Nr. 1 Februar 2021

Han som gav oss Målpris til Ordføraropprop «bygdedyret» Veiteberg mot Google I år er det 70 år sidan Målprisen 2020 går til Kari 108 ordførarar har «fattigdomens diktar Veiteberg, biskop i Oslo. signert eit opprop for framfor nokon», Tor Jons- Ho mottok prisen på sin å få Google til å tilby son, tok livet sitt. eigen 60-årsdag. programvare på nynorsk. SIDE 10–13 SIDE 14–15 SIDE 16–17

nr. 1 Norsk Tidend februar 2021 medlemsblad for Noregs Mållag Når bokmålet er vegen Dei ville så gjerne, men for klesprodu- senten Flor vart det uråd å konkurrera når dei brukte nynorsk på nett. – Svært usannsynleg at Google gjer noko med det, meiner ekspert på nettsøk. SIDE 4–7 FOTO AV KRISTIN LEMME, GRÜNDER AV FLOR: FLOR FLOR: KRISTIN LEMME, GRÜNDER AV AV FOTO 2 Norsk Tidend Norsk Tidend 1 • 2021 Framhald avFedraheimen ogDen17deMai Bjørheimsbygd. Bjørheimsbygd. opplæringsmålet tileiny HadiaTajik frå er detminsteproblemet atbokmålblir handla nynorsk like dårlegsomStrand, fram medåfå stillteiandeakseptforåbe- blir slegefast. Dersomkommunane held ei ny språklov, deransvaret fornynorsk gjera. Stortingetsnartvedta Mennoskal lite glade iåblifortaldekva deiskal ҡ norsk erdetvedtekne opplæringsmålet? veit atdeijobbarpåeinskulederny skule ogsåmåvera nynorsk. Omdeidå administrasjonsspråket påeinnynorsk språksituasjonen, viltilvanleg skjønaat leg opplæring inynorsk ogidennorske Lærarar somderimotharfått eiskikke- lærarutdanninga utanåkunnanynorsk. er detsvært vanleg atlærarar går utav Tidendharomtala fleireNorsk gonger, forvalta av sentrale styresmakter. Som sjonen pålærarutdanningane, somblir er kommunen hellerikkjehjelptav situa- skulda foratsituasjonenersomhaner, om kommunen sjølvmåtadetmesteav han sabotasjeav politiske vedtak. Jamvel hovudlaus erdetfreistande åkalla ҡ kommunalsjefen svara Tidendpå. Norsk som skulemålforungane sine,vilikkje sen ogdetatforeldre ønskjerbokmål ein samanhengmellomdennepraksi- skulane, iallfall pånett. vera Omdetkan ministrasjonsspråk frå forinformasjon munen isvært storgrad bokmålsomad- opplæringsspråk. Likevel kom brukar - nynorskalle barneskulane somvedteke ҡ språksituasjonen. som får betaltforåskjøttadennorske vera våre vener. Mangeav desseerfolk etne oppav deisompåpapiret skal også stårieinsvært reell fare foråbli forliteom,eratvi snakkar kanskje seg motytre motstand.Detmålrørsla ҡ likar bokmål best Når kommunen [email protected] Utforming: AudunSkjervøy, AS Språksmia Abonnement: 250kroner perår Heimeside: www.nm.no Hege Lothe,ErikGrov I redaksjonen: tlf. 23002932 [email protected], Redaktør: AstridMarieGrov, Tilskrift: Avisa blirredigert etterRedaktørplakaten. Utgjeven avNoregs Mållag

Norske kommunar ersomregel svært Praksisen tilskulane iStrand erså I Strand kommune iRogaland har Nynorsk haralltidmåttaforsvara Lilletorget 1,0184OSLO

1 ASTRID MARIE GROV ASTRID

•

2021 -

- alle heltar hen? førre skuleår. Kvar er Det er1066færre enn Tal som tel som sitt skulen harnynorsk 74 179elevar igrunn vore formykje åvente. dei nynorske kjerneområda». Mendetvillenok kunneho medfordelborn, halagt til«særlegi len sini2019oppmodafolket sittomåfå fleire DÅ STATSMINISTER ERNASolberginyttårsta- bokmålsområda iogrundtdeistore byane. skuledag. Dessutangår flyttestraumane mot seksåringar medny ransel somharsinførste sitt ihandaoggår utskuleporten,enndeter grafi. Deterfleire elevar som fårvitnemålet ikkje. Detkorte svaret erdemo- eratårsaka for over tusenelevar påberre eittår? Heldigvis ein nynorsk ogspråkskifte lekkasje tilbokmål det raknar fornynorsken. Menviserdessetala VONDE TUNGERVILhevde atdetteviser Det ereinnedgang frå 11,8frå året før. skuleåret 2020/2021erdenneprosentdelen på11,6. og prosentdelen nynorskelevar i1.til10.klasse. For ningsdirektoratet. Herfinnvimellomannataletpå teljast igrunnskulen,deisåkallaGSI-tala frå Utdan kvar desemberpådeioffisielletala kan påaltsom DESEMBER ERVENTETID. Ogimållaget ventar vi byrja eineinaste elevibokmålsklasse dettesku- SJØLV OMDETigamle SognogFjordane ikkje hovudmål. - - mykje større ennnedgangen inynorskelevar. og Romsdal var nedgangen ibokmålselevar elevar –rett nok berre frå tre tilseks,ogiMøre ringsspråk. ITrøndelag taletpånynorsk auka færre førsteklassingar medbokmålsomopplæ- nynorske førsteklassingar iårennfjor, og og hererdetverdt åmerke segatdetvar fleire ske skulekrinsarderdetsamla elevtaletgår opp, ROGALAND ERDETeinastefylket mednynor er ikkjekolsvart. Vestland ogiMøre ogRomsdal fylke. Mendet same tendenseniAgder, Vestfold ogTelemark, og av desseer138nynorskelevar. Viserden det går taletpåelevar nedmedover totusen, er 348færre elevar igrunnskulender. IInnlan leåret, går taletpånynorskelevar ned,fordi det ҡ

LEIARTEIGEN leiar iNoregsMållag PEDER LOFNES HAUGE - - - Tal som tel og foratdetblir fleire av dei. lese- ogskriveopplæring som bokmålselevane – Mållaget jobbeforatalledeifår skal eilike god og ellesisamfunnetbeintfram motarbeiderdei. sitt sjølvomrammevilkåra deira bådeiskulen tane sinedetteskuleåret –somheldpåspråket DET SIT74 179sårbare nynorskheltar ved pul- samfunnet. kunne sjåogbruke språket sittpåalleområde i Berre viarbeideforatallefrittskal slikkan større straumdrag isamfunnetpåverkar språket. ken, menvimågjere godeanalysar av korleis meining omallesiderved denstore målpolitik NOREGS MÅLLAGKORKJE haei harellerkan utdanningspolitikken. triktspolitikken, kommunepolitikken ogdelar av språkpolitiske konsekvensar, sommykje av dis- store målpolitikken erallannanpolitikksomhar tilskot, mållova ogtilskot tilnynorsktiltak. Den dei nynorske mindretalsulempene, somlærebok vernesom skal nynorskbrukarar ogvege oppfor vesle målpolitikken erlovgjeving ogordningar lom denvesle ogdenstore målpolitikken. Den MÅLPOLITIKK ERSÅ mangt,ogvibørskiljemel-

- - elles isamfunnetbeint deira bådeiskulenog fram motarbeiderdei. Det sit74179sårbare skuleåret –somheld på språket sittsjølv nynorskheltar ved om rammevilkåra pultane sinedette

Illustrasjon: Kjartan Helleve ҡ Nynorsken ervårtfylkesvåpen disponert foråblisjuke uansett. ikkjeergenetisk nynorskbrukarar ikkje treng åaktivere varsling. Sidan nynorsk, fårdubeskjedomatden Pro tip:Viss duvel åbruke appenpå sjon. Harvisettpeaknynorsk? nynorskfolket lære åbruke preven- også nynorsk, melderNTB.Nåskal iNorge, lansertpå undervisning - brukte oppleggetforseksualitets bleUkeDenne uka 6,detmest oversette innleggetfranynorsk. Nettavisen hartattsegfrihettilå nynorsk? nynorsk? det ertypisknorskåvære dårligi Kanskje østlendingeneiUNEmener av Norge fordi hanikke ernorsknok. hvor hanharsikret segensekser. På skolen ernynorskfavorittfaget, tildeimåbere megut. dryge å sleppetilyngre krefter, ogikkje Det kjennestnok,ogdeterviktig atdetgåran. Eg seierberre vedåbytetilnynorsk. systemet trikse kommune. Egseierikkjeateinbør bokmålskommune etterbokmåls- Eg seratregjeringa nostengjerned saker. av vårtidsviktigstekulturpolitiske Språklig likestilling pånetteteren på heimekontor. På einikkjegøymaseg nynorskkan nynorsk. erathanskrivenpå søksmålet lege høgsterettsdommen iklima- Det einastepositivemeddenende og slettfordi egmeineralvor. Eg harmeldtmeginnimållaget,rett i MøreogRomsdal fylkeskommune i debatt om administrasjonsspråk i debattomadministrasjonsspråk

Nettavisen haromsetttilbokmål Mustafa Hasan kan bli kastet ut ut blikastet Mustafa Hasankan ho gjev seg som leiar for Nynorsk segsomleiarforNynorsk ho gjev SAGT mediesenter ijuni,som67-åring Jan OveTryggestad, ordførar via Røyken Avis ogHurums Magni Øvrebotten om kvifor Magni Øvrebottenomkvifor Hans Olav Myklebust (Frp), Myklebust(Frp), Hans Olav om administrasjonsspråk om administrasjonsspråk om appen«Smittestopp» @emilnordvik påTwitter Dagbladet påleiarplass Om eitfacebookinnlegg Leiar iBergensTidende @estermoe påTwitter@estermoe @Rotevatn påTwitter @jenskihl påTwitter Frå «ukeslutt» iBT, i MøreogRomsdal i Stranda, idebatt i Stranda, fylkeskommune N -

3 Norsk Tidend 1 • 2021 ҡ NYNORSK OG NETTET

SKIFTA PRÅK: Klesgiganten Kari Traa på Voss gav seg tidleg med marknadsføring på nynorsk fordi dei ikkje vart funne gjennom nettsøk, fortel Kari Traa. Foto: Britt Embry

Kari Traa gjorde det i si tid, og seinare har fleire andre følgt etter. Nynorsk- språklege verksemder byter til bokmål for å bli funne på nett. – Algoritmane kan endrast, men Google høyrer nesten ikkje på nokon utanfrå, seier ein av Noregs fremste på nettsøk. Språket som ikkje fekk vera med

KRISTIN LEMME PÅ Voss driv verk- redaktøren høve til såkalla «metatag- nynorsk frå kundane som gjer at semda Flor, som sel arbeidsklede for ging»: å leggja inn bokmålsord «på Flor har bytt marknadsspråk. kvinner. Som moderne klesbutikkar bakrommet», som synonym. Der – Eg trur tvert imot det har vore flest har Flor ei nettside og ein nett- kan Lemme og kollegaene skriva ein fordel å bruka nynorsk i mar- butikk, dit dei vil at både forhandla- inn «arbeidsklær», slik at folk finn knadsføringa. Ein skil seg ut, og eg rar og kundar skal finne vegen. Frå fram til dei sjølv om dei søkjer på fekk aldri negative tilbakemeldingar oppstarten i 2018 var Lemme trufast «arbeidsklær». Problemet er berre at på at me var ei nynorskverksemd. mot bruks- og hjartespråket nynorsk dei uansett vil kome mykje lågare på Lemme seier at alle nettsider Flor i marknadsføringa. Men gradvis trefflista enn dei nettbutikkane som kjenner til, som har lukkast med gjekk det opp for henne at kostna- skriv «arbeidsklær» gjennomgåande marknadsføring på nynorsk, har ei den ved det var stor. på eiga side, rett og slett fordi Google parallellside på bokmål. For Flor var Eg kjende jo at me under skanninga av sida kjem over ikkje det aktuelt. – Ingen søkjer fleire tilfelle av «arbeidsklær». – Det vil bli for mykje arbeid – og miste identiteten etter «arbeidsklede» Det sat langt inne, men i novem- dermed for dyrt – for oss å vedlike- – Folk søkjer ikkje etter «arbeids- ber 2020 gjorde Kristin Lemme og halda både ein nynorskversjon og vår, og det er skik- klede», men «arbeidsklær», anten Flor det vanskelege valet. No er ein bokmålsversjon. dei brukar nynorsk eller bokmål heile nettstaden deira på bokmål, Flor har allereie merka meir keleg kjipt. sjølve. Og jamvel om Google tilbyr og nynorsk er reservert for dei trafikk på nettstaden etter å ha gått Kristin Lemme, 2021 gode måtar å annonsera på, er me delane av verksemda der dei ikkje • over til bokmål, fortel Lemme. Ho er Flor avhengige av å bli funne gjennom er avhengige av nettsøk. Det smerta likevel klar på at ho vonar ikkje alle det vanlege søket. Så sjølv om me langt inn i hjarta. nynorskverksemder gjer som dei. sette oss inn i nettverda så godt me – Det er ikkje tvil om at det var – Eg håpar verkeleg ikkje alle kunne, og bruka alle triksa me fann vanskeleg for meg. Eg kjende jo at gjev opp. Om den dagen skulle i boka, vart konklusjonen at ulempa me miste identiteten vår, og det er koma at «alle» veit kven Flor er, og ved å halda på nynorsk vart for stor skikkeleg kjipt, seier Lemme. folk søkjer på namnet vårt, då skal for oss, seier Lemme. Kristin Lemme forsikrar at det me byta tilbake til nynorsk. Det er

Norsk Tidend 1 Norsk Alle nettsideplattformer gjev så absolutt ikkje er motvilje mot eg fast bestemt på. 4 VIGNETT

VILLE IKKJE: Det var med tungt hjarte gründer Kristin Lemme i Flor valde å byta marknadsspråk frå nynorsk til bokmål for å kunna konkurrera på nett. – Nynorsk er ein del av identiteten vår, seier ho. Foto: Flor Språket som ikkje fekk vera med

Ei anna som i si tid starta opp som er standardversjonen av sida med klesproduksjon på Voss, er Kari vår, så søkjer du til dømes berre på Traa. No er verksemda til Kari Traa «Myrkdalen», kjem du inn på den. den aller største i Noreg på ullun- Ho fortel at dei brukar ganske dertøy og tur- og treningsklede til mykje ressursar på å vedlikehalda kvinner. I byrjinga profilerte også to identiske versjonar av nettstaden Kari Traa seg mest på nynorsk, men sin, men at det er verdt det. dei gjekk temmeleg raskt over til – Me har aldri vurdert berre å ha bokmål, fortel Kari Traa. nettstad på bokmål. Nynorsk hand- – Me slutta av same grunn som lar om identiteten vår, seier Alm. Flor. Skulle me konkurrera med Men det finst òg nynorskverk- andre i same bransje, vart me semder som held fast på nynorsken. «tvinga» til å ta eit slikt grep. Yvonne Aga Romøren held til i Øvre Traa legg ikkje skjul på at ho er Årdal og driv nettbutikken kortlevert. lei seg for språkskiftet. no, som sel helsingskort og ymse – Eg synest det er trist at Kari anna småtilfang. Ho har valt å mar- NY SPRÅKLEG PROFIL: Flor la om nettsida til bokmål tidleg i 2021. Traa som merkevare lyt vera med knadsføra seg berre på nynorsk. På på å byggja ned nynorskbruken mange måtar trur ho, som Kristin

ute i samfunnet. Me ville jo bruka Lemme i Flor, at det er ein fordel. 2021 • nynorsk, sidan det også har med – Har aldri vurdert eventuelle kundar som ikkje vil lesa – Eg trur eg tener litt på det. Før identiteten til merkevara å gjera. berre bokmål nynorsk, fortel merkevareansvarleg eg starta opp, var eg litt redd for at Kari Traa ser ikkje bort ifrå å bruka På Voss ligg også Myrkdalen Fjell- Margrethe Alm. det skulle vera ei ulempe overfor meir nynorsk i marknadsføringa om landsby, som driv turistverksemd – Me skulle helst hatt berre ein kundar som ikkje sjølve brukar teknologien skulle bli betra. med mellom anna hotell og nynorskversjon. Den einaste grun- nynorsk. Men det har synt seg å – Blir det gjort endringar i søkje- alpinanlegg. Dei har valt å ha ein nen til at me har ein bokmålsversjon, vera tvert imot, eigentleg, sjølv om motorane, vil me sjølvsagt vurdera å bokmåls- og ein nynorskversjon av er for å koma høgare opp i vanlege dei fleste av kundane mine er frå

bruka meir nynorsk. nettsida si. Det er slett ikkje grunna søk. Men det er nynorskversjonen Austlandet. Folk skjønar liksom at Tidend 1 Norsk 5 ҡ NYNORSK OG NETTET

