DOCSLIB.ORG

T.C Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştirmalari Enstitüsü Türk Tarihi Ana Bilim Dali Yeniçağ Tarihi Bilim Dali

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
T.C Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştirmalari Enstitüsü Türk Tarihi Ana Bilim Dali Yeniçağ Tarihi Bilim Dali T.C MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ TÜRK TARİHİ ANA BİLİM DALI YENİÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI 1695 VE 1696 AVUSTURYA SEFERLERİNDE ORGANİZASYON VE LOJİSTİK (Doktora Tezi) Hazırlayan Tahir SEVİNÇ İstanbul 2010 T.C MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ TÜRK TARİHİ ANA BİLİM DALI YENİÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI 1695 VE 1696 AVUSTURYA SEFERLERİNDE ORGANİZASYON VE LOJİSTİK (Doktora Tezi) Hazırlayan Tahir SEVİNÇ Tez Danışmanı: Prof. Dr. Mustafa Çetin VARLIK İstanbul 2010 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ…………………………………………...………………………………… …….VI ÖZET……………………………………………………………………………… …….VIII ABSTRACT……………………………………….…………………………………………IX KISALTMALAR..……………………………….……………………………… ……… ….X GİRİŞ………………………………………………..…………………………………………1 BİRİNCİ BÖLÜM SEFERBERLİK VE ORDU I.SEFERBERLİK……………………………………….……………………………………27 A-Sefer Hazırlıkları…………………………………………………………………………...27 1-Avusturya Sınırındaki Kalelerin Tamiri ve Güçlendirilmesi……………………………….27 2-Sınırdaki Askeri Birliklerin Artırılması…………………………………………………….31 3-Ordunun Toplanması……………………………………………………………………….33 II.ORDU…………………………………………………………………...………………...42 A-Muharip Kuvvetler………………………………………………………..……………42 1-Kapıkulu Askerleri……………………………………………………….……….42 2-Eyalet Kuvvetleri……………………………………………………………..…..46 3-Leventler…………………………………………………………………….........52 a) Deniz Levendi……...…………………………………………………………..52 b) Miri Levent…………………………………………………………………….54 c) Hane Levendi…………………...………………………………………………60 4-Kırım Tatarları…………………………………………………………………….63 I 5-Mısır Kuvvetleri…………………………………………………………………..65 6-Yörük Kuvvetleri……………………………………………………………........68 B) Yardımcı Kuvvetler………………………………………………………….……...69 1-Beldar……………………………………………………………………….…….69 2-Orducu Esnafı……………………………………………………………….........72 3-Kılavuz ……………………………………………………………………….…..76 4-Cerehor …………………………………………………………………….….….77 5-Voynuk…………………………………………………………………….….…..79 6-Meşaleci ve Akkâm………………………………………………………….…....81 7-Diğer Yardımcı Birlikler…………………………………………………….……83 İKİNCİ BÖLÜM MÜHİMMÂT 1-Tophane ve Cephane Mühimmatı……………………………………………………….….85 a-Top , Yuvarlak ve Humbara……………………………………………….….85 b-Tüfek ve Tabanca………………………………………………………….….95 c-Ok, Yay, Mızrak, Kılıç ve Kalkan…………………………………………...100 d-Barut…………………………………………………………………………101 e-Kurşun ve Fitil……………………………………………………….............107 f-Diğer Cephane ve Tophane Mühimmatı …………………………………….109 2-Mehterhâne-i Hayme-i Hassa Mühimmatı ……………………………………………….110 a-Çadır…………………………………………………………........................110 b-Meşale ………………………………………………………........................114 3-Matbah Mühimmatı……………………………………………………………………….115 a-Yakacak…………………………………………………………………………116 1-Odun ……………………………………………………………………………116 2-Kömür…………………………………………………………...........................119 4-Saka Mühimmatı………………………………………………………………………….119 II ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ULAŞIM 1-Sefer Yolunun Menzil Noktaları ve Mesafeleri ………….……………………………123 2-Yolların Tamiri ve Güvenliği……………………………………………………………126 a-Sefer Yolunun Fiziki Durumu ve Yollarda Yapım ile Onarım Çalışmaları…….....126 b- Yolların Güvenliği ve Muhafazası……………………………………..................130 c-Köprü Tamir ve İnşası…………………………………………………..................134 3-Ulaşım ve Nakliye Vasıtaları…………………………………………………..................141 a-Araba……………………………………………………………………………….....141 1-Sirem ve Koçu Arabaları………………………………………………………..142 2-Öküz Arabası………………………………………………………………........144 3-Arabaların Temin Edilmesi……………………………………………………..145 b-Yük ve Binek Hayvanları………………………………………………….................154 1-Camus (kav)………………………………………………………….................154 2-Katır………………………………………………………………….................157 3-Deve…………………………………………………………………………….160 4-At (Bargir)…………...