko niini, sigurado kamo usab. sa atong mga lider ug pasalig sa atong siguro nasagmuyo siya nga ako ra diay Gusto nakong ipakita ang akong full-time nga mga misyonaryo. Kini iyang kaistorya. kahinam ug hugot nga pagtuo ni nga buhat dili molambo sumala sa Unsa ang inyong buhaton kon ang Jesukristo. Kon magdula ko og tuyo sa Ginoo kon wala kita! Sigon sa propeta sa Ginoo ang manawag gayud football, maghunahuna ko og mga giingon ni Presidente Henry B. Eyring, ninyo? Oo, siya nagtawag gayud! estratehiya. Kami masaligong moapil “Bisan pilay atong edad, kapasidad, Si Presidente Thomas S. Monson, sa lumba kon ang among team andam calling sa Simbahan, o dapit, kita usa sama sa gihimo na sab niya kagani- sa saktong mga plano, kami sigura- ra nga gitawag sa buhat sa pagtabang nang buntag, nagtawag sa matag usa dong makadaug. Apan, bag-ohay lang Kaniya alang sa Iyang pag-ani og mga

Nobyembre 2013 33 akong kasingkasing, nga ako makalakaw ug makasulti uban sa trumpeta sa Dios, uban sa tingog nga makapa- kurog sa yuta, ug mosinggit og paghinulsol ngadto sa matag katawhan!” (Alma 29:1). Ang mga pagsiksik nagsugyot nga adunay 65 ka mga bersikulo nga nagpakita sa ingon nga matang sa lig-ong misyonaryo, naglakip kini sa: “Unsa ka dako ang iyang hingpit nga kalipay diha sa kalag nga naghinulsol! . . . “Ug kon kini mahimo nga ikaw manlimbasog sa tanan nimo nga mga adlaw sa pagsangyaw og paghinulsol ngadto niini nga mga katawhan, ug magdala, bisan usa ka kalag ngari kanako, unsa ka dako ang imong hingpit nga kalipay uban kaniya diha sa gingharian sa atong Amahan! “Ug karon, kon ang imong hingpit nga kalipay dako tungod sa usa ka kalag” (“Kita Usa Ra,” Liahona, Mayo Nakatambong ko sa bunyag sa usa kalag nga imong gidala ngari kanako 2013, 62). ka talagsaong sister, kinsa mipakigba- diha sa gingharian sa akong Amahan, Mopakigbahin ko ninyo og strate- hin sa iyang pagpamatuod. Dili gyud unsa kaha kadako ang imong hingpit hiya nga akong gibati nga ipatuman nako siya makalimtan nga nag-ingon, nga kalipay kon ikaw makadala og human sa pagpamalandong sa nanga- “Daghan gyud kaayong nag-ampo daghan nga mga kalag ngari kanako!” ging mga kasinatian, pag-ampo, ug para nako ug nahigugma sa hilabihan! (D&P 18:13, 15–16). pagbasa sa kapitulo 13 sa Isangyaw Tinuod kini nga buhat!” Ang akong pagsabut niining talag- ang Akong Ebanghelyo,? Dapiton ko Ikatulo, imbitara ang usa ka higala saong bersikulo adunay importanting kamo sa pagkonsiderar niining tulo ka ngadto sa kalihokan sa sulod o gawas bahin sa akong unang buluhaton isip punto samtang kamo naghunahuna sa sa inyong panimalay. Bisan asa kamo Area Seventy. Gikulbaan ko og gamay inyong plano. o unsay inyong gibuhat, hunahunaa isip kompanyon sa usa ka Apostol, Una, mag-ampo sa piho aron kon si kinsa kaha ang malingaw sa ni Elder Quentin L. Cook, sa usa ka makadala og usa ka tawo nga mas okasyon ug dayon paminawa ang stake conference. Sa akong pagsulod maduol sa Manluluwas ug sa Iyang Espiritu samtang mogiya Siya kaninyo. sa opisina sa presidente sa stake para ebanghelyo matag adlaw. Mahimo ni Ang Manluluwas nagtudlo kanako sa unang miting nianang katapusan ninyo pinaagi sa pag-isip sa tanang og simpleng leksyon sa akong perso- sa semana, nakabantay ko og guba, tawo isip mga anak sa Dios nga nag- nal nga pagkat-on sa ebanghelyo nga, gi-bronse nga sapatos sa may kabinet tinabangay sa panaw pabalik sa ilang sa akong pagtuo, magamit gyud sa luyo sa iyang lamesa nga gisulatan panimalay. Hunahunaa ang pagpakig- “pagpadali.” Kon ako mobati og kahi- og kasulatan nga gitapos og exc- higala og bag-o. nam sa usa ka butang, makita kini sa lamation point. Samtang kini akong Ikaduha, pag-ampo alang sa mga akong sulat ug kanunay tapuson kini gibasa, akong gibati nga ang Ginoo misyonaryo nga nagserbisyo sa inyong og exclamation point nga nagpasabut nasayud sa akong pagtuon, gitubag area ug sa ilang mga investigator og “kusog nga pagbati [o] timaan sa ang akong mga pag-ampo, ug Siya matag adlaw. Ang bugtong paagi sa dakong importansya” (Merriam- nasayud sa akong gikinahanglan aron pagbuhat niini mao ang pagtimbaya Webster’s Collegiate Dictionary, 11th sa pagpakalma sa akong gikulbaang kanila, tan-awon ang ilang name ed. [2003], “exclamation point”). kasingkasing. tag, tawagon sila sa ilang ngalan, ug Nakuryuso ko sa kasulatan nga Akong gihangyo ang presidente sa mangutana kon kinsay ilang gitudloan. naghisgut kabahin sa “panagpundok,” stake sa pagsaysay sa istorya kabahin Si Elder Russell M. Nelson maalamong nga gitapos niining punctuation mark sa sapatos. mitampo, “Hangtud inyong masayran nga nakaklaro nako, sama sa kina- Miingon siya: ang ngalan ug dagway sa tawo, ang singkasing nga pagpangamuyo ni “Kini ang sapatos sa batan-ong ki- Ginoo dili makatabang kaninyo nga Alma: “O nga ako unta usa ka anghel, nabig sa Simbahan kansang sitwasyon masayud sa ilang kasingkasing.” ug makaangkon sa pangandoy sa sa pamilya grabe kalisud, apan siya

34 Liahona determinado nga moserbisyo og usa ka malampusong misyon ug nahitabo kini sa Guatemala. Sa iyang pag-uli nakigkita ko niya aron madungganon siyang i-release ug nakita nga guba gyud kaayo iyang sapatos. Gihatag niining batan-ong lalaki ang tanan ngadto sa Ginoo bisan sa gamayng kapanguhaan, kon aduna, suporta Ni Elder Arnulfo Valenzuela sa pamilya. Sa Seventy “Iyang namatikdan nga nagtan-aw ko sa iyang sapatos ug nangutana nako, ‘Presidente, may problema ba?’ “Mitubag ko, ‘Wala, Elder, maayo ra ang tanan! Mahimo bang akoon na Gagmay ug Yano kana nga sapatos?’” Ang presidente sa stake mipadayon: “Dako kaayo ang akong nga mga Butang pagtahud ug gugma para niini nga returned missionary! Gusto nakong pasidunggan ang kasinatian, mao nga Atong tabangan ang uban pinaagi sa pagtuo ug gugma. akong gi-pabronse ang iyang sapatos. Kini pahinumdon inig-sulod nako niining opisina sa paningkamot nga kinahanglan natong ihatag nga dili inahal kong mga kaigsoonan, kanimo, nga pinaagi sa gagmay ug magsapayan sa atong sirkumstansya. pila lang ka semana ang naka- yano nga mga butang ang dagko nga Ang bersikulo gikan sa Isaias: ‘Pag- Mlabay didto ko sa missionary butang ipahinabo; ug gagmay nga katahum sa ibabaw sa kabukiran sa training center sa Mexico City aron mga kahimoan sa daghan nga mga mga tiil niadtong nanagdala sa mga mopakigbahin og mensahe sa mga higayon molibug sa maalamon. maayong balita, nga nanagmantala misyonaryo. Gituyo nako ug sa akong “Ug ang Ginoong Dios mibuhat sa sa pakigdait; nga nanagdala og mga asawa nga moabut og sayo kaayo. pamaagi aron sa pagmugna sa iyang maayong balita sa kaayohan, nga Sa among pagsuhid sa matahum nga mahinungdanon ug walay katapusan nanagmantala sa kaluwasan; nga mga garden ug maayong pagkaatiman nga mga katuyoan; ug pinaagi sa nanag-ingon sa Zion, Ang imong nga mga kadalanan sa MTC, among gagmay nga mga paagi ang Ginoo Dios nagahari!’ (Isaias 52:7).” namatikdan ang kalipay nga misa- molibug sa maalamon ug mopahiga- Akong mga kaigsoonan, ang asawa nag sa mga panagway sa gatusan ka yon sa kaluwasan sa daghan nga mga sa buotang bishop tingali natingala batan-ong mga elder ug sister, ang kalag” (Alma 37:6–7). nganong ang propeta nanawag ka- kada usa nag-focus nga makat-on og Ang kainosente ug kabatan-on sa niya. Mopamatuod ko nga siya ug kahanas sa bag-ong pinulongan ug atong mga misyonaryo nagpakita sa kita dili na matingala karon— mas makasabut sa ilang katuyoan isip pamaagi sa Ginoo, nga kadtong mapa- EXCLAMATION POINT! mga misyonaryo. inubsanon mahimong “moimbitar sa Nasayud ko nga kita kinahanglang Mihunong ko aron hingpit na- uban sa pagduol kang Kristo pinaagi mopalambo ug mobuhat sa atong per- kong matagamtam kining talagsaong sa pagtabang nila nga makadawat sa sonal nga estratehiya sa pagserbisyo panan-awon, nakahinumdom ko sa gipahiuli nga ebanghelyo pinaagi sa uban sa kalagsik sa pakigtambayayong mga pulong ni Alma sa dihang iyang hugot nga pagtuo kang Jesukristo ug sa full-time nga mga misyonaryo— gisugo ang iyang anak nga si Helaman sa Iyang Pag-ula, paghinulsol, bunyag, EXCLAMATION POINT! sa pagtipig og kasaysayan sa iyang pagdawat sa gasa sa Espiritu Santo, Akong idugang ang pagpamatuod mga tawo isip kabahin sa mga rekord ug paglahutay hangtud sa katapusan” ni Propeta Joseph Smith: “Ug karon, nga gisalig kaniya ug sa paghimo nga (Isangyaw ang Akong Ebanghelyo: Usa human sa daghan nga mga pagpama- sagrado niining tanan aron kini sa ka Giya sa Misyonaryo nga Pangala- tuod nga gihatag mahitungod kaniya, umaabut maadto sa kada nasud, kali- gad [2004], 1). kini mao ang pagpamatuod, ang ka- watan, pinulongan, ug katawhan. Isip mga miyembro sa Simbahan, tapusan sa tanan, nga kami naghatag Misulti si Alma kaniya: makahimo kita, pinaagi sa atong kaniya: Nga siya buhi!” (D&P 76:22). “Karon ikaw mahimo nga magda- gagmay ug yanong mga butang, aron Sa sagradong pangalan ni Jesukristo, hum nga kini binuang ngari kanako; “[motuo] . . . sa daghan sa sayop sa amen. ◼ apan tan-awa ako moingon nganha ilang mga paagi” ug sa pagtabang sa

Nobyembre 2013 35 pagdala “nila ngadto sa kasayuran sa iyang mga visiting teacher ang mga Si Naaman usa ka kapitan sa ilang Dios ngadto sa kaluwasan sa pagbati sa iyang kasingkasing. Nianang kasundalohan sa hari sa Syria, usa ka ilang mga kalag” (Alma 37:8). higayona, nakaamgo siya nga siya madungganon nga tawo, usa ka isug Usa niana ka okasyon miuban ko nasayud nga ang ebanghelyo tinuod. nga tawo; apan usa usab siya ka sang- sa presidente sa stake ug bishop sa Nagpasalamat siya karon sa iyang lahon (tan-awa sa 2 Mga Hari 5:1). pagbisita sa dili kaayo aktibo nga mi- mga visiting teacher ug mipadayag Human nga wala magmalampuson yembro. Gitudloan namo siya, sa yano og tinguha nga sila mobalik. Gikan sa pagpatambal sa iyang sangla gikan kaayong paagi, mahitungod sa mga nianang adlawa, gidawat niya sila sa hari sa Israel, si Naaman miadto sa panalangin sa Igpapahulay. Among uban sa kalipay. balay ni Eliseo, ang propeta. Si Eliseo gipadayag ngadto kaniya ang among Nagsugod si Martha sa pagsimba nagpadala og usa ka sulugoon ngadto sinsero nga gugma. Mitubag siya, “Ang uban sa iyang batan-ong anak nga kaniya, nga nagaingon: gikinahanglan ra nako mao nga dunay babaye. Sulod sa daghang mga tuig “Lakaw ug maghugas ka didto sa moanhi ug mohatag nako og abrazo,” kanunay silang mosimba, nga si Mar- Jordan sa makapito, ug hiulian ka sa o gakus.” Diha-diha mibarug ko ug tha wala kawad-i sa paglaum nga ang imong unod, ug ikaw mahinlo. migakos kaniya. Pagkasunod adlaw iyang bana sa katapusan mopili ra sa “Apan si Naaman naligutgut, ug mi- mao ang Dominggo. Kining maong pag-apil nila. Sa katapusan miabut ang pahawa, ug miingon: Ania karon, ako brother mitambong sa miting sa sakra- adlaw sa dihang ang Ginoo mitandog naghunahuna nga siya sa pagkatinuod ment kuyog sa iyang tibuok pamilya. sa iyang kasingkasing, ug nagsugod mogula nganhi kanako, ug motindog Atol sa usa ka visiting-teaching, si siya pagsimba uban nila, ingon man ug magatawag sa ngalan sa Ginoo Martha, miyembro sa among ward, usab ang ilang laing anak nga babaye nga iyang Dios, ug magawarawara sa misulti sa akong asawa ug sa iyang wala madugay human niana. Kini iyang kamot diha sa maong dapit, ug kompanyon nga dili na sila pabalikon. nga pamilya nagsugod sa pagbati sa mamaayo ang sanla. . . . Nakahukom na siya nga mohunong na tinuod nga kalipay nga moabut gikan “Ug ang iyang mga alagad ming- sa pagsimba. Usa sa mga visiting tea- sa mga panalangin sa templo sa ilang duol, ug namulong kaniya: Amahan cher mihangyo ni Martha kon mahimo panimalay. Sukad niadto matinud- ko, kong ang manalagna nagsugo ba silang manganta og himno niining anon si Martha nga nagserbisyo isip kanimo sa pagbuhat sa dakong katapusang higayon, ug miuyon siya. among presidente sa Relief Society, butang dili mo ba kini pagabuhaton? Samtang sila nanganta, dunay espesyal ug ang iyang bana nagserbisyo usab Nan hain ang labing maayo, kong siya nga nahitabo. Hinay-hinay, ang Espiritu sa daghang mga calling sa stake. moingon kanimo: Panghimasa, ug nagsugod sa pagpuno sa kwarto. Kada Nagsugod kining tanan sa pagkanta magmahinlo ka? usa nila mibati niini. Ang kasingkasing og himno, usa ka gamay ug yanong “Busa siya miadto, ug misugmaw sa ni Martha nagsugod sa pagkalukmay. butang nga nakatandog sa kasingka- iyang kaugalingon sa makapito didto Naghilak, iyang gipadayag ngadto sa sing ni Martha. sa Jordan, sumala sa gipamulong sa

36 Liahona tawo sa Dios: ug ang iyang unod nahi- uli pag-usab sama sa unod sa diyutay nga bata, ug siya nahinlo” (2 Mga Hari 5:10–11, 13–14). Ang atong propeta, si Presidente Thomas S. Monson, midapit natong tanan sa paglakaw ug pagluwas sa atong mga kaigsoonan. Siya miingon: “Ang kalibutan nagkinahanglan sa Ni Elder Timothy J. Dyches inyong tabang. Adunay mga tiil nga Sa Seventy patindugon, mga kamot nga gunitan, mga hunahuna nga awhagon, mga kasingkasing nga dasigon, ug mga kalag nga luwason.” Ang mga panalangin sa kahangturan naghulat kaninyo” (“To Buot Ka Bang Maayo? the Rescue,” Liahona, Hulyo 2001, 57). Mopamatuod ko nga daghan Samtang kita maghinulsol ug makabig ngadto sa Ginoo, niadtong nagkinahanglan sa atong tabang naghulat kanato. Andam sila kita mamaayo, ug ang kahasol sa konsensya mawala. nga motabang ug moluwas sa ilang madasigong mga kaigsoonan pinaagi sa gagmay ug yanong mga butang. Personal kong migahin og daghang tol sa usa ka masadyaong sa pagpangalagad niadtong dili maka- oras sa pagbisita sa dili kaayo aktibo fiesta sa Jerusalem, mibiya ang himo sa kaugalingon. nga mga miyembro sa Simbahan A Manluluwas sa katawhan aron Sa painting, ang masakiton nag- kansang mga kasingkasing natandog sa pagtabang niadtong nanginahang- higda sa sawog sa mga anino, gikapoy na sa Ginoo, kinsa karon andam nga lan sa hilabihan. Iya silang nakit-an sa ug nawad-an og paglaum sa kauga- modawat sa atong mga pagpamatuod Betsata, sa tuburan nga lima ang agi- lingon sa dihang nag-antus sa iyang ug sa atong sinsero nga pagpadayag anan sa may baligyaanan og karnero sakit sulod sa 38 ka tuig. sa gugma. Kon kita motabang ug mo- nga nailhang dapit para sa masakiton. Samtang gibukas sa Manluluwas dapit nila, mobalik sila sa Simbahan Ang Ebanghelyo ni Juan naghisgot ang kilid sa panapton gamit ang usa nga walay pagpanagana. kanato nga duol sa tuburan “nanag- ka kamot, Siya midapit gamit ang pi- Atong tabangan ang uban pinaagi higda ang dakong panon sa mga ma- kas kamot ug mahinuklugong nangu- sa pagtuo ug gugma. Atong hinumdu- sakiton, lakip sa mga buta, mga bakul, tana: “Buot Ka Bang Maayo?” man ang saad sa Ginoo: ug mga paralitiko, sila nanagpaabut sa Ang tawo mitubag, “Senyor, wala “Ug kon kini mahimo nga ikaw paglihok sa tubig. akoy tawo, nga makatunlob kanako manlimbasog sa tanan nimo nga mga “Kay may mga panahon nga ang ngadto sa tuburan inigkutaw na sa tu- adlaw sa pagsangyaw og paghinulsol manolunda sa Ginoo manaug ngadto big: ug sa diha nga manlimbasug ako ngadto niini nga mga katawhan, ug sa tuburan, ug ang tubig iyang kuta- sa paglusad, adunay lain nga makauna magdala, bisan usa ka kalag ngari won: ug ang makauna sa pag-ubog kanako sa pag-ubog” ( Juan 5:6–7). kanako, unsa ka dako ang imong human makutaw ang tubig, siya ma- Para sa daw imposible nga hagit hingpit nga kalipay uban kaniya diha maayo sa bisan unsang sakit nga iyang niini nga tawo, si Jesus mihatag og sa gingharian sa akong Amahan! giantus” ( Juan 5:3–4). lawom ug wala damha nga tubag: “Ug karon, kon ang imong hingpit Ang pagbisita sa Manluluwas gi- “Bumangon ka, dad-a ang imong nga kalipay dako tungod sa usa ka hulagway sa nindot kaayong painting higdaan, ug lumakaw. kalag nga imong gidala ngari kanako ni Carl Bloch nga giulohan og Si “Ug dihadiha ang tawo naayo, ug diha sa gingharian sa akong Amahan, Kristo Nag-ayo og Sakit sa Tuburan sa gidala niya ang iyang higdaan ug mila- unsa kaha kadako ang imong hingpit Betsata. Gi-paint ni Bloch si Jesus nga kaw” ( Juan 5:8–9). nga kalipay kon ikaw makadala og naghinay-hinay og abli sa temporar- Sa laing makatandog nga eksena, si daghan nga mga kalag ngari kanako!” yong tabon, nga nagpakita sa “masaki- Lucas misaysay nato nga ang Manlu- (D&P 18:15–16). ton” ( Juan 5:7) kinsa naghigda sa duol luwas, samtang nagbiyahe paingon Mosaksi ko sa gugma sa Ginoo sa tuburan, nagpaabut. Dinhi ang pu- sa Jerusalem, nakahimamat og 10 ngadto sa Iyang tanang mga anak. long masakiton nagpasabut sa usa ka ka sanglahon. Tungod sa ilang sakit, Nasayud ko nga Siya buhi ug nga Siya tawo kinsa walay gahum ug naghatag sila “nagpaantaw” (Lucas 17:12). Sila ang atong Manunubos. Sa pangalan ni og gibug-aton sa kalooy ug grasya sa mga sinalikway—hugaw ug wala Jesukristo, amen. ◼ Manluluwas, kinsa hilom nga miabut kinahanglana.

Nobyembre 2013 37 “Jesus, Magtutudlo, kaloy-i inta- kaninyo og maayo—ug kamo mibati sayop diha sa plano sa kaluwasan. won kami,” sila nangamuyo (Lucas nga naayo? Kon kana nga higayon Ang katugbang, hinoon, kinahang- 17:13)—o sa laing pagkasulti, nag- ingon og nalimtan na, kini mahinum- lanong elemento sa mortalidad ug hangyo, “Aduna ka bay mahimo para duman pa gihapon. naglig-on sa atong kabubut-on ug namo?” Ang Manluluwas nagtambag kanato naghas-has sa atong mga pagpili. Ang Ang Maayong Magtatambal, puno unsaon nga mamaayo—makompleto dili matag-an nga kausaban sa kina- sa kalooy, nasayud nga ang pagtuo o mahingpit: buhi makatabang nato sa paghulma mag-una sa milagro ug miingon ka- “Umari kanako, kamong tanan nga og mahangturong relasyon uban sa nila, “Lumakaw kamo og ipakita ang nabudlay ug nabug-atan, ug papahula- Dios—ug ang Iyang hitsura nakulit sa inyong kaugalingon ngadto sa mga yon ko kamo. atong panagway samtang atong ihalad sacerdote” (Lucas 17:14). “Isangon ninyo ang akong yugo atong kasingkasing Kaniya (tan-awa sa Samtang sila nangadto nga may diha kaninyo, ug pagtuon kamo Alma 5:19). hugot nga pagtuo, nahitabo ang mila- gikan kanako; kay ako maaghop ug “Buhata ninyo kini sa paghan- gro. Ma-imagine ba ninyo ang tumang mapaubsanon sa kasingkasing: ug dom kanako” (Lucas 22:19) mao ang kalipay sa matag lakang samtang ilang makakaplag kamog pahulay alang sa gihangyo sa atong Manluluwas sa nasaksihan nga diha-diha dayon ang inyong mga kalag. dihang Iyang gipasiugdahan ang sak- ilang mga lawas nalimpyo ug naayo? “Kay masayon ang akong yugo, rament. Kini nga ordinansa gamit ang “Unya usa kanila, sa iyang pagka- ug magaan ang akong luwan” (Mateo pan ug tubig nagbag-o sa atong sakita nga siya maayo na, mibalik, ug 11:28–30). gradong mga pakigsaad uban sa Dios sa makusog nga tingog nagdayeg sa “Sumunod kanako” (Lucas 18:22) ug nagdapit sa gahum sa Pag-ula sa Dios, nagdapit kanato sa pagbiya sa kara- atong kinabuhi. Kita mamaayo pinaagi “Ug siya mihapa sa tiilan [sa Aga- ang kinabuhi ug kalibutanong mga sa pagbiya sa mga batasan ug estilo sa lon] ug nagpasalamat kaniya. . . . tinguha ug mahimong bag-o nga kinabuhi nga makapatig-a sa kasing- “Ug [si Jesus] miingon ngadto ka- binuhat nga ang “daang mga butang kasing ug makapatikig sa li-og. Kon niya, Tumindog, ug lumakaw ka: ang nagpangagi na [ug] ang bag-ong mga kita mohunong sa paggamit sa “mga imong pagsalig nakapaayo kanimo” butang nahiabut na” (2 Mga Taga- hinagiban sa [atong] pagsukol” (Alma (Lucas 17:15–16, 19). Corinto 5:17), gani uban sa nabag-o, 23:7), kita mahimong “mga tinugyanan Isip kanhi doktor ug surgeon, ako matinud-anong kasingkasing. Ug kita sa [atong kaugalingon]” (D&P 58:28), nag-focus sa pag-ayo ug pagpawala sa mamaayo pag-usab. dili na mabuta sa paglingla ni Satanas pisikal nga sakit. Si Jesukristo nag-ayo “Paduol ngari kanako ug Ako o mabungol sa grabeng kasaba sa sa lawas, hunahuna ug espiritu, ug mopaduol nganha kaninyo; pangita sekular nga kalibutan. ang Iyang pag-ayo sugdan og hugot kanako nga makugihon ug kamo Samtang kita maghinulsol ug ma- nga pagtuo. makakita kanako; pangayo, ug kamo kabig ngadto sa Ginoo, kita mamaayo, Nakahinumdom pa ba kamo sa di- makadawat; tuktok, ug kini pagabuk- ug ang kahasol sa konsensya mawala. hang puno kamo sa kalipay ug sa pag- san nganha kaninyo” (D&P 88:63). Tingali maghunahuna kita, sama ni tuo? Kahinumdom ba kamo sa dihang Samtang kita nagkaduol Niya, kita Enos, “Giunsa kini pagbuhat?” Ang kamo nakabaton og pagpamatuod makaamgo nga ang mortalidad lisud Ginoo mitubag: “Tungod sa imong o sa dihang gimatuod sa Dios nga ug ang “katugbang sa tanan nga mga hugot nga pagtuo ni Kristo. . . . Busa, kamo Iyang anak ug Siya nahigugma butang” (2 Nephi 2:11) dili usa ka makalakaw ka na, ang imong hugot

38 Liahona nga pagtuo nakahimo kanimo nga sa atong kamatarung nga ang pag- balaang mga dapit nga may limpyong hinlo” (Enos 1:7, 8). ayo sa kalibutan nag-agad, apan diha kinabuhi. Ang masakiton nga tawo sa Si Corrie ten Boom, mapahinu- Kaniya. Sa dihang Iya kitang gisultihan tuburan sa Betsata, ang sanglahon nga nguron nga Kristiyanong Dutch nga sa paghigugma sa atong mga kaaway, nahimamat pagpaingon sa Jerusalem, babaye, nakakaplag niining pagkaayo Siya mihatag, uban niining sugo, ang ug si Corrie ten Boom nangaayo. bisan pa sa pagkabilanggo sa concen- gugma mismo.” 1 “Buot ka bang maayo?” Bangon ug tration camps atol sa Ikaduhang Gubat Si Corrie ten Boom naayo. lakaw. Ang Iyang “grasya igo” (2 Mga sa Kalibutan. Siya nag-antus og ma- Si President Thomas S. Monson Taga-Corinto 12:9), ug kamo dili na ayo, apan dili sama sa iyang igsoong miingon, “Adunay usa ka kinabuhi nga mag-inusara. babaye nga si Betsie, namatay sa usa nagsuporta niadtong nagubot o nabug- Akong nasayran nga ang Ginoo sa mga kamp, si Corrie naluwas. atan sa kasubo ug kaguol—gani ang buhi. Nasayud ko nga kitang tanan Human sa gubat siya kanunay Ginoong Jesukristo” 2 Iyang mga anak ug Siya nahigugma mamulong sa iyang mga kasinatian Kon kamo mobati nga hugaw, wala kanato kon si kinsa ta ug unsa unya ug pagkaayo ug pagpasaylo. Sa usa higugmaa, dili malipayon, dili takus, kita. Nasayud ko nga Iyang gipadala ka higayon ang kanhi gwardya nga o wala maayo, hinumdumi nga “ang Iyang Anak sa kalibutan aron ma- Nazi nga may kalabutan sa pagkabi- tanan nga dili makiangayon kabahin himong sakripisyo alang sa tanang langgo mismo ni Corrie sa Ravens sa kinabuhi mahimong mapahusto katawhan ug kadtong kinsa modawat brück, Germany, miduol kaniya, pinaagi sa Pag-ula ni Kristo.” 3 Pagba- sa Iyang ebanghelyo ug mosunod nalipay sa iyang mensahe kabahin sa ton og pagtuo ug pailub sa tayming Kaniya mamaayo ug makompleto— pagpasaylo ug paghigugma ni Kristo. ug mga katuyoan sa Manluluwas alang “sa iyang kaugalingon nga higayon, ug “‘Dako akong pasalamat sa imong kaninyo. “Ayaw kahadlok, sumalig ka sa iyang kaugalingon nga paagi, ug sa mensahe, Fraulein,’ miingon siya. ‘Sa lamang” (Marcos 5:36). iyang kaugalingon nga kabubut-on” paghunahuna niana, sama sa imong Sumalig ka nga ang Manluluwas (D&P 88:68). Kini ang akong pagsaksi giingon, Iyang gihugasan ang akong nagtinguha gihapon sa pag-ayo sa sa pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ mga sala!’ atong kalag ug kasingkasing. Siya “Iyang gipagawas iyang kamot aron nagpaabut sa pultahan ug nanuktok. MUBO NGA MGA SULAT 1. Corrie ten Boom, The Hiding Place makiglamano nako,” nahinumdom Motubag kita pinaagi sa paghimo og (1971), 215. si Corrie. “Ug ako, kinsa kanunayng subli nga pag-ampo, paghinulsol, 2. Thomas S. Monson, “Meeting Life’s nagsangyaw . . . sa gikinahanglan nga pagpasaylo, ug paghikalimot. Higug- Challenges,” Ensign, Nob. 1993, 71. 3. Isangyaw ang Akong Ebanghelyo: Usa pagpasaylo, mipabilin lang sa akong maon nato ang Dios ug moserbisyo ka Giya sa Misyonaryo nga Pangalagad kamot diha sa kilid. sa atong silingan ug mobarug sa (2004), 61. “Bisan ang kasuko, hunahuna nga mobalos mipabukal sa akong pagbati, akong nakita ang ilang sala. . . . Ginoong Jesus, nag-ampo ko, pasayloa ko ug tabangi ko nga makapasaylo kaniya. “Naningkamot kong mopahiyom, [ug] naglisod ko sa pakiglamano. Dili nako mahimo. Wala koy gibati, bisan gamay nga kainit o kalooy. Ug busa akong gihimo pag-usab ang hilom nga pag-ampo. Jesus, dili ko makapasaylo niya. Ihatag kanako ang Imong pagpasaylo. “Sa dihang nakiglamano ko niya may labing talagsaong butang nga nahitabo. Gikan sa akong abaga ngadto sa akong bukton ug sa kamot may nindot nga pagbati nga nabati gikan kanako ngadto kaniya, samtang sa akong kasingkasing namugna ang gugma alang niining estranghero nga nagpaantus kanako. “Ug akong nadiskobrehan nga dili na sa atong pagpasaylo kondili anaa

Nobyembre 2013 39 mga lawom kaayo nga bahin nga dili makab-ot sa hunahuna sa tawo kini siguradong maayo kon ang mga biktima magtinarung lang ug magposi- tibo—bisan og usa ako ka madasigong manlalaban sa mga nagtinarung ug sa may positibong hunahuna! Dili, kining walay kahayag sa huna- Ni Elder Jeffrey R. Holland huna ug espiritu mas labaw pa kaysa Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles pagkawala sa kadasig. Kini akong nakita sa usa ka buotan kaayong lalaki sa dihang ang pinalangga niyang asawa nga 50 anyos namatay. Kini akong nakita sa bag-ong mga inahan nga mi- Sama sa Usa ka sinati sa ilang gitawag og “mga kaguol human sa pagpanganak.” Kini akong nakita nga gibati sa nabalaka nga mga Sudlanan nga Nabuak estudyante, mga beterano sa militar, mga lola nga nabalaka alang sa kaayohan sa ilang nagtubo nga mga apo. Unsay inyong labing maayo nga buhaton kon ang mga hagit Ug kini akong nakita sa batan-ong sa pangisip o emosyon miabut kaninyo o sa inyong minahal? mga amahan nga naningkamot sa pagsangkap sa ilang pamilya. Niana nga bahin ako mismo nakasinati sa kapait niini. Sa usa ka punto sa among i Apostol Pedro misulat nga may usa ka Manluluwas nga gisaad, kaminyoon sa dihang ang kalisud ang mga disipulo ni Jesukristo usa ka Manunubos, nga pinaagi sa sa pinansyal gidunganan sa grabeng kinahanglang “maloloy-on sa atong pagtuo ngadto Kaniya kita ma- kakapoy, naglisud ko sa emosyon nga S usag usa.” Niana nga diwa buot kong lampusong makabuntog niining mga wala damha kay kini tinuod gayud. mamulong niadtong may problema pagsulay, bisan ang paghimo niini Uban sa grasya sa Dios ug sa gugma sa pangisip o sa emosyon, niadtong mahimong lisud kaayo para sa Ama- sa akong pamilya, nagpadayaon ko sa madala-dala ra o nagrabehan na, sa han kinsa mipadala Kaniya ug para sa paglihok ug pagtrabaho, apan bisan mubo lang nga panahon o sa tibuok Anak kinsa mianhi sa yuta. Ang pagpa human niining mga tuiga padayon kinabuhi. Atong mabati ang kagrabe dayeg lang niining balaanong gugma kong mibati og dakong simpatiya niining butanga kon kita makadungog ang makapahimo sa atong dili kaayo alang sa uban nga naa sa mas grabing sa mga propesyonal nga maghisgot bug-at nga pag-antus nga madala ra kasakit kay kanako. Sa bisan unsa og neuroses ug psychoses, kalagmitan sa sinugdanan, dayon masabtan, ug nga hitabo kitang tanan makabaton tungod sa genetic ug mga depekto sa sa katapusan makaluwas. og kaisug gikan niadtong kinsa, sa chromosome, sa bipolarity, paranoia, Dili na ko maghisgut sa grabe kaa- mga pulong ni Propeta Joseph, “[na] ug schizophrenia. Bisan og makalibog yong mga sakit nga akong gihisgutan ngita . . . ug [nag]hinuktok sa labing man, kining tanan mao ang pipila sa apan mag-focus lang ko sa MDD— mangitngit nga dili matugkad” 3 ug reyalidad sa mortal nga kinabuhi, ug “major depressive disorder”—o, sa milampos niini—pipila sa halangdong dili angay ikaulaw ang pag-angkon mas komon, “depresyon.” Kon ako mga tawo nga sila si Abraham Lincoln, niini sama sa pag-angkon kon nanlim- maghisgut niini, wala ko magpasabut Winston Churchill, ug Elder George basug sa problema sa high blood o sa sa bati nga estilo sa buhok, tingbayad Albert Smith, ang naulahi usa sa labing kalit lang nga pagtumaw sa makama- sa buhis, o sa ubang makawala sa kabuotan ug susama ni Kristo nga tawo tay nga tumor. dasig natong mga panahon. Ang tanan sa atong dispensasyon, kinsa nanlim- Sa pagpaningkamot alang sa ka- mabalaka o mahigawad o mawad-an basog sa balik-balik nga depresyon linaw ug pagsabut niining lisud nga og kadasig. Giingon sa Basahon ni sa pipila ka tuig kaniadto sa wala pa hilisgutan, importante nga hinum- Mormon nga si Ammon ug ang iyang mahimong hinigugma sa tanan nga duman nga kita buhi—ug mipili nga kaigsoonan mibati og depresyon sa li- ikawalong propeta ug Presidente sa magpakabuhi—sa nalaglag nga kalisud kaayo nga panahon,2 ug kita usab. Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos butan diin ang atong balaanong mga Apan karon namulong ko sa mas sa Ulahing mga Adlaw. katuyoan sa tinguha sa pagka-diosnon seryuso nga butang, sa kasakit nga Unsay kaha ang labing maayo kanunayng pagasulayan. Ang labing grabe kaayo nga nagpugong sa abi- ninyong buhaton kon ang mga hagit sa sigurado sa plano sa Dios mao nga lidad sa tawo sa paglihok sa hingpit, pangisip o emosyon miabut kaninyo

40 Liahona o sa inyong minahal? Labaw sa tanan, ayaw pagkawala og pagtuo sa inyong Amahan sa Langit, kinsa nahigugma kaninyo labaw pa sa inyong panabut. Sama sa giingon ni Presidente Monson ngadto sa mga sister sa Relief Society nga makatandog kaayo sa miaging Sabado sa gabii: “Kana nga gugma dili gayud mausab. . . . Anaa kini alang kaninyo kon kamo naguol o malipayon, nawad-an sa paglaum o malaumon. Ang gugma sa Dios anaa alang kaninyo angayan man kamo o dili [niini]. Anaa ra kini kanunay.” 4 Ayaw gayud pagduhaduha niana, ug ayaw ipatig-a ang inyong kasingkasing. Tinguhaa sa matinud-anon ang nasulayan na nga mga buhat sa pagpahinungod nga makadala sa Espiritu sa Ginoo sa inyong kinabuhi. Tinguhaa ang pagtambag niadtong naghupot sa mga yawe alang sa inyong espirituhanong kaayohan. Pa- ngayo ug ibahandi ang mga panalangin sa priesthood. Moambit sa sakrament matag semana, ug mohupot gayud sa makapahingpit nga mga saad sa Pag- ula ni Jesukristo. Motuo sa mga milagro. Ako nakasaksi og daghan niini nga miabut dihang ang tanang indikasyon nag-ingon nga wala nay paglaum. Ang paglaum dili gayud mawala. Kon kadtong mga milagro dili dayon mahitabo o sa hingpit o dili gayud mahitabo, hinumdumi ang mismong ehemplo sa Kon ang mga butang nagpadayon ra ninyo ang tanan, apan ayoha ang kalisud sa Manluluwas. Kon ang mapait sa pagpalisud kaninyo, pagpatambag mahimo ninyong ayuhon. Kon kadto nga kopa dili mapasa, inom niini ug sa mga eksperto nga sertipikado sa gamay lang nga mga kalampusan, magmalig-on, nga magsalig sa malipa- pagbansay, propesyonal nga mga pagmapasalamaton niini, ug pagma- yong mga adlaw nga moabut.5 kahanas, ug maayong mga hiyas. pailubon. Kadaghan nga gibalik-balik Sa pagpugong sa mga sakit kutob Isulti kanila ang tinuod ninyong kaagi diha sa kasulatan, ang Ginoo nag- sa mahimo, pagmatngon sa mga tima- ug mga panlimbasug. Mainampoon mando sa usa ka tawo nga “tumindog” ilhan sa stress sa inyong kaugalingon ug mabinantayong ikonsiderar ang o “pagmalinawon”—ug magpaabut.6 ug sa uban nga mahimo ninyong tambag ug mga solusyon nga ilang Magmapailubon sa paglahutay sa matabangan. Sama sa inyong sak- gihatag. Kon kamo may appendicitis, pipila ka butang isip kabahin sa atong yanan, magbantay sa nagkataas nga ang Dios nagpaabut nga kamo ma- mortal nga pagkat-on. temperatura, sobrang pagpadagan, o ngayo og panalangin sa priesthood ug Para sa mga tig-amuma sa naa- sa tangke nga hapit wala nay gasolina. magpa-check up sa pinakamaayong pektuhan, sa inyong paningkamot sa Kon kamo moatubang og “depresyon doktor. Mao usab sa mga problema pagtabang aron mapiskay ang uban, tungod sa kakapoy,” himoa ang giki- sa emosyon. Ang atong Amahan ayaw sakita ang inyong kaugalingon. nahanglang pag-adjust. Ang sobrang sa Langit naglaum nga kita moga- Niining tanang butang pagmaalamon. kakapoy mao ang kaaway natong ta- mit sa tanang talagsaong gasa nga Ayaw pagdagan nga labaw pa kay sa nan—busa hinay-hinay lang, pahulay, Iyang gihatag niining mahimayaong inyong kusog.7 Bisan unsang butang ug ibalik ang kalagsik. Ang mga dok- dispensasyon. nga dili nato mahimo o mahatag, tor mipasidaan nato nga kon kita dili Kon kamo ang naapektuhan o tig- atong matanyag ang atong pag-ampo mogahin og panahon aron mamaayo, amuma sa naapektuhan, ayaw pagbati ug “tiunay nga paghigugma.” 8 “Ang kita sigurado gayud nga magkasakit sa nga gilisdan sa kadako sa inyong bulu- gugma mapailubon, ug mapuangu- dili madugay. haton. Ayaw paghunahuna nga maayo ron; . . . [kini] mopailub sa tanang

Nobyembre 2013 41 sudlanan nga nabuak,” sama sa giingon sa Salmista,10 atong hinumduman, nga ang sudlanan anaa sa mga kamot sa balaanong tiglalang sa sudlanan. Ang problema sa pangisip mamaayo sama nga mamamayo usab ang nabali nga mga bukog ug nagmasulub-ong kasingkasing. Samtang ang Dios nag-ayo niini, kitang tanan makatabang pinaagi sa pagkamanggiloy-on, dili mohusga, ug sa pagkamabination. Ako mopamatuod sa balaang Pag- kabanhaw, nianang dili matukib nga gasa sa bato sa pamag-ang sa Pag-ula ni Ginoong Jesukristo! Uban ni Apostol Pablo, ako mopamatuod nga ang lawas nga igatisok madunot apan pagabanhawon nga dili madunot ug kadtong gitisok nga mahuyang pagabanhawon nga makagagahum.11 Ako mopamatuod niana nga adlaw nga ang atong mga minahal nga may kakulangan dinhi sa mortalidad mobarug sa atong atubangan nga mahimayaon ug halangdon, sa makapatingala nga hingpit nga lawas ug hunahuna. Pagkamahinamon butang, . . . molaum sa tanang butang, “Kausa miingon si Stephanie nako nga paabuton nianang higayona! Wala moantus sa tanang mga butang. Ang didto sa akong opisina. Nagtuo ko nga ko masayud kon kita ba mas malipa- gugma wala gayuy pagkatapos.” 9 mas sayon pa, “nga ila na lang kong yon para sa atong kaugalingon nga Usab atong hinumduman nga bisan kalimtan ug hinayhinayng mawala sa nakasaksi niining milagro o mas mali- sa unsang hagit sa sakit o lisud nga ilang kinabuhi.” payon para sa uban nga sila nahingpit hagit, aduna pay daghang maayong Apan alang sa mahangturon niya ug sa katapusan “maluwas.” 12 Hangtud butang sa kinabuhi nga angayng nga pasidungog, ug inubanan sa mga sa oras nga ang hingpit nga gasa ni lauman ug pasalamatan. Kita ma- pag-ampo sa iyang bana, pamilya, Kristo mabatyagan natong tanan, kita hangturong labaw pa kaysa atong mga higala, sa upat ka maanyag nga unta magpakabuhi nga may pagtuo, mga limitasyon o kasakit! Si Stephanie mga anak, ug sa ikalima nga natawo mohupot og maayo sa paglaum, ug Clark Nielson ug ang iyang pamilya 18 pa ka bulang milabay, nakigbatok mopakita nga “maloloy-on,” 13 sa higala na namo sobra na sa 30 ka tuig. si Stephanie sa grabeng kadaot aron usag usa, ako nag-ampo, sa pangalan Niadtong Agosto 16, 2008, si Stepha- mahimong usa sa pinakasikat nga ni Jesukristo, amen. ◼ nie ug iyang bana, si Christian, sakay “mommy bloggers” sa nasud, bukas sa naghagsa nga eroplano ug ang nga mideklarar ngadto sa upat ka mil- MUBO NGA MGA SULAT pagkasunog niini naghimo og uwat yon nga nagsunod sa iyang blog nga 1. 1 Pedro 3:8. 2. Tan-awa sa Alma 26:27; tan-awa usab ni Stephanie nga ang gi-manikyuran ang iyang “balaang katuyoan” sa kina- sa Alma 56:16. lang nga mga kuko sa tiil ang nailhan buhi mao ang pagkahimong inahan 3. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente dihang ang mga sakop sa pamilya ug sa pagbahandi niini kada adlaw sa Simbahan: Joseph Smith (2007), 321. 4. Thomas S. Monson, “Wala Kita Mag- moila sa mga biktima. Hapit wala nay nga gihatag kaniya niining maanindot inusara,” Liahona, Nob. 2013, 123, 124. paglaum nga mabuhi pa si Stephanie. nga kalibutan. 5. Tan-awa sa Mateo 26:39. Human sa lima ka buwan nga pagka- Bisan unsa pa ang inyong panlimba- 6. Tan-awa, alang sa sanglitanan, Salmo 4:4; Doktrina ug mga Pakigsaad 101:16. coma, siya nakamata. Tungod niana, sug, akong mga kaigsoonan—mental o 7. Tan-awa sa Mosiah 4:27. ang daw dili matapos nga pagpaka- emosyonal o pisikal o bisan unsa pa— 8. Doktrina ug mga Pakigsaad 121:41. buhi uban sa grabing depresyon mia- ayaw ibaliwala ang kabililhon sa kina- 9. 1 Mga Taga-Corinto 13:4, 7–8; emphasis gidugang; tan-awa usab sa Moroni 7:45–46. but. Siya dunay upat ka anak nga ang buhi pinaagi sa pagtapos niini! Salig 10. Salmo 31:12. tanan nag-edad og ubos pa sa siyete sa Dios. Hupti ang Iyang gugma. Sayri 11. Tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 15:42–43. anyos, dili gusto ni Stephanie nga sila nga moabut ang adlaw nga ang mga 12. “Free at Last,” ni John W. Work, comp., American Negro Songs: 230 Folk Songs and makakita pa niya pag-usab. Mibati siya kasakit sa mortalidad mawala. Bisan Spirituals, Religious and Secular, 1998. nga mas maayo pa nga wala mabuhi. tuod mobati kita nga “sama sa usa ka 13. 1 Pedro 3:8.

42 Liahona sa pagpalambo sa atong paningkamot? Pagpadako sa atong panglantaw?” (Ensign, Okt. 1974, 5). Siya mihangyo usab nato nga paspasan pa ang pagtrabaho, magtinabangay sa pagtukod sa Simbahan ug gingharian sa Dios. Sa milabayng Hunyo si Presidente Ni Elder M. Russell Ballard Thomas S. Monson misulti og balik Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles bahin niana nga tawag ngadto sa mga miyembro sa Simbahan. Ang Presi- dente miingon: “Karon ang panahon nga ang mga miyembro ug mga misyonaryo maghiusa . . . [ug] magtrabaho Ibutang ang Inyong diha sa ubasan sa Ginoo aron modala sa mga kalag ngadto Niya. Miandam Siya og paagi aron atong masangyaw Pagsalig diha sa Ginoo ang ebanghelyo sa lainlaing mga paagi, ug Siya motabang nato sa atong paningkamot kon molihok kita uban Moapil sa pagbuhat unsay inyong mahimo sa pagpakigbahin sa hugot nga pagtuo aron matuman sa mahinungdanong mensahe sa Pagpahiuli sa ebanghelyo ang Iyang buhat” (“Faith in the Work ni Jesukristo. of Salvation” [pakigpulong nga gihatag didto sa usa ka espesyal nga sibya, Hunyo 2013]; lds.org/broadcasts). Nindot kaayo, mga kaigsoonan, nga i Sister Ballard ug ako bag-ohay sa Ebanghelyo” (Mga Pagtulun-an sa pamalandungan ang mga pagtulun-an lang nga nahibalik gikan sa mga Presidente sa Simbahan: Joseph sa mga propeta gikan sa panahon Sakong assignment sa lima ka Smith [2007], 397). ni Joseph Smith hangtud karon. Sila nasud sa Europe. Didto duna kami Niadtong 1974 si President midasig ug mihangyo sa mga lider ug higayon nga makahimamat sa daghan Spencer W. Kimball misulti niini: sa mga miyembro sa Simbahan nga natong misyonaryo, tingali inyong “Tingali ang labing mahinungdanong matinguhaong moapil sa pagdala sa mga anak. Suka sa pagpahibalo ni tuyo sa misyonaryo nga buhat mao mensahe sa Pagpahiuli sa ebanghelyo Presidente Thomas S. Monson nga gi- ang paghatag og higayon sa kalibutan ngadto sa tanang anak sa atong La- paubsan ang edad alang sa atong mga aron makapaminaw ug makadawat ngitnong Amahan sa tibuok kalibutan. kabatan-onan sa pagserbisyo, duna sa ebanghelyo. Ang kasulatan puno Ang akong mensahe karon mao koy higayon nga mahimamat ang sa mga sugo ug mga saad ug mga nga ang Ginoo mipadali sa Iyang sobra sa 3,000 kanila. Ang Kahayag ni pagtawag ug mga ganti sa pagtudlo buhat. Sa atong panahon mahimo Kristo midan-ag sa ilang panagway, sa ebanghelyo. Gigamit nako og lang kini kon ang matag miyembro sa ug matinguhaon sila sa pagpalambo tuyo ang pulong nga sugo kay morag Simbahan motabang uban sa gugma sa buhat—sa pagpangita ug pagtudlo, makusganon kini nga mando diin kita, sa pagpakigbahin sa kamatuoran sa sa pagbunyag ug pagpaaktibo, ug sa sa tinagsa ug sa dinaghan, dili maka- gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo. paglig-on ug pagtukod sa gingharian lingkawas” (“When the World Will Be Kinahanglan nga magtinabangay kita sa Dios. Sa pakighimamat nila, mahi- Converted,” Ensign, Okt. 1974, 4). sa pakig-alayon sa 80,000 ka mis- baloan dayon nimo, nga dili sila maka- Pagka-Hulyo nianang tuiga, si yonaryong nagserbisyo karon. Ang himo niining buhat nga sila ra. Karon Sister Ballard ug ako mibiya kuyog impormasyon bahin niining mahi- mamulong ko sa tanang miyembro sa sa among mga anak aron modumala nungdanong buhat, ilabi na ang mga Simbahan, tungod kay dunay dina- sa Canada Toronto Mission. Ang assignment sa mga lider sa stake ug liang panginahanglan sa matag usa mga pulong ni Presidente Kimball ward council, klaro nga nakasulat diha kanato nga moapil sa pagpakigbahin nahinumduman gyud nako, ilabi na sa LDS.org website nga nag-ulohan sa ebanghelyo. dihang miingon siya: “Mga kaigsoo- “Pagpadali sa Buhat sa Kaluwasan.” Sigon sa gikutlo na sa makadag- nan, gihimo ba kaha nato ang tanan Atong nasayran gikan sa atong han, si Propeta Joseph Smith miingon kutob sa atong mahimo. Kontento ba research nga sagad sa aktibong mga “human sa tanan nga nasulti, ang kita sa atong gihimo sa pagtudlo sa miyembro sa Simbahan gusto nga ang pinakadako ug pinaka importante nga tibuok kalibutan? Nag-proselyte kita mga panalangin sa ebanghelyo ma- katungdanan mao ang pagsangyaw mga 144 na ka tuig. Andam na ba kita himong kabahin sa kinabuhi sa ilang

Nobyembre 2013 43 atong Langitnong Amahan, ug siguradong moabut ang mga oportunidad. Kining mga oportunidad wala magkinahanglan og pinugos o tinuyo nga pagtubag. Natural ra kini nga moabut agig resulta sa atong gugma sa atong mga kaigsoonan. Magmapositibo lang, ug kadtong inyong sultihan mobati sa inyong gugma. Dili nila makalimtan kana nga pagbati, bisan kon dili pa tukma ang panahon nga modawat sila sa ebanghelyo. Kana usab mahimong mausab sa umaabut kon ang ilang kahimtang mausab. Imposible nga mapakyas kita kon kita naghimo sa pinakamaayo diha sa buhat sa Ginoo. Samtang ang sangputanan maoy resulta sa pagpili, ang pagpakigbahin sa ebanghelyo maoy atong responsibilidad. gimahal, bisan niadtong wala nila inyong kahadlok o ni bisan kinsa sa Salig sa Ginoo. Siya ang Maayong mahimamat. Nasayran usab nato nga atong full-time nga mga misyonaryo sa Magbalantay. Nakaila Siya sa Iyang daghang miyembro ang nagpanagana pagpakigbahin sa ebanghelyo sa uban. mga karnero, ug ang Iyang mga sa paghimo sa misyonaryo nga buhat Modesisyon nga mobuhat sa unsay karnero nakaila sa Iyang tingog; ug ug pagpakigbahin sa ebanghelyo gihangyo ni Jesukristo nga atong bu- karon, ang tingog sa Maayong Magba- tungod sa duha ka rason. haton. Ang Manluluwas miingon: lantay mao ang inyong tingog ug ang “Pangayo, ug kamo pagahatagan; akong tingog. Ug kon wala kita moa- • Ang una mao ang kahadlok. pangita, ug kamo makakaplag; pag- pil, daghan niadtong maminaw unta Daghang miyembro ang wala gani tuktok, ug kamo pagaablihan: sa mensahe sa Pagpahiuli ang ma- mag-ampo alang sa oportunidad sa “Kay ang tanan nga magapangayo labyan. Ginaingon kini, kinahanglan pagpakigbahin sa ebanghelyo, sa makadawat; ug ang magapangita lang ang hugot nga pagtuo ug buhat kahadlok nga basin makadawat sila makakaplag; ug ang magatuktok sa atong bahin. Ang mga baruganan og balaanong pag-aghat sa pagbu- pagaablihan. yano ra—pag-ampo, sa personal hat og butang nga sa ilang huna- “Kinsa bang tawhana diha kaninyo, ug diha sa inyong pamilya, alang sa huna dili nila mahimo. nga kon ang iyang anak mangayog pang-misyonaryo nga mga oportuni- • Ang ikaduhang rason mao ang tinapay, hatagan hinoon niyag bato? dad. Ang Ginoo miingon diha sa Dok- sayop nga pagsabut kon unsa “Ug kon kini mangayog isda, hata- trina ug mga Pakigsaad nga daghang ang misyonaryo nga buhat. gan hinoon niyag bitin? tawo ang natago gikan sa kamatuoran “Kon kamo . . . mahibalo man ga- “tungod kay sila wala masayud asa Nahibalo kita nga kon ang usa ka ning mohatag og mga maayong gasa kini pangitaa” (D&P 123:12). tawo mamulong diha sa miting sa sak- ngadto sa inyong mga anak, unsa pa Dili kinahanglan nga kamo hilig rament ug moingon, “Karon maghisgot gayud ka labaw pa sa inyong Amahan nga makighugoy-hugoy o maayong ko bahin sa misyonaryo nga buhat,” o nga anaa sa langit nga mohatag og manulti o madanihon nga magtu- tingali kon si Elder Ballard mamulong mga maayong butang ngadto sa mga tudlo. Kon kamo adunay gugma ug sa kinatibuk-ang komperensya ug nagpangayo kaniya?” (Mateo 7:7–11). paglaum, ang Ginoo misaad nga kon mosulti sa sama nga butang, ang uban Mga kaigsoonan, ang kahadlok inyong “ipataas ang inyong mga ti- ninyo nga naminaw tingali maghuna- mapulihan og pagtuo ug pagsalig ngog ngadto niini nga mga katawhan; huna, “Uy, naa na sab ni; nakadungog kon ang mga miyembro ug full-time [ug] ipamulong ang mga hunahuna na mi niini.” nga mga misyonaryo moluhod sa diin [Siya] mobutang sa inyong mga Karon, nahibalo kita nga walay gus- pag-ampo ug tinuoray nga mangayo kasingkasing, . . . kamo dili pagalibu- tong mobati nga sad-an. Tingali bation sa Ginoo sa pagpanalangin nila gon sa atubangan sa mga tawo; ninyo nga gihangyo kamo sa pagbuhat og mga oportunidad. Dayon, kina- “[Ug] ihatag kini kaninyo. . . sa diha og layo sa reyalidad nga butang diha hanglan kitang mopakita sa atong gayud nga higayon, unsa ang inyong sa inyong relasyon uban sa mga higala pagtuo ug mangita og oportunidad isulti” (D&P 100:5–6). o silingan. Uban sa tabang sa Ginoo, sa pagpahibalo sa ebanghelyo ni Ang Isangyaw ang Akong Ebang- tuguti nga akong wagtangon ang Jesukristo ngadto sa mga anak sa helyo mipahinumdom natong tanan