– Googlesøket handterer i grunnen berre bokmål, og skjønar Arbeidskl ikkje kva det skal gjera med nynorsk. Søkjer du på «innskotspensjon», vil du få spørsmålet «mente du ‘inn- skuddspensjon’?» Roar Eriksen, Eriksen Education

søkjemotorane skal finna deg? Er nett- utgjer det ein liten del av det totale sideprofilering på nynorsk eit garantert kundepotensialet. tapsprosjekt, eller finst det rom som Men er det noko nynorskverk- nynorskverksemdene ikkje har funne? semder som berre vil ha nettstad på Roar Eriksen er kanskje den i Noreg nynorsk kan gjera, for å få meir trafikk som veit aller mest om kva som skal på sidene? Eriksen seier somme kan til for å vera synleg på nett. Han har vera hjelpte av å kjøpa ord som er vik- arbeidd med problemstillinga i over 20 tige for dei, som Google gjev høve til år, i periodar også for Google, og han gjennom annonseringsordninga si. har eit stort nettverk blant dei som job- – Men det vil uansett vera eit dår- bar der. No driv han sitt eige føretak, legare alternativ enn parallellversjon Eriksen Education, og har hjelpt tal- på bokmål. I Noreg kjem i snitt 80 % lause norske føretak – store som småe, inn på nettsider via såkalla organisk nynorskverksemder inkludert – med å BERRE NYNORSK: Nettbutikken Kortlevert har så langt valt å berre profilera seg søk og 20 % via annonsar. Då seier på nynorsk. få meir trafikk på nettsidene sine. det seg sjølv at det er ei stor ulempe Sjølv om Eriksen på si eiga å ikkje gjera seg så tilgjengeleg som nettside lovar at han kan hjelpa råd gjennom søk. dei fleste, har han ikkje noka glad- Eriksen seier det også er van- melding til målfolket. Han seier det skeleg å finna tiltak som nynorsk- rett og slett er umogeleg å nå like brukarar kollektivt kan gjera for å dette er «ekte vare», når dei ser at kan vere ei ulempe å bruka nynorsk høgt opp i Google-søk som ei bok- gjera Google betre til å fanga opp sida er på nynorsk. dersom eg vil nå ut til flest mogeleg. målsverksemd, om du har nettsider nynorsksider. Kortlevert.no er eit «einkvin- Men for Yvonne Aga Romøren berre på nynorsk. – Google baserer seg i stor nesprosjekt» der Romøren sjølv er det likevel ikkje eit alternativ å – Googlesøket handterer i grun- grad på kunstig intelligens. Så om gjer absolutt alt, og ho har greidd å gå over til bokmål, eller å vedlike- nen berre bokmål, og skjønar ikkje nynorskbrukarar googlar på bokmål skaffa seg eit levebrød ved hjelp av halda parallellversjonar av nettsida kva det skal gjera med nynorsk. og er flinke til å trykkja på nynorsk- nesten berre nettbutikken. Men ho – enno. Søkjer du på «innskotspensjon», vil treffa som måtte koma opp, vil det ser ikkje bort frå at ho hadde nådd – Eg har aldri tenkt på å ha å ha du få spørsmålet «mente du ‘inn- gjera Google flinkare til å leita fram

2021 fram til fleire og dermed selt meir parallellversjon på bokmål før, men skuddspensjon’?». • nynorsktreff. Men det er såpass om ho hadde marknadsført seg på utelukkar det ikkje i framtida der- Eriksen meiner nynorskverksem- mange klikk som skal til, at det bokmål. som det blir naudsynt. der difor må gå vegen om bokmål. neppe er realistisk å få gode resultat – Eg har flest treff på annonse- – Fordi dei aller fleste søkjer på ved hjelp av den metoden. ring i sosiale medium og i Google, – For lite for Google bokmål, er mitt klare råd er å ha ein Ifølgje Roar Eriksen hadde det vore og litt via søk. Sjølv om eg flittig å tena på det parallellversjon av nettsida på bok- mogeleg for Google å tilpassa tekno- brukar dei moglegheitene eg veit Så kva seier ekspertane på det vi kal- mål. Sjølv om ein kan gjera nokre logien til den norske språksituasjonen om for å gjera sida søkbar, særleg lar søkjemotoroptimalisering – «vit- grep for å auka trafikken på sida ved gjennom å endra algoritmane sine,

Norsk Tidend 1 Norsk gjennom metatagging, trur eg det skapen» om kva som skal til for at hjelp av til dømes googleannonsar, som kort fortklart er oppskrifta på 6 NT

– Regjeringa kan ikkje slå seg til ro med at Google er vanskelege å på- verka. Dei store teknologigigan- tane som har så mykje makt, må òg ha eit ansvar for språkmangfaldet. Peder Lofnes Hauge, leiar i Noregs Mållag

blant verdsspråka, og ni millionar lar om språk og kultur, men den brukarar er ein god del meir enn sterke posisjonen til desse selskapa ein halv million. er jo ein del av eit mykje større Men kan Google finna på å gjera bilete. Dei påverkar ein enormt noko med dette for å vera greie? stor del av sfæren til borgarane Mange tenkjer på Google som berre også når det gjeld område som marknadsorientert, men teknologigi- ytringsfridom og personvern. Der- ganten har tidlegare delteke i eit pro- som styresmaktene ikkje tek tak i sjekt som retta merksemda mot truga dette, misser dei kontrollen over språk, så det er ikkje uhøyrt at dei gjer samfunnsutviklinga. noko ut av rein godvilje. Men Roar Peder Lofnes Hauge meiner det Eriksen meiner det heller ikkje vil kan vera ei løysing å tilby nynorsk- hjelpa å appellera til Google sitt gode verksemder økonomisk kompensa- hjarta i dette tilfellet, heller ikkje om sjon for ha råd til å profilera seg på PESSIMIST: Nettsøkekspert Roar KREV HANDLING: – Dersom dei Eriksen har ikkje tru på at kultur- og sjølvaste kultur- og likestillingsminis- meiner noko som helst med den nye nynorsk, medan vi ventar på betre likesillingsminister Abid Raja får på- ter Abid Raja engasjerer seg. språklova, må regjeringa gjera noko, løysingar. verka Google. – Nei, det gjer ikkje noko til eller meiner leiar Peder Lofnes Hauge i No- – Dersom det kan hjelpa verk- Foto: privat frå om Raja ringjer Google for å få regs Mållag. Foto: Jannica Luoto semder med å bli verande nynorsk- fiksa opp i dette, heller ikkje om han brukarar, er eg positiv til det som eit tilbyr dei pengar. Google høyrer mellombels tiltak. korleis søkjemotorane skal arbeida. nesten ikkje på nokon utanfrå. Den verksemder meiner dei må velja Men på sikt er det betre tekno- Det har dei gjort for til dømes dei to einaste eg reknar med kunne ha ein vekk nynorsk på nett, seier han. logi som gjeld, meiner Peder Lofnes spanske språka, kastiljansk og kata- sjanse om han tok ein telefon, er – Ifølgje språkpolitikken vår skal Hauge. lansk. I Spania kan folk sitja i Madrid presidenten i USA, Joe Biden. det vera like lett å vera nynorskbrukar – Denne våren får vi ei ny språklov, og googla på kastiljansk, som er det som bokmålsbrukar, og dette er eit der det blir slått fast at nynorsk treng største av dei spanske skriftspråka, og – Misser kontrollen døme på at det ikkje er slik. Når store eit særskilt vern. Dersom regjeringa likevel få opp treff på katalansk, som over samfunnsutviklinga verksemder som Kari Traa må bruka meiner noko som helst med at dei har blir bruka hovudsakleg i Barcelona Leiar Peder Lofnes Hauge i Noregs bokmål for å konkurrera, er det klart eit særskilt ansvar for nynorsk, og at og området rundt, av kring ni mil- Mållag seier den vanskelege situa- at nynorsk blir mykje meir margina- dei skal jamna ut skeivskapane som 2021 • lionar menneske. Men fordi talet på sjonen for nynorskverksemder må lisert i det norske samfunnet enn det finst, då er dette eit veldig tydeleg nynorskbrukarar er mykje lågare, og prioriterast høgt av regjeringa. hadde trengt å bli. Det er kulturminis- døme på noko dei må ta tak i. eit slikt arbeid er svært tidkrevjande – Regjeringa kan ikkje slå seg til teren nøydd til å ta på alvor. Kultur- og likestillingsminister for Google, har han lita tru på at det ro med at Google er vanskelege å Norske styresmakter bør generelt Abid Raja har sagt til Stortinget at same privilegiet vil koma nynorsk til påverka. Dei store teknologigigan- vera urolege for at dei gjev frå seg han er i dialog med Google Norge del. tane som har så mykje makt, må òg mykje makt til private IT-selskap, om nynorsk og nettsøk. – Det er mest sannsynleg for lite ha eit ansvar for språkmangfaldet. meiner Lofnes Hauge. ASTRID MARIE GROV [email protected] for Google å tena på det. Spansk er Det er frykteleg leitt at norske – Akkurat denne saka hand- Tidend 1 Norsk 7 ҡ LAGSNYTT

ҡ LANDET RUNDT

HEIDERSPRIS I ROGALAND: Roga- land Mållag feira 100 år med å gje heiderspris til Roald Bergsaker, Magn- hild Meltveit Kleppa og Hallgeir Håbakk Langeland. – Gjennom samarbeid, stort enga- sjement og arbeidsvilje, klare tankar og tydelege verdiar har de hatt stor betyd- ning for målsaka, sa Anne Elise Winter- hus, på vegner av Rogaland Mållag. Dei tre tidlegare folkevalde fekk heiderspri- sen som takk for den verdifulle innsatsen gjennom mange år!

MYKJE TIL FELLES: Roald Bergsaker (t.v.), Magnhild Meltveit Kleppa og Hallgeir Langeland vart heidra av Rogaland Mållag. Alle tre er tidlegare politikarar, for ulike parti, og alle er utdanna lærarar. Foto: Noregs Mållag

DIGITALT FYLKESÅRSMØTE: Det blir mange digitale årsmøte denne våren. Trønderlaget NYE FORTELJINGAR OM GAMAL er fyrst ute med å invitere til digitalt fylkes- BARNDOM: Ullensvang Mållag er i gang årsmøte onsdag 24. mars. med eit nytt bokprosjekt og står for ei heilt ny barnebokutgjeving, melder Har- BOKGÅVE TIL BARNEHAGANE: Hareid Mål- danger Folkeblad. Det er Lars O. Bleie lag har kjøpt inn bokpakkar til alle barneha- som har skrive 58 småforteljingar henta gane i Hareid kommune, melder Vikebladet frå eigen barndom. Forteljingane handlar Vestposten. Kvar bokpakke inneheld heile 16 om både folk og fe, og tek utgangspunkt i nynorske barnebøker. Før jul reiste Torstein korleis det var å vekse opp i eit klyngetun Nytun, leiar i Hareid Mållag, rundt til barne- ved enden av løypestrengen som gjekk hagane og overrekte bokpakkane. 400 meter opp frå fjorden og gjennom åtte bruk. Boka, som også har mange TWITTERKONKURRANSE I KRISTIANSAND: illustrasjonar, gjev eit mangfaldig glimt Før jul arrangerte Mållaget i Kristiansand inn i eit barndomsland som ikkje finst nynorsk twitterkonkurranse for elevar i vida- lenger. regåande. Temaet var løgn, for å markere at den fireårige litterære æraen i Det kvite huset GAMALT OG NYTT I NISSEDAL: Kvart år MÅLBLOME TIL COOPEN I ULVIK: Då no gjekk mot slutten. kjem det ut eit årsskrift i Nissedal, og anna- Caroline Lehmann i Ulvik Mållag oppdaga Første premie gjekk til Åge Andre Aaser, Kva- kvart år skiftar Nissedal Mållag med Nissedal at den nye butikken i Ulvik hadde plakatar draturen vgs, andre premie til Kristian Solum, historielag om å ha ansvar for årsskriftet. I på nynorsk, fekk ho hjarteklapp, fortel Tangen vgs, tredje premie til Nora Kjetså, Kva- 2020 var det igjen Nissedal Mållag sin tur. ho til avisa Hordaland. Så no har ho og draturen vgs. Det kom inn i alt 66 tekster. Dei har laga eit hefte på heile 160 sider med Ulvik Mållag gjeve butikken Coop Prix ein Vinnarteksten: Kvinne (52) har funne Kjær- god blanding av ulike artiklar og emne frå blome. Butikksjefen Hallvard Opheim for- ligheten. Dei skal møtast på flyplassen. Mann alle kantar av kommunen. Nissedal Mållag tel at dei fekk sjansen til å bli ein nynorsk- (24) er lykkeleg. Han har fått raudt pass. legg òg vekt på å få med born og ungdom butikk då dei gjekk frå å vere Coop Marked på skulane. Elevane i barneskulen lagar sine til å bli Coop Prix. sider, og på ungdomsskulen presenterer dei – Det var så klart noko eg ville ha i butik- ei stiltevling. ken her, sidan nynorsk er viktig for folket her, fortel Hallvard Opheim. BER OM MEIR NYNORSK I BARNEHAGANE: Hustadvika kommune vil at barnehagane KJARTAN FLØGSTAD TIL STJØRDAL: i nynorske skulekrinsar skal førebu desse Stjørdal Mållag og biblioteket inviterer ungane betre på at det er nynorsk som er Kjartan Fløgstad til kulturhuset Kimen målforma dei møter på skulen, melder Roms- laurdag 18. september. Då skal han dals Budstikke. Kommunalsjefen for oppvekst snakke om Litteraturen i krigen – krig i lit-

2021 informerte kommunestyret i Hustadvika kom- teraturen. • mune om pålegget. Det er det lokale mål- 1 laget Eide og Fræna dialekt- og mållag som PÅ BESTSELJARTOPPEN: Jul i Trøndelag har bede om at kommunen sikrar at borna er juleheftet som Trønderla get gjev ut KRISTIANSAND: Prisvinnarar av twitter- som skal inn på nynorskskule, får nynorsk kvart år. Det er leiar i Trønderlaget, Espen konkurransen i lag med jurymedlemmer frå språkstimulering i song, leik og høgtlesing i Tørset, som er redaktør. I år vart Jul i Mållaget i Kristiansand. F.v. Sylfest Lomheim, barnehagen. Beskjeden frå kommunen om å Trøndelag nummer fem på bestseljarlista Nora Kjetså (tredjepris), Aage Andre Aaser leggje meir til rette for nynorsk har gått ut til for desember for sal av antologiar i bok-