………………………………..…………………...........168 c-Gemi…………………………………………………………………….....................175 1-Tuna Nehri Donanması…………………………………………………….......175 a) Üstü-açık kayık ….…………………………………………….......176 b) Şayka……………………………………………………………….178 c) Kalite……………………………………………………………….180 d) Firkate……………………………………………….......................181 e) Miri Borozan…………………………………………………….....183 2- Tüccar Gemileri……………………………………………………………….184 III DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İAŞE VE BESLENME A-ZAHİRE TEMİNİ…………………………………………………………………..189 1-Nüzul ve Avarız Zahiresi ………………………………………………………..190 2-Mübayaa Zahiresi………………………………………………………………...193 3-Zahirenin Stoklanması, Ambar ve Mahzen Tedariki………………….................200 4- Zahire Temini ve Naklinde Karşılaşılan Problemler ………………………...205 5- Zahire Fiyatları…………………………………………………………………..209 B-BESLENME………………………………………………………………………...215 1-Hububat…………………………………………………………………………..215 a)Buğday ……………………………………………………………………….....217 b) Un (dakik)…………………………………………………………....................218 c) Pirinç ………….……………………………………………………..................222 2-Ekmek (Nan)……………………………………………………………………...223 3-Peksimet………………………………………………………………………......229 4-Sade Yağ….……………………………………………………………………....235 5-Koyun ve Sığır Eti…………………………………………………......................236 6-Hayvan Yemi…………………………………………………………………......244 SONUÇ…………………………………………………………….…...…………….252 BİBLİYOGRAFYA……………………………………………….……………….....254 EKLER…………………………………………………………….………….………265 Ek 1: 1695 Avusturya Seferi’nde Menzillere Zahire Temin Eden Kazalar……….…..265 Ek 2: 1696 Avusturya Seferi’nde Menzillere Zahire Temin Eden Kazalar …………..267 Ek 3: 1695 Yılında Rumeli Valisine Gönderilen Hüküm…………………………….271 Ek 4: 1695 Avusturya Seferi’nde Menzillere Zahire Tedarikini Gösteren Belge…… 272 IV Ek5: 1695 Yılında Devire Palangası’nın inşaası için Yapılan Hazırlıklar………………………………………………………….………………….273 Ek 6: 1695 ve 1696 Avusturya Seferleri’nde Edirne’den Belgrat’a kadar Ordunun Konakladığı Menzil Noktaları…………………………………………………………274 Ek 7: 1695 Avusturya Seferi Dönüşünde Ordunun Konakladığı Menzil Noktaları……………………………………………………………………………….275 Ek 8: 1696 Avusturya Seferi Dönüşünde Belgrat’tan Edirne’ye kadar Ordunun Konakladığı Menzil Noktaları……………………………………………………………………….276 Ek 9: 17.Yüzyılda Osmanlı Askerleri için İstanbul, Bursa ve Bulgaristan’da Filibe’de Üretilen Tüfekleri………………………………….……………………………………277 Ek 10: 17. ve 18.Yüzyıllarda Osmanlı Askerlerinin Kullandığı Kalkanlar…………….278 Ek 11: 17.Yüzyılda Osmanlı Askerlerinin Kullandığı Ok ve Yay……………………..279 Ek 12: 17.Yüzyılda Osmanlı Askerlerinin Kullandığı Zincir İşlemeli Zırh…………….280 V ÖNSÖZ Osmanlı Devleti, dünya tarihini siyasi, sosyal ve iktisadi yönlerden etkileyen geniş ve derin tarihi bir sürece sahiptir. Devletin sahip olduğu bu tarihsel sürecin daha iyi anlaşılması için son yıllarda siyasi, sosyal ve teşkilat tarihine ait bir çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarla eş zamanlı olarak bir çok yerli ve yabancı araştırmacı tarafından da Osmanlı harp tarihi ile ilgili yeni çalışmalar ortaya konulmuştur. Özellikle Roads Murphey, Caroline Finkel, Gabor Agoston, Ömer İşbilir, Ersin Gülsoy ve Meryem Kaçan’ın 17.yüzyılda sefer organizasyonu ve lojistiği üzerine yaptıkları çalışmaların yanı sıra, M.Yaşar Ertaş ve Hakan Yıldız’ın 18.Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin lojistik ve sefer organizasyonuna yönelik doktora çalışmaları bulunmaktadır. 