44 Liahona nga “walay mahitabo sa misyonaryo sister, kini makadasig, makalig-on, ug misyonaryo. Pagkamakadasig nga nga buhat hangtud nga duna [kitay] makabayaw. panahon nga mahimong sakop niini makit-an nga tawo nga katudloan. Wala kami maghangyo sa matag nga Simbahan” (personal nga sulat, Pakig-istorya sa daghang mga tawo usa nga buhaton ang tanan. Gihangyo Ago. 15, 2013). kutob sa imong mahimo kada adlaw. lang namo ang tanang miyembro sa Paminaw sa pag-aghat sa Espiritu. Natural lang nga mahimong managana pag-ampo, nahibalo nga kon ang ma- Pangamuyo sa Ginoo diha sa pag- mahitungod sa pagpakig-istorya sa tag miyembro, batan-on ug tigulang, ampo. Moapil sa pagbuhat unsay mga tawo, pero makaampo ka alang motabang sa “usa” lang gikan karon inyong mahimo sa pagpakigbahin sa sa hugot nga pagtuo ug kalig-on nga hangtud sa Pasko, minilyon ang mo- mahinungdanong mensahe sa Pagpa- mahimong mas isug sa pag-abli sa bati sa gugma ni Ginoong Jesukristo. hiuli sa ebanghelyo ni Jesukristo. imong ba-ba sa pagsangyaw sa gipahi- Ug pagkanindot nga gasa ngadto sa Mokutlo ko gikan sa usa ka ma- uli nga ebanghelyo” ([2004], 156–57). Manluluwas. lampusong member missionary nga si Kamong full-time nga mga misyo- Unom ka semana ang milabay Clayton Christensen: “Matag higayon naryo, kon ganahan mong motudlo og nakadawat ko og sulat gikan sa nga moagak kamo og usa ka tawo ug daghan, kinahanglan mong makigsulti malampuson kaayo nga pamilya nga mopaila-ila kaniya ngadto ni Jesukristo, sa daghang tawo matag adlaw. Kini member missionary, ang pamilya inyong mabati unsa ka dako sa gugma mao kanunay ang gipabuhat sa Ginoo Munns sa Florida. Sila misulat: sa atong Manluluwas nganha kaninyo sa gipadala nga mga misyonaryo. “Minahal nga Elder Ballard, 30 ug sa tawo nga inyong giagak” (The Ang Ginoo nakaila kanato. Nasa- minutos human sa tibuok kalibutan Power of Everyday Missionaries: The yud Siya nga kita dunay mga hagit. nga sibya bahin sa pagpadali sa buhat What and How of Sharing the Gospel Akong nakita nga pipila ninyo tingali sa kaluwasan, nagpahigayon kami sa [2013], 1). mibati nga nabug-atan, apan nag- among family missionary council. Ang Dios mopanalangin ninyo, ampo ko nga ang pagtabang pinaagi Naghinam-hinam kami nga nasayud mga kaigsoonan, nga makaplagan ang sa normal, nindot nga paagi sa pag- nga ang among tin-edyer nga mga dakong kalipay nga gikan sa pagsinati pakigbahin sa ebanghelyo dili gayud apo gustong moapil. Nalipay kaming sa mga milagro pinaagi sa inyong hu- bug-at alang kaninyo. Kondili, usa kini moreport nga sukad sa among council got nga pagtuo. Sama sa gitudlo diha ka pribilehiyo! Walay mas makalipay meeting, midaghan ang among family sa Moroni sa kapitulo 7: sa kinabuhi kay sa matinguhaon nga teaching pool ngadto sa 200 porsyento. “Si Kristo miingon: Kon kamo adu- moapil sa pagserbisyo sa Ginoo. “Ang among mga apo nagdala og nay hugot nga pagtuo kanako kamo Ang importante mao nga kamo da- mga higala sa simbahan, nalingaw sa makabaton sa gahum sa pagbuhat sigon sa Dios, mangayo Niya og giya miting sa sakrament uban sa pipila sa bisan unsa nga butang nga maayo ug dayon moadto ug mobuhat kon namo ka higala nga dili kaayo ak- ngari kanako. . . . ang Espiritu moaghat kaninyo. Kon tibo, ug ang pipila sa among bag-ong “. . . Kay pinaagi sa hugot nga tan-awon sa mga miyembro ang buhat nakaila maminaw sa hilisgutan sa mga pagtuo ang mga milagro mahimo; ug sa kaluwasan isip ila lang nga respon- misyonaryo. Usa sa among sister nga pinaagi sa hugot nga pagtuo ang mga sibilidad, makahahadlok kini. Kon dili kaayo aktibo wala lang mobalik sa anghel mopakita ug mangalagad sa tan-awon nila kini isip pagdapit nga simbahan apan nagdala usab og bag- mga tawo; busa, kon kini nga mga bu- mosunod sa Ginoo sa pagdala og mga ong mga investigator. tang mohunong alaot ngadto sa mga kalag ngadto Kaniya aron tudloan “Walay mibalibad sa pagdapit katawhan, kay kini tungod sa pagka- sa full-time nga mga elder ug mga nga maminaw sa hilisgutan sa mga walay pagtuo, ug ang tanan kawang” (Moroni 7:33, 37). Sa akong kasinatian ako makapamatuod nga ang Ginoo modungog sa inyong pag-ampo ug makabaton kamo og daghang oportunidad karon ug sa umaabut nga katuigan sa pagpaila sa ebanghelyo ni Jesukridto ngadto sa bililhong mga anak sa atong Langitnong Amahan. Presidente Monson, naminaw kami. Mangita kami aron makit-an ang usa. Ako nag-ampo nga tanan nato makasinati sa dakong kalipay nga moabut gumikan sa misyonaryo nga pagserbisyo, sa pangalan ni Jesukristo, amen. ◼

Nobyembre 2013 45 SESYON SA PRIESTHOOD | Oktubre 5, 2013 ang among magtutudlo nakatungas. Sa pag-abut namo sa tumoy midulhog mi ngadto sa batoong dapit nga gitawag namo og “Turtle Back.” Sa among pag-abut, medyo dugay- dugay nga nawala ang paghangos sa among magtutudlo. Sa naandam na mi sa pagpanglingkod ug mokaon, naulian na gyud siya igo sa pagtudlo kanamo sa katapusang leksyon. Mi- Ni Elder L. Tom Perry sulti siya kanamo nga nalingaw kaayo Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles siya sa pagtudlo kanamo sa Primary sulod sa duha ka tuig. Midayeg siya kanamo sa among pagkahanas sa mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo. Ma- katawag siya bisan unsa nga numero Ang mga Doktrina ug niini, ug kami makakutlo og balik niini ngadto kaniya. Dayon siya miingon nga ang pagsag-ulo sa mga Artikulo sa mga Baruganan nga Hugot nga Pagtuo kutob ra sa pag-ila sa daghang mga pulong gawas kon among nasabtan ang mga doktrina ug mga baruganan nga anaa niini. Iya ka- Anaa sa mga Artikulo ming giawhag sa pagtuon sa doktrina sa ebanghelyo nga gitudlo sa matag Artikulo sa Hugot nga Pagtuo. Gipa- sa Hugot nga Pagtuo sabut niya nga ang doktrina nga anaa sa mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo Ang matag artikulo sa hugot nga pagtuo nagdugang og gibahin ngadto sa mga seksyon. talagsaong bili sa atong pagsabut sa ebanghelyo ni Jesukristo. I. Ang Dios nga Kapangulohan ug ang Sukaranan nga Doktrina ni Kristo Atong makat-unan sa unang artikulo sa hugot nga pagtuo nga ang ihang gi-assign ko nga mamu- lakton sa batoon nga mga bungtod Diosnong Kapangulohan tulo ka mga long sa kinatibuk-ang kompe- ibabaw lang gyud sa unang dam personahe: Ang Dios nga Amahan, si Drensya sa priesthood session diha sa intrada sa Logan Canyon, sa Jesukristo, ug ang Espiritu Santo. nakahunahuna dayon ko sa usa amihanang Utah. Adunay usa ka ga- Ang ikaduhang artikulo nagtudlo ka maayo kaayong magtutudlo sa mayng patag nga dapit niining batoon nga kita responsable sa atong kaugali- Primary. Ang iyang dakong tinguha nga mga pangpang nga may natural ngong mga lihok dinhi sa kalibutan. mao ang pag-andam kanamo nga nga halinganan sa kalayo nga imong Ang ikatulo naghatag og panan- mahimong takus sa pagdawat sa kalutoan og hot dog ug masugbaan awon sa misyon sa Manluluwas alang priesthood. Iya kaming gihanas og og mga marshmallow. Sa dihang sa kaluwasan sa mga anak sa Amahan maayo sa mga kinahanglanon alang mipili kami sa lugar, diay, wala namo sa Langit. sa paggradwar sa Primary—pagsag- mahunahuna ang among magtutudlo, Ang ikaupat nagtudlo sa importan- ulo sa mga pangalan sa mga miyem- kinsa mas edaran ug dayag dili tipo sya sa sukaranang mga baruganan ug bro sa Korum sa Napulog Duha ka sa pagka-atleta. Kon gihunahuna pa mga ordinansa. mga Apostoles ug sa mga Artikulo sa namo kini og maayo, tingali mahi- Ang gahum sa mga pulong Hugot nga Pagtuo. Misaad usab siya numdom kami nga maglisud diay siya sa among magtutudlo nahimong kanamo—kon kaming tanan makasag- sa mao nga lakaw. Ang iyang saad tinubdan ngari kanako sa inspiras- ulo sa napulog tulo ka mga Artikulo sa gituman niya, ug ok ra siyang misu- yon tungod sa gibug-aton nga iyang Hugot nga Pagtuo, makapili kami og nod kanamo. gibutang diha sa bili sa pagtuon lugar ug mag-outing sa katapusan sa Una mitungas mi sa gamay nga sa ebanghelyo. Ang mga kasulatan among klase. bungtod. Sa among panahon walay naggiya kanato ngadto sa sumbanan Among nahukman ang usa ka mga kuryente nga makababag sa sa kamatuoran nga kita makahukom espesyal nga lugar nga gusto namong among agianan. Sa pipila ka tabang sa kahibalo nga atong madawat, kon

46 Liahona kini tinuod ba o sayop. Ang tinuod II. Organisasyon ug Kapunongan pulong: “Diha kaninyo nga akong ka- nga doktrina nagagikan sa Dios, ang sa Priesthood uban nga mga sulugoon, sa ngalan sa tinubdan ug sukaranan sa tanang ka- Kon masugdan na nato sa pagsabut Mesiyas, ako motugyan sa Pagkapari matuoran. Ang mga pagtulun-an ug ang sukaranang doktrina ni Kristo, ang ni Aaron” (D&P 13:1). mga konsepto sa tinuod nga doktrina ikalima ug ikaunom nga mga artikulo Pagkaanindot nga adlaw sa kasay- makaplagan diha sa ebanghelyo sa sa hugot nga pagtuo nagtudlo kanato sayan sa kalibutan! Ang priesthood atong Ginoo ug Manluluwas. Ang sa- sa organisasyon ug kapunongan sa gipahiuli nganhi sa yuta. yop nga mga pagtulun-an nagagikan priesthood. Ubos sa direksyon sa Kon atong madawat ang priest kang Satanas, ang amahan sa tanang Ginoo, gitukod ni Joseph Smith ang hood, atong madawat ang awtoridad bakak. Ang iyang tinguha mao ang Simbahan sa Manluluwas gamit ang sa pagbuhat diha sa pangalan sa Dios pagtuis, pag-ilis, ug pag-usab sa gi- awtoridad sa priesthood—ang gahum ug sa pagpangulo sa mga pamaagi padayag nga mga kamatuoran. Gusto sa Dios. Ang Simbahan ni Jesukristo sa kamatuoran ug sa pagkamatarung. niyang molingla kanato aron ang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw Kini nga awtoridad usa ka importan- pipila kanato mahisalaag sa atong mao ang sama nga organisasyon nga ting tinubdan sa matarung nga gahum panaw balik sa atong langitnong gitukod ug gipangulohan ni Kristo ug impluwensya alang sa kaayohan panimalay. samtang dinhi Siya sa yuta. sa mga anak sa Dios dinhi sa yuta ug Ang mga kasulatan nagtudlo Pagkamahimayaon niini nga adlaw molungtad lapas sa tabil. Gikinahang- kanato unsaon paglikay sa sayop nga alang ni Joseph Smith ug ni Oliver lan nga mapahiuli ang priesthood mga pagtulun-an. Sama pananglit, sa Cowdery niadtong Mayo 1829 nga sa dili pa iorganisar ang tinuod nga sulat ni Pablo ngadto kang Timoteo, sila miadto sa kakahoyan aron sa Simbahan ni Jesukristo. Kini mao ang atong mabasa: pag-ampo mahitungod sa doktrina sa sukaranang leksyon nga atong makat- “Ang tibuok kasulatan gituga sa bunyag alang sa kapasayloan sa mga unan gikan sa ikalima ug ikaunom Dios ug may kapuslanan alang sa sala nga ilang nabasa samtang naghu- nga mga artikulo sa hugot nga pagtuo. pagpanudlo, alang sa pagpamadlong, bad sa Basahon ni Mormon. Adunay alang sa pagpanul-id, ug alang sa pag- daghang lain-laing pagtulun-an III. Mahangturong mga Kapanguhaan matuto sa pagkamatarung: mahitungod sa bunyag nga gitudlo sa Mortal nga Panaw “Aron ang tawo sa Dios mamahing- sa nagkalainlaing simbahan sayo sa Ang sunod nga tulo ka mga Arti- pit, masinangkapan alang sa tanang mga 1800 ug si Joseph ug si Oliver kulo sa Hugot nga Pagtuo—ikapito, maayong buluhaton” (2 Timoteo nahibalo nga dili mahimong tanan ikawalo, ug ikasiyam—naglatid og 3:16–17). sila husto. Buot silang mahibalo ma- mga kapanguhaan nga makuha aron Kini nga doktrina alang sa Sim- hitungod sa hustong paagi sa bunyag sa pagtudlo kanato sa atong mortal bahan sama sa usa ka bateriya nga ug usab kinsa ang may awtoridad sa nga panaw. Gihatagan kita ug espiritu- alang sa usa ka cell phone. Kon imong pagbunyag. hanong mga gasa aron magiyahan tangtangon ang bateriya sa imong cell Agi og tubag sa ilang pangamuyo kita samtang kita nagsunod sa mga phone, kini wala nay kapuslanan. Ang ngadto sa Ginoo, usa ka mensahero pagtulun-an sa Ginoo ug aron sa simbahan diin ang doktrina wala na gikan sa langit, si Juan Bautista, pagpanalipod kanato gikan sa dautan. itudlo sama ka wala nay kapuslanan. mipakita kanila. Iyang gipatong ang Ang mga kasulatan lain sab nga giya; Dili kini makagiya kanato og balik iyang mga kamot sa ilang mga ulo ug kon basahon nato pagmaayo ang ngadto sa atong Langitnong Amahan gitugyan ngadto kanila ang awtoridad pulong sa Dios, Iyang ipadayag ang ug sa atong mahangturong panimalay. sa pagbunyag uban niini nga mga dalan padulong sa kinabuhing dayon.

Nobyembre 2013 47 Ang ikasiyam nga artikulo sa hugot nga Pagtuo. Gisaad niya kanako nga nga pagtuo nagtudlo kanato nga ang kon ako mohatag og panahon sa Dios mipadayag, nagpadayag, ug pagkat-on niining sagradong mga mopadayag sa umaabut og daghang kamatuoran ang kahibalo nga akong dagko ug importanting mga kamatu- naangkon mousab sa akong kinabuhi oran ngadto sa Iyang mga propeta, nga mas mamaayo, ug ako mopama- manalagna, ug mga tigpadayag. Atong tuod kaninyo nga kini mihimo. nakat-unan nga dugang sa pagpa- Human sa nindot nga leksyon sa minaw sa ligdong, hinay nga tingog akong magtutudlo didto sa bukid sa Espiritu ug sa pagbasa sa mga sa Logan Canyon, among namatik- kasulatan, nga ang laing tinubdan sa dan nga nadugay mi kay sa among paggiya mao ang atong mga lider sa giplano. Nagkagabii na, ug among Simbahan, kinsa gipili, gitawag, ug naamguhan nga kami may problema. gi-set apart aron sa pagpanalangin sa Naningkamot ang among magtu- atong mga kinabuhi pinaagi sa mga tudlo nga moabut sa among nindot leksyon nga ilang gitudlo. nga lugar, apan ang pagpauli naghatag og dako nga kalisud. Kini nagdugang IV. Miyembro nga mga Misyonaryo lamang sa dili maayo nga pagpili sa Ang ikanapulo, ikanapulog usa, ug lugar alang sa among outing. Ang pag- ikanapulog duha ka mga artikulo sa tungas og balik lisud alang kanamo, hugot nga pagtuo nagtudlo kanato kon apan labaw pa alang sa usa ka tawo sa unsaon sa pagpahigayon og misyo- iyang edad. naryo nga buhat ug pagpakigbahin sa Samtang nanlimbasog kami sa pag- ebanghelyo sa kalibutan nga daghan tabang kaniya og tungas sa bungtod, og mga nasud ug nagkalainlaing mga nagsunod sa tambag ni Pablo—Kami may duha ka pulis nga miabut. Ang balaod. Atong nakat-unan ang mahi- nagtuo sa tanan nga mga butang, kami presidente sa Primary mipadala kanila tungod sa pagpundok sa Israel agi og naglaum sa tanan nga mga butang, sa pagpangita kanamo, nahadlok nga pagpangandam sa Ikaduhang Pag-anhi kami nakalahutay sa daghan nga mga nawala kami. Ang drama sa hitabo ug sa Manluluwas. Kita gitudloan nga ang butang, ug naglaum nga makalahutay ang mga leksyon nga gitudlo mihimo mga lalaki ug mga babaye mga tinug- sa tanan nga mga butang. Kon adunay niini nga dili makalimtan nga kasina- yanan ngadto sa ilang mga kaugali- mga butang nga mahiyason, matahum, tian sa akong kinabuhi. ngon, ug sila mahimong modawat o o maayo og dungog o dalaygon, kami Kamong mga young men—giaw- dili sa pulong sa Dios sumala sa ilang naninguha sa pagpangita niining mga hag ko kamo sa paggamit sa inyong kaugalingong konsensya. Sa katapu- butanga.” salabutan sa pagtuon ug sa pagkat-on san, atong nakat-unan samtang atong Tanan kanato kinahanglan nga sa mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo gisangyaw ang ebanghelyo ni Jesu- maninguha niini nga mga hiyas ug ug sa mga doktrina nga gitudlo niini. kristo ngadto sa upat ka suok sa yuta magpuyo og kinabuhi nga nagpa- Kauban kini sa labing importante ug nga kita kinahanglan nga motahud sa kita niini. Ang mga kamatuoran sigurado nga maoy labing husto nga panggobyerno sa matag nasud nga nga gitudlo diha sa mga Artikulo sa mga pahayag sa doktrina sa Simba- atong adtoan. Sa tinuod, kita nagatuo Hugot nga Pagtuo naglig-on sa usag han. Kon inyong gamiton kini isip sa pagsunod, pagtahud, ug sa pagsu- usa sama sa mga bahin sa cell phone giya nga motudlo sa inyong mga porta sa balaod sa matag nasud. nga nagsuporta sa usag usa. Sama sa pagtuon sa ebanghelyo ni Jesukristo, makuti nga paghimo sa mga parte mahimo kamong andam sa pagpaha- V. Mga Hiyas nga Tinguhaon sa cell phone, ang Artikulo sa Hugot yag sa inyong pagsaksi sa gipahiuli Ang ikanapulog tulo nga artikulo nga Pagtuo naghatag kanato sa im- nga kamatuoran ngadto sa kalibutan. sa hugot nga pagtuo naghatag og portanting mga doktrina sa Pagpahi- Makapahayag kamo sa yano, maday- importanting panan-aw kon unsaon uli. Ang matag artikulo sa hugot nga ganon, ug kinasingkasing nga paagi nato sa pagpahigayon ang atong pagtuo nagdugang og talagsaong bili sa sukaranang mga tinuhoan nga mga kinabuhi ug sa pagpresentar sa sa atong pagsabut sa ebanghelyo ni inyong gimahal isip miyembro sa Ang atong mga kaugalingon. Kini mabasa: Jesukristo. Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos “Kami nagtuo sa pagkamatinuoron, Gisilsil sa akong magtutudlo sa sa Ulahing mga Adlaw. pagkamatinud-anon, pagkaputli, Primary ang determinasyon sa pag- Akong idugang ang akong pagpa- pagkamanggiloloy-on, mahiyason, ug tuon sa mga doktrina sa gingharian. matuod sa katinuod sa napulog tulo ka sa pagbuhat sa matarung ngadto sa Gitudloan ko niya sa pagpangita sa mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo diha tanan nga mga tawo, sa pagkatinuod lawom nga kahulugan nga anaa nii- sa pangalan sa atong Ginoo, ug Manlu- kami mahimo nga moingon nga kami ning yano nga mga Artikulo sa Hugot luwas, gani si Jesukristo, amen. ◼

48 Liahona Ang saad gihimo ngadto sa tanan kinsa nahimong miyembro sa Simba- han: “Kamo dili na mga langyaw ug dumuloong, kondili mga katagilungsod sa mga balaan, ug sa panimalay sa Dios.” 3 Ang pulong nga langyaw naggikan sa Latin nga pulong nga extraneus, Ni Bishop Gérald Caussé buot pasabut “sa gawas” o “gikan sa Unang Magtatambag sa Presiding Bishopric gawas.” Sa kinatibuk-an, nagpasabut kini adtong mga “taga-gawas” sa lain- laing rason, sa kagikan man, kultura, opinyon, o relihiyon. Isip mga disipulo ni Jesukristo kinsa naningkamot nga Kamo Karon Dili maania sa kalibutan apan dili kalibutanon, usahay mobati kita nga walay labut. Kita, nahibalo nga sarado ang na mga Langyaw mga pultahan sa oportunidad alang niadtong giisip nga mga lahi. Sukad kaniadto ang mga tawo sa Niini nga Simbahan walay mga langyaw ug walay Dios gisugo sa pag-amuma sa tanang sinalikway. Ang naa mao ang mga kaigsoonan. tawo kinsa mga langyaw o makita nga lahi. Sa karaang panahon ang usa ka langyaw nga makadawat og kaayohan sa pag-abi-abi mao ang biyuda o usa adaghanan nato nakasulay nga Mibiyahe ko og daghang nasud ka ilo. Sama nila, ang langyaw anaa naa sa sitwasyon nga bag-o alang tungod sa akong calling ug akong sa kahimtang sa kawalay panalipod, Knato, diin bation nato ang kalahi kahigayunan ang pag-preside sa dag- ug nag-agad lamang siya sa panalipod ug dili sigurado. Kini nga sitwasyon nahang mga miting. Samtang magtan- nga iyang madawat gikan sa lokal hitabo sa among pamilya mga lima ka aw ko sa lain-laing kongregasyon, nga pundok. Ang mga tawo sa Israel tuig nang milabay human si Presidente kanunay kong makakita og mga nakadawat og piho nga mga instruk- Thomas S. Monson mihatag sa calling miyembro nga nagrepresentar sa dag- syon bahin niini: “Ang dumuloong nga kanako nga moserbisyo isip General hang nasud, pinulongan, ug kultura. nagapuyo uban kaninyo pagahimoon Authority sa Simbahan. Tungod niini Usa ka katingalahang aspeto sa atong ninyo ingon sa molupyo sa taliwala nga tawag kinahanglang mobiya ang dispensasyon sa ebanghelyo mao ang among pamilya gikan sa matahum nga wala pag-limit niini sa geograpikal Siyudad sa Panama, Panama dapit nga among gipuy-an nga sobra nga dapit o pundok sa mga nasud. na sa duha ka dekada. Ako ug ang Global kini ug universal. Nag-andam akong asawa nahinumdom sa reaksyon kini sa mahimayaong pagbalik sa sa among mga anak dihang nahibalo Anak sa Dios pinaagi sa pagpundok sila sa kausaban. Ang 16 anyos na- “sa iyang mga anak gikan sa upat ka mong lalaki miingon, “Walay problema. suok sa yuta.” 1 Lakaw mo; pabilin ko!” Bisan nagkadaghan ang lain-laing Dayon nakahukom siyang mokuyog miyembro sa Simbahan, ang sagra- namo ug matinud-anong gihangop ang dong panulundon nagpatigbabaw bag-ong oportunidad sa iyang kina- sa atong panagkalahi-lahi. Isip mga buhi. Ang pagpuyo sa bag-ong palibut miyembro sa Simbahan, gidawat kita sulod sa pipila ka tuig usa ka makakat- sa balay sa Israel. Nahimo kitang mga on ug makalingaw nga kasinatian sa igsoon, parehong manununod sa sa- among pamilya, ilabi na sa mainitong mang espirituhanong kaliwat. Misaad pagdawat ug kamaayo sa mga San- ang Dios kang Abraham nga “kay ku- tos sa Ulahing mga Adlaw. Samtang tob sa modawat niini nga Ebanghelyo namuyo mi sa lain-laing nasud, among pagatawgon sunod sa [iyang] ngalan, nakita nga ang panaghiusa sa mga ug pagaiphon nga [iyang] binhi, ug tawo sa Dios sa tibuok kalibutan usa mobarug ug mopanalangin [kaniya], ka butang nga tinuod ug anaa gayud. ingon nga ilang amahan.” 2

Nobyembre 2013 49 pasudlon. Dili ang hotel, dili ang balay abanganan, gani ang prisohan dili mopasulod kaniya. Gisalikway siya, gipalayas. Sa katapusan, nahutdan sa kusog, nakuyapan siya sa may pultahan sa obispo sa lungsod. Ang buotang alagad nahibalo gayud sa kaagi ni Valjean, apan iyang gipasulod ang bugoy sa iyang balay uban sa manggiloy-ong mga pulong: “‘Dili kini akong balay; balay kini ni Jesukristo. Kini nga pultahan dili mosukna sa mga mosulod kon ilado ba siya, apan kon siya nagsubo ba. Nag-antus ka, gigutom ug giuhaw; dali dayon. . . . Kinahanglanon pa ba nga makaila kanimo? Hinoon, sa dili ka pa mosulti [sa imong ngalan], duna na koy nahibaloan.’ Si “[Valjean] mibuka sa iyang mga mata sa katingala. Santiago, Chile “‘Tinuod? Nakaila ka kinsa ko?’ “‘Oo,’ mitubag ang Obispo, ‘gingan- ninyo, ug higugmaon mo siya ingon “Kay kon mao ray inyong higug- lan ka og akong igsoon.’” 7 sa imong kaugalingon; kay nagluma- maon ang mga nahigugma kaninyo, Sa atong Simbahan ang atong ward langyaw kamo sa yuta sa Ehipto.” 4 unsa may balus nga madawat ninyo? ug atong mga korum dili atoa. Iya kini Atol sa mortal Niya nga panga- dili ba ang maniningil sa buhis naga- ni Jesukristo. Bisan kinsay mosulod lagad, si Jesus mao ang ehemplo buhat man sa ingon? sa atong meetinghouse kinahanglang sa tawo nga miadto nga lapas pa “Ug kon mao ray inyong yukboan mobati nga komportable. Ang pag- sa yanong obligasyon sa kamaabi- ang inyong mga kaigsoonan, unsa abiabi sa tanan importante kaayo. Ang abihon ug kamauyonon. Kadtong may inyong nahimo nga labaw pa kay kalibutan nga atong gipuy-an nag- wala dawata sa katilingban, kadtong sa uban? dili ba ang mga Hentil naga- atubang og dakong kasamok. Tungod sinalikway ug giisip nga mahugaw buhat man sa ingon? sa nagkadaghang sakyanan, kapaspas adtong nagtuo nga sila mas mata- “Busa kamo kinahanglan magma- sa komunikasyon, ug globalisasyon sa rung, gihatagan sa Iyang kalooy ug hingpit ingon nga hingpit ang inyong ekonomiya, ang kalibutan nahimong pagtahud. Nadawat nila ang pareho Amahan nga langitnon.” 6 dako nga balangay diin nanag-abut nga bahin sa Iyang pagtulun-an ug Niini nga Simbahan walay mga ang mga tawo ug kanasuran, nagtina- pangalagad. langyaw ug walay sinalikway. Ang naa wagay ug nagkinontakay nga sukad Sama pananglit, ang Manlulu- mao ang mga kaigsoonan. Ang naa wala mahitabo. was misukwahi sa naestablisar nga natong kahibalo sa usa ka Mahang- Kining dako, tibuok kalibutang kostumbre sa Iyang panahon nakig- turong Amahan nakatabang natong kausaban giplano sa Makagagahum istorya Siya sa babayeng Samarian- mas masensitibo sa pag-igsoonay nga nga Dios. Ang panagpundok sa Iyang hon, nangayo niya si Jesus og tubig. kinahanglang maanaa sa tanang lalaki pinili gikan sa upat ka suok sa yuta Nakigsalo Siya sa mga maniningil ug babaye dinhi sa kalibutan. wala lang manghitabo pinaagi sa pag- sa buhis. Wala siya magpanuko sa Ang linya gikan sa nobela nga Les padala og mga misyonaryo sa lagyong pagduol sa sanglahon, sa paghikap ug misérables naghulagway unsaon sa nasud apan sa pagpangabut sa mga pag-ayo kaniya. Nakadayeg sa pagtuo mga priesthood sa pagtagad ang mga tawo gikan sa ubang dapit ngadto sa sa Romanong senturyon, miingon Siya tawo nga giingong mga langyaw. Si atong mga siyudad ug kasilinganan. sa pundok, “Sa pagkatinuod ako ma- Jean Valjean bag-o lang nakagawas sa Daghan, sa walay kahibalo, gigiya- gaingon kaninyo nga bisan sa Israel prisohan. Naluya sa taas nga biyahe han sa Ginoo sa mga dapit diin ilang wala pa akoy nakitang pagsalig nga ug himatyon sa kagutom ug kauhaw, madungog ang ebanghelyo ug moapil sama niini.” 5 miabut siya sa gamayng lungsod sa Iyang panon. Mihangyo si Jesus kanato sa pagsu- nangita og dapit aron makakaon ug Posible nga ang sunod nga tawo nod sa balaod sa hingpit nga gugma, katulgan sa gabii. Dihang gibalita ang nga makabig sa ebanghelyo sa inyong nga para sa tanan ug bug-os nga gasa. iyang pag-abut, ang tanang nanag- ward ang tawo nga wala pa ninyo ika- Miingon Siya: puyo didto nanarado kay dili siya uban o ikahigala ug ikaila. Inyo kining

50 Liahona makita pinaagi sa iyang panagway, sa pag-abiabi ug pag-alagad sa mga Kaniya. Uban ni Pedro, akong ipama- pinulongan, sininaan, o kolor sa panit. bag-o o sa dunay espesyal nga pangi- tuod nga ang “Dios wala diay pinalabi Tingali nagdako kining tawhana sa la- nahanglan. Kini nga mga miyembro sa mga tawo: hinonoa nga sa matag ing relihiyon, may lahi nga mga kaagi panalangin sa Simbahan ug naghatag usa ka nasud, iyang pagakahimut-an o lahi nga estilo sa kinabuhi. natog oportunidad nga makaalagad ang bisan kinsa nga magakahadlok Ang pag-abiabi usa ka importanting sa atong mga silingan ug mohinlo sa kaniya ug magabuhat sa matarung.” 9 responsibilidad sa priesthood. Ang atong kasingkasing. Akong iampo nga kon ang Ginoo mga korum sa Aaronic ug Melchize- Busa, mga igsoon, atong ka- mopundok sa Iyang mga karnero sa dek Priesthood kinahanglang ma- tungdanan ang pagtabang niadtong katapusang adlaw, moingon Siya sa kigtambayayong sa mga sister ubos moabut sa mga pultahan sa inyong matag usa kanato, “nadumuloong sa direksyon sa bishop sa pagsiguro mga Simbahan. Abi-abiha sila uban sa ako ug gihinangop ninyo ang pagpa- nga ang matag tawo naabi-abi uban pasalamat ug sa walay pagpihig. Kon saka kanako.” sa gugma ug kamabination. Ang mga ang mga tawo nga wala ninyo mailhi Unya moingon kita Kaniya, “Kanus-a home ug visiting teachers magma- mosulod sa inyong mga miting, hi- ba kami makakita kanimo nga nadumu- binantayon sa pagsiguro nga walay mamata sila ug patapara sila ninyo sa loong, ug amo ikawng gipasaka?” makalimtan o dili matagad. paglingkod. Palihug buhata ang unang Ug Siya motubag kanato, “Sa pag- Kinahanglan kitang magtambaya- lakang aron mobati sila nga gi-abiabi katinuod, magaingon ako kaninyo, yong sa pagtukod og espirituhanong ug gihigugma, kay sa maghulat nga nga maingon nga gibuhat ninyo kini paghiusa sa atong ward ug branch. sila ang moduol. ngadto sa usa sa mga labing gagmay Usa ka ehemplo sa hingpit nga paghi- Kon masugdan ninyo ang pag-abi- niining akong mga igsoon, gibuhat usa anaa sa mga tawo sa Dios human abi, pangitag paagi nga mapadayon usab ninyo kini kanako.” 10 sa pagbisita ni Kristo sa Amerika. ang inyong pag-alagad nila. Nakadu- Sa pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ Giingon sa rekord nga wala nay “mga ngog ko og usa ka ward diin, human Lamanite, ni bisan unsa nga matang sa sa bunyag sa duha ka bungol nga sis- MUBO NGA MGA SULAT pundok sa mga katawhan; apan sila ters, duha ka talagsaong sister sa Relief 1. 1 Nephi 22:25. 2. Abraham 2:10; empasis gidugang. nagkahiusa, mga anak ni Kristo, ug Society mihukom nga magtuon og 3. Mga Taga-Efeso 2:19. manununod sa gingharian sa Dios.” 8 sign language aron mas ikasabut nila 4. Levitico 19:34. Ang paghiusa dili makab-ot sa kining bag-ong mga kinabig. Pagkaa- 5. Mateo 8:10; tan-awa usab sa Mateo 8:2–3; Marcos 1:40–42; 2:15; Juan 4:7–9. pagbaliwala ug sa dili pagtagad sa nindot nga ehemplo sa gugma alang 6. Mateo 5:46–48. mga miyembro nga ingon og lahi o sa isigka-igsoon sa ebanghelyo! 7. Victor Hugo, Les misérables, trans. huyang ug makig-uban lang sa mga Ako mosaksi nga walay langyaw Isabel F. Hapgood, 5 vols. (1887), 1:73. 8. 4 Nephi 1:17. tawo nga sama kanato. Sa sukwahi sa atong Langitnong Amahan. Walay 9. Mga Buhat 10:34–35. niini, ang paghiusa maangkon pinaagi usa ka kalag nga dili bililhon alang 10. Mateo 25:35, 38, 40.

Nobyembre 2013 51 sa Isangyaw ang Akong Ebanghelyo, ug sa iyang mga lider sa misyon. Nahimo siyang bantugang magtutudlo sa ebanghelyo—sa Iningles—ug talagsaon nga lider. Human sa iyang misyon ug nagpuyo kadiyot sa Nepal, mibalik siya sa India aron ipadayon ang iyang pag-eskwela. Sukad pagka- Ni Elder Randy D. Funk Enero nagserbisyo siya isip presidente Sa Seventy sa branch sa New Delhi. Tungod sa tinuod nga pagtubo nga iyang nasinati isip misyonaryo, nagpadayon siya sa pagtampo ngadto sa tinuod nga pagtubo sa Simbahan sa India. Siya ang Mitawag Sa unsang paagi nga ang usa ka batan-ong lalaki nga wala makakita og misyonaryo nahimong misyonaryo aron sa Pagpahayag nga ingon niana ang espirituhanong kalig-on? Unsaon ninyo pagdawat og espirituhanong gahum isip misyonaryo sa pag-abli sa mga pultahan, sa Iyang Pulong in-box, ug kasingkasing niadtong anaa sa misyon diin inyong serbisyohan? Kon kamo mapaubsanon, masulundon, ug mopatalinghug sa Mao gihapon, ang mga tubag makita tingog sa Espiritu, makaplagan ninyo ang dakong kalipay sa diha sa kasulatan ug sa mga pulong sa buhing mga propeta ug apostoles. inyong pagserbisyo isip misyonaryo. Dihang ang ebanghelyo unang gisangyaw didto sa England niadtong Hulyo 1837, ang Ginoo mipadayag, “Bisan kinsa ang imong ipadala diha ihang gi-sustain ako isip usa magdala og nindot nga slacks, puti sa akong ngalan, pinaagi sa tingog sa ka General Authority sa mia- nga polo, ug mga necktie, nag-impaki imong mga kaigsoonan, ang Napulog Dging Abril, nagserbisyo ko isip siya, sa giingon niya, “lima ka paresan Duha, sa tarung girekomendar ug gi- presidente sa misyon sa India. Akong sa maong nga karsones, duha ka T- hatagan og pagtugot pinaagi kanimo, naobserbahan ang gisulti sa laing shirt, ug daghang gel para sa buhok.” 2 makabaton og gahum sa pag-abli sa kanhi presidente sa misyon ngari ka- Bisan og duna na siyay tukmang pultahan sa akong gingharian ngadto nako: “Ang mga misyonaryo niini nga sinina, miingon siya nga dili siya sa bisan diin nga nasud ikaw mopa- Simbahan talagsaon kaayo.” 1 komportable niini sa unang pipila ka dala kanila.” 4 Usa sa kinamaayohan nga misyo- semana. Gihulagway niya kadto nga Bisan asa kamo gipadala, bisan asa naryo nga kauban namo ni Sister Funk panahon sa iyang misyon: “Dili lang nga misyon i-assign, hibaloi nga usa sa pagserbisyo mao si Elder Pokhrel kay lisud ang Iningles, apan ang buhat ka sakop sa Napulog Duha sa tarung gikan sa Nepal. Human namiyembro ingon usab ka mahagiton. . . . Dugang mirekomendar niana nga assignment sa simbahan sulod lang sa duha ka pa niana, ako gigutom, gikapoy, ug ug kamo gitawag sa propeta sa Ginoo. tuig, gitawag siya nga moserbisyo sa gimingaw sa balay. . . . Bisan lisud ang Kamo gitawag “pinaagi sa pagpa- India Bangalore Mission, nga Ining- kahimtang, determinado ko. Mibati ko nagna, ug pinaagi sa pagpandong les og sinultihan nga misyon. Moi- nga huyang ug dili angayan. Mag-ampo sa mga kamot.” 5 ngon siya ninyo nga wala kaayo siya ko niadtong higayuna alang sa tabang Ang Ginoo mihatag dayon niining kaandam. Masabtan kana. Wala siya sa Langitnong Amahan. Sa walay pak- mga kondisyon aron matuman kini makakita og misyonaryo hangtud yas, matag higayon nga mag-ampo ko, nga saad. Miingon Siya, “Kay kon sila nahimo siya nga misyonaryo kay wala bation nako ang kahupayan.” 3 [nagpasabut nga ang saad matuman may nagserbisyo nga batan-ong mga Bisan kon ang misyonaryo nga kon] sila [nagpasabut sa mga misyo- misyonaryo sa Nepal. Dili kaayo siya buhat bag-o ug mahagiton alang kang naryo nga gipadala] [1] magpaubos makabasa og Iningles aron masabtan Elder Pokhrel, miserbisyo siya nga may sa ilang kaugalingon sa akong atu- ang mga instruksyon nga gisukip sa hugot nga pagtuo ug kamatinud-anon, bangan, ug [2] magpadayon diha sa iyang tawag. Dihang mireport siya nagtinguha nga makasabut ug mosu- akong pulong, ug [3] magpatalinghug sa missionary training center, imbis nod sa iyang nakat-unan sa kasulatan, sa tingog sa akong Espiritu.” 6

52 Liahona Ang mga saad sa Ginoo klaro. Aron makabaton sa espirituhanong gahum nga gikinahanglan sa pag-abli sa pultahan sa gingharian sa Dios diha sa nasud diin kamo gipadala, kinahanglang magpaubos kamo, magmasulundon, ug magbaton og katakus sa pagpaminaw ug pagsunod sa Espiritu. Kini nga mga kinaiya dunay kalabutan sa usag usa. Kon kamo mapainubsanon, gusto mo nga magmasulundon. Kon kamo masulundon, mabati ninyo ang Espiritu. Ang Espiritu importante, kay, sama sa gitudlo ni Presidente Ezra Taft Benson, “Kon wala ang Espiritu, dili gyud ka molampus bisan pa sa imong talento ug abilidad.” 7 Isip presidente sa misyon, kanunay nakong giinterbyu ang mga misyonaryo nga nanlimbasug tungod kay dili pa sila limpyo sa hingpit. Nagpuyo sila nga mas ubos sa ilang himoa dayon. Dihang ang Manluluwas moingon, “Karon takus na ko ug espiritwal nga potensyal. Bisan unsa miayo sa mga masakiton, Siya kanu- dunay tinguha nga moserbisyo, apan pa nila ka kugihan o unsa ka maayo nay nga modapit nila sa pagbangon. wala ko masayud kon ako duna bay ang ilang gihimo, wala nila mabati Ang kasulatan nagrekord nga gihimo igong kahibalo.” Niadtong Abril si ang kalinaw ug wala makatagamtam nila kini diha-diha dayon.10 Aron ma- Presidente Thomas S. Monson mitudlo sa hingpit nga pakig-uban sa Espiritu maayo sa inyong espirituhanong sakit, kanato, “Ang kahibalo sa kamatuoran Santo hangtud nga sila nagpaubos sa palihug dawata ang Iyang pagdapit ug ang mga tubag sa atong importan- ilang kaugalingon, hingpit nga nag- nga mobangon. Sa walay paglangan, ting mga pangutana moabut kanato hinulsol, ug nakabaton sa grasya ug pakigsulti sa inyong bishop, presi- kon kita magmasulundon sa mga sugo kalooy sa Manluluwas. dente sa branch, o presidente sa mis- sa Dios.” 14 Pagkamakahupay niini nga Ang Ginoo mitudlo sa Iyang mga yon ug sugdi ang paghinulsol karon. masayud nga pinaagi sa atong kama- sulugoon nga magmapainubsanon Ang makaayo nga gahum sa Pag- sulundon kita makabaton og kahibalo. tungod kay ang proseso sa espirituha- ula magdala og kalinaw sa inyong Ang uban tingali mobati nga sila nong pagkaayo nagsugod sa mapai- kalag ug magpabatyag kaninyo sa Ba- dunay limitado nga mga talento, nubsanong kasingkasing. Hunahunaa laang Espiritu. Ang sakripisyo sa Man- abilidad, o kasinatian nga mahatag. ang maayong butang nga gikan sa luluwas dili masukod, apan ang atong Kon kamo dunay ingon niana nga gidugmok [broken] nga butang: Ang mga sala, bisan og daghan ug grabe, problema, hinumdumi ang kasinatian yuta dugmukon [broken] aron tam- mahimong maihap ug makumpisal, ni Elder Pokhrel. Pangandam kutob nan og trigo. Ang trigo dugmukon masalikway ug mapasaylo. “Ug unsa sa inyong mahimo, ug hibaloi nga [broken] aron himoong pan. Ang pan ka dako ang iyang hingpit nga kalipay ang atong Langitnong Amahan mo- pikas-pikason [broken] aron himoong diha sa kalag nga naghinulsol! 11 palambo sa inyong kamapaubsanon simbolo sa sakrament. Kon ang usa Kini nga saad diha sa Doktrina ug ug masulundong mga paningkamot. ka tawo nga naghinulsol moambit sa mga Pakigsaad gamhanan: “Himoa ang Si Elder Richard G. Scott mihatag nii- sakrament nga may mapainubsanon hiyas nga modayan-dayan sa inyong ning makapadasig nga tambag: “Kon [broken] nga kasingkasing ug mahi- hunahuna nga walay paghunong; unya kita mosunod sa mga sugo sa Ginoo nulsulong espiritu, siya mamaayo.8 ang imong pagsalig mosamot pagka- ug moserbisyo sa Iyang mga anak sa Kon kita maghinulsol ug mamaayo pi- lig-on diha sa atubangan sa Dios.” 12 dili hinakog nga paagi, ang natural naagi sa Pag-ula ni Jesukristo, daghan Kon kamo nagpuyo sa mahiyason nga nga sangputanan mao ang gahum pa kita og mahalad sa Manluluwas kinabuhi, bation ninyo ang malinawon sa Dios—gahum sa pagbuhat og kon kita moserbisyo Kaniya. “Oo, duol nga pagsalig sa inyong kahimtang mas daghan kay sa mabuhat nato sa ngadto kaniya, ug ihalad ang inyong atubangan sa Dios ug ang gahum sa atong kaugalingon. Ang atong mga tibuok nga mga kalag ingon nga usa Espiritu mag-uban kaninyo.13 panabut, mga talento, atong mga ka paghalad ngadto kaniya.” 9 Ang uban nga mas bag-ong mga abilidad mapalapdan tungod kay Kon kamo nabug-atan sa sala ug miyembro sa Simbahan o bag-ohay makadawat kita og kusog ug gahum kinahanglang maghinulsol, palihug nga mibalik sa pagkaaktibo tingali gikan sa Ginoo.” 15

Nobyembre 2013 53 Kon kamo mosalig sa Ginoo ug matag pulong?” nahibalo nga huba- nga mahimong misyonaryo—pana- sa Iyang kaayo, ang Makagagahum ron kini. hon nga gipadali sa Ginoo ang Iyang nga Dios mopanalangin sa Iyang Mitubag siya, “Isulti ang matag buhat! mga anak pinaagi kaninyo.16 Si Elder pulong niini aron ang Espiritu maka- Ako mosaksi sa atong Manluluwas Hollings gikan sa Nevada nakakat-on pamatuod sa imong isulti.” ug sa Iyang “balaang mando”18 nga niana sa bag-o pa siya sa misyon. Dihang kining bag-o nga misyo- “busa panglakaw kamo ug himoa nin- Pagkasunod adlaw sa iyang pag-abut naryo matinud-anon nga mitudlo sa yong mga tinun-an ang tanang kanasu- sa India, mibiyahe siya uban ni Sister Unang Panan-awon, gamit ang mga ran.”19 Kini mao ang Iyang Simbahan. Funk ug nako ngadto sa Rajahmundry, pulong sa Propeta, ang panagway sa Siya ang nangulo niini pinaagi sa buhi iyang unang area. Nianang hapona si sister nausab. Ang mga luha miagas. nga mga propeta ug mga apostoles. Elder Hollings ug si Elder Ganaparam Dihang nahuman na ni Elder Hollings Unyang taud-taud, ang Unang Ka- mibisita sa usa ka miyembro sa Sim- kanang mahimayaong mensahe ug sa pangulohan motudlo nato. Unta kita bahan ug sa iyang inahan. Ang inahan wala pa mahubad ang iyang gisulti, “dali sa pagpaniid,” 20 sama ni Mormon, gusto nga makat-on sa Simbahan kay naghilak ang sister nga mihangyo sa aron kon moabut ang tawag, kita takus nakita niya kon sa unsang paagi nga iyang lumad nga pinulongan, “Ma- ug makapahayag uban sa gahum sa ang ebanghelyo nakapanalangin sa himo ba ko nga magpabunyag? Ug Espiritu: “Tan-awa, ako usa ka tinun-an kinabuhi sa iyang anak nga babaye. mahimo ba nga tudloan ninyo ang ni Jesukristo, ang Anak sa Dios. Ako Si Sister Funk mikuyog nila aron sa akong anak nga lalaki?” iyang gitawag aron sa pagpahayag sa pag-fellowship. Tungod kay ang lek- Akong batan-ong mga isigka- iyang pulong diha sa iyang mga kasyon itudlo sa Iningles ug ang inahan sulugoon, ang mga pultahan ug tawhan, aron sila unta makabaton og Telugu ang sinultihan, usa ka brother kasingkasing abli kada adlaw sa kinabuhi nga walay katapusan.” 21 Sa sa branch ang anaa didto aron mohu- mensahe sa ebanghelyo—mensahe pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ bad sa gitudlo. nga nagdala og paglaum ug kalinaw MUBO NGA MGA SULAT Ang assignment ni Elder Hollings ug kalipay ngadto sa mga anak sa 1. Personal nga pakigsultihanay ni Dennis C. Brimhall, presidente sa Kentucky Louisville sa iyang kinaunahang pagtudlo Dios sa tibuok kalibutan. Kon kamo Mission, 2005–8. mao ang pagtudlo sa Unang Panan- mapaubsanon, masulundon, ug mo- 2. Ashish Pokhrel, “My Name Is Ashish awon, gamit ang mga pulong ni patalinghug sa tingog sa Espiritu, ma- Pokhrel and This Is My Story,” (wala mamantala nga personal nga kasaysayan, Propeta Joseph. Nianang higayuna sa kaplagan ninyo ang dakong kalipay Sept. 2011). leksyon, milingi siya ni Sister Funk sa inyong pagserbisyo isip misyo- 3. Pokhrel, “My Name Is Ashish Pokhrel.” ug nangutana, “Isulti ba ni nako ang naryo.17 Pagkatalagsaon nga panahon 4. Doktrina ug mga Pakigsaad 112:21. 5. Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo 1:5. 6. Doktrina ug mga Pakigsaad 112:22. 7. Ezra Taft Benson, sa Isangyaw ang Akong Ebanghelyo: Usa ka Giya sa Misyonaryo nga Pag-alagad (2004), 214. 8. Mga ideya nga gikuha gikan sa pakigpulong ni Elder Jeffrey R. Holland sa Boun- tiful Utah North Stake conference, Hunyo 8–9, 2013. 9. Omni 1:26. 10. Tan-awa sa Marcos 5:41–42; Juan 5:8–9. 11. Doktrina ug mga Pakigsaad 18:13. 12. Doktrina ug mga Pakigsaad 121:45. 13. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 121:46. 14. Thomas S. Monson, “Ang Pagkamasulun- don Makahatag og Panalangin,” Liahona, Mayo 2013, 89. 15. Richard G. Scott, “Alang sa Kalinaw sa Panimalay,” Liahona, Mayo 2013, 30. 16. Sa paghulagway unsay buhaton sa daghang bag-ong mga misyonaryo, si Elder Russell M. Nelson miingon: “Buhaton nila ang naandang buluhaton sa mga misyonaryo. Ilang isangyaw ang ebanghelyo! Ilang panalanginan ang mga anak sa Makagagahum nga Dios!” (“Pahimusli ang Panahon,” Liahona, Mayo 2013, 45). 17. Tan-awa sa Isangyaw ang Akong Ebanghelyo, v. 18. Thomas S. Monson, “ Dali, Tanang Anak sa Dios,” Liahona, Mayo 2013, 66. 19. Mateo 28:19. 20. Mormon 1:2. 21. 3 Nephi 5:13.

54 Liahona nga dunay pagbati nga dili angay ug kasagmuyo—nga kini mas nakaapekto nila kay sa nato. Dili ko sigurado nga tinuod kini. Ang mga lalaki nakasinati nga mobati og kahasol sa tanlag, depresyon, ug kapakyas. Magpakaaron- ingnon man kita nga wala mahasol niini, apan nahasol gayud. Mobati Ni Presidente Dieter F. Uchtdorf kita nga nabug-atan sa hilabihan sa Ikaduhang Magtatambag sa Unang Kapangulohan atong kapakyasan ug mga sala nga sa atong hunahuna dili na gayud kita magmalampuson. Gani tingali magtuo kita nga tungod kay nakasala kita kaniadto, kana ang atong kapala- Makahimo Kamo ran. Sama sa gisulat sa usa ka writer, “Magpadayon kita sa unahan, sama sa sakayan sugat sa sulog sa katubigan, walay hunong nga gitukmod paingon Niini Karon! 1 sa gigikanan.” Nakakita ko og mga lalaki nga Kon kita andam nga mobangon ug mopadayon sa dalan, . . . puno sa potensyal ug grasya nga makakat-on kita gikan sa pagkapukan ug mahimong mas mihunong sa pag-apil sa mahagiton maayo ug mas malipayon. nga buhat sa pagtukod sa gingharian sa Dios tungod kay sila napakyas og kausa o kaduha ka higayon. Kini ang mga lalaki nga dako kaayo og poten- a batan-on pa ko, kon matumba akong pagpasabut kon nganong dili syal nga mahimo untang bantugang ko dali ra kong makabangon. ko makabangon. Gitan-aw ko niya, mga naghupot sa priesthood ug mga SApan, kay nagkatigulang na, mikab-ot, gigunitan akong kamot, ug sulugoon sa Dios. Apan tungod sa akong namatud-an nga nausab na ang miingon, “Opa, makahimo ka niini ilang pagkatumba ug nawad-an og balaod sa physics—dili na ko daling karon!” kadasig, mihunong sila sa ilang mga makabangon kon matumba. Diha-diha, mibangon ko. pasalig sa priesthood ug nagtinguha Dili pa lang dugay nag-skiing ko Nagpanglingo pa gihapon ko sa laing butang apan dili kaayo mahi- uban sa akong 12 anyos nga apong tungod niini. Ang daw imposible nungdanong buluhaton. lalaki. Lingaw kaayo ming duha dihang nga usa ka gutlo lang ang milabay Ug sa ingon, nagpadayon sila, ga- nabangga ko sa gahi nga ice ug nalag- nahimo dayon tungod kay ang 12 may nga bahin ra ang nabuhat sa kaya put sa bakilid kaayo. anyos nga batang lalaki mitabang unta nilang mahimo, wala makakab- Bisan unsa na lang ang akong gi- nako ug miingon, “Makahimo ka niini ot sa ilang potensyal nga maoy ilang himo aron makabangon, apan dili ko karon!” Alang nako, nakahatag kini og katungod sa pagkatawo. Sama sa makahimo—natumba ko, ug dili ko pagsalig, kadasig, ug kalig-on. magbabalak nga nagbangutan, kini makabangon. Mga kaigsoonan, tingali dunay pana- sila kauban niadtong walay swerte Maayo ra akong pamati sa lawas, hon sa atong kinabuhi nga ang pag- nga mga kalag nga “namatay nga apan ang akong garbo medyo bangon ug pagpadayon daw dili nato [kadaghanan sa] ilang musika anaa nasakitan. Mao nga gisiguro nako mahimo. Nianang adlawa didto sa puno ra [gihapon] nila.” 2 nga natarung ang akong helmet sa snow nga bakilid, duna koy nakat- Walay tawo nga gustong mapakyas. ug antipara, kay gusto kong dili mail- unan. Bisan kon naghunahuna kita nga Ug kita dili gusto nga ang uban—ilabi han sa ubang mga nag-ski. Naghuna- dili kita makabangon, may paglaum pa na ang atong mga minahal—maka- huna lang ko sa akong kaugalingon gihapon. Ug usahay magkinahanglan kita nato nga napakyas. Kitang tanan nga naglingkod nga walay mahimo lang kita og tawo nga motan-aw nato, gusto nga irespeto ug tahuron. Gusto samtang moagi sila, malipayong mo- mogunit sa atong kamot, ug moingon, kita nga mahimong mananaug. Apan singgit, “Hello, Brother Uchtdorf! “Makahimo ka niini karon!” kitang mga mortal dili mahimong Naghunahuna ko unsay angayang mananaug kon walay paningkamot buhaton aron maluwas ko. Nianang Ang Sayop nga Pagtuo bahin ug disiplina o dili masayop. higayuna ang akong apo miduol nako. sa Kalig-on Mga kaigsoonan, ang atong Gisultihan nako siya sa nahitabo, apan Tingali naghunahuna kita nga kapalaran dili magbase kon kapila morag dili siya interesado kaayo sa ang mga babaye labaw pa sa lalaki kita natumba apan kon kapila kita

Nobyembre 2013 55 mga sala. Walay bisan kinsa nga may gugma nga labaw pa niini—si Jesu- kristo, ang Kordero nga walay lama, andam nga mihalad sa Iyang kaugalingon sa altar sa sakripisyo ug mibayad sa bugti sa atong mga sala ngadto “sa katapusang sintabo.” 7 Giako Niya ang atong pag-antus. Gipas-an Niya ang atong palas-anon, ang atong mga sala. Minahal kong mga higala, kon mo- hukom kita nga moduol Kaniya, kon modala ngari kanato sa Iyang ngalan ug maisugong molakaw sa dalan sa pagkadisipulo, nan pinaagi sa Pag-ula gisaaran kita dili lang kalipay ug “kalinaw niini nga kalibutan” apan usab “kinabuhi nga dayon diha sa kalibutan nga umaabut.” 8 Kon kita masayop, makasala ug mapukan, atong hunahunaon kon un- mibangon, mipapha sa abug sa atong Si Apostol Pablo mitudlo nga say ipasabut sa tinuod nga paghinul- kaugalingon, ug mipadayon. “ang diosnong kasubo mosangpot sa sol. Nagpasabut kini nga pagpabalik paghinulsol nga magaagak ngadto sa sa atong kasingkasing ug kabubut-on Diosnon nga Kasubo kaluwasan . . . apan ang kasubo nga ngadto sa Dios ug pagsalikway sa sala. Kita nasayud nga kining mortal kalibutanon mosangpot sa kamata- Ang kinasingkasing nga paghinulsol nga kinabuhi usa ka pagsulay. Apan yon.” 3 Ang diosnong kasubo modasig nagdala og langitnong kasiguroan nga tungod kay ang atong Langitnong og kausaban ug paglaum pinaagi sa “kita makahimo niini karon.” Amahan nahigugma nato uban sa Pag-ula ni Jesukristo. Ang kasubo nga hingpit nga gugma, gipakita Niya nato kalibutanon mobira kanato, mowag- Kinsa Kamo? kon asa pangitaon ang mga tubag. tang sa paglaum, ug moagni kanato sa Usa sa pamaagi sa kaaway nga kita Siya mihatag nato og mapa aron pagtugyan ngadto sa tintasyon. mapugngan sa paglambo mao ang makalawig kita sa walay kasiguroan Ang diosnong kasubo mosangpot paglibog nato bahin kon kinsa gayud nga teritoryo ug wala damha nga mga sa pagkakabig 4 ug kausaban sa ka- kita ug unsa gayud ang atong tinguha. pagsulay nga atong masinati. Ang mga singkasing.5 Tungod niini masilag kita Gusto kita nga mogahin og pana- pulong sa mga propeta mao ang usa sa sala ug mahigugma sa kamaayo6 hon sa atong mga anak, apan gusto ka bahin niani nga mapa. Kini modasig kanato sa pagbarug ug usab kita nga moapil sa atong pabor- Kon masaag kita—kon matumba paglakaw diha sa kahayag sa gugma itong tawhanon nga mga hilig. Gusto o mopalayo sa dalan sa atong Ama- ni Kristo. Ang tinuod nga paghinulsol kita nga mominus ang timbang, apan han—ang pulong sa mga propeta nagpasabut nga pag-usab, dili pagpa- ganahan kaayo kita nga mokaon. motug-an nato unsaon pagbangon nakit o pagpaantus. Oo, ang kinasing- Gusto kita nga mahisama ni Kristo, ug pagbalik sa saktong dalan. kasing nga pagmahay ug tinuod nga apan gusto usab natong kasab-an ang Sa tanang baruganan nga gitudlo pagbasol sa pagkamasinupakon sagad tawo nga mipugos og sapaw sa dalan sa mga propeta sa daghang mga siglo, sakit ug importante kaayo nga lakang samtang nagdrayb kita. usa nga gibalik-balik sa pagpasabut sa sagradong proseso sa paghinul- Ang katuyoan ni Satanas mao ang mao ang malaumon ug makadasig sol. Apan kon ang kahasol sa tanlag pagtintal nato nga ibaylo ang bilil- nga mensahe nga ang tawo makahi- mosangpot sa kasilag sa kaugalingon hong perlas sa tinuod nga kalipay ug nulsol, makausab sa padulngan, ug o mopugong sa atong pagbangon og mahangturong mga mithi alang sa makabalik sa tinuod nga dalan sa balik, kini makababag imbis makada- dili tinuod ug plastik nga alahas nga pagkadisipulo. sig sa atong paghinulsol. usa lang ka ilusyon ug taphaw nga Wala kana magpasabut nga ma- Mga kaigsoonan, dunay mas maa- kalipay. himo kitang komportable sa atong yong paagi. Mobangon kita ug mag- Ang laing pamaagi nga gigamit mga kahuyang, mga sayop, o mga mahimong kalalakin-an sa Dios. Kita sa kaaway aron mawad-an kita og sala. Apan dunay dakong kalainan dunay mananaug, usa ka Manluluwas, kadasig sa pagbarug mao ang pag- tali sa kasubo tungod sa sala nga nga milatas sa walog sa kamatayon pakita nga ang mga sugo butang mosangpot sa paghinulsol ug kasubo alang kanato. Iyang gihalad ang Iyang nga gipamugos ngari kanato. Tingali nga mosangpot sa kawalay paglaum. kaugalingon ingon nga lukat sa atong kinaiya sa tawo nga mosupak sa bisan

56 Liahona unsang butang nga dili maoy atong gihunahuna. Kon atong tan-awon ang makahim- sog nga pagkaon ug pag-ehersisyo isip usa lang ka butang nga gilauman sa atong doktor kanato, mapakyas kita. Kon tan-awon nato kini nga mga pagpili isip kon kinsa kita ug unsa ang gusto nato nga mamahimo, mas dako ang atong kahigayunan nga magpadayon ug molampus. Kon atong tan-awon ang home teaching isip tumong lang sa stake president, mahatagan nato og mas ubos nga bili ang paghimo niini. Kon atong tan-awon kini isip atong tumong—butang nga gusto natong buhaton aron mahisama ni Kristo ug mangalagad sa uban—dili lang kita motuman sa atong pasalig apan mohimo niini sa paagi nga mapanalanginan gayud ang mga pamilya nga atong bisitahan ug tumong tingali mapukan usahay, apan naghunahuna mi ninyo. Ang Ginoo ang atong kaugalingon usab. dili sila magpapildi. Misalig sila sa mga naghunahuna ninyo! Kasagaran, kita maoy natabangan saad sa Dios. Mobangon sila og balik Nasayud kami nga ang inyong sa mga higala o pamilya. Apan kon nga may paglaum diha sa matarung dalan usahay lisud. Apan mohatag ko motan-aw kita sa palibut nga may nga Dios ug makadasig nga panan- niini nga saad sa ngalan sa Ginoo: ba- pag-obserbar ug may mapinanggaong awon sa talagsaong umaabut. Nasayud ngon ug sunda ang gilaktan sa Manu- kasingkasing, atong makita ang mga sila nga sila makahimo niini karon. nubos ug Manluluwas, ug moabut ang oportunidad nga gihatag sa Ginoo adlaw nga kamo molingi ug mapuno aron pagtabang sa uban sa pagbangon Makahimo Kamo Niini Karon! sa mahangturong pasalamat nga kamo ug pagpadayon sa ilang tinuod nga Matag tawo, batan-on ug tigulang, mipili nga mosalig sa Pag-ula ug sa potensyal. Ang kasulatan nag-ingon, dunay iyang kaugalingong kasinatian gahum niini sa pagbayaw ug paghatag “Bisan unsa ang inyong pagabuhaton, sa pagkapukan. Kitang mga mortal ninyo og kalig-on. buhata kini sa kinasingkasing, nga mapukan. Apan kon kita andam nga Minahal kong kahigalaan, bisan ingon sa nangalagad kamo sa Ginoo, mobangon ug mopadayon sa da- kapila pa mo nakasala o napakyas, ug dili sa tawo.” 9 lan paingon sa espirituhanong mga bangon! Ang inyong padulngan usa Dako kining tinubdan sa espirituha- tumong nga gihatag sa Dios kanato, ka mahimayaong dapit! Barug nga nong gahum nga magpuyo sa kalig- makakat-on kita gikan sa pagkapukan lig-on ug molakaw diha sa kahayag sa dong ug kamatarung ug mo-focus kon ug mahimong mas maayo ug mas gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo! asa kita gusto sa kahangturan. Bisan malipayon. Mas lig-on kamo kay sa inyong gitu- kon makita nato kining balaan nga Mga kaigsoonan, dunay mga higa- ohan. Mas makahimo kamo kay sa padulngan pinaagi lamang sa mata sa yon nga kamo maghunahuna nga dili inyong gihunahuna. Makahimo Kamo hugot nga pagtuo, makatabang kini na kamo makabangon o makapada- Niini Karon! Niini ako mopamatuod sa nato nga magpabilin diha sa dalan. yon. Palihug salig sa Manluluwas ug sagradong pangalan sa atong Agalon Kon ang atong pagtagad nakasa Iyang gugma. Uban sa hugot nga ug Manunubos, si Jesukristo, amen. ◼ focus lang sa atong inadlaw nga pagtuo kang Ginoong Jesukristo ug sa MUBO NGA MGA SULAT kalampusan o kapakyasan, mawala gahum ug paglaum sa gipahiuli nga 1. F. Scott Fitzgerald, The Great Gatsby kita sa dalan, masaag, ug mapukan. ebanghelyo, kamo dili na makahimo (1925), 180. 2. “The Voiceless,” in The Complete Poetical Ang pag-focus sa mas taas nga mga sa paglakaw ug pagpadayon. Works of Oliver Wendell Holmes (1908), 99. tumong makatabang nato nga mahi- Mga kaigsoonan, nahigugma mi 3. 2 Mga Taga-Corinto 7:10; empasis mong mas maayo nga mga anak ug ninyo. Nag-ampo mi alang ninyo. gidugang. 4. Tan-awa sa Mga Buhat 3:19. mga igsoon, mas mabination nga mga Unta inyong nadungog si Presidente 5. Tan-awa sa Ezequiel 36:26; 2 Mga amahan, ug mas mahigugmaon nga Monson nga nag-ampo alang kaninyo. Taga-Corinto 5:17; Mosiah 3:19. mga bana. Kamo batan-on man nga amahan, 6. Tan-awa sa Mosiah 5:2. 7. Mateo 5:26. Bisan kadtong mipahimutang sa tigulang nga naghupot sa priesthood, 8. Doktrina ug mga Pakigsaad 59:23. ilang kasingkasing sa balaanong mga o bag-ong gi-orden nga deacon, 9. Mga Taga-Colossas 3:23.