Norsk Tidend Norsk (fyrstepris) og Svein Slettan. Foto: Noregs Mållag både private og kommunale barnehagar. handlar. 8 N Noregs Mållag har passert 14.000 medlemmer – Dette gjer oss ster- kare inn mot dei viktige slaga som ventar, seier ein stornøgd leiar Peder Lofnes Hauge. MÅLLAGET HAR NO det høgste medlemstalet på 32 år. For ti år sidan var talet rett over 10 000 medlemmer. Seinare har det auka i fleire byks, og det totale talet på medlemer ved årsskiftet var 14 104. – Eg vil takke heile laget for den store jobben det er å verve så mange medlemmer. Både lokalt og sentralt har det blitt gjort ein kjem- peinnsats for å nå målet vi sette oss tidleg i fjor haust, seier Lofnes Hauge. Mållagsleiaren seier det høge medlemstalet vitnar om auka interesse for det politiske arbeidet for nynorsk. – Fleire og fleire, både blant IMPONERT LEIAR: – Både lokalt og sentralt har det blitt gjort ein kjempejobb for å nynorskbrukarar og bokmålsbruka- nå det ambisiøse målet om 14 000 medlemmer, seier leiar Peder Lofnes Hauge. rar, ser at vi ikkje kan ta språket for Foto: Jannica Luoto gitt. Vi får stadig historier om dårleg behandling av nynorsk og nynorskelevar, til dømes i saker her i Norsk i dei viktige slaga som ventar. framlegg til ny opplæringslov, er vi Tidend. Vi treng politisk handling Utover i 2021 er det særleg arbeid difor avhengige av å få gjennomslag for at nynorsk skal ha gode levekår, med ny opplæringslov som står for sakene våre. Og di fleire vi er, di og då er medlemskap i Mållaget den for tur. større er sjansane for å nå gjennom, fremste garantien. – Opplæringsvilkåra for nynorsk- seier Peder Lofnes Hauge. Mållagsleiaren seier det høge elevane er mange stader sterkt kri- ASTRID MARIE GROV medlemstalet gjev Mållaget styrke tikkverdige. Når regjeringa kjem med [email protected] Norsk Målungdom vil ha gull frå heimearkiva Norsk Målungdom fyller 60 gamle aviser frå lokallaga til digitale dokument som ligg på til dømes dis- år i år, og no ber organisa- kettar. Særleg interesserte er vi i video sjonen tidlegare medlemmer og foto frå til dømes demonstrasjonar, både frå lokallag og sentrallekken. om å sjå etter gamle minne i Fredrik Hope jobbar til dagleg kjellarar og på loft. ved Nynorsk kultursentrum, med dokumentasjon av den nynorske I SAMBAND MED 60-årsjubileet i skriftkulturen. Han seier noko av det august 2021 har Norsk Målungdom innsamla tilfanget kjem til å hamne sett ned ei eiga nemnd som har hjå dei, medan anna går til Nasjo- fått i oppgåve å samle inn historisk nalbiblioteket eller Riksarkivet. tilfang. Leiar i soge- og dokumenta- Hope minner om at det historiske sjonsnemnda, Fredrik Hope, seier at materialet har ein verdi for samfun- dei er godt i gang med arbeidet. net, ikkje berre for målrørsla. – Vi ser at det er behov for ei – Det er viktig å dokumentere opprydding, og det er fint å bruke NEMNDSLEIAR: Fredrik Hope er leiar historia vår for ettertida. Difor opp-

jubileet som eit høve til det. Skri- i soge- og dokumentasjonsnemnda. modar vi alle som trur dei kan ha 2021 • varstova til Norsk Målungdom ligg Foto: Kristianne Opsal Marøy noko liggjande, om å ta ein ekstra no i Oslo, men har tidlegare vore kik i skuffar og skåp. i Bergen. Tilfanget vi til no har på for ettertida. Han seier det meste Har du historisk tilfang frå Norsk funne, har difor vore lagra både kan vere aktuelt. Målungdom? Gå inn på prosjektsida her og der. – Vi trur at det ligg ein del mate- til nemnda og meld ifrå: 57 ÅR GAMMALT: Elevavis frå Stabekk elev- mållag, 1964. No appellerer Hope til gamle riale rundt ikring som folk kanskje jubileum.malungdom.no/. medlemmer som kan sitje på tilfang ikkje tenkjer over kan ha ein verdi. ASTRID MARIE GROV [email protected] som kan vere interessant å ta vare Det kan vere alt frå gjenstandar eller Tidend 1 Norsk 9 ҡ TOR JONSSON 1916–51 Det er dei mjuke kjærleiksdikta alle kjenner han for, men Tor Jonsson hadde ein av dei skarpaste pennane Noreg har fostra. I kampen mot fattigdom, urettferd, streng pietisme og bygdedyr var han vår alles faneberar. I år det 70 år sidan Jonsson tok livet sitt, berre 34 år gamal.

Tor Jonsson – fattigguten frå orddyrkarbygda

Eg takkar barndomsheimen for hat i heilag einseimd og grøda som det gav.

Frå diktet «Barndomsheimen»

«Det var jo meg han skrev om. Om min barndom og hvordan jeg hadde hatt det. Ikke til å begripe. Jeg ble helt slått ut.» Slik skildra Arthur Arntzen sitt fyrste møte med Tor Jonsson- diktet «Barndomsheimen» i eit intervju med avisa Nordlys – blank i augo. Arntzen har heilt sidan denne oppdaginga for over 60 år sidan vore ein stor beundrar av Tor Jonsson som «fattigdomens diktar framfor nokon». Også etter at den gamle fattigdomen vart utrydda, har nye generasjonar oppdaga denne diktaren, som kan vere både var og hard.

Fattigguten Barndomen til Tor Jonsson treng ingen misunne han. Han voks opp på ein husmannsplass i Lom. For- eldra fekk knust draumen om å bli jordeigarar da dei tapte ei rettssak GODE ÅR: Lom og Skjåk framhaldsskule 1931–32. Tor Jonsson står som nummer seks frå venstre lengst bak. Jonsson var om å få kjøpe plassen som var hei- eit skulelys og omtala framhaldsskulen som «ei lukkeleg tid» i eit seinare brev til lærar Doro Heyerdahl (framme t.h.). men deira, eit tap Tor Jonsson opp- Foto: Kristian Stakston levde som svært urimeleg. Mora var sjuk store delar av bandomen hans, og faren døydde tidleg. Barndoms- var ei orddyrkarbygd som trekte til vart nynorskkommune, og bygda skule, som var særleg kjend for å opplevingane kom til å prege Tor seg mange ressurspersonar og gav hadde eit miljø av ressurssterke vere ein god skule med flinke læra- Jonsson heile livet. vokster for sine eigne. personar som hadde brukt målrei- rar. Lærarane såg talentet og las opp Skulen vart ei velsigning for fat- Lærarane på skulane i Lom var sing som plattform for ein breiare for klassa det han skreiv. Til ein av tigguten. Han viste seg fram som for det meste glødande norskdoms- kulturkamp. Dei mobiliserte til lærarane sine, Doro(thea) Heyerdahl, svært gåverik, og talentet vart godt forkjemparar. Lom var ein av kom- dømes for demokratiet og røysta mot skreiv han i brev seinare at det var hjelpt av lærarane han hadde. Lom munane på Austlandet som tidlegast kongedøme i 1905 slik også mange «[...] ei lukkeleg tid. Framhaldsskulen kommunar i det nynorske kjerne- ga oss meir enn vi skjøna den gon- området gjorde. Det same miljøet og gen». dei same slektene var sterkt knytte til Etter framhaldsskulen vart det grundtvigianismen gjennom at det ikkje meir skulegang på Tor Jons-

2021 vart etablert friskule i kommunen. • Lom hadde eit miljø av res- son, sjølv om han hadde sjansen. Dei førte ein kamp mot kyrkjeleg Ein annan av lærarane, Randi Bojer, surssterke personar som hadde indoktrinering der symbolsaka vart var dotter til den kjente forfattaren at elevane ikkje skulle pugge, men Johan Bojer. Ho fekk far sin til å tilby brukt målreising som plattform tenkje sjølve. Kampen mot å pugge pengestøtte slik at Jonsson kunne få Pontoppidans forklaringar var den gymnas og høgare utdanning. Han for ein breiare kulturkamp. symbolske kampsaka. var for stolt til å ta imot tilbodet. Etter folkeskulen vart Tor Jonsson Men dette var ei av mange hendingar

Norsk Tidend 1 Norsk elev ved Lom og Skjåk framhalds- der lærarar gav han sjølvtillit. 10 N

GAV OSS «BYGDEDYRET»: Tor Jons- son vart buande på bygda nesten heile livet, men såg alltid på bygdesamfunnet med eit kritisk blikk. Her er han på Hol Museum, medan han for ein kort periode var redaktør i Hal- lingdølen. Foto: Johs. Brye

ORDDYRKARBYGDA: Fem av læra- rane til Tor Jonsson, som for det meste var glødende norskdomsfolk. F.v. Olav Kvåle, Marie Andberg, Torkil Naterstad, Doro(thea) Heyerdahl og Erik Rudser. Rudser har det meste av æra for det tidlege språkskiftet til nynorsk i Lom, i 1899. Foto: Gudbrandsdalsmusea AS

Også elles i lokalmiljøet hadde Tor Jonsson sterke føredøme, som kan vere med på å forklare kvifor han valde å gjere skrivinga til ein leveveg. Olav Aukrust var ein kano- nisert diktar, ikkje berre lokalt, men også nasjonalt. Han var frå same grenda. I nabobygda Skjåk, der Jonsson hadde mange slektningar, hadde Tore Ørjasæter fått eit namn som lyrikar. Det var også mange andre med god og kvass penn i dette 2021 • miljøet, og grobotnen vart lagt for skribenten Tor Jonsson.

Samfunnsengasjementet Tor Jonsson er mest kjend som lyrikar, særleg av dei ikoniske kjærleiksdikta «Nærast når du er borte» og «Norsk

kjærleikssong». I løpet av livet gav han Tidend 1 Norsk 11 ҡ TOR JONSSON

DIKTARVENER: Tor Jonsson i lag med Einar Skjæraasen (i midten) og Jan-Magnus Bruheim i 1950. Foto: NTB / Scanpix

HEIMEN: Barndomsheimen til Tor Jonsson i Lom, «Prestekroken». Med nokre korte opphald vart han buande her i lag med mora og ei syster heilt til mora døydde i 1950. Då flytta han til Oslo. Tor Jonsson tok livet sitt i januar 1951. Foto: Hans P. Hosar

ut tre diktsamlingar. Men Jonsson var og prosaen. Men det var eitt unntak: ein mykje meir allsidig forfattar enn Jesus og kyrkja. Dette er i ulike vari- mange veit. Han skreiv også mykje antar tema både i dikt og artiklar. prosa – særleg for dei småe og fattige, Mange har diskutert og analysert om og alltid i opposisjon til trongsyn og forfattaren var gudleg. Det er ingen autoritetar. Debuten som skribent tvil om at han såg på Jesus som ein fekk han i Arbeidermagasinet 17 år stor og revolusjonær helt. Men både gamal. For å livberge seg var han i dikt og prosa gjekk han i strupen på spaltist og skreiv i ei rekke aviser og presteskapet. «Jesus hadde eit stort rist. Humoren hans er ikkje ukjent, eit fåtal eksempel på at Tor Jonsson blad, og i to korte periodar var han program, men så vart det berre kyr- Sparre Olsen gjev mange eksempel i prøvde seg med bokmålstekster trass journalist og redaktør. kje av det», skreiv han. I heimbygda boka «Tor Jonsson-minne» og Halldis at han gjennom det meste av vaksen- På mange måtar reflekterer lyri- var han lite plaga av pietismen, men Moren Vesaas skriv at dei to ofte enda livet publiserte i bokmålsaviser som karen og prosaforfattaren to ulike da han kom til Ål som redaktør av opp med mykje humor seg imellom. Dagbladet og Arbeiderbladet. sider ved Jonsson. Han er såkalla Hallingdølen i 1946, inkluderte han Men spøk og humor fekk også verse- Språkval var viktig for Jonsson, «sentrallyrikar»; universelle tema pietistane i sin kamp mot dei som form både i folkelivsskildringane og og spørsmålet var: Skulle han følgje som døden og kjærleiken dominerer. rekna seg for herrens utsende på i kommentarar av samfunnet i dag, i fotspora til dei store diktarane som Det er langt frå tilfeldig at biografien jorda. Den mest kjente artikkelen Tor oftast dikt han skreiv som journaltist hadde trakka opp diktarstigen i desse om han, skriven av Ingar Sletten Kol- Jonsson skreiv som redaktør i Hal- og redaktør. Dette er høvesdikt, altså bygdene? Olav Aukrust skreiv dikt loen og utgjeven i 1999, fekk tittelen lingdølen, hadde tittelen «Skyer på dikt skrive for tida og tilhøva, men som var på konservativ nynorsk eller Berre kjærleik og død. Som lyrikar er Guds himmel». Forteljargrepet var å det hindrar ikkje at mange av dei dialekt. Venen Tore Ørjasæter skreiv han også sår og sårbar, kjenslevar og skildre kor forferdeleg det var å kome skildrar fenomen som vi kjenner att. også eit konservativt nynorsk. Jonsson personleg utleverande. Han skreiv ned frå fjellet der livet og tankane «Vårknipe» er gammalt uttrykk for at starta i same tradisjon slik lærarane nesten ikkje kampdikt, i motsetnad levde fritt og ned til den pietistiske det vart knapt med føde til dyra, men hans også hadde undervist, men til åndsbrør på venstresida i politik- bygda. Eitt av dei 50 nye dikta har ordet kunne brukast i overført tyding. gjekk over til det som den gongen ken som Rudolf Nilsen og Arnulf også tittelen «Skyer på guds himmel» Diktet «Vårknipe i redaksjonen» er kanskje kan kallast eit radikalt aust- Øverland. og er eit veritabelt oppgjer med hel- eit dikt som har fått ny aktualitet i landsnynorsk. Han var også overtydd Prosaforfattaren er på si side veteslæra. Første verset starta slik: ei tid der avisene har kvitta seg med om at nynorsken laut normaliserast hardtslåande, ofte nesten brutal. journalistar, manglar stoff og fyller skulle skriftspråket få utbreiing. Med Det er i desse tekstene han fører ein Du skremde gleda or mi barnesjel opp med store bilete samstundes som dette utgangspunktet polemiserte han politisk kamp på venstresida i sosi- og graset gulna i ditt fotefar. den minste halsvondt minner oss om mot det han kalla «dialektpusleriet». aldemokratiet. Han var medlem i Ap pandemien: I artikkelen «Kongstanken i målstri- det meste av livet sitt, men melde Tor Jonsson var ikkje berre sentrally- den», der han også stod fram som seg ut da partiet gjekk inn for Nato- rikar, men i likskap med Olav Aukrust Vi sit og snufsar med samnorskmann, skreiv han mellom medlemskamp. og Jakob Sande var han også folke- kvar vår snue anna: «Mange lærarar brukar den Det var med andre ord heilt for- livsskildrar. Meir originalt, og mindre og veit kje kva vi skal ta oss til. metoden i norskundervisninga at skjellige tema som prega lyrikken vanleg, er det at han også var humo- Ingen er det å intervjue. borna skal nytte dei formene som ligg Det beste er vel å teie still. nærast dialekten. Dette er i strid med eit nasjonalt målreisingsarbeid, og er Jonsson og språket kanskje ei av årsakene til at borna går «Ordet» er det første diktet i den over til bokmålet straks dei er ferdige første diktsamlinga til Tor Jonsson, med skulen. Dei har lært eit lokalfarga