17.yüzyılla ilgili Osmanlı harp tarihini ele alan çalışmalar, 18.yüzyılla ilgili çalışmalara nazaran daha fazla olmuştur. Ancak yine de 17. yüzyılın son çeyreğinde devletin Avusturya ile sürekli savaş halinde olması ve peş peşe yapılan seferlerin birbirinden bağımsız olmaması nedeni ile bu süreçteki Osmanlı harp tarihinin daha iyi anlaşılabilmesi için 1695 ve 1696 yıllarında Avusturya üzerine düzenlenen ve başarı ile neticelenen seferlerin organizasyon ve lojistiği analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu seferlerle ilgili Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde oldukça zengin bir kaynak envanteri mevcut olup, seferlerin organizasyon ve lojistiğinin anlaşılır kılınması için bu kaynaklardan istifade edilmiştir. Bu seferlerin devletin planladığı bir sınırlı zaman çerçevesinde gerçekleşmesi, konu ile ilgili kaynakların daha iyi incelenmesini gerektirmiştir. Bu araştırmada ele alınan konu dört bölümden oluşmaktadır. Girişte, 1683 Viyana Kuşatması sonrasında Avusturya üzerine düzenlenen seferlerin neticeleri, devletin organizasyon ve lojistik olarak aldığı tedbirler ile bunların sosyal, siyasi ve askeri yansımaları ve 1695 ve 1696 yıllarında Avusturya ile girişilen muharebelerin politik yapısı ele alınmıştır. Birinci bölümde, seferberlik ve ordu başlıkları altında Avusturya sınırındaki kalelerin tamir edilmesi, sınırdaki askeri birliklerin artırılması, ordunun toplanması ile muharip ve yardımcı kuvvetler; ikinci bölümde, tophane ve cephane mühimmatı, mehterhane mühimmatı, matbah mühimmatı ve saka mühimmatı; üçüncü bölümde İstanbul’dan Belgrad’a kadar sefer yolu ve menzil noktaları, yol ve köprülerin tamiri ve güvenliği, bu seferlerde kullanılan ulaşım ve VI nakliye vasıtaları; son bölümde, zahire temini, ordunun beslenmesi ve beslenmede kullanılan gıda maddeleri ele alınmıştır. Ancak arşiv kaynakları arasında bu seferlerin masraf ve gelirlerini tam olarak gösteren belgelere ulaşılamamıştır. Elde edilen kaynaklar da seferin masraf ve gelirlerini tam olarak ortaya koyma noktasında yetersiz olup sıhhatli bir bilgi vermeyeceğinden seferin finansman yönü ele alınamamıştır. Çalışmamı yürütürken bir çok kişinin bilimsel ve manevi desteğini aldım. Çalışmam boyunca bu eserin ortaya konulmasında büyük titizlik gösteren ve daima desteğini aldığım kıymetli hocam Prof Dr. Mustafa Çetin Varlık’a minnettarım. Çalışmamı yakından takip eden Dr. Murat Uluskan’a, yoğun mesaisine rağmen, bilgi ve görüşlerinden istifade ettiğim değerli hocalarım Prof. Dr. Necdet Öztürk’e, Prof. Dr. Abdülkadir Özcan’a ve Prof. Dr. Sema Uğurcan’a teşekkürlerimi sunarım. Özellikle bazı Almanca ve Fransızca kaynakların tercümesinde
Load more

Recommended publications
  • Cizreli İzzeddin Şîr Bey Ve İsyanı, İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2010, 450 S
    Iğdır Üniversitesi / Iğdır University Sosyal Bilimler Dergisi / Journal of Social Sciences Sayı / No. 5, Nisan / April 2014: 153-161 _____________________________________________________ KİTABİYAT / BOOK REVIEW _____________________________________________________ Tuncay Öğün, Doğu’nun Mirlerine Son Veda: Cizreli İzzeddin Şîr Bey ve İsyanı, İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2010, 450 s. Hazırlayan HALİT BAŞI Arş. Gör.Iğdır Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Ülkemizde, son yıllarda, özellikle yakın süreçte cereyan eden siya- sal gelişmeler, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun tarihine ilgiyi artırmıştır. Buna binaen bölge hakkında yazılan kitap ve makale sayısında da bir artış göze çarpmaktadır. Ancak bu çalışmaların birçoğu bilimsel ilkelerden uzak, ideolojik ve popüler nitelikte eserlerdir. İlgi sevindi- rici olmakla birlikte, bu tarz eserler netice- sinde, dönemin tarihi- nin aydınlatılamadığı gibi tarihsel gerçeklik- ler de bu “bilgi yığını” arasına karışıp gitmek- tedir. Osmanlı arşivle- rinde bu dönemi ay- dınlatacak yeterlilikte ve zenginlikte belge bulunmasına rağmen, bunlardan yararlanıl- mak yerine işin kola- yına kaçılarak “kulak- tan dolma” bilgilerle Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı: 5, Nisan 2014 153 Halit Başı “tarih yazılma ”ya çalışılmaktadır. Bunda, kuşkusuz gerçek bilgi üreticileri olan akademisyenlerin, bu bölge tarihine ilgisiz kalmala- rının payı büyüktür. Tarih, boşlukları kabul etmez. Akademik anlamda eksik nok- talar daima, bir “öteki” tarafından doldurulmaya çalışılır. Bu mana- da Türk tarihinde,