Nobyembre 2013 57 Ang sugilanon tukma gayud alang sa nabug-atan nga sulugoong priest hood. Hinumdumi nga kamo ang Samarianhon ug dili ang pari o ang Levite nga miagi lang sa samaran nga tawo. Wala siguro ninyo mahunahuna kana nga sugilanon dihang nag- Ni Presidente Henry B. Eyring atubang mo sa ingon nga mga hagit. Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan Hinaut nga mahunahuna ninyo kini kon kanang adlawa moabut, kay kini moabut gayud. Wala isulti sa kasulatan nganong ang Samarianhon misubay sa dalan Bugkusan ang Ilang gikan sa Jerusalem ngadto sa Jericho. Dili sad tingali kay basta lang siyang nagbinugtong sa paglakaw kay na- mga Samad hibalo man siya nga ang mga tulisan naghulat og mga inosente. Importante kaayo ang iyang biyahe, ug sigun sa Akong iampo nga kita maandam sa paghatag sa bisan naandan, dala niya ang kargahanan unsa nga priesthood nga pangalagad nga iandam sa nga baka ingon man lana ug bino. Ginoo kanato sa atong mortal nga panaw. Sumala sa Ginoo ang Samarianhon, dihang nakakita sa tawong samaran, mihunong kay “giabut siya og kalooy.” Labaw sa mobati lang og kalooy, itang tanan gipanalanginan og ug dili makatabang. Nasagmuyo ang siya milihok. Hinumdumi kanunay responsibilidad alang sa uban. batan-ong amahan. Nakahunahuna ang mga detalye niini nga hitabo: KAng paghupot sa priesthood sa siya kanimo, iyang presidente sa el- “Ug [siya] miduol kaniya, ug iyang Dios naghimo natong responsable ders quorum. gibugkusan ang iyang mga samad, alang sa kinabuhing dayon sa Iyang Dihang mihangyo siya og tabang, sa napatuloan na kinig lana ug bino, mga anak. Tinuod kini, talagsaon kini, hapon na kadto. Adunay miting sa unya iyang gipasakay sa iyang kabay- ug usahay lisud. Simbahan inig ka gabii. Nakasaad ka anan ug gidala siya sa balay nga abu- Dunay mga presidente sa elders na nga motabang sa imong asawa tanan ug iyang giatiman siya. quorum nga naminaw karon kinsa sa usa ka proyekto nianang adlawa. “Ug sa pagkasunod nga adlaw siya nasayud unsay akong ipasabut. Ania Gihangyo ka sa imong mga anak nga mikuhag duha ka denario ug iyang ang nahitabo sa usa kaninyo. Ingon makigtrabaho uban nila, apan wala pa gihatag kini sa tag-iya sa abutanan, ug og nahitabo na kini sa kadaghanan nimo mabuhat. miingon kaniya, Atimana siya, ug kon ninyo—ug sobra sa kausa. Tingali sa Nasayud ka usab nga ang mga makagasto ka pag labaw niini, bayran lain-laing paagi, apan sa sama nga sakop sa imong korum, bisan kad- ko ra ikaw unya inigbalik ko dinhi.” 1 sitwasyon. tong matinud-anon kaayo, nga sagad Kamo ug ang mga naghupot sa Usa ka elder nga wala kaayo nimo nimong mahangyo og tabang, sama priesthood nga gitawag sa pagpangulo mailhi nangayo og tabang nimo. Siya, usab kanimo nga apiki kaayo og gisaaran og tulo ka kasiguroan. Una, iyang asawa ug ang gamayng anak panahon. mohatag ang Ginoo kaninyo, kon mobalhin karon gikan sa apartment Ang Ginoo nasayud nga may mangayo kamo, sa pagbati og kalooy nga ilang gipuy-an ngadto sa duol ra mga adlaw nga ingon niini dihang nga Iyang gibati ngadto sa nangina- sab nga laing apartment. Siya mitawag nimo niini nga posis- hanglan. Ikaduha, Siya mohatag sa May gihangyo na sila nga higala yon, mao nga mihatag siya nimo uban, sama sa tigbantay, nga mokuyog nga mahulaman og truck nianang og sugilanon nga makadasig. Sam- kaninyo sa inyong pagserbisyo. Ug adlawa nga ilang kasakyan ug karga- bingay kini alang sa nabug-atan nga ikatulo, ang Ginoo, sama sa maayong han sa ilang mga gamit. Gipahulam sa mga priesthood. Usahay tawagon Samarianhon, mobayad og mas labaw higala ang iyang truck. Gipangkarga nato kini og sugilanon sa maayong pa sa tanan kinsa moapil sa pagtabang sa batan-ong amahan ang tanan nilang Samarianhon. Apan tinuod kini sa nanginahanglan. butang, apan mga pipila ka minutos, nga sugilanon alang sa talagsaong Kamo nga presidente sa korum misakit ang iyang buko-buko. Ang priesthood niining busy, malisud milihok na niana nga mga kasigu- higala nga tag-iya sa truck busy kaayo nga katapusang mga adlaw. roan sobra sa kausa. Nangayo kamog

58 Liahona tabang sa ubang priesthood sa Ginoo, uban sa pagsalig nga mosanong unta sila uban sa kalooy. Wala kamo mahadlok sa paghangyo niadtong mga sagad ninyong hangyoon kay nahibalo mong dali ra silang malooy. Sila inyong gihangyo, kay nasayud mong kaniadto gibati nila ang kamabination sa Ginoo dihang mitabang sila. Inyong gihangyo ang uban bisan nagkalisud, nahibalo nga kon mas dako ang sakripisyo, mas dako ang balus nga ilang madawat gikan sa Ginoo. Sila nga nakatabang kaniadto mibati sa nag-awas nga pasalamat sa Manluluwas. Tingali nadasig kamo nga dili mohangyo og tabang sa uban sa pag- karga ug pagdiskarga sa kargamento sa truck. Isip lider nakaila kamo sa mga sakop sa inyong korum ug sa ilang pamilya. Mas hingpit nga nakaila ang Ginoo kanila. Nahibalo siya kinsang asawaha ang hapit na mapul-i tungod kay ang iyang nanginahanglan. Miingon siya nga iya ka bata, nanglakaw mi ug miingon bana wala nay higayon sa pag-atiman kong gikinahanglan. siya nako, “Dili pa nato mausab ang sa iyang mga panginahanglan. Nahi- Dihang naghulat ko sa iyang pag- trahedya sa ilang kinabuhi, apan balo siya kinsang bataa ang mapana- hapit, naglibug ko. Nahibalo ko nga mahimo silang mobati nga ang Ginoo langinan nga makakita sa iyang papa ang bishop may lig-on ug maalamong nahigugma nila.” nga miadto aron pagtabang sa uban o mga magtatambag. Ang usa inila nga Sa laing gabii gidala ko niya sa kon ang mga anak nagkinahanglang huwes. Ang usa tag-iya og dakong balay sa tawo nga wala na magsimba mobati nga sila importante sa ilang kompanya ug usa ka umaabut nga sulod sa katuigan. Misulti ang bishop amahan kay migahin siya og panahon General Authority. Ang bishop mismo sa dako niyang gugma kaniya ug sa sa pakig-uban nila nianang adlawa. mamahimo na usab nga usa ka Ge- dakong panginahanglan sa ward ka- Apan nahibalo usab Siya kinsa ang neral Authority. Nganong ang bishop niya. Sa ingon og kadto wala kaayoy nagkinahanglang dapiton sa pag- miingon man sa dili eksperyensya- epekto ngadto sa tawo. Apan niadtong serbisyo kinsa dili kaayo makita nga dong priest nga, “nagkinahanglan ko higayuna, ug sa matag higayon nga andam diay sa pagtabang. sa imong tabang”? ang bishop modala nako, dako kini Dili kamo makaila sa tanang sakop Nan, mas nahibalo na ko karon og epekto kanako. sa inyong korum sa hingpit, apan ang unsa unta ang iyang isulti kanako: Wala ko kahibalo kon ang bishop Dios nakaila. Busa, sama sa inyong “Ang Ginoo nagkinahanglang manag-ampo ba aron masayud kinsa nga nahimo sa makadaghan, nag-ampo nalangin kanimo.” Didto sa balay sa priest ang panalanginan nga maka- mo aron mahibalo kinsay hangyoon biyuda, nakita nako siya, sa akong ka- kuyog kaniya tungod adto nga mga nga moserbisyo sa uban. Nahibalo ang tingala misulti sa babaye nga dili siya pagbisita. Tingali gikuyog sab niya ang Ginoo kinsa ang mapanalanginan kay matabangan sa Simbahan hangtud nga uban pang mga priest sa makadaghan. gihangyo sa pagtabang ug kinsang pa- pil-apan niya ang budget form nga Apan nahibalo ang Ginoo nga sa uma- milya ang mapanalanginan nga wala iyang gibilin kaniya. Sa pagpamauli abut mahimo kong bishop nga maga- hangyoa. Kana ang pagpadayag nga namo, dihang nakita niya ang labihan dapit niadtong nabugnaw sa pagtuo inyong mapaabut samtang mangulo nakong katingala miingon siya, “Hal, aron mobalik sa kainit sa ebanghelyo. kamo sa priesthood. kon makakontrolar siya sa iyang pag- Nahibalo ang Ginoo nga sa umaabut Nakita ko kana nga nanghitabo panggasto, makatabang siya sa uban.” sangunan ko og responsibilidad sa sa batan-on pa ko. First assistant ko Sa laing okasyon gikuyog ko sa priesthood sa gatusan gani sa liboan sa korum sa mga priest. Gitawag akong bishop sa balay sa palahubog ka mga anak sa Langitnong Amahan ko sa bishop usa ka adlaw ngadto nga ginikanan kinsa misugo sa duha kinsa anaa sa dakong temporal nga sa akong balay. Miingon siya nga ka nahadlok nga anak nga babaye panginahanglan. gusto siya nga mouban ko niya pagsugat kanamo sa pultahan. Mga kabatan-onan wala mo kahi- sa pagbisita og usa ka biyuda nga Human niya maistoryahi ang duha balo unsang buluhaton sa priesthood

Nobyembre 2013 59 nga pagserbsiyo ang giandam nga iha- makatabang og ayo sa espirituhanong sa kasiguroan bahin sa kamatuoran tag sa Ginoo kaninyo. Apan ang mas pagkadaot hangtud ang kaugalingon nga moabut kon magbasa ko bisan dakong hagit sa matag priesthood mao ninyong pagtuo lig-on. Nagpasabut diyutay gikan sa Basahon ni Mormon. ang paghatag og espirituhanong ta- kana nga labaw pa sa pagbasa kanu- Dili ko kasaad nga moabut kini sa bang. Tanan kita gisangunan niana. Mi- nay sa kasulatan ug sa pag-ampo ba- tanan nga gitakbuyan sa pagduha- abut kana tungod sa pagkahisakop sa hin niini. Ang dinaliang pag-ampo ug duha bahin ni Propeta Joseph o sa usa ka korum. Miabut kana tungod sa kadiyot nga pagpakli sa kasulatan dili Basahon ni Mormon. Apan nahibalo pagkahisakop sa usa ka pamilya. Kon igo nga preparasyon. “Ang kasiguroan ko nga si Joseph Smith ang Propeta ang hugot nga pagtuo ni bisan kinsa nga inyong gikinahanglan naggikan sa Pagpahiuli. Nahibalo ko nga ang sa inyong korum o pamilya giatake ni niini nga tambag sa ika 84 nga sek- Basahon ni Mormon pulong sa Dios Satanas, mobati kamo og kalooy. Sama syon sa Doktrina ug mga Pakigsaad: kay gimahal ko kini. sa pag-alagad ug kalooy nga gihatag “Ni kamo maghunahuna sa wala pa Nahibalo ko tungod sa kasinatian sa Samarianhon, kamo makapangala- unsa ang inyong isulti; apan mahala nga makuha ninyo ang kasiguroan gad usab kanila uban sa makaayo nga sa kanunay diha sa inyong mga hu- sa kamatuoran gikan sa Espiritu kay tambal sa ilang mga samad panahon nahuna ang mga pulong sa kinabuhi, kini miabut man kanako. Ikaw ug sa ilang panginahanglan. ug kini ihatag kaninyo niini nga takna ako kinahanglang aduna niana nga Sa inyong pag-alagad isip full-time kana nga bahin nga igahin ngadto sa kasiguroan sa dili pa kamo ibutang sa nga misyonaryo, adtoon ninyo ang matag tawo.” 2 Ginoo diha sa dalan sa tigbiyahe nga liboan nga naa sa espirituhanong pa- Kana nga saad maangkon la- atong gihigugma kinsa gisamaran sa nginahanglan. Daghan, hangtud nga mang kon atong “mahalon” ang mga mga kaaway sa kamatuoran. inyong matudloan, wala mahibalo nga pulong sa kinabuhi ug padayon nga Dunay laing preparasyon nga sila dunay mga espirituhanong samad magbuhat niini. Ang pagmahal nga angay natong buhaton. Tawhanon nga, kon dili matambalan, maghatag bahin niana nga kasulatan para nako natong kinaiya ang mobaliwala lang og walay katapusang kaalautan. Bu- usa ka pagbati mahitungod sa mga sa kasakit sa uban. Usa kana sa mga hata ninyo ang buluhaton sa Ginoo sa pulong. Sama pananglit, kon maning- rason nganong ang Manluluwas miagi pagluwas kanila. Ang Ginoo lamang kamot kong makatabang og tawo sa sa ingon ka pait sa Iyang Pag-ula ug sa ang makabugkos sa espirituhanon nagkahinay niya nga pagtuo bahin sa Iyang pagdala sa Kaugalingon sa mga nilang mga samad kon ilang dawaton balaanong tawag ni Propeta Joseph kasakit ug kasub-anan sa tanang anak ang mga ordinansa nga maghatag og Smith, ang mga pagbati mobalik sa Langitnong Amahan aron mahibalo kinabuhing dayon. ngari nako. Siya unsaon sila sa pagtabang. Isip sakop sa korum, isip home Dili lang ang mga pulong gikan Bisan ang pinakamaayong mga teacher, ug misyonaryo, dili kamo sa Basahon ni Mormon. Pagbati kini naghupot sa priesthood sa Langitnong

60 Liahona Amahan dili sayon nga makakab-ot niana nga sumbanan sa kalooy. Ang kalagmitan sa tawo mao ang pagkawalay pailub sa tawo kinsa dili makakita sa kamatuoran nga tin-aw para nato. Mag-amping kita nga ang atong pagkawalay pailub dili masabut isip paghimaraot o pagsalikway. Samtang mag-andam kita sa pagtabang sa Ginoo isip Iyang mga sulugo- Ni Presidente Thomas S. Monson ong priesthood, anaa ang kasulatan nga mogiya kanato. Naglangkob kini sa gasa nga gikinahanglan sa atong pagpanaw, bisan asa kita ipadala sa Ginoo. Ang maayong Samarianhon Tinuod nga mga duna niana nga gasa. Kinahanglan nato kana, ug gisultihan kita sa Ginoo unsaon kini sa pagpangita: Magbalantay sa “Busa, akong hinigugma nga mga kaigsoonan, kon kamo walay gugma nga putli, kamo walay kapuslanan, kay ang gugma nga putli dili mopak- Karnero yas. Busa, unong ngadto sa gugma nga putli, nga mao ang labing mahi- Ang home teaching motubag sa daghang pag-ampo ug nungdanon sa tanan, kay ang tanan magtugot nato nga makakita sa kausaban nga mahitabo nga mga butang gayud mapakyas— “Apan ang gugma nga putli mao sa kinabuhi sa mga tawo. ang tiunay nga gugma ni Kristo, ug kini molahutay sa kahangturan; ug bisan kinsa nga makaplagan nga aduna niini sa katapusan nga adlaw, kini aron dinhi sa Conference Center Magpadagan si papa sa gikus- makaayo uban kaniya. sa Salt Lake City ug sa lagyo ug gon nga mga 35 ka milyas ang oras “Busa, akong hinigugma nga mga Kdug-ol nga mga dapit nagkati- hangtud ngadto sa Provo Canyon o kaigsoonan, pag-ampo ngadto sa gom ang mga nanaghupot sa priest hangtud moabut sa may likuan diin Amahan uban sa tibuok kusog sa hood sa Dios. Sa tinuoray kamo “mga mihunong mi tungod sa bagang duot kasingkasing, nga kamo unta mapuno harianong pari”—gani “kaliwatan nga sa mga karnero. Nanan-aw kami sa niini nga gugma, diin siya mitugyan pinili,” sumala sa gipahayag ni Apostol gatusan ka mga karnero nga milabay diha sa tanan kinsa tinuod nga mga Pedro.1 Akong dungog ang kahigayu- namo, ingon og walay magbalantay, sumusunod sa iyang Anak, nga si nan nga makapamulong kaninyo. may pipila ka iro ang magpaghot sa Jesukristo; aron mahimo kamo nga Sa nagtubo ko, matag summer ang ilang luyo samtang naglakaw sila. Sa mga anak sa Dios; nga kon siya mo- among pamilya mangadto sa Provo luyo nga kinaulahian among nakita abut kita mahisama kaniya, kay kita Canyon, mga 45 ka milyas (72 km) ang magbalantay sakay sa kabayo— makakita kaniya nga mao gihapon; sa habagatan ug sa may sidlakan sa walay preno sa kabayo apan pisi ra nga kita mahimo nga makabaton niini Salt Lake City, diin adto mi mamahu- nga pangpahunong. Usahay motag- nga paglaum; aron mahimo kita nga lay sa gamay namong balay sulod sa pilaw siya samtang nagsakay, kay putli ingon nga siya putli.” 3 pipila ka semana. Kaming mga lalaki ang kabayo nahibalo na man kon Akong iampo nga kita maandam sa dasig na kaayong moadto sa sapa nga asa padulong ug ang mga iro maoy paghatag sa bisan unsa nga priesthood pamasulan o sa languyanan, ug gusto nagtrabaho. nga pangalagad nga iandam sa Ginoo namong pakusgan pa ang dagan sa Sukwahi niana nga eksena maoy kanato sa atong mortal nga panaw. sakyanan. Adtong panahona, ang akong nakita sa Munich, Germany, du- Sa sagradong pangalan ni Jesukristo, awto nga gigamit sa akong papa mao gay nang katuigan. Dominggo kadto amen. ◼ ang 1928 nga Karaang awto. Kon sa buntag, ug nagbiyahe mi padulong modagan siyag lapas sa 35 milyas sa usa ka missionary conference. MUBO NGA MGA SULAT (56 km) ang oras, moingon si mama, Samtang naglili ko sa bintana sa awto 1. Lucas 10:33–35. 2. Doktrina ug mga Pakigsaad 84:85. “Pahinayi! Pahinayi!” Moingon ko, “Pa, sa presidente sa misyon, nakakita 3. Moroni 7:46–48. pakusgi pa! Pakusgi!” ko og magbalantay sa karnero nga

Nobyembre 2013 61 mamahimong magbalantay sa mga pa- nila nga mga magtutudlo; ug walay milya sa Simbahan, diin kita makaser- usa nga gipahinungod gawas kon sila bisyo, makatudlo, ug makapamatuod mga makiangayon nga mga tawo. ngadto kanila. Mao kana ang gitawag “Busa sila mibantay ibabaw sa og home teaching, ug kining butanga ilang mga katawhan, ug nag-amuma ang gusto nakong hisgutan karon. kanila sa mga butang kabahin sa Ang bishop sa matag ward sa pagkamatarung.” 5 Simbahan mo-assign sa mga naghupot Sa paghimo sa atong mga respon- sa priesthood isip home teachers sa sibilidad sa home teaching, maalamon pagbisita sa balay sa mga miyembro kita kon kita magkat-on ug makasabut matag bulan. Magtinagurha sila. Kon sa mga hagit sa mga sakop sa matag mahimo, ang batan-ong lalaki nga pamilya, aron epektibo kita sa pag- priest o teacher nga Aaronic Priest- tudlo ug paghatag sa gikinahanglang hood ang kuyog sa adult nga naghu- tabang. pot sa Melchizedek Priesthood. Kon Ang home teaching magmalampu- mamisita sila sa mga balay diin sila son usab kon ang pagbisita gipahibalo gi-assign, ang naghupot sa Aaronic nang daan. Sa paghulagway niini, Priesthood kinahanglang moapil sa mopakigbahin ko ninyo sa akong pagtudlo nga ilang himoon. Ang ingon kasinatan pipila ka tuig nang milabay. niana nga assignment makatabang ni- Niadtong panahona ang Missionary ining mga batan-on nga maandam sa Executive Committee naglangkob pagmisyon, ingon man sa tibuok kina- nila ni Spencer W. Kimball, Gordon. buhi nga priesthood nga pagserbisyo. Hinckley, ug Thomas S. Monson. Usa Ang programa sa home teaching ka gabii si Brother ug Sister Hinckley usa ka tubag sa modernong pagpa- ang miandam og panihapon sa ilang dayag, nga naghatag og katungod balay alang sa mga sakop sa komite niadtong na-orden sa priesthood “sa ug sa among asawa. Bag-o lang ming pagtudlo, pagpatin-aw, pag-awhag, nahuman sa lamiang pagkaon dihang pagbunyag . . . ug pagduaw sa balay may nanuktok sa pultahan. Giablihan sa matag sakop, ug pag-awhag kanila ni Presidente Hinckley ang pultahan ug sa pag-ampo sa dayag ug sa tago, ug nakita ang usa sa iyang home teacher. pag-amuma sa tanan nga mga katung- Miingon ang home teacher, “Nahibalo danan sa banay, . . . pagbantay diha sa kong wala ko mihimo og appoinment simbahan sa kanunay, ug magpaduol nga moanhi, ug wala koy kompan- ug maglig-on kanila; ug ang pagtan-aw yon, apan gibati nakong kinahanglan nga walay kadautan sa simbahan, ni kong moanhi karon. Wala ko kahibalo dunay gigunitan, nga naggiya sa mga kapintas sa usag usa, ni pamakak, pag- nga duna diay kay gikasabut nga mga karnero. Ang mga karnero mosunod libak, ni pagsulti og mga dautan.” 3 bisita.” kaniya bisan asa siya moadto. Kon Si Presidente David O. McKay mipa- Si Presidente Hinckley mahinang- mobalhin siya sa wala, mobalhin sila himangno: “Ang home teaching usa sa pong mipasulod sa home teacher ug sa wala. Kon mobalhin siya sa tuo, pinakadinalian ug pinakamagantihong mipalingkud ug mipatudlo sa tulo mosunod sila niana nga direksyon. oportunidad sa pag-alima ug pagdasig, ka Apostoles ug sa among asawa Gikumpara nako ang duha tali sa sa pagpanambag ug pagtudlo sa mga bahin sa among katungdanan isip tinuod nga magbalantay kinsa migiya anak sa atong Amahan. . . . Balaan mga miyembro. Gi-nerbyus og gamay, sa iyang karnero ug ang magbalantay [kini] nga pagserbisyo, balaan nga ang home teacher naningkamot ga- nga nagsakay sa walay pag-amping tawag. Atong katungdanan isip mga yud. Gipasalamatan siya ni Presidente didto sa luyo sa mga karnero. home teacher ang pagdala sa . . . espi- Hinckley sa pag-adto, pagkahuman Si Jesus miingon, “Ako mao ang ritu ngadto sa matag balay ug kasing- dali siyang milakaw. maayong magbalantay sa mga kar- kasing. Ang paghigugma sa buhat ug Pun-an pa nako og usa ka sanglita- nero, ako nakaila sa mga ako.” 2 Nag- pagbuhat sa tanan magdala og walay nan sa sayop nga paagi sa paghimo og hatag Siya nato og ehemplo kon unsa utlanang kalipay, ug katagbawan sa home teaching. Si President Marion G. gayud ang tinuod nga magbalantay. [usa ka dungganon,] mapahinungurong Romney, nga magtatambag sa Unang Kaigsoonan, isip mga priesthood magtutudlo sa mga anak sa Dios.” 4 Kapangulohan mga tuig ang milabay, sa Dios may responsibilidad kita sa Sa Basahon ni Mormon atong kanunayng maghisgot bahin sa iyang pagka-magbalantay. Ang kaalam sa mabasa nga si Alma “mipahinungod home teacher kinsa miadto sa panima- Ginoo naghatag og mga giya diin kita sa tanan nila nga mga pari ug sa tanan lay sa mga Romney sa tingtugnaw nga

62 Liahona

Internasyonal nga publikasyon sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw

ANG UNANG KAPANGULOHAN

Henry B. Eyring Thomas S. Monson Dieter F. Uchtdorf Unang Magtatambag Presidente Ikaduhang Magtatambag ANG KORUM SA NAPULOG DUHA KA MGA APOSTOLES

Boyd K. Packer L. Tom Perry Russell M. Nelson Dallin H. Oaks M. Russell Ballard Richard G. Scott

Robert D. Hales Jeffrey R. Holland David A. Bednar Quentin L. Cook D. Todd Christofferson Neil L. Andersen

ANG KAPANGULOHAN SA SEVENTY

Ronald A. Rasband L. Whitney Clayton Donald L. Hallstrom Tad R. Callister Richard J. Maynes Craig C. Christensen Ulisses Soares ANG UNANG KORUM SA SEVENTY ANG IKADUHANG KORUM SA SEVENTY (sa alpabetikal nga pagkahan-ay) (sa alpabetikal nga pagkahan-ay)

Marcos A. Aidukaitis Jose L. Alonso Carlos H. Amado Ian S. Ardern Mervyn B. Arnold David S. Baxter Shayne M. Bowen Craig A. Cardon Yoon Hwan Choi Don R. Clarke Wilford W. Andersen Koichi Aoyagi Randall K. Bennett Bruce A. Carlson

Carl B. Cook Lawrence E. Corbridge Claudio R. M. Costa LeGrand R. Curtis Jr. Benjamín De Hoyos Edward Dube Kevin R. Duncan Larry J. Echo Hawk Stanley G. Ellis David F. Evans J. Devn Cornish Timothy J. Dyches Bradley D. Foster Randy D. Funk

Enrique R. Falabella Eduardo Gavarret Robert C. Gay Carlos A. Godoy Christoffel Golden Gerrit W. Gong Walter F. González C. Scott Grow James J. Hamula Daniel L. Johnson O. Vincent Haleck Kevin S. Hamilton Larry R. Lawrence Per G. Malm

Paul V. Johnson Patrick Kearon Erich W. Kopischke Marcus B. Nash S. Gifford Nielsen Brent H. Nielson Allan F. Packer Kevin W. Pearson Anthony D. Perkins Paul B. Pieper James B. Martino Jairo Mazzagardi Adrián Ochoa Kent F. Richards

Rafael E. Pino Bruce D. Porter Dale G. Renlund Michael T. Ringwood Lynn G. Robbins Joseph W. Sitati Steven E. Snow Michael John U. Teh José A. Teixeira Juan A. Uceda Gregory A. Schwitzer Terence M. Vinson Larry Y. Wilson

ANG PRESIDING BISHOPRIC

Arnulfo Valenzuela Francisco J. Viñas W. Christopher Waddell William R. Walker Scott D. Whiting Kazuhiko Yamashita Jorge F. Zeballos Claudio D. Zivic W. Craig Zwick

Gérald Caussé Gary E. Stevenson Dean M. Davies Unang Magtatambag Presiding Bishop Ikaduhang Magtatambag

Oktubre 2013 Ang coverage sa kinatibuk-ang komperensya, sa mga pulong ni Presidente Thomas S. Monson, madungog “sa mga kontinente ug kadagatan ngadto sa katawhan sa tanang dapit.” Gi- litratohan gikan sa wala sa ibabaw nga bahin padulong sa tuo mao ang mga miyembro ug misyonaryo sa Rome, Italy; Cavite, Philippines; Lima, Peru; Colleyville, Texas; Foz do Iguaçú, Brazil; London, England; Arraiján, Panama; ug Lyon, France. kagabhion. Gigunitan niya ang iyang kalo ug ginerbyus dihang gipalingkod siya ug mohatag sa iyang mensahe. Samtang nagbarug siya, miingon siya, “Ah, sultian ta ka, Brother Romney, bugnaw sa gawas, ug gibiyaan nakong nag-andar ang makina aron dili kini mamatay. Mihapit lang ko aron akong masultihan ang bishop nga nakabisita na ko.” 6 Si Brother Romney, human masulti kini nga kasinatian sa usa ka miting sa mga priesthood, miingon, “Makahimo kita og mas maayo pa kay niana, kaigsoonan—mas maayo pa” 7 mouyon ko. Ang home teaching mas labaw pa kay sa walay pagbati nga pagbisita matag bulan. Atong responsibilidad ang pagtudlo, pagdasig, pagpalagsik, ug kon dili aktibo ang atong bisitahan, sa pagpaaktibo nila ug sa ngadto- ngadtong kahimayaan sa mga lalaki ug babaye nga mga anak sa Dios. Aron matabangan ang atong paningkamot, akong gipakigbahin kining maalamon nga tambag nga siguradong magamit sa mga home teacher. Gikan kini kang Abraham Lincoln, kinsa miingon, “Kon gusto kang mo- kombinser og tawo, una kombinsiha siya nga ikaw tinuod niyang higala.” 8 Si Presidente Ezra Taft Benson miawhag: “Labaw sa tanan, pakighigala sa tinud-anay sa mga tawo ug pamilya nga inyong gitudloan. . . . Ang usa ka higala mohimo og labaw pa kay sa basta lang makabisita matag bulan. Ang usa ka higala mas maghunahuna sa pagtabang kay sa pasidungog. Ang higala moamping. Ang higala [mopa- sa pamilyang Hammer mao si Willard Mga tuig ang milabay, ug dayon usa kita og gugma]. Ang higala maminaw, Milne, akong higala. Kay nakaila ka adlaw gitawagan ko ni Willard alang ug ang higala motabang.” 9 man ko ni Dick Hammer, kay nakasa maayong balita. “Brother Monson,” Ang home teaching motubag sa imprinta ko sa mga menu sa iyang miingon siya, “si Dick Hammer nakabig daghang pag-ampo ug magtugot nato café, akong gipangutana ang akong na ug bunyaganan na siya. Mag-90 nga makakita sa kausaban nga mahi- higala si Brother Milne dihang mibisita anyos na siya, ug higala kami sa tibuok tabo sa kinabuhi sa mga tawo. ko sa St. George, “Kumusta ang pagda- namong hingkod nga kinabuhi. Naka- Usa ka sanglitanan niini mao si wat sa ebanghelyo sa akong higala lipay kanako ang iyang desisyon. Iya Dick Hammer, kinsa miadto sa Utah nga si Dick Hammer?” ko nga home teacher sulod sa daghang kuyog sa Civilian Conservation Corps Ang tubag mao kini, “Nagtuon siya, tuig.” Daw kahilakon ang tingog ni atol sa Depresyon. Nahimamat niya hinay-hinay.” Willard dihang gisultihan ko niya sa ug gipakaslan ang usa ka Santos sa Dihang si Willard Milne ug iyang makalipayng balita. Ulahing Adlaw nga batan-ong ba- kompanyon mibisita sa balay sa mga Si Brother Hammer nabunyagan ga- baye. Nag-abli siya og Dick’s Café sa Hammer matag bulan, kanunay silang yud ug paglabay sa usa ka tuig misulod St. George, Utah, nga nahimong popu- dunay mensahe ug mopakigbahin sa sa matahum nga St. George Temple ug lar nga dapit nga adtoan. ilang pagpamatuod kang Dick ug sa didto nakadawat sa iyang endowment Ang na-assign nga home teacher pamilya. ug mga panalangin sa pagka-sealed.

Nobyembre 2013 67 mga kalag nga gisalig sa atong pag- amuma. Buhaton nato kini sa kamati- nuoron ug sa kasingkasing nga puno sa kalipay. Sa pagtapos mogamit ko og pihong sanglitanan sa paghulagway sa unsang matang sa pagka-home teacher kita angay. Dunay usa ka Magtutudlo kansang kinabuhi mas labaw kay sa uban. Nagtudlo siya bahin sa kinabuhi ug kamatayon, sa katungdanan ug padulngan. Nagkinabuhi Siya dili aron alagaran apan sa pag-alagad, dili sa pagdawat apan sa paghatag, dili sa pagluwas sa Iyang kinabuhi apan sa pagsakripisyo niini alang sa uban. Gi- hulagway niya ang gugma nga labaw kay sa kahigal, kakabus labaw kay sa bahandi. Ginaingon kabahin niini nga Magtutudlo nga Siya nagtudlo nga may awtoridad ug dili sama sa mga escriba.11 Ang iyang mga balaod wala ikulit sa bato apan sa kasingkasing sa tawo. Akong gihisgutan ang Agalong Nangutana ko ni Willard, “Wala sa pakig-uban sa Iyang Espiritu, ug Magtutudlo, si Jesukristo, ang Anak ka ba mawad-i sa paglaum isip iyang “dili na mga dumuloong ug mga sa Dios, ang Manluluwas ug Manunu- home teacher sa ingon niana ka langyaw, apan mga katagilungsod sa bos sa tanang katawhan. Ang biblikal dugay?” mga balaan, ug mga sakop sa pani- nga asoy nag-ingon bahin Kaniya, Mitubag siya, “Wala, ang balus igo malay sa Dios.” 10 Siya “nagpangadto-adto sa paghimog sa tanang paningkamot. Sa akong Kon duna man kaninyo ang wala kaayohan.” 12 Uban Kaniya isip dili pagsaksi sa kalipay nga miabut sa kaayo makahimo sa inyong home mapakyas nato nga giya ug ehemplo, mga sakop sa pamilyang Hammer, teaching, moingon ko nga walay laing kita mokwalipay sa Iyang balaang napuno sa pasalamat ang akong panahon kondili karon sa pagpahinu- tabang sa atong home teaching. kasingkasing tungod sa mga panala- ngod sa inyong kaugalingon sa pag- Mga kinabuhi mapanalanginan. Mga ngin nga dala sa ebanghelyo sa ilang tuman sa inyong mga katungdanan sa kasingkasing mahupay. Mga kalag kinabuhi ug sa akong kahigayunan home teaching. Hukmi karon ang pag- maluwas. Mamahimo kitang tinuod nga makatabang sa ubang paagi. himo og bisan unsang paningkamot nga mga magbalantay. Hinaut nga Malipayon kaayo ko.” nga angay aron makatabang niadtong mahimo kini, akong pag-ampo sa Kaigsoonan, atong kahigayunan gisangon kaninyo nga bisitahan. May pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ sulod sa katuigan ang pagbisita ug mga panahon nga ang dugang nga pagtudlo sa lain-laing mga tawo—sa pagdasig gikinahanglan, ingon man, MUBO NGA MGA SULAT 1. 1 Pedro 2:9. mga dili kaayo aktibo ingon man sa sa pagtabang sa inyong kompanyon 2. Juan 10:14. mga tawong may hingpit nga pasalig. sa home teaching aron makakuyog 3. Doktrina ug mga Pakigsaad 20:42, 47, Kon mainampingon kita sa atong kaninyo, apan kon magpadayon 53–54. 4. David O. McKay, sa Priesthood Home calling, daghan ang atong oportunidad kamo, molampus kamo. Teaching Handbook, rev. ed. (1967), ii, iii. nga makapanalangin sa uban. Ang Kaigsoonan, ang atong paningka- 5. Mosiah 23:17–18. atong pagbisita niadtong dili na mga mot sa home teaching nagpadayon. 6. Gikutlo gikan sa Marion G. Romney, pakigpulong nga gihatag atol sa Priesthood aktibo sa Simbahan mamahimo nga Kini nga buhat dili matapos hangtud Home Teaching Seminar, Ago. 9, 1963. paagi aron sa ngadto-ngadto mobalik ang Ginoo ug Magtutudlo moingon, 7. Ezra Taft Benson, “To the Home Teachers ra sila sa pagsimba. “Igo na kana.” May mga kinabuhi nga of the Church,” Ensign, Mayo 1987, 50. 8. Abraham Lincoln, in David Decamp Niini nga panghunahuna, atong angayng mahayagan. May kasingka- Thompson, Abraham Lincoln, the First tabangan kadtong mga tawo nga sing nga angayng matandog. May mga American (1895), 226. gisangon ngari nato ug dalhon sila sa kalag nga angayng luwason. Atong sa- 9. Ezra Taft Benson, Ensign, Mayo 1987, 50. 10. Mga Taga-Efeso 2:19. talad kan-anan sa Ginoo aron magbu- gradong pribilehiyo ang pagpasanag, 11. Tan-awa sa Mateo 7:28–29. sog sa Iyang pulong ug motagamtam pagtandog, ug pagluwas sa bililhong 12. Mga Buhat 10:38.

68 Liahona SESYON SA DOMINGGO SA BUNTAG | Oktubre 6, 2013 “Niining duha ka mga sugo nagasu- kad ang tibuok nga kasugoan ug ang mga propeta.” 1 Nianang yano nga pamahayag dili lisud i-summarize ang tanan nakong nakat-unan kon unsa nga mga pagpili ang makahimo sa pamilya nga magmalipayon. Sugdan nako sa pangutana, “Unsa nga mga pagpili ang nakapahimo nako sa paghigugma Ni Presidente Henry B. Eyring sa Ginoo sa tibuok nakong kasingka- Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan sing, ug kalag, ug sa tibuok nakong salabutan?” Alang nako kini mao ang pagpili diin gibati nako ang kalipay tungod sa kapasayloan pinaagi sa Pag-ula sa Ginoo. Ngadto sa Akong Katuigan na ang milabay gibunyagan nako ang batan-ong lalaki sa Albuquerque, New Mexico, nga gitud- mga Apo loan nako ug sa akong kompanyon nga misyonaryo. Giunlod nako siya sa tubig ug gikawas gikan sa tubig. Mo- Adunay mahinungdanong sugo nga makatabang nato sa rag sama nako ang iyang gitas-on kay pagtubag sa mga hagit ug paghimo og malipayong pamilya. misulti siya diretso sa akong dunggan. Nabasa sa tubig gikan sa font ug ang mga luha nagdagayday sa iyang aping ug sa malipayong tingog, siya mii- arong tuiga ang unang duha Alang natong tanan, lakip na sa ngon, “Limpyo na ko, limpyo na ko.” namo ka apo kaslunon. Sulod akong mga apo nga naghunahuna Nakita ko kanang samang luha sa Ksa pipila ka tuig mga 10 sa ilang nga magminyo, adunay mahinungda- kalipay sa mga mata sa usa ka tawo ig-agaw moabut sa punto sa ilang nong sugo nga makatabang nato sa nga miasoy sa mga pulong sa usa ka kinabuhi diin mosunod sila sa nindot pagtubag sa mga hagit ug paghimo Apostol sa Dios. Siya miingon ngadto nga kalibutan sa paghimo og pamilya. og malipayong pamilya. Magamit kini kaniya, human sa mabination ug malu- Kanang makalipay nga panglan- sa tanang matang sa relasyon bisan mong interbyu, “Ako mopasaylo nimo taw nakapamalandong nako dihang unsa pa ang mga kahimtang. Gibalik- sa ngalan sa Ginoo. Siya siguradong nangayo sila nako og tambag. Gani balik kini sa kasulatan ug sa mga mopasaylo nimo sa Iyang kaugali- nangutana sila, “Unsa nga mga pagpili pagtulun-an sa mga propeta sa atong ngong panahon ug sa Iyang kaugali- ang akong himoon aron magmalipa- panahon. Ania ang pulong sa Biblia ngong paagi.” Ug Siya mipasaylo. yon ko?” Ug sa laing bahin, “Unsa nga bahin sa tambag sa Ginoo sa tanang Nakita nako nganong makaingon mga pagpili nga lagmit makapahimo gustong magpuyo nga mag-uban sa ang Ginoo nga kon ang mga sala na- nakong dili magmalipayon?” kahangturan diha sa kalipay: pasaylo, Siya dili na makahinumdom Ang Langitnong Amahan mihimo sa “Ug usa kanila, nga batid sa kasu- niini. Pinaagi sa gahum sa Pag-ula, matag usa nato nga talagsaon. Walay goan, may gipangutana kaniya aron ang mga tawo nga suod ug gihigugma duha nato ang managsama og mga pagsulay kaniya, miingon siya, nako nausab, ug ang epekto sa sala kasinatian. Walay duha ka pamilya ang “Magtutudlo, unsa man ang dakong nawala. Ang akong kasingkasing na- managsama. Busa dili ikatingala nga sugo sa kasugoan? puno sa gugma alang sa Manluluwas ang tambag kon unsaon pagpili nga “Ug si Jesus miingon kaniya, Higug- ug sa mahigugmaong Amahan nga magmalipayon sa kinabuhi diha sa pa- maa ang Ginoo nga imong Dios sa mipadala Niya. milya lisud ihatag. Apan ang mahigug- tibuok mong kasingkasing, ug sa ti- Kanang dako nga panalangin maong Langitnong Amahan mibutang buok mong kalag, ug sa tibuok mong miabut pinaagi sa pagdasig sa mga og sama nga dalan sa kalipay alang sa salabutan. tawo nga akong gipangga sa pagduol tanan Niyang mga anak. Bisan unsa pa “Mao kana ang dako ug unang sa Manluluwas alang sa kahupayan sa ang atong mga kinaiya o atong mga sugo. kasakit, kahupayan nga Siya lang ang kasinatian, adunay usa lang ka plano “Ug ang ikaduha sulosama ra, nga makahatag. Mao nga ako moawhag sa kalipay. Kana nga plano mao ang mao kini, Higugmaa ang imong sili- niadtong akong mga minahal sa pag- pagsunod sa tanang sugo sa Dios. ngan sama sa imong kaugalingon. dawat ug pagpalambo sa calling nga

Nobyembre 2013 69 ihatag nila diha sa Simbahan. Kana sa korum sa mga teacher nga naa- Ang milagro nga mahimong nagkahi- nga pagpili mao ang usa sa importan- ngol sa aksidente. Ang mga milagro usa nanginahanglan og tabang gikan ting yawe sa kalipay sa pamilya. niana nga pagserbisyo nakapatandog sa kahitas-an, ug nagkinahanglan og Ang kakapoy nga atong bation sa daghang kinabuhi, lakip kanako, panahon. Ang atong tumong mao ang sa matag gutlo sa atong kinabuhi ug nakapalambo sa ilang gugma sa pagpuyo nga manag-uban sa kahang- makatintal nato nga isalikway o dili Manluluwas. turan sa presensya sa Langitnong dawaton ang calling sa pagserbisyo sa Sa pagserbisyo sa uban, sagad ma- Amahan ug sa atong Manluluwas. Manluluwas. Kana magbutang kanato ngamuyo kita nga ubanan sa Espiritu Ang akong amahan ug inahan sa espirituhanong kakuyaw alang sa Santo. Ang kalampusan sa pagser- managlahi gayud. Ang akong inahan atong kaugalingon, sa atong kapikas, bisyo sa Ginoo kanunayng makahimo usa ka singer ug artist. Ang akong ug sa atong pamilya. Pipila niana nga og milagro lapas sa atong kaugali- amahan ganahan og chemistry. calling morag dili importante, apan ngong gahum. Ang ginikanan nga du- Kausa sa usa ka symphony concert, ang akong kinabuhi, ug ang akong nay anak nga mosukol nasayud nga ang akong inahan natingala nga ang pamilya, nausab alang sa mas maayo tinuod kana, ingon man ang visiting akong amahan mibarug ug molakaw pinaagi sa akong pagdawat sa calling teacher nga nakigsulti sa babaye nga na unta sa wala pa mamakpak. Ang nga motudlo sa korum sa mga dea- nangayo og kahupayan dihang ang akong inahan nangutana kon asa siya. con. Gibati nako ang gugma sa mga iyang bana misulti niya nga biyaan Ang iyang tubag, uban sa kainosente: deacon alang sa Manluluwas ug ang siya. Ang duha ka sulugoon mapasa- “Dili ba, nahuman na?” Ang malu- Iyang gugma alang nila. lamaton nga nag-ampo sila sa Ginoo mong impluwensya lang sa Espiritu Nakita nako nga nahitabo kana nianang buntaga nga ang Espiritu Santo ang miaghat niya nga mokuyog sa kinabuhi sa kanhi presidente sa Santo mag-uban nila. sa akong inahan ug nakapabalik-balik stake ug mission sa iyang calling nga Pinaagi lang sa pakig-uban sa Espi- niya kadaghan sa konsiyerto. mahimong adviser sa korum sa mga ritu Santo nga kita makalaum nga mag- Ang akong inahan nagpuyo sa teacher. Duna sab koy laing kaila nga kahiusa diha sa kaminyoon nga walay New Jersey sulod sa 16 ka tuig aron nahimong bishop ug dayon nahimong panagbingkil. Nakita nako unsa kaim- ang akong amahan makasuporta Area Seventy nga gigamit sa Ginoo sa portante kana nga pakig-uban aron sa pamilya pinaagi sa pagsiksik ug pagtabang sa usa ka batan-ong lalaki magmaunungon diha sa kaminyoon. pagtudlo og chemistry. Para kaniya sakripisyo nga malayo sa iyang biyuda nga inahan ug sa iyang wala maminyo nga igsoong babaye, nga nag-atiman niya sa karaan nga balay sa pamilya. Silang duha namatay samtang si Mama naa sa New Jersey. Kadto lang ang higayon nga nakita nako ang akong inahan nga mihilak. Mga tuig ang milabay ang akong amahan gitanyagan og trabaho sa Utah. Gipangutana niya ang akong inahan, usab uban sa kainosente, “Mildred, unsay angay nakong buhaton?” Miingon siya, “Henry, buhata unsa sa imong hunahuna nga labing maayo.” Wala niya dawata ang tanyag. Pagkasunod buntag misulat siya sa akong amahan. Nakahinumdom kong miingon siya sa akong amahan, “Ayaw kana ablihi dinhi. Adto sa opisina ug ablihi kini didto.” Gisugdan kini og pangasaba. Siya misaad sa akong inahan sa una nga kon makahimo lang siya, dad-on niya siya sa duol sa iyang pamilya. Natingala siya nga nasuko ang akong inahan. Wala siya kahinumdom unsay tinguha sa iyang kasingkasing. Diha-diha dayon

Liahona mipadala siya og mensahe nga dawaton ang trabaho. Miingon siya, “Mildred, nganong wala man ka mosulti nako?” Miingon siya, “Ikaw unta ang angayng mahinumdom.” Kanunay siya nga mohisgut nianang pagpili nga mobalhin sa Utah isip iyang kaugalingong pagpili, nga dili isakripisyo ang iyang propesyon. Nadawat nila ang milagro nga mahiusa. Mas maayo unta kon gipahinumduman pa si Papa sa Espiritu Santo sa iyang gisaad sa una. Apan gitugutan niya ang Espiritu Santo nga mohumok sa iyang kasingkasing aron ang pagpili sa akong inahan mao usab ang iyang pagpili. Ang Langitnong Amahan dunay hingpit nga panan-awon, nakaila sa matag usa nato, ug nahibalo sa atong umaabut. Nahibalo siya sa kalisdanan nga atong masinati. Gipadala Niya ang Iyang Anak aron Siya masayud unsaon gustong luwason, ug nga Siya wala Ginoo ug sa Iyang Simbahan. Apan pagtabang nato sa tanan natong mohimo og paagi sa pagluwas. Walay usa sa iyang apo nga lalaki mipili nga pagsulay. usa nato nga wala Niya hatagi og mahimong kriminal. Sa katapusan Kita nasayud nga ang Langitnong anghel aron mobantay. Tingali dili kita nasentensyahan siya nga mabilanggo. Amahan dunay mga anak dinhi sa importante ug angayng kasilagan sa Ang akong higala misulti nga ang iyang kalibutan nga usahay mopili sa sala ug atong kaugalingong panglantaw, ug sa lola, samtang nagdrayb paingon nga dakong kagul-anan. Mao nga gipa- panglantaw sa uban, apan magpabilin mobisita sa iyang apo nga nabilanggo, dala Niya ang Iyang Unang Natawo ang kamatuoran nga kita mga anak sa naghilak samtang nag-ampo uban sa nga mahimo natong Manunubos, ang Dios, ug Siya mipadala gayud sa Iyang kasubo, “Naningkamot ko nga magpu- labing mahinungdanong buhat sa mga anghel—dili makita nga gamha- yong matarung. Nganong, duna man gugma. Mao nga atong lauman nga nang mga binuhat—sa pagbantay nato, kini nga trahedya sa usa ka apo nga gikinahanglan ang tabang sa Dios ug ug sila nagbantay kanato kanunay.” 2 ingon og miguba sa iyang kinabuhi?” panahon sa pagpalambo nato para sa Ang gitudlo ni Presidente Cannon Ang tubag misantup sa iyang hu- kinabuhing dayon, sa pagpuyo uban tinuod. Kinahanglan ninyo kana nga nahuna pinaagi niining mga pulong: sa atong Amahan. paghupay, ingon nga ako nagkina- “Gihatag nako siya nimo kay nasayud Ang kinabuhi diha sa pamilya mo- hanglan niini ug nagsalig niini. ko nga ikaw mohigugma niya bisan sulay nato. Kana ang usa sa katuyoan Nag-ampo ko nga may hugot nga unsa pa ang iyang buhaton.” sa Dios sa paghatag nato og gasa sa pagtuo nga usa sa akong minahal Dunay nindot nga leksyon alang pagkamortal—paglig-on nato pinaagi magtinguha ug mabati ang gahum sa natong tanan. Ang dalan sa mahigug- sa pagsinati sa mga pagsulay. Ingon Pag-ula. Nag-ampo ko nga may hugot maong ginikanan ug apohan ug sa usab niana ang kinabuhi diha sa nga pagtuo nga ang mortal nga mga tanang sulugoon sa Dios dili sayon pamilya, diin atong makaplagan ang anghel moabut sa pagtabang nila, ug dinhi sa nagkadautan nga kalibutan. dakong kalipay ug dakong kagul-anan sila miabut. Dili kita makapugos sa mga anak sa ug mga hagit nga usahay daw dili nato Ang Dios mihimo og paagi sa Dios sa pagpili sa dalan sa kalipay. mabuntog. pagluwas sa matag usa sa Iyang mga Ang Dios dili makahimo niana tungod Si Presidente George Q. Cannon anak. Sa kadaghanan, naglakip kana sa kabubut-on nga Iyang gihatag nato. misulti niini kon giunsa kamo ug ako nga makauban ang usa ka igsoon o Ang Langitnong Amahan ug ang ug ang atong mga anak pag-andam sa apohan nga nahigugma nila bisan Iyang Pinalangga nga Anak nahi- Dios alang sa mga pagsulay nga atong unsa pa ang ilang gihimo. gugma sa tanang anak sa Dios bisan masinati: “Walay usa nato nga wala Mga katuigan ang milabay usa nako unsa pa ang ilang pilion nga buhaton makadawat sa gugma sa Dios. Walay ka higala naghisgut bahin sa iyang o unsa sila mamahimo. Ang Manlulu- usa nato nga wala Niya gimahal ug lola. Nagpuyo siya og matarung nga was mibayad sa bugti sa tanang sala, gipangga. Walay usa nato nga dili Niya kinabuhi, matinud-anon kanunay sa bisan unsa pa ka dautan. Bisan kon

Nobyembre 2013 71 dunay kaangayan, ang oportunidad alang sa kalooy gihatag diin dili kini mohikaw sa kaangayan. Si Alma mipahayag niana nga paglaum ngadto sa iyang anak nga si Corianton niining mga pulong: “Busa, sumala sa kaangayan, ang laraw sa katubsanan dili mapadangat, gawas lamang sa mga gikasabutan Ni Elder Dallin H. Oaks nga paghinulsol sa mga tawo dinhi Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles niini nga kahimtang sa pagsulay, oo, kini nga kahimtang sa pagsulay; kay gawas niini nga mga gikasabutan, ang kalooy walay mahimo gawas sa pagguba sa buhat sa kaangayan. Dili Magbaton og Karon ang buhat sa kaangayan dili maguba; kon mao, ang Dios mohunong sa pagka-Dios.” 3 Laing mga Dios Ang akong mensahe ngadto sa akong mga apo, ug natong tanan nga naninguha sa paghimo og mahangtu- Ato bang gialagaran ang mga prayoridad o dios-dios rong pamilya, mao nga dunay kalipay una sa Dios nga giangkon natong simbahon? nga ihatag sa mga matinud-anon. Sa wala pa ang kalibutan, ang mahigugmaong Amahan sa Langit ug ang Iyang Pinalanggang Anak nahigugma ng Napulo ka Sugo mahinung- prayoridad sa tanang kapanahunan. ug mitabang niadtong nahibaloan nila danon sa Kristiyano ug Judeo Mipasabut si Jehova, “Kay ako si nga motipas. Ang Dios nahigugma nila Anga mga tinuohan. Gihatag sa Jehova nga imong Dios, mao ang sa kahangturan. Dios ngadto sa mga anak sa Israel Dios nga abughoan, . . . nagapakita Kamo dunay bintaha nga nahibalo pinaagi ni propeta Moises, ang unang sa mahigugmaong kaloloy . . . kanila nga sila nasayud sa plano sa kaluwa- duha ka sugo nga naggiya sa atong nga nahigugma kanako, ug naga- san gikan sa mga pagtulun-an nga pagsimba ug mga prayoridad. Sa una, bantay sa akong mga sugo” (Exodo ilang nadawat didto sa kinabuhi sa misugo ang Ginoo, “Dili ka magbaton 20:5–6). Ang kahulugan sa abughoan wala pa dinhi sa yuta. Sila ug kamo og lain nga mga Dios sa atubangan hatagan og katin-awan. Sa Hebreo- matinud-anon gayud aron tugutan nga ko” (Exodo 20:3). Mga siglo ang hanon nagpasabut kini nga “nagba- moanhi sa kalibutan diin daghan ang milabay, sa dihang gipangutana si ton og sensitibo ug dakong pagbati” wala matuguti. Jesus, “Unsa man ang dakong sugo sa (Exodo 20:5, footnote b ). Busa masilo Uban sa tabang sa Espiritu Santo, kasugoan?” Mitubag Siya, “Higugmaa nato ang Dios kon kita “moalagad” ang tanang kamatuoran atong mahi- ang Ginoo nga imong Dios sa tibuok og laing dios—kon duna kitay laing numduman. Kita dili makapugos niana mong kasingkasing, ug sa tibuok giuna nga prayoridad.1 sa uban, apan makapakita kita niini mong kalag, ug sa tibuok mong sala- sa atong kinabuhi. Makakuha kita og butan” (Mateo 22:36–37). I. kadasig gikan sa kasiguroan nga maka- Ang ikaduha sa Napulo ka Sugo Unsay laing prayoridad ang “gia- usa gibati nato ang kalipay nga manag- mipasabut nga dili magbaton og lain lagaran” og una sa mga tawo kaysa uban isip usa ka sakop sa pinalangga nga mga dios ug nagtino unsa ang sa Dios—bisan sa relihiyusong mga nga pamilya sa atong Langitnong Ama- pinaka-prayoridad sa atong kinabuhi tawo—sa atong panahon? Hunahunaa han. Uban sa tabang sa Dios mabati isip Iyang mga anak. “Dili ka mag- kini nga mga posibilidad, nga komon nato pag-usab kana nga paglaum ug buhat og usa ka larawan nga linilok sa atong kalibutan: kalipay. Ako nag-ampo nga mahitabo bisan sa dagway sa bisan unsang kana natong tanan sa pangalan ni butanga” nga anaa sa kalangitan o • Mga tradisyon sa kultura ug Ginoong Jesukristo, amen. ◼ sa yuta (Exodo 20:4). Gisumpay sa pamilya MUBO NGA MGA SULAT sugo, “Dili mo iyukbo ang imong • Buhat nga di ikasilo sa uban 1. Mateo 22:35–40. kaugalingon kanila, ni mag-alagad • Paningkamot sa pagpanarbaho 2. George Q. Cannon, “Our Pre-existence kanila” (Exodo 20:5). Labaw pa kay • Tinguha sa materyal nga butang and Present Probation,” Contributor, Okt. 1890, 476. sa pagdili sa pisikal nga mga dios- • Paglingaw-lingaw 3. Alma 42:13. dios, naghisgot kini sa importanting • Gahum, kainila, ug dungog

72 Liahona Kon wala niining mga ehemplo ang maaplay kanato, ato kining masugyot ngadto sa uban nga nagbuhat niini. Ang baruganan mas importante kay sa tinagsa nga ehemplo. Ang baruganan dili kon duna ba kamoy laing mga prayoridad. Ang pangutana diha sa ikaduhang sugo mao “Unsa man ang atong pinaka prayoridad?” Ato bang gialagaran ang mga prayoridad o dios- dios una sa Dios nga giangkon natong simbahon? Ato bang gikalimtan ang pagsunod sa Manluluwas kinsa nagtudlo nga kon Siya atong gihigugma, sundon nato ang Iyang mga sugo? (tan-awa sa Juan 14:15). Kon mao, ang atong mga prayoridad nabali tungod sa kakulang sa espirituhanong pagtagad ug walay disiplinang kinaiya nga komon sa atong panahon.