2021 Tor Jonsson var overtydd Mogning i mørket. Da storprosjektet

• nynorsk i staden for eit landsmål.» Norsk Ordbok 2014 vart avslutta med om at nynorsken laut eit festskrift i 2016, fekk det tittelen Lever forfattarskapen vidare? sin frå dette diktet, Livet er æve, og Det er brei semje om at Tor Jons- normaliserast skulle skrift- evig er ordet: Norsk ordbok 1930– son var ein stor lyrikar, og det er 2016. I ettertid ser vi at dette også var nå ingen som er i tvil om at mange språket få utbreiing. eit programdikt for det forfattaren av dikta hans vil leve vidare. Det skulle få som fanesaker. Sjølvsagt er større usemje om dimensjonane

Norsk Tidend 1 Norsk var diktet på nynorsk. Det finst berre hans som prosaforfattar. 12 N

GRAVSTAD: Tor Jonsson avslutta livet med ein over- dose tablettar, på ei hytte han leigde på Ingierstrand ved Bunnefjorden. Han vart funnen av Tarjei Vesaas og døydde nokre dagar seinare på Ullevål sjukehus. Jonsson er gravlagd i Lom. Foto: Lom kommune

Nesten alle er samde om at han «Liket» og handla om ein ungdom hadde ein god penn. Det var ikkje som tok sitt eige liv på grunn av det tilfeldig at ein nynorsking fekk spal- som seinare har vorte kalla mob- teplass og open dør også i Oslo- og bing. Denne teksta har skuleverket rikspressa. Diskusjonen går på om ofte brukt for å få til samtalar om prosatekstene toler tidas tann. Eit mobbeproblemet. På den måten har synspunkt er at han førte ein kamp mange i ung alder vorte kjent med mot det gamle samfunnet, bonde- og forfattaren. slektssamfunnet, som var eit sam- Mange, ikkje minst i heimbygda, funn som ebba ut. Var han ein heim- trudde det var Lom som var «offeret» stadsforfattar i snever forstand, altså når Tor Jonsson skreiv om byg- ein forfattar som ikkje kopla mellom desamfunnet. Slik var det ikkje. I det lokale og det globale, det spesi- ungdomen og tidleg forfattarkarriere elle og det allmenne? Eg meiner det knytte han saman det han las med som har skjedd i ettertid, viser at dei det han opplevde og gav tekstene tema han tok opp også var relevante meir allmenn karakter. Seinare, i i framtida. Utval av artiklane og pro- storbyen Oslo og som redaktør i saen har kome i nye bøker gong etter Hallingdølen, utvida eigne erfa- gong og sjølvsagt ikkje berre fordi dei ringar seg. I diktet «Bygdabøygen» er godt skrivne. Seinast i 2016 vart skriv han: «Borte fann eg heime det meste samla i boka Eit ord er eit att.» under. Dette er eineståande. Etter mitt syn er hovudforklaringa ----- på at Tor Jonsson kjem att gong etter gong også som prosaforfattar, val av Sjølv om Tor Jonsson kom frå små tema. Religion og konflikt mellom liv kår og vart ein intellektuell, slutta og lære og fattige som offer er døme. han ikkje å vere fattig. Berre Han var glødande pasifist, og krig, nokre månader før han tok livet fred og nasjonalisme går att i mange sitt, kom han innom redaksjo- artiklar, spissformulert som i artik- nen til Norsk Tidend for å selje kelen «Fri oss frå fedrelanda». eit dikt til spottpris fordi han Eit tilbakevendande tema hjå ikkje hadde pengar til vottar og Tor Jonsson er tronge bygdesam- fraus så på fingrane. Dette var funn. Ordet «bygdedyret» er faktisk 2021

ein første versjon av diktet som • eit nyord som stammar frå han gav tittelen til diktsamlinga (35 000 googletreff). Med god hjelp som kom ut etter hans død. av essaysamlinga Blant bygdedyr og Tittelen var Ei dagbok for mitt vestkantkrokodiller, sett saman av hjarte. biograf Ingar Sletten Kolloen, har det HÅVARD TEIGEN vorte eit omgrep alle har høyrt om og kjenner til. Jonsson sjølv brukte Håvard Teigen er leiar i Tor Jonsson-

ordet berre éin gong. Teksta heiter laget og professor emeritus i historie. Tidend 1 Norsk 13 ҡ MÅLNYTT

SYNLEG VINNAR: Arne Brimi gjer nynorsk synleg gjennom både servering og anna turistverksemd i Gudbrandsdalen. Foto: Noregs Mållag (t.v.) og Skigard og Treskilt AS Nynorsk næringslivs- pris 2020 til Arne Brimi Nynorsk næringslivspris 2020 er ein viktig del av merkevara Arne Brimi, seier Riise. tildelt kokk, gründer og forretnings- Arne Brimi driv fleire – og er engasjert mann Arne Brimi. i endå fleire verksemder som er tufta på mykje lokal tradisjon og berekraft. Det er – VI ER svært glade for å kunne gje Nynorsk då godt å sjå at Arne Brimi er oppteken av næringslivspris til Arne Brimi. Han har reine råvarer og tradisjonelt handverk, og FORSEINKA UTDELING I BISPEGARDEN: Nesten eit år på overtid fekk Kari Veiteberg Målprisen 2020 frå Noregs Mållag og styremedlem Inger Johanne Sæterbakk (t.h.). gjennom mange år vorte eit ikon på bruk at nynorsken vert ein naturleg del av denne Foto: Beate Haugtrø / NPK av dialekt, anten det er på fjernsynet eller filosofien. i andre medium. Og han nyttar nynorsk i – Juryen håpar at nyetablerarar og andre marknadsføringa si med stor suksess, seier gründerar merkar seg dette og held fast Anders Riise, juryleiar for Nynorsk nærings- på nynorsken, og nyttar han til sin fordel i livspris. næring og marknadsføring, seier Anders Riise. Nynorsk næringslivspris vart fyrste gong Prisen vart delt ut i Vågå tidleg i februar. delt ut i 2006. Føremålet med prisen er Juryen for Nynorsk næringslivspris er Biskop Kari Veiteberg heidra å fremje innsats for og bruk av nynorsk i Anders Riise, leiar, Marianne Granheim Trøy- næringsverksemd. flat, Olin Johanne Henden, Kristofer Olai – Arne Brimi er nok mest kjend som Ravn Stavseng og Øystein Skjæveland. kokk, men det er ikkje godt å skjule at også Tidlege vinnarar er mellom andre Fjord1, den særeigne dialekten og skriftspråket er Sogndal Fotball og Ægir Bryggeri. med Målprisen på 60-årsdagen – Eg er ei målkvinne, og som kyrkjeleiar er eg oppteken av å Eit godt digitalt år for bruka hjartespråket, sa Kari Nynorsk kultursentrum Veiteberg då ho tok imot Mål- prisen frå Noregs Mållag på I 2020 var det for første gong over Trass i den utfordrande koronasituasjo- nen var Nynorsk kultursentrum til stades 60-årsdagen. 800.000 besøk på nettsidene til Ny- med utstilling eller arrangement i 54 kom- norsk kultursentrum. munar i 2020. Vandreutstillingane hadde 1.115 framsyningsdagar i 2020. Det er nes- EIGENTLEG SKULLE VEITEBERG fått prisen på – EG ER GLAD vi har vore til stades digitalt i eit ten 100 dagar meir enn førre rekord – trass landsmøtet til Noregs Mållag i fjor, men på grunn av

2021 år der fysisk nærvær har vore vanskeleg, seier ein periode med koronastengde bibliotek. koronapandemien har prisutdelinga blitt utsett. Med • direktør Per Magnus Finnanger Sandsmark i Stor merksemd i år fekk også 17. mai- 60-årsdagen til biskopen baud det seg endeleg eit Nynorsk kultursentrum i ei pressemelding. helsinga til stiftinga, der «Nordmannen» passande høve. Prisen vart delt ut i Bispegården av Nynorsk kultursentrum har fast verk- (Mellom bakkar og berg) blei presentert med styremedlem i Noregs Mållag, Inger Johanne Sæter- semd i Aasentunet i Ørsta, på Haugesenteret ein ny video, rapp og folkekor. Både NRK, TV bakk. i Ulvik og på Vinjesenteret i Vinje. Dei driv 2 og VGTV viste videoen med den folkekjære I grunngjevinga blir det peika på at Kari Veiteberg som fleire nettstadar og ein podkast og reiser songen i ny drakt. Filmen er no tilgjengeleg biskop i Oslo bispedøme er godt synleg i kyrkja – ikkje kvart år rundt i heile landet med utstillin- på YouTube. berre i Oslo, men over heile landet. Gjennom radio og NPK Norsk Tidend 1 Norsk gar, arrangement og turnear. TV er det mange som har lytta til bodskapen hennar og 14 N ҡ MEDIA

INGER JOHANNE RUSET leiar i Kringkastingsringen

Skuldebukken Korona

HAUSTEN MIN VAR fæl. Ein vond miks av utmattande koronatiltak, dødsfall i familien og min eigen isjias gjorde at eg sleit med å halde det gåande. Dagleg leiar i Kringkastingsringen skjønte kor landet låg, og tilbydde seg å skrive førre utgåve av denne spalta for meg. Sjølv orka eg ikkje.

EI NÆR VENNINNE vart desto meir bekymra då ho las spalta som eg hadde signert. Ho ringte meg sporenstreks. «Inger Johanne, går det bra med deg? Desse a-endingane … du liknar ikkje deg sjølv!» Ho hadde sjølvsagt rett. Det var ikkje mitt språk, det er ikkje slik eg skriv min nynorsk. A-endingar er derimot vår gode daglege leiar Kjartan sin signatur. Eg skamma meg, men trøysta meg med at mei- ningsinnhaldet ville ha vore det same. Vi er på lag, eg og Kjartan. På lag for betre kår for språkmangfald i media.

NO ER DET eit nytt år med blanke ark, og eg er tilbake i kampform. Etter 50 år nådde NRK endeleg kravet om 25 prosent nynorsk i 2019. Vi jubla, men utover i 2020 fall medieinsti- tusjonen tilbake til gamle bokmålske synder. Leiinga skuldar på koronakrisa og behovet for fleire aktualitetssendingar. Ein pussig argu- mentasjon, for det blir som å hevde at nynorsk ikkje kan brukast under tidspress.

FORSEINKA UTDELING I BISPEGARDEN: Nesten eit år på overtid fekk Kari Veiteberg Målprisen 2020 frå Noregs Mållag og styremedlem Inger Johanne Sæterbakk (t.h.). FOR Å LØFTE nynorskprosenten igjen vil lei- Foto: Beate Haugtrø / NPK inga no forsøke å overtale nynorskkompetente NRK-journalistar til å byte frå bokmål. Vi i Kringkastingsringen er skeptiske. Språk er personleg og viktig for integriteten til dei fleste journalistar. På same måte som eg ikkje føler for å skrive a-endingar, er nok mange journalistar lite lystne på å skulle byte målform etter Biskop Kari Veiteberg heidra statlege behov. Vi har derfor eit betre forslag til NRK: Tilset fleire nynorskjournalistar! Desse er fullt i stand til å levere nynorsk i medvind og motvind, i global krise og i agurksesongen. med Målprisen på 60-årsdagen VED Å FØRST og fremst tilsette journalistar som har nynorsk som sin primæridentitet, vil NRK lett kunne nå 25-prosentkravet utan vidare gledd seg over sunnhordlandsdialekten hennar, meir levande for dei som ikkje trur, meiner mikkmakk. NRK-leiinga kan då heller konsen- meiner Mållaget. juryen. trere seg om å finpusse språkkompetansen til – Med den som klangbotn brukar ho røysta journalistane generelt – uavhengig av målform. og språket godt, sa Sæterbakk under utdelinga. Glad og audmjuk I 2021 skal Kringkastingsringen følgje tilset- Sjølv er Kari Veiteberg glad og takksam for prisen. tingspolitikken til NRK med argusauge. Set ord på livet – Det er ei ære. Eg er svært glad for at det Sæterbrakk trekte særleg fram evna Veiteberg blir verdsett at ein leiar brukar nynorsk i det har, til å finna ord og språk som når inn til offentlege rommet. Det er viktig for meg. Eg er menneske i mange ulike livssituasjonar. ei målkvinne, og som kyrkjeleiar er eg oppte- – Som prest og seinare biskop har Kari ken av å bruka hjartespråket. Veiteberg sett ord på dei viktigaste kjenslene At ho som biskop i Oslo brukar dialekt og hendingane i livet. Om fødsel og død, om og skriv nynorsk, tek ho likevel ikkje som ei kjærleik og sorg, og om tru og håp. Ja, om livet sjølvfølgje. Då ho på 1990-talet skreiv andak- Tilset fleire ny- sjølv. tar i Aftenposten, blei ho rådd til å skriva på

På vegner av juryen sa Sæterbakk at ho i bokmål for å få fleire lesarar. Etter å ha råd- norskjournalistar! 2021 • dette arbeidet har vist kor mykje språket og ført seg med Berge Furre, valde ho å halda nynorsken rommar og ber med seg. på nynorsken. Det har ho halde fram med Desse er fullt i – Ho syner oss kor nært det blir, desse også etter at ho blei biskop. møta mellom menneska og trua. At ein kan Målprisen blir delt ut av Noregs Mållag stand til å levere finna trøyst og få kvile i orda, og til andre kvart år. Blant tidlegare vinnarar er Yngvar tider bli løfta av bodskapen og orda. Andersen, Jon Fosse og Magni Øvrebotten. nynorsk i medvind Gjennom måten Veiteberg brukar språket Juryen for Målprisen er styret i Noregs Mållag.

på, gjer ho trua nærmare for dei som trur og NPK OG ASTRID MARIE GROV og motvind. Tidend 1 Norsk 15 ҡ MÅLNYTT

VIL SKJERPE SEG: Thor Gjermund Eriksen lovar å gjere ein innsats for å greie kravet om 25 % nynorsk i NRK. Foto: Vidar Ruud / NTB NRK tilbake til gamle språksynder NRK klarte i fjor ikkje å surfe på bølgja nynorsk. Berre 17 prosent av det skriftlege innhaldet til NRK var på nynorsk. med 25 prosent nynorsk etter endeleg – Vi har gått ned frå i fjor, og det er ekstra ille. Det å ha nådd kravet i 2019. No er både dei handlar jo om at nynorskbrukarane skal få sjå språket sitt og ikkje berre høyre det på TV eller radio, seier sjølve og andre skuffa. språksjef i NRK, Karoline Riise Kristiansen, til NRK.no. Språksjefen er klar på at dei både må bruke meir I 2019 VART det skrive språkleg historie i NRK. For nynorsk og vekkje dei med nynorskkompetanse som første gong på 50 år nådde NRK kravet om 25 pro- ikkje er flinke nok til å bruke han, og vere skodde også sent nynorsk. I 2020 er det tilbake til gamle synder. når ei krise oppstår. Totalt var 24,2 prosent av innhaldet til NRK på Leiar ved Nynorsk mediesenter Magni Øvrebotten nynorsk. er skuffa over tilbakegangen. Sidan 2004 har ho sendt Kringkastingssjef Thor Gjermund Eriksen fortel frå seg 165 nynorskbrukande journalistar frå medie- til eigen kanal at satsinga på direktesendingar med senteret i Førde. nyheiter då landet stengde ned i mars, har vore med – Vi sola oss kanskje for lenge i glansen av å ha 108 ordførarar med på å dra ned nynorskprosenten. klart 25 prosent etter 50 år, seier Øvrebotten. – Vi hadde ikkje mange nok nynorsktalande pro- Også i Noregs Mållag synest dei det er leitt og skuf- gramleiarar på nyheiter på dei nasjonale flatene, for- fande at NRK ikkje klarte nynorskkravet. klarer Eriksen. Samstundes gjorde pandemien at mykje – Vi hadde jo ei forventning om at det var eit lov- planlagd innhald ikkje vart noko av. Men han meiner krav som vi skulle sett blei innfridd i alle år framover, dei bør skjerpe seg framover. seier leiar Peder Lofnes Hauge til kanalen. No forven- Det er NRK.no som i 2020 hadde lågast prosentdel tar han at kravet blir nådd i 2021. NPK nynorskkrav til Google 108 ordførarar i fylke Framleis nynorsk i Møre og kommunar med nynorskelevar har og Romsdal fylkeskommune skrive brev til Google Nynorsk skal framleis vera administrasjons- Han peikar på at det denne gongen var fleire og krev nynorskversjo- språket i fylkeskommunen, har fylkestinget som var for nynorsk, enn nar av program som er bestemt. under voteringa i 2016. Også leiar i Noregs Mål- mykje i bruk i skulen. REPRESENTANTEN MONICA MOLVÆR (H) meinte det er lag, Peder Lofnes Hauge, viktig med språkleg valfridom i fylkeskommunen. Men gler seg over nynorskved- forslaget hennar om å gjera administrasjonsspråket i taket i Møre og Romsdal. KVART ÅR BYRJAR mellom 7.000 og fylkeskommunen språknøytralt blei nedstemt, fortel – Det blæs ein 8.000 førsteklassingar med nynorsk NRK. Resultatet vart 30 mot 17 stemmer i fylkestinget. nynorskvind over Møre som opplæringsspråk i norsk skule