    [Show full text]
  • Xvi. Yüzyilda Dġyarbekġr Eyaletġ'nde Sinâġ
    XVI. YÜZYILDA DĠYARBEKĠR EYALETĠ’NDE SINÂĠ BĠTKĠLERĠ ÜRETĠMĠ Behset KARACA DurmuĢ Volkan KARABOĞA ÖZ Tarım, sanayi öncesi toplumların temel geçim kaynağı olmakla beraber, sınâi faaliyetlere ham madde sağlayan önemli bir iktisadi faaliyet kolunu da teĢkil etmektedir. Osmanlı tarım ekonomisinde, üretimi hububat türüne nazaran daha çok emek isteyen ve yetiĢme Ģartları bakımından seçici olan tarım ürünlerinden pamuk, susam, keten, kendir, sumak, isot ve zeytin baĢlıca sınâi bitkileri olarak karĢımıza çıkmaktadır. Diyarbekir Eyaleti’nde Fırat ve Dicle ırmaklarının bulunduğu vadi içerisinde bu nehirleri oluĢturan çay ve dereler sınâi bitkileri için avantaj bir rol üstlenmiĢtir. Eyalet içerisinde Amid, Mardin, Ruha, Harput, Musul sınaî bitkilerinin baĢlıca üretim merkezleri olmuĢtur. Pamuk, dokuma ve giyim sınâinde; keten ve kendir hem dokuma sınaînde hem de gemicilik sektörü için vazgeçilmez maddelerdir. Susamdan çıkarılan tahin çeĢitli tüketim alanlarında kullanılırken, zeytin yağı Osmanlı sabun sınâinin ana maddesini oluĢturmaktadır. Özelde Osmanlı tarım ekonomisi alanında, sınai bitkilerinin tarım ekonomisine olan katkısı üzerine yapılan çalıĢmaların istenilen seviyede olmaması, bu çalıĢmanın kaleme alınmasında etken rol oynamıĢtır. ÇalıĢmanın temeli arĢiv kaynaklarına dayanmakta olup, konu ile ilgili araĢtırma ve inceleme türündeki eserlerden de yararlanılmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Ekonomi, Tarım, Sınâi, Dokuma, Diyarbekir THE PRODUCTION OF INDUSTRIAL PLANTS IN THE DIYARBEKIR PROVINCE IN CENTURY ABSTRACT Agriculture, together with being the main source of income for pre-industrial societies, constitutes an important branch of economic activity that provides raw materials for industrial activities. In the Ottoman agricultural economy, cotton, sesame, linen, hemp, sumac, isot and olive are among the most important agricultural products whose production is more labor-demanding than cereals. In Diyarbakir Province, stream and creeks in the valley of Euphrates and Dicle Rivers played an advantageous role for the industrial plants.
    [Show full text]
  • SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Journal of Social Science
    ISSN: 1012-0165 . FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Journal of Social Science Cilt/Volume: 10 Sayı/İssue: 1 Elazığ - 2000 FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Journal of Social Science Cilt/Volume: 10 Sayı/İssue: 1 ISSN: 1012-0165 . Tüm hakları saklıdır. Derginin adı belirtilmeden hiçbir alıntı yapılamaz. No part of this population may be reproduced or utilized in any form without a reference to name of the magazine BİLİM KURULU Prof.Dr.Şükrü Halûk AKALIN Prof.Dr.Cemalettin ŞAHİN EDİTÖR: Enstitü Müdürü Prof.Dr. Ali AKTAN Prof.Dr. M.Taner TARHAN Doç.Dr.İbrahim YILMAZÇELİK Prof.Dr.Yahya AKYÜZ Prof.Dr.Saadettin TONBUL Prof.Dr. H.Yunus APAYDIN Prof.Dr.Metin TUNCEL Prof.Dr. Zeki ARIKAN Prof.Dr. Ahmet UĞUR EDİTÖR YARDIMCISI : Prof.Dr.Battal ARVASI Prof.Dr.Tahir ÜZGÖR Yrd.Doç.Dr. Ahmet AKSIN Prof. Dr. Mahmut ATAY Prof.Dr.İsmail ÜNVER Prof.Dr.İbrahim ATALAY Prof.Dr.Necmi YAŞAR Prof.Dr. Mehmet BAYRAKDAR Prof.Dr.İshak YAZICI Prof.Dr.Orhan BİLGİN Prof.Dr.Kâzım YETİŞ Prof.Dr. Necat BİRİNCİ Prof.Dr. Recep YILDIRIM Prof.Dr.Vehbi ÇELİK Prof.Dr. Abdulkadir YUVALI BU SAYIYI YAYINA Prof.Dr.Hayati DOĞANAY Prof.Dr.Hamza ZÜLFİKAR Prof.Dr.Cengiz ERTEM Prof.Dr.Yunus Vehbi YAVUZ HAZIRLAYANLAR: Prof.Dr. Ali İhsan GENCER Prof.Dr.Ali YARDIM Arş. Gör Özcan TATAR Prof.Dr. Şerafeddin GÖLCÜK Doç.Dr.Tahsin AKTAŞ Hüseyin DONMUŞ Prof.Dr.Nevzat GÖZAYDIN Doç.Dr.Ali Berat ALPTEKİN Ahmet KILIÇ Prof.Dr.Ali GÜLER Doç.Dr. Feda Şamil ARIK Prof.Dr. Ünver GÜNAY Doç.Dr. Muhammet Beşir AŞAN Fazilet CESUR Prof.Dr.