II. Alang sa mga Santos sa Ulahing Adlaw, ang mga sugo sa Dios gibasi ug konektado sa plano sa Dios alang lalaki ug babaye gikinahanglan alang mga bata ubos ra aron mamentinar sa Iyang mga anak—ang plano sa sa katumanan sa plano sa Dios. Ang ilang populasyon.3 Hulga kini nga kaluwasan. Kini nga plano, usahay kaminyoon lamang ang makahatag sa mapadayon ang kultura ug gani tawagon og “mahinungdanon nga apbrubadong butang alang sa pagpa- ang kanasuran. laraw sa kalipay” (Alma 42:8), nagpa- nganak ug pag-andam sa mga sakop • Sa Amerika, ang porsyento sa mga sabut asa ta gikan ug atong padulngan sa pamilya alang sa kinabuhing dayon. young adult nga nag-edad og 18 isip mga anak sa Dios—kon diin kita Giisip nato ang kaminyoon ug pagpa- ngadto sa 29 nga naminyo mihagsa gikan, nganong nia ta dinhi, ug asa nganak ug pag-atiman sa mga anak gikan 59 porsyento niadtong 1960 ta paingon. Ang plano sa kaluwasan isip kabahin sa plano sa Dios ug usa ngadto sa 20 porsyento niadtong nagpasabut sa katuyoan sa pagla- ka sagradong katungdanan niadtong 2010.4 Ang tunga-tunga nga edad lang ug sa mga kondisyon sa mor- gihatagan sa oportunidad nga maka- nga magminyo pinakataas na karon talidad, lakip sa mga sugo sa Dios, himo niini. Mituo kita nga ang pinakasa kasaysayan: 26 sa mga babaye ang panginahanglan og Manluluwas, bahandi sa yuta ug sa langit mao ang ug hapit 29 sa mga lalaki.5 ug importanting tahas sa mortal ug atong mga anak ug atong kaliwatan. • Sa daghang nasud ug kultura mahangturong pamilya. Kon kita mga (1) ang tradisyunal nga pamilya Santos sa Ulahing mga Adlaw, nahata- III. nga gikasal ang inahan ug amahan gan niining kahibalo, dili mohimo sa Kay nakasabut man kita kabahin ug may mga anak nahimo na nga atong mga prayoridad nga uyon niini sa mahangturon nga tahas sa pamilya, eksepsyon kay sa patakaran, nga plano, namiligro kita nga nagser- nagsubo kita sa grabing pagkunhod sa (2) ang tinguha sa pagpanarbaho bisyo og laing mga dios. pagpanganak ug sa mga magminyo sa imbis kaminyoon ug manganak gi- Ang kahibalo sa plano sa Dios mga nasud sa Kasadpan kansang mga pili na sa kadaghanang mga batan- alang sa Iyang mga anak naghatag sa kultura sa kasaysayan mga Kristiyano ong babaye, ug (3) ang tahas ug mga miyembro og lahi nga panglan- ug Judeo. Ang kasaligang tinubdan gilantaw nga pagpanginahanglan taw sa kaminyoon ug pamilya. Kita mireport sa mosunod: sa mga amahan nagkakunhod. nailhan isip simbahan nga nagsentro sa pamilya. Ang atong teyolohiya nag- • Ang Estados Unidos na karon Taliwala niini nga makapabalaka sugod sa langitnong mga ginikanan, ang pinakaubos sa gidaghanon sa nga uso, nasayud kita nga ang plano ug ang atong pinakatinguha mao ang nahimugso nga mga bata sa tibuok sa Dios para sa tanan Niyang mga pagkab-ot sa mahangturong kahima- kasaysayan niini,2 ug daghang anak ug ang Dios nahigugma sa tanan yaan. Kita nasayud nga kini posible mga nasud sa European Union ug Niyang anak, bisan asa. 6 Ang unang lang diha sa relasyong pamilya. Nasa- ubang naglambo nga mga nasud, kapitulo sa Basahon ni Mormon mipa- yud ta nga ang kaminyoon sa usa ka ang gidaghanon sa nahimugso nga hayag nga ang “gahum, ug kaayo, ug

Nobyembre 2013 73 kalooy [sa Dios] mikatap sa tanan nga Ang gahum sa pagmugna og kina- uban basi sa ilang gituohan nga labing lumulupyo sa yuta” (1 Nephi 1:14). Sa buhi maoy pinakahimaya nga gahum maayo alang sa katilingban. unahan nga kapitulo nagpahayag nga sa Dios nga Iyang gihatag sa Iyang Ang atong kahibalo sa plano sa “siya mihatag [sa iyang kaluwasan] nga mga anak. Ang paggamit niini anaa sa Dios alang sa Iyang mga anak 7 nag- walay bayad alang sa tanan nga mga unang sugo sa Dios kang Adan ug Eva pasabut nganong nagsubo kita nga tawo” ug “ang tanan nga mga tawo (tan-awa sa Genesis 1:28), apan ang nagkadaghan ang natawo sa wala adunay kahigayunan ang usa sama ubang importante nga mga sugo giha- makasal—karon 41 porsyento na sa ngadto sa uban, ug walay usa nga gi- tag aron magdili sa sayop nga pag- Estados Unidos 8—ug ang gidaghanon did-an” (2 Nephi 26:27–28). Sa ingon, gamit niini (tan-awa sa Exodo 20:14; sa magtiayon nga nagpuyo-puyo ra ang kasulatan nagtudlo nga responsi- 1 Mga Taga-Tesalonica 4:3). Ang atong nagkadaghan sa milabayng katunga bilidad nato ang pagkamanggiloy-on paghatag og gibug-aton sa balaod sa sa siglo. Lima ka dekadang milabay, ug paghigugma sa tanang tawo (tan- kaputli gipasabut pinaagi sa atong gamay ra kaayong porsyento sa ka- awa sa 1 Mga Taga-Tesalonica 3:12; panabut sa katuyon sa atong gahum minyoon ang giunhan og puyo-puyo. 1 Juan 3:17; D&P 121:45). sa pagmugna sa tawo sa pagtuman sa Karon, 60 porsyento na ang nagpu- plano sa Dios. Kon wala makasal ang yo-puyo kay sa nagminyo.9 Ug kini IV. usa ka lalaki ug babaye, ang tanang gidawat na, ilabi na sa mga tin-edyer. Magmatinahuron sab kita sa reli- paggamit sa pagmugna og tawo sa Sa bag-ong survey nakita nga mga 50 hiyon sa tanang tawo, bisan niadtong bisan unsa nga ang-ang usa ka sala porsyento sa mga tin-edyer miingon nagkadaghan kinsa nangangkon ug supak sa plano sa Dios alang sa nga ang pagmabdos nga dili minyo nga dili motuo sa Dios. Nasayud kahimayaan sa Iyang mga anak. usa ka “maayong estilo sa kinabuhi.” 10 kita nga pinaagi sa hinatag sa Dios Ang importansya nga atong nga gahum sa pagpili, daghan ang gibutang diha sa balaod sa kaputli V. motuo nga sukwahi sa atoa, apan nagpasabut sa atong pasalig nianang Naay daghang politikal ug sosyal naglaum kita nga ang uban unta sumbanan sa kaminyoon nga nag- nga pagpamugos alang sa legal ug motahud sab sa atong relihiyusong sugod kang Adan ug Eva ug nagpa- mga kausaban sa polisiya sa pag- pagtuo ug makasabut nga ang atong dayon sa katuigan isip sumbanan sa establisar og mga kinaiya nga supak gituohan nagdala kanato sa lahi nga Dios alang sa pagmugna og tawo sa balaod sa Dios bahin sa sekswal mga pagpili ug kinaiya kay sa ilaha. tali sa Iyang mga anak nga lalaki ug nga moralidad ug supak sa mahangtu- Sama pananglit, mituo kita nga, isip babaye ug pag-amuma sa Iyang mga rong matang ug katuyoan sa kamin- importanting bahin sa Iyang plano sa anak. Bulahan lang, daghang tawo nga yoon ug pagmabdos. Kini nga mga kaluwasan, giestablisar sa Dios ang sakop sa ubang denominasyon o orga- pagpamugos nagtugot na sa pagminyo mahangturong sumbanan nga ang nisasyon miuyon kanato sa matang ug sa sama og sekso sa lain-laing estado pakighilawas alang lamang sa gikasal importansya sa kaminyoon, ang uban ug mga nasud. Ang ubang pagpamu- nga lalaki ug babaye. gibasi sa relihiyusong doktrina ug ang gos nakalibog sa sekso o nag-usab sa

Liahona kalainan tali sa lalaki ug babaye nga ug Manluluwas. Dili nato ipahimu- importante alang sa pagpatuman sa tang ang atong kasingkasing sa mga talagsaong plano sa Dios sa kalipay. butang sa kalibutan ug magtinguha Ang atong pagsabut sa plano sa sa pasidungog sa mga tawo (tan-awa Dios ug sa Iyang doktrina naghatag sa D&P 121:35) nga hikalimtan ang og mahangturong panglantaw nga mahangturong padulngan. Kita nga wala matugot kanato sa pagbaliwala nahibalo sa plano sa Dios alang sa niana nga kinaiya o sa pagpangataru- Iyang mga anak—kita nga mihimo sa ngan [justification] diha sa balaod nga pakigsaad nga moapil—dunay kla- nagtugot kanila. Ug, dli sama sa ubang rong responsibilidad. Dili nato usabon organisasyon nga mausab-usab ang ang atong importanting tinguha, sa ilang polisiya ug gani ilang doktrina, pag-angkon sa kinabuhing dayon.12 ang atong polisiya gihimo subay sa Kinahanglan dili nato kalimtan ang kamatuoran nga gipahayag sa Dios atong unang prayoridad—dili magba- nga dili mahimong usbon. ton og laing mga dios ug dili moala- Ang ika-dose nga artikulo sa gad sa ubang prayoridad una sa Dios hugot nga pagtuo nag-ingon nga nga Amahan ug Iyang Anak, atong kita nagtuo sa kamandoan ubos sa Manluluwas, si Jesukristo. sibil nga awtoridad ug “sa pagsunod, Unta tabangan ta sa Dios nga ma- pagtahud, ug sa paghupot sa balaod.” kasabut niini nga prayoridad ug ma- Apan ang balaod sa tawo dili makahi- sabtan sa uban samtang magpadayon mong moral sa gideklarar sa Dios nga kita sa maalamon ug mapinanggaong imoral. Ang pasalig alang sa kinatas- paagi, akong pag-ampo sa pangalan ni ang prayoridad—sa paghigugma ug Jesukristo, amen. ◼ pag-alagad sa Dios—nagkinahanglan MUBO NGA MGA SULAT nga atong sundon ang Iyang balaod 1. Tan-awa, alang sa pananglitan, Doktrina alang sa atong sumbanan sa kinaiya. ug mga Pakigsaad 124:84. 2. Tan-awa sa Joyce A. Martin ug uban pa, Sama pananglit, ubos gihapon kita sa “Births: Final Data for 2011,” National Vital balaang sugo sa dili pagpanapaw o Statistics Reports, vol. 62, nu. 1 (Hunyo 28, pakighilawas nga dili minyo bisan og 2013), 4; Gloria Goodale, “Behind a Looming Baby Bust,” Christian Science kana wala isipa nga krimen ubos sa Monitor Weekly, Peb. 4, 2013, 21, 23. balaod sa dapit nga atong gipuy-an. Thomas S. Monson magamit niini nga 3. Tan-awa sa Population Reference Bureau, Sa samang paagi, ang mga balaod nga sitwasyon. Niini nga komperensya “2012 World Population Data Sheet,” www.prb.org/Publications/Datasheets/ nagpa-legal sa “pagminyo sa sama og 27 ka tuig na, way lipud-lipod siyang 2012/world-population-data-sheet/ sekso” wala mag-usab sa balaod sa miingon: “Batunan nato ang kaisug data-sheet.aspx. Dios sa kaminyoon o sa mga Iyang sa pag-atubang sa giuyunan sa dag- 4. Tan-awa sa D’Vera Cohn ug uban pa, “Barely Half of U.S. Adults Are Married— mga sugo ug sa atong mga sumbanan han, kaisug alang sa baruganan. Ang a Record Low,” Pew Research Center, kabahin niini. Ubos gihapon kita sa kaisug, dili kompromiso, mopahiyom Social and Demographic Trends, Dec. 14, pagpakigsaad sa paghigugma sa Dios ang Dios isip pag-aprubar. Ang kaisug 2011, anaa sa www.pewsocialtrends.org/ 2011/12/14/barely-half-of-u-s-adults-are- ug pagsunod sa Iyang mga sugo ug mamahimong buhi ug madanihong married-a-record-low; “Rash Retreat from sa dili pagyukbo sa laing dios-dios ug hiyas kon tagdon kini dili lang isip Marriage,” Christian Science Monitor, mga prayoridad—bisan niadtong uso usa ka andam nga mamatay uban sa Ene. 2 ug 9, 2012, 34. 5. U.S. Census Bureau, “Estimated Median na sa atong panahon ug dapit. dungog, apan isip determinasyon sa Age at First Marriage, by Sex: 1890 kutob Sa paghimo niini, mahimong tinarung nga pagpakabuhi. Ang tala- Karon,” makita sa www.census.gov/ masaypan ta sa pagsabut, ug maaku- wan sa moral mao ang mahadlukon population/socdemo/hh-fam/ms2.xls. 6. Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “Tanang Tawo sahan kita nga dili patas, mag-antus sa paghimo sa gituohan niyang husto sa Tanang Dapit,” Liahona, Mayo 2006, sa deskriminisasyon, o mosugakod sa kay ang uban dili mouyon o siya 77–80. mga pagbatok sa atong gawasnong kataw-an. Hinumdumi nga ang tanang 7. Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “The Great Plan of Happiness,” Ensign, Nob. 1993, 72–75. pagsuporta sa relihiyon. Kon mao, tawo dunay kahadlok, apan kadtong 8. Tan-awa sa Martin, “Births: Final Data for kinahanglan natong hinumduman ang moatubang sa ilang kahadlok uban sa 2011,” 4. atong unang prayoridad—sa pag- dignidad may kaisug usab.” 11 9. Tan-awa sa The State of Our Unions: Marriage in America, 2012 (2012), 76. alagad sa Dios—ug, sama sa pioneer Mag-ampo kong dili nato tugutan 10. Tan-awa sa The State of Our Unions, 101, natong katigulangan, mohandos sa nga ang temporaryong mga hagit sa 102. personal natong mga kariton uban sa pagka-mortal nga makapahikalimot 11. Thomas S. Monson, “Courage Counts,” Ensign, Nob. 1986, 41. sama nila nga kusog. nato sa dakong sugo ug prayoridad 12. Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “Tinguha,” Usa ka pagtulun-an ni Presidente nga gihatag kanato sa atong Tiglalang Liahona, Mayo 2011, 42–45.

Nobyembre 2013 75 sa ilang kabtangan uban sa ilang mga anak. Ipadayon usab nila ang pagbayad ngadto ni Agnes. Kining nagkalisud nga biyuda ug ina han kinahanglang mohimo og lisud nga desisyon, apan wala siya mag-ukon- ukon bisan sa makadiyot. Paminawa ang mga pulong sa iyang apong ba- Ni Bonnie L. Oscarson baye, nga gisulat paglabay sa daghang Kinatibuk-ang Presidente sa Young Women katuigan: “Kon ang iyang gugma wala mopugos [kaniya] sa pagdumili, aduna siyay mas maayong rason—mibiyahe siya gikan sa Scotland ug nakaagi og mga kalisud ug mga pagsulay alang sa Magpakabig Kamo Ebanghelyo, ug wala siyay intensyon, kon mahimo, nga mawala ang iyang Ang tinuod nga pagkakabig mahitabo samtang kamo anak sa Simbahan.” 2 Ang adunahang pamilya migamit sa tanang mga rason, magpadayon sa pagtuman sa mga doktrina nga inyong ug si Isabelle mihilak ug mihangyo nahibaloan nga tinuod ug sa pagsunod sa mga sugo, nga tugutan, apan si Agnes wala ma- matag adlaw, matag bulan. tarug. Inyong mahunahuna, ang gibati sa 16 anyos nga si Isabelle nga daw ang iyang kinabuhi naguba. Si Isabelle Hoggan mao ang akong ga kaigsoonan, mapainubsa- sa grabeng pagpanggukod sa ilang apohan sa tuhod, ug ako labing ma- non kaayo nga kasinatian ang yutang natawhan, mibalhin sila Ame- pasalamaton alang sa pagpamatuod Mpagbarug niini nga pulpito rika uban sa ilang mga anak. Daghang ug konbiksyon nga nagdilaab diha diin ang daghan nga mga bayani sa katuigan ang milabay, nabiyuda si sa kasingkasing sa iyang inahan, nga akong kinabuhi mibarug. Buot kong Agnes nga may walo ka anak nga bu- wala motugot nga ibaylo ang pagka- ipakigbahin kaninyo ang pipila sa hion ug mitrabaho pag-ayo aron sila miyembro sa Simbahan sa iyang anak akong pagbati ug idirekta kini ilabi makakaon ug makasinina. Ang iyang nga babaye para sa kalibutanong mga na sa mga kabatan-onan. 12 anyos nga anak nga babaye, si Isa- saad. Karon, gatusan sa iyang kaliwa- Usa sa halangdong bayani sa belle, swerte nga nakakita og trabaho tan napanalangin og maayo sa pagka- Daang Tugon mao ang propetang- isip sulugoon sa usa ka adunahan, dili miyembro sa Simbahan nga mao ang manggugubat nga si Josue. Iyang LDS nga pamilya. mga manununod sa natisok nga hugot gidapit ang mga anak sa Israel, kinsa Mipuyo si Isabelle sa ilang dako nga pagtuo ug pagkakabig ni Agnes iyang gipangulohan: “Magpili kamo nga panimalay ug mitabang sa pag- sa ebanghelyo. niining adlawa kong kinsa ang inyong bantay sa ilang gagmay nga mga anak. Batan-ong mga higala, nagpuyo alagaron; . . .apan alang kanako ug Isip bayad sa iyang serbisyo, gamay kita sa makuyaw nga mga panahon, sa akong balay kami magaalagad nga suhol matag semana ang ihatag ug ang mga desisyon nga inyong sa Ginoo.” 1 Ang pahayag ni Josue ngadto sa iyang inahan. Sa wala ma- pagahimoon sa inadlaw, o gani inoras, nagpakita og tinuod nga pagkakabig dugay si Isabelle gidawat isip sakop sa adunay mahangturong mga sangpu- sa ebanghelyo. Alang kang Josue ug pamilya ug nakatagamtam og daghang tanan. Ang mga desisyon nga inyong kanatong tanan, ang pagkakabig sa sama nga pribelihiyo, sama sa mga gihimo sa inyong inadlaw nga kina- mga baruganan sa ebanghelyo mahi- leksyon sa sayaw, nindot nga mga buhi motino unsay mahitabo kaninyo tabo pinaagi sa matarung nga pagsu- sinina, ug pagtan-aw og teyatro. Kini sa kadugayan. Kon kamo wala pay nod sa mga baruganan sa ebanghelyo nga kahimtang nagpadayon sulod sa pagpamatuod ug konbiksyon nga ug magmatinud-anon sa atong mga upat ka tuig, hangtud ang pamilya nga migamot og lawom nga Ang Simbahan pakigsaad ngadto sa Ginoo. gitrabahoan ni Isabelle mibalhin sa ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing Buot kong mopakigbahin og is- laing estado. Napinangga kaayo nila mga Adlaw mao ang gingharian sa torya sa pagkakabig gikan sa kasay- si Isabelle nga ilang giduol ang iyang Dios dinhi sa yuta, karon ang panahon sayan sa akong pamilya nga usa sa inahan, si Agnes, ug nananghid nga sa pagbuhat sa angayng buhaton aron akong mga bayani. Siya mao si Agnes legal nilang sagupon siya. Misaad sila maangkon kanang konbiksyon. Ang Hoggan, ug siya ug ang iyang bana nga hatagan siya og maayong edukas- paglangan sa gikinahanglang paning- nagpamiyembro sa Simbahan didto yon, siguroon nga mamaayo ang iyang kamot aron maangkon kanang konbik- sa Scotland niadtong 1861. Nag-antus kaminyoon, ug himoong manununod syon makakuyaw sa inyong kalag.

76 Liahona Ang tinuod nga pagkakabig labaw Kasagaran kini nagpasabut nga dili ko pa kaysa pagbaton lang og kahibalo iapil sa mga party, ug panagsa ra kong sa mga baruganan sa ebanghelyo ug i-date. Ang paggamit og druga nahi- nagpasabut gani og labaw pa kay sa mong mas sagad sa mga batan-on, ug pagbaton og pagpamatuod niadtong ang mga kuyaw wala kaayo mahibaloi mga baruganan. Posible nga magba- sama karon. Daghan sa akong mga ton og pagpamatuod sa ebanghelyo kaedad sa kadugayan nag-antus og nga wala magsunod niini. Ang tinuod permanenting kadaut sa pagkayabag nga pagkakabig nagpasabut nga kita sa hunahuna o nagumon sa pagkaa- naglihok sa unsay atong gituhoan dik. Mapasalamaton ko nga natudloan ug nagtugot niini sa pagmugna og sa pagsunod sa Pulong sa Kaalam “dako nga kausaban dinhi kanamo, diha sa akong panimalay, ug naka- o dinhi sa among mga kasingkasing.” 3 angkon ko og lig-ong pagpamatuod Sa booklet nga Matinud-anon sa niana nga baruganan sa ebanghelyo Tinuhoan, atong nakat-unan nga ang samtang ako nagbansay og hugot nga “pagkakabig maoy usa ka proseso, dili pagtuo ug gisunod kini. Ang nindot usa ka panghitabo. [Kamo] nahimong nga pagbati nga akong gibati nag- kinabig isip resulta sa . . . matarung gagikan sa pagsunod sa tinuod nga nga mga paningkamot sa pagsunod sa baruganan sa ebanghelyo nga gidasig Manluluwas.” 4 Kini nagkinahanglan og sa Espiritu Santo nga kining baruga- panahon, paningkamot, ug buhat. Ang nan tinuod. Kana mao ang sinugdanan apohan sa akong apohan may lig-on sa tinuod nga pagkakabig. nga konbiksyon nga ang ebanghelyo Si Propeta Moroni, diha sa Basahon mas importante alang sa iyang mga ni Mormon, mitudlo, “Ako mopakita anak kaysa tanang ikatanyag sa kali- ngadto sa kalibutan nga ang hugot nga butan pinaagi sa katigayunan ug ka- pagtuo mao ang mga butang nga gila- haruhay tungod kay siya misakripisyo, pagpamatuod sa ikapulo. Kining sama uman ug dili makita; busa, ayaw pakig- milahutay, ug misunod sa ebanghelyo. nga sumbanan magamit ngadto sa lalis tungod kay kamo wala makakita, Siya nakabig pinaagi sa pagsunod sa tanang mga baruganan sa ebanghelyo, kay kamo dili makadawat og saksi mga baruganan sa ebanghelyo ug sa mabalaod man sa kaputli, sa baruga- hangtud human sa pagsulay sa inyong pagsakripisyo alang niini. nan sa hustong pagsinina, sa Pulong hugot nga pagtuo.” 6 Sa atong kalibutan Kinahanglan kitang mosinati sa Kaalam, o sa balaod sa puasa. diin ang diha-diha nga kalipay mao nianang sama nga proseso kon kita Buot kong makigbahin og usa ka ang gipaabut, kita kasagaran sad-an gustong makaangkon nianang sama ehemplo kon sa unsa nga paagi ang sa pagdahum og ganti nga wala nato nga pasalig. Ang Manluluwas mi- pagsunod sa baruganan nakatabang trabahoi. Nagtuo ko nga si Moroni tudlo, “Kon tuyuon ni bisan kinsa ang nato nga makabig nianang baruganan. nagsulti kanato nga kita kinahanglang pagbuhat sa kabubut-on sa Dios, nan, Usa ko ka batan-ong babaye sa mga motrabaho una ug magbansay og hu- iyang mahibaloan kon ang akong 1960’s ug mao ra ang LDS nga babaye got nga pagtuo pinaagi sa pagsunod sa gitudlo gikan ba sa Dios, o nagsulti sa akong high school. Kini panahon ebanghelyo, ug dayon kita makadawat ba lamang ako sa kinaugalingon kong sa kagubot nga gihulagway pinaagi sa og saksi nga kini tinuod. Ang tinuod pagbulut-an.” 5 Usahay bali ang atong pagsupak sa tradisyon sa pamatasan, nga pagkakabig mahitabo samtang buhaton. Pananglit, atong gamiton kini paggamit sa druga, ug mentalidad nga kamo magpadayon sa pagtuman sa nga paagi: Malipay kong nagsunod sa “bahala na”. Daghan sa akong kae- mga doktrina nga inyong nahibaloan balaod sa ikapulo, apan kinahanglan dad mga buotang tawo apan dali nga nga tinuod ug sa pagsunod sa mga ko unang mahibaloan nga kini tinuod. madani sa kaguliyang nining bag-ong sugo, matag adlaw, matag bulan. Tingali mag-ampo kita aron maka- moralidad, nga sa tinuoray mao ra ang Kini usa ka mahimayaong panahon angkon og pagpamatuod sa balaod sa daang imoralidad. Ang akong mga nga mahimong kabatan-onan diha sa ikapulo ug nanghinaut nga ang Ginoo ginikanan ug magtutudlo sa simbahan Simbahan. Kamo ang unang migamit mopanalangin kanato niana nga pag- misilsil kanako sa bili sa pagtagad sa sa kurikulum sa kabatan-onan nga pamatuod sa dili pa gayud kita maka- akong lawas nga may respeto, pag- Come, Follow Me, diin usa sa da- sulat diha sa resibo sa ikapulo. Kini baton og limpyo nga hunahuna, ug kong katuyoan niini mao ang inyong dili gayud mosalir. Ang Ginoo nagpa- labaw sa tanan, pagkat-on sa pagsalig pagkakabig ngadto sa ebanghelyo ni abut nga kita mopakita og hugot nga sa mga sugo sa Ginoo. Mihukom ko Jesukristo. Kini maayo nga hinum- pagtuo. Kinahanglan kanunay kitang sa paglikay sa mga sitwasyon nga ako duman nga bisan unsa kadasig ang mobayad og hingpit ug tinud-anay nasayud nga adunay alkohol ug sa inyong mga ginikanan ug mga lider nga ikapulo aron makaangkon og pagpalayo sa sigarilyo ug mga druga. sa kabatan-onan, “[kamo ang] adunay

Nobyembre 2013 77 sa Israel ngadto sa Dios. Atong mabasa sa Daang Tugon, “Ug ang Israel nag-alagad sa Ginoo sa tanang mga adlaw ni Josue.” 9 Ang usa ka tawo nga nakasinati og tinuod nga pagkakabig mosalig sa gahum sa Pag-ula ug makadawat og kaluwasan sa iyang kaugalingong kalag, dayon motabang pinaagi sa pag-impluwensya niadtong nakaila kaniya. Ang pagsunod sa ebanghelyo ug pagbarug sa balaang mga dapit dili sa kanunay sayon o komportable, apan mopamatuod ko nga angay kini. Ang Ginoo mitambag ni Emma Smith sa “[pag]salikway sa mga butang niini nga kalibutan, ug pangitaa ang mga butang nga maayo.” 10 Ako nagtuo nga dili nato mahunahuna kon unsa gyud kanindot kadtong “mga butang nga maayo” sa kalibutan! Magpamatuod ko nga kita adunay mahigugmaong Langitnong Amahan kansang dakong tinguha mao ang pagtabang ug pagpanalangin kanato sa atong mga paningkamot sa pagsunod sa ebanghelyo ug magpakabig. Klaro Niyang gipahayag nga ang Iyang focus ug buhat mao ang atong “pagka-imortal ug kinabuhi nga dayon.” 11 Nagtinguha Siya nga kita makabalik sa Iyang presensya. nag-una nga responsibilidad alang sa kamo nag-andam sa paghimo og mga Magpamatuod ako nga samtang kita [inyong] kaugalingong pagkakabig. pakigsaad diha sa templo, nagserbisyo nagsunod sa mga doktrina sa ebang- Walay usa nga makabig tungod [ka- og misyon, ug magtukod og inyong helyo ug naggamit niini matag adlaw, ninyo], ug walay usa nga makapugos pamilya sa umaabut. Samtang kamo kita makabig ug mahimong paagi sa [kaninyo] nga makabig.” 7 Ang pagka- nakabig, makabaton kamo og tinguha pagtuman sa daghang kaayohan sa kabig mahitabo kon kita magkugi sa sa pagpakigbahin sa uban unsay atong mga pamilya ug sa kalibutan. pag-ampo, pagtuon sa atong mga ka- inyong nakat-unan, ug motubo ang Hinaut mapanalanginan kitang tanan sulatan, pagsimba, ug pagpakatakus sa inyong kompyansa ug abilidad sa sa atong inadlaw nga mga paningka- pag-apil sa mga ordinansa sa templo. pagpamatuod ngadto sa uban nga mot sa pagkab-ut niana nga tumong Ang pagkakabig mahitabo samtang may konbiksyon ug gahum. Kini mao ang akong pag-ampo diha sa kita nagsunod sa matarung nga mga nga tinguha sa pagpakigbahin sa pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ baruganan nga atong nakat-unan sa ebanghelyo ngadto sa uban ug ang atong panimalay ug sa klase. Ang kompyansa sa pagpamatuod nga MUBO NGA MGA SULAT 1. Josue 24:15. pagkakabig mahitabo samtang kita may kaisug mao ang natural nga mga 2. Fuschia Stringham, “Sketch of the Life of nagpuyo og putli ug mahiyasong mga resulta sa tinuoray nga pagkakabig. Isabelle Hunter Hoggan Stringham” (wala kinabuhi ug nagtagamtam sa pakig- Ang Manluluwas mitudlo ni Pedro, mamantala nga personal nga kasaysayan, 1934), 4. uban sa Espiritu Santo. Ang pagkaka- “Sa mahibalik na ikaw kanako, 3. Mosiah 5:2. big mahitabo samtang kita nakasabut lig-una ang imong mga igsoon.” 8 4. Matinud-anon sa Tinuhoan: Usa Ka sa Pag-ula ni Jesukristo, miila Kaniya Kahinumdom mo ni Josue, ang Pakisayran sa Ebanghelyo (2004), 139. 5. Juan 7:17. isip atong Manluluwas ug Manunubos, propetang-manggugubat? Wala la- 6. Ether 12:6. ug nagtugot sa Pag-ula nga motandog mang siya makabig sa iyang kaugali- 7. Matinud-anon sa Tinuhoan, 141. sa atong mga kinabuhi. ngon, apan siya mitrabaho sa walay 8. Lucas 22:32. 9. Josue 24:31. Ang inyong personal nga pagka- kakapoy hangtud sa katapusan sa 10. Doktrina ug mga Pakigsaad 25:10. kabig makatabang ninyo samtang iyang kinabuhi sa pagdala sa anak 11. Moises 1:39.

78 Liahona sa gitudlo sa karaang propeta diha sa Basahon ni Mormon nga si Samuel, “Kamo gawasnon; kamo gitugutan pagbuhat; pagbuhat alang sa inyong mga kaugalingon; kay tan-awa, ang Dios naghatag kaninyo sa kasayuran ug siya naghimo kaninyo nga mga gawasnon.” 2 Ni Elder Richard J. Maynes Ang Langitnong Amahan nakasa- Sa Kapangulohan sa Seventy but usab nga sa mortalidad dili kita kanunay mopili sa husto o matarung. Tungod kay kita dili hingpit ug masayop, nagkinahanglan kita og tabang aron makabalik sa Iyang presensya. Ang Kalig-on sa Ang gikinahanglang tabang anaa sa mga pagtulun-an, ehemplo ug sa maulaong sakripisyo ni Jesukristo. Ang Paglahutay maulaong sakripisyo sa Manluluwas nakapaposible sa atong umaabut nga kaluwasan ug kahimayaan pinaagi Ang atong abilidad sa paglahutay sa pagkamatarung may sa baruganan sa paghinulsol. Kon direkta nga kalabutan sa kalig-on sa atong pagpamatuod tinuod ug sinsero kitang maghinulsol, ug sa kalawmon sa atong pagkakabig. ang Pag-ula makatabang nato nga malimpyo, mausab atong kinaiya, ug malampusong makalahutay sa atong mga hagit. atag buntag sa atong pag- Usa ka hugna sa kinabuhi ni Ang paglahutay usa ka importan- mata, moatubang kita og Propeta Joseph Smith naghulagway ting baruganan diha sa doktrina ni M bag-ong adlaw nga puno sa niini nga baruganan. Ang Propeta ug Jesukristo. Importante kini kay ang mga hagit sa kinabuhi. Kini manag- ubang kaubanan gibilanggo sa Liberty, kalidad sa atong mahangturon kaug- lahi nga matang sa hagit: pisikal nga Missouri, sulod sa pipila ka bulan. maon ipahiangay sa atong abilidad sa mga hagit, problema sa pinansyal, Samtang nag-antus sa bilanggoan, si paglahutay diha sa pagkamatarung. kalisud sa relasyon, emosyonal nga- Propeta Joseph nangamuyo sa Ginoo Sa 2 Nephi 31 si propeta Nephi pagsulay, ug gani nagduhaduha sa nga unta ang mga Santos mahupay nagtudlo kanato nga human atong pagtuo. gikan sa ilang mga giantus. Ang Ginoo madawat ang samang makaluwas nga Daghan sa mga hagit nga atong mitubag pinaagi sa pagtudlo kang Pro- ordinansa sa bunyag nga nadawat ni giatubang sa kinabuhi masulbad ug peta Joseph, ug natong tanan, nga ang Jesukristo ug dayon modawat sa gasa mabuntog; apan, ang uban lisud sab- mga hagit nga atong giatubang, kon sa Espiritu Santo, kita gayud “magbu- ton ug imposibleng buntugon ug mag- makalahutay ta, alang gyud sa atong sog sa pulong ni Kristo ug molahutay pabilin hangtud nga kita motaliwan kaayohan. Kini ang tubag sa Ginoo sa hangtud sa katapusan, [ug dayon] tan- ngadto sa sunod kinabuhi. Samtang pangamuyo ni Joseph: awa, sa ingon miingon ang Amahan: kita temporaryong nakalahutay sa mga “Akong anak, kalinaw nganha sa [Kita] makabaton og kinabuhi nga hagit nga atong masulbad ug samtang imong kalag; ug ang imong kalisdanan dayon.” 3 kita nagpadayon sa paglahutay sa mga ug ang imong mga kasakitan sulod Busa, aron makadawat sa pi- hagit nga dili nato masulbad, impor- lamang sa mubo nga higayon; nakamahinungdanon sa tanang tanting hinumduman nga ang espiritu- “Ug unya, kon ikaw molahutay panalangin sa atong Langitnong hanong kalig-on nga atong napalambo pag-ayo, ang Dios mobayaw kanimo Amahan, nga mao ang kinabuhing makatabang nato nga makalahutay sa sa kahitas-an.” 1 dayon, kompletuhon gayud nato ang mga hagit sa kinabuhi. Ang Langitnong Amahan miorga- tukmang ordinansa ug dayon mag- Mga kaigsoonan, kita dunay nisar sa atong panaw sa kinabuhi nga padayon sa paghupot sa kaubanang mahigugmaong Langitnong Amahan mahimong pagsulay sa atong kinaiya. mga pakigsaad. Sa laing pagkasulti, kinsa midesinyo sa atong yutan-ong Kita makasinati sa maayo ug dautang kinahanglang magmalampuson kita pagpakabuhi aron sa tinagsa kita mga impluwensya ug dayon giha- sa paglahutay. makakat-on sa gikinahanglan natong tagan sa moral nga kabubut-on sa Ang atong abilidad sa paglahu- mga leksyon aron mokwalipay sa ki- pagpili sa atong kaugalingon kon asa tay sa pagkamatarung may direkta nabuhing dayon sa Iyang presensya. nga dalan ang atong subayon. Sigon nga kalabutan sa kalig-on sa atong

Nobyembre 2013 79 komperensya sa telebisyon. Kinahang- lang magtuon kita ug magkat-on sa mga sukaranang baruganan sa ebanghelyo ni Jesukristo, ug dayon buhaton nato ang tanan aron sundon kini. Sa ingon niini nga paagi kita mahimong disipulo ni Jesukristo, ug sa kana nga paagi kita makabaton og molahutay nga pagpamatuod. Kon may mga kalisdanan kita sa kinabuhi ug atong tinguha ang pagsunod sa mga kinaiya ni Jesu- kristo, importante ang espirituhanong pagkaandam. Ang espirituhanong pagkaandam nagpasabut nga atong napalambo ang espirituhanong pagpamatuod ug sa kalawmon sa ang makadagan subay sa bati nga kalagsik—malig-on ang atong pagka- atong pagkakabig. Kon lig-on ang dalan apan sa pagbulhot samtang espirituhanon. Lig-on ang atong atong pagpamatuod ug tinuoray nagkaduol na sa finish line. pagka-espirituhanon nga kita kanunay kitang nakabig sa ebanghelyo ni Jesu- Aron malampusong makadula og mopili sa matarung. Dili kita matarug kristo, ang atong mga pagpili dasigon basketball, kinahanglang kondisyon sa atong tinguha ug katakus sa pagsu- pinaagi sa Espiritu Santo, magsentro inyong lawas. Ang pagkakondisyon nod sa ebanghelyo. Sigon sa giingon kini kang Kristo, ug magsuporta sa sa lawas makab-ot pinaagi sa paning- sa usa wala mailhi ang tigsulat, “Kina- atong tinguha nga makalahutay sa kamot, ug kana mao ang dedikas- hanglang mahimo kang usa ka bato pagkamatarung. Kon huyang ang yon, determinasyon, ug disiplina sa nga dili mabanlas sa sapa.” atong pagpamatuod ug mabaw ra ang kaugalingon. Ang espirituhanong Kay nag-atubang kita og mga pagkakabig, mas dako ang risgo nga paglahutay makuha usab sa paning- hagit matag adlaw, importante nga kita malingla sa sayop nga mga tradis- kamot. Sama nga paningkamot: dedi- palamboon matag adlaw ang atong yon sa kalibutan sa paghimo og sayop kasyon, determinasyon, ug disiplina espirituhanong kalagsik. Kon atong nga mga pagpili. sa kaugalingon. mapalambo ang espirituhanong ka- Mopaambit ko og kasinatian nga Ang pagpamatuod, sama sa inyong lagsik, ang sayop nga mga tradisyon naghulagway sa paningkamot alang sa lawas, kinahanglan nga lig-unon sa kalibutan, ingon man ang atong pisikal nga paglahutay ug dayon ikum- kon gusto ninyo nga molahutay kini. inadlaw nga mga hagit, dili kaayo para kini sa paningkamot alang sa Unsaon nato pagpalig-on sa atong makaapekto sa atong abilidad aron espirituhanong paglahutay. Sa akong pagpamatuod? Dili nato makondis- makalahutay sa pagkamatarung. pag-uli gikan sa misyon, may oportuni- yon atong lawas para sa basketball Ang talagsaong ehemplo sa es- dad ko nga modula og basketball ubos pinaagi lang sa pagtan-aw og basket- pirituhanong kalagsik naggikan sa sa tinahud nga coach ug tigsulat sa ball sa telebisyon. Sa ingon, dili nato kaugalingong kasaysayan sa pamilya. usa ka kolehiyo sa California. Seryuso malig-on atong pagpamatuod pinaagi Tali sa daghang sugilanon gikan sa kaayo kini nga coach sa kakondisyon sa pagtan-aw lang sa kinatibuk-ang atong katigulangan, makakita kita og sa lawas sa mga player sa dili pa magsugod ang season sa basketball. Usa sa training nga iyang ipahimo kanamo sa dili pa mi makahikap sa bola atol sa praktis mao ang pagpadagan namo sa bati nga agianan libut sa kabungtu- ran sa eskwelahan sa usa ka piho ug kusog kaayo nga dagan. Nahinumdom ko sa pinakauna gyud nakong pagdagan niining bati nga agianan sa bag-o pa lang kong nauli sa misyon: Abi nako og mamatay na ko. Mikabat og duha ka semana nga grabeng pagbansay aron makuha namo ang oras nga gitakda sa coach. Talagsaong ang pamati nga dili lang Si Joseph Watson Maynes (tuo) uban sa iyang kompanyon, Gilpin S. Woolley.

80 Liahona mga ehemplo bahin sa positibong mga kinaiya sa paglahutay. Usa ka sugilanon gikan sa akong kasaysayan sa pamilya naghulagway niini nga baruganan. Ang akong apohan sa tuhod si Joseph Watson Maynes natawo niadtong 1856 sa Hull, Yorkshire, England. Mipasakop ang iyang pamilya sa Simbahan didto sa England ug dayon milalin sila sa Siyudad sa Salt Lake. Naminyo siya kang Emily Keep niadtong 1883, ug nahimong ginikanan sa walo ka anak. Si Joseph nagmisyon og full-time niadtong Hunyo sa 1910, nag-edad siya og 53. Uban sa suporta sa iyang asawa ug walo ka anak, Kini nga sugilanon sa pamilya nag- nato ang kalinaw ug kalig-on aron mibalik siya sa iyang yutang natawhan dasig kanako sa paghimo sa akong makalahutay sa bisan unsang hagit sa England aron mag-misyon. pinakamaayo sa pagsunod sa ehem- nga atong sagubangon. Human sa matinuorong pagser- plo sa paglahutay ug espirituhanong Busa bisan unsang hagit ang anaa bisyo mga hapit duha na ka tuig, kalagsik nga gipakita sa akong apo- sa matag buntag sa inyong pagmata, nagbiseklita siya uban sa iyang kom- han sa tuhod. Nadasig usab ako sa hinumdumi—uban sa espirituhanong panyon alang sa Sunday School sa hugot nga pagtuo sa iyang asawa, si kalig-on nga inyong mapalambo, inu- Gloucester, England, dihang mibuto Emily, kansang kinabuhi may dakong banan sa tabang sa Ginoo, sa tumoy ang ligid. Nanaog siya sa biseklita aron palas-anon human sa pagkamatay sa lumba inyong matagamtam ang susihon ang guba. Dihang nakita niya ni Joseph. Lig-on ang iyang pagpa- pagsalig sama sa gipahayag ni nga grabe ang guba ug dugay ayuhon, matuod ug hingpit ang iyang pag- Apostol Pablo nga: gipauna niya ang iyang kompnayon kakabig samtang nagkinabuhi siya “Kay ako karon igaula na ingon ug pasugdan ang Sunday service ug nga nagmatinud-anon sa tinuohan nga halad, ang panahon sa akong siya mosunod ra dayon. Pagkahuman samtang nag-inusara niyang gipadako paggikan miabut na. pa lang niya og sulti niini, nakuyapan ang walo niya ka anak. “Gibugno ko na ang maayong pa- siya. Diha dayon namatay siya tungod Miingon si Apostol Pablo, “Iwakli kigbugnoay, natapos ko na ang akong sa atake sa kasingkasing. ta ang tanang kabug-at ug ang sala pagdalagan sa lumba, gikabantayan Si Joseph Watson Maynes wala na nga nagapiit paglikos kanato, ug ko ang pagtuo: makakita pag-usab sa iyang asawa dalaganon ta nga malahutayon ang “Sukad karon dunay ginatagana ug walo ka anak niini nga kinabuhi. lumba nga atong ginaapilan.” 5 Ang alang kanako nga purongpurong sa Gidala og balik sa Siyudad sa Salt lumba nga atong giapilan dinhi sa pagkamatarung, nga niadto unyang Lake ang iyang lawas ug gipahigayon yuta mao ang lumba sa paglahutay adlawa iganti kanako sa Ginoo, ang ang funeral service didto sa karaang nga puno sa mga babag. Ang mga matarung nga maghuhukom.” 6 Assembly Hall sa Waterloo. Usa ka babag niini nga lumba mao ang mga Mopamatuod ko kaninyo ug mopahayag sa iyang funeral service ang hagit nga atubangon sa atong pagsaksi sa reyalidad sa mahigugmaong gipamulong ni Elder Anthony W. Ivins mata matag buntag. Ania kita sa yuta Langitnong Amahan ug sa Iyang dako sa Korum sa Napulog Duha ka mga arong moapil sa lumba, paggamit ug mahangturong plano sa kalipay, Apostoles nga nagtudlo kanato sa im- sa atong moral nga kabubut-on, ug nga nagdala kanato dinhi sa kalibutan portante nga leksyon kabahin sa kina- sa pagpili tali sa husto ug sa sayop. ning panahona. Unta ang Espiritu buhi, kamatayon, ug paglahutay: “Kini Aron may dungog ug malampusong sa Ginoo modasig kanatong tanan ang gitanyag sa ebanghelyo kanato— makahuman sa lumba ug makaba- aron mapalambo diha kanato ang dili pagka-immune sa kamatayon, lik sa atong Langitnong Amahan, kalig-on sa paglahutay. Sa pangalan apan kadaugan batok niini pinaagi kinahanglang bayaran nato kini ni Jesukristo, amen. ◼ sa atong paglaum sa mahimayaong og dedikasyon, determinasyon, ug MUBO NGA MGA SULAT pagkabanhaw. . . . Nahitabo kini kang disiplina sa kaugalingon. Kinahang- 1. Doktrina ug mga Pakigsaad 121:7–8. [ Joseph Maynes]. . . . Makahimuot, lang maglig-on kita sa espiritwal. 2. Helaman 14:30. 3. 2 Nephi 31:20. ug makatagbaw ug makalipay nga Kinahanglan atong palamboon ang 4. Anthony W. Ivins, pakigpulong atol sa mahibalo nga ang mga tawo mohalad espirituhanong kalagsik. Atong giki- funeral service alang kang Richard Watson sa ilang kinabuhi sa pagkamatarung, nahanglan ang lig-ong pagpamatuod Maynes (personal nga rekord sa pamilyang Maynes). diha sa pagtuo, nagmatinud-anon sa nga moresulta sa tinuod nga pagka- 5. Mga Hebreohanon 12:1. tinuohan.” 4 kabig, ug sa katapusan makaplagan 6. 2 Timoteo 4:6–8.

Nobyembre 2013 81 mga pamilya.6 Kana nga panginahanglan daw igo na aron mahatagan og konsiderasyon nga dili tumanon ilang pakigsaad.7 Ang ilang maalamon nga lider sa priesthood, si Helaman, nasayud nga ang dili pagtuman sa pakigsaad sa Ginoo dili gayud makatarunganon. Ni Elder Richard G. Scott Mitanyag siya og dinasig nga kapi- Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles lian. Gipahinumduman niya sila nga ang ilang anak nga mga lalaki walay tulubagon sa sama nga sala ug busa dili kinahanglan nga mohimo sa sama nga pakigsaad.8 Bisan tuod ang anak Personal nga Kalig-on nga mga lalaki batan-on pa kaayo, sila lig-on sa pisikal ug, labaw sa tanan, sila mahiyason ug putli. Ang pinaagi sa Pag-ula ni anak nga mga lalaki nalig-on tungod sa hugot nga pagtuo sa ilang mga inahan.9 Ubos sa mando sa ilang lider nga propeta, kining batan-ong mga Jesukristo lalaki mipuli sa ilang mga amahan aron panalipdan ang ilang mga pa- Pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo, matag usa nato malimpyo milya ug panimalay.10 ug ang kabug-at tungod sa atong pagsupak mawala. Ang mga panghitabo kalabut niining importante nga desisyon nagpakita kon sa unsang paagi nga ang Pag-ula ni Jesukristo nagdala og personal nga kalig-on sa kinabuhi sa ag-ohay lang nalipay ko nga Wala madugay, daghan sa ilang mga anak sa Dios. Hunahunaa ang nahimamat ang nindot kaayong wala makabig nga mga kaigsoonan gibati niadto nga mga amahan. Unsa Bgrupo sa mga batan-on gikan sa ang misulong nila ug misugod sa kaha ang ilang gibati nga ang ilang estado sa Idaho. Usa ka mahiyason pagpatay kanila. Ang matinud-anon masinupakong binuhatan kaniadto nga babaye nangutana nako kon unsa na karon nga katawhan mipili nga nakapugong nila sa pagpanalipod para nako ang labing importante nga magpakamatay kaysa morisgo sa ilang sa ilang asawa ug mga anak nianang butang nga angay nilang buhaton sa espirituhanong kinabuhi pinaagi sa panahon nga kini gikinahanglan? ilang kinabuhi karon. Misugyot ko nga paggamit sa hinagiban. Ang ilang Personal nga nasayud sa kakuyaw kat-unan nila ang pag-ila sa gahum sa matarung nga ehemplo nakatabang nga atubangon sa ilang mga anak, Pag-ula ni Jesukristo sa ilang kinabuhi. nga mas midaghan pa ang nakabig tingali naghilak sila sa tago. Ang mga Karon akong ipasabut ang usa ka ug milabay sa ilang mga hinagiban.3 amahan, dili mga anak, ang mana- aspeto niana nga gahum, nga mao ang Pinaagi ni Ammon, ang Ginoo lipod unta sa ilang mga pamilya! 11 personal nga kalig-on nga atong ma- migiya nila nga makakaplag og ka- Hilabihan tingali ang ilang kaguol. dawat pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo. dangpan taliwala sa mga Nephite, ug Nganong ang ilang dinasig nga Sa Basahon ni Mormon atong nailhan sila isip katawhan ni Ammon.4 lider sa priesthood nahadlok sa ilang mabasa si Ammon ug iyang kaigso- Ang mga Nephite nanalipod nila sa gihunahuna nga gamiton og balik ang onan nga nagtudlo sa ebanghelyo ni daghang katuigan, apan sa wala ma- ilang mga hinagiban, “basin unya . . . Jesukristo ngadto sa mga tawo nga dugay ang mga sundalo nga Nephite mapildi ang ilang mga kalag”? 12 Ang “usa ka luog ug magahi ug usa ka ma- nagkadiyutay, ug nagkinahanglan Ginoo nag-ingon, “Tan-awa, siya kinsa bangis nga mga katawhan.” 1 Daghan gayud og dugang mga sundalo.5 naghinulsol sa iyang mga sala, ang sa mga tawo ang nakabig ug mipili Ang katawhan ni Ammon anaa sa mao gipasaylo, ug Ako, ang Ginoo, nga isalikway ang ilang makasasala usa ka lisud nga panahon sa ilang dili na mahinumdom kanila.” 13 Kining nga kinaiya. Hilabihan ka hingpit ang espirituhanong kinabuhi. Nagmatinud- matinud-anong mga amahan dugay ilang pagkakabig nga ilang gilubong anon sila sa ilang pakigsaad nga dili na nga naghinulsol sa ilang mga sala ang ilang mga hinagiban ug nakigsaad na mogamit og mga hinagiban. Apan ug nalimpyohan pinaagi sa Pag-ula ni sa Ginoo nga dili na nila kini gamiton nakasabut sila nga ang mga amahan Jesukristo, nganong gitambagan sila pag-usab.2 responsable sa pagpanalipod sa ilang nga dili manalipod sa ilang pamilya?

82 Liahona Mahinungdanon kini nga kamatuo- troso diha sa sulod nga dapit sa kanal; natudloan og sayop nga mga tradis- ran nga pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo ug sila milabay og yuta gikan sa kanal yon sa ilang mga ginikanan, apan kita malimpyohan. Kita mahimong simpig sa koral nga mga troso . . . ang tanang anak sa Amahan mianhi mahiyason ug putli. Apan, usahay ang hangtud nga sila nakalibut sa dak- sa pagka-mortal nga may Kahayag ni atong sayop nga mga pagpili ma- bayan . . . og lig-on nga paril sa mga Kristo. Bisan unsa pa ang hinungdan kamugna og sangputanan nga mo- troso ug mga yuta, ngadto sa nag- sa ilang makasasala nga binuhatan, lungtad og taas nga panahon. Usa sa hingapin nga gitas-on.” 14 Si Kapitan ang epekto mao ang paglambo sa importante nga lakang aron makom- Moroni nakasabut sa kaimportante sa espirituhanong kahuyang nga maoy pleto ang paghinulsol mao ang pag- pagpalig-on sa huyang nga mga dapit gamiton ni Satanas. antus sa mga sangputanan sa atong aron kini malig-on.15 Maayo na lang, kay natudloan mga sala kaniadto nga molungtad og Kining Ammonite nga mga amahan sila sa ebanghelyo, naghinulsol, mubo ug taas nga panahon. Ang ilang susama gayud. Nagkinahanglan sila og ug pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo mga pagpili kaniadto nakapasinati mas taas ug halapad nga pagpalig-on nahimong mas lig-on sa espirituha- niining Ammonite nga mga amahan sa tali sa ilang matinud-anong kinabuhi non kay sa mga paglingla ni Satanas. kalibutanong kahinam nga mahimong ug sa dili matarung nga binuhatan Posibleng wala sila mobati sa tin- makamugna na usab nila og kahuyang kaniadto. Ang ilang mga anak, kinsa tasyon nga mobalik sa ilang ngil-ad nga maoy gamiton ni Satanas. napanalanginan sa matarung nga mga nga kagahapon, apan sa pagsunod Si Satanas mosulay sa paggamit tradisyon, dili huyang sa ingon nga sa ilang lider nga propeta, wala sila sa atong panumduman sa nangaging mga tintasyon. Napanalipdan nila ang mohatag og higayon ni Satanas nga mga sala aron pagdani nato. Kina- ilang pamilya nga wala mabutang sa “[motikas] sa ilang mga kalag, ug hanglang magbantay kita aron mali- kakuyaw ang ilang espirituhanong [modala] kanila nga mabinantayon kayan ang iyang mga paglingla. Ingon kaayohan. paingon sa impyerno.” 18 Ang Pag-ula niana ang sitwasyon sa matinud- Ang nindot nga balita alang sa sa Manluluwas wala lang molimpyo anong Ammonite nga mga amahan. tanang nagtinguha nga malikay sa sa ilang sala, apan tungod sa ilang Bisan human sa katuigan sa ilang mga sangputanan sa sayop nga mga kamasulundon sa tambag sa ilang matinud-anong pagpakabuhi, kina- pagpili kaniadto mao nga lahi ang lider sa priesthood, ang Manluluwas hanglan gayud nga ilang panalipdan pagtan-aw sa Ginoo sa mga kahuyang nakapanalipod nila sa ilang kahu- ang ilang kaugalingon sa espirituha- kay sa pagsupak. Samtang ang Ginoo yang ug milig-on nila. Ang ilang nong paagi nga matintal sa paghinum- mipasidaan nga ang wala mahinulsuli mapainubsanon, tibuok kinabuhi nga dom sa nangaging mga sala. nga pagsupak magdala og silot,16 kon pasalig sa pagsalikway sa ilang sala Tali sa daghang mga gubat, si Ka- ang Ginoo maghisgut bahin sa mga mas nakatabang sa pagpanalipod sa pitan Moroni mimando sa pagpalig-on kahuyang, kanunay inubanan kini sa ilang pamilya kay sa bisan unsa nga sa labing huyang nga mga siyudad. kalooy.17 ilang mahimo sa panggubatan. Ang “Ug siya misugo nga sila kinahanglan Sigurado, dunay konsiderasyon ilang pagtugyan wala mohikaw nila motukod og usa ka koral nga mga nga ang Ammonite nga mga amahan sa mga panalangin. Nakapalig-on kini kanila ug nakapanalangin nila ug sa umaabut nga mga henerasyon. Ang katapusan sa istorya nagpakita kon sa unsang paagi ang kalooy sa Ginoo mihimo nga ang “mahuyang nga mga butang nga mahimo nga malig-on.” 19 Kining matinud-anong mga amahan mipadala sa ilang mga anak ubos sa pagdumala ni Helaman. Bisan kon ang mga anak nakig-away sa grabe nga gubat diin ang tanan mahimong nangaangol, walay usa namatay.20 Ang batan-ong mga lalaki nahimong kalig-on sa naluya nga Nephite nga mga sundalo. Sila matinud- anon ug mas lig-on sa espirituhanon dihang mipauli na sila. Ang ilang pamilya napanalanginan, napanalipdan, ug nalig-on.21 Sa atong panahon, daghang mga nagtuon sa Basahon ni Mormon ang nalamdagan tungod sa

Nobyembre 2013 83 pamilya. Himoang pinakaprayori- dad ang espirituhanong paglambo sa inyong kapikas ug mga anak. Maghunahuna sa mga butang nga inyong mahimo sa pagtabang sa matag usa. Ihatag sa walay pagpanagana ang inyong panahon ug pagtagad.