2021 Blant dei som tok til orde for å halda på nynorsken, og Romsdal denne og det er over 90.000 nynorskelevar • blei det ifylgje kanalen peikt på at nynorsk er ein vik- adventstida, seier han i i grunnopplæringa. tig del av kulturarven som det er viktig å verna om. ei pressemelding og viser – Det er viktig for oss, som ord- Både Nynorsk kultursentrum og Noregs Mållag er IDENTITET: – Nynorsk til at Ålesund kommune førarar, at desse barna skal ha like glade for at nynorskforkjemparane vann fram i saka. er fylkesvåpenet vårt, sa nyleg vedtok ein mål- høve til å bli trygge på språket sitt – Nynorsk kultursentrum er svært glade for at fyl- Hans Olav Myklebust bruksplan som stadfestar og digitale ferdigheiter som andre keskommunen framleis skal ta eit særleg ansvar for å (Frp) under ordskiftet i kommunen som nynorskelevar i norsk skule, seier ordførar fylkestinget. gjera nynorsk synleg, seier direktør Per Magnus Fin- Arkivfoto: kommune. i Stad Alfred Bjørlo i ei pressemel-

Emilie G. Vatnøy / avisa Møre NPK Norsk Tidend 1 Norsk nanger Sandsmark i ei pressemelding. ding. 16 N

IKKJE FOR NYNORSKELEVAR: Elevane ved Ulsteinvik barneskule er mellom dei som merkar at Google sine produkt berre er tilpassa bokmålsopplæring. Foto: Solveig Nyhus Aksnes / NRK

Tor Jonsson-samling med tidlegare upubliserte dikt 70 år etter at Tor Jonsson gjekk bort, nyutgir Samlaget ei diktsamling – utvida med 50 dikt. Samlinga har tittelen «Nærast er du når du er borte», og her finn vi dikt i utval frå dei fire samlingane han gav ut: «Mogning i mørkret», «Berg ved blått vatn», «Jarnnetter» og «Ei dagbok for mitt hjarte». I tillegg er dikt han skreiv til avisene Dølenes Blad og Hallingdølen – og dessutan tidlegare upubliserte dikt frå privatarkivet – òg inkluderte. Tor Jonsson (1916–1951) blir rekna som ein av dei mest markante essayis- tane og diktarane våre, kjent mellom anna for å setje ord på sitt syn på makt og forskjellar i samfunnet. 108 ordførarar med «Sosial indignasjon går som ein raud tråd gjennom diktinga hans. Sinne og forakt overfor det tradisjons- bundne, ættedyrkande og klassedelte bygdesamfunnet er òg essensen i fleire av dei nye dikta som er tekne med her, til dømes «Skatteklage», skriv Rita Mundal i Tor Jonsson-laget, i forordet. nynorskkrav til Google Jonsson skreiv i alle sjangrar, og gjorde seg – ved sida av diktarvirket TALSPERSON: Ordførar i Stad Alfred BILETTEKST: – òg merkt med både skodespel og Bjørlo er talsperson for oppropet på artiklar. vegner av 108 ordførarar. NPK Foto: Ned Alley / NTB Pionertiltak for ◆ Google Chromebook ◆ Google Classroom nynorsk i Bergen ◆ Nynorsk rettskrivingsprogram I Bergen blir det fast tilbod om nynorsk parallellklasse. – Dessverre tilbyr ikkje Google Det blir sett av midlar til eit fast nynorskversjonar av program og tilbod om nynorsk parallellklasse i appar, eller tilfredsstillande nynor- Bergen sentrum – uavhengig av kra- ske rettskrivingsprogram. Vi vil vet om ti elevar. med dette brevet oppmode Google Det er klart etter ein budsjettavtale til å gjere det mogleg for skulane mellom byrådspartia og Senterpartiet å bruke tilboda som dei tilbyr, og SV i Bergen. og samstundes støtte opp om – Dette er ei historisk satsing på

nynorskelevane, seier Alfred Bjørlo. nynorskelevar i Bergen. No håper eg 2021 • Initiativet til brevet er teke av mål- alle foreldre som kan tenkje seg å ha laga i Ørsta, Volda, Stranda og Ulstein. ungane i ein nynorskklasse, melder Nynorsk kultursentrum, Noregs seg på, seier Peder Lofnes Hauge, leiar Mållag, Landssamanslutninga av i Noregs Mållag, i ei pressemelding. Saman med dei andre ordføra- ◆ G Suite for utdanning, inkludert nynorskkommunar og Nasjonalt sen- Byrådet gjer det no lettare for for- rane krev han at Google har eigne program for tekstbehandling, ter for nynorsk i opplæringa har sam- eldra ved å tilby nynorskklasse til dei språkversjonar for nynorsk av pro- rekneark, presentasjonar, kalen- arbeidd om å organisere oppropet. som ønskjer det for ungane sine, utan NPK gramvare og appar på: der, videomøte og e-post at foreldra sjølve må ta jobben. Tidend 1 Norsk 17 ҡ MÅLNYTT Etterlyser opnare Utdanningsdirektorat ‘Skole’ i nynorskland? Snart skal norske elevar få Somme stader er ny opplæringslov. Men det uklart om ny- kva Utdanningsdirektoratet norskskular heiter meiner dei skal ha rett på, risikerer omverda å få vite ‘skule’ eller ‘skole’. svært lite om. – Det er alvorleg når – Viktig for det offentlege ‘skole’ blir ei brekk- ordskiftet at direktoratet er opne, meiner leiar i Noregs stong inn i bokmålet, Mållag Peder Lofnes Hauge. meiner leiar i Noregs KNAPT HØYRINGSSVAR: Utdanningsdirektoratet har så langt meint lite om Mållag Peder Lofnes KUNNSKAPSDEPARTEMENTET ny opplæringslov som ålmenta får innsikt i. Foto: Kjetil Ree arbeider for tida med ei ny opplæ- Hauge. ringslov, som det er venta skal bli lagd fram for Stortinget i løpet av dømes i styringsgruppa til Kunn- Opplæringslovutvalet fekk mange dei næraste åra. Lova gjev kommu- skapsdepartementet. innspel om nynorsk frå ulike SIDAN 1938 HAR ein kunna nar og andre aktørar plikter overfor Børnes meiner det er naturleg organisasjonar, og dei er refererte i skrive både ‘skole’ og ‘skule’ på skuleelevane i Noreg, og for Noregs at mykje av kommunikasjonen utgreiinga. Utvalet hadde til dømes nynorsk, og i fleire kommunar har Mållag er den nye lova eit høve til å mellom eit departement og deira ikkje mandat til å føreslå tiltak som nynorskskular blitt merkte av sam- gjere vilkåra for nynorskelevane og underliggjande fagorgan skjer kostar pengar, slik som språkdelt norskperioden gjennom omdøyping for nynorsk i skulen betre. løpande og ikkje gjennom høy- ungdomsskule. til ‘skole’. Byta har skjedd i løpet av Men så langt i prosessen har ringsinnspel. siste halvdel av 1900-talet og er stort Noregs Mållag blitt skuffa. Fyrste – Utdanningsdirektoratet leve- Etterlyser meir openheit sett sette i verk av kommuneadmi- framlegg til ny lov, som vart lagd rer store og små innspel på opplæ- Leiar i Noregs Mållag, Peder Lofnes nistrasjonen utan politisk involve- fram av eit regjeringsoppnemnt ringsfeltet til Kunnskapsdeparte- Hauge, meiner Utdanningsdirek- ring – fleire stader av ein rektor eller utval i desember 2019, var utan mentet dagleg. Mange av desse er toratet bør vere meir opne om kva kommunalsjef. framlegg til betringar for nynorsk- offentlege. faglege innspel dei gjev i arbeidet elevane. Børnes seier Utdanningsdi- med ny opplæringslov. Har ikkje sjekka rektoratet vil vurdere om dei skal – Direktoratet er den sentrale offisielle register – Ei totalvurdering sende inn fleire høyringssvar til faginstansen for den norske opplæ- Norsk Tidend har undersøkt slike Det ansvarlege fagdirektoratet for seinare lovframlegg, men at det ringa, ikkje ein tilfeldig høyrings- namnebyte fleire stader i dei nynor- tilhøva i norske skular, Utdannings- ikkje er sikkert det kjem fleire instans. Difor er interessant for det ske randsonene. Somme stader er direktoratet, er ein sentral fagin- offentlege innspel før lova blir offentlege ordskiftet å vite kva dei bytet enkelt å tidfeste. Eit døme på stans i arbeidet med ny lov. Direk- levert til Stortinget. meiner, både om nynorskopplæ- det er Aure kommune på Nordmøre. toratet har bidrege med innspel til – Når lovframlegget frå Kunn- ringa spesielt og om opplæringssi- Kommunen fekk ny skulesjef i 1963, arbeidet i opplæringslovutvalet, og skapsdepartementet er klart sei- tuasjonen for norske elevar generelt. og frå då av har nynorskskulane i deltek no i arbeidet med ny lov hos nare i år, skal vi igjen vurdere det. Peder Lofnes Hauge meiner kommunane heitt ‘skole’ fordi han Kunnskapsdepartementet. – Sidan Mållaget deltek i ei Børnes si oppmoding om tillit til ville det slik og konsekvent skreiv Utdanningsdirektoratet har innspelsgruppe for nynorsk i opp- direktoratet ikkje held. ‘skole’ i offentlege dokument, får kunnskapsinnhenting som ei av læringa i regi av Utdanningsdirek- – For det fyrste handlar openheit Norsk Tidend opplyst av kommu- sine oppgåver. Gjennom fleire år har toratet, er det av interesse for orga- om ein god offentleg debatt, som er nen. direktoratet mellom anna bede om nisasjonen å vite kva desse innspela viktig i eit demokrati. For det andre Andre stader igjen er det van- innspel til nynorskopplæringa gjen- blir brukte til, og om dei blir tekne har ikkje Utdanningsdirektoratet skeleg å finne eit konkret tidspunkt nom ei eiga innspelsgruppe forum vidare. Ville det ikkje for slike føre- historia med seg. Direktoratet ber – eller i det heile informasjon om for nynorsk i opplæringa, der Noregs mål vore ein fordel om direktoratet Noregs Mållag om innspel gjennom kva skulane i eigentleg heiter. I Mållag er blant deltakarane. Blant gjorde innspela sine offentlege? jamlege møte i forum for nynorsk i Strand kommune i Rogaland opp- andre deltakarar er både Språkrådet – Her må ein ha tillit til at opplæringa, noko vi har bruka ein lyser kommunalsjef Guro Harboe og Nynorsk kultursentrum. Utdanningsdirektoratet som fag- god del tid på oppigjennom. Vi har Ur at ho ikkje har sjekka offisielle Men korleis Utdanningsdi- organ, og også departementet, likevel sett lite til konkrete resultat register om namnet på skulane i rektoratet meiner læringstilhøva får med alle relevante innspel. for nynorskelevane og situasjonen kommunen, og at skulenamna meir for barn og unge skal vere i ei ny for nynorsk i skulen av det vi har handlar om tradisjon enn offisiell opplæringslov, risikerer ålmenta å meldt inn. namngjeving. få vite lite om. Så langt har direk- Lofnes Hauge presiserer at han Kommunalsjefen opplyser at toratet berre levert eit overordna skjønar at ein del av kommuni- ho likevel har ei oppfatning av kva høyringssvar på fem sider. Av 57 kasjonen i eit lovarbeid ikkje blir skulenamna er. Ein av dei største kapittel i utgreiinga frå utvalet, har offentleggjort. Han meiner likevel skulane i kommunen heiter ‘Tau Utdanningsdirektoratet valt å gje at Utdanningsdirektoratet i kraft av skule’, opplyser kommunalsjefen innspel til 8 av dei. si rolle bør ønskje å vere meir opne oss. Likevel vart skulen heitande Cathrine Børnes er avdelings- Openheit handlar om kva dei meiner. ‘Tau skole’ då nye skilt skulle setjast direktør i avdeling for opplærings- – Akkurat som det er interessant opp i fjor. lova i Utdanningsdirektoratet. om ein god for ålmenta å vite kva Vegdirekto- Ur vil ikkje svare på spørsmål frå 2021 Børnes vil ikkje gå inn på kva vur- ratet meiner er best når det gjeld Norsk Tidend om det ikkje er mer- • deringar som ligg til grunn for kva offentleg debatt, veg, er det interessant å vite kva keleg at kommunalsjefen ikkje er innspel frå Utdanningsdirektoratet Utdanningsdirektoratet meiner er sikker på kva skulane har til namn, som skal vere offentlege. som er viktig i eit best når det gjeld skule. Men arbei- og at det har blitt sett opp skilt med – Etter ei totalvurdering har vi i det med opplæringslova er ikkje ‘skole’ på ein skule som ho sjølv trur høyringssvaret valt å gå inn på dei over, og eg vonar Utdanningsdirek- heiter ‘skule’. overordna problemstillingane som demokrati. toratet vil dele meir frå no av. Dokument frå arkivet i Strand utvalet tok opp. Innspel til andre Peder Lofnes Hauge, ASTRID MARIE GROV kommune viser at ‘skole’ har blitt leiar i Noregs Mållag [email protected] Norsk Tidend 1 Norsk delar av lova vart gjevne i møte, til mykje brukt i offentlege papir, men 18 N ‘Skole’ i nynorskland?