    [Show full text]
  • 20 CIÉPO Symposium
    University of Crete Foundation for Research Department of History and Technology - Hellas and Archaeology Institute for Mediterranean Studies 20th CIÉPO Symposium New Trends in Ottoman Studies Rethymno, Crete, Greece 27 June – 1 July 2012 Organised in collaboration with the Region of Crete, Regional Unit of Rethymno, and the Municipality of Rethymno 1 Organising Committee Gülsün Aksoy-Aivali Antonis Anastasopoulos Elias Kolovos Marinos Sariyannis Honorary Committee Prof. Jean-Louis Bacqué-Grammont (Honorary President, CIÉPO) Prof. Vassilis Demetriades (Honorary Researcher, IMS/FORTH) Prof. Costas Fotakis (President, FORTH) Prof. Christos Hadziiossif (Director, IMS/FORTH) Prof. Katerina Kopaka (Dean, School of Letters, University of Crete) Ms Maria Lioni (Regional Vice Governor of Crete, Rethymno) Mr Giorgis Marinakis (Mayor of Rethymno) Ass. Prof. Socrates Petmezas (Chair, Department of History and Archaeology, University of Crete) Prof. Euripides G. Stephanou (Rector, University of Crete) Prof. Michael Ursinus (President, CIÉPO) Prof. Elizabeth A. Zachariadou (Honorary Researcher, IMS/FORTH) Symposium Secretariat Eleni Sfakianaki Katerina Stathi Technical Support Alexandros Maridakis Symposium Assistants Marilena Bali Angeliki Garidi Michalis Georgellis Despoina Giannakaki Myrsini Kavalari Georgia Korontzi Alexandra Kriti Christos Kyriakopoulos Giannis Lambrakis Iordanis Panagiotidis Stelios Parlamas Stamatia Partsafa Ioanna Petroulidi Milan Prodanović Panagiota Sfyridaki 2 Panel Abstracts 1. Panels are listed in alphabetical order on the basis of the family name of the panel leader. 2. The names of the other panelists of each panel are listed by order of presentation. 3. The panels’ paper abstracts are listed together with the abstracts of the independent papers in the next section. 3 A. Nükhet Adıyeke (başkan), Nuri Adıyeke, Mehmet Ali Demirbaş, Melike Kara (Wed 27, 16.30, r.
    [Show full text]
  • 83 Ali Murat Kurşun Aberystwyth University Deconstructing The
    All Azimuth V9, N1, 2020, 83-104 Deconstructing the Sykes-Picot Myth: Frontiers, Boundaries, Borders and the Evolution of Ottoman Territoriality Ali Murat Kurşun Aberystwyth University Abstract This study aims to evaluate the emergence of the Sykes-Picot order and deconstruct its mythologization by proposing an evolutionary assessment of border understanding. This study addresses the following primary research questions: How did the interplay of domestic, regional, and international developments lay the groundwork for the formation of the Sykes-Picot territorial order? How was the administrative structure and regional divisions before the Sykes-Picot agreement and to which border categorizations did these structures correspond? Was the Sykes-Picot agreement the only international intervention that affected the borders of the region or were there other international interventions before the Sykes-Picot agreement? This study argues that the history of Middle Eastern border formation is not only an international one but also involves many aspects that have not widely been taken into consideration. In doing so, this paper adopts a critical historical perspective to analyze the evolution of Middle Eastern borders. This paper proposes a three-tracked evolutionary analytical framework (frontiers, boundaries, borders) to analyze the emergence of borders and applies it to the emergence of Ottoman territoriality. This study concludes that the Sykes-Picot agreement is only one, complementary part of a long process in the emergence of Middle Eastern geopolitics. Keywords: Ottoman territoriality, Sykes-Picot Agreement, Middle Eastern borders, border studies 1. Introduction In November 1915, Mark Sykes, advisor to British Secretary of State for War Lord Kitchener, and French former consul in Beirut François Georges Picot were tasked by their respective governments to craft an acceptable post-war partition map for the Middle East.