Sa matag usa niining mga sugyot, dunay komon nga tema: pun-a ang inyong kinabuhi sa pagserbisyo sa uban. Kon kamo magawagtang sa inyong kinabuhi sa pagserbisyo sa mga anak sa Amahan sa Langit,23 ang tintasyon ni Satanas mawagtangan og gahum diha sa inyong kinabuhi. Tungod kay ang inyong Amahan sa Langit nahigugma gayud kaninyo, ang Pag-ula ni Jesukristo ang naghimo ehemplo niining putli ug matarung ka silot. Kini ang dalan nga puno sa nianang kalig-on nga posible. Dili ba nga mga anak. paglaum ngadto sa mas mahimayaong kini nindot? Daghan ninyo ang mibati Matag usa nato dunay higayon sa umaabut. og kabug-at tungod sa sayop nga mga atong kinabuhi nga nakahimo kita og Ang Amahan sa Langit mihatag pagpili, ug matag usa ninyo makabati sayop nga mga pagpili. Kitang tanan kanato og mga himan nga makata- sa gahum sa pagpasaylo, kalooy, ug nagkinahanglan gayud sa matubsa- bang sa pagtukod og mga pagpalig-on kalig-on sa Ginoo. Gibati ko kini, ug nong gahum sa Pag-ula ni Jesukristo. tali sa atong kahuyang ug kamatinud- ako mopamatuod nga maangkon kini Kitang tanan kinahanglang maghi- anon. Ikonsiderar ang mosunod nga sa matag usa kaninyo, sa pangalan ni nulsol sa bisan unsa nga pagsupak. mga sugyot: Jesukristo, amen. ◼ “Kay Ako ang Ginoo dili makatan-aw MUBO NGA MGA SULAT diha sa sala uban sa labing gamay nga • Paghimo og mga pakigsaad ug 1. Alma 17:14; tan-awa usab sa Alma 17–27. matang sa pagtugot.” 22 Dili gyud kay dawata ang mga ordinansa alang sa 2. Tan-awa sa Alma 23:4–7; 24:5–19. nasayud Siya kon unsa ang buhaton inyong kaugalingon. Dayon buhata 3. Tan-awa sa Alma 24:20–27. 4. Tan-awa sa Alma 27. nga mahimong sama Kaniya. sa hinay-hinay ug sa kanunay ang 5. Tan-awa sa Alma 53:8–9; 56:10–17. Daghan nato ang mitugot sa pagpahigayon sa mga ordinansa 6. Tan-awa sa “Ang Pamilya: Usa ka Pamaha- kahuyang nga molambo diha sa sa templo alang sa inyong mga yag ngadto sa Kalibutan,” Liahona, Nob. 2010, 129. atong kinaiya. Pinaagi sa Pag-ula ni katigulangan. 7. Tan-awa sa Alma 53:10–13. Jesukristo, kita, sama sa mga Ammo- • Ipakigbahin ang ebanghelyo 8. Tan-awa sa Alma 53:14–16. nite, makatukod og espirituhanong ngadto sa dili miyembro o dili 9. Tan-awa sa Alma 56:48. 10. Tan-awa sa Alma 53:17–22; 56:3–10, 30–57. paglig-on tali sa atong kaugalingon ug kaayo aktibo nga mga sakop sa pa- 11. Tan-awa sa Liahona, Nob. 2010, 129. sa nangaging mga kasaypanan nga ga- milya o mga higala. Ang pagpakig- 12. Alma 53:15. miton ni Satanas. Ang espirituhanong bahin niining kamatuoran magdala 13. Doktrina ug mga Pakigsaad 58:42. 14. Alma 53:4. proteksyon nga gitukod sa Ammonite og nabag-o nga kadasig sa inyong 15. Tan-awa sa Ether 12:27. nga mga amahan nakapanalangin ug kinabuhi. 16. Tan-awa sa 1 Samuel 12:15; Isaias 1:20; nakapalig-on sa ilang mga kaugali- • Matinud-anong moserbisyo sa 1 Nephi 2:23; Mosiah 15:26; Alma 9:24; Doktrina ug mga Pakigsaad 76:25; ngon, pamilya, nasud, ug sa umaabut tanang calling sa Simbahan, ilabi na Moises 4:3. nga mga henerasyon. Mahitabo usab sa home teaching ug visiting teach 17. Tan-awa sa Mga Proverbio 28:13; 1 Mga kini kanato. ing. Dili mobisita lang. Kondili, Taga-Corinto 2:3; 15:43; 2 Mga Taga- Corinto 13:4; Santiago 3:17; 2 Nephi 3:13; Unsaon nato pagtukod kining tabangi ang matag indibidwal nga Jacob 4:7; Alma 34:17; 3 Nephi 22:8; Ether mahangturong mga paglig-on? Ang sakop sa pamilya. Ila-ilaha sila og 12:26–28; Doktrina ug mga Pakigsaad unang lakang mao ang sinsero, tinud- maayo. Magmahimong tinuod nga 24:11; 35:17; 38:14; 62:1. 18. 2 Nephi 28:21. anay, ug kompleto nga paghinulsol. higala. Pinaagi sa buhat sa kama- 19. Ether 12:27. Pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo, matag bination, ipakita nila kon unsa ka 20. Tan-awa sa Alma 57:25; 58:39. usa nato malimpyo ug ang kabug-at dako ang inyong pagmahal nila. 21. Tan-awa sa Alma 58:40. 22. Doktrina ug mga Pakigsaad 1:31. tungod sa atong pagsupak mawala. • Labaw sa tanan, serbisyohi ang 23. Tan-awa sa Mateo 16:25; Doktrina ug Hinumdumi, ang paghinulsol dili usa mga sakop mismo sa inyong mga Pakigsaad 88:125.

84 Liahona sa Simbahan. Gikan kanamo nga iyang gibiyaan, ako mopasalamat sa inyong mabination ug kinasingkasing nga mga pagpahayag. Ang nakapahupay gyud nako niining lisud nga panahon sa panagbulag mao ang akong pagpamatuod sa ebanghelyo ni Jesukristo ug ang kahibalo nga ang akong minahal nga Ni Presidente Thomas S. Monson si Frances buhi pa. Nasayud ko nga ang among panagbulag temporaryo lang. Na-sealed kami sa balay sa Dios pinaagi sa usa ka tawo nga adunay awtoridad sa pagbugkos dinhi sa “Ikaw Dili Ko yuta ug didto sa langit. Nasayud ko nga maghiusa kami pag-usab inig-abut sa adlaw ug dili na gayud Kawangon, magbulag pa. Kini nga kahibalo ang nakapalig-on nako. Mga kaigsoonan, atong hunahunaon nga walay tawo nga nagpuyo ni Biyaan Ko Ikaw” nga walay pag-antus ug kasubo, ni wala pay tawo sukad sa tawhanong Ang atong Langitnong Amahan . . . nasayud usab nga kasaysayan nga wala makasinati og kita makat-on ug molambo ug mas molig-on kon kita kasamok ug kagul-anan. Kon makasinati kita og kalisda- makasagubang ug makalahutay sa mga pagsulay nga nan sa kinabuhi, matintal kita sa atong masinati. pagpangutana “Nganong ako man?” Usahay daw walay katapusan ang atong pag-antus, walay kahumanan ang mga pagsulay. Bation nato nga arong gabii sa akong journal, ako sa Napulog Duha ka mga Apostoles ni napuno sa kasagmuyo tungod sa wala kining isulat, “Kini ang usa sa la- Presidente David O. McKay. Sa tanan matuman nga mga pangandoy ug Kbing makadasig nga sesyon sa ki- niining katuigan hingpit ug tibuok nawala nga paglaum. Kita moduyog sa natibuk-ang komperensya nga akong ang suporta sa akong pinangga nga pangaliyupo diha sa biblia, “Wala bay natambungan. Ang tanan nindot gyud kapikas. Dili maihap ang sakripisyo balsamo sa Galaad?” 1 Bation nato nga ug espirituhanon kaayo.” nga iyang gihimo aron makatuman gisalikway, magul-anon, nag-inusara. Mga kaigsoonan, unom ka bulan ko sa akong calling. Wala gyud ko Lagmit makita nato ang atong per- ang milabay nagtigum kita sa atong makadungog og reklamo gikan niya sonal nga mga dimalas tungod sa kinatibuk-ang komperensya, ang kon kanunay ko nga malayo niya ug negatibong panan-aw. Mawad-an kita akong pinanggang asawa, si Frances, sa among mga anak sa pipila ka adlaw og pailub alang sa solusyon sa atong naospital, pipila na ka adlaw nga nag- ug usahay mga semana. Usa gayud mga problema, malimot kanunay nga antus sa grabe nga sakit. Pagka-Mayo, siya ka anghel. ang langitnong hiyas sa pagpailub mga semana human sa panlimbasug Gusto kong magpasalamat, agi og gikinahanglan. nga maayo sa iyang sakit, namatay dugang sa pagpasalamat sa akong Ang mga kalisdanan nga moabut siya. Ang iyang pagkamatay may dako pamilya, alang sa talagsaong pagpa- nato naghatag og tinuod nga pagsu- nga epekto. Siya ug ako nagminyo hayag sa gugma nga miabut namo lay sa atong abilidad sa paglahutay. sa Salt Lake Temple niadtong Oktu- sukad sa pagkamatay ni Frances. Ga- Ang mahinungdanong pangutana bre 7, 1948. Ugma unta ang ika-65 nga tusan ka mga kard ug mga sulat ang kinahanglang tubagon sa matag usa anibersaryo sa among kasal. Siya ang gipadala gikan sa tibuok kalibutan nato: Mohunong ba ko, o humanon akong pinakamahal, ang akong sina- nga nagpahayag og pagdayeg ug simba nako? Ang uban mohunong kon ligan nga kauban, ug pinakasuod nga patiya sa among pamilya. Nakadawat makita nila ang ilang kaugalingon higala. Ang pagsulti nga gimingaw ko kami og dinosena nga mga bulak. nga dili makasugakod sa ilang mga niya dili makahupay sa akong pagbati. Nagpasalamat kami sa daghang kon- hagit. Ang paghuman naglangkob sa Kini nga komperensya ang ika-50 tribusyon nga gihatag nga gipangalan paglahutay hangtud sa katapusan sa ka tuig sukad natawag ko sa Korum niya diha sa General Missionary Fund kinabuhi mismo.

Nobyembre 2013 85 ang iyang asawa, si Sadie, dunay walo ka anak, daghan nila kaedad niadtong anaa sa among pamilya. Human si Frances ug ako nagminyo ug mibalhin sa ward, nakit-an namo sila si Brother ug Sister Brems ug ang mga sakop sa iyang pamilya sa mga kasal ug haya, ingon man sa mga reunion sa ward. Pagka-1968, namatay ang asawa ni Brother Brems, si Sadie. Duha sa walo niya ka anak namatay usab paglabay sa katuigan. Usa ka adlaw dul-an sa 13 ka tuig na ang milabay, ang kinamagula- ngang apo nga babayae ni Brother Brems mitawag nako sa telepono. Mipasabut siya nga ang iyang lolo miabut na sa ika-105 nga adlawng natawhan. Miingon siya, “Nagpuyo siya sa gamayng care center apan Sa atong pagpamalandong sa mga rason? Gihimo nila ang ebanghelyo magtapok ang tibuok niyang pa- panghitabo nga masinati natong tanan, ni Jesukristo nga maoy sentro sa ilang milya kada Dominggo, diin siya ang makasulti kita sama ni Job kaniadto, kinabuhi. Kini ang motabang nato nga mohatag og leksyon sa ebanghelyo.” “Ang tawo ngadto sa kasakit natawo.” 2 makalahutay sa bisan unsa pay atong Siya mipadayon, “Niining miaging Si Job “hingpit ug matarung” nga tawo masinati. Makasinati gihapon kita og Dominggo, si Lolo mipahibalo namo, nga “mahadlokon sa Dios, ug naga- lisud nga mga hagit, apan makasagu- ‘Mga pinangga, mamatay nako nii- pahilayo sa dautan.” 3 Matarung nga bang kita niini, maisugong moatubang ning semanaha. Mahimo ba ninyong tawo, adunahan ang kahimtang, si Job niini, ug magmadaugon niini. tawagan si Tommy Monson. Kahibalo kinahanglang sulayan nga mahimong Gikan sa higdaanan sa kasakit, na siya unsay angayng buhaton.’” makalaglag ni bisan kinsa. Gikuhaan gikan sa unlan nga nabasa sa mga Gibisitahan nako dayon si Brother sa iyang kabtangan, gibiay-biay sa luha, kita ibayaw nianang balaanong Brems pagkasunod gabii. Taud-taud mga higala, nag-antus, nagbangutan kahupayan ug bililhong saad: “Ikaw na kong wala makakita niya. Dili ko sa pagkamatay sa iyang pamilya, siya dili ko kawangon, ni biyaan ko ikaw.” 7 makaistorya niya, kay dili na siya giawhag nga “tunglohon ang Dios, ug Kana nga kahupayan bililhon kaayo. makadungog. Dili ko makasulat og magpakamatay.” 4 Nabuntog niya kining Samtang nagbiyahe ko sa tibuok mensahe aron iyang basahon, kay dili pagtintal ug mipahayag gikan sa kina- kalibutan nga nagtuman sa responsi- na siya makakita. Giingnan ko nga hiladman sa iyang halangdong kalag: bilidad sa akong calling, daghan ko ang pamilya makigsulti niya pinaagi “Tan-awa, ang akong saksi atua sa og nakat-unan—lakip ang kamatuo- sa pagkupot sa iyang tuo nga tudlo langit, ug ang nagapamatuod kanako ran nga ang kagul-anan ug pag-antus ug isulat sa iyang wala nga palad ang atua sa kinahitas-an.” 5 nasinati sa tanan. Dili nako masukod ngalan sa tawo nga mibisita. Bisan “Nasayud ako nga ang akong man- ang tanang kasakit ug kasubo nga unsang mga mensahe ipadangat niini luluwas buhi.” 6 akong nasaksihan samtang mibisita ko nga paagi. Gisunod nako ang pa- Si Job nagpabiling matinud-anon. niadtong naguol, nasakit, nag-atubang maagi pinaagi sa pagkupot sa iyang Himoon ba usab nato kini kon kita og diborsyo, nanlimbasug sa anak nga tudlo ug gisulat ang T-O-M-M-Y makasinati sa atong mga kalisdanan? masinupakon, o nag-antus sa mga M-O-N-S-O-N, ang ngalan nga iyang Kon bation nato nga nabug-atan sangputanan sa sala. Ang lista nagpa- nailhan nako. Si Brother Brems nali- sa mga problema sa kinabuhi, atong dayon, kay dili maihap ang mga prob- pay ug, gikuptan ang akong mga ka- hinumduman nga ang uban naka- lema nga moabut nato. Ang paghisgut mot, gipatong sa iyang ulo. Nahibalo agi usab niini, nakalahutay ug unya og usa ka sanglitanan lisud, apan ko nga gusto siyang mangayo og pa- nakabuntog. kon maghunahuna ko og mga hagit, nalangin sa priesthood. Ang drayber Ang kasaysayan sa Simbahan makahunahuna ko ni Brother Brems, nga midala nako sa care center miapil niining dispensasyon sa kahingpitan usa sa akong magtutudlo sa Sunday nako samtang among gipatong ang sa mga panahon, puno sa kasinatian School sa batan-on pa ko. Usa siya ka among mga kamot sa ulo ni Brother niadtong nanlimbasug apan nagmatinud-anong miyembro sa Simba- Brems ug mihatag ang gitinguha nga pabiling lig-on ug malipayon. Ang han, may tiunay nga gugma. Siya ug panalangin. Human niana, ang mga

86 Liahona luha miagas sa iyang dili makakita nga mga mata. Gikuptan niya ang among mga kamot sa pagpasalamat. Bisan wala siya makadungog sa panalangin nga among gihatag niya, ang Espiritu kusog kaayo, ug nagtuo ko nga nadasig siya nga among naha- tag ang panalangin nga gikinahanglan niya. Kining buotan nga tawo dili na makakita. Siya dili na makadungog. Nahimutang siya buntag ug gabii diha sa gamayng lawak sa care center. Apan ang iyang pahiyom ug ang iyang gisulti nakapatandog nako. “Salamat,” miingon siya. “Ang akong Langitnong Amahan maayo kaayo ngari nako.” Sulod sa usa ka semana, sama sa gitagna ni Brother Brems, namatay Ang maayong kahoy wala motubo sa panahon o tungod sa kalisud sa siya. Wala siya maghunahuna sa unsay sa kasayon, atong kinabuhi. Dili kinahanglan kulang niya; apan, kanunay siya nga Kon ang hangin mas kusog, ang nga masulayan nato ang kalisdanan mapasalamaton sa iyang daghang kahoy mas molig-on. aron kita makahinumdom Niya, ug panalangin. Kon mas dako ang gitamnan, mas dili kinahanglan nga mapugos kita Ang atong Langitnong Ama- molabaw ang gitas-on. sa pagpaubos una pa kita motuo ug han, nga mihatag nato og daghang Kon mas kusog ang unos, mas mosalig Niya. angayng ikalipay, nasayud usab nga molig-on. Hinaut maningkamot kita sa pag- kita makat-on ug molambo ug mas Diha sa init ug tugnaw, sa ulan paduol sa atong Langitnong Amahan. molig-on kon kita makasagubang ug ug snow, Sa paghimo niini, kita kinahanglang makalahutay sa mga pagsulay nga Diha sa kakahoyan ug katawhan mag-ampo ug maminaw Niya matag atong masinati. Nasayud kita nga ang maayong kahoy motubo.8 adlaw. Kita nagkinahanglan gayud adunay panahon nga masinati nato niya matag takna, kon takna man ang hilabihang kasubo, nga kita mag- Ang Magtutudlo lang ang nasayud kini sa kalipay o sa kasakit. Hinaut bangutan, ug masulayan kon asa kita sa kagrabehon sa atong pagsulay, hinumduman nato ang Iyang saad: kutob. Apan, kanang mga kalisdanan kasakit, ug pag-antus. Siya lang ang “Ikaw dili Ko kawangon, ni biyaan makausab nato alang sa mas maayo, makahatag kanato og mahangturong Ko ikaw.” 10 makausab sa atong kinabuhi sa paagi kalinaw panahon sa kalisdanan. Siya Sa tibuok nakong kalag, ako mopa- nga gitudlo sa Langitnong Amahan lang ang makatandog sa atong gisakit matuod nga ang Dios buhi ug nahi- nato, ug makapalahi nato kay sa unsa nga mga kalag uban sa Iyang makahu- gugma nato, nga ang Iyang Bugtong kita kaniadto—mas maayo kay sa pay nga pulong: Anak nagpakabuhi ug nagpakamatay kaniadto, mas masinabtunon kay sa “Umari kanako, kamong tanan nga alang nato, ug ang ebanghelyo ni kaniadto, mas mosimpatiya kay sa nabudlay ug nabug-atan, ug papahula- Jesukristo mao kanang kahayag nga kaniadto, nga may mas lig-ong pag- yon ko kamo. nagdan-ag sa kangitngit sa atong pamatuod kay sa kaniadto. “Isangon ninyo ang akong yugo kinabuhi. Nga mao unta kini, ako Kini ang angay natong katuyoan— diha kaninyo, ug pagtuon kamo nag-ampo sa sagradong pangalan dili lang ang pagpadayon ug pagla- gikan kanako; kay ako maaghup ug ni Jesukristo, amen. ◼ hutay, apan ang pagkahimo usab nga mapaubsanon sa kasingkasing: ug mas putli sa espirituhanong paagi makakaplag kamog pahulay alang sa MUBO NGA MGA SULAT sa atong pagpakabuhi sa maayong inyong mga kalag. 1. Jeremias 8:22. 2. Job 5:7. panahon ug kasub-anan. Kon dili pa “Kay masayon ang akong yugo, ug 3. Job 1:1. tungod sa mga hagit nga buntugon magaan ang akong luwan.” 9 4. Job 2:9. ug mga problema nga sulbaron, mao Bisan sa kalipay o sa kasakit, Siya 5. Job 16:19. 6. Job 19:25. ra gihapon kita, gamay o walay pag- mag-uban kanato. Misaad Siya nga dili 7. Josue 1:5. uswag sa atong tumong sa kinabu- gayud kini mausab. 8. Douglas Malloch, “Good Timber,” sa hing dayon. Ang magbabalak mipa- Mga kaigsoonan, hinaut kita mo- Sterling W. Sill, Making the Most of Yourself (1971), 23. hayag sa samang hunahuna niini nga pasalig ngadto sa atong Langitnong 9. Mateo 11:28–30. mga pulong: Amahan nga dili mausab inig-abut 10. Josue 1:5.

Nobyembre 2013 87 SESYON SA DOMINGGO SA HAPON | Oktubre 6, 2013 Jeremias sa wala pa magun-ob ang Jerusalem. Sa pagpresentar niining pagpasidaan, nagpasalamat ako nga kadaghanan sa miyembro sa Simba- han sa matarung nga paagi milikay sa kinaiya nga makapasilo gayud sa Ginoo sa panahon ni Jeremias. Ang mga panagna ug mga lamentaciones ni Jeremias importante sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Si Ni Elder Quentin L. Cook Jeremias ug ang Jerusalem sa iyang Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles panahon mao ang kahimtang sa sinugdanan sa mga kapitulo sa Basahon ni Mormon. Si Jeremias kadungan ni propeta Lehi.2 Ang Ginoo mahinuklugong mipahibalo ni Jeremias bahin Mga Lamentaciones sa iyang pagka-orden nang daan: “Sa wala pa ikaw buhata nako diha sa tiyan naila ko na ikaw; ug sa wala pa ni Jeremias: Pagbantay ikaw mogula sa tagoangkan gibalaan ko na ikaw, gitudlo ko ikaw nga manalagna alang sa mga nasud.” 3 Si Lehi adunay lahi nga calling, sa Pagkaulipon misyon, ug buluhaton gikan sa Ginoo. Wala siya gitawag sa dihang batan-on Ang atong hagit mao ang paglikay sa pagkaulipon sa tanang pa siya apan diha sa iyang pagkaham- matang, pagtabang sa Ginoo sa pagpundok sa Iyang mga tong. Sa sinugdanan ang iyang buhat mao ang pagpasidaan, apan human pinili, ug pagsakripisyo alang sa bag-ong henerasyon. sa matinud-anong pagpahayag sa samang mensahe ni Jeremias, ang Ginoo mimando nga iyang dad-on ang iyang pamilya ug mobiya paingon sa kami- ayo sa among kaminyoon ang usa ka minubo nga Italian nga ngalan ngawan.4 Sa paghimo niini, napanala- akong asawa, si Mary, ug ako nga Nabucodonosor, hari sa Babe- nginan ni Lehi dili lamang ang iyang Snakahukom nga kutob sa ma- lonia. Kini nga opera naglangkob sa pamilya apan ang tanang katawhan. himo among pilion ang kalihokan konsepto nga gikuha gikan sa mga Sa katuigan sa wala pa magun-ob nga tambongan namong duha. Gusto basahon ni Jeremias, Lamentaciones, ang Jerusalem,5 ang mga mensahe sa usab kami nga magdaginot sa among ug Mga Salmo sa Daang Tugon. Ang Ginoo nga gihatag ngadto ni Jeremias badyet. Si Mary ganahan og musika ug opera naglakip sa pagsakop sa Jeru- nagbalik-balik. Siya miingon: nabalaka nga basin mohatag ako og salem ug pagkabihag ug pagkaulipon “Ang akong katawhan nanag- dakong pagtagad sa mga kalihokan sa mga Judeo. Ang Salmo 137 mao ilis sa ilang himaya niadtong walay sa sport, mao nga nakigsabut siya nga ang inspirasyon sa makapatandog ug kapuslanan. . . . motambong mi og duha ka pasun- makapadsig nga “Chorus of Hebrew “. . . Sila mingbiya kanako ang dayag sa musika, drama nga giawit Slaves [Koro sa mga Ulipon nga tuburan sa mga tubig nga buhi, ug sila [opera], o kultural nga kalihokan alang Hebreohanon]” ni Verdi. Ang ulohan nanagkutkot . . . og . . . mga atabay sa matag ball game nga gibayran. niining salmo diha sa atong kasulatan nga likian, dili kasudlan og tubig.” 6 Sa una, dili ko ganahan sa opera makapatandog: “Samtang nangabihag, Nagsulti kabahin sa mga kalami- nga kalihokan, apan sa kadugayan na- ang mga Judeo nanaghilak haduol dad nga moabut sa mga lumulupyo usab ang akong panglantaw. Nalingaw sa mga suba sa Babelonia—Tungod sa Jerusalem, ang Ginoo nag-ingon, ko ilabi na sa mga opera ni Giuseppe sa kaguol, dili sila makakanta sa mga “[Alang nila] ang pagpangani miagi na, Verdi.1 Niining semanaha ang ika-200 awit sa Zion.” ang ting-init natapos na, ug [sila] wala nga anibersaryo sa iyang pagkatawo. Ang akong katuyoan mao ang mangaluwas.” 7 Sa batan-on pa si Verdi naintriga pagribyu sa daghang matang sa Gusto sa Dios nga ang tawo siya ni propeta Jeremias, ug niadtong pagkaulipon ug pagpasakop. Akong mahimong gawasnon sa pagpili tali 1842 sa edad nga 28, naangkon niya itandi ang pipila ka kahimtang sa maayo ug dautan. Kon ang dau- ang kabantog sa opera nga Nabucco, sa atong panahon sa panahon ni tan nga pagpili nahimong kinaiya

88 Liahona atong mahimo nga molikay sa pagpakasala ug pagsukol nga mosangput sa pagkaulipon.13 Nasayud usab kita nga ang matarung nga pagpuyo gikinahanglan alang sa pagtabang sa Ginoo sa pagpundok sa Iyang pinili ug sa tinuod nga panagpundok sa Israel. Ang pagkaulipon, pagpasakop, pagkaadik, ug pagtrabaho ingon nga binilanggo anaa sa daghang matang. Mahimo nga pisikal kini nga pagkaulipon, apan mahimo usab nga pagkawala o pagkaguba sa matarung nga kabubut-on nga makapugong sa atong pag-uswag. Si Jeremias miklaro nga ang pagkadautan ug pagsukol mao ang nag-unang hinungdan sa pagkagun- ob sa Jerusalem ug pagkabihag sa Babelonia.14 Ang ubang matang sa pagkaulipon parehong makalaglag sa espiritu sa tawo. Ang matarung nga kabubut-on nga nagpasulabi sa usa ka kultura o nawala nga napulo ka tribo sa Israel maabusohan sa daghang paagi.15 Mo- nasud, adunay grabeng sangputanan naglangkob sa Amihanang Gingharian hisgut ako og upat nga labing maka- niini nga kinabuhi ug sa umaabut sa Israel ug nabihag sa Asiria niadtong daut sa kultura karon. nga kinabuhi. Ang mga tawo mahigut 721 b.c. Miadto sila sa mga nasud sa Una, ang mga adiksyon nga ma- o maulipon dili lamanng ngadto sa amihanan.9 Ang atong ikanapulo nga kadaut sa kabubut-on, mosukwahi sa makadaut, makaadik nga drugas apan artikulo sa hugot nga pagtuo nag- moral nga mga gituohan, ug nadaut ngadto usab sa makadaut, makaadik ingon, “Kami nagtuo sa tinuod nga panga kahimsog makapaulipon. Ang nga mga pilosopiya nga makaguba sa nagtigum sa Israel ug sa pagpahiuli sa epekto sa drugas ug ilimnong maka- matarung nga pagpuyo. Napulo ka mga Tribo.” 10 Nagtuo usab hubog, pornograpiya, sugal, pinansyal Ang pagbiya sa pagsimba sa tinuod kita nga isip kabahin sa pakigsaad sa nga pagkaulipon, ug ubang kasakit ug buhi nga Dios ug ang pagsimba Ginoo nga gihimo ni Abraham, dili magpahamtang niadtong naulipon ug sa mga dios-dios sama sa bahandi ug lang ang kaliwatan ni Abraham ang ingon man sa katilingban og grabeng kabantog ug ang pag-apil sa imoral mapanalanginan apan ang tanang kabug-at nga dili masukod. ug dautang buhat ang moresulta sa tawo sa kalibutan usab. Ingon nga si Ikaduha, ang mga adiksyon ug pagkaulipon diha sa tanang maku- Elder Russell M. Nelson mipahayag, hilig, bisan dili gyud ingon ka dautan, yaw nga epekto niini. Naglakip kini ang pagpundok “dili kabahin sa hain makahurot sa atong bililhong pana- sa espiritwal, pisikal, ug intelektwal nga dapit; kini kabahin sa indibidwal hon nga mahimo untang gamiton nga pagkaulipon ug usahay magdala nga pasalig. Ang mga tawo mahimong sa pagbuhat og mahiyason nga mga og kalaglagan. Si Jeremias ug si Lehi ‘masayud bahin sa Ginoo’ [3 Nephi tumong. Naglakip kini sa sobrang pag- mitudlo usab nga ang mga matarung 20:13] nga dili mobiya sa ilang gamit sa social media, video ug mga motabang sa Ginoo sa pagtukod sa pinuy-anan.” 11 digital game, sport, lingaw-lingaw, ug Iyang Simbahan ug gingharian ug mo- Ang atong doktrina tataw: “Ang uban pa.16 pundok sa nagkatibulaag nga Israel.8 Ginoo mipatibulaag ug misakit sa Kon giunsa nato paggahin og pa- Kini nga mga mensahe gibalik- napulog duha ka mga tribo sa Israel nahon sa atong pamilya mao ang usa balik ug gilig-on diha sa tibuok siglo tungod sa ilang pagkadili matarung ka dakong isyu nga atong giatubang sa tanang dispensasyon. Kini ang ug sa pagsukol. Bisan pa niana, ang diha sa kadaghanan sa mga kultura. basihan sa Pagpahiuli sa ebanghelyo Ginoo usab [migamit] niini nga pag- Sa panahon nga ako lamang ang ni Jesukristo dinhi, ning katapusang patibulaag sa iyang pinili nga mga miyembro sa Simbahan diha sa among dispensasyon. katawhan taliwala sa mga kanasuran law firm, usa ka abogada mipasabut Ang pagkabihag sa mga Judeo ug sa kalibutan aron sa pagpanalangin kanako sa iyang gibati nga mora siya ang pagkatibulaag sa mga tribo sa niadto nga mga kanasuran.” 12 og juggler nga naninguha sa pag- Israel, lakip na ang napulo ka tribo, Makakat-on kita og importanting pabilin sa tulo ka bola sa ibabaw sa mao ang importanting mga hinung- leksyon gikan niining masulub-ong samang higayon. Ang usa ka bola mao dan sa Pagpahiuli sa ebanghelyo. Ang panahon. Buhaton nato kutob sa ang iyang trabaho sa pagka-abogada,

Nobyembre 2013 89 ang usa ang iyang kaminyoon, ug ang pilosopiya. Kon dili kita magbantay, nga anaa alang sa mga babaye. Akong usa ang iyang mga anak. Hapit na malaang kita niining mga uso ug gimahal ang kamatuoran nga ang ma- niyang biyaan ang panahon para sa magbutang sa atong mga kaugalingon kaugtas nga trabaho ug buluhaton sa iyang kaugalingon. Nabalaka kaayo diha sa intelektwal nga pagkaulipon. balay nga buhatunon sa mga babaye siya nga ang usa sa mga bola diha ra Daghang mga tingog karon nga nag- naminusan tungod sa moderno nga kanunay sa yuta. Misugyot ako nga sulti sa mga babaye unsaon pagpaka- mga gamit ug nga ang mga babaye na- magpundok kami isip usa ka grupo ug buhi.19 Sagad niini mosukwahi sa usag kahimo og talagsaong kontribusyon sa hisgutan ang among mga prayoridad. usa. Ang piho nga gikabalak-an mao tanang aspeto sa buluhaton. Apan kon Nagkahiusa kami nga ang nag-unang ang mga pilosopiya nga nagsaway o atong tugutan ang atong kultura nga rason nga kami nagtrabaho mao ang nagpakunhod sa pagtahud alang sa mopakunhod sa espesyal nga relasyon pagsuporta sa among mga pamilya. mga babaye kinsa nagpili sa paghimo sa mga anak ngadto sa mga inahan ug Nagkauyon kami nga ang dugang og mga sakripisyo nga gikinahanglan mga lola ug sa uban nga nagmatuto pagpangwarta dili ingon ka impor- sa pagka-inahan, magtutudlo, tig- kanila, pagamahayan nato kini. tante sama sa among mga pamilya, amuma, o higala sa ilang mga anak. Ikaupat, ang mga pwersa nga apan nasayud kami nga ang pagser- Pipila ka bulan ang milabay ang mosupak sa gihuptan sa kinasingka- bisyo sa among mga kliyente kutob among duha ka kinamanghurang sing nga relihiyusong mga baruganan sa among mahimo importante kaayo. apo nga mga babaye mibisita ka- moresulta sa pagkaulipon. Usa sa Ang panaghisgut miabut ngadto sa un- namo—usa sa matag semana. Diha ko labing dili maayo nga paagi mao kon say among gibuhat sa trabahoan nga sa balay ug miabli sa pultahan. Ang ang matarung nga mga tawo kinsa dili importante ug sukwahi sa pag- akong asawa, si Mary, diha sa pikas mibati nga may tulubagon sa Dios gahin og panahon alang sa pamilya. lawak. Sa duha ka sitwasyon, human alang sa ilang binuhatan gipugos sa Auna bay pagpamugos nga mogahin og gakos, hapit magkaparehas ang pagbuhat sa mga butang nga supak sa og oras sa trabahoan nga dili impor- ilang gisulti. Mitan-aw sila sa palibut ilang konsensya—pananglit, ang mga tante? 17 Nakahukom kami nga ang ug miingon, “Ganahan ko moanhi health provider gipugos sa pagpili tali among tumong mao ang pangpamilya sa balay ni Lola. Hain si Lola?” Wala sa pagtabang diha sa aborsyon nga nga palibut alang sa mga babaye ug ako mosulti niini ngadto kanila, apan supak sa ilang konsensya o mawad-an lalaki. Mag-una kita sa pagprotekta sa naghunahuna ako, “Di ba balay man sila og trabaho. panahon alang sa pamilya. sab kini ni Lolo?” Apan akong naam- Ang Simbahan diyutay ra bisan kon Ikatulo, labing kasagaran nga pag- guhan nga sa dihang bata pa ko, ang ilakip sa mga tawo nga susama og pasakop sa atong panahon, ingon nga among pamilya miadto sa balay ni hunahuna. Lisud usbon ang katiling- nahitabo sa tibuok kasaysayan, mao Lola. Akong nahunahunaan ang mga ban sa kinatibuk-an, apan kinahanglan ang ideolohiya o politikanhong mga pulong sa pamilyar nga kanta: “Subay maningkamot kita nga molambo ang tinuohan nga sukwahi sa ebanghelyo sa sapa ug agi sa kakahoyan moadto maayong kultura nga naglibut ka- ni Jesukristo. Ang pagpuli sa mga pilo- kami sa balay ni Lola.” nato. Ang mga Santos sa Ulahing mga sopiya sa tawo alang sa kamatuoran sa Karon, mosulti ako og klaro Adlaw sa matag nasud kinahanglan ebanghelyo makapalayo kanato gikan nga naghinam-hinam ko sa pang- maayong mga lumulupyo, moapil sa sa kayano sa mensahe sa Manluluwas. edukasyon ug ubang oportunidad mga kalihokang sibiko, mo-edukar Sa dihang si Apostol Pablo mibisita sa Atenas, misulay siya sa pagtudlo bahin sa Pagkabanhaw ni Jesukristo. Kabahin niini nga paningkamot atong mabasa sa Mga Buhat, “Ang tanan ugod nga mga taga-Atenas ug mga dumuloong nga nagpuyo didto wala man lamay laing mahimo, kondili ang pagtabi, o pagpaminaw sa bag-ong butang nga mahiabut.” 18 Sa dihang ang mga tawo nasayud sa yanong relihiyoso nga kinaiya sa mensahe ni Pablo, nga dili bag-o, gisalikway nila kini. Timaan kini sa atong panahon, diin ang kamatuoran sa ebanghelyo kanunay nga gisalikway o gituis aron sa paghimo niini nga mas modani o motukma sa bag-ong kultural nga mga uso ug intelektwal nga mga

90 Liahona sa ilang kaugalingon kabahin sa mga isyu, ug mobotar. Ang atong unang hatagan og pagtagad, hinoon, mao ang paghimo kanunay sa gikinahanglan nga mga sakripisyo aron panalipdan ang atong kaugalingong pamilya ug ang bag- ong henerasyon.20 Ang daghan kanila wala pa maulipon ngadto sa grabe nga pagkaadik o sayop nga mga ideyolo- hiya. Kinahanglan ato silang tabangan nga malig-on gikan sa kalibutan nga sama gayud sa Jerusalem nga nasinati nila ni Lehi ug Jeremias. Dugang pa, andamon nato sila sa paghimo ug pagtuman sa sagradong mga pakigsaad ug mahimong importanting mga sulugoon sa pagtabang sa Ginoo sa pagtukod sa Iyang Simbahan ug sa pagpundok sa nagkatibulaag nga Israel ug sa mga 4. Tan-awa sa 1 Nephi 2:2–3. nagpasabut nga dili usab kita ganahan pinili sa Ginoo sa tanang dapit.21 Sama 5. Ang pagkagun-ob sa templo ni Solomon, niini.)” Kini, sa taphaw nga paagi, nagpa- ug ang pagkapukan sa Jerusalem, ug ang tigbabaw sa panginahanglan sa paggamit sa mabasa diha sa Doktrina ug mga pagkabihag sa tribo ni Juda nahitabo sa kaalam diha sa atong paggamit sa Pakigsaad, “Ang mga matarung paga- niadtong mga 586 b.c. talagsaong mga imbensyon sa teknolohiya pundukon gikan diha sa tanan nga 6. Jeremias 2:11, 13. sa atong panahon. 7. Jeremias 8:20. Si Jeremias kaniadto 17. Ang komon nga hunahuna diha sa kadag- mga nasud, ug moadto sa Zion, mag- mirekord nga ang Ginoo nagtawag og hanan sa trabahoan mao ang “Magtrabaho awit sa mga awit sa walay katapusan paghinulsol, “Gisakitan gayud ako sa mi og maayo, ug maglingaw-lingaw mi og nga hingpit nga kalipay.” 22 akong kasingkasing” ( Jeremiah 4:19) ug maayo.” Samtang ang relasyon sa mga tra- Ang atong hagit mao ang paglikay nangamuyo, “Pangitaa . . . kon aduna bay bahante importante, kon ang “trabaho ug mausa nga nagabuhat sa minatarung, paglingaw-lingaw” mopuli sa panahon sa sa pagkaulipon sa tanang matang, nga nagapangita sa kamatuoran; ug ako pamilya, kini kapakyasan sa kaugalingon. pagtabang sa Ginoo sa pagpundok magapasaylo kaniya” ( Jeremiah 5:1). 18. Mga Buhat 17:21; emphasis gidugang. sa Iyang mga pinili, ug pagsakripisyo 8. Tan-awa sa Jeremias 31; 1 Nephi 10:14. 19. Tan-awa sa Keli Goff, “Female Ivy League 9. Tan-awa sa 2 Mga Hari 17:6; Doktrina ug Graduates Have a Duty to Stay in the alang sa bag-ong henerasyon. Kina- mga Pakigsaad 110:11. Workforce,” Guardian, Apr. 21, 2013, hanglan kanunay natong hinumduman 10. Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo 1:10; www.theguardian.com/commentisfree/ nga dili kita ang nagluwas sa atong tan-awa usab sa 2 Nephi 10:22. 2013/apr/21/female-ivy-league-graduates- 11. Russell M. Nelson, “The Book of Mormon stay-home-moms; Sheryl Sandberg, Lean kaugalingon. Kita giluwas pinaagi sa and the Gathering of Israel,” pakigpulong In: Women, Work, and the Will to Lead gugma, grasya, ug maulaong sakripisyo nga gihatag sa usa ka seminar alang (2013); Anne-Marie Slaughter, “Why sa Manluluwas. Dihang mipanaw ang sa bag-ong mga presidente sa misyon, Women Still Can’t Have It All,” The Atlan- Hunyo 26, 2013. tic, June 13, 2012, www.theatlantic.com/ pamilya ni Lehi, gigiyahan sila sa kaha- 12. Ang Giya ngadto sa mga Kasulatan, magazine/print/2012/07/why-women-still- yag sa Ginoo. Kon matinud-anon kita “Israel,” scriptures.lds.org. cant-have-it-all/309020; Lois M. Collins, sa Iyang kahayag, mosunod sa Iyang 13. Ang Ginoo, nga namulong sa atong “Can Women ‘Have It All’ When It Comes mga sugo, ug mosalig sa Iyang mga panahon, nag-ingon, “Ang tibuok kalibutan to Work and Family Life?” Deseret News, naglunang sa sala, ug nag-agulo ubos sa June 28, 2012, A3; Judith Warner, “The buhat, malikayan nato ang espiritwal, kangitngit ug ubos sa pagkaulipon sa sala Midcareer Timeout (Is Over),” New York pisikal, ug intelektwal nga pagkaulipon . . . tungod kay sila wala moduol ngari Times Magazine, Agos. 11, 2013, 24; Scott ingon man ang pagbangutan sa pagka- kanako” (Doktrina ug mga Pakigsaad Schieman, Markus Schafer, and Mitchell 84:49–50). McIvor, “When Leaning In Doesn’t Pay saag sa atong kaugalingong kaminga- 14. Ang inosente nga mga tawo, sa tinuod, Off,” New York Times, Agos. 11, 2013, 12. wan, kay Siya gamhanan sa pagluwas. maulipon usab. 20. Ang Simbahan nag-awhag sa mga Atong likayan ang kawalay pag- 15. Ang doktrinal nga mga baruganan dili ma- bishopric sa pagtabang sa mga pamilya usab, apan ang mga pamaagi sa pagkauli- pinaagi sa paggahin og daghang panahon laum ug kaguol niadtong mabihag ug pon, pagpasakop, ug pagkalaglag nagtubo uban sa mga batan-on ug sa mga young dili na makakanta sa mga awit sa Zion. sa dili hitupngan nga paagi. single adult. Ang mga bishopric giawhag sa Sa pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ 16. Tukma kini ug daw kataw-anan nga gisulat pagdelegar sa mas daghang responsibilidad diha sa hapin sa New York Times Magazine diha sa ward council ngadto sa mga korum MUBO NGA MGA SULAT sa miaging tuig (Abr. 8, 2012) kalabut sa sa Melchizedek Priesthood, mga auxiliary, 1. Daghan sa mga opera ni Verdi, sama sa makaadik nga kinaiya sa mga digital game. ug sa mga miyembro nga adunay espesyal Aida, La traviata, ug Il trovatore, mao Nag-ingon kini, “Ang Grabe nga Makaadik, nga abilidad aron pagtabang sa uban sa ang pipila sa bantugan nga mga opera nga Makahurot sa Oras, Makaguba sa Relasyon, tukmang paagi. gipasundayag sa tibuok kalibutan karon. Gamhanang Makapabuang ug Makadani 21. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 2. Tan-awa sa 1 Nephi 5:13; 7:14. nga Binuang nga mga Digital Game.” Ug 29:7. 3. Jeremias 1:5. dayon sa gamayng pagkasulat: “(Wala 22. Doktrina ug mga Pakigsaa 45:71.

Nobyembre 2013 91 kaugalingong mga kinabuhi ug makita kini diha sa masulundon sa mga pakigsaad nga mga miyembro sa Simbahan? Makita nato kini sa bag- ong mga kinabig sa ilang paghaw-as gikan sa katubigan sa bunyag gibati nga gipasaylo ug limpyo. Makita nato ang atong mga anak ug kabatan-onan Ni Elder Neil L. Andersen nga mas sensitibo sa mga pag-aghat Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles ug paggiya sa Espiritu Santo. Makita nato ang mga ordinansa sa templo nga nahimong giya sa kalig-on ug kahayag alang sa matarung nga kalalakin-an ug kababayen-an sa tibuok kalibutan. Gahum sa Priesthood Sa milabay nga bulan gitan-aw nako ang usa ka batan-ong magtiayon Ang usa ka tawo mahimong moabli sa kurtina aron ang nga mikuha og tumang kalig-on gikan sa mga saad sa sealing sa templo tu- kainit sa hayag sa adlaw mosulod sa kwarto, apan dili ngod kay ang ilang mahal nga batang iya ang adlaw o ang hayag o ang kainit nga gidala niini. lalaki natawo apan nabuhi lamang og usa ka semana. Pinaagi sa mga ordinansa sa priesthood, madawat nato ang paghupay, kalig-on, proteksyon, Mga Panalangin sa Priesthood panalangin sa priesthood sa hangtud kalinaw, ug mahangturong mga saad.5 alang sa Tanan mas gamhanan kay sa tawo kinsa Samtang ang mga bata malipayong gisugo sa pagpangalagad sa gasa. Unsay Atong Nahibaloan mahitungod nagkanta sa awit sa Primary “Ang Ang pagdawat sa mga panalangin, sa Priesthood Gugma Gipamulong Dinhi [Love is gahum, ug mga saad sa priesthood Ang pipila tininuod nga mangutana, Spoken Here],” sa miting sa sakrament niini nga kinabuhi ug sa sunod maoy “Kon ang gahum ug mga panalangin ang tanan mipahiyum sa pag-uyon. usa sa dako kaayo nga mga opor- sa priesthood anaa sa tanan, ngano Usa ka maisugong babaye nga nag- tunidad ug mga responsibilidad sa nga ang mga ordinansa sa priesthood matuto og lima ka anak naminaw mortalidad. Kon kita takus, ang mga gipangalagad sa mga lalaki?” og maayo sa ikaduhang bersikulo: ordinansa sa priesthood magpalambo Sa dihang gipangutana sa anghel si “Among balay [matag oras] sa [gasa atong mga kinabuhi dinhi sa yuta Nephi, “Nasayud ka ba sa pagpakig- hum sa] priesthood gipanalanginan.” 1 ug mag-andam kanato alang sa nindot angay sa Dios?” Mitubag si Nephi nga Naguol siya nga naghunahuna, “Wala kaayong mga saad sa umaabut nga kamatinud-anon, “Ako nasayud nga siya gyud ang akong mga anak makasinati libutan. Ang Ginoo nag-ingon, “Diha nahigugma sa iyang mga anak, bisan og ingon nga panimalay.” 2 sa mga ordinansa . . . ang gahum sa pa niana, ako wala masayud sa kahu- Ang akong mensahe ngadto niining pagkadiosnon gipakita.” 3 lugan sa tanang mga butang.” 6 matinud-anong babaye ug sa tanan Adunay espesyal nga mga pana- Kon kita mosulti kabahin og pries- mao nga kita mabuhi sa tanang oras langin gikan sa Dios sa tanang takus thood, adunay daghang mga butang nga “sa gahum sa priesthood gipa- nga tawo kinsa gibunyagan, midawat nga atong nahibaloan. nalanginan,” bisan unsa ang atong sa Espiritu Santo, ug miambit kanunay sitwasyon. sa sakrament. Ang templo nagdala og Ang Tanan Managsama Usahay manobra ang atong pagko- dugang kahayag ug kalig-on, uban Kita nahibalo nga ang Dios na- nektar sa gahum sa priesthood ngadto ang saad sa kinabuhing dayon.4 higugma sa tanan Niyang mga anak sa kalalakin-an sa Simbahan. Ang pries- Ang tanang mga ordinansa nag- ug walay gipili nga mga tawo. “Siya thood mao ang gahum ug awtoridad sa dapit kanato sa pagdugang sa atong wala maglimud kang bisan kinsa nga Dios nga gihatag alang sa kaluwasan hugot nga pagtuo diha ni Jesukristo moduol ngadto kaniya, . . . lalaki [o] ug panalangin sa tanan—kalalakin-an, ug sa paghimo ug pagsunod sa mga babaye; . . . ug ang tanan managsama kababayen-an, ug kabataan. pakigsaad uban sa Dios. Samtang ngadto sa Dios.” 7 Ang usa ka tawo mahimong moabli atong sundon kining sagradong mga Sama ka katinuod nga kita nahibalo sa kurtina aron ang kainit sa hayag ordinansa, atong madawat ang gahum nga ang gugma sa Dios “managsama” sa adlaw mosulod sa kwarto, apan ug mga panalangin sa priesthood alang sa Iyang anak nga mga lalaki ug dili iya ang adlaw o ang hayag o Dili ba nato bation kini nga Iyang anak nga mga babaye, nahibalo ang kainit nga gidala niini. Ang mga gahum sa priesthood diha sa atong usab kita nga wala Siya milalang og

92 Liahona mga lalaki ug mga babaye nga pare- gasa. Mipasidaan ang mga kasulatan: pagpanalangin sa masakiton, o sa has gyud kaayo. Nahibalo kita nga ang “Dili molimud sa mga gasa sa Dios, pag-apil sa ubang mga ordinansa sa sekso usa ka importanting kinaiyahan kay sila daghan. . . . Ug adunay priesthood mao, sumala sa giingon ni sa atong mortal ug mahangturong nagkalain-laing paagi nga kini nga Elder David A. Bednar, ang pagpana- pagkatawo ug katuyoan. Ang sagra- mga gasa gipangalagad, apan ang mastamas sa pangalan sa Dios.18 Kon dong mga responsibilidad gihatag sama nga Dios mao ang nagbuhat ang usa ka tawo dili takus, kinahang- ngadto sa matag sekso.8 [niining] tanan.” 13 lan siyang mopahawa gikan sa nangalagad sa mga ordinansa sa priesthood Gikan sa Sinugdanan Katakus ug mainampuong moduol sa iyang Nahibalo kita nga gikan sa sinugda- Nahibalo kita nga ang katakus bishop isip unang lakang sa paghinul- nan ang Ginoo nag-establisar kon sa sentro sa pagbuhat ug pagdawat sa sol ug pagbalik ngadto sa mga sugo. unsang paagi ipangalagad ang Iyang mga ordinansa sa priesthood. Si Sister priesthood. “Ang Priesthood unang Linda K. Burton, nag-ingon, “Ang pag- Pagkamapainubsanon gihatag ngadto ni Adan.” 9 Si Noe, kamatarung mao ang makapasarang Laing butang nga kita nahibalo Abraham, ug Moises nangalagad sa ta- . . . sa pagdapit og gahum sa pries- mao nga adunay abundansya nga nang mga ordinansa sa priesthood. Si thood sa atong mga kinabuhi.” 14 mga panalangin sa priesthood sa mga Jesukristo mao ang Halangdong High Sama panaglit, hunahunaa ang dag- pamilya nga ang matarung nga inahan Priest. Mitawag Siya og mga Apostoles. sang sa pornograpiya nga nagkatag ug amahan nagkahiusa sa paggiya sa “Kamo wala magpili kanako,” miingon sa tibuok kalibutan. Ang sumbanan sa ilang mga anak. Apan nahibalo usab Siya, “hinonoa Ako mao ang nagpili Ginoo sa pagkatakus wala magtugot kita nga ang Dios naghinamhinam sa kaninyo, ug nagtudlo kaninyo.” 10 Sa sa pornograpiya diha niadtong nanga- paghatag niining sama nga mga pana- atong panahon langitnong mga men- lagad sa mga ordinansa sa priesthood. langin ngadto sa daghan nga anaa sa sahero gipadala gikan sa Dios. Gipa- Ang Manluluwas miingon: ubang mga sitwasyon.19 hiuli ni Juan Bautista, Pedro, Santiago, “Paghinulsol sa inyong . . . tinago Usa ka inahan, nagdala sa kabug-at ug Juan ang priesthood nganhi sa yuta nga mga pagkasalawayon.” 15 sa pagsangkap sa iyang pamilya sa pinaagi ni Propeta Joseph Smith.11 “Ang mata mao ang suga sa lawas. espiritwal ug temporal nga paagi, ma- Kini mao ang paagi nga gipangalagad . . . Kon masakiton ang imong mata, binationg mipasabut nga ang pagtawag sa atong Amahan sa Langit ang Iyang ang tibuok mong lawas mapuno sa sa iyang mga home teacher aron sa priesthood.12 kangitngit.” 16 pagpanalangin sa usa sa iyang mga “[Bisan] kadtong kinsa nagatan-awg anak nagkinahanglan kaniya og pag- Daghang mga Gasa gikan sa Dios babaye uban sa kaibog kaniya, maka- paubos. Apan mahunahunaon siyang Nahibalo kita nga ang gahum sa panapaw na kaniya diha sa sulod sa midugang nga kini nagkinahanglan balaang priesthood dili moepekto nga iyang kaugalingong kasingkasing.” 17 usab og pagpaubos sa iyang mga wala ang hugot nga pagtuo, ang Espi- Ang pagkadili takus nga pagpa- home teacher samtang sila nag-andam ritu Santo, ug ang espirituhanong mga ngalagad o pagpaambit sa sakrament, sa pagpanalangin sa iyang anak.20

Ang mga Yawe sa Priesthood Nasayud kita nga ang mga yawe sa priesthood, nga gihuptan sa mga sakop sa Unang Kapangulohan ug sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, nagdumala sa buhat sa Gi- noo dinhi sa yuta. Piho nga mga yawe sa priesthood gitugyan diha sa mga presidente sa stake ug mga bishop alang sa mga responsibilidad diha sa ilang nahimutangan. Ug nagtawag sila og mga lalaki ug mga babaye pinaagi sa pagpadayag kinsa gipaluyohan ug gi-set apart sa paggamit sa gitugyan nga awtoridad sa pagtudlo ug pagpangalagad.21 Samtang kita nahibalo og daghan mahitungod sa priesthood, ang atong mga kasinatian dinhi sa mortalidad dili sa kanunay maghatag og hingpit

Nobyembre 2013 93 nga Huwebes, si Presidente Monson mipahinundom sa mga General Authority unsa ka daghan sa iyang nakat-unan isip usa ka bishop gikan sa 84 ka mga biyuda diha sa iyang ward. Dako kaayo sila og naimplu- wensya sa iyang pagserbisyo ug sa iyang tibuok kinabuhi. Dili ikahibulong, nga sa wala pa ang mainampoong desisyon ni Presidente Monson mahitungod sa kausaban sa edad alang sa misyonar- yong pag-alagad, dihay daghang mga paghisgot uban sa mga kapangulohan sa Relief Society, Young Women, ug Primary. Mga bishop, samtang kamo magsunod sa ehemplo ni Presidente Monson, nga pagsabut sa mga kalihokan sa Ang Kontribusyon sa Kababayen-an bation ninyo og mas makadaghan Dios. Apan ang Iyang maaghup Ang tinud-anay nga pagpangayo ang naggiya nga kamot sa Ginoo nga nga pahinumdom, “Kay ang akong ug pagpaminaw sa mga hunahuna nagpanalangin sa inyong sagradong mga hunahuna dili mao ang inyong ug mga kabalaka nga gipamulong sa buhat. mga hunahuna, ni ang inyong mga kababayen-an importante sa kinabuhi, Kami nagpuyo sulod sa daghang dalan akong mga dalan,” 22 naghatag sa kaminyoon, ug sa pagtukod sa katuigan sa Brazil. Wala madugay hu- balik og kasigurohan kanato nga gingharian sa Dios. man sa among pag-abut, nahimamat uban sa panahon ug mahangturong Baynte ka tuig ang milabay diha sa ko si Adelson Parella, kinsa mialagad panan-aw atong makita “ang mga kinatibuk-ang komperensya, giasoy ni isip usa ka Seventy, ug ang iyang butang nga sila gayud mao” 23 ug Elder M. Rusell Ballard ang iyang pakig- igsoong lalaki nga si Adilson, kinsa mas kompletong masabtan ang istorya sa kinatibuk-ang presidente sa mialagad sa among stake presidency. Iyang hingpit nga gugma. Relief Society. Dihay gipangutana mahi- Unya nahimamat ko ang ilang igso- Kitang tanan andam nga moser- tungod sa paglig-on sa katakus sa ong lalaki si Adalton, nga mialagad bisyo. Usahay bation nato nga wala kabatan-onan nga nag-andam sa pag- isip presidente sa stake sa Floria- kaayoy nahimo sa atong calling ug alagad og mga misyon. Miingon si nopolis, ug ang ilang igsoong lalaki gusto nga hatagan pa og dugang. Sister Elaine Jack nga nagpahiyum, “Abi si Adelmo, nga mialagad isip bishop. Usahay magpasalamt kita nga gi- nimo, Elder Ballard, ang [kababayen-an] Nadani ako sa hugot nga pagtuo release. Dili kita ang magbuot sa sa Simbahan tingali adunay pipila ka niining managsoong mga lalaki, ug calling nga atong nadawat.24 Nakat- maayong mga sugyot . . . kon sila nangutana ako mahitungod sa ilang unan ko kining leksyon sayo sa akong pangutan-on. Total, . . . kami ang mga ginikanan. kaminyoon. Isip usa ka batan-ong mga inahan nila!” 25 Gibunyagan ang pamilya sa Santos, magtiayon, ang akong asawa nga si Presidente Thomas S. Monson may Brazil, 42 ka tuig ang milabay. Miingon Kathy, ug ako mipuyo sa Florida. Usa taas nga kasaysayan sa pagpangu- si Adilson Parrella, “Sa una, si Papa ka Dominggo usa ka counselor sa tana ug sa pagtubag sa mga kabalaka ingon og naukyab og maayo mahi- stake presidency mipasabut kanako sa kababayen-an. Ang babaye kinsa tungod sa pagpasakop sa Simbahan. nga sila gidasig sa pagtawag ni Kathy labing miempluwensya kaniya mao si Apan, [sa wala madugay] siya dili na isip magtutudlo sa sayo sa buntag nga Sister Francis Monson. Gimingaw ka- aktibo ug mihangyo sa akong inahan seminary. ayo mi niya. Usab, sa milabay pa lang sa dili na pagsimba.” “Unsaon namo paghimo niini?” Na- Misulti si Adilson kanako nga ang ngutana ako. “May gagmay ming mga iyang inahan nanahi og sinina alang bata, ang seminary magsugod sa alas sa mga silingan aron makabayad sa 5:00 sa buntag, ug ako ang presidente pamilete sa iyang mga anak ngadto sa sa Young Men sa ward.” simbahan. Ang upat ka gagmay nga Ang counselor mipahiyom ug batang mga lalaki magkuyog og lakaw miingon, “OK ra ni, Brother Andersen. sobra sa usa ka milya ngadto sa laing Tawgon namo siya, ug i-release ka lungsod, magsakay og bus sulod sa 45 namo.” minutos, ug unya maglakaw og laing Ug mao kana ang nahitabo. Si Vany Parrella 20 minutos ngadto sa chapel.