NYNORSK ‘SKOLE’: I Strand kommune i Rogaland er både ‘skole’ og ‘skule’ i bruk. Kommunalsjefen for opplæring seier til Norsk Tidend at det etter hennar opplys- ningar heiter ‘Tau skule’, slik det også står på skiltet på det gamle skulebygget. Like fullt har dette skulebygget sett opp i 2019 fått skilt med ‘Tau skole’. Foto: Gaute Henriksen / Strandbuen, innfelt foto: ukjent

arkivet har ikkje lykkast med å finne frå bokmål, også lokalt. Ved somme det aller viktigaste symbolet vi har. den vi ser i Strand, der kommu- noko vedtak på namneskifte frå av skulane som heiter ‘skole’, er det ‘Skole’ blir fort oppfatta som eit steg neadministrasjonen ser ut til å ha ‘skule’ til ‘skole’ i kommunen. no mange bokmålselevar. Sjølv om inn i bokmålet, både av elevar, forel- eit tilfeldig forhold til om skulane det sjølvsagt finst bokmålselevar ved dre, tilsette – og ålmenta generelt. heiter det eine eller andre. Det – Eit randsonefenomen mange andre skular òg, er det ikkje Lofnes Hauge seier det er kom- inneber fort at både ålmenta, Peder Lofnes Hauge er klar på at tvil om at ‘skole’ som namn bidreg munane som skuleeigarar som avgjer elevar og foreldre får eit slumsete han føretrekkjer at nynorskskular til ein vaklande språkleg identitet for skulenamna. Han meiner likevel at forhold til bokmål eller nynorsk. heiter ‘skule’. nynorskskular. Vi kan ikkje under- bruken av ‘skole’ kan vere kritikkver- Det går hardt utover nynorsken og – ‘Skole’-namna er eit randsone- vurdere den viktige rolla lokale sty- dig. nynorskelevane. fenomen, noko vi ser der nynorsk- resmakter spelar i å påverke språk- – Eg skal ikkje leggje skjul på ASTRID MARIE GROV tradisjonen lever med eit sterkt press haldningar, og eit namn er kanskje at eg er kritisk til ein praksis som [email protected] Nynorskskular med bokmålspraksis I Strand kommune er det dande i meldingar frå skulen (10. kommune som berre har nynorsksku- berre nynorskskular, men januar). lar, knapt ser ut til å bruke nynorsk i Alle skulane i Strand har nynorsk kommunikasjonen ut mot foreldre? bokmål er langt på veg det som opplæringsmål, men dei fleste – Om det stemmer at majorite- primære bruksspråket når skulane har mange bokmålselevar. ten av foreldra på skulane i Strand Kommunalsjef for opplæring i Strand ønskjer bokmål for sine ungar, må vel skulane profilerer seg på nett. Guro Harboe Ur skriv dette i ein-post dette kunne seiast å vere haldningar Kommunen ønskjer ikkje å til Norsk Tidend: «Eg trur at dersom som blir godt hjelpte av kommunead- me hadde hatt ei ny folkerøysting i ministrasjonen? Det er vel også grunn kommentere praksisen. kommunen vår i dag, ville bokmål til å stille spørsmål ved lojaliteten til

bli valt til hovudmål i skulane. Dette administrasjonen overfor dei politiske 2021 • NORSK TIDEND HAR gått gjennom fordi me har hatt stor innflytting til vedtaka dei er plikta til å følgje, om at Strand kommune si facebookside kommunen, og svært mange av dei skulane i Strand er nynorskskular? «Strandaskolen» og Tau skule si føresette skriv sjølv bokmål.» Guro Harboe Ur vil ikkje svare på heimeside på nett, der skulane legg Norsk Tidend har stilt kommu- spørsmåla frå Norsk Tidend. Kom- ut meldingar, i stor grad retta mot nalsjef Ur desse spørsmåla om den munedirektør Ketil Reed Aasgaard KOMMUNALSJEF: Guro Harboe Ur er foreldre. På den fyrstnemnde er administrative språkpraksisen til viser til Ur. kommunalsjef for opplæring i Strand. nynorsk heilt minimalt brukt, og skulane i Strand: ASTRID MARIE GROV Foto: Stine Serigstad / Strandbuen [email protected] på den andre er bokmål einerå- – Er det ikkje litt merkeleg at ein Tidend 1 Norsk 19 ҡ MÅLGÅVA Mellom 17. november og 19. januar fekk Noregs Mållag 370 565 kroner i gåve. Det er me umåteleg takksame for. Gåvene er veldig viktige bidrag til arbeidet vårt for å sikre nynorsken betre vilkår. Vil du gje oss ei gåve, set me stor pris på det. Bruk gjerne giroen som føl- gjer med avisa, eller vips eit valfritt beløp til 90540. Du kan også sende IVAR50, IVAR100, IVAR300 eller IVAR500 i ei tekstmelding til tlf. 2490. Tusen takk!

AUST-AGDER MÅL- Jakup Skjedsvoll Marit Holmquist Sverre Tusvik Lars Gjøstein Marie Morken Valland LAG Arne Skuterud Fenne Stein Tveite Hallbjørg Gjøstein Marit Nedreli Anna K. Valle Sverre Aalvik Bjørn Otter Skåret Brit Ragnhild Øydna Steinar Tveitnes Endre Grutle Gunnvor Ness Heine Hillesvik Sverre Aalvik Nils Steinar Slapgård Fisknes Johan Kristian Solveig Grønlien Ingvar Nistad Valvatna Lars Aasbø Inger Kirsten Stagrim Ingvar Fleten Tønder Jakob Gullberg Øyvind Per Norang Rigmor Nesheim Anne Margrethe Bjåen Tor Stallvik Haldor Fykse Alvhild Venås Kirsti Handeland Jorunn Odland Vaular Torfinn Brokke Arne Sund Tor Gabrielsen Jan Vevatne Sigmund Haug Odd Jøran Oldervik Aslaug Veland Rolf Fredriksen Kåre Sveinhaug Arvid Garsjømoen Jan Magne Vigdal Stanley Hauge Agnar Omvik Jon O. Vevle Angerd Gjerden Mogunn Synstnes Otto Gjerpe Lars S. Vikør Kåre Johan Hauge Åse Opheim Aud Liv Hole Vike Jon Olav Gryting Sverre Sørbø Jostein Grønset Kjetil Vistad Torbjørn Haukås Anfinn Otterå Inger B. Vikøren Johannes Havstad Reidun Ramse Erik Hardeng Per Ivar Vaagland Svein Heggheim Olai Otterå David Woodland Olav Hoftuft Sørensen Anna Sigridsdatter Olav Morten Wang Kristian Helle Kjell Paulsen Paula Ingelin Knut K. Homme Gudmund Teigen Heen Gunn Bjørg Wisløff Kristin Helle-Valle Johnny Ottar Hermichen Øen Gerd Fosse Hovden Olav Teppen Sveinung Helgheim Johannes Georg Østbø Aslak T. Helleve Pedersen Gerda Øen John Gustav Johansen Ola Tronsmoen Mildrid Helland Herlov Øverland Aslak L. Helleve Harald Prestegard Liv Astrid Økland Gunhilde Langerud Lars Ullgren Botolv Helleland Knut Johannes Helvik Sondof Rabbe Nils Ivar Østerbø Jon Kolbjørn Lindset Olav Veka Sigrun Heskestad HORDALAND Kjell Henriksbø Gunnbjørg Raudstein Nils Markset Frode Vestrheim Audun Heskestad MÅLLAG Kåre Herfindal Rannveig Reigstad KARMSUND Rune Nylund Rune Øygard Marie Thallaug Heuch Hildegunn Aadland Robert Hermansen Sjur Reinsnos MÅLLAG Signe Alise Olstad Bjørg Øyøygard Jarle O. Hjetland Olav Aas Kjartan Hernes Berit Reinsaas Einride Aakra Sigrid Bjørg Ramse Edvard Hoem Livar Aksnes Norvald Hestetræet Borgny Reisæter Steinar Aalvik Olav Riisland BUSKERUD MÅL- Kjell Peder Hoff Audhild Aldal Eli Hillersøy Kjetil Revheim Randi Alvseike Kari Gerd Riisland LAG Valborg Holten Arne Alsaker Olrun Hild Hillestad Lars Riise Reidun Dyrseth Tone Å. Rysstad Niri Baklid Kjetil Torgrim Homme Torgeir Alvsåker Marit Hjartåker Grete Riise Elise Dørheim Astrid Stuestøl Tom Ragnar Berg Joar T. Hovda Arne Andersen Eivind Hjelle Odd Stuve Rommetveit Siri Eikemo Sandkjær Tor O. Bergum Marit Hovdenak Arnfinn Jørgen Ansok Sissel-Anny Gudrun Rosseland Asbjørn Eik-Nes Tone Stålesen Hans Borge Olav Høgetveit Margit Liljan Apelthun Hjelmtveit Magnhild Rørtveit Dorthea Sofie Erøy Johannes G. Torstveit Herbjørn Brennhovd Tormod Hallstein Erik Arneson Grete Oline Hole Knut Røyrvik Grete Fedøy Helge Ove Tveiten Magnus Bakke Høgåsen Karin Ask Karl Johan Holmås Håkon Sagen Lars Kjetil Flesland Bjørg Valborgland Deinboll Kolbjørn Høgåsen Øystein Ask Karl Hope Marit Sakstad Aud Grimstveit Olav Vehus Per Drabløs Inger Marie Jordell Håkon M. Berge Arnfinn Hopland Lars K. Sandven Trygve Handeland Jens Vellene Ingerid Elverum Lena Nakken Kallevik Oddbjørn Berge Signe Hoprekstad Solbjørg Åmdal Anbjørn Haugland Rine Flatland Jens Kihl Veslemøy Bergo Ingvild Hovland Sandvik Torill Borge AUSTMANNA- Irene T. Hansen Turid Louise Eli Bergsvik Bjørn Husefest Helge Sandøy Horneland Quamme Kittilsen Geir Håland Jennifer Marie Dos LAGET Syver Hjelmen Leif Olaf Birkeland Olav Torfinn Jondahl Knut Kjelstadli Geir Instanes Santos Olaug Aaberge Olav Hovda Aage Bjordal Arne Langåker Harald Sverdrup Koht Johanne Telnes Heidi Seilfaldet Brynjulv Aartun Linda Høyvarde Gunnar E. Bjotveit Signe Lønning Bård Kolltveit Instanes Torbjørn Seim Syver Berge Lars Erik Jacobsen Bjørn Bjørlykke Asbjørn Miljeteig Dagrun Kvammen Line Berggreen Ingebjørg Sekse Ole Bjerke Oddbjørn Jorde Audun Bjørnberg Liv Tesdal Mjelde Tor Einar Ljønes Jacobsen Mons Ole Dyvik Anders Bjørge Sylfest Laingen Dag Bjørnevoll Lars Mo Peggy Jenset Lous Else Jerdal Sellevold Arne Bjørnstad Kristin Lindberg Lars Johan Bleie Paul Mølstre Mette Ulland Lund Sniolvur Joanesarson Bjarne Skarestad Oddbjørg Blakar Osvald Medhus Lars O. Bleie Agnar Ståle Naustdal Jon Låte Ole-Jørgen Olav Johannes Skeie Else Petra Borkhus Kari Maastad Gunvald Magne Blom Lars Gunnar Oma Lars Meling Johannessen Gunvald Skeiseid Per T. Borkhus Odd Oleivsgard Gerd Blomhoff Harald Orvedal Norvald Mo Ingvild Jøsendal Arne Skjerven Jon Steinar Unn Perstølen Olaug Boge Gunlaug Pedersen Arnold Mundal Egil Jøsendal Arnlaug Skjæveland Bredeveien Halle Perstølen Oddbjørn Borge Borghild Sævereide Lars Helge Myklebust Jan Jøssang Harald Skorpen Ivar Bungum Tordis Perstølen Arne Brattabø Prestegård Finn Måge Randi Jåstad Oddvar Skre Bjørn Dalen Gro Randen Tor Brattebø Knut Selsaas Solveig Nerol Sjur K. Jaastad Marie Skålnes Ingvild Marie Eknes Kari Roe Nils Georg Brekke Olav Magne Øystein Njål Nordang Åse Marit Kalhovd Hermund Slaattelid Frode Erstad Kirsten Skarlund Reidar Bremerthun Skigelstrand Kjellaug Norli Folke Kjelleberg Jostein Småbrekke Mathias Finsveen Grethe Sollien Gunvor Sigrun Njål Steinsland Torgeir Ose Vigdis Marie Erling Småland Inger Lise Fiskvik Einride Tinjar Bringeland Ernst Arne Sælevik Svein Johann Ose Knudsen Asbjørn Solberg Bjørn Ola Foss Sigrun Torsteinsrud Endre Otto Brunstad Jon Olav Tesdal Hanne Havåg Ståle Kolbeinson Halldis Spilde Tordis Irene Fosse Øystein Velure Helge Buer Maria Thorsen Ranestad Olaug Kråkevik Eirik Strømme Spjeld Randi Therese Garmo Velaug Byrkjeland Knut Tungesvik Benjamin Edillon Ingebjørg Kråkevik Idar Stegane Kjell Gulbrandsen FYLKESMÅLLAGET Vigdis Digernes Dahl Ingolv Vevatne Reichle Olav A. Kvitastein Arjen L H Stolk Odin Hagen VIKVÆRINGEN Knut O. Dale Åsmund Vinje Yngve Rekdal Magnhild Titlestad Gerhard Inge Storebø Olav Haraldseid Ingrid Aabø Olav Digernes Yngve Øvstedal Asbjørn Roaldset Kyvik Nelly Storebø Gaute Elvesæter Bergfinn Aabø Julie Drevdal Frøydis Marie Ruud Ane Landøy Aasmund Storebø Helland Reidar Aasgaard Torbjørn Dyrvik NORDLAND Asbjørg Engebø Torfinn Langelid Rolf Sigmund Sunde Bjarte Hole Ruth Amdahl Jan-Egil Dyvik MÅLLAG Rystad Haldor K. Lid Thea Sunde Odd Reidar Hole Gurid Aga Askeland Frøydis Eide Kåre Belsheim Astrid Driva Rødsand Marit Schmidt Lie Christer Syltøy Ola Holen Børre Austmann Gunn-Vivian Eide Jakob Eitrheim Turid Rønning Åsmund Lien Ingebjørg Dønhaug Gunn Strømsøyen Leidulv K. Bergwitz Eli Roseth Eik Kåre Fuglseth Åsbjørg Vågslid Råen Eli Lillebø Sæbø Hvamstad Reidar Bjørnerheim Liv Cecilie Sæbø Eik Jan Hana Aasta Siri Schawlann Torgrim Ljones Anne Sæland Helen Johannessen Erlend Bleie Jarle Eikemo Tore Moen Kari Rysst Seemann Alvhild Lofthus Leif Helge Særsten Dag Johansen Reidar Borgstrøm Gudrun Eimstad Ståle Paulsen Olav R. Skage Anstein Lohndal Olav Søfteland Per Rolf Johnsen Henrik Brochmann Ingunn Eitrheim Arne Harald Tøsse Åsmund Skard Kari Bolette K. Lundal Olav Sønnesyn Ola Jonsmoen Hæge Marie Roholdt Aud Grete Ekestad Gunnvor Fykse Marit Merete Lunde Anders Søvik Kristin Kirkestuen Brunvatne Yngve Endal Skirbekk Kjellbjørg Lunde Britt Jorunn Tjore NORDMØRE Håvard Kleiven Paul Dagfinn Bråten Magne Engevik Synnøve Skjong Harald Lundestad Knut J. Tokheim MÅLLAG Harald Kleppe Ola E. Bø Øystein Erstad Arve Skutlaberg Kjellaug Lundestad Svanhild Toppe Magnar Almberg Gunnar Lien Karen Bø Gard Espeland Ane Solberg Eldbjørg Tøsdal Johan Torekoven Jon Kristian Aune Asgeir Lilleås Alv Reidar Dale Arnold Farstad Sigrid Solheim Lyssand Torgeir Torvik Ola Bræin 2021 Astrid Anne Fjeldstad

• Torgunn Holm Jenny Margrethe Nils Standal Torun Lyssand Sissel Tveita Styrkår Brørs Maurset Dugstad Sverre Fjell Idun Stokka Torstein Løning Tora Tønder Arild Drøivoldsmo Sigurd Nestande Hans Olav Eggestad Eirik Flesland Sissel L Sæbø Jan Egil Mandelid Bjørg Tøsdal John O. Dønheim Øyvind Nordli Tove Karina Berit Ruland Fosse Anne Joronn Sætre Frode Mannsåker Anne-Lise Ullebø Lars Opdøl Flatvad Jogrim Nordsletten Eidhammer Ragnhild Fossmark Tordis Thorsen Arild Mellesdal Oddbjørg Ulveseth Ruth Fluge Olaf Nøkleby Helge Enger Olav Freim Jostein Tjore Agnete Marie Helga T. Utne Jon Bojer Godal Jørgen Nørstegard Martin Enstad Harald Frønsdal Halvor Tjønn Michelsen Terje Gerhard Valen Eivind Hasle Oddvar Romundset Kirsten Osmo Eriksen Mathias Furevik Asbjørn Tolsrød Hallgeir Mjåtveit Brit Valland Sverre Hatle Tone Rui Turid Farbregd Berly Mjøs Giljarhus Øystein Tormodsgard Leif Bjørn Monsen Guro Borchgrevink Sigrunn Helset Ivar Schjølberg Paul Kåre Gjuvsland