    [Show full text]
  • Silvan Kazâsi'nda Yerleşme Ve Nüfus
    A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 38, Erzurum 2008 ~ 289 ~ SİLVAN KAZÂSI’NDA YERLEŞME VE NÜFUS (XIX. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI) Settlement And Populatıon In Silvan Borough (The Second Half Of XIX. Century) Dr. Mehmet DEMİRTAŞ∗ ÖZ XIX. yüzyılın ikinci yarısında Silvan, Diyarbekir Sancağı’na bağlı bir kazâ merkeziydi. Bu dönemde kazâda soysal ve ekonomik hayatı etkileyen önemli gelişmeler meydana gelmiştir. Bunlar; aşiretlerin kendi aralarındaki çatışmaları, çevreye rahatsızlık veren ve güvenliği bozan taşkınlıkları, bölgede zaman zaman görülen ve afet veya tabii afet olarak nitelenebilecek çekirge istilaları, kıtlıklar, aşırı yağışlar, kuraklıklar, salgın hastalıklar ve hayvan hastalıkları gibi olaylardı. Söz konusu dönemde kazâda yaşayan nüfusun ağırlıklı bir kısmını Müslümanlar meydana getirmiş iken gayr-i müslim nüfusun da Müslümanlarla bir arada sakin bir hayat sürdürdüğü görülmektedir. Bu arada şehirde huzuru bozmaya yönelik çeşitli çabalar olmakla birlikte genel olarak XIX. yüzyılın sonuna kadar herhangi ciddi bir olayın yaşanmamış olması önemlidir. Bu makalede, XIX. yüzyılın ikinci yarısında Silvan’da sosyal hayatı etkileyen olaylar ile Silvan’da yerleşme ve nüfus konusu incelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Yerleşme, Aşiret, Afet, Göçebe, Nüfus, Silvan ABSTRACT Silvan was a borough of Diyarbekir Sanjak in the second half of XIX. century. In this period, crucial events - such as the conflicts among the tribes and their frenzies disturbing the environment and disordering the security; and natural disasters which have sometimes happened in the region such as animal diseases, epidemic diseases, famines, droughts, heavy falls, locust invasions - effecting social and economical life in the county have taken place. In this period, most of the population were muslims and non-moslem people in the county have led a steady and quiet life with muslims together.
    [Show full text]
  • Tam Metin/Full Text
    T.C. AĞRI ĠBRAHĠM ÇEÇEN ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TARĠH ANABĠLĠM DALI YAKINÇAĞ TARĠHĠ BĠLĠM DALI Faruk KURTULUġ SUÇ CETVELLERĠNE GÖRE II. MEġRUTĠYET DÖNEMĠNDE DĠYARBEKĠR VĠLAYETĠNDE CĠNAYET SUÇLARI VE FAĠLLERĠ 1912-1917 (R.1328-1333) YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Tez Yöneticisi Dr. Öğr. Üyesi Fatih ÖZTOP AĞRI- 2019 TEZ KABUL VE ONAY TUTANAĞI ii TEZ ETĠK VE BĠLDĠRĠM SAYFASI SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE Ağrı Ġbrahim Çeçen Üniversitesi Lisansüstü Eğitim- Öğretim ve Sınav Yönetmeliğine göre hazırlamıĢ olduğum “Suç Cetvellerine Göre II. MeĢrutiyet Döneminde Diyarbekir Vilayetinde Cinayet Suçları 1912/1917 (R.1328-1333)” adlı tezin tamamen kendi çalıĢmam olduğunu ve her alıntıya kaynak gösterdiğimi taahhüt eder, tezimin kâğıt ve elektronik kopyalarının Ağrı Ġbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü arĢivlerinde aĢağıda belirttiğim koĢullarda saklanmasına izin verdiğimi onaylarım. Lisansüstü Eğitim- Öğretim yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca gereğinin yapılmasını arz ederim. Tezimin tamamı her yerden eriĢime açılabilir. Tezim sadece Ağrı Ġbrahim Çeçen Üniversitesi yerleĢkelerinden eriĢime açılabilir. Tezimin ……/……/…… Tarihine kadar eriĢime açılmasını istemiyorum. Bu sürenin sonunda uzatma için baĢvuruda bulunmadığım takdirde, tezimin tamamı her yerden eriĢime açılabilir. Faruk KURTULUġ AĞRI- 2019 iii Ġçindekiler TEZ KABUL VE ONAY TUTANAĞI..................................................................... ii TEZ ETĠK VE BĠLDĠRĠM SAYFASI .................................................................... iii KISALTMALAR
    [Show full text]
  • The Grand Strategy of the Ottoman Empire, 1826-1841
    THE GRAND STRATEGY OF THE OTTOMAN EMPIRE, 1826-1841 THE GRAND STRATEGY OF THE OTTOMAN EMPIRE, 1826-1841 By VEYSEL ŞİMŞEK, B.Sc., MA A Thesis Submitted to the School of Graduate Studies in Partial Fulfilment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy McMaster University © Copyright by Veysel Şimşek, September 2015 DOCTOR OF PHILOSOPHY (2015) McMaster University, Hamilton, Ontario (History) TITLE: The Grand Strategy of the Ottoman Empire, 1826-1841 AUTHOR: Veysel Şimşek, B.Sc. (Istanbul Technical University), MA (Bilkent University) SUPERVISOR: Professor Virginia H. Aksan NUMBER OF PAGES: ix, 303 Lay Abstract Grounded in archival research in Turkish historical repositories, this thesis examines the Ottoman ruling elite’s efforts to ensure the empire’s integrity and re-establish central authority by military-bureaucratic reform and internal negotiation in the second quarter of the 19th century. Going beyond the standard institutional histories and Eurocentric narratives of the Eastern Question, it explores how the Ottoman sultans and bureaucrats mobilized the empire’s political, military, and ideological resources to achieve their broader goals of reversing collapse and resisting European political-military challenge. ii Abstract This dissertation examines the Ottoman grand strategy during the turbulent years of war and reform between 1826 and 1841.The concept of grand strategy utilized in my thesis does hereby not refer to purely military matters. It is rather a notion that explains how a political authority strives to realize its long-term aims through mobilization of its available instruments and resources. During 1820s-1840s, facing grave internal and external threats, the Ottoman grand strategy was directed at defending its existing possessions and re-establishing the center’s authority throughout the empire.