94 Liahona Bisan tuod dili makasimba uban motinguha niini nga mga panalangin maghupot sa priesthood’ ug nga usab ang sa iyang mga anak, si Sister Parrella alang sa ilang mga kaugalingon. Ginoo kinsa mituga sa kababayen-an uban sa ‘mga kapabilidad sa paghingpit niining magbasa sa mga kasulatan uban sa Isip kalalakin-an ug kababayen-an, importante ug katingalahang organisasyon, iyang anak nga mga lalaki ug mga mga sister ug mga brother, anak nga nga mao ang Simbahan ug ang gingharian babaye, magtudlo kanila sa ebang- mga lalaki ug mga babaye sa Dios, sa Dios’ (“Women of the Church,” Ensign, Nob. 1996, 70). Kon ang tanan nasulti ug helyo, ug mag-ampo uban kanila. Ang magkuyog kita sa pagpadayon sa una- nabuhat, ang Ginoo wala magpadayag kon ilang kabus nga panimalay napuno sa han. Kini atong oportunidad, atong nganong Iyang gitukod ang Iyang Simba- buhong nga mga panalangin sa gahum responsibilidad, ug atong panalangin. han ingon sa Iyang gihimo.” 13. Moroni 10:8. sa priesthood. Ang gagmay nga batang Kini ang atong padulngan—ang pag- 14. Linda K. Burton, “Priesthood: ‘A Sacred mga lalaki midako, mialagad og mga andam sa gingharian sa Dios alang sa Trust to Be Used for the Benefit of Men, misyon, na-edukar, ug naminyo diha sa pagbalik sa Manluluwas. Sa pangalan Women, and Children’” (pakigpulong sa Brigham Young University Women’s templo. Ang mga panalangin sa priest ni Jesukristo, amen. ◼ Conference, Mayo 3, 2013); ce.byu.edu/ hood mipuno sa ilang mga panimalay. MUBO NGA MGA SULAT cw/womensconference/pdf/archive/2013/ Milabay ang mga katuigan, isip dili 1. “Love Is Spoken Here,” Children’s lindaBurtonTalk.pdf. 15. 3 Nephi 30:2. minyo nga sister, si Vany de Paula Songbook, 190–91. 2. Personal nga email, Ago. 5, 2013. 16. Mateo 6:22–23. Parella misulod sa templo alang sa 3. Doktrina ug mga Pakigsaad 84:20. 17. Mateo 5:28; tan-awa usab Alma 39:9. Si iyang kaugalingong endowment ug, 4. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad Presidente Thomas S. Monson miingon: sa wala madugay gihapon, mialagad 138:37, 51. “Ang pornograpiya hilabihan ka makuyaw 5. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad ug makaadik. Ang masusihong pagtan-aw og tulo ka mga misyon sa Brazil. 84:35; 109:22. sa pornograpiya mahimong makapaanad Karon siya 84 anyos na, ug ang iyang 6. 1 Nephi 11:16–17. nga bisyo, magdala ngadto sa mas grabe hugot nga pagtuo nagpadayon sa 7. 2 Nephi 26:33. nga materyal ug sekswal nga kalapasan. 8. Tan-awa sa “Ang Pamilya: Usa ka Likayi ang pornograpiya sa bisan unsa nga pagpanalangin sa mga henerasyon Pamahayag ngadto sa Kalibutan,” Liahona, paagi” (“Pagpangandam Nagpadala og mga nga nagsunod kaniya. Nob. 2010, 129. Panalangin,” Liahona, Mayo 2010, 65). 9. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente “Hilabihan ka makakuyaw . . . ang mga sa Simbahan: Joseph Smith (2007), report sa gidaghanon sa mga indibidwal Pagpamatuod ug Saad 122; tan-awa usab sa Doktrina ug mga kinsa naggamit sa Internet alang sa dautan Ang gahum sa balaang priesthood Pakigsaad 84:16; 107:40–53; 128:18, 21; ug makaulaw nga mga katuyoan, ang sa Dios makaplagan diha sa Ang Sim- Russell M. Nelson, “Lessons from Eve,” pagtan-aw og pornograpiya mao ang Ensign, Nob. 1987, 86–89. labing nagkaylap niini nga mga katuyoan. bahan ni Jesukristo sa mga Santos sa 10. Juan 15:16. Mga kaigsoonan, ang pag-apil sa mao sa Ulahing mga Adlaw. Ako mopamatuod 11. Tan-awa sa Joseph Smith—Kasaysayan tinuod makadaut sa espiritu. Magmalig-on. nga samtang kamo takus nga moapil 1:72; tan-awa usab sa Doktrina ug mga Magpakalimpyo. Likayi ang makauulaw ug Pakigsaad 13; 27. makadaut nga mga matang nga makita sa diha sa mga ordinansa sa priesthood, 12. Tan-awa sa M Russell Ballard, “Let Us tanang paagi—bisan kon hain sila! Gipa- ang Ginoo mohatag kaninyo og mas Think Straight” (debosyonal sa BYU lanog ko kini nga pahimangno ngadto sa dako nga kalig-on, kalinaw, ug ma- Campus Education Week, Ago. 20, 2013); tanan, sa tanang dapit” (“Hangtud Magkita speeches.byu.edu. Si Elder Ballard mipaha- Kita Pag-usab,” Liahona, Mayo 2009, 113). hangturong panan-aw. Bisan unsa ang yag: “Ngano nga ang kalalakin-an gi-orden “Likayi ang bisan unsa nga may pagka- inyong sitwasyon, ang inyong pani- ngadto sa responsibilad sa priesthood ug susama sa pornograpiya. Kini mogasgas malay “mapanalanginan pinaagi sa dili ang kababayen-an? Presidente Gor- sa espiritu ug mokutkot sa konsyensa. don B. Hinckley nga ang Ginoo, dili ang Gisultihan kita diha sa Doktrina ug mga kalig-on sa gahum sa priesthood” ug tawo, ‘kinsa mitudlo nga ang kalalakin- Pakigsaad, “Kana nga dili makahatag og kadtong suod ninyo mas hingpit nga an sa Iyang Simbahan kinahanglan nga kaayohan dili gikan sa Dios, ug iya sa kangitngit’ [Doktrina ug mga Pakigsaad 50:23]” (“Matinud-anon sa Tinuhoan,” Liahona, Mayo 2006, 18–19). 18. Tan-awa sa David A. Bednar, Act in Doctrine (2012), 53. 19. Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “Priesthood Authority in the Family and the Church,” Liahona, Nob. 2005, 24–27. 20. Personal email, Ago. 5, 2013; tan-awa sa Santiago 5:14. 21. Tan-awa sa Mga Hebreohanon 5:4. 22. Isaias 55:8. 23. Jacob 4:13. 24. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 81:4–5. Si Presidente Gordon B. Hinckley miingon: “Ang inyong obligasyon sama ka seryoso sa gidak-on sa inyong responsibilidad ingon man sa gidak-on sa akong obligasyon. Walay calling niini nga simbahan nga gamay o may diyutay nga sangputanan” (“This Is the Work of the Master,” Ensign, Mayo 1995, 71). 25. M. Russell Ballard, “Strength in Counsel,” Ensign, Nob. 1993, 76.

Nobyembre 2013 95 Gitawag kamo pinaagi sa espiritu sa panagna ug pagpadayag ug gi-set apart pinaagi sa awtoridad sa priest hood. Unsay buot ipasabut niini? Una, nagpasabut kini nga anaa kamo sa buluhaton sa Ginoo. Kamo Iyang sinugo, ug kamo gihatagan Ni David M. McConkie og awtoridad ug katungod sa pag Unang Magtatambag sa Kinatibuk-ang Kapangulohan representar Kaniya ug sa paglihok sa Sunday School alang Kaniya. Isip Iyang sinugo, may katungod kamo sa Iyang tabang. Kina- hanglan nga pangutan-on ninyo ang inyong kaugalingon, “Unsay isulti sa Manluluwas kon Siya pa ang nagtudlo Pagtudlo uban sa sa akong klase karon, ug unsaon Niya pagsulti niini?” Kamo kinahanglan dayong mobuhat sa sama. Gahum ug Awtoridad Kini nga responsibilidad mahimong mopabati sa uban og kakulang o gani kahadlok. Ang dalan dili lisud. Ang Gi- noo mihatag og paagi sa tanang takus sa Dios nga Santos sa Ulahing Adlaw sa pagtudlo subay sa paagi sa Manluluwas. Ang Ginoo mihatag og paagi sa tanang takus nga Santos sa Ikaduha, gitawag kamo sa pag- Ulahing Adlaw sa pagtudlo subay sa paagi sa Manluluwas. sangyaw sa ebanghelyo ni Jesukristo. Kinahanglan kamo dili motudlo sa inyong kaugalingon nga mga ideya, bisan og gisagulan og mga kasulatan. Ang ebanghelyo mao “ang gahum sa alay pulong igo nga maka- walay katapusang na-establisar sa Dios ngadto sa kaluwasan,” 1 ug kini pahayag sa among pagpa- atong dispensasyon. Ang mensahe pinaagi lamang sa ebanghelyo nga Wsalamat sa mga magtutudlo ni Joseph, ug ang atong mensahe kita maluwas. sa tibuok Simbahan. Gihigugma ngadto sa kalibutan matingub sa tulo Ikatulo, gisugo kamo sa pagtudlo namo kamo ug may dakong pagsalig ka pulong: “Ang Dios namulong.” sa mga baruganan sa ebanghelyo kaninyo. Usa kamo sa pinakadakong Namulong Siya sa karaan, namulong ingon nga kini makita diha sa sum- milagro sa gipahiuli nga ebanghelyo. Siya kang Joseph, ug mamulong Siya banang mga kasulatan sa Simbahan, Sa tinuod adunay sekreto ang kaninyo. Kini mao ang nakapalahi sa pagtudlo sa mga pulong sa mga mahimong malampusong magtutudlo kaninyo sa ubang mga magtutudlo sa apostoles ug propeta sa karon nga sa ebanghelyo, sa pagtudlo uban sa kalibutan. Mao kini ang rason nga dili panahon, ug sa pagtudlo sa gitudlo gahum ug awtoridad sa Dios. Migamit mo mapakyas. kaninyo pinaagi sa Espiritu Santo. ako sa pulong nga sekreto tungod Busa asa kita magsugod? kay ang mga baruganan nga nagdala Rome, Italy Ang atong una ug labing importan- og kalampusan sa mga magtutudlo ting responsibilidad mao ang pagkina- masabtan lamang niadtong adunay buhi aron kita makabaton sa Espiritu pagpamatuod sa unsay nahitabo niad- Santo isip atong giya ug kauban. Sa tong matahum nga buntag, sanag nga dihang si Hyrum Smith mihangyo nga adlaw, sayo sa tingpamulak sa 1820. moapil niining buhat sa ulahing mga Agig tubag sa mapainubsanong adlaw, ang Ginoo miingon, “Tan-awa, pag-ampo sa 14 anyos nga bata, ang kini mao ang imong buhat, sa paghu- kalangitan giablihan. Ang Mahang- pot sa akong mga sugo, oo, uban sa turong Amahan ug ang Iyang Anak, imong tibuok nga gahum, hunahuna si Jesukristo, mipakita ug misulti ug kusog.” 2 Kini mao ang sinugdanan. ngadto ni Propeta Joseph Smith. Ang Ang tambag, nga gihatag sa Ginoo dugay nang gipaabut nga pagpahi- kang Hyrum, sama ra sa tambag nga uli sa tanang butang misugod, ug Iyang gihatag ngadto sa mga Santos sa ang mga baruganan sa pagpadayag tanang kapanahunan.

96 Liahona Arraiján, Panama

Namulong sa mga magtutudlo Unang Kapangulohan nagsaad: “Ang kinsa nagpakabuhi nga ang Espiritu karon, ang Unang Kapangulohan Espiritu Santo motabang kaninyo nga Santo mao ang ilang kauban ug kinsa mipahayag: “Ang labing importanting mahibalo unsay buhaton. Molambo nagsunod sa mga pag-aghat nga bahin sa inyong pagserbisyo mao ang inyong kaugalingong pagpa- ilang nadawat. Ang uban nagpunting ang inyong kaugalingon inadlaw nga matuod, mas molawom ang inyong lamang sa ilang atensyon sa pagbaton pagpangandam, lakip sa pag-ampo, pagkakabig, ug malig-on kamo sa pag- sa pulong, ug mahimo silang mga pagtuon sa kasulatan, ug pagkamasu- atubang sa mga hagit sa kinabuhi.” 4 eksperto sa paghatag og impormas- lundon sa mga sugo. Nag-awhag kami Unsa pa ang mas dakong payon. Ang uban gipasagdan ang ilang kaninyo sa pagpahinungod sa inyong nalangin ang tinguhaon sa usa ka pagpangandam ug naglaum nga ang kaugalingon sa pagsunod sa ebang- magtutudlo? Ginoo sa Iyang kaayo motabang ra helyo uban sa mas dakong katuyoan Sunod, ang Ginoo misugo nga sa kanila sa pagtudlo sa klase. Dili kamo kay sa kaniadto.” 3 dili pa kita magtinguha sa pagpahayag makadahum sa Espiritu nga mota- Kini makahuluganon nganong ang sa Iyang pulong, kinahanglan unahon bang kaninyo sa paghinumdom sa Unang Kapangulohan wala moingon nato ang pagbaton niini.5 Kinahang- mga kasulatan ug mga baruganan nga nga ang labing importanting bahin sa lang mahimo kamong tawo nga maayo wala ninyo matun-i o mahunahuna. inyong pagserbisyo mao ang pag- og panabut pinaagi sa makugihong Aron magmalampuson sa pagtudlo sa andam og maayo sa inyong leksyon pagsiksik sa kasulatan ug pagmahal ebanghelyo, kamo kinahanglan aduna o pagpakahanas sa nagkalain-laing niini diha sa inyong kasingkasing. sa pulong ug gahum sa ebanghelyo sa mga pamaagi sa pagtudlo. Sa tinuod, Dayon kon mangayo kamo og tabang inyong kinabuhi. kinahanglan gyud nga makugihon sa Ginoo, Siya mopanalangin kaninyo Nasabtan ni Alma kini nga mga kamong mangandam alang sa matag sa Iyang Espiritu ug sa Iyang pulong. baruganan sa dihang nalipay siya sa leksyon ug maninguha sa pagkat-on Makabaton kamo og gahum sa Dios mga anak ni Mosiah ug giunsa nila sa unsaon ninyo sa pagtudlo aron sa ngadto sa pagkabig sa mga tawo. pagtudlo uban ang gahum ug awtori- pagtabang sa mga estudyante nga mo- Gisultihan kita ni Pablo nga ang dad sa Dios. Atong mabasa: gamit sa ilang kabubut-on ug motugot ebanghelyo moabut sa tawo sa duha “Sila mga tawo nga mabuot og sala- sa ebanghelyo sa pagsulod sa ilang ka paagi, sa pulong ug sa gahum.6 butan ug sila misiksik sa mga kasula- mga kasingkasing, apan ang una ug Ang pulong sa ebanghelyo nahisulat tan sa kakugi, nga sila unta masayud labing importante nga bahin sa inyong diha sa mga kasulatan, ug maangkon sa pulong sa Dios. serbisyo mao ang inyong personal, es- nato ang pulong pinaagi sa makugi- “Apan kini dili ang tanan; sila piritwal nga pagpangandam. Samtang hong pagsiksik. Ang gahum sa ebang- naghatag ngadto sa ilang kaugalingon kamo magsunod niini nga tambag, ang helyo moabut sa kinabuhi niadtong ngadto sa tuman nga pag-ampo, ug

Nobyembre 2013 97 mahibulong kamo nga inyong masulti ang wala ninyo planohang isulti. Dayon, kon maminaw kamo, makakat- on kamo gikan sa mga butang nga inyong gisulti sa inyong pagtudlo. Si President Marion G. Romney miingon, “Ako kanunay mahibalo nga ako namulong ubos sa pagdasig sa Espiritu Santo kay kanunay akong makakat-on gikan sa unsay akong gisulti.” 10 Hinumdumi ang magtutudlo usa usab ka estudyante. Sa katapusan, kinahanglang mobarug kamo isip independente nga saksi sa mga butang nga inyong gitudlo ug dili lamang magpalanog sa mga pulong nga anaa sa manwal o sa hunahuna sa uban. Samtang nagbusog kamo sa mga pulong ni Kristo ug naningkamot sa pagsunod sa ebanghelyo uban sa mas dakong katuyoan sukad, mopamatuod ang Espiritu Santo nganha kaninyo nga ang inyong gitudlo tinuod. Mao kini ang espiritu sa pagpadayag, ug kining pagpuasa; busa sila adunay . . . espi- sa Espiritu Santo, kinahanglang may sama nga espiritu modala sa inyong ritu sa pagpadayag.” 7 kaisug kamo sa dili paggamit sa mensahe ngadto sa mga kasingkasing Sunod, kinahanglan gyud nga inyong mga outline ug mubo nga niadtong kinsa nagtinguha ug andam makakat-on mo sa pagpaminaw. Si mga sulat ug sundon ang mga aghat nga modawat niini. Elder Jeffrey R. Holland mitudlo niini sa Espiritu. Kon buhaton ninyo kini, Atong tapuson kon diin kita nagsu- nga baruganan ngadto sa mga misyo- ang leksyon nga inyong gihatag dili god—diha sa Sagradong Kakahoyan. naryo. Mokutlo ko gikan sa pakigpu- na inyong leksyon, apan mahimong Tungod sa unsay nahitabo niadtong long ni Elder Holland apan migamit leksyon sa Manluluwas. matahum nga buntag sa tingpamulak sa kagawasan nga pulihan ang pulong Sa inyong pagpahinungod sa dili pa kaayo dugay, may katungod nga misyonaryo ug investigator sa inyong kaugalingon sa pagsunod sa kamo sa pagtudlo uban ang gahum pulong nga magtutudlo ug estudyante ebanghelyo uban ang mas dakong kaug awtoridad sa Dios. Niini ako mopa- “Ikaduha lamang sa responsibilidad sa tuyoan sukad masukad ug sa pagsik- matuod sa akong solemne ug kauga- [mga magtutudlo] sa pagpaminaw sa sik sa mga kasulatan, paghambin niini lingong pagsaksi diha sa pangalan ni Espiritu, mao ang responsibilidad sa diha sa inyong kasingkasing, ang sama Jesukristo, amen. ◼ pagpaminaw sa [estudyante]. . . . Kon nga Espiritu Santo, kinsa mipadayag maminaw kita uban sa espirituhanong niini nga mga pulong ngadto sa mga MUBO NGA MGA SULAT mga dunggan , . . . ang [atong mga es- apostoles ug propeta sa karaan, mo- 1. Mga Taga-Roma 1:16. 2. Doktrina ug mga Pakigsaad 11:20. tudyante] mosulti kanato unsa nga mga pamatuod kaninyo sa katinuod niini. 3. First Presidency, sa Teaching the Gospel in leksyon ang angay nilang madunggan!” Buot ipasabut, ang Espiritu Santo mo- the Savior’s Way: A Guide to Come, Follow Mipadayon si Elder Holland: “Sa padayag niini pag-usab diha kaninyo. Me: Learning Resources for Youth (2012), 2. 4. First Presidency, sa Teaching the Gospel in tinuod ang mga [magtutudlo] nakapun- Kon mahitabo kini, ang mga pulong the Savior’s Way, 2. ting gihapon sa paghatag og sayon, nga inyong gibasa dili na lamang mga 5. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad binalik-balik nga unod sa leksyon kay pulong ni Nephi o ni Pablo o ni Alma, 11:21. 6. Tan-awa sa 1 Mga Taga-Tesalonica 1:5. sa magpunting sa ilang [mga estud- apan nahimo kini nga inyong mga 7. Alma 17:2–3. yante] isip mga indibidwal.” 8 pulong. Dayon, samtang magtudlo 8. Jeffrey R. Holland, “The Divine Commis- Human kamo makaandam sa kamo, ang Espiritu Santo makadala sa sion” (pamulong nga gihatag diha sa seminar sa bag-ong mga presidente sa inyong kaugalingon ug sa inyong tanang butang diha sa inyong panum- misyon, Hunyo 26, 2009), 7, 8, Church leksyon sa labing maayo gyud nga duman. Sa pagkatinuod, “Kay ihatag History Library, Salt Lake City; emphasis inyong mahimo, kinahanglan nga kini kaninyo sa takna gayud, oo, sa sa orihinal. 9. Doktrina ug mga Pakigsaad 100:6. andam kamo sa inspirasyon. Kon mo- diha gayud nga higayon, unsa ang 10. Marion G. Romney, sa Boyd K. Packer, abut kanang hilom nga mga pag-aghat inyong isulti.” 9 Kon mahitabo kini, Teach Ye Diligently (1975), 304.

98 Liahona kanila kinsa miabut . . . ug mikaon sa bunga.” Dayon kini nga mga tawo “nangahulog ngadto sa gidili nga mga dalan ug nangawala.” 2 Wala sila makahimo, o tingali dili andam, sa paglahutay sa katapusan. Apan, dunay ikatulong grupo nga dili lang malampuson nga miabut sa Ni Elder Kevin S. Hamilton kahoy sa kinabuhi; sila sa kaulahian Sa Seventy wala mawala. Kanila, ang kasulatan nag-ingon nga sila mipadayon “paingon sa unahan, sa kanunay naggunit sa gunitanan nga puthaw, hangtud nga sila miabut ug natumba Sa Kanunay Naggunit ug mikaon sa bunga sa kahoy.” 3 Ang gunitanan nga puthaw alang niining Unta kita sa kanunay naggunit sa gunitanan nga puthaw grupo sa mga tawo mao lang ang kaluwasan ug seguridad nga ilang makit- paingon ngadto sa presensya sa atong Langitnong Amahan. an, ug kanunay sila nga naggunit; wala gayud sila mobuhi, alang sa usa ka butang nga ingon ka yano sama sa Dominggo sa hapon nga suroy-suroy ng akong amahan makahinum- Isip leksyon niadtong sa atong sa probinsya. dom sa adlaw, bisan sa oras, panahon nga tingali matintal sa Bahin niining grupo sa mga tawo, Anga ang iyang pamilya—ama- pagpili sa lahi nga dalan, ang propeta si Elder David A. Bednar mitudlo: “Ang han, inahan, ug upat ka anak—mibiya sa Basahon ni Mormon nga si Lehi importante nga pulong niining bersi- sa Simbahan, kadaghanan wala na mipakigbahin og usa ka panan-awon kulo mao ang ‘sa kanunay naggunit’ makabalik niini nga kinabuhi. Siya 13 sa iyang pamilya diin siya “nakakita og sa gunitanan nga puthaw. . . . Tingali anyos, usa ka deacon, ug niadtong pa- dili maihap nga mga pundok sa mga kining ikatulo nga grupo sa mga tawo nahona ang mga pamilya motambong katawhan, kadaghanan kanila mipa- sa Sunday School inigka-buntag ug dayon paingon ngadto sa unahan, nga dayon sa miting sa sakrament inigka- unta sila makaabut sa dalan paingon hapon. Usa ka nindot nga adlaw sa ngadto sa kahoy diin [siya] nagbarug. tingpamulak, gikan sa buntag nga “Ug . . . sila miduol, ug misugod sa simba sa Dominggo ug human sa pag- pagsubay sa dalan paingon sa kahoy. dungan og paniudto, ang iyang inahan “Ug . . . dihay mitungha nga usa ka miduol sa iyang amahan ug nangutana gabon sa kangitngit; . . . hangtud nga lang, “Mahal, moadto ba kita sa miting sila kinsa misugod sa pagsubay sa agi- sa sakrament karong hapon, o isuroy anan nangawala sa ilang agianan, nga ang atong pamilya sa probinsya?” sila nangasaag ug nangawala.” 1 Ang ideya nga duna pay kapilian Nakakita dayon si Lehi og ikadu- kay sa miting sa sakrament wala hang grupo nga “mipadayon paingon gayud mosantup sa hunahuna sa sa unahan, ug sila miduol ug migunit akong amahan, apan siya ug ang sa tumoy sa gunitanan nga puthaw; tulo ka tin-edyer niyang mga igsoon ug sila mipadayon paingon sa una- naglingkod ug naminaw og maayo. han lahus sa gabon sa kangitngit, Kanang Dominggo sa hapon nga nanggunit sa gunitanan nga puthaw, pagsuroy-suroy sa probinsya tingali hangtud nga sila miabut ug mikaon usa ka makalingaw nga kalihokan sa bunga sa kahoy.” Makaguol kay, sa pamilya, apan kanang gamay nga “human sila makakaon sa bunga sa desisyon ang sinugdanan sa bag-ong kahoy sila mitan-aw sa palibut ingon padulngan nga sa kaulahian mipa- og sila nangaulaw” tungod niadtong layo sa iyang pamilya sa Simbahan anaa sa “usa ka dako ug lapad nga uban sa kaluwasan, seguridad, ug gambalay” nga “ang ilang mga kinaiya mga panalangin niini ngadto sa lahi ingon og nagbiay-biay ug nagtulisok nga dalan. sa ilang mga tudlo paingon ngadto

Nobyembre 2013 99 kanunay nga nagbasa ug nagtuon ug kita nagpalig-on sa usag usa. Kita og oportunidad sa “pagpalambo nagsiksik sa mga pulong ni Kristo. . . . mabag-o pinaagi sa atong pagpakig- sa ilang pagtuo . . . , paglig-on sa Kini ang grupo nga paningkamutan uban sa mga higala ug pamilya. Ang [ilang] pamilya ug panimalay, ug ninyo ug nako nga apilan.” 4 atong hugot nga pagtuo malig-on pagtabang sa nanginahanglan.” 13 Kita kinsa mga miyembro sa Sim- samtang kita magtuon sa mga kasu- bahan sa Dios karon mihimo og mga latan ug magkat-on pa kabahin sa Ingon man usab, ang atong young pakigsaad nga mosunod ni Jesukristo gipahiuli nga ebanghelyo.” 8 women ug mga bata dunay ilang ug motuman sa mga sugo sa Dios. Tingali dunay mangutana nganong kaugalingong miting ug klase diin Panahon sa bunyag nakigsaad kita dunay tulo ka managlahi nga miting tudloan sila sa ebanghelyo samtang nga mobarug isip saksi sa Manlulu- sa Dominggo ug nganong kinahang- nangandam sila alang sa importante was,5 motabang sa maluyahon ug lanon ang matag usa niini? Tan-awon nga mga responsibilidad nga moabut nanginahanglan,6 motuman sa mga nato og kadiyot kining tulo ka miting: nila. Sa matag usa niining talagsaon sugo sa Dios, ug maghinulsol kon nga mga miting, kita makakat-on gikinahanglan, kay sama sa gitudlo ni • Ang miting sa sakrament naghatag sa doktrina, makabati sa Espiritu, Apostol Pablo, “Sanglit nakasala man og oportunidad sa pag-apil sa ordi- ug makaserbisyo sa usag usa. Sam- ang tanan, ug [nakabsan] sa himaya nansa sa sakrament. Kita mobag-o tang dunay mga eksepsyon tungod sa Dios.” 7 sa atong mga pakigsaad, modawat sa gilay-on, pletehan, o panglawas, Matag semana kita dunay oportu- sa nagkakusog nga pagbati sa Es- maningkamot kita nga motambong nidad nga motambong sa miting sa piritu, ug batunan ang dugang nga sa tanan natong miting sa Dominggo. sakrament, diin atong mabag-o ang mga panalangin nga matudloan ug Ako mosaad nga ang mga panalangin atong mga pakigsaad pinaagi sa pag- malamdagan sa Espiritu Santo. sa kalipay ug kalinaw moabut gikan ambit sa pan ug tubig sa ordinansa • Ang Sunday School nagtugot sa pagsimba atol sa atong tulo ka sa sakrament. Kining yano nga buhat nato nga “motudlo sa usag usa sa oras nga miting sa Dominggo. nagtugot nato nga sa makausa mo- doktrina sa gingharian,” 9 nga ang Ang among pamilya mipasalig nga saad sa atong kaugalingon nga mosu- tanan “makadawat og kaayohan motambong kanunay sa among mga nod ni Jesukristo ug maghinulsol kon ug maglipay nga maghiusa.” 10 Ang miting sa Dominggo. Among nakita kita makasala. Ang saad sa Dios agig dakong gahum ug personal nga nga nakapalig-on kini sa among balus mao ang Iyang Espiritu isip giya kalinaw moabut kon kita nakasabut pagtuo ug nakapalawom sa among ug proteksyon. sa mga doktrina sa gipahiuli nga pagsabut sa ebanghelyo. Among Gikan sa Isangyaw ang Akong ebanghelyo. nasayran nga nindot ang among gibati Ebanghelyo, ang atong mga misyo- • Ang mga miting sa priesthood mao sa among desisyon nga motambong sa naryo nagtudlo nga ang pagpadayag ang panahon alang sa kalalakin-an mga miting sa Simbahan, ilabi na kon ug pagpamatuod moabut kon kita ug sa young men nga “makakat-on kami mopauli ug mopadayon sa pag- motambong sa atong mga miting sa sa [ilang] katungdanan” 11 ug “ma- balaan sa Igpapahulay. Motambong Simbahan sa Dominggo: “Samtang tudloan nga labaw sa hingpit,” 12 ug gani kami sa tanan namong miting sa kita motambong sa mga tulumanon sa ang miting sa Relief Society nagha- Dominggo bisan kon nagbakasyon Simbahan ug dungan nga mosimba, tag sa kababayen-an sa Simbahan kami o nagbiyahe. Usa sa among

100 Liahona mga anak nga babaye bag-ohay lang misulat nga misimba siya sa siyudad nga iyang gibyahian ug midugang, “Oo, Pa, mitambong ko sa tulo ka miting sa Dominggo.” Nasayud kami nga napanalanginan siya alang niining matarung nga desisyon. Kita dunay daghang pagpili nga himoon kon unsaon nato pagbalaan ang adlawng Igpapahulay. Sa kanunay dunay pipila ka “maayong” kalihokan nga kinahanglang isakripisyo alang sa mas maayong pagpili nga motambong sa miting sa Simbahan. Gani sa pagkatinuod usa kini ka paagi nga ang yawa “motikas sa [atong] mga kalag, ug modala [kanato nga mabinantayon].” 14 Gamiton niya ang “maayo” nga mga kalihokan isip puli sa “mas maayo” o gani sa “labing maayo” nga mga kalihokan.15 Ang kanunayng paggunit sa gunitanan nga puthaw nagpasabut nga kita sa paghimo ug pagtuman sa mga dako, gani mahangturon, nga mga motambong sa tanan natong miting pakigsaad, ug ang gisaad nga pana- sangputanan. sa Dominggo: miting sa sakrament, langin mao nga atong madawat ang Unta atong pilion nga magmakugi- Sunday School, ug mga miting sa “tanan nga [iya] sa Amahan.” 17 Kon hon ug maangkon ang mahinungda- priesthood o Relief Society. Ang atong kita kanunay naggunit sa gunitanan nong mga panalangin ug proteksyon mga bata ug mga batan-on motam- nga puthaw pinaagi sa pagtuman sa nga nagagikan sa pagtigum ug bong sa ilang mga miting sa Primary, atong mga pakigsaad, kita lig-unon pagtuman sa mga pakigsaad. Unta kita Young Men, ug Young Women. Dili sa pagbuntog sa mga tintasyon ug sa sa kanunay naggunit sa gunitanan nga kita mopili kon hain nga miting ang kakuyaw sa kalibutan. Kita maka- puthaw paingon ngadto sa presensya atong tambungan. Kita mohupot sa panaw niining mortal nga kinabuhi sa atong Langitnong Amahan mao ang pulong sa Dios pinaagi sa pagsimba uban sa tanan niining mga hagit akong pag-ampo diha sa sagradong ug pagtambong sa atong mga miting hangtud makab-ot nato ang bunga pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ sa Igpapahulay. nga “labing bililhon ug labing mada- Ang kanunayng paggunit sa gu- nihon labaw sa tanang uban nga MUBO NGA MGA SULAT 18 1. 1 Nephi 8:21–23. nitanan nga puthaw nagpasabut nga mga bunga.” 2. 1 Nephi 8:24–28. maningkamot kita sa pagtuman sa Ang akong amahan swerte nga 3. 1 Nephi 8:30; emphasis gidugang. tanang sugo sa Dios, nga dunay matag naminyo og buotan nga babaye nga 4. David A. Bednar, “A Reservoir of Living Water” (Church Educational adlaw nga personal ug pamilya nga midasig niya sa pagbalik sa simbahan System fireside address, Peb. 4, 2007), pag-ampo, ug pagtuon sa kasulatan. dihang batan-on pa siya ug nagsugod 8–9; speeches.byu.edu. Ang kanunayng paggunit kabahin sa pag-usab sa paglambo diha sa dalan. 5. Tan-awa sa Mosiah 18:9. 6. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad doktrina ni Kristo sama sa gitudlo diha Ang ilang matinud-anong kinabuhi 81:5. sa Basahon ni Mormon. Kita nagpa- mipanalangin sa ilang mga anak, sa 7. Mga Taga-Roma 3:23. lambo sa atong pagtuo ni Jesukristo, sunod henerasyon nga mga apo, ug 8. Isangyaw ang Akong Ebanghelyo: Usa ka Giya sa Misyonaryo nga naghinulsol sa atong mga sala, nag- karon mga apo sa tuhod. Pangalagad (2004), 87. usab sa atong kasingkasing, ug dayon Ingon nga ang yanong desisyon 9. Doktrina ug mga Pakigsaad 88:77. mosunod Niya ngadto sa tubig sa nga motambong o dili sa usa sa 10. Doktrina ug mga Pakigsaad 50:22. 11. Doktrina ug mga Pakigsaad 107:99. bunyag ug modawat sa gasa sa Espiritu ilang miting sa pagsimba sa adlawng 12. Doktrina ug mga Pakigsaad 88:78. Santo, nga nagsilbing giya ug maghu- Igpapahulay nakahimo og kalainan 13. Handbook 2: Administering the Church hupay. Ug dayon, sama sa gitudlo ni sa kinabuhi sa pamilya sa akong mga (2010), 9.1.1. 14. 2 Nephi 28:21. Nephi, kita “mopadayon sa unahan, apohan, ang atong matag adlaw nga 15. Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “Maayo, magbusog sa pulong ni Kristo” hangtud mga desisyon dako og epekto sa Mas Maayo, Labing Maayo,” Liahona, sa katapusan sa atong kinabuhi.16 atong kinabuhi. Ang ingon og gamay Nob. 2007, 104–8. 16. 2 Nephi 31:20. Mga kaigsoonan, kita usa ka nga desisyon sama sa motambong ba 17. Doktrina ug mga Pakigsaad 84:38. katawhan sa pakigsaad. Kita andam o dili sa miting sa sakrament dunay 18. 1 Nephi 15:36.

Nobyembre 2013 101 Ang akong kasinatian uban sa akong mga ig-agaw nagtudlo kanako nga mohatag og pagtagad sa mga ilhanan sa kapanahonan. Nagpuyo kita sa unuson, makuyaw nga panahon nga gihulagway ni Pablo: “Kay ang mga tawo unya magamahigugmaon man sa ilang kaugalingon, . . . masukihon Ni Elder Adrián Ochoa sa mga ginikanan, walay igabalus, Sa Seventy dili diosnon, . . . tigbutang-butang, mapatuyangon, . . . nagahigugma sa kalipayan inay sa Dios unta hinoon” (2 Timoteo 3:2–4). Namulong bahin niining panahona, Hangad si Elder Dallin H. Oaks miingon: “Ki- nahanglan kitang mohimo og tempo- Karon ang panahon sa pagtan-aw sa Tinubdan ral ug espirituhanong pagpangandam. . . . Ug ang pagpangandam nga sa kamatuoran ug ipaniguro nga ang atong posibleng makalimtan mao kadtong pagpamatuod lig-on. dili kaayo makita ug mas lisud—ang espirituhanon” (“Pagpangandam alang sa Ikaduhang Pag-anhi,” Liahona, Mayo 2004, 9). Buot ipasabut, ayaw ihang otso anyos pa ko, duha amo na lang kapilian mao ang pagbu- kalimot sa paghangad. ka ig-agaw ug ako gipaadto tang sa among pandong ug mokatkat Sa dinaliang panginahanglan sa Dsa lungsod aron kuhaon ang sa barbed-wire nga koral nga naglibut espirituhanong pagpangandam diha kinompra para sa sunod nga 15 ka sa lungsod. Gabii na kaayo dihang, sa ingon kakuyaw nga panahon, gusto adlaw. Sa paghinumdom, nahingangha gikapoy ug gipamaulan ug basa ka- kong mopasidaan bahin sa klaro kaayo ko sa kadako sa pagsalig sa akong lola ayo, nakakita kami og kapasilungan nga ilhanan sa kapanahonan. Anaa ko ug iyaan ug uyoan ngari namo. Ang sa unang balay nga among nakita sa kinaunhan sa teknolohiya tungod sa panganod sa kabuntagon hayag pa paingon sa lungsod. Ang buotang akong propesyon, busa nasayud ko sa dihang nagpanon kami sakay sa tulo pamilya didto mipauga namo, mipa- kaimportante niini, ilabi na sa komu- ka kabayo. kaon namo og laming bean burritos, nikasyon. Daghan na kaayong impor- Sa tunga-tunga sa kasagbutan, ug dayon gipakatulog kami sa usa masyon nga gihimo sa tawo nga sayon nakahunahuna kami nga manganaog ka kwarto. Dayon among nakita nga na nga ma-access. Apan ang Internet ug magdula og jolin. Mao nga nagdula sa kwarto patag ang yuta, busa may puno usab nianang mga malaw-ay ug kami—nga dugay gayud. Nalingaw nahunahunaan na usab kami. Nag- makalingla. Ang teknolohiya mopa- kaayo kami sa among dula nga wala na drowing kami og circle sa yuta ug lambo sa atong kagawasan sa pagpa- namo makita ang “mga ilhanan sa ka- gipadayon ang among dula nga jolin hayag, apan makahatag usab kini og panahonan” ibabaw namo dihang mi- hangtud nakatulog kami. sayop nga kredibilidad sa dili angayan ngitngit ang kalangitan. Sa pagkaamgo Isip mga bata naghunahuna lang nga mga blogger base sa gidaghanon namo sa unsay nahitabo, wala na gani kami sa among kaugalingon. Wala sa mga viewer. Mao nga karon, labaw kami panahon sa pagsakay sa among kami maghunahuna sa among mga misa tanan, atong hinumduman kining kabayo. Mibundak ang kusog nga ulan, nahal nga nagsige og pangita namo— mahangturong baruganan: “Maila nga wala na kami laing nahunahunaan kay kon naghunahuna pa kami, dili ninyo sila pinaagi sa ilang mga bunga” kondili ang pagkuha sa angkasanan gyud unta kami maglangay-langay sa (Mateo 7:20). sa mga kabayo ug gipandong ang among lakaw sa ingon nianang walay Sa piho, ako mopasidaan ninyo gamayng hapin sa angkasanan. pulos nga buhat. Ug kon maalamon nga dili motan-aw sa law-ay nga mga Walay kabayo, basa, ug gitugnaw, pa kami, mitan-aw unta kami sa ka- hulagway o mohatag sa inyong pagta- mipadayon kami sa among biyahe, langitan, makakita sa mga panganod gad sa mga tigbutang-butang ni Kristo karon naningkamot na nga magdali nga nanagtapok, ug gipaspasan ang ug ni Propeta Joseph Smith. Kining kutob sa mahimo. Dihang nagsinga- among lakaw aron dili maabtan sa mga buhata makamugna og susamang but na kami sa among padulngan, unos. Karon nga mas nasinati na ko, epekto: ang pagkawala sa Espiritu nakita namo nga ang dakong dalan sa kanunay nakong pahinumduman ang Santo ug sa Iyang mapanalipdon, lungsod gibahaan ug morag sapa nga akong kaugalingon, “Ayaw kalimot sa makapalahutay nga gahum. Mosunod nag-agas paingon namo. Karon ang paghangad.” kanunay ang sala ug kagul-anan.

102 Liahona Mga kaigsoonan, kon makasugat kamo og butang nga maoy hinungdan sa inyong pagkwestyon sa inyong pagpamatuod sa ebanghelyo, ako mohangyo ninyo sa paghangad. Tan-awa ang Tinubdan sa tanang kaalam ug kamatuoran. Amumahi ang inyong pagtuo ug pagpamatuod uban sa pulong sa Dios. Dunay mga nagtinguha nga mahuyang ang inyong pagtuo pinaagi sa pagsagol sa mga bakak ug gamayng kamatuoran. Mao nga kinahanglan gayud nga magpabilin kamong takus sa Espiritu. Ang pakig-uban sa Espiritu Santo dili lang aron komportable kamo—importante kini sa inyong espiritwal nga pagla- Brasília, Brazil hutay. Kon dili ninyo hatagan og bili ang mga pulong ni Kristo ug pamina- nay igo nga mga timailhan; ikaw sa among pagpauli—pundok sa mga won pag-ayo ang mga pag-aghat sa mosulay ba sa imong Dios? Ikaw tawo nga nangita kanamo sa tibuok Espiritu, kamo malingla (tan-awa sa moingon ba, Ipakita ngari kanako ang gabii, ang ilang mga tractor ug sakya- Joseph Smith—Mateo 1:37). Kina- usa ka timailhan, nga ikaw aduna sa nan nalubong sa lapok. Ilang nakita hanglan natong buhaton kining pagpamatuod niini nga imong mga ang angkasanan diri ug ang kabayo mga butanga. kaigsoonan, ug usab sa tanan nga didto, ug dihang nakakita sila namo Si Jesukristo, kinsa hingpit, ug si balaan nga mga propeta? Ang mga nga mipauli na, mabati nako ang ilang Joseph Smith, kinsa miangkon nga dili kasulatan gibukhad sa imong atuba- kahupayan ug gugma. Sa entrada pa- hingpit, gipatay sa mga tigbutang-bu- ngan” (Alma 30:44). ingon sa lungsod, daghang tawo ang tang kinsa dili modawat sa ilang pag- Kamo ug ako mao ang buhi nga naghulat namo, ug sa ilang atubangan pamatuod. Unsaon nato pagkasayud ebidensya sa matubsanong gahum mao ang akong mahigugmaong lola nga ang ilang pagpamatuod tinuod— sa Manluluwas. Kita ang buhi nga ug ang akong tiyo ug tiya. Gigakos nga si Jesukristo mao ang Anak sa ebidensya sa pangalagad ni Propeta mi nila ug mihilak, nalipay kaayo nga Dios ug si Joseph Smith tinuod nga Joseph ug sa kamatinud-anon niad- nakit-an ang ilang nawala nga mga propeta? tong unang mga Santos nga nagpa- anak. Nindot kini nga pagpahinum- “Maila ninyo sila pinaagi sa ilang biling lig-on sa ilang pagpamatuod. dom para kanako nga ang atong La- mga bunga.” Ang maayong bunga Ang Simbahan ni Jesukristo anaa na ngitnong Amahan naghunahuna nato. gikan ba sa dautan nga kahoy? sa tibuok kalibutan ug walay sama Naghinam-hinam Siya nga naghulat sa Nasayud ko nga ang akong Manunu- ang paglambo—gihangup, sama sa atong pagpauli. bos mipasaylo sa akong mga sala ug panahon ni Kristo, sa mapaubsanong Oo, dunay mga timailhan sa mga mikuha sa akong palas-anon, mi- mga tawo nga wala magkinahanglan unos sa atong palibut. Mohangad dala nako sa kalipay nga wala nako nga makakita ug makahikap aron kita ug mangandam sa atong kauga- masayri kaniadto. Ug nasayud ko nga lang motuo. lingon. Dunay kaluwasan sa lig-ong si Joseph Smith usa ka propeta tu- Walay nasayud kon kanus-a mo- pagpamatuod. Atong hatagan og bili ngod kay gihimo nako ang yano nga balik ang Ginoo. Apan ang makuyaw ug lig-unon ang atong pagpamatuod gisaad diha sa Basahon ni Mormon: nga panahon anaa na nato karon. matag adlaw. “Mangutana sa Dios, ang Amahan Karon ang panahon sa pagtan-aw sa Nasayud ko nga makapuyo kitang sa Kahangturan, sa ngalan ni Kristo” Tinubdan sa kamatuoran ug ipaniguro manag-uban isip mga pamilya sa ka- (Moroni 10:4). Sa yano nga pagka- nga ang atong pagpamatuod lig-on. hangturan, nga ang atong Langitnong sulti, hangad. Balik sa akong istorya, ang akong Amahan naghulat kanato, Iyang mga Dunay uban nga moingon nga ki- mga ig-agaw ug ako mibangon sa anak, uban sa Iyang mga kamot nga nahanglan nga kamo dunay ebidensya kabuntagon nga hayag ang adlaw ug nagtuyhad. Nasayud ko nga si Jesu- aron motuo sa Pagkabanhaw ni Kristo nindot ang kapanganuran. Usa ka kristo, ang atong Tigluwas, buhi. Sama o sa katinuod sa Iyang gipahiuli nga tawo ang nanuktok sa pultahan nga ni Pedro, wala kini ipadayag kanako ebanghelyo. Ngadto nila akong kut- nangita sa tulo ka bata nga nawala. og tawo, kondili sa akong Amahan loon ang mga pulong ni Alma ngadto Gipasakay kami sa kabayo, ug mipa- nga anaa sa langit (tan-awa sa Mateo ni Korihor, kinsa misulay sa pagdani uli kami agi sa samang kasagbutan. 16:15–19). Sa sagradong pangalan ni sa uban aron dili motuo: “Ikaw aduna Dili nako malimtan ang among nakita Jesukristo, amen. ◼

Nobyembre 2013 103 Iyang mga sugo ug kanunay mohi- numdom Kaniya?” Gihatag sa Ginoo kanato ang mga paagi nga nagtabang nga mahinumdom kita Kaniya ug sa makatabang Niyang gahum. Ang usa ka paagi mao ang butang nga nasinati natong tanan—ang kalisdanan (tan-awa sa Ni Elder Terence M. Vinson Alma 32:6). Samtang gihinumduman Sa Seventy nako ang akong mga pagsulay, klaro nga nakatabang kini sa akong kalamboan, panabut, ug pagbati. Nagpaduol kini kanako sa akong Langitnong Amahan ug sa Iyang Anak uban sa Magpaduol sa Dios mga kasinatian ug paglunsay nga mi- dulot sa akong kasingkasing. Gusto sa Manluluwas nga kita mohigugma gayud Kaniya Ang giya ug instruksyon sa Ginoo mahinungdanon kaayo. Iyang gita- sa punto nga atong iuyon ang atong kabubut-on sa Iya. bangan ang matinud-anong igsoon ni Jared pinaagi sa pagsulbad sa usa sa duha niya ka mga hagit dihang Siya misulti kaniya unsaon nga dunay ng among apo nga says anyos, pagbati sa Langitnong Amahan ug sa lab-as nga hangin sa sulod sa mga si Oli, kinsa motawag nako og Manluluwas sama sa pagbati ni Oli sakayan nga matinud-anong gihimo A“Poppy,” adunay kuhaon sa ngari kanako. Gihigugma nila ang (tan-awa sa Ether 2:20). Apan, klaro, sakyanan. Ang iyang papa nagbarug Dios isip suod nga higala, ug Siya wala lang gipasagdan sa Ginoo nga sa sulod sa balay ug, wala kahibalo nagbantay kanila. wala masulbad ang problema unsaon si Oli, giablihan ang sakyanan gamit Ang mga miyembro niini nga nga may kahayag, apan iyang giklaro ang remote control sa dihang duol na Simbahan may katungod sa pagdawat, nga Siya, ang Ginoo, motugot sa mga si Oli, ug dayon gisirado kini og balik ug daghan ang nakadawat, sa espiri- kalisdanan ug mga pagsulay para pagkahuman niya. Si Oli midagan tuhanong pagsaksi ug naghimo og sa- ilang sulbaron. Siya ang mopadala sa dayon sa sulod nga nagpahiyom! gradong mga pakigsaad nga mosunod mga hangin, mga ulan, ug mga lunop Tanan sa pamilya nangutana niya, sa Ginoo. Bisan pa niana, ang uban (tan-awa sa Ether 2:23–24). “Giunsa nimo pag-abli ang pultahan, padayong nagpaduol Kaniya samtang Nganong buhaton man Niya kana? ug pagsirado og balik?” Mipahiyom ang uban wala. Sa unsang kategoriya Ug nganong pasidan-an man kita Niya lang siya. kamo nasakop? Ang among anak, nga iyang mama, Ang Dios kinahanglang maoy sen- miingon, “Tingali sama ni Poppy— tro sa kinabuhi—ang atong pinaka- tingali duna kay magic powers sama focus. Siya ba? O Siya usahay layo niya!” kaha sa mga hunahuna ug mga katu- Dihang mao gihapon ang nahitabo yoan sa atong kasingkasing? (tan-awa mga minutos ang milabay, ang iyang sa Mosiah 5:13). Timan-i nga dili lang tubag sa dugang nga mga pangutana ang mga pagbati sa atong kasingka- kabahin sa bag-o niyang nakapla- sing ang importante apan ang “mga gang abilidad mao kini: “Makatingala! katuyoan.” Sa unsang paagi ang atong Tungod siguro ni kay pinangga ko ni kinaiya ug binuhatan nagpakita sa Poppy ug suod kaayo ming higala, ug katarung sa atong mga katuyoan? iya kong gibantayan!” Ang among anak nga si Ben, sa Bulahan ko nga nahibalo sa tinu- dihang 16 anyos ug namulong sa oray nga mga milagrong nahitabo stake conference, nangutana, “Unsay sa kinabuhi sa matinud-anong mga inyong bation kon may tawo nga Santos sa tibuok Africa, Papua New mosaad ninyo matag semana ug wala Guinea, Australia, New Zealand, ug gayud motuman sa saad?” Mipadayon sa mga isla sa Pasipiko. Mouyon ko siya, “Tinuoray ba natong gihimo ang kang Oli—tingali tungod kay ang saad dihang miambit kita sa sakra- matinud-anong mga tawo may ment ug nakigsaad nga sundon ang

104 Liahona sa pagpalayo sa tinubdan sa peligro nga sayon ra man unta Niyang mapugngan ang peligro nga mahitabo? Si Presidente Wilford Woodruff misugi- lon bahin sa espirituhanong pagpasidaan nga ibalhin ang iyang karwahe nga gikatulgan niya, sa iyang asawa, ug anak, nga sa wala madugay usa ka alimpulos mitumba sa dakong kahoy ug mihagsa niini diha gyud sa kanhi gibutangan sa iyang karwahe (tan-awa sa Mga Pagtulun-an sa mga Presi- dente sa Simbahan: Wilford Woodruff [2004], 52). Niining duha ka hitabo, mahimo ra untang pugngan ang dautang panahon aron mawala ang mga peligro. Apan mao kini ang punto—kay sa sulbaron Niya ang problema, gusto sa Gi- noo nga mapalambo nato ang hugot nga pagtuo nga makatabang kanato sa Colleyville, Texas pagsalig Kaniya sa pagsulbad sa mga problema ug mosalig Kaniya. Niana ug ang iyang katagibalangay nabuhi la- kaayo ang kalangitan gawas lang mas kanunay natong mabati ang Iyang mang pinaagi sa ilang mga gipananom. sa tungod gayud sa nasunugan. Dili gugma, mas kusog, mas tin-aw, ug Usa ka adlaw nagdaob siya aron ma- siya katuo nga ang Ginoo motubag mas personal. Mahiusa kita Kaniya, ug limpyohan ang iyang porsyon sa uma- sa usa ka yano nga tawo sama niya, mamahimo kitang sama Kaniya. Ang han aron katamnan. Bisan pa, giunhan ug miluhod siya pag-usab og mihilak pagkahimo natong sama Kaniya maoy kini og taas nga panahon sa kainit, ug sama sa usa ka bata. Miingon siya Iyang tumong. Sa tinuod, kini ang ang mga tanom uga na kaayo. Mao nga pinakanindot kadto nga pagbati” Iyang himaya ug Iyang buhat (tan-awa nga ang iyang daob nahimong susama (tan-awa sa Alma 36:3). sa Moises 1:39). sa kang Presidente Thomas S. Monson, Gusto sa Manluluwas nga kita mo- Usa ka batan-on naningkamot sa nga gihulagway mismo sa atong higugma gayud Kaniya sa punto nga paghawan sa luyo sa ilang balay aron propeta sa miaging kinatibuk-ang atong iuyon ang atong kabubut-on makadula sa iyang trak-trak. May komperensya (tan-awa sa “Ang Pag- sa Iya. Mabati dayon nato ang Iyang dakong bato nga nakababag sa iyang kamasulundon Makahatag og Pana- gugma ug mahibalo sa Iyang himaya. gibuhat. Giduso ug gibira sa bata langin,” Liahona, Mayo 2013, 89–90). Dayon makapanalangin siya kanato sa gamit ang tanan niyang kusog, apan Misugod kini pagkaylap ngadto sa Iyang gusto. Nahitabo kini kang Nephi bisan pa sa iyang paningkamot, ang mga kasagbutan, ug sa mga pulong sa anak ni Helaman, dihang siya hingpit bato wala gyud matarug. iyang anak, “usa ka makalilisang nga nang gisaligan sa Ginoo ug, tungod Gipanid-an siya sa iyang papa og kalayo” ang miresulta. Gikabalak-an niadto, mipanalangin kaniya sa tanan kadiyot, dayon miduol sa iyang anak niya ang katagibalangay ug ang posib- nga iyang gipangayo (tan-awa sa ug miingon, “Kinahanglan kang moga- ling pagkahurot sa ilang mga tanom. Helaman 10:4–5). mit sa tanan nimong kusog aron mai- Kon mangasunog kini, mag-atubang Sa Life of Pi, sa hinimo-himong su- rog ang bato nga ingon niini kadako.” siya og silot sa balangay. Kay wala gilanon ni Yann Martel, ang bayani mi- Mitubag ang bata, “Gigamit ko na gyud kapalong sa kalayo, nahinumdom padayag sa iyang pagbati bahin kang ang tanan kong kusog!” siya sa Ginoo. Kristo: “Dili gayud Siya mawala sa Gikorihian siya sa iyang papa: Karon mokutlo ko sa gisulti sa akong hunahuna. Dili gayud. Migahin “Wala pa. Wala ka pa makaangkon sa iyang anak, nga akong higala: “Milu- ko og tulo ka adlaw sa paghunahuna akong tabang!” hod siya sa bungtod sa may kasag- Kaniya. Kon magsigi kog hunahuna Dayon silang duha ang miduso ug butan ug nag-ampo sa Langitnong Kaniya, mas lisud nako Siyang kalim- dali rang nairog ang bato. Amahan aron mapalong ang kalayo. tan. Ug kon dugang ko nga magkat-on Ang papa sa akong higalang si Vaiba Kalit lang miabut ang baga kaayong bahin Niya, mas dili ko gusto nga Rome, unang presidente sa stake sa Pa- dag-om dapit sa iyang giampoan, ug mobiya Kaniya” ([2001], 57). pua New Guinea, natudloan usab nga miulan og kusog kaayo—apan didto Ingon ana ka tukma ang akong gi- makaduol siya sa Amahan sa Langit sa ra sa nagdilaab nga kalayo. Dihang bati sa Manluluwas. Kanunay Siya nga mga panahon sa panginahanglan. Siya mitan-aw siya sa palibut, tin-aw duol, ilabi na sagradong mga dapit ug

Nobyembre 2013 105 mga panahon sa panginahanglan; ug usahay, nga wala gyud nako damha, mobati ko sa Iyang pagpikpik sa akong abaga aron pagpahibalo nga Iya kong gihigugma. Ikabalik ko kana nga gugma sa imperpekto nakong paagi pinaagi sa paghatag Kaniya sa akong kasingkasing (tan-awa sa D&P 64:22, 34). Ni Elder Russell M. Nelson Pipila lang ka bulan ang milabay Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles akong nakatapad si Elder Jeffrey R. Holland samtang gi-assign niya ang mga misyonaryo sa ilang misyon. Dihang mibiya mi iya kong gihulat, ug samtang naglakaw mi iya kong Mga Desisyon alang giagbayan. Misulti ako kaniya nga mao usab ang iyang gihimo kanako kausa didto sa Australia. Miingon siya, sa Kahangturan “Tungod kay gihigugma ko ikaw!” Ug nahibalo kong tinuod kadto. Nagtuo ko nga kon kita dunay Ang maalamong paggamit sa inyong kagawasan sa paghimo kahigayunan nga maglakaw uban sa inyong kaugalingong mga desisyon importante sa inyong sa Manluluwas, kita mobati sa Iyang espiritwal nga kauswagan, karon ug sa kahangturan. pag-agbay kanato sama niadto. Sama sa mga disipulo padulong sa Emmaus, ang atong kasingkasing “magdilaab sulod kanato” (Lucas 24:32). Kini ang Iyang mensahe: “Umari kamo ug ma- inahal nga mga kaigsoonan, kadungog nga gikanta kana kanunay kita ninyo” ( Juan 1:39). Personal kini, kada adlaw mao ang adlaw sa mga inahan o mga amahan?” Dili ba makaagni, ug mahangupon kini nga Msa pagdesisyon. Si President kitang tanan anak sa Dios? Sa pagka- pagdapit nga maglakaw samtang Siya Thomas S. Monson mitudlo nato nga tinuod, walay usa nato nga makapu- maga-agbay kanato. ang “mga desisyon motino sa desti- gong nga mahimong anak sa Dios! Hinaut atong bation ang sama nga nasyon.” 1 Ang maalamong paggamit Isip mga anak sa Dios, kinahang- pagsalig ni Enos, diha sa katapusang sa inyong kagawasan sa paghimo sa lang higugmaon nato Siya uban sa bersikulo sa iyang mubo apan tuluki- inyong kaugalingong mga desisyon atong tibuok kasingkasing ug kalag, bon nga basahon: “Ug ako malipay diha importante sa inyong espiritwal nga gani labaw pa sa atong paghigugma sa adlaw kanus-a ang akong pagka- kauswagan, karon ug sa kahangturan. sa atong yutan-ong mga ginikanan.5 mortal mosul-ob sa pagka-imortal, ug Dili kamo mga bata pa kaayo aron Kinahanglang higugmaon nato ang mobarug sa iyang atubangan; ug unya makat-on, dili tigulang na kaayo aron atong mga silingan isip mga igsoon. ako makakita sa iyang panagway nga mag-usab. Ang inyong mga tinguha Walay laing mga sugo nga mas labaw may kahinangop, ug siya moingon sa pagkat-on ug pag-usab nagagikan niini.6 Ug kinahanglan natong tahuron ngari kanako: Duol ngari kanako ikaw sa balaanong hinatag nga pangandoy ang bili sa kinabuhi sa tawo, sa lainla- nga bulahan, may dapit nga giandam alang sa mahangturong kalamboan.2 ing ang-ang sa paglambo niini. alang kanimo sa mga mansyon sa Ang matag adlaw nagdala og oportu- Ang kasulatan nagtudlo nga ang la- akong Amahan” (Enos 1:27). nidad sa paghimo og mga desisyon was ug ang espiritu mao ang kalag sa Tungod sa kadaghang kasinatian alang sa kahangturan. tawo.7 Isip dual nga pagkatawo, ang ug gahum diin ang Espiritu misaksi Kita mahangturong mga binuhat— matag usa kaninyo makapasalamat sa ngari kanako, mopamatuod ko sa espiritu nga mga anak sa langitnong Dios sa Iyang bililhong mga gasa sa hingpit nga kasiguroan nga buhi ang mga ginikanan. Ang Biblia nagrekord inyong lawas ug espiritu. Dios. Gibati ko ang Iyang gugma. nga “gibuhat sa Dios ang tawo sa Pinakatam-is kini nga pagbati. Unta iyang kaugalingong dagway, . . . lalaki Ang Lawas sa Tawo atong buhaton ang unsay gikinahang- ug babaye iyang gibuhat sila.” 3 Karong Ang akong daghang katuigan isip lan aron sa pagpahiuyon sa atong bag-o nakadungog ko og chorus sa usa ka medikal nga doktor nakahatag kabubut-on ngadto sa Iya ug tinuod mga bata nga mikanta sa maanindot nako og dakong pagtahud sa lawas nga mohigugma Kaniya. Sa pangalan nga kanta “Ako Anak sa Dios.” 4 Nag- sa tawo. Gibuhat sa Dios isip gasa ni Jesukristo, amen. ◼ hunahuna ko, “Nganong wala man ko kaninyo, talagsaon gyud kini kaayo!