Norsk Tidend 1 Norsk Jon Samuel Håbrekke 20 N

Tora Kjelleberg Halldis Sjo Dagfrid Grepstad Harald Systad Per Svein Tandstad TRØNDERLAGET Per Gunnar Veltun Olav K. Lien Ingeborg N Skjærpe Olav Grov Jorunn Systad Asbjørn Tryggestad Svein Aarnes Ingrid Wangensteen Jorunn Magerøy Kåre Skår Jon Gåsemyr Gunnhild Systad Randi Flem Ulvestad Kjell Bardal Ambjørg Westerheim Oddvar Moen Wenche I. Sola Marit Henjum Leiv Sølvberg Torbjørn Urke Ivar Berg Ingebjørg Årseth Finn Gunnar Oldervik Tom Soma Halsnes Bodil Bjørlo Takle Arthur Vestnes Tore Bisgaard Endre Opdøl Hans Spilde Oddlaug Hammer Jakob Thingnes Åse Irene Vestre Arne Bjørdalsbakke VEST-AGDER Henry Opland Ivar Stangeland Andre Hamn Ivar Jostein Tjugum Eldrid Vik Karl Ove Bjørnstad MÅLLAG Dordi R. Ormset Jon Stangeland Margit Hovland Paul Arnfinn Lars Martin Vik Ola Johan Blokkum Leiv Hartly Andreassen Rolv Sæter Marit Rommetveit Hamre Tomasgard Jan Håkon Vikane Lars Daling Frank Roar Bakken Astrid Ingunn Sæther Staveland Peder Lofnes Hauge Asgeir Tveit Endre Vorren Astrid Dalslåen Helga Dåsvatn Eirik S. Todal Audun Steinnes Stig Bjarte Heggheim Solrun Ullaland Sveinung Walseth Olaug Denstadli Anne-Berit Erfjord Per Utne Gaute Steinnes Gerd Hillestad Marit Breilid Velle Marie Lovise Widnes Anne Eldevik Svein Harald Follerås Aksel Aarflot Odd Sigmund Helga Hjetland John Elling Vereide Knut Ytterdal Olav Engan Randi Lohndal Frestad Jorid Aarvåg Sunnanå Sølvi Anne Espeland Oddfrid Vereide Liv Åm Ola Stuggu Fagerhaug Vigleik Frigstad Knut Ås Brit Harstad Sværen Hope Jorunn Veseth Oddmund Farbregd Anne Bjørg Vigeland Svein Kjetilson Ragnar Hove Øystein Vikesland TELEMARK Jon Arne Finnes Gilbertson ROGALAND Søyland Bjørg G. Hovland Lars Øyvind MÅLLAG Helge Fiskaa Øyvind Grov MÅLLAG Svein Kåreson Søyland Kjellaug Hovlandsvåg Vikesland Sveinung Astad Svein Arild Fjeldvær Magne Heie Kjell Aardal Ove Thu Liv Husabø Oddhild A. Voll Lars Bjaadal Magne Grendal Kjell Erling Håland Gunnleiv Aareskjold Oddrun Tjeltveit Nils Husabø Ottar Wiik Halgeir Brekke Gunhild Grue Ola Reidar Haaland Sigmund Andersen Kåre Torvanger Målfrid Husnes Jarl Yndestad Tjøstov Gunne Djuve Kristoffer Haugum Olav Torgny Hårtveit Asbjørn Ask Helge Torvund Marta Systad Iden Njål Ølmheim Olav Felland Kjellrun Hersund Oddvar Jakobsen Ingegerd Austbø Gunnar Totland Sverre Indrehus Kåre Øvregard Gunlaug Fjellstad Andrea Hjelde Svein Kjørvik Johannes Bakka Kurt Tunheim Anna Skadal Jonstad Anne Marie Aagård Jon Funner Herlaug Hjelmbrekke Nils Hallvard Korsvoll Ola Birkeland Aslaug Marie Ingunn Kandal Vidar Åm Hans Magne Hallgjerd Hjelmbrekke Lars Kristian Larsen Ingebrigt Botnen Undheim Lars Kjøde Gautefall Astrid Hoem John Lauvdal Trygve Brandal Ottar Vandvik Ola Kjørstad SUNNMØRE Torgeir Grimstveit Ola Huke Solveig Stallemo Lima Geir Sverre Braut Torbjørn Hinna Marit Kleiven MÅLLAG Asbjørn Nes Hansen Målfrid Hyrve Målfrid Lindeland Marit Kyllingstad Vangsnes Torhild Solheim Ingrid Aamdal Kristian Ihle Hanto Kjell Håve Tom Arnt Lindeland Bråten Astrid Apalset Vassbø Klævold Kristian Almås Knut T. Haugen Inger Sandvik Jarstein Gudlaug Nedrelid Jan Inge Buene Reidar Vik Olina Kolbotn Jan-Erik Andreassen Neri Hestetun Åke Junge Nils Salvigsen Jan Egil Byberg Ketil Volden Hildegunn Kvistad Liv Bersås Johnny Hofsten Marie Skogset Jørstad Margit Seland Alf Jan Bysheim Kjellaug Kvåle Elisabeth Birkeland Ragnhild Hovda Olav Kuvås Bjørg Helene Slapgard Ellen Einervoll ROMSDAL MÅLLAG Liv Janne Kvåle Solgunn Tilseth Heidi Hylland Guri Kvaløy Eli Smedsland Kjell Steinar Ervik Roger Aakernes Bjarne Kaarstad Breivik Hallgrim Høydal Jens Loddgard Asbjørn Stallemo Åse-Berit Fidjeland Ingar Aas Sonja Jordanger Loen Torvald Bringsvor Margit Ims Bjørg Lund Leiv G. Storesletten Ingrid Fiskaa Dagrun Gjelsvik Bjørg Dombestein Hilde Petra Brungot Josef Kili Lars Kolbjørn Moa Bjørg Vestrheim Oddvar Flatabø Austigard Lofnes Kari Elisabet Løvoll Olav E. Kaasa Håvard Moe Gunnar Vollen Ove Harald Fossen Henning Austigard Jorunn Loftesnes Dalhus Kjetil Langåsdalen Hermann Moshagen Ingrid Gjesdal Asbjørg Baldersheim Rune Lotsberg Norunn Margrethe Tove Løyland Magne Måge ØSTFOLD MÅLLAG Endre Gjil Annlaug Berge Olav Luggenes Dimmen Sigrun Garvik Moen Einar Nordbø Kjetil Aasen Sølvi Ona Gjul Berit Drejer Håkon Lundestad Jarle Dyb Ellen Bojer Lars Nygård Asgeir Bjørkedal Rune Gramstad Torgeir Døssland Marie Løland Atle Døssland Nordstoga Idar Næss Trine Lise Heilmann Sigve Gramstad Oddny Eikebø Terje Erik Moe Liv Eikrem Jakob Olimstad Aud Okkenhaug Eiliv Herikstad Inge Haugland Gunnar Ervik Knut Moen Heidi Fagna Annbjørg Romtveit Gerd Opedal Arnstein Hjelde Arne Haugvaldstad Kåre Magne Ragnhild Skogen Knut Falk Sigmund Romtveit Solveig Otlo Kari Ruud Johannesen Sverre Haver Holsbøvåg Molde Jostein G Farstad Anne Ingebjørg Ruth Mimi Bruskeland Oust Arne Kvernhusvik Johan Sigmunn Arnhild Digernes Johan Moldestad Aud Farstad Børre Rønningen Herman Ranes Eirik Saltnes Hebnes Krøvel Maryan Georgsdotter Jostein Fet Margreta Raaen Olaug Reitås Einar O. Standal Halvard Helseth Einar M Langset Mundal Kari Fjørtoft Per Skaugset Narve Rognebakke Randi Bjørg Myklebust Tom Hetland Martinus Løvik Andre Gjerde Gunvor Solberg Helge Rypdal BEINVEGES Jofrid Alvhild Moen Helge Rasmus Ragnhild Saur Rasmus Hidle Gunn Berit Gjerde Margit Ryen Steen INNMELDE Karen Os Myklebust Anne Kristine Bolme Arna Høyland Øystein Grønmyr Alv Halvor Håvard Avelsgaard Asbjørn Oterhals Kjell Magnar Selnes Terje Håland Svanhild Vestre Straumstøyl Jan Gaute Buvik Knut Reidar Sande Myklebust Oddny Pauline Skeide Dag Ingebrigtsen Hauge Pernille Margrete Randi Einrem Britt Elise Skram Knut Ole Myren Alv Helge Skeie Magne Jakobsen Jorunn H. Henriksen Sørdal Leif Elsvatn Oddmund Svarteberg Oddvar Natvik Ole Øiene Smedegård Kari Anne Johansen Turid Teigene Holstad Birgit Signe Røysland Asbjørn Leonhard Ingar Sveen Olav Nedrebø Ingebjørg Sogge Anne Martha Reidun Hunnes Sørlie Hansen Bjørn Sæbø Julie Kristine Ness Erna Svarte Kalhovde Ingrid Runde Huus Olav Tho Johannes Hjønnevåg Jorunn Valde Kirsten Neverdal Erling Syrstad Magnar Kartveit Bernt Kalvatn Alf Torbjørn Tveit Herborg Lillebø Ivar Vereide Astrid Marie Nistad Svein Bertil Sæther Inge Kjøde Jørund Kile Margit Verpe Finn Myrvang Ann Tove Visnes Odd Njøs Sverre Sævareid Jens Kleppa Jakob O. Kjersem Einar Versto Erling Nordheim Kåre Vold Kolbjørn Nord Jan Sørås Anne Margrethe Terje Kjøde Geir Vestheim Per Smørvik Kolnes Roald Øygard Bjarte Nordeide Synnøve Knotten Kjell Vistad Torbjørn Tranmæl Brynhild Kåra Lund Aud Mikkelsen Tretvik Erling Stangnes Tore O. Koppang Gunvor Krogsæter Hans Ødegård Asbjørg Kristin Svare Herborg Kverneland SOGN OG Notøy Margrete Kvalsvik Halvor Øygarden John Kristian Reidar Kydland FJORDANE Per Scott Olsen Marit Kvammen Vatterholm Oddbjørn Ramstad YRKESMÅLLAG Hallgeir Langeland MÅLLAG Einar Landmark TROMS OG FINN- Ann-Merethe Tordis Randmo Voldsund Ingvild Bryn Mikkel Lid Lise Aasen Odd Larsen MARK MÅLLAG Sæmund Kjetil Rindal Selma Bunæs Torbjørn Madland Anne-Britt Andersen Arne Lerheim Nils Aarsæther Henning Leiv Rivedal Bjørgulf Claussen Eli Marvik Asbjørg Apalset Svein Linge Per K. Bjørklund VALDRES MÅLLAG Erna Romøren Anne-Marie Botnen Ståle Moe Georg Arnestad Olav Lynge Terje B. Dahl Toralf Baldersheim Anne Rudsengen Eggerud Signe Muladal Eiliv Berdal Else Løndal Sveinung Eikeland Gunnar Belsheim Bente Rydlandsholm Elise Sundfør Erdal Reidar Nesheim Saxe Bjørkedal Helge H. Moe Bjarne Eilertsen Bjørg Berge Bergljot Konglevoll Kristian Hagestad Marit Ness Ole Georg Blikås Josten Nedrelid Torgeir Engstad Olav Gullik Bø Rysjedal Sissel Hole Knut Georg Nilsen Atle Bondevik Dorthe Mari Nordahl Harald Arne Reidun Espeseth Einar Ryssdalsnes Rønnaug Kattem Lise Lunde Nilsen Eivind Brekke Arne Nydal Johannes Evanger Anders Johnsson Bjørn Rørtveit Per Helge Kvistad Knut Norddal Oddbjørn Bukve Trine Naadland Erlend Fjose Espeseth Arve Sandal Anne Lognvik Kjellaug Sølvberg Nils Distad Lars Omenås Eldbjørg Gjelsvik Ola Fosheim Margot Sande Borge Otterlei Oftedal Bjørn Eide Britt Oterholm Kjell Heggelund Ove Haugen Laila Hov Sandnes Finn Gunnar Ottesen Ingvar Olimstad Tor W. Eikemo Vidar Parr Magne Heide Egil Heggen Marta Kari Linda Plahte Leiv Olsen Annbjørg Eikenes Einar Pettersen Olaug Husabø Ingunn Hommedal Schawlann Frode Ringheim Berit Irene Oltesvik Gjertrud Eikevik Morten Tvergrov Bjørg Berge Bjørn Vegard Johnsen Håkon Sjåstad Ingerid Skarstein Inger Skretting Hans Engesæt Remøy Kristiansen Inger Torun Klosbøle Jon Skjeldestad Haldor Slettebø Opstad Dag-Erik Eriksmoen Greg Rotevatn Erik Lemika Bjørg Lerhol Knut Atle Skjær Halldis Stokke Gina Osaland Siri Margrete Finne Olga Støylen Runde Reidun Mellem Jonas Lunde Erik Skogli Rebecca F. Strandheim Marit Osland Ståle Fitje Gunder Runde Magnar Mikkelsen Anders Lunde Gerd Smaadal Lars Helge Sørheim Kirsten Rafoss Johan Sandvik Torodd Lybeck 2021

Inger Eikeland Flåten May Johanne • Synneva Kolle Odd Einar Sørås Siri Ramsnes Sverre N. Folkestad Jan Magnar Sandvik Molund Per Lykkja Solheim Harald Thune Dag Raustein Jan Martin Frislid Mariann Schjeide Valborg Myklebust Liv Aslaug Myhre Odd Standal Turid J. Thune Gunvor Risa Ellen Frøyen Else Synnøve Skarbø Atle Måseide Brita Siri Nesja Henrik Stokkenes Sigrid Tyssen Torleiv Robberstad Ottar Færøyvik Olav Slettebak Ingrid Russøy Nils Rogn Irene Stokker Åshild Ulstrup Audun Rosland Asbjørn Geithus Jarle Solheim Rønnaug Ryssdal Gullik Skattebo Ingunn Stokstad Torgeir Urdahl Magne A. Roth Oddvar Gjelsvik Jan Ove Stene Sunniva Skålnes Ragnhild Solberg Geir Liavåg Strand Birger Valen Atle Røe Arne Gjeraker Harald Sunde Anne Marta Steinnes Marit Eltun Svendsen Magn Jarl Stubhaug Bodvar Vandvik Torhild L. Rørheim Marie Godø Ingrun Sørås Gunn Utkvitne Aud Søyland Sigrid Svartefoss Olav Vesaas Rolf Salte Magnhild Gravdal Bjørn Inge Taklo Helfrid Fugglien Tvenge

Vidar Ystad Tidend 1 Norsk 21 ҡ BAK MÅL

ҡ KVISS • Svein Soldal Eggerud

1 Kva var namnet på den iranske gene- ralen som vart skoten og drepen av det amerikanske militæret i starten av fjoråret? 2 Kva brann først av California og Austra- lia i 2020? 3 Kva land skipar til handball-VM i år? 4 Den 9. november 1953 vart Kambodsja eit sjølvstendig land. Kva kolonistat låg landet under tidlegare? 5 Rødøy er blant dei minste kommunane i Noreg, med om lag 1200 innbyggja- rar. Kor mange bygder kan kommunen skilta med? 6 Bolivia, Chile, Colombia og Ecuador har alle andeskondoren som sin nasjonalfugl. Det er éin annan fugl som også vert delt av fire ulike land, nemleg kongeørna. Kva land snakkar me om? 7 Kva storkommune vart kåra til «Årets nynorskkommune» i 2020? 8 Kva er namna på dei skandinaviske nominasjonane til ‘Beste internasjo- nale film’ for Oscar-utdelinga 2021? 9 Madeleine Albright vart USAs første kvinnelege utanriksminister. For kva president? 10 Kor gamalt er universet vårt? (sling- ringsmonn på 1 milliard år) POPULÆR PROGRAMLEIAR: Arve Uglum tok over som programleiar for «Der ingen skulle tru at nokon kunne bu» i 2014, og hadde jobben fram til 2020. Her frå prisutdelinga med dagleg leiar i Kringkastingsringen, Kjartan Helleve, i 11 I kva årstal føregår handlinga til det nye, lokala til Sogn Avis, der Uglum no er redaktør. Foto: Anders Huke / Sogn Avis populære dataspelet «Cyberpunk [...]» (årstalet står også bakarst i tittelen) 12 I kva Vesaas-roman møter me søsken- paret Mattis og Hege? Kringkastingsprisen til Arve Uglum 13 Det tyske slagskipet Tirpitz vart senka Journalist og redaktør verda gå upåakta hen», heiter det berre min metode, eg trur det er ein 12. november 1944. Utanfor kva by? i grunngivinga frå Kringkastings- sognamåte. Tusen takk for prisen, sa 14 Kva for eit av Baltikumlanda har den Arve Uglum har fått ringen. Arve Uglum i takketalen. høgaste, naturlege toppen? Kringkastingsprisen 2020 Prisen vart delt ut i desember, i «Dette korthogde språket som 15 Kor mange månar har Jupiter? redaksjonen til Sogn Avis, der Uglum årets prisvinnar nyttar, gjev ei anna for arbeidet med tv-serien no er redaktør. Dagleg leiar i Kring- samtale. Intervjuobjekta får nytta sitt 16 Kven spelte Valborg i Olsenbanden- Der ingen skulle tru at kastingsringen, Kjartan Helleve, over- eige språk, og dei står tydlegare fram. filmane? nokon kunne bu. rekte blomar og eit trykk av Hanne Skilnadane blir større. Kvardagen kan 17 Nemn eit årstal der Ivar Aasen var ute Borchgrevink. likna, men motiva og draumane er på reise i Noreg. «INGENTING ER MEIR innlysande – Om du har ei god forteljing, så ulike. Dette er ei bragd å få til», skriv 18 I 1863 vart undergrunnssystemet i Lon- enn å gje Kringkastingsprisen treng du ikkje å dra på. Det held å juryen mellom anna i grunngivinga. don opna, som verdas første. Kva by vart til programleiaren for Der ingen bruka forteljinga sine eigne premiss. Det er Kringkastingsringen som den andre i verda til å gjera det same? skulle tru. Det er så sjølvsagt at ein Du kan vera nedpå og du treng ikkje deler ut prisen, som går til nokon eigentleg burde unngå det. Men bruka eit veldig blomstrande språk. som nyttar nynorsk eller dialekt i 19 Finst det meir enn 800 ulike språk i Papua Ny-Guinea? det er ikkje mogleg. Det ikkje råd å Det lærte eg i Firda, tok det med meg radio og fjernsyn. Prisen har blitt delt lata innsatsen for å gjera nynorsk i åra i NRK og prøver å leva etter det ut sidan 1978. 20 Kva heiter Bob Dylans låt «Make You Feel og dialekt til det mest naturlege i her i Sogn Avis. Men dette er ikkje NPK My Love» i Bjarte Hjelmelands omset-

jing, framført av Ingebjørg Bratland?

«Fordi eg elskar deg» elskar eg «Fordi 20

det er 839 levande språk. levande 839 er det Rekord på Framtida.no

Ja. Eit anslag frå Ethnologue seier at at seier Ethnologue frå anslag Eit Ja. 19

Budapest (1896) Budapest

18 og Framtidajunior.no i fjor

og 1883 og

1842–1847, 1851–1858, 1860–1868, 1860–1868, 1851–1858, 1842–1847,

17 Dei nynorske nettstadene Svein Olav B. Langåker i ei

Aud Schønemann Aud

16 for barn og unge, Fram- pressemelding.

79 månar 79 15 Gjennom 2020 var 877.000

Estland (Suur Munamägi, 318 m.o.h.) 318 Munamägi, (Suur Estland 14 tida.no og Framtidajunior. brukarar innom nyheits- og

Tromsø

13 no, har hatt rekordtrafikk debattavisa for unge Framtida.

«Fuglane» 12 no. Det er nest høgast nokon

2077 11 i 2020. gong. I snitt var over 20.400

13,77 milliardar år gamalt år milliardar 13,77 10 brukarar innom Framtida.no

Bill Clinton Bill 9 SAMLA VAR OVER 120.000 bru- kvar veke i 2020. Kvar månad mark), «Charter» (Sverige) «Charter» mark), karar innom Framtidajunior.no i har 65–115.000 brukarar vore

2021

- (Dan til» glas «Eitt (Noreg), «Håp» 8 2020. Det er ny rekord og auke på innom nettstaden. •

NPK Ålesund 7 34 prosent frå 2019 for den nynor-

Albania, Mexico, Skottland og Serbia og Skottland Mexico, Albania, 6 ske nettstaden for barn.

10 bygder 10 5 – Vi opplevde ein stor vekst

Frankrike 4 i vår då skulen blei digital, og

NYNORSK NETTAVIS: Fram- Egypt 3 talet på lesarar har halde seg

tida.no vart lansert i 2010 og Australia 2 høgt resten av året. Det er vel-

har blitt ei populær nettavis Qasem Soleimani Qasem 1 dig kjekt å sjå at me når ut til for barn og unge.

Norsk Tidend 1 Norsk så mange barn, fortel redaktør 22 N

ҡKryss KRYSSORD NT nr. 1-2021 NR 1 • •2021 Laurits Killingbergtrø

VEGEN HJELPE- REGNAR PÅ MOTEN EIGE KOMISK VEST FOR DRENGEN BRENNE VARME- REIMAR ERTE GRUPPA MUSIKAL INNSLAG MJØSA EIGEDOMS- LURTE KJELDE VERTSHUS PRON.

RIER FLIRE DÅNA OLDER GRÅDIG NONNE- OVER- SKRYTER RØRE- BUSTAD TYDING REISKAP

TILFANG Å EIN I SLAGPLASS OMDØMME VASSÅRE BYGGJE OLSEN- TROLLE NORSK MOTVILJE VINDLYD SAME- LAND- MILDVÊR PÅ BANDEN TEIKNAR LEIAR STRIPE

IKKJE SITJE SKJERM- SVARORD YNKA PREP. I HUS HØGT SAMD INGA JORDART NY- SÅR- MERKET UTBLÅSING

VARME 3. TONEN VEKT OG SINNE- FERSK TAL SIFFERET TONE OG UTROP HYGGJE DEN DYRKA FARTS- VANARTA VER STILL! VIGELAND UTROP KARAKTER FUGL

OGSÅ GRESK FORLENGD BINDE- TERGA SOM GUDINNE SLEIKJE- MEDISINSK 80 KM FRIST MIDDEL SUKKANDE PLOMMA ORGANET VÆSKE LANG ELV UTROP OTTE

LITA VOGN- UNION EIN RUUD RENNE KRØTER- GRUPPE RETNING ELLER SELJAR DRIFT GALEN INSEKT SKINN MOORE

DESSERT DET GJER ØKON. LITT TIDSPUNKT TV-SERIE FYRSTE- VONDT! OPP- MÅNE- DRØFTING SJUK MANNS- TITTEL STUSS STYRKE FASE NAMN STIGING

DIA LIKE SPRETT VESLEHUS SIVBÅT KRØTER JORDE

GASS BRUKANDE PRYD- ROVFUGL TIL ÅKER SKAPAR OG ENG NT NR. 1 2021

ҡ LØYSING• Nr. 5– 2020

Kryss NT nr. 5-2020

LESEBOK ATTPÅ IFRÅ PASNING SLÅTT PÅLITE- BYGGJE FORHENG LANG TID SPOTT Vinnarar av kryssord nr. 5, 2020: Frist: 10. april GL. STORT LEG SLETT OPP ATT SØKKE BOGEGANG R LAND A IKKJE! E I LANGS HUS U Å STREKKJE F LYKTER M Ø R B A N K A FLY L A N T E R N E R Gunnar Eide, Lonevåg

VAR ELVIS Merk sendinga «Kryssord». SKREIV FUGL R O C K E S T J E R N E R I T A Rett løysing kjem i neste utgåve. "TV- Lars Magnus Hannisdal, Egersund APPARAT" OSTEBY RØYNE L O M RAPTUS T I T T E S K A P E D A M Tre vinnarar vert trekte ut og får ELDRE MOR KORRI- PRETTE GERT ETTER- Solveig Telnes Skåren, Etnedal KJAPP FART OG SKRIFT ein fin premie. TYPE S A R A TAGALE R E T T A FRES P E K P S KONGRO I GRUN- Send løysinga til: S P R I N T A R NEN E D D E R K O P P UT AV SUMP KLARGJER KRØTER LIKE Noregs Mållag LJÅ- HAUST- FAG- SPEEDO- INSTRU- KVESSAR O R ARBEID D Y UTTRYKK R E I E R METER F E MENT E E PASTILLAR Lilletorget 1 LIKEVEL MISTAK S L I P E S T E I N TIL GODE I F A F L FOTBUNAD JORD- 0184 Oslo STYKKE VØRDLAUS POPU- RENNER LÆRT S K O SKRAP T E I G HAUG U V A R L E G SJEKKA VERKELEGE eller e-post: UHØVELEG KVINNE- I SVAR E T T E R S E T T NAMN R E E L L E PARDANS TIDTRØYTE [email protected] KLIPPE- N Ø T E R OBJEKT M E N U E T T KRAFTIG L E I K 2021 GARN 36 MIL STILLE LANG ELV ROM GREIDDE POLITIET • "GRØNE" K BUER T A N A KAPPA L E S E S A L P KEISAMT I VÊRET KJØT- HELD TIL U S K O L E R T E MATEN T A M T O P P AU LÅGT TAL SLEIP KRYP TIDLEGARE E I N G STÅK O G S Å Å L E R FN-LEIAR U KOR DEKKE- VED- TØY KLØYVAR S O N G L A G T A L L E R K A R Namn : ABON- OTTE NENTEN KONJ. PORSJON TENK! Ø K S SKAPNING L E S A R E N A T I GRYTA A N K KREATIV MÅNEFASE BLEKK- FORTALDE SPRUT A K K A R E FOSTRA I D E R I K FLIRE N E Adresse: TEMPO SNUS- LUDVIGS FEKK HANEN MAKKER GJORT F A R T S N O K E N S O L A N NT GJE LOV VASS- VETTET NR. 5 Postnummer/-stad: U T R E T T A L A N Ø K K E N 2020 Norsk Tidend 1 Norsk 23 moderne tradisjonsgastronomi og kvile

brimibuehotel.no | [email protected] | lom NORSK MÅLUNGDOM NT

NT LEIARSPALTA

GUNNHILD SKJOLD leiar i Norsk Målungdom

Hurra for Norsk Målungdom 60 år!

I TIDA FRAM mot nyttår var det tydeleg at mange gledde seg litt ekstra til det nye året. For dei fleste var dette kanskje fordi dei drøymde om å legge koronaåret 2020 bak seg, men for oss var det nok mest fordi 2021 er året der Norsk Målungdom blir 60 år!

ORGANISASJONEN VÅR BLEI skipa 3. august 1961, under namnet Noregs Student- og Elevmållag. På desse 60-åra har vi gjort og oppnådd mykje. Vi har til dømes endra namn til det litt meir velklingande «Norsk Målung- dom», vi har streika og demonstrert for retten til læremiddel på nynorsk, vi har bidratt til å få nynorsken inn på nye domene og mykje, mykje meir. Viktigast av alt: Vi har bidratt til at det har blitt litt lettare å vere ein ungdom som skriv nynorsk.

VIL HA KLAGER: Norsk Målungdom oppmodar studentar DET HAR EG sjølv fått oppleve. Eg ved offentlege lærestader om å klage dersom om dei ikkje byrja å skrive nynorsk som hovudmål får eksamensoppgåva på nynorsk. mens eg gjekk på vidaregåande, og var (iallfall så vidt eg veit) så godt som den einaste eleven i Troms fylke som hadde nynorsk som hovudmål. På uni- versitetet møtte eg heldigvis ein super gjeng som blei med på å oppattskipe Studentmållaget i Tromsø. Norsk Mål- Eit år som alle andre ungdom sentralt var ikkje vanskelege å be, og stilte med ein gong opp for KVART ÅR SENDER Norsk Mål- dentar melde om eksamenspor- Heldigvis ser ein at klagene å hjelpe oss med å få lokallaget på ungdom fleire titals klager til talar som legg opp til leiting etter frå haustsemesteret viser mindre beina. universitet og høgskular på veg- eksamensoppgåver på nynorsk til desse utfordringane, og igjen ner av studentar som ikkje har og vedlegg som manglar. gjekk hovudvekta av klagene på MED EIT LOKALLAG og ein heil orga- fått eksamen på nynorsk. 2020 I ein e-post til ein student manglande nynorskversjon. nisasjon i ryggen blei det brått mykje har vore eit unntaksår på mange brukte NTNU i vår orsakinga at lettare å vere nynorskbrukar, og det måtar, men i Norsk Målungdom «Inspera har vist seg å ha ein Ny språklov utan klagerett gjeld uansett om du bur i det tjukkaste sin klageportal har fjoråret vore ustabil funksjonalitet ved oppret- I fleire år har Norsk Målungdom kjerneområdet, i ei av randsonene som alle andre år. ting av nynorsk versjon og blir tatt i mot klager frå studentar, mellom bokmål og nynorsk eller om Studentane har etter lova vurdert som uforsvarleg å bruke». og sendt dei vidare til studie- du er omkrinsa av bokmål. rett på eksamen på eige språk, UiO på si side valde i vår å gå ut stadar, med vår underskrift. Det og lærestadane har etter univer- med korona som grunnlag til som er slåande, er at klagetalet NÅR EIN FINN ein fellesskap i nynor- sitets- og høgskulelova ansvar å sjå bort frå lovteksten om at ikkje er på veg nedover. Om sken, er det tryggare og kjekkare å vere for å vedlikehalde og utvikle studentar har rett på eksamen på noko, går talet opp etter kvart nynorskbrukar. Den fellesskapen skal dei norske fagspråka. Likevel er sitt eige språk. som portalen blir meir og meir Norsk Målungdom vere med og skape i det mange lærestadar som ikkje kjend. dei neste 60 åra og mykje lenger. Sam- tek rettane til studentane og det Det er mållova som slår fast at stundes skal vi sjølvsagt også halde språklege ansvaret sitt på alvor. språkorganisasjonar har rett til å fram kampen med å sikre rettane til I 2020 har Norsk Målungdom klage til overordna organ dersom nynorskbrukarane, hjelpe elevar og til saman sendt inn 49 klager på dei meiner at statsorgan bryt lov studentar å klage og å gjere opplæ- manglande nynorskversjon, eller eller føresegner om målbruk. I ringa i nynorsk betre. dårleg språk i eksamensoppgå- framlegget til ny språklov som ver. Storuniversiteta NTNU og kom i mai, er