    [Show full text]
  • II. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı ISBN: 978-605-4838-25-7
    II. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı ISBN: 978-605-4838-25-7 GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI YAYIN NO: 44 Gümüşhanevi Kampüsü, Bağlarbaşı Mahallesi, 29100, Gümüşhane Tel. +90 456 233 1000 Fax. +90 456 233 1119 Bu çalışma Gümüşhane Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğünce desteklenmiştir. Proje No: 19.F1210.08.01 Kapak/Cover Niyazi POYRAZ Gümüşhane Üniversitesi, Kurumsal İletişim Koordinatörlüğü Basım Tarihi Aralık 2019 Yayın hakları Gümüşhane Üniversitesi’ne ait olan bu eserin, hukuki ve etik sorumluluğu yazarlara aittir. Tüm hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. 19. Yüzyıl Sonlarında Vilayet-i Sitte’nin İdarî, Siyasî, Etnik Ve Sosyal Durumu ∗ Nurettin BİROL Özet Vilayet-i Sitte, yani altı Vilayet tabiri 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşından sonra imzalanan Ayastefanos ateşkes ve Berlin Antlaşmalarından sonra kullanılmaya başlanmıştır. Adı geçen Vilayet-i Sitte; Erzurum, Sivas, Mamüratü’l-Aziz, Bitlis, Van ve Diyarbakır vilayetlerini kapsayan bir coğrafi bölge idi. İngiltere, Rusya ve müttefikleri bölgede bir Ermeni Devleti kurulmasına zemin hazırlayacak bir ıslahat projesini tatbik etmeye çalışıyorlardı. Bu devletler hayallerine ulaşmak için Osmanlı Devleti’ne her türlü siyasi baskıyı yapmaktaydılar. Bu tarihlerde bölgeyi teftişe giden Ahmet Şakir Paşa’nın verdiği tarafsız raporlarda Ermenilerin Müslümanlardan daha iyi hayat şartlarına sahip olduklarını ve gerçek ıslahata Müslüman ahalinin muhtaç olduğunu raporunda ortaya koymuştu. Burada asıl gaye Ermeniler maşa olarak kullanılıp
    [Show full text]
  • T.C. Adiyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
    T.C. ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI YAKINÇAĞ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ YUSUF ZİYA PAŞA (SİYASİ VE ASKERİ FAALİYETLERİ) Neslihan SANSAR Danışman Doç. Dr. Seydi Vakkas TOPRAK Adıyaman-2019 ÖZET Yüksek lisans Tezi Yusuf Ziya Paşa ( Siyasi ve Askeri Faaliyetleri) Neslihan SANSAR Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Bilim Dalı Ağustos 2019 Son yıllarda Osmanlı tarihi üzerine yapılan araştırmalarda biyografi çalışmalarının gittikçe önem kazandığı ortadadır. Özellikle önemli devlet adamlarının hayatlarının araştırma konusu olması tarihe yeni bir bakış açısı kazandırmaktadır. Yusuf Ziya Paşa, Osmanlı Devleti için yapmış olduğu hizmetler itibariyle ender insanlardan biridir. Yusuf Ziya Paşa, III. Selim ve II. Mahmud dönemi sadrazamlarından olması dışında maden eminliği, çeşitli vilayet valilikleri ve ordu komutanlığı gibi önemli görevler yürütmüştür. III. Selim döneminde Napolyon’a karşı Mısır’a savaşmaya giden ordunun başında yer almış ve Napolyon bu durumda Mısır’ı terk etmek zorunda kalmıştır. Daha sonra yapılan savaşlar sonucu Fransızlar Mısır’ı terk etmişlerdir. Yusuf Ziya Paşa, bu başarılarından ve maden eminliği sırasındaki çalışmalarından dolayı adından söz ettiren bir devlet adamı haline gelmiştir. Yusuf Ziya Paşa, gerek eşkıyalık faaliyetlerine karşı durması ve gerekse valilikleri sırasında bıraktığı eserler ile adını yaşatmıştır. Yusuf Ziya Paşa’nın hayatı araştırılırken arşiv kaynaklarından yararlanılmakla beraber dönemin kronikleri ve araştırma eserlerden de yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yusuf Ziya Paşa, Mısır, Napolyon, Maden-i Hümayun, Valilikler. IV ABSTRACT Master’s Thesis Yusuf Ziya Pasha (Political And Military Activities) Neslihan SANSAR Adıyaman University Graduate School of Social Sciences Department of History The Modern Times History Program August 2019 Advisor: Ass. Prof. Dr. Seydi Vakkas TOPRAK The biographical studies gradually become more important for the recent surveys on the Ottoman history.
    [Show full text]
  • Diyarbekir Gayrimüslimlerinde Sosyal Ve Hukuki Yaşam (1838-1909) the Social and Judicial Life in Diyarbekir Non-Muslims (1838-1909)
    SDÜ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ, ARALIK 2020, SAYI: 51, SS. 61-73 SDU FACULTY OF ARTS AND SCIENCES JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, DECEMBER 2020, No: 51, PP. 61-73 Makale Geliş | Received : 24.10.2020 Makale Kabul | Accepted : 28.12.2020 Diyarbekir Gayrimüslimlerinde Sosyal ve Hukuki Yaşam (1838-1909) The Social and Judicial Life in Diyarbekir Non-Muslims (1838-1909) Durmuş Volkan KARABOĞA Dr. Öğr. Üyesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Tarih Bölümü Isparta, [email protected] ORCID Numarası|ORCID Number: 0000-0002-9184-3550 Öz Diyarbekir, hem sahip olduğu tarihi kentsel özellikler hem de toplumsal çeşitlilik yönüyle tarihin her döneminde bulunduğu coğrafyaya önemli derecede sosyo-kültürel izler bırakmıştır. Diyarbekir şehri, gayrimüslim ve Müslim nüfusun karşılıklı ticari ve kültürel etkileşimde bulunduğu, birbirleriyle aynı sokakları, pazarları, çarşıları paylaştığı mekan olması dolayısıyla da sosyal yönden ilgi çeken bir bölge olmuştur. Her ne kadar şehirde, İslam nüfus ile Hıristiyan ve Yahudi nüfus bir arada yaşasa da gayrimüslim nüfusun, dini ve sosyal yaşam içerisindeki statüsü, Osmanlı Kanunları kapsamında Müslümanlarınkinden farklı bir seyir izlemiştir. Diyarbekir şehrinde yaşayan gayrimüslim nüfus içerisinde çoğunluğu oluşturan Ermeniler ve Süryaniler, şehrin ticaret sektöründe de önemli mikyasta söz sahibi olmuştur. Yaşam standartları bakımından Müslüman halkın pek çoğundan gayet iyi durumda olan gayrimüslimler, XIX. yüzyılın ilk yarısından itibaren Diyarbekir’de idarî yönetim birimlerinde de etkilerini
    [Show full text]
  • The First Ottoman Experiment in Democracy
    https://doi.org/10.5771/9783956506802, am 29.09.2021, 04:07:04 Open Access - http://www.nomos-elibrary.de/agb https://doi.org/10.5771/9783956506802, am 29.09.2021, 04:07:04 Open Access - http://www.nomos-elibrary.de/agb The First Ottoman Experiment in Democracy © 2016 Orient-Institut Istanbul https://doi.org/10.5771/9783956506802, am 29.09.2021, 04:07:04 Open Access - http://www.nomos-elibrary.de/agb ISTANBULER TEXTE UND STUDIEN HERAUSGEGEBEN VOM ORIENT-INSTITUT ISTANBUL BAND 18 © 2016 Orient-Institut Istanbul https://doi.org/10.5771/9783956506802, am 29.09.2021, 04:07:04 Open Access - http://www.nomos-elibrary.de/agb The First Ottoman Experiment in Democracy edited by Christoph Herzog Malek Sharif WÜRZBURG 2016 ERGON VERLAG WÜRZBURG IN KOMMISSION © 2016 Orient-Institut Istanbul https://doi.org/10.5771/9783956506802, am 29.09.2021, 04:07:04 Open Access - http://www.nomos-elibrary.de/agb Umschlaggestaltung: Taline Yozgatian Umschlagabbildung: Opening of the first Ottoman Parliament, 1877. Source: Wikipedia. Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar. Bibliographic information published by the Deutsche Nationalbibliothek The Deutsche Nationalbibliothek lists this publication in the Deutsche Nationalbibliografie; detailed bibliographic data are available in the Internet at http://dnb.d-nb.de. ISBN 978-3-95650-191-3 ISSN 1863-9461 © 2016 Orient-Institut Istanbul (Max Weber Stiftung) Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung des Werkes außerhalb des Urheberrechtsgesetzes bedarf der Zustimmung des Orient-Instituts Istanbul.
    [Show full text]