106 Liahona Hunahunaa ang inyong mga mata nga ang inyong lawas templo sa inyong makakita, mga dunggan nga maka- espiritu. Ug giunsa ninyo paggamit ang dungog, ug mga tudlo nga mobati inyong lawas makaapekto sa inyong sa mga butang sa inyong palibut. espiritu. Ang pipila ka mga desisyon Ang inyong utok nagtugot kaninyo nga motino sa inyong mahangturong nga makakat-on, makahunahuna, destinasyon maglakip: ug makarason. Ang inyong kasingkasing walay hunong nga nagpitik • Unsaon ninyo pagpili sa pag-atiman adlaw ug gabii, gani hapit dili ninyo ug paggamit sa inyong lawas? mamatikdan.8 • Unsa nga espiritwal nga mga hiyas Ang inyong lawas makapanalipod ang inyong pilion nga palamboon? sa kaugalingon. Ang sakit moabut isip pasidaan nga dunay dili maayo ug kinahanglan og atensyon. Ang maka- Ang Espiritu sa Tawo takod nga mga sakit moabut matag Ang inyong espiritu mahangturong karon ug unya, ug kon kini moabut, butang. Ang Ginoo miingon sa Iyang ang mga antibody maporma nga propeta nga Si Abraham: “Ikaw napili makadugang sa inyong resistensya sa wala pa ikaw matawo.” 15 Ang Gi- sa mosunod nga impeksyon. noo miingon og susama niini mahitu- Ang inyong lawas moayo sa iyang ngod ni Jeremias 16 ug sa daghan pa.17 kaugalingon. Ang mga samad ug mga Miingon man gani siya niini mahitu- bun-og mamaayo. Ang nabali nga ngod kaninyo.18 mga bukog malig-on pag-usab. Akong Nakaila ang inyong Langitnong nasulti ang gamay lang nga sampol Amahan kaninyo sa dugay nang pana- sa daghang talagsaong mga hiyas sa hon. Kamo, isip Iyang mga anak, gipili lawas nga gihatag sa Dios. Niya nga moanhi sa kalibutan niining Bisan pa, ingon og sa kada pa- sakto nga panahon, nga mahimong milya, kon dili sa kada tawo, pipila lider sa Iyang importante nga buhat ka pisikal nga mga kondisyon anaa sa kalibutan.19 Kamo gipili dili tungod nga nagkinahanglan og espesyal nga sa inyong lawasnong mga hiyas apan pag-atiman.9 Usa ka sumbanan sa tungod sa inyong espiritwal nga mga pag-atubang sa mao nga hagit gihatag hiyas, sama sa kaisug, kaligdong sa sa Ginoo. Siya miingon, “Ako moha- kasingkasing, kauhaw sa kamatuoran, tag ngadto sa mga tawo og kahuyang kagutom sa kaalam, ug tinguha sa nga sila mahimo nga magpaubos; . . . pagserbisyo sa uban. kay kon sila magpaubos sa ilang mga Inyong napalambo kining pipila ka kaugalingon . . . ug magbaton og mga hiyas sa kinabuhi nga wala pa hugot nga pagtuo ngari kanako, niana espiritu nga makapauli ngadto Ka- dinhi sa yuta. Ang uban inyong mapa- ako mohimo sa mahuyang nga mga niya.13 Sa mahangturong panglantaw, lambo dinhi sa kalibutan20 sa inyong butang nga mahimo nga malig-on ang kamatayon sayo ra alang niadtong kanunay nga pagpangita niini.21 ngadto kanila.” 10 dili andam nga makigkita sa Dios. Usa ka importante nga espiritwal Ang talagsaong mga espiritu kasa- Uban sa inyong lawas nga impor- nga hiyas mao ang pagkontrolar sa garan gisulod sa dili hingpit nga mga tante kaayo nga bahin sa mahangtu- kaugalingon—ang kalig-on nga ipatig- lawas.11 Ang gasa niana nga lawas rong plano sa Dios, dili ikatingala nga babaw ang pangisip kay sa gana. Ang makapalig-on sa pamilya samtang ang si Apostol Pablo mihulagway niini nga pagkontrolar sa kaugalingon makapa- mga ginikanan ug mga igsoon andam “templo sa Dios.” 14 Kada higayon nga lig-on sa konsensya. Ug ang inyong nga molig-on sa ilang kinabuhi libut motan-aw kamo sa samin, tan-awa konsensya motino sa inyong moral niana nga bata nga natawo nga dunay ang inyong lawas isip inyong tem- nga pag-atubang sa malisud, matin- espesyal nga panginahanglan. plo. Kana nga kamatuoran—angayng talon nga mga sitwasyon. Ang pag- Ang proseso sa pagkatigulang gasa pasalamatan kada adlaw—positibong puasa makatabang sa inyong espiritu usab gikan sa Dios, ingon man ang makaimpluwensya sa inyong mga de- sa pagdominar sa inyong pisikal nga kamatayon. Ang kamatayon unya sa sisyon unsaon ninyo sa pag-atiman sa mga gana. Ang pagpuasa makadugang inyong mortal nga lawas importante inyong lawas ug unsaon ninyo kini sa usab sa inyong pag-angkon og tabang sa halangdong plano sa Dios alang paggamit. Ug kadto nga mga desisyon sa langit, kay makapakusog kini sa sa kalipay.12 Ngano man? Tungod kay motino sa inyong destinasyon. Sa un- inyong mga pag-ampo. Nganong gi- ang kamatayon motugot sa inyong sang paagi kini mahimo? Tungod kay kinahanglan man ang pagkontrolar sa

Nobyembre 2013 107 wala pa sila makasinati sa kalipay sa panaghiusa isip bana ug asawa.35 Sa atong panahon, ang gobyerno adunay interes sa pagpanalipod sa kaminyoon tungod kay ang lig-ong mga pamilya naglangkob sa labing maayong paagi sa pagsangkap alang sa panglawas, edukasyon, kaayohan, ug kauswagan sa nagtubo nga mga henerasyon.36 Apan ang gobyerno naimpluwensyahan pag-ayo sa sosyal nga kabag-ohan ug sekular nga mga pilosopiya sa ilang pagsulat, pag-usab, ug pagpatuman sa mga balaod. Bisan unsa pay sibil nga balaod nga napa- kaugalingon? Gitanom sa Dios ang ku- niini. Kana nga matang sa kagawasan sar, ang doktrina sa Ginoo kabahin sog nga mga gana ngari kanato alang importante sa espiritu sama nga ang sa kaminyoon ug sa moralidad dili sa pag-amuma ug gugma, importante oxygen importante ngadto sa lawas! mausab.37 Hinumdumi: ang sala, bisan sa pagpadayon sa pamilya.22 Kon Ang kagawasan gikan sa pagkaulipon himoong legal sa tawo, sala gihapon makontrolar nato ang atong mga gana sa kaugalingon mao ang tinuod nga sa mga mata sa Dios! pinasubay sa gitakda sa mga balaod sa kalingkawasan! 29 Samtang atong sundon ang kaayo Dios, makatagamtan kita og mas taas Kita “gawasnon sa pagpili sa kaling- ug kalooy sa Manluluwas, samtang nga kinabuhi, mas dakong gugma, ug kawasan ug sa kinabuhi nga dayon atong hatagan og bili ang mga katu- kompleto nga kalipay.23 . . . o pagpili sa pagkabihag ug sa ngod ug pagbati sa tanang mga anak Nan, dili ikatingala nga kasagaran kamatayon.” 30 Kon kita mopili og mas sa Dios, dili nato mausab ang Iyang sa mga tintasyon aron mapalayo gikan maayo nga dalan paingon sa kaling- doktrina. Dili kita makausab niini. Ang sa plano sa Dios alang sa kalipay kawasan ug kinabuhi nga dayon, nag- Iyang doktrina kinahanglang atong moabut pinaagi sa dili sakto nga pag- lakip kana sa kaminyoon.31 Ang mga tun-an, sabton, ug dapigan. gamit niadtong importante, hinatag sa Santos sa Ulahing mga Adlaw nag- Ang paagi sa Manluluwas sa kina- Dios nga mga gana. Ang pagkontrolar pahayag nga ang “kaminyoon tali sa buhi maayo. Ang Iyang paagi naglakip sa atong mga gana dili kanunay nga lalaki ug babaye gi-orden sa Dios ug sa kaputli sa dili pa ang kaminyoon sayon. Walay usa nato nga hingpit nga ang pamilya mahinungdanon ngadto ug hingpit nga pagkamatinud-anon makadumala niini.24 Mahitabo ang sa plano sa Tiglalang alang sa walay sulod sa kaminyoon.38 Ang paagi sa kasaypanan. Mahimo ang mga sayop. katapusan nga destinasyon sa Iyang Ginoo mao lamang ang paagi nga kita Mga sala mabuhat. Unsay atong ma- mga anak.” Nasayud usab kita nga ang makasinati og mahangturong kalipay. buhat? Makakat-on kita gikan niini. Ug “pagkalalaki ug pagkababaye usa ka Ang Iyang paagi nagdala og malung- tinuoray kita nga makahinulsol.25 mahinungdanon nga kinaiya sa tagsa- tarong kahupayan sa atong mga kalag Makausab kita sa atong kinaiya. tagsa sa kinabuhi nga wala pa dinhi ug padayon nga kalinaw sa atong Ang atong mga tinguha mausab. sa yuta, sa pagkamortal, ug sa walay mga panimalay. Ug labaw sa tanan, Unsaon? Adunay usa lang ka paagi. katapusan nga pag-ila ug katuyoan.” 32 ang Iyang paagi naggiya kanato balik Ang tinuod nga kausaban—perma- Ang kaminyoon tali sa lalaki ug ngadto Kaniya ug sa atong Langitnong nente nga kausaban—moabut lamang babaye sukaranan sa doktrina sa Gi- Amahan, ngadto sa kinabuhing dayon pinaagi sa makaayo, makalimpyo, ug noo ug importante sa mahangturong ug kahimayaan.39 Mao kini ang diwa makatubos nga gahum sa Pag-ula ni plano sa Dios. Ang kaminyoon tali sa sa buhat ug himaya sa Dios.40 Jesukristo.26 Nahigugma Siya ka- lalaki ug babaye mao ang sumbanan Minahal nga kaigsoonan, kada ninyo—matag usa kaninyo! 27 Nagtugot sa Dios sa kahingpitan sa kinabuhi adlaw mao ang adlaw sa pagdesisyon, Siya kaninyo nga makakuha og tabang dinhi sa kalibutan ug didto sa langit. ug ang atong mga desisyon motino sa sa Iyang gahum samtang kamo nag- Ang sumbanan sa Dios sa kaminyoon atong destinasyon. Moabut ang adlaw sunod sa Iyang mga sugo, sa madasi- dili mahimong abusuhan o saypon nga kita mobarug atubangan sa huk- gon, matinguhaon, ug tukmang paagi. pagsabut.33 Kana kon gusto kamo og manan sa Ginoo.41 Kada usa kanato Ingon ana ka yano ug kasigurado. tinuod nga kalipay. Ang sumbanan dunay personal nga interbyu uban ni Ang ebanghelyo ni Jesukristo mao ang sa Dios sa kaminyoon nanalipod sa Jesukristo.42 Kita manubag sa mga de- ebanghelyo sa kausaban! 28 sagrado nga gahum sa paglalang og sisyon nga atong gihimo sa atong mga Ang lig-on nga tawo nga maka- kinabuhi ug sa kalipay sa tinuod nga lawas, sa atong espirituhanong mga kontrolar sa gana sa unod makakon- kasuod sa kaminyoon.34 Nasayud kita hiyas, ug giunsa nato pagtahud ang trolar sa mga pagbati ug dili ulipon nga si Adan ug Eva giminyo sa Dios sa sumbanan sa Dios sa kaminyoon ug

108 Liahona pamilya. Nga kita maalamong mopili 13. Ang Salmista misulat, “Hamili sa pagtan-aw 24. Ang pagka-mortal usa ka panahon sa kada adlaw sa mga desisyon alang sa sa Ginoo ang kamatayon sa iyang mga pagsulay, sumala sa gipasabut sa kasulatan: balaan” (Salmo 116:15). Bililhon ang “Ug kita mosulay kanila dinhi, aron pag- kahangturan mao ang akong mati- kamatayon tungod kay mao kini ang suta kon sila mobuhat ba sa tanan nga mga nguhaong pag-ampo sa sagrado nga “pagpauli” sa mga Santos ngadto sa Ginoo. butang bisan unsa ang isugo sa Ginoo nga pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ 14. 1 Mga Taga-Corinto 3:16; tan-awa usab ilang Dios ngadto kanila” (Abraham 3:25). sa 6:19. 25. Tan-awa sa Mosiah 4:10; Alma 39:9; MUBO NGA MGA SULAT 15. Abraham 3:23. Helaman 15:7. Ang Handbook 2 naglakip 1. Thomas S. Monson, “Mga Desisyon Motino 16. Tan-awa sa Jeremias 1:5. niini nga mensahe: “Ang homosexual nga sa Destinasyon” (Church Educational 17. Tan-awa sa Alma 13:2–3. binuhatan mapasaylo pinaagi sa sinsero System fireside, Nob. 6, 2005), 3; speeches. 18. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad nga paghinulsol” (21.4.6). byu.edu. 138: 55–56. 26. Pinaagi sa Pag-ula ni Jesukristo ug pinaagi 2. Ang konsepto sa mahangturong paglambo 19. Tan-awa sa Alma 13:2–3; Doktrina ug mga sa pagkamasulundon sa mga baruganan sa maayong pagkakuha ni W. W. Phelps sa Pakigsaad 138:38–57. ebanghelyo, ang tanang tawo mahimong iyang teksto sa himno “If You Could Hie 20. Ang mga kinaiya sama sa “hugot nga maluwas (tan-awa sa Doktrina ug mga Pa- to Kolob” (Hymns, no. 284). Ang bersikulo pagtuo, hiyas, kahibalo, pagkamapug- kigsaad 138:4; Mga Artikulo sa Hugot nga 4 mabasa: “Way katapusan sa hiyas; / Way nganon, pailub, inigsoon nga pagkamabi- Pagtuo 1:3). katapusan sa gahum; / Way katapusan sa nation, pagkadiosnon, gugma nga putli, 27. Tan-awa sa Ether 12:33–34; Moroni 8:17. kaalam; / Way katapusan sa kahayag. / Way mapainubsanon, [ug] kakugi” (Doktrina 28. Tan-awa sa Mosiah 5:2; Alma 5:12–14. katapusan sa paghiusa; / Way katapusan ug mga Pakigsaad 4:6) mao ang espiritwal 29. Tan-awa sa Mga Taga-Roma 8:13–17; Mga sa kabatan-on; / Way katapusan sa nga mga gasa nga atong mapalambo ug Taga-Galacia 5:13–25; Doktrina ug mga priesthood; / Way katapusan sa kamatuoran.” mahatagan. Ang pagpasalamat mao ang Pakigsaad 88:86. Ang beriskulo 5 mitapos: “Way katapusan laing espiritwal nga hiyas nga mapalambo. 30. 2 Nephi 2:27. sa himaya; / Way katapusan sa gugma; / Ang pagpasalamat makahulma sa batasan 31. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad Way katapusan ang tawo; / Way kamatayon ug pagkaepektibo. Ug kon kamo “sa espi- 131:1–4. didto.” rituhanong paagi natawo sa Dios,” kamo 32. “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto 3. Genesis 1:27; tan-awa usab sa Mga mapasalamatong modawat sa Iyang hitsura sa Kalibutan,” Liahona, Nob. 2010, 129. Taga-Colosas 3:10; Alma 18:34; Ether 3:15; diha sa inyong mga panagway (tan-awa sa 33. Tan-awa sa Mateo 19:4–6; Mosiah 29:26– Moises 6:9. Alma 5:14). 27; Helaman 5:2. 4. “I Am a Child of God,” Hymns, no. 301. 21. Tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 12; 34. Ang kada tawo natawo nga dunay talag- 5. Tan-awa sa Mateo 10:37. 14:1–12; Moroni 10:8–19; Doktrina ug mga saong pagkatawo, chromosomes, ug DNA 6. Tan-awa sa Marcos 12:30–31. Pakigsaad 46:10–29. (deoxyribonucleic acid). Ang DNA usa 7. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 22. Ang uban matintal nga mokaon og dag- ka molecule nga nag-encode og genetic 88:15. han. “Ang sobrang pagkatambok [obesity] instructions nga gigamit sa kalamboan ug 8. Laing hinatag sa Dios nga mekanismo nahimo nang epidemic sa tibuok kalibu- kalihokan sa buhi nga mga selula. Ang naglihok usab diha sa inyong lawas. Ang tan, nga dunay dili mominos sa 2.8 ka mil- DNA sa kada tawo nahimo sa dihang ang mga elemento sama sa sodium, potassium, yon ka tawo nga mamatay kada tuig isip DNA gikan sa amahan ug inahan mag- ug calcium, ug mga compound sama sa resulta sa pagkasobra sa timbang” (World kahiusa sa paghimo og DNA sa bag-ong tubig, glucose, ug protina importante Health Organization, “10 Facts on Obesity,” lawas—panagtambayayong tali sa amahan, sa pagpakabuhi. Ang lawas dunay mga Mar. 2013, www.who.int/features/factfiles/ inahan, ug anak. gas sama sa oxygen ug carbon dioxide. obesity/en Ang uban matintal sa pagkaon 35. Tan-awa sa Genesis 2:24–25; 3:20–21; Mohimo kini og hormones sama sa insulin, og gamay kaayo. Ang anorexia ug bulimia 4:1–2, 25. adrenalin, ug thyroxin. Ang mga level sa nakaguba sa daghang mga kinabuhi, 36. Dr. Patrick F. Fagan misulat: “Ang kina- kada usa niini ug sa uban pa diha sa lawas kaminyoon, ug mga pamilya. Ug ang uban hanglanon kaayo nga katukuran diin gi-auto regulate nga dunay limitasyon. matintal sa sekswal nga gana nga gidili sa nagdepende ang kalampusan sa ekono- Ang servo-regulatory nga relasyon anaa atong Tiglalang. Ang mga pagklaro makita miya mao ang panimalay nga minyo ang tali sa mga glandula sa lawas. Pananglit, diha sa Handbook 2: Administering the mga ginikanan—ilabi na ang daghan og ang pituitary gland nga anaa sa ubos Church, nga nag-ingon: “Ang balaod sa anak nga pamilya nga nagsimba matag sa utok mopagawas og hormone nga Ginoo sa kaputli mao ang paglikay sa semana. . . . Matag kaminyoon naghimo og mopalihok sa cortex sa adrenal glands aron sekswal nga relasyon gawas sa legal nga bag-ong panimalay, usa ka yunit sa ekono- makahimo og adrenal cortical hormones. kaminyoon ug hingpit nga pagkamati- miya nga nagmugna og kinitaan, naggasto, Ang nagkataas nga level sa mga cortical nud-anon sulod sa kaminyoon. . . . Ang nagtigum, ug namuhunan” (“The Family hormone makapugong sa pituitary sa pagpanapaw, pakighilawas sa dili minyo, GDP: How Marriage and Fertility Drive the pagpagawas sa stimulating hormone ug homosexual o lesbian nga pakigrelasyon, Economy,” The Family in America, vol. 24, vice versa. Ang temperatura sa inyong ug tanang dili balaan, dili natural, o hugaw no. 2 [Spring 2010], 136). lawas anaa sa normal nga range nga 98.6˚F nga binuhatan makasasala.” Nagkutlo giha- 37. Tan-awa sa Exodo 20:14; Levitico 18:22; o 37˚C, bisan og kamo atua sa equator o sa pon gikan sa handbook: “Ang homosexual 20:13; Deuteronomio 5:18; Mateo 5:27–28; North Pole. nga binuhatan nakasupak sa mga sugo Marcus 10:19; Lucas 18:20; Mga Taga- 9. Ang ubang mga kondisyon sayon makita; sa Dios, supak sa katuyoan sa tawhanong Roma 1:26–27; 13:9; Mosiah 13:22; 3 Nephi ang uban natago. Ang uban tungod sa sekswalidad, ug naghikaw sa katawhan 12:27–28; Doktrina ug mga Pakigsaad genetic; ang uban dili. Ang ubang mga sa mga panalangin nga makita diha sa 42:24; 59:6. tawo dali makakanser, ang uban adunay kinabuhi sa pamilya ug sa makaluwas nga 38. Tan-awa sa Gordon B. Hinckley, “This mga allergy, ug uban pa. Ang kada usa nato mga ordinansa sa ebanghelyo. . . . Samtang Thing Was Not Done in a Corner,” Ensign, mahimong maalerto sa iyang kaugalingong gibatukan ang homosexual nga binuhatan, Nov. 1996, 49. bahin sa kahuyang ug mapainubsanong ang Simbahan motabang uban sa pagsabut 39. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad makat-on unsay itudlo sa Ginoo, aron nga ug respeto ngadto sa mga indibidwal nga 14:7. ang kahuyang mahimong kalig-on. maibog ngadto sa sama nga sekso” ([2010], 40. Tan-awa sa Moises 1:39. 10. Ether 12:27. 21.4.5; 21.4.6). 41. Tan-awa sa 2 Nephi 9:41, 46; Mosiah 16:10. 11. Ang ubang mga kondisyon dili hingpit 23. Tan-awa sa 1 Taga-Corinto 6:9–20; Santi- 42. Pagahukman kita sumala sa atong mga nga makorhian hangtud sa Pagkabanhaw, ago 1:25–27; Doktrina ug mga Pakigsaad binuhatan ug sa tinguha sa atong mga sa dihang ang “tanan nga butang ipahiuli 130:20–21. Ug kanunay natong hinumdu- kasingkasing (tan-awa sa Doktrina ug mga ngadto sa ilang tukma ug hingpit nga man nga “ang mga tawo naingon, nga unta Pakigsaad 137:9; tan-awa usab sa Mga bayanan” (Alma 40:23). sila makabaton og hingpit nga kalipay” Hebreohanon 4:12; Alma 18:32; Doktrina 12. Tan-awa sa Alma 42:8. (2 Nephi 2:25). ug mga Pakigsaad 6:16; 88:109).

Nobyembre 2013 109 Bulahan kita nga nagkatigum dinhi sa nindot nga Conference Center nga malinawon ug luwas. Kita dunay coverage sa komperensya nga wala pa masinati sukad, nga moabut tadlas sa mga kontinente ngadto sa katawhan sa tanang dapit. Bisan kon sa pisikal layo kaayo kami kaninyo, mabati namo ang inyong espiritu. Ni Presidente Thomas S. Monson Sa atong mga Kaigsoonan nga na-release karon nga komperensya, akong ipahayag ang kinasingkasing nga pasalamat sa tibuok Simbahan alang sa inyong maunungon nga Hangtud sa Sunod pagserbisyo. Dili maihap ang napanalanginan tungod sa inyong natampo sa buhat sa Ginoo. Natong Panagkita Akong pasalamatan ang Taber- nacle Choir ug ang ubang choir nga miapil niining komperensya. Ang Hinaut magpakita kita og dugang nga kamabination sa usag musika nindot kaayo ug nakadugang usa, ug hinaut makita kita nga naghimo sa buhat sa Ginoo. gayud sa Espiritu nga atong gibati sa matag sesyon. Salamat sa inyong pag-ampo alang nako ug alang sa tanang General ga kaigsoonan, puno sa pag- sa Simbahan. Nabusog kita sa espiri- Authority ug sa kinatibuk-ang mga bati ang akong kasingkasing twal samtang naminaw sa tambag ug opisyales sa Simbahan. Kami nalig-on Msa atong pagtapos niining nin- mga pagpamatuod sa mga miapil sa niini. dot nga kinatibuk-ang komperensya matag sesyon. Hinaut nga ang mga panalangin sa langit maanaa kaninyo. Hinaut nga ang inyong panimalay mapuno sa gugma ug pagtahud ug sa Espiritu sa Ginoo. Hinaut nga padayon ninyong amumahan ang inyong pagpamatuod sa ebanghelyo nga kini mahimong inyong proteksyon batok sa mga pag- panglingla sa yawa. Nahuman na ang komperensya. Sa atong pagpauli sa balay, mopauli unta kita nga luwas. Hinaut nga ang Espi- ritu nga atong gibati dinhi mag-uban kanato samtang atong buhaton ang mga butang nga atong ginahimo matag adlaw. Hinaut magpakita kita og dugang nga kamabination sa usag usa, ug hinaut makita kita nga naghimo sa buhat sa Ginoo. Akong mga kaigsoonan, hinaut nga ang Dios manalangin kaninyo. Hinaut nga ang Iyang gisaad nga kalinaw maanaa kaninyo karon ug sa kanunay. Manamilit ko kaninyo hangtud sa sunod natong panagkita sa unom ka bulan. Sa pangalan sa atong Manlulu- was, nga mao si Jesukristo ang Ginoo, amen. ◼

110 Liahona KINATIBUK-ANG MITING SA RELIEF SOCIETY | Septyembre 28, 2013 Sa diwa nianang istorya, ako nag- ampo nga ang Espiritu Santo motabang nato nga makat-on karon bahin sa pagtuman sa pakigsaad. Ang paghimo ug pagtuman sa mga pakigsaad nagpasabut nga pagpili nga mahigut kita ngadto sa atong Amahan sa Langit ug ni Jesukristo. Kini mao ang pasalig nga mosunod sa Manluluwas. Kini mao ang pagsalig Niya ug pagtinguha Ni Linda K. Burton sa pagpakita sa atong pasalamat bugti Kinatibuk-ang Presidente sa Relief Society sa Iyang gibayad aron mahimo kitang gawasnon pinaagi sa gasa sa Pag-ula. Si Elder Jeffrey R. Holland mipasabut nga “ang pakigsaad usa ka kinahanglanon nga espirituhanong Ang Gahum, kontrata, usa ka sagrado nga saad ngadto sa Dios nga atong Amahan nga kita magpakabuhi ug maghunahuna Kalipay, ug Gugma ug maglihok sa piho nga paagi—ang paagi sa Iyang Anak, si Ginoong Jesukristo. Isip ganti, ang Amahan, ang Anak, ug ang Espiritu Santo sa Pagtuman sa nagsaad kanato sa talagsaong kanindot sa kinabuhing dayon.” 2 Niana nga kontrata, ang Ginoo ang naghimo Pakigsaad sa mga kondisyon ug kita miuyon nga sundon kini. Ang paghimo ug Dapiton ko ang matag usa nato sa pagsuta kon unsa ka pagtuman sa atong mga pakigsaad usa ka pagpahayag sa atong pasalig dako ang atong paghigugma sa Manluluwas, gamiton nga mahisama sa Manluluwas.3 Ang isip sukdanan kon unsa kita ka malipayon sa pagtuman importante nga maningkamot alang sa sa atong pakigsaad. kinaiya nga gipahayag diha sa paboritong himno: “Moadto ko kon asa ko nimo paadtoon. . . . Mosulti ko kon unsay imong ipasulti. . . . Ako mama- usto nakong sugdan pinaagi badlungon, ug kanunayng mopasaag himo kon unsay imong gusto nga ako sa pagpakigbahin sa usa ka is- sa ubang karnero. Gidawat sa bag- mamahimo.” 4 Gtorya nga nakapatandog nako. ong tag-iya ang karnero ug gihigot Usa ka gabii gitawag sa tawo ang kini sa iyang umahan sa pipila ka Nganong Maghimo ug Magtuman iyang lima ka karnero aron pasud- adlaw aron makat-on nga dili magpa- sa mga Pakigsaad? lon kay gabii na. Ang iyang pamilya layo. Mapailubon niya kining gitud- 1. Ang pagtuman sa pakigsaad nalingaw nga nagtan-aw kay miingon loan sa paghigugma niya ug sa ubang makalig-on, makahatag og gahum, lang siya nga, “Ari na,” ug diha-diha karnero hangtud nga kadugayan ug makapanalipod. dayon ang lima mihangad ug mili- mubo na lang ang pisi sa liog niini Nakita ni Nephi sa panan-awon ang ngi sa iyang direksyon. Ang upat ka apan wala na gihigut. mga panalangin nga ihatag sa Ginoo karnero midagan paingon niya. Uban Nianang gabhiona samtang nag- sa mga nagtuman sa mga pakigsaad. sa pagpangga iyang gihinay-hinay tan-aw ang iyang pamilya, giduol sa “Ug nahinabo nga ako, si Nephi, og hapuhap ang ulo sa matag usa tawo ang baye nga karnero, nga nag- nakakita sa gahum sa Kordero sa Dios, sa upat. Ang mga karnero nakaila sa barug sa kilid sa umahan, ug hinay nga kini mikunsad . . . diha sa mga iyang tingog ug nahigugma niya na usab siyang miingon, “Ari na. Wala katawhan sa pakigsaad sa Ginoo, . . . Apan ang ikalimang karnero wala na ka higti. Gawasnon na ka.” Dayon ug sila gisangkapan sa katarung ug moduol nga nagdagan. Dako kining mapinanggaon niyang gihikap ang uban sa gahum sa Dios sa dako nga karnero nga baye nga sumala pa sa ulo niini, ug milakaw og balik uban himaya.” 5 tag-iya nga naghatag niini pipila ka niini ug sa ubang karnero padulong Bag-ohay lang nakong nahi- semana ang milabay, nga kini idlas, sa pasilunganan.1 mamat ang usa ka bag-ong higala.

Nobyembre 2013 111 Mipamatuod siya nga human sa iyang ebanghelyo, makabaton sila og gahum pagdawat sa iyang endowment sa sa paglig-on ug pagpanalipod sa ilang templo, gibati niya nga gilig-on sa pamilya. Ang ubang sakop sa pamilya gahum sa pagbuntog sa mga tintasyon makatabang usab. Ang akong buotang nga kanhi naglisud siya. lolo mitudlo namo sa kaimportante Kon motuman kita sa atong pakig- sa pagtuman og mga saad pinaagi sa saad, madawat usab nato ang kaisug usa ka yano nga kanta. Ingon ani kini: ug kalig-on aron pagtabang nato sa “Sa dili pa mosaad, hunahunaa og pagtambayayong sa usag usa nga maayo ang kaimportante niini. Dayon alantuson. Usa ka masulub-ong sister kon nakasaad na, ikulit kini sa imong dunay anak nga lalaki nga nakasinati kasingkasing. Ikulit kini sa imong ka- og lisud nga hagit. Tungod sa iyang singkasing.” Kanang mubo nga kanta pagtuo sa iyang mga sister sa Relief gitudlo uban sa gugma, konbiksyon, Society isip mga nagtuman sa pakig- ug gahum kay si Lolo miukit sa iyang saad, maisugon siyang midapit nila sa mga saad diha sa iyang kasingkasing. pagpuasa ug pag-ampo alang sa iyang Usa ka maalamong inahan nga anak. Ang laing sister mipahayag nga akong nailhan motuyo og paapil sa unta mihangyo siya sa susamang mga iyang mga anak sa iyang paningkamot pag-ampo gikan sa iyang mga sister. sa pagtuman sa iyang mga pakigsaad. Katuigan na ang milabay, ang iyang Malipayon siya nga makigtambaya- anak nga lalaki naglisud. Nangan- yong sa palas-anon sa iyang mga doy siya nga unta gidapit niya sila sa silingan, higala, ug mga miyembro sa pagtabang sa iyang pamilya niini nga ward—ug mohupay niadtong nagki- palas-anon. Ang Manluluwas miingon, nahanglan sa paghupay. Dili ikati- “Ang tanang tawo makaila nga kamo rekord nag-ingon nga “ang Ginoo . . . ngala nga ang iyang anak nga babaye mga tinun-an ko pinaagi niini, kon nakadungog sa mga pag-ampo sa miduol bag-ohay lang nga nangayo og kamo maghigugmaay ang usa sa usa.” 6 iyang katawhan, ug usab sa mga pagtabang kon unsaon paghupay sa iyang Mga sister, tanan kita adunay mga ampo sa iyang sulugoon, si Alma.” 8 higala nga ang amahan bag-o lang palas-anon nga antuson ug tambaya- Nasayud kita nga ang Ginoo kanu- namatay. Tukma kadto nga sitwasyon yungan. Ang pagdapit sa pagtambaya- nay magmaya sa “kalag nga naghinul- sa pagtudlo nga ang iyang tinguha sa yong sa palas-anon sa usag usa mao sol,” 9 apan gitinguha nato labaw sa paghupay sa iyang higala usa ka paagi ang pagdapit sa pagtuman sa atong tanan nga ang atong mga anak mosu- sa pagtuman sa iyang pakigsaad sa mga pakigsaad. Ang tambag ni Lucy nod sa tambag ni Presidente Henry B. bunyag. Makadahum ba kita nga ang Mack Smith sa unang mga sister sa Eyring nga “sayo nga mosugod ug atong mga anak mohimo ug motuman Relief Society mas mahinungdanon magmakanunayon” sa paghimo ug sa mga pakigsaad sa templo kon kita karon kay sa kaniadto: “Kinahanglan pagtuman sa mga pakigsaad.10 Dili dili magdahum nga matuman nila ang nga atong ampingan ang usag usa, pa lang dugay usa ka tulukibon ug ilang unang pakigsaad—ang ilang bantayan ang usag usa, mohupay sa sinserong pangutana giisa diha sa usa pakigsaad sa bunyag? usag usa ug modawat og panudlo ka council sa mga lider sa priesthood Si Elder Richard G. Scott naka- aron kitang tanan makaadto sa la- ug auxiliary: magdahum ba gyud kita obserbar, “Usa sa labing dako nga ngit.” 7 Kini ang pinakaimportante nga ang mga nag-edad og otso anyos mga panalangin nga atong ikatanyag nga paagi sa pagtuman sa pakigsaad motuman sa ilang pakigsaad? Samtang ngadto sa kalibutan mao ang gahum ug sa visiting teaching! naghisgut kami, gisugyot nga usa ka sa panimalay nga nakasentro ni Kristo Ang Basahon ni Mormon mipahi- paagi sa pag-andam sa mga bata sa diin ang ebanghelyo gitudlo, mga numdom nato nga bisan si propeta paghimo ug pagtuman sa sagradong pakigsaad gituman, ug ang gugma Alma adunay palas-anon nga usa ka pakigsaad sa bunyag mao ang pagta- naghingapin.” 11 Unsa ang pipila ka masinupakong anak. Apan swerte si bang nila nga makat-on sa paghimo paagi nga makahimo kita og ingon ni- Alma nga dunay matumanon sa pa- ug pagtuman sa yano nga saad. ana nga panimalay aron pag-andam sa kigsaad nga mga brother ug sister sa Ang matinud-anong ginikanan atong mga anak sa paghimo ug pagtu- ebanghelyo nga tinud-anay nga naka- angayan nga masayud unsaon pag- man sa mga pakigsaad sa templo? big sa Ginoo ug nasayud sa ipasabut tudlo aron matubag ang pangina- sa pagtambayayong sa palas-anon sa hanglan sa ilang mga anak. Kon ang • Makadungan kita sa pagdiskobre usag-usa. Pamilyar nato ang bersikulo ginikanan magtinguha ug molihok unsay ipasabut sa pagkahimong sa Mosiah nga naghisgut bahin sa sa personal nga pagpadayag, magti- takus sa temple recommend. dakong pagtuo diha sa mga pag-ampo nambagay, ug mangalagad ug mo- • Makadungan kita sa pagdiskobre ni Alma para sa iyang anak. Apan ang tudlo sa yanong mga baruganan sa unsaon pagpaminaw sa Espiritu

112 Liahona Santo. Tungod kay ang endow- Ang gahum sa pagbuhat niini moabut pagtuon sa kasulatan, ug kada semana ment sa templo dawaton pinaagi sa kon kita nagtamud ug nagtuman sa nga family home evening. Ug kon kita pagpadayag, kat-unan nato kanang atong mga pakigsaad. nalinga o kaswal na lang niining im- mahinungdanong kahanas. 2. Ang pagtuman sa mga pa portanting mga butang, maghinulsol • Makadungan kita sa pagdiskobre kigsaad mahinungdanon alang kita ug magsugod pag-usab. unsaon pagkat-on pinaagi sa pag- sa tinuod nga kalipay. Ang paghimo ug malipayong pagtu- gamit sa mga simbolo, nagsugod sa Si Presidente Thomas S. Monson man sa atong mga pakigsaad maghatag sagradong simbolo sa bunyag ug mitudlo, “Ang sagradong mga pakig- og kalig-on ug kahulugan sa sagrado sakrament. saad atong tahuron, ug ang kamati- ug makaluwas nga mga ordinansa • Makadungan kita sa pagdisko- nud-anon niini gikinahanglan alang sa nga kinahanglan natong madawat bre nganong sagrado ang lawas, kalipay.” 14 Sa 2 Nephi atong mabasa, aron maangkon ang “tanan nga iya nganong gipasabut kini isip usa ka “Ug nahinabo nga kami mipuyo subay sa Amahan.” 19 Ang mga ordinansa ug templo, ug unsang paagi nga ang sa matang sa pagkamalipayon.” 15 Sa pakigsaad ang “dagkong espirituha- pagsinina og tarung may kalabutan sinugdanan niining sama nga kapitulo non nga mga panghitabo” nga gipa- sa sagradong temple clothing. atong nasayran nga si Nephi ug ang sabut ni President Henry B. Eyring sa • Atong madiskobrihan ang plano iyang katawhan nagtukod og templo. dihang mitudlo siya: “Ang mga Santos sa kalipay diha sa mga kasulatan. Sigurado gayud nga sila malipayon sa Ulahing mga Adlaw mga tawo sa Kon mas pamilyar kita sa plano sa nga nagtuman sa pakigsaad! Ug sa pakigsaad. Gikan sa adlaw sa bunyag Langitnong Amahan ug sa Pag-ula Alma atong mabasa, “Apan tan-awa hangtud sa dagkong espirituhanon nga diha sa kasulatan, mas mahimong wala pay labaw nga malipayon nga mga panghitabo sa atong kinabuhi, kita makahuluganon ang pagsimba panahon taliwala sa mga katawhan naghimo og mga pakigsaad sa Dios ug didto sa templo. ni Nephi, sukad sa mga adlaw ni Siya mihimo og mga saad kanato. Ka- • Makadungan kita sa pagkat-on sa Nephi, kay sa mga adlaw ni Moroni.” 16 nunay Niyang tumanon ang Iyang mga mga istorya bahin sa atong kati- Ngano? Usab atong nasayran sa saad nga gihatag sa Iyang awtorisado gulangan, mag-research sa family miaging bersikulo nga sila “matinud- nga mga sulugoon, apan importante history, mag-index, ug magpahi- anon diha sa paghupot sa mga sugo kini nga pagsulay sa atong kinabuhi gayon sa buhat sa templo alang sa sa Ginoo.” 17 Ang mga nagtuman sa kon kita mohimo ug motuman ba sa namatay na nga mga minahal. mga pakigsaad mga nagtuman sa atong mga pakigsaad Niya.” 20 • Makadungan kita sa pagdiskobre mga sugo! 3. Ang pagtuman sa atong mga sa kahulugan sa mga pulong sama Ganahan ko sa kasulatan nga nag- pakigsaad nagpakita sa atong sa endowment, ordinansa, sealing, ingon: “Ug karon sa diha nga ang mga gugma sa atong Manluluwas ug priesthood, mga yawe, ug ubang katawhan nakadungog niini nga mga sa atong Amahan sa Langit. pulong nga may kalabutan sa pag- pulong [nagpasabut nga mga pulong Sa tanang rason nga kita kina- simba diha sa templo. nga naghulagway sa pakigsaad sa hanglang mas makugihon sa atong • Makatudlo kita nga moadto kita bunyag], sila namakpak sa ilang mga sa templo aron mohimo og mga kamot tungod sa hingpit nga kalipay, pakigsaad sa Langitnong Ama ug misinggit: Kini mao ang tinguha sa han—ug kita mopauli sa balay among mga kasingkasing.” 18 Ganahan aron tumanon kini! 12 ko sa tinguha sa ilang mga kasingkasing. Malipayon silang nagtinguha sa Atong hinumduman ang konsepto paghimo ug pagtuman sa ilang mga sa “maayo, mas maayo, ug labing ma- pakigsaad! ayo” kon magtudlo kita.13 Maayo nga Usa ka Dominggo ang batan- atong tudloan ang atong mga anak ong sister malipayon nga misinggit, kabahin sa templo. Mas maayo nga “Makaambit ko sa sakrament karon!” iandam ug magdahum nga sila mo- Kanus-a ang katapusang higayon nga himo ug motuman sa mga pakigsaad. nalipay kita niana nga pribilehiyo? Ug Labing maayo nga mopakita nila pina- giunsa nato kini pagpakita? Gipakita agi sa ehemplo nga kita malipayong nato kini pinaagi sa paghinumdom nagtuman sa atong mga pakigsaad kanunay sa Manluluwas ug pagsunod sa bunyag ug sa templo! Mga sister, kanunay sa Iyang mga sugo, nga nag- kahibalo ba kita sa mahinungdanon lakip sa pagbalaan sa Iyang adlawng natong tahas diha sa buhat sa kaluwa- Igpapahulay. Gipakita nato kini pina- san samtang kita nag-amuma, nag- agi sa paghinumdom Niya kanunay tudlo, ug nag-andam sa mga anak sa sa atong kanunay nga personal ug pa- paglambo diha sa dalan sa pakigsaad? milya nga pag-ampo, kada adlaw nga

Nobyembre 2013 113 maayong magbalantay sa karnero magahalad sa iyang kinabuhi sa pag- pakamatay alang sa mga karnero.” 26 Makasulti Siya niana kay nagtuman Siya sa Iyang mga pakigsaad uban sa gugma. Ang pangutana mao, kita kaha? Unta magpadayon kita uban sa hugot nga pagtuo, malipayong kasingkasing, ug dakong tinguha nga mahimong mga nagtuman sa pakigsaad. Kini ang paagi sa pagpakita sa atong gugma sa atong Amahan sa Langit ug sa Manluluwas, kang kinsa ako mopamatuod uban sa dakong gugma, sa pangalan ni Jesukristo, amen. ◼ pagtuman sa pakigsaad, kini nga pahayag ni Presidente Joseph Fielding rason mas makapadasig kay sa Smith, ang pagtuman sa pakigsaad MUBO NGA MGA SULAT 1. Tan-awa sa D. Todd Christofferson, tanan—gugma. Usa ka bersikulo sa usa ka pagpahayag sa atong gugma “Gawasnon Mo,” Liahona, Mar. 2013, Daang Tugon nakapatandog nako kon sa Pag-ula sa atong Manluluwas ug 16, 18. atong ikonsiderar ang baruganan sa Manunubos ug sa hingpit nga gugma 2. Jeffrey R. Holland, “Pagtuman sa mga Pakigsaad: Usa ka Mensahe alang Niadtong gugma. Kinsa nato ang wala matan- sa atong Amahan sa Langit. Moserbisyo og Misyon,” Liahona, dog sa istorya sa gugma nila ni Jacob Si Elder Holland nadasig sa pag- Ene. 2012, 49. ug ni Raquel nga atong mabasa, “Ug sugyot, “Dili ko sigurado unsa ang 3. Tan-awa sa “Pagsabut sa Atong mga Pakigsaad sa Dios,” Liahona, Hulyo 2012, nagaalagad si Jacob og pito ka tuig atong kasinatian sa Adlaw sa Pag- 23. tungod kang Raquel; ug kini ingon hukom, apan matingala gayud ako 4. “I’ll Go Where You Want Me to Go,” lamang sa pipila ka adlaw, tungod sa kon sa panahon sa pakig-istorya, ang Hymns, nu. 270; empasis gidugang. 21 5. 1 Nephi 14:14. iyang gugma alang kaniya”? Mga Dios dili mangutana kanato sa sama 6. Juan 13:35. sister, nagtuman ba kita sa atong mga gayud nga pangutana ni Kristo kang 7. Lucy Mack Smith, sa Anak nga mga pakigsaad uban niana nga matang sa Pedro: ‘Gihigugma mo ba ako?’” 24 Babaye sa Akong Gingharian: Ang Kasaysayan ug Buhat sa Relief Society dakong gugma? Karon akong dapiton ang matag usa (2011), 30. Nganong ang Manluluwas andam nato sa pagsuta kon unsa ka dako ang 8. Mosiah 27:14; empasis gidugang. sa pagtuman sa Iyang pakigsaad atong paghigugma sa Manluluwas, 9. Doktrina ug mga Pakigsaad 18:13. 10. Tan-awa sa Henry B. Eyring, “Espirituha- sa Amahan ug pagtuman sa Iyang gamiton isip sukdanan kon unsa kita nong Pagkaandam: Pagsugod og Sayo ug balaang misyon sa pagtubos alang sa ka malipayon sa pagtuman sa atong Magmakanunayon,” Liahona, Nob. 2005, mga sala sa kalibutan? Tungod kini sa pakigsaad. Ang Manluluwas miingon, 37–40. 11. Richard G. Scott, “Alang sa Kalinaw sa Iyang gugma alang sa Iyang Amahan “Ang nagabaton sa akong mga sugo, Panimalay,” Liahona, May 2013, 31. ug sa Iyang gugma alang nato. Nga- ug nagatuman niini, kini siya mao 12. Tan-awa sa D. Todd Christofferson, “The nong ang Amahan andam nga tugutan ang nahigugma kanako: ug ang na- Gospel Answers Life’s Problems and Challenges” (worldwide leadership training ang Iyang Bugtong ug hingpit nga higugma kanako pagahigugmaon sa meeting, Peb. 2012), LDS.org/broadcasts. Anak nga mag-antus sa kasakit nga akong Amahan, ug ako mahigugma 13. Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “Maayo, Mas dili mahulagway sa pagpas-an sa mga kaniya, ug magapadayag sa akong Maayo, Pinakamaayo,” Liahona, Nov. 2007, 25 104. sala, kasakit, mga sakit, ug kasakitan kaugalingon ngadto kaniya.” Nag- 14. Thomas S. Monson, “Happiness—the sa kalibutan ug sa tanang dili makia- kinahanglan gayud kitang tanan sa Universal Quest,” Liahona, Mar. 1996, 5. ngayon niining kinabuhi? Makita nato Manluluwas sa atong adlaw-adlaw 15. 2 Nephi 5:27. 16. Alma 50:23. ang tubag niini nga mga pulong: “Kay nga kinabuhi! 17. Alma 50:23. gihigugma gayud sa Dios ang kalibu- Atong hinumduman nga bisan 18. Mosiah 18:11. tan, nga tungod niana gihatag niya kadtong badlungon kaniadto o sa 19. Doktrina ug mga Pakigsaad 84:38. 22 20. Henry B. Eyring, “Witnesses for God,” ang iyang bugtong Anak.” pagkakaron nanlimbasug nga ma- Ensign, Nob. 1996, 30; empasis gidugang. “Kon tinuoray kitang nagpasalamat kabati sa hapuhap sa mga kamot sa 21. Genesis 29:20. sa daghang panalangin nga atong Maayong Magbalantay diha sa ilang 22. Juan 3:16. 23. Joseph Fielding Smith, “Importance of naangkon tungod sa katubsanan nga ulo ug makadungog sa Iyang tingog the Sacrament Meeting,” Relief Society gihimo alang nato, walay butang nga nga nag-ingon: “Ari na. Wala na ka Magazine, Okt. 1943, 592. pangayoon sa Ginoo ngari nato nga higti. Gawasnon na ka.” Ang Manlulu- 24. Jeffrey R. Holland, “Ang Unang Dakong Sugo,” Liahona, Nov. 2012, 84. dili nato buhaton sa madasigon ug was miingon, “Ako mao ang maayong 25. Juan 14:21. andam nga paagi.” 23 Sumala niini nga magbalantay sa mga karnero: ang 26. Juan 10:11.

114 Liahona siya, nagkutlo sa mga pulong ni Alma nga anaa sa Mosiah kapitulo 18: “Ingon nga kamo mga matinguhaon sa pag-ipon ngadto sa panon sa Dios, ug pagatawgon nga iyang mga katawhan, ug andam sa pagtambayayong sa usag usa nga mga alantuson, Ni Carole M. Stephens nga sila mahimo nga magaan; Unang Magtatambag sa Kinatibuk-ang Kapangulohan “Oo, ug mga andam sa pagbangu- sa Relief Society tan uban niadto nga nagbangutan; oo, ug sa paghupay niadto nga nagkinahanglan sa kahupayan, ug mobarug ingon nga mga saksi sa Dios sa tanan nga mga panahon ug diha Kita Adunay Dako nga sa tanan nga mga butang, ug diha sa tanan nga mga dapit nga kamo mahimo nga maanaa, bisan hangtud sa Rason nga Maglipay kamatayon, . . . nga kamo makabaton og kinabuhi nga dayon— “. . . Kon mao kini ang tinguha sa Kon kamo mohigugma, mobantay, ug moserbisyo sa uban inyong mga kasingkasing, unsay anaa sa gagmay ug yanong paagi, aktibo kamo nga nag-apil sa kaninyo batok sa pagpabunyag diha buhat sa kaluwasan. sa ngalan sa Ginoo, ingon og usa ka saksi sa iyang atubangan nga kamo nakasulod ngadto sa usa ka pakigsaad uban kaniya, nga kamo mag-alagad a dihang namatay ang akong ko nga iyang hapuhapon ang iyang kaniya ug maghupot sa iyang mga ugangan nga lalaki, nagpundok kamot, mogakus niya, ug magtindog sugo, nga siya unta mobu-bu sa kabu- Sang among pamilya aron sa tupad niya. hong sa iyang Espiritu diha kaninyo?” 1 pagtimbaya niadtong nangabut aron Sulod sa daghang mga adlaw Akong gipasabut ngadto ni Porter mopahasubo. Sa tibuok gabii samtang human niana nga kasinatian, dili nga gitudlo ni Alma nga kadtong kinsa nakig-istorya ko sa pamilya ug mga hi- mawala sa akong hunahuna kini nga gustong magpabunyag kinahanglang gala, nakamatikod ko sa among 10 an- talan-awon. Naaghat ko sa pagpadala andam sa pagserbisyo sa Ginoo pina- yos nga apo, si Porter, nagbarug duol ni Porter og sulat, nagsulti niya unsay agi sa pagserbisyo sa uban—sa imong sa akong ugangan nga babaye—iyang akong naobserbahan. Nag-email ko tibuok kinabuhi! Miingon ko: “Wala ko “lola.” Usahay magbarug siya sa luyo niya ug gisultihan siya unsay akong kahibalo kon nakaamgo ba ikaw niini, sa iyang lola, magtan-aw niya. Naka- nakita ug gibati. Gipahinumduman apan sa imong pagpakita og gugma matikod ko kausa nga gigunitan niya nako si Porter sa mga pakigsaad nga ug pakabana alang ni Lola, nagtuman ang bukton sa iyang lola. Nakabantay iyang gihimo sa dihang gibunyagan ka sa imong mga pakigsaad. Atong gituman ang atong mga pakigsaad kada adlaw kon kita mabination, magpakita og gugma, ug moatiman sa usag usa. Gusto lang ko nga mahibalo ka nga mapagarbuhon kaayo ko nimo sa imong pagtuman sa pakigsaad! Kon ikaw magtuman sa pakigsaad nga imong gihimo sa dihang gibunyagan ka, makaandam ka nga maordinahan ngadto sa priesthood. Kining dugang nga pakigsaad makahatag nimo og dugang mga oportunidad sa pagpanalangin ug pagserbisyo sa uban ug makatabang sa pag-andam nimo sa mga pakigsaad nga imong himoon sa templo. Salamat sa imong maayong Si Porter (sa tuo) uban sa iyang apohan sa tuhod. ehemplo ngari nako! Salamat sa imong

Nobyembre 2013 115 pagpakita nako kon unsa ang pagtu- ra siyang naghimo og tumong nga Si Elder Russell M. Nelson mitudlo: man sa pakigsaad!” mohimo niana nga pagkat-kat. “Kon kita makaamgo nga kita mga Mitubag si Porter: “Lola, salamat Sa iyang pag-abut sa sinugdanan sa anak sa pakigsaad, makaila kita kon sa mensahe. Sa dihang naggakos ko agianan, ang iyang buotan nga higala kinsa kita ug unsa ang gipaabut sa kanunay ni Lola, wala ko kahibalo nga si Ashley miduol kaniya. Naggunit Dios nato. Ang Iyang balaod nahisulat nga nagtuman diay ko sa mga pakig- sa kamot ni Jeanne, mitanyag siya nga sa atong mga kasingkasing.” 7 saad, apan akong gibati ang kainit sa mo-hike uban niya, nag-ingon, “Kuyu- Si Maria Kuzina usa ka anak sa kasingkasing ug mibati og nindot. Na- gan ka nako.” Si Ashley, nga nag- pakigsaad sa Dios kinsa nakaila kinsa sayud ko nga ang Espiritu Santo kadto edad og 16 anyos nianang higayona, siya ug unsay gipaabut sa Dios gikan diha sa akong kasingkasing.” adunay pisikal nga mga kalisud nga niya. Sa dihang gipasulod ko sa iyang Gibati usab nako ang kainit sa maglisud siya sa pagkatkat og paspas. balay didto sa Omsk, Russia, nagtuo kasingkasing sa dihang nakaamgo ko Mao nga siya ug si Jeanne hinay nga ko nga makaserbisyo ko niya, apan nga si Porter nakakonekta sa pagtu- naglakaw, nagtan-aw sa mga nilalang akong naamguhan nga miadto ko man sa iyang mga pakigsaad ngadto sa Langitnong Amahan: ang mga bato aron makat-on gikan niya. Usa ka sa saad nga “kanunay makabaton sa ibabaw sa bukid, ug ang mga bulak kinabig sa Simbahan, si Maria nagsu- iyang Espiritu uban [kanato]” 2—usa ka libut nila. Unya si Jeanne miingon, nod sa direksyon nga anaa sa Lucas saad nga nahimong posible pinaagi sa “Wala magdugay akong nakalimtan 22: “Sa mahibalik na ikaw kanako, pagdawat sa gasa sa Espiritu Santo. ang akong tumong sa pag-hike ngadto lig-una ang imong mga igsoon.” 8 Mga sister, samtang nakabisita ko sa kinatumyan, kay nahimo kini nga Duna siyay hugot nga pagtuo sa mga ninyo sa tibuok kalibutan, nakaobser- adventure sa laing matang—usa pulong sa atong buhi nga propeta, si bar ko nga kadaghanan ninyo sama ni ka adventure nga nagtudlo sa mga President Thomas S. Monson, kinsa Porter. Hilom kamo nga nagbarug isip maanindot nga mga butang diha sa miingon: mga saksi sa Dios, nagbangutan uban agianan, nga daghan unta ang dili “Karon ang panahon sa mga niadtong nagbangutan, ug naghupay nako makit-an kon nag-hike lang ko miyembro ug sa mga misyonaryo sa niadtong nagkinahanglan og kahupa- aron makab-ot ang tumong ngadto paghiusa, sa pag-uban og trabaho, sa yan nga wala makahibalo nga kamo sa Malan’s Peak.” paghago sa ubasan sa Ginoo sa pag- nagtuman sa inyong mga pakigsaad— Samtang nagpadayon si Jeanne dala og mga kalag ngadto Kaniya. . . . mga pakigsaad nga inyong gihimo ug Ashley sa pag-hike, ulahi kaayo “ . . . Kon kita naglihok pinaagi sa sa bunyag ug sa templo. Kon kamo sa grupo, miapil nila si Emma, laing hugot nga pagtuo ang Ginoo mopa- mohigugma, mobantay, ug moser- batan-ong babaye sa ward, kinsa kita nato kon unsaon paglig-on sa bisyo sa uban sa gagmay ug yanong nakahukom nga mohulat ug mola- Iyang Simbahan sa mga ward ug mga paagi, aktibo kamong nag-apil sa bu- kaw uban nila. Nakadugang si Emma branch diin kita nagpuyo. Siya maga- hat sa kaluwasan, ang buhat sa Dios sa ilang kalipay. Gitudloan niya sila uban nato ug mahimong aktibo nga “sa pagpahinabo sa pagka-imortal ug og kanta ug mihatag og dugang nga kauban sa atong misyonaryo nga mga kinabuhi nga dayon sa tawo.” 3 suporta ug awhag. Nahinumdom si paghago. Isip “anak nga mga babaye sa Jeanne: “Nanglingkod mi ug namahu- “ . . . Gamita ang inyong hugot nga gingharian sa [Ginoo],” 4 kita dunay lay, nanganta mi, nag-istoryahanay, ug pagtuo, . . . samtang mainampuon sagrado nga mga pakigsaad. Nagla- nangatawa. Akong nailhan si Ashley kamong naghunahuna hain sa inyong kaw kita sa unsay gitawag ni Nephi ug Emma sa paagi nga dili unta nako pamilya, inyong mga higala, inyong nga “higpit ug pig-ot nga dalan nga mahimo kon dili pa tungod niadto. mga silingan, ug inyong mga kaila nga mopadulong sa kinabuhi nga da- Dili kadto mahitungod sa bukid gusto ninyong dapiton sa inyong payon.” 5 Kitang tanan anaa sa nagka- nianang gabhiona—mas labaw pa nimalay aron sa pakighimamat sa mga lahing dapit sa dalan. Apan mahimo niini. Mahitungod kini sa pagtabang sa misyonaryo, nga unta ilang madungog kitang magtinabangay aron sa pag- usag usa diha sa dalan, usa ka lakang ang mensahe sa Pagpahiuli.” 9 tabang sa usag usa nga “mopadayon matag higayon.” Gisunod ni Maria kini nga tambag sa unahan uban ang pagkamakanu- Samtang sila si Jeanne, Ashley, ug pinaagi sa pagbantay ug pagpangalad nayon kang Kristo, magbaton sa usa Emma nag-hike ug nanganta ug nama- sa mga sister nga gipabisitahan niya ka hingpit nga kahayag sa paglaum, hulay ug nagkinataw-anay, tingali wala ug usab misobra pa niini nga buluha- ug usa ka gugma sa Dios ug sa tanan sila maghunahuna, “Nagtuman kita sa ton. Duna siyay daghang mga higala nga mga tawo.” 6 atong mga pakigsaad karon.” Apan nga dili kaayo aktibo o wala pa maka- Si Jeanne nagserbisyo isip Young sila nagtuman sa ilang mga pakigsaad. dungog sa mensahe sa gipahiuli nga Women adviser. Pipila ka bulan ang Nagserbisyo sila sa usag usa uban sa ebanghelyo ni Jesukristo. Kada adlaw milabay nasayud siya sa umaabut nga gugma, kalooy, ug kapuangod. Ilang iyang gamiton ang iyang pagtuo ug kalihokan sa kabatan-onan sa ward: gilig-on ang pagtuo sa usag usa sam- mag-ampo aron makahibalo kinsa mag-hike sa dapit nga gitawag og tang sila nag-awhag ug nangalagad sa ang nagkinahanglan og panabang, ug Malan’s Peak. Nalipay siya kay bag-o usag usa. dayon iyang sundon ang aghat nga

116 Liahona iyang nadawat. Manawag siya sa telepono, mopadayag sa iyang gugma, ug mosulti sa iyang mga higala, “Nagkina- hanglan mi nimo.” Mag-family home evening siya sa iyang apartment kada semana ug moimbitar og mga silingan, miyembro, ug misyonaryo sa pag-apil —ug pakan-on niya sila. Imbitaron niya sila sa pagsimba, mobantay nila, ug motupad sa paglingkod nila kon sila moabut. Si Maria nakasabut sa bag-ong pahinumdom ni Elder Jeffrey R. Holland nga “ang imbitasyon tungod sa gugma alang sa uban ug alang sa Ginoong Jesukristo . . . dili isipon nga dili maayo ug negatibo.” 10 Duna siyay lista sa mga tawo nga ilang giingon nga nasilo, ug nagpadayon siya sa sa mga sister sa paglig-on sa usag mahimong mga instrumento sa Iyang pag-alagad ngadto kanila. Tungod usa. . . . Miingon siya kanila nga mga kamot. Sa atong pag-apil sa buhat kay nasayud sila nga siya nahigugma bisan ang Simbahan walay gihimong sa kaluwasan kada adlaw sa gagmay nila, siya makasulti nila, “Ayaw kasilo. rekord sa matag donasyon nga ilang ug yano nga mga paagi—pagbantay, Kataw-anan man na!” ihatag sa pagtabang sa mga nangi- paglig-on, ug pagtudlo sa usag usa— Si Maria usa ka disipulo ni Jesu- nahanglan, ang Ginoo naghimo og makahimo kita sa pag-apil ni Ammon, kristo nga nagtuman sa pakigsaad. hingpit nga rekord sa ilang makalu- kinsa mipahayag: Bisan og wala siya maghupot sa was nga buhat: “Tan-awa ang akong hingpit nga priesthood sa iyang balay, gibati niya “‘. . . Si President Joseph Smith kalipay napuno, oo, ang akong kasing- ang gahum sa Dios kada adlaw sa miingon nga kini nga kapunongan gi- kasing tugob sa hingpit nga kalipay, ug pagtuman sa iyang mga pakigsaad organisar aron pagluwas sa mga kalag. ako maglipay diha sa akong Dios. sa templo samtang siya nagpadayon Unsa man [ang atong gibuhat] aron “Oo, ako nasayud nga ako walay diha sa dalan, naglahutay hangtud sa makabalik kadtong mga nahisalaag?— bili; ingon sa akong kusog ako mahu- katapusan ug nagtabang sa uban sa sa pagpainit niadtong nabugnaw yang; busa ako dili manghambog sa pag-apil sa buhat sa kaluwasan. sa ebanghelyo?—Lain nga basahon akong kaugalingon, apan ako mang- Sa akong pagpaambit niini nga mga gitipigan para sa inyong hugot nga hambog sa akong Dios, kay diha sa kasinatian, nakita ba ninyo ang inyong pagtuo, inyong kamabination, inyong iyang kusog ako makahimo sa tanan kaugalingon diha sa buhat sa kaluwa- maayong mga buhat, ug [inyong] mga nga mga butang.” 13 san? Paggahin og panahon makadiyot pulong. Lain nga rekord ang gitipigan. Niini ako mopamatuod sa pangalan sa laing anak nga babaye sa Dios Walay nawala.’” 11 ni Jesukristo, amen. ◼ kinsa nagkinahanglang og pag-awhag Sa Basahon ni Mormon, si Ammon MUBO NGA MGA SULAT nga mobalik sa dalan sa pakigsaad o naghisgot sa dakong katarungan 1. Mosiah 18:8–10. kinsa nagkinahanglan og gamay nga nga kita magmaya. Siya miingon: 2. Doktrina ug mga Pakigsaad 20:77. tabang nga magpabilin. Pangutana sa “Ug karon, ako mangutana, unsa ka 3. Moises 1:39. 4. Doktrina ug mga Pakigsaad 25:1. inyong Amahan sa Langit mahitungod dako nga mga panalangin siya [Dios] 5. 2 Nephi 31:18. kaniya. Siya Iyang anak nga babaye. mitugyan ngari kanato? Makasulti ba 6. 2 Nephi 31:20. Nakaila Siya sa iyang pangalan. Na- kamo?” 7. Russell M. Nelson, “Mga Pakigsaad,” Liahona, Nob. 2011, 88. kaila usab Siya ninyo, ug Siya mosulti Sa iyang kadasig, si Ammon wala 8. Lucas 22:32. ninyo unsay iyang panginahanglan. maghulat sa tubag. Miingon siya, “Tan- 9. Thomas S. Monson, “Hugot nga Pagtuo Pagmapailubon ug padayon sa hugot awa, ako motubag alang kaninyo; . . . sa Buhat sa Kaluwasan” (sibya sa tibuok kalibutan nga pagbansay sa pagpangulo, nga pagtuo ug pag-ampo alang niya, kini mao ang panalangin nga gitugyan Hunyo 23, 2013), lds.org/broadcasts. ug buhata ang mga aghat nga inyong ngari kanato, nga kita nahimo nga 10. Jeffrey R. Holland, “Atong Responsibilidad madawat. Samtang inyong buhaton mga himan diha sa mga kamot sa Dios sa Pag-imbitar” (pakigpulong nga gihatag sa usa ka espesyal nga sibya, Hunyo 23, kini nga mga pagdasig, ang Espiritu aron sa pagpahinabo niining dako nga 2013), lds.org/broadcasts. mopamatuod nga ang inyong halad buluhaton.” 12 11. Anak nga mga Babaye sa Akong madawat sa Ginoo. Kita anak nga mga babaye sa Gingharian: Ang Kasaysayan ug Buhat sa Relief Society (2011), 99. “Si Sister Eliza R. Snow . . . ma- pakigsaad diha sa gingharian sa Gi- 12. Alma 26:2–3. pasalamatong miila sa paningkamot noo, ug kita dunay oportunidad nga 13. Alma 26:11–12.

Nobyembre 2013 117 sakripisyo sa dihang inyong gibati ang saksi sa Espiritu Santo ug nagtinguha nga maghinulsol, magpabunyag, ug mamahimong limpyo. Tingali walay laing panahon nga atong mabati ang balaang gugma sa Manluluwas sa sama nga kabuhong nga atong bation Ni Linda S. Reeves sa higayon nga kita maghinulsol ug Ikaduhang Magtatambag sa Kinatibuk-ang Kapangulohan sa mobati sa Iyang mahigugmaong mga Relief Society bukton nga naggakos ug nagsiguro kanato sa Iyang gugma ug pagdawat. Pipila ka Dominggo ang milabay samtang naminaw ko sa pag-ampo sa sakrament, natandog ko sa paagi Kuhaa ang mga sa paglitok sa priest sa matag pulong uban ang tumang pagbati. Wala madugay akong gitawagan kadto nga priest Panalangin sa Inyong aron magpasalamat niya sa pagtabang sa paghimo sa sakrament nga espirituhanong kasinatian alang namo ug sa kongregasyon. Wala siya sa ilang mga Pakigsaad balay, apan ang iyang inahan mitubag, “Oh, malipay siya nga mitawag ka! Sa atong pagbag-o ug pagtahud sa atong mga pakigsaad, Mao kini ang iyang unang higayon sa ang atong mga alantuson mogaan, ug makapadayon paghatag sa pag-ampo sa sakrament, ug kami nangandam na niini, naghis- kita nga mahimong putli ug malig-on. got sa kaimportante sa sakrament ug sa pagbag-o sa atong mga pakigsaad sa bunyag uban sa Manluluwas sa takus nga paagi.” Gimahal kaayo nako ga sister, pagkanindot nga sa dihang iyang gipahibalo ang iyang kining maong inahan sa pagtudlo sa makig-uban ninyo. mga plano nga magpabunyag. Deter- iyang anak mahitungod sa gahum sa M Bag-o kong nakahimamat minado kaayo siya sa pagbiya sa iyang mga pakigsaad sa bunyag ug unsaon og usa ka babaye nga nangandam nga tanang mga sala aron siya malimpyo- pagtabang ang mga miyembro sa mabunyagan. Niining maong Do- han ug mobati sa gugma sa Manlulu- ward nga mobati niana nga gahum. minggo miabut siya sa simbahan nga was. Nadasig ako nianang buntaga sa Laing inahan nga akong nailhan naglakaw og duha ka milya (3 km) sa iyang tinguha nga mahimong limpyo nag-inusarang naglingkod sa simba- lapukon kaayo nga dalan. Miadto da- sa pisikal ug espiritwal. han sulod sa pipila na ka tuig uban sa yon siya sa restroom (cr), gihubo ang Nasayud kami nga daghan kaninyo iyang upat ka gagmayng mga anak. iyang lapukon nga sinina, nanghugas, ang mihimo og susama nga mga Panagsa ra makapamalandong sa ug misul-ob sa limpyo nga sinina nga Manluluwas panahon sa sakrament, pang-Dominggo. Sa miting sa Relief nagplano siya. Karon naningkamot Society iyang gisaysay ang iyang pag- siya sa paggahin og panahon kada kakabig. Natandog ko sa iyang dakong Sabado sa pagribyu sa iyang semana tinguha nga malimpyohan ug maputli ug paghunahuna sa iyang mga pakig- pinaagi sa paghinulsol ug sa maulaong saad ug unsay angay niyang hinul- sakripisyo sa Manluluwas ug sa iyang sulan. “Dayon,” miingon siya, “bisan kaandam nga hunungon ang iyang unsa pa nga matang sa kasinatian nga “karaang kinabuhi” aron mohimo og akong masinati sa akong mga anak sa sagradong mga pakigsaad sa atong Dominggo, andam ako nga moambit Amahan sa Langit. Buwag siya sa iyang sa sakrament, mobag-o sa akong mga boyfriend, naningkamot sa pagbun- pakigsaad, ug mobati sa makalimpyo tog sa pagkaadik aron makasunod sa nga gahum sa Pag-ula.” Pulong sa Kaalam, miundang sa iyang Ngano nga ang Manluluwas miha- trabaho sa Dominggo, ug nawala tag man og tumang importansya sa ang panaghigalaay sa mga minahal sakrament, minahal nga mga sister?

118 Liahona Unsay nakaimportante niining sene- tuman nga kaisug sa pagpamulong . . . sa Simbahan. Daghan ang natingala, mana nga pagbag-o sa atong mga sa atubangan sa inyong mga asawa “Nganong mitugot ang Ginoo nga pakigsaad sa bunyag sa atong kina- ug sa inyong mga anak, nga kadagha- mahitabo kini? Sa pagkatinuod maka- buhi? Gidawat ba nato ang abilidad sa nan kansang mga pagbati hilabihan pugong Siya sa sunog o makahunong Manluluwas sa paglimpyo kanato sa kalumo ug kaputli ug kahuyang. . . . nga maguba kini.” hingpit matag semana kon kita takus “. . . Ang mga bakho sa ilang Paglabay sa napulo ka bulan, atol sa ug mapalandungon nga moambit mga kasingkasing misaka ngadto sa kinatibuk-ang komperensya sa Oktubre sa sakrament? Si Presidente Boyd K. Dios. . . . Daghan nga mga kasingka- 2011, madungog ang pagkasurprisa sa Packer mipamatuod, “Mao kana ang sing namatay, natusok sa lawom nga dihang si Presidente Thomas S. Monson saad sa ebanghelyo ni Jesukristo ug sa mga samad.” 2 mipahibalo nga ang hapit maguba Pag-ula: . . . nga sa katapusan sa [atong Sa mga babaye ug mga bata nga nga tabernakulo himoon nga balaang mga kinabuhi, kita] makasulod sa tabil nagtuman sa pakigsaad sa iyang pa- templo—usa ka balay sa Ginoo! Sa kalit tungod kay naghinulsol sa [atong] mga nahon ug sa atong panahon, misaad atong nakita unsay nahibaloan kanu- sala ug nalimpyuhan pinaagi sa dugo si Jacob: nay sa Ginoo! Dili Siya ang hinungdan ni Kristo.” 1 “Tan-aw ngadto sa Dios uban ang sa sunog, apan mitugot Siya nga ang Ang among kapangulohan mobati kalig-on sa hunahuna, ug pag-ampo kalayo mosunog sa sulod nga bahin og dakong kalipay kon ang atong mga ngadto kaniya uban sa hilabihan ka niini. Iyang nakita ang tabernakulo nga sister ug ang ilang mga pamilya mo- hugot nga pagtuo, ug siya mohupay nindot nga templo—permanente nga himo ug motuman sa mga pakigsaad, kaninyo sa inyong mga kasakit. . . . balay sa paghimo og sagrado, mahang- apan sakitan kami niadtong nakasi- “. . . Ipataas ang inyong mga ulo turong mga pakigsaad.4 nati og dakong kalisdanan sa inyong ug dawata ang makapahimuot nga Minahal kong mga sister, ang kinabuhi tungod sa pagsupak sa mga pulong sa Dios, ug pagbusog sa iyang Ginoo mitugot nga kita pagasulayan, pakigsaad sa inyong mga minahal. Si gugma.” 3 usahay hangtud sa atong kinadak-an propeta Jacob, igsoon ni Nephi gisugo Mga sister, mopamatuod ko sa nga kapasidad. Atong nakita ang mga sa Ginoo sa pagpamulong ngadto sa kalig-on ug gahum sa pag-ampo sam- kinabuhi sa mga minahal—ug tingali iyang kaigsoonan mahitungod sa matang atong ibu-bu ang atong kasing- ang atua—nga naguba ug naghuna- tarung nga mga babaye ug mga bata sa kasing ngadto sa atong Langitnong huna ngano nga ang usa ka mahi- iyang panahon. Mopamatuod ko nga Amahan, ug sa mga tubag nga nada- gugmaon ug mabinationg Langitnong ang iyang mga pulong gipreserbar ilabi wat samtang kita “magbusog diha” sa Amahan motugot nga mahitabo ang na alang sa atong panahon. Namulong mga kasulatan ug mga pulong sa buhi maong mga butang. Apan dili Siya siya kanato ingon og ang Manluluwas nga mga propeta. mobiya kanato nga maugdaw; nagba- Mismo ang namulong. Si Jacob “gibug- Hapit tulo ka tuig na ang nakalabay rug Siya nga bukas ang mga bukton, atan uban sa dako nga tinguha . . . usa ka grabe nga sunog ang miigo sa madasigong nagdapit nato sa pagduol kabalaka” samtang siya nagpamatuod sulod sa minahal, makasaysayanong ngadto Kaniya. Iyang gitukod ang ngadto sa mga bana ug mga amahan: tabernakulo sa Provo, Utah. Ang atong mga kinabuhi ngadto sa maa- “Kini nakapaguol kanako nga ako kadaot ingon og grabe nga trahedya nindot nga mga templo diin ang Iyang kinahanglan gayud nga mogamit og sa komunidad ug sa mga miyembro Espiritu makapuyo sa kahangturan.

Nobyembre 2013 119 nga mga sister, ug kuhaa ang inyong mga panalangin! Gusto kong maghisgut sa laing paagi nga makahatag nato og pagsalig ug hugot nga pagtuo. Kita usahay, isip mga babaye, dunay kalagmitan nga mahimong kritikal sa atong mga kaugalingon. Niining mga panahona kinahanglang pangitaon nato ang Espiritu ug mangutana, “Mao ba kini ang gusto sa Ginoo nga akong hunahunaon, o si Satanas naningkamot ba sa pagbuntog nako?” Hinumdumi ang kinaiya sa atong Langitnong Amahan, kansang gugma hingpit ug walay katapusan.6 Gusto siya nga molig-on kanato, dili mopakyas nato. Isip mga miyembro sa Simbahan, kita usahay mobati nga kinahanglan kita nga mahimong kabahin sa usa ka “hingpit nga pamilya nga LDS” aron dawaton sa Ginoo. Sa kasagaran kita mobati nga “ubos ra” o dili angay sa gingharian kon kita mobati nga dili haum niana nga talan-awon. Minahal nga mga sister, kon nasulti ug nahimo na ang tanan, unsay importante sa Sa Doktrina ug mga Pakigsaad sa Iyang presensya ug makadawat sa atong Langitnong Amahan mao kon 58:3–4, ang Ginoo nagsulti kanato: tanan nga iya sa Amahan. giunsa nato pagtuman ang atong mga “Kamo dili makakita uban sa Niining miaging tuig ako nagki- pakigsaad ug giunsa nato sa pagpa- inyong kinaiyanhon nga mga mata, nahanglan ug gusto nga mobati sa ningkamot sa pagsunod sa ehemplo alang karon nga panahon, sa paagi sa gugma sa Ginoo sa hilabihan, sa sa Manluluwas, nga si Jesukristo. inyong Dios mahitungod niadto nga pagdawat og personal nga pagpa- Mopamatuod ko nga si Jesukristo mga butang nga moabut sa umaabut, dayag, nga mas makasabut sa akong mao ang atong Manluluwas ug Ma- ug ang himaya nga mosunod human mga pakigsaad sa templo, ug sa nunubos. Tungod sa Iyang maulaong sa daghan nga kalisdanan. pagpagaan sa akong mga alantuson. sakripisyo, kita malimpyohan kada “Kay human sa daghan nga kalis- Samtang ako nag-ampo alang niini semana kon takus kitang moambit sa danan moabut ang mga panalangin. nga mga panalangin, akong gibati Iyang sakrament. Sa atong pagbag-o Busa ang adlaw moabut nga kamo ang Espiritu nga naggiya nako sa ug pagtahud sa atong mga pakigsaad, pagakoronahan uban sa daghan nga pag-adto sa templo ug sa pagpami- ang atong mga alantuson mogaan, himaya.” naw pag-ayo sa matag pulong sa ug makapadayon kita nga mahimong Mga sister, ako mopamatuod nga mga panalangin nga gisulti diha kaputli ug malig-on aron nga sa katapu- ang Ginoo adunay plano sa atong nako. Mopamatuod ko nga samtang san sa atong mga kinabuhi, maihap matag kinabuhi. Walay bisan unsa ako naminaw pag-ayo ug naningka- kita nga takus sa pagdawat sa kahima- nga panghitabo nga makasurprisa mot sa paggamit sa akong hugot yaan ug kinabuhing dayon. Mopa- Kaniya. Nasayud Siya sa tanan ug nga pagtuo, ang Ginoo nagmaloloy- matuod ako niining mga butanga mahigugmaon sa tanan. Andam Si- on kanako ug mitabang nako sa pangalan sa atong pinalanggang yang motabang nato, mohupay nato, nga mogaan ang akong mga alan- Manluluwas, si Jesukristo, amen. ◼ ug motambal sa atong kasakit kon tuson. Mitabang Siya kanako nga MUBO NGA MGA SULAT kita mosalig sa gahum sa Pag-ula ug mobati og tumang kalinaw mahitu- 1. Boyd K. Packer, “Ang Pag-ula,” Liahona, motahud sa atong mga pakigsaad. ngod sa mga pag-ampo nga wala pa Nob. 2012, 77. 2. Jacob 2:3, 7, 35. Ang mga pagsulay ug kalisdanan nga matubag. Mapugos nato ang Ginoo 3. Jacob 3:1–2. atong masinati tingali mao ang butang sa pagtuman sa Iyang mga saad kon 4. Tan-awa sa Mosiah 23:21–22. nga mogiya nato sa pagduol ngadto kita motuman sa atong mga pakig- 5. Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 82:10. Kaniya ug pagtuman sa atong mga saad ug mogamit sa atong hugot nga 6. Tan-awa sa Russell M. Nelson, “Balaanong pakigsaad aron nga kita makabalik pagtuo.5 Adto sa templo, minahal Gugma,” Liahona, Peb. 2003, 12–17.

120 Liahona niining mortal nga kalibutan, gipuy-an sa tanang matang sa mga tawo. Usa- hay mangutana kita, “Unsaon nako sa pagpabilin nga lig-ong mag-focus diha sa celestial samtang nagpuyo niining telestial nga kalibutan?” Dunay mga panahon nga kamo makasinati og mga pagsulay ug panlimbasug. Tingali dunay mga panahon Ni Presidente Thomas S. Monson nga mobati kamo nga nahimulag— gani napalayo—gikan sa Tighatag sa matag maayo nga gasa. Nabalaka kamo nga kamo nag-inusara. Ang kahadlok mopuli sa pagtuo. Wala Kita Mag-inusara Kon nakita ninyo ang inyong kaugalingon niana nga kahimtang, ako Usa ka adlaw kamo molingi ug motan-aw sa inyong mohangyo ninyo sa pag-ampo. Gana- han ko sa mga pulong ni Presidente kalisdanan, ug inyong mahibaloan nga Siya anaa Ezra Taft Benson bahin sa pag-ampo: kanunay uban kaninyo. Miingon siya: “Sa tibuok nakong kinabuhi ang tambag nga mosalig sa pag-ampo ang labing bililhon kay sa ubang tambag kong minahal nga mga sister, Society. Ako mopamatuod ninyo nga nga akong . . . nadawat. Nahimo ang espiritu nga atong gibati kini giorganisar pinaagi sa inspiras- kining kabahin nako—ang angkla, Akarong gabhiuna usa ka pama- yon ug importante kini nga bahin sa tinubdan sa kalig-on, ug tinubdan sa tuod sa inyong kalig-on, debosyon ug Simbahan sa Ginoo dinhi sa yuta. Dili akong kahibalo sa balaan nga mga kaayo. Sama sa gisulti sa Magtutudlo: maihap ang tanang kaayo nga naga- butang. . . . “Kamo mao ang asin alang sa yuta. . . . gikan niini nga organisasyon ug ang “. . . Bisan kon ang mga dimalas Kamo mao ang kahayag alang sa tanang kinabuhi nga napanalanginan moabut, diha sa pag-ampo atong kalibutan.” 1 tungod niini. makaplagan ang kahupayan, kay Samtang namalandong sa akong Ang Relief Society gilangkuban sa ang Dios mamulong og kalinaw sa oportunidad nga mamulong kaninyo, nagkalainlaing mga babaye. Adunay atong kalag. Kana nga kalinaw, ka- akong nahinumduman ang gugma sa mga dili pa minyo—tingali nag- nang kalma nga pagbati, ang labing akong minahal nga asawa, si Frances, eskwela, tingali nagtrabaho—apan mahinungdanong panalangin sa alang sa Relief Society. Sa buhi pa nag-establisar og maayo ug nindot nga kinabuhi.” 2 siya nakaserbisyo siya og daghang kinabuhi. Pipila ninyo busy nga mga Si Apostol Pablo miawhag: katungdanan diha sa Relief Society. inahan sa nagtubo nga mga anak. Ug “Ipahibalo ninyo sa Dios ang in- Dihang siya ug ako 31 anyos pa lang, ang pipila ninyo nawad-an sa inyong yong mga hangyo. gitawag ako isip presidente sa Cana- mga bana tungod sa diborsyo o kama- “Ug ang kalinaw sa Dios, nga dian Mission. Sa tulo ka tuig niana nga tayon ug nanlimbasug sa pagpadako lapaw sa tanang pagpanabut, maga- assignment, si Frances ang midumala sa inyong mga anak nga walay tabang bantay sa inyong mga kasingkasing ug sa tibuok nga Relief Society nianang sa usa ka bana o amahan. Pipila ninyo sa inyong mga hunahuna diha kang dakong lugar, nga naglangkob sa mga dagko na og mga anak apan inyong Kristo Jesus.” 3 probinsya sa Ontario ug Quebec. nasayran nga nagkinahanglan pa Pagkamahimayaon nga saad! Ang Duna siyay nahimong suod nga mga gihapon sila sa inyong tabang. Dag- kalinaw mao ang atong gipangita, ang higala tungod niana nga assignment, han ninyo dunay tigulang na nga mga atong gitinguha. ingon man tungod sa mga calling ginikanan nga nagkinahanglan sa pag- Wala kita gibutang dinhi sa yuta nga iyang gidawat sa Relief Society pangga nga kamo lang ang makahatag. aron mag-inusara. Pagkanindot nga sa among ward. Usa siya ka matinud- Bisan asa pa man kita sa kinabuhi, tinubdan sa gahum, kalig-on, ug ka- anong anak nga babaye sa atong dunay panahon nga kitang tanan hupayan alang sa matag usa nato. Siya Langitnong Amahan, akong pinangga dunay mga hagit ug panlimbasug. Bi- nga mas nakaila nato kay sa atong nga kauban, ug pinakamahal nga san managlahi ang matag usa, kitang kaugalingon, Siya nga mas nakakita higala. Dili matukib sa pulong ang tanan aduna niini. ug nasayud sa katapusan gikan sa akong kamingaw niya. Daghan sa mga hagit nga atong gia- sinugdanan, mipaniguro nato nga Gimahal usab nako ang Relief tubang anaa tungod kay kita nagpuyo anaa Siya kanunay aron motabang

Nobyembre 2013 121 alang nako. Dili gyud ko mapul-an sa pagbasa niini. Madasig ko sa espirituhanon sa higayon nga mosiksik ko sa kasulatan. Kining balaang pulong sa kamatuoran ug gugma ang naggiya sa akong kinabuhi ug nagtudlo sa dalan sa mahangturong kahingpitan. Kon kita magbasa ug mamalandong sa kasulatan, masinati nato ang paghunghong sa Espiritu sa atong kalag. Makaplagan nato ang mga tubag sa atong mga pangutana. Masayran nato ang bahin sa mga panalangin nga moabut pinaagi sa pagsunod sa mga sugo sa Dios. Makabaton kita og tinuod nga pagpamatuod sa atong Langitnong Amahan ug sa atong Manluluwas, si Jesukristo, ug sa Ilang gugma kanato. Kon ang pagbasa sa kasulatan ubanan sa atong pag-ampo, kita masayud uban sa kasiguroan nga ang ebanghelyo ni Jesukristo tinuod. Miingon si Presidente Gordon B. Hinckley, “Ang Ginoo mipanalangin sa matag usa nato nga magpakabusog sa iyang balaang [mga pulong] ug mokuha gikan [niini] kanang kalig-on, kon mangayo lang kita og tabang. Kita Wala ko masayud kon ang akong kanang kalinaw, ug kanang kahibalo gisaaran: “Pag-ampo sa kanunay, ug gitinguha ‘nga lapaw sa tanang pagpanabut.’ pagmatuohon, ug ang tanan nga mga Moabut ba sama sa akong (Mga Taga-Filipos 4:7).” 10 butang maghiusa sa paglihok alang sa gihunahuna; Kon kita mahinumdom sa pag- inyong kaayohan.” 4 Apan isalig ko Kaniya ang akong ampo ug mogahin og panahon sa Kon mag-ampo kita sa Dios, atong pag-ampo, pagbasa sa kasulatan, ang atong hinumduman ang mga pulong nga Kinsa mas maalamon kay kanako, kinabuhi mas mapanalanginan ug gitudlo sa Manluluwas. Dihang nag- Siguradong Iyang ihatag ang akong ang atong palas-anon mas mogaan. atubang siya og hilabihan nga kasakit gihangyo, Mahimo bang akong ipakigbahin didto sa Getsemani ug sa krus, nag- O mohatag og tubag nga mas maka- ninyo ang istorya kon giunsa pagtubag ampo Siya sa Amahan, “Dili ang akong ayo kanako.6 sa atong Langitnong Amahan ang pag- pagbuot maoy matuman, kondili ang ampo ug pangamuyo sa usa ka babaye imo.” 5 Lisud man usahay, kita usab, Siyempre, ang pag-ampo dili lang ug mihatag kaniya og kalinaw ug ka- mosalig sa atong Langitnong Amahan para sa panahon nga may problema. hupayan nga gitinguha niya pag-ayo? nga labing nasayud unsaon ug ka- Kanunay kitang giingnan diha sa Ang kalisdanan ni Tiffany nagsu- nus-a ug sa unsang paagi ihatag kasulatan nga “mag-ampo kanunay” 7 god sa miaging tuig dihang siya dunay ang tabang nga atong gitinguha. ug mag-ampo diha sa atong kasingka- mga bisita sa iyang balay alang sa Ganahan ko sa pulong sa sing.8 Ang mga pulong sa paborito ug Thanksgiving ug dayon sa Pasko. Ang magbabalak: pamilyar nga himno nangutana nga iyang bana anaa sa medical school maoy atong ipangutana sa atong kau- ug karon anaa na sa ikaduhang tuig Kon unsaon wala ko mahibalo, galingon kada adlaw: “Naghunahuna sa iyang pagbansay diha sa ospital. Apan niini nasayud ko, ang Dios ka ba sa pag-ampo?” 9 Tungod sa taas nga oras sa pagtrabaho motubag sa pag-ampo. Dugang sa pag-ampo aron ma- nga gikinahanglan sa iyang bana, dili Nasayud ko nga Siya nag-ingon, tabangan kita nga makalahutay sa siya makatabang niya bisan gustohon Nga ang pag-ampo kanunayng atong lisud nga kalibutan mao ang nilang duha, ug busa tanang buluha- paminawon, pagtuon sa kasulatan. Ang pulong sa ton niining holiday season, dugang Ug tubagon, unya o diha-diha dayon. kamatuoran ug pagdasig nga makita sa pag-atiman sa ilang upat ka anak, Ug busa ako nag-ampo ug naghulat diha sa atong upat ka sumbanan nga responsibilidad ni Tiffany. Nasagmuyo nga malinawon. kasulatan bililhon nga mga butang siya, ug dayon iyang nasayran nga usa

122 Liahona sa iyang minahal na-diagnose nga may Nahibaloan ang istorya dihang kusog kaayo, busa gisunod niya ang kanser. Ang kakapoy ug kabalaka na- gisusi ni Nicole ang iyang higala nga pag-aghat. kapabug-at niya og maayo, miabut siya si Sherrie kon unsay nakapaaghat niya Dihang miabut siya, ang bana ni sa punto nga nawad-an og paglaum nga magdala nianang pan. Ang iyang Tiffany ang miabli sa pultahan. Si ug nagkadepresyon. Nangayo siya nasayran nakapadasig kaniya, kang Sherrie mipahinumdom niya nga hi- og medikal nga tabang, apan walay Tiffany, kang Sherrie—ug nakapadasig gala siya ni Nicole nga nakaila nila og kausaban. Nawad-an siya og gana nga kini nako. kadiyot sa Thanksgiving, gitunol niya mokaon, ug mius-us iyang timbang, Nianang buntaga sa pagdala sa ang pan, ug mibiya. nga dili maayo sa iyang gamayng pan, si Sherrie naaghat sa paghimo Ug mao nga nahitabo nga gipa- lawas. Nangita siya og kalinaw diha sa og duha ka loaf nga pan imbis usa dala sa Ginoo ang usa ka estranghero kasulatan ug nag-ampo nga luwason ra ang iyang giplano nga himoon. sa pagdala dili lang sa ganahan nga gikan sa kangitngit nga mibuntog Miingon siya nga nadasig siya nga homemade nga pan kondili sa klaro niya. Dihang morag walay kalinaw o dad-on ang ikaduhang loaf sa iyang usab nga mensahe sa gugma ngadto tabang nga miabut, mibati siya nga sakyanan nianang adlawa, bisan og ni Tiffany. Unsa ang nahitabo niya gipasagdan sa Dios. Ang iyang pamilya wala siya masayud kon ngano. Human dili mapasabut sa laing paagi. Nagki- ug mga higala nag-ampo alang niya sa paniudto sa balay sa usa ka higala, nahanglan siya diha-diha dayon nga ug naningkamot sa pagtabang niya. ang iyang usa ka tuig nga anak nga mobati nga wala siya mag-inusara Gidad-an nila siya sa iyang paboritong babaye mihilak ug kinahanglang iuli —nga ang Dios nakaila niya ug wala mga pagkaon sa paningkamot nga masa balay aron pakatulgon. Nagduha- siya pasagdi. Kana nga pan—ang himsog siya, apan mokaon lang siya duha si Sherrie dihang gibati niya butang nga iyang ganahan—gihatud og gamay ug dili tiwason. nga kinahanglan niyang ihatag ang kaniya sa usa ka tawo nga dili kaayo Usa ka adlaw, usa ka higala misulay usa ka loaf sa pan ngadto sa igsoon niya suod, nga wala masayud sa iyang sa pagdani niya sa mga pagkaon nga ni Nicole nga si Tiffany, nga nagpuyo panginahanglan, apan naminaw sa ganahan kaayo niya apan wala mosa- 30 minutos ang gilay-on sa pikas pag-aghat sa Espiritu ug misunod lir. Dihang walay nahitabo, ang higala bahin sa lungsod ug dili kaayo niya niana nga pag-aghat. Klaro kining miingon, “Morag dunay usa ka butang suod. Gisulayan niya nga ibaliwala timailhan kang Tiffany nga ang iyang nga ganahan ka.” ang iyang hunahuna, gustong iuli sa Langitnong Amahan nasayud sa iyang Naghunahuna si Tiffany sa maka- balay ang iyang gikapoy nga anak ug panginahanglan ug nahigugma niya diyot ug miingon, “Ang butang lang mibati og kaulaw nga mohatag og pan mao nga gipadad-an siya og tabang. nga akong mahunahunaan nga morag sa tawo nga dili niya kaila. Apan, ang Gitubag Niya ang iyang pangamuyo nindot mao ang homemade nga pan.” pagbati nga moadto sa balay ni Tiffany alang sa kahupayan. Apan walay homemade nga pan. Pagkasunod hapon ang doorbell nilang Tiffany mibagting. Ang iyang bana anaa sa balay ug maoy miabli. Pagbalik niya, nagbitbit siya og homemade nga pan. Si Tiffany nahingangha dihang gisultihan siya sa iyang bana nga gikan kini ni Sherrie, nga dili kaayo nila suod. Higala siya sa igsoon ni Tiffany nga si Nicole, nga nagpuyo sa Denver, Colorado. Si Sherrie gipaila- ila ngadto ni Tiffany ug sa iyang bana pipila ka bulan ang milabay dihang si Nicole ug ang iyang pamilya miistar sa ilang Tiffany alang sa Thanksgiving. Si Sherrie, nga nagpuyo sa Omaha, miadto sa balay ni Tiffany aron mobisita ni Nicole. Karon, mga bulan na ang milabay, nagbitbit sa lami nga pan, gitawagan ni Tiffany ang iyang igsoon nga si Nicole aron pasalamatan siya sa iyang pagsugo ni Sherrie. Apan, iyang nasayran nga si Nicole wala mosugo sa pagbisita ug wala masayud bahin niini.

Nobyembre 2013 123 Minahal kong mga sister, ang in- Kinatibuk-ang mga Kapangulohan yong Langitnong Amahan nahigugma sa Auxiliary kaninyo—matag usa ninyo. Kana nga gugma dili gayud mausab. Dili RELIEF SOCIETY kini maimpluwensyahan sa inyong panagway, mga kabtangan, o kantidad sa kwarta nga anaa sa inyong bank account. Dili kini mausab sa inyong mga talento ug mga abilidad. Anaa ra kini. Anaa kini alang kaninyo kon kamo naguol o malipayon, nawad-an sa paglaum o malaumon. Ang gugma Carole M. Stephens Linda K. Burton Linda S. Reeves sa Dios anaa alang kaninyo dili ig- Unang Magtatambag Presidente Ikaduhang Magtatambag sapayan kon mobati man kamo nga YOUNG WOMEN angayan o dili sa gugma. Anaa ra kini kanunay. Kon kita nagtinguha sa atong La- ngitnong Amahan pinaagi sa tinuod, sinsero nga pag-ampo ug makugihon, maunungon nga pagtuon sa kasulatan, ang atong pagpamatuod molig-on. Atong mahibaloan ang Carol F. McConkie Bonnie L. Oscarson Neill F. Marriott gugma sa Dios alang nato. Atong Unang Magtatambag Presidente Ikaduhang Magtatambag masabtan nga wala gayud kita mag- inusara. Ako mosaad nga usa ka PRIMARY adlaw kamo molingi ug motan-aw sa inyong kalisdanan, ug inyong mahibaloan nga Siya anaa kanunay uban kaninyo. Nasayud ako nga tinuod kini sa pagtaliwan sa akong mahangturong kapikas—si Frances Beverly Johnson Monson. Akong ibilin kaninyo ang akong Jean A. Stevens Rosemary M. Wixom Cheryl A. Esplin panalangin. Akong ibilin kaninyo Unang Magtatambag Presidente Ikaduhang Magtatambag ang akong pasalamat alang sa tanang maayo nga inyong gibuhat ug sa mga YOUNG MEN kinabuhi nga inyong gigiyahan. Nga kamo unta mapanalanginan sa matag maayong gasa mao ang akong pag- ampo sa pangalan sa atong Manlu- luwas ug Manunubos, nga mao si Jesukristo ang Ginoo, amen. ◼ MUBO NGA MGA SULAT 1. Mateo 5:13–14. Larry M. Gibson David L. Beck Randall L. Ridd 2. Ezra Taft Benson, “Pray Always,” Tambuli, Unang Magtatambag Presidente Ikaduhang Magtatambag Hunyo 1990, 4–5, 6. 3. Mga Taga-Filipos 4:6–7. SUNDAY SCHOOL 4. Doktrina ug mga Pakigsaad 90:24. 5. Lucas 22:42. 6. Eliza M. Hickok, “Prayer,” in James Gilchrist Lawson, ed., The Best Loved Religious Poems (1933), 160. 7. Lucas 21:36; tan-awa usab sa 2 Nephi 32:9; 3 Nephi 18:15; Doktrina ug mga Pakigsaad 10:5; 19:38; 20:33; 31:12; 61:39; 88:126; 93:49. 8. Tan-awa sa 3 Nephi 20:1. 9. “Did You Think to Pray?” Hymns, nu. 140. David M. McConkie Russell T. Osguthorpe Matthew O. Richardson 10. Gordon B. Hinckley, “Feasting upon the Unang Magtatambag Presidente Ikaduhang Magtatambag Scriptures,” Tambuli, Hunyo 1986, 4.

124 Liahona Indeks sa mga Istorya sa Komperensya Ang mosunod lista sa pinili nga mga kasinatian gikan sa mga pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya nga magamit sa personal nga pagtuon, family home evening, ug ubang pagtudlo. Ang mga mamumulong gilista sa alpabetikal nga pagkahan-ay, ug ang numero nagpasabut sa unang pahina sa pakigpulong.

MAMUMULONG ISTORYA Neil L. Andersen (92) Usa ka matinud-anong inahan nga taga-Brazil, gidid-an sa iyang bana nga mosimba, apan gipasimba ang iyang ang mga anak. M. Russell Ballard (43) Usa ka pamilya nagtagamtam sa kalampusan sa misyonaryo nga buhat human nga kinasingkasing gituman ang hagit sa pagpadali sa plano sa kaluwasan. David A. Bednar (17) Ang pamilya ni Susan Bednar (sa dihang batan-on pa siya) napanalanginan sa pagsunod sa balaod sa kaputli. Gérald Caussé (49) Si Gérald Caussé ug ang iyang pamilya nakasinati og mas sayong pagpuyo sa bag-ong siyudad tungod sa mabinationg pagdawat sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. D. Todd Christofferson (29) Si Anna Daines miapil sa boluntaryong grupo ug mitabang sa iyang komunidad aron mawala ang diskriminasyon batok sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Quentin L. Cook (88) Si Quentin L. Cook ug ubang mga abogado sa iyang trabahoan nakahukom sa paghimo sa trabahoan nga mahigalaon sa pamilya. Edward Dube (15) Sa dihang batan-on pa si Edward Dube ang iyang inahan miingon nga siya motan-aw sa unahan, dili sa likod, samtang sila nagtrabaho sa umahan. Timothy J. Dyches (37) Si Corrie ten Boom mipasaylo sa kanhi sundalo nga Nazi kinsa usa sa iyang gwardiya sa concentration camp. Henry B. Eyring (58) Si Henry B. Eyring sa dihang batan-on pa napanalangin samtang iyang giubanan ang iyang bishop sa pagbisita sa mga nanginahanglan. (69) Sila si Mildred ug Henry Eyring nagkahiusa sa ilang desisyon nga mobalik sa Utah, duol sa pamilya ni Mildred. Randy D. Funk (52) Human makadungog sa kasaysayan ni Joseph Smith sa pinulongan nga wala niya masabti, ang investigator sa India mihangyo nga magpabunyag. Kevin S. Hamilton (99) Usa ka pamilya nagsugod sa pagbiya sa Simbahan uban sa desisyon nga maglingaw-lingaw ma-Dominggo imbis motambong sa miting sa sakrament. Jeffrey R. Holland (40) Usa ka sister nakakaplag og katuyoan isip inahan human sa grabeng aksidente sa pagkahagsa sa eroplano. Richard J. Maynes (79) Ang apohan sa tuhod ni Richard J. Maynes giatake og grabe sa kasingkasing samtang nag-misyon. Thomas S. Monson (61) Usa ka matinud-anong home teacher napuno sa pasalamat sa dihang ang tawo nga iyang gibisitahan sa daghang katuigan mibalik sa Simbahan. (85) Si Thomas S. Monson mihatag og panalangin sa priesthood sa tigulang nga brother nga dili na makakita o makadungog. S. Gifford Nielsen (33) Usa ka presidente sa stake malampusong mibutang og bronse sa gubaong sapatos sa misyonaryo. Adrián Ochoa (102) Ang sakop sa pamilya nila Adrián Ochoa ug iyang mga ig-agaw nagmaya sa dihang nakauli sila human sa grabeng unos. Bonnie L. Oscarson (76) Si Agnes Hoggan wala mosugot nga ang iyang 16-anyos nga anak nga babaye sagupon sa pamilya nga dili miyembro sa Simbahan. Boyd K. Packer (26) Si Boyd K. Packer gitambagan sa pag-awhag sa mga miyembro sa naglisud nga stake sa pagbasa sa kasulatan. L. Tom Perry (46) Sa dihang bata pa, si L. Tom Perry ug ubang mga bata sa Primary ganahan nga mag-hike sa paboritong canyon spot uban sa ilang magtutudlo. Linda S. Reeves (118) Usa ka babaye nga hapit nang bunyagan naglakaw og duha ka milya (3 km) nga lapukon aron mosimba. Ulisses Soares (9) Sila Moses Mahlangu ug uban pa sa South Africa naglingkod sa gawas sa simbahan ug maminaw sa mga tulumanon niini diha sa bintana. Carole M. Stephens (12) Ang matinud-anong mga sister sa Honduras nakadawat og mga panalangin sa priesthood gikan sa mga lider sa Simbahan. (115) Usa ka 10 anyos nga batang lalaki nagtuman sa iyang pakigsaad sa pagbangutan sa uban samtang iyang gihupay ang iyang biyuda nga apohan sa tuhod. Dieter F. Uchtdorf (21) Usa ka lalaki nagdamgo diin ang magtiayon nga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagpasabut og mga oportunidad sa pagserbisyo sa Simbahan. (55) Si Dieter F. Uchtdorf natumba samtang nag-ski ug naglisud sa pagbarug hangtud nga gitabangan siya sa iyang apo nga lalaki. Arnulfo Valenzuela (35) Usa ka dili kaayo aktibo nga miyembro mibalik sa pagsimba human nabati ang Espiritu Santo samtang nagkanta og himno dungan sa iyang mga visiting teacher. Terence M. Vinson (104) Ang pag-ampo sa matinud-anong miyembro sa Simbahan sa Papua New Guinea natubag sa dihang mikalit og ulan aron mapawong ang sunog nga naghulga sa mga pananom sa balangay.

Nobyembre 2013 125 MGA BALITA SA SIMBAHAN

Podvodov, 47, sa Donetsk, Ukraine, gipaluyohan isip mga Area Seventy. Gipahibalo nga si César H. Hooker ug Craig T. Wright gi-released isip mga Area Seventy. Minilyon ang nanan-aw o naminaw sa tibuok kalibutan sa komperensya pinaagi sa telebisyon, Internet, radyo, ug mga sibya sa satellite. Sulod sa Gidaghanon sa mga Miyembro ug unang higayon, ang sesyon sa priest hood sa Sabado sa gabii gisibya sa sa mga Misyonaryo Gipahibalo sa telebisyon ug real time diha sa Inter- net. Labaw sa 100,000 ka mga tawo Kinatibuk-ang Komperensya mitambong sa lima ka mga sesyon sa Conference Center sa Siyudad sa ng mga miyembro sa Simbahan Seventy—sila si Elder John B. Dickson, Salt Lake, Utah, niadtong Oktubre 5 miabut og 15 ka milyon, pahi- Paul E. Koelliker, ug F. Michael Watson ug 6. Ang komperensya anaa usab sa Abalo ni Presidente Thomas S. —gi-released nga madungganon lain-laing mga media sa 95 ka pinulo- Monson sa pangbukas nga sesyon ug gihimong nga emeritus, ug Elder ngan ug gisibya ngadto sa 197 ka mga sa ika-183 nga Tunga sa Tuig nga Kent D. Watson sa Ikaduhang Ko- nasud ug mga teritoryo. Kinatibuk-ang Komperensya niadtong rum sa Seventy gi-released usab nga Si Presidente Monson mitapos sa Oktubre 5, 2013. Gipahibalo usab niya madungganon. Dugang pa, si Julio A. komperensya nga nag-awhag sa mga nga tungod sa pagpaubos sa edad Angulo, 45, sa Bogotá, Colombia; miyembro sa Simbahan sa pagpakita alang sa misyonaryo nga serbisyo Peter F. Evans, 54, sa Siyudad sa Salt og dugang kamabination sa usag usa niadtong Oktubre 2012, ang gidagha- Lake, Utah, USA; ug Gennady N. ug sa “paghimo sa buhat sa Ginoo.” ◼ non sa full-time nga mga misyonaryo nga nagserbisyo sa tibuok kalibutan mitubo—gikan sa 58,500 ngadto sa 80,333. SI PRESIDENTE MONSON Ang Simbahan padayong naglambo USA KA APOSTOL SULOD ug nag-usab og mga kinabuhi sa SA 50 KA TUIG nagkadaghang mga tawo matag tuig. ng Oktubre 2013 nga tunga “Mikatap na kini sa tibuok kalibutan Asa tuig nga kinatibuk-ang samtang ang atong misyonaryo nga komperensya nagtimaan sa ika-50 pwersa nangita niadtong nangita sa nga anibersaryo ni Presidente kamatuoran.” Thomas S. Monson sa Korum sa Iyang giawhag ang mga miyembro Napulog Duha ka mga Aposto- ug mga misyonaryo sa pagtambaya- les. Gipaluyohan siya isip Apostol niadtong Oktubre 4, 1963, sa edad yong sa pagpakigbahin sa ebanghelyo. nga 36. ◼ “Karon ang panahon sa mga miyembro ug mga misyonaryo sa paghiusa, sa pag-uban og trabaho, sa paghago sa ubasan sa Ginoo sa pagdala og mga kalag ngadto Kaniya” miingon si Presidente Monson, nga nagserbisyo Thomas S. Monson sa Tabernacle sa isip Apostol sulod sa 50 ka tuig. Temple Square niadtong 1963, mga Sa sesyon sa Sabado sa hapon, tulo sitwasyon sa wala pa siya mapalu-

ka mga miyembro sa Unang Korum sa yohi isip General Authority. GIKAN SA OPISINA PRESIDENTE LITRATO

126 Liahona CHURCH NEWS

Mga Pahina sa Social Media Gihimo alang sa mga Lider sa Simbahan Ni Eric Murdock Mga Balita ug mga Kalihokan diha sa LDS.org GILITRATOHAN NI NICOLAS CARRASCO, SA MAAYONG KABUBUT-ON SA KABUBUT-ON NI NICOLAS CARRASCO, SA MAAYONG GILITRATOHAN ng Simbahan mihimo og opis- sa pangalagad sa kada Brethren. “Ang yal nga mga pahina sa social Simbahan mo-post og mga link sa Amedia alang sa mga sakop sa mga pakigpulong, mga artikulo, mga Unang Kapangulohan ug sa Korum video, ug ubang importante nga sulod sa Napulog Duha ka mga Apostoles gikan nila,” miingon si Dale Jones, usa diha sa Facebook ug Google Plus. Kini ka mamumulong alang sa Simbahan. Mga Balita sa Templo nga mga pahina mao ang opisyal nga Kini nga mga pahina makapasayon social media alang sa kada Brethren, sa mga tawo sa pagpangita sa mga pu- Ground Broken alang sa Unang kinsa ang modirekta sa mga pahina long sa buhing mga propeta, ug “ang Templo sa Connecticut nga imentinar kini alang nila pinaagi pag-like” sa mga pahina makapakita Gisugdan ang konstruksyon sa Simbahan. sa sulod niini diha sa Facebook feed sa unang templo sa mga Santos Ang opisyal nga Facebook ug sa nag-like, diin makita ug mapaambit sa Ulahing mga Adlaw didto sa Google Plus accounts makita pinaagi kini sa uban. Connecticut, USA, pagkahuman sa pagpangita sa facebook.com/lds Ang paghimo sa opisyal nga mga sa seremonya sa groundbreaking ug plus.google.com. Aron makahibalo pahina makatabang sa mga miyembro nga gipangulohan ni Presidente Thomas S. Monson sa Hartford kon opisyal ba o dili ang social media nga makahibalo unsa nga mga pahina niadtong Sabado, Agosto 17. Ang site, pangitaa ang logo sa Simbahan. ang gimentinar sa Simbahan ug maka- Hartford Connecticut Temple mao Kadtong magsunod niini nga pa- panalipod sa mga indibidwal gikan sa ang ikaduha sa New England hina makadawat og mga update pike nga mga pahina. ◼ (ang lain anaa sa Boston, Massa- chusetts) ug usa sa 170 LDS nga templo nga gigamit, gitukod pa, o giplano pa sa tibuok kalibutan.

Ikaduhang Templo sa Colorado Niadtong Sabado, Agosto 24, si Elder Ronald A. Rasband sa Kapangulohan sa Seventy mipa- higayon sa mga seremonya sa groundbreaking alang sa ikaduhang templo sa Colorado, USA, sa Fort Collins Colorado Temple. Ang laing templo anaa sa Denver, mga 59 ka milya (95 km) habagatan sa Fort Collins. ◼ LITRATO GIKAN SA OPISINA PRESIDENTE LITRATO

Nobyembre 2013 127 Randall L. Ridd Bag-ong Ikaduhang Magtatambag sa Kinatibuk-ang Kapangulohan sa Young Men

sip anak sa usa ka builder, si Randall L. Ridd sayong Mga Stake Giorganisar nakat-on sa kaimportante sa pagbuhat dayon sa trabaho. ISa daghang mga okasyon, ang batan-ong Randall mokom- sa Rome ug Paris pleto sa buluhaton, nga makadungog lang sa iyang amahan nga si Leon Ridd, nga moingon, “Wala pa ka mahuman.” Ang maong pagka-eksakto nakatanom og malungta- ila si Elder Dallin H. Oaks ug Elder M. Russell rung impresyon diha niya kinsa nagserbisyo karon isip Ballard sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apos- ikaduhang magtatambag sa kinatibuk-ang kapangulohan Stoles miorganisar sa ikaduhang stake sa Rome, Italy, sa Young Men. Hangtud karon usahay makadungog siya ug ang ikatulo nga stake sa Paris, France, atol sa pag- sa bug-at apan mahigugmaong pulong sa iyang amahan bisita niadtong Septyembre 2013 nga naglakip usab sa samtang siya mohimo sa iyang mga katungdanan sa iyang mga miting sa Leeds ug Manchester, England, ug Madrid, trabaho, pamilya ug eklesiastikanhon: “Wala pa ka mahu- Spain. Usa ka templo gitukod pa didto sa Rome, ug man; buhata kinig sakto.” usa ang tukuron sa dili madugay sa Paris. Miingon si Brother Ridd nga batasan sa iyang pamilya sa “Ang Simbahan buhi ug maayo ug kusog nga nag- pagtrabaho nahimong usa ka panalangin sa iyang kinabuhi. lambo didto sa Europe,” miingon si Elder Oaks. Si Elder Mao usab ang mga mentor ug mga lider sa priesthood Ballard misulti sa mga miyembro sa Europe nga ang kinsa usahay mopahinumdom niya subay sa dalan sa Simbahan kinahanglang “moila nga ang Ginoo nagpa- ebanghelyo. Samtang daghan sa iyang mga klasmeyt gikan dalai sa Iyang buhat sa kaluwasan ug nga kitang tanan sa high school midawat sa tawag sa misyon sa edad nga 19, kinahanglang moapil.” ◼ si Randall mipili sa pag-eskwela sa kolehiyo ug mipalista sa kasundalohan. Dayon gidawat niya ang trabaho isip usa ka X-ray teknisyan samtang nagpadayon sa iyang pagtuon sa University of Utah. Pipila ka maalamong mga tawo may igong kaisug nga misulti niya nga ang iyang dapit atua sa Mga Pagtulun-an alang mission field. Iyang gisunod ang ilang direksyon ug mipadala sa iyang aplikasyon sa pagserbisyo. Sa wala madugay sa Atong Panahon nagpakigbahin na siya sa ebanghelyo didto sa Mexico ikan sa Oktubre 2013 hangtud Marso 2014, ang North Mission. “Dili nako mahunahuna unsang matanga sa Gmga leksyon sa ikaupat nga Dominggo sa Mel- chizedek Priesthood ug Relief Society kinahanglang kinabuhi ang akong maangkon kon wala pa ko makaser- andamon gikan sa usa o mas daghang pakigpulong bisyo og misyon,” miingon siya. nga gihatag niadtong kinatibuk-ang komperensya Mipauli siya, mipadayon sa iyang edukasyon, ug nasa Oktubre 2013. Sa Abril 2014, ang pakigpulong minyo ni Tamina Roark sa Salt Lake Temple niadtong 1975. mahimong pilion sa Oktubre 2013 o sa Abril 2014 Ang mga Ridds adunay upat ka anak samtang si Brother nga komperensya. Ang mga presidente sa stake ug Ridd nagpalambo sa iyang propesyonal nga trabaho isip district mahimong mopili kon unsa nga mga pakig- commercial real state ug ubang mga kalihokan sa negosyo. pulong ang angayng gamiton, o mahimo nilang Ang iyang gugma alang sa misyonaryo nga buhat nagpa- ihatag ang responsibilidad ngadto sa mga bishop bilin. Nagdumala siya sa Ecuador Guayaquil North Mission ug mga branch president. gikan sa 2005 hangtud 2008 ug usab nakasaksi sa kausaban Pagkat-on og dugang pinaagi sa pagribyu sa sa kinabuhi sa batan-ong lalaki ug babaye sa full-time nga seksyon sa “Mga Pagtulun-an alang sa Atong Pana- misyon. hon” sa Mayo 2013 nga Liahona (lds.orgliahona). ◼ Si Brother Ridd nagserbisyo isip sakop sa Young Men general board sa dihang gitawag siya ngadto sa kinatibuk- ang kapangulohan sa Young Men niadtong Mayo 2013. ◼

128 Liahona © MICHAEL T. MALM, SA MAAYONG KABUBUT-ON SA ILLUME GALLERY OF FINE ART, DILI MAHIMONG PAKOPYAHAN OF FINE ART, SA ILLUME GALLERY KABUBUT-ON MALM, SA MAAYONG © MICHAEL T.

Malinawon nga Kasingkasing, ni Michael T. Malm

“Ug ang Espiritu naghatag og kahayag ngadto sa matag lalaki [ug sa babaye] nga mianhi nganhi sa kalibutan; ug ang Espiritu naglamdag sa matag lalaki [ug babaye] pinaagi sa kalibutan, nga nagpatalinghug ngadto sa tingog sa Espiritu.” (D&P 84:46). “Hinaut maningkamot kita sa pagpaduol sa atong Langitnong Amahan.” Miingon si Presidente Thomas S. Monson atol sa sesyon sa Dominggo sa buntag sa ika-183 nga Tunga sa Tuig nga Kinatibuk-ang Komperensya sa Simbahan. “Sa paghimo niini, kita kinahanglang mag-ampo ngadto Kaniya ug maminaw Kaniya matag adlaw. Kita nagkinahanglan gayud niya matag takna, kon takna man kini sa kalipay o sa kasakit. Hinaut hinumduman nato ang Iyang saad: ‘Ikaw Dili Ko Kawangon, Ni Biyaan Ko Ikaw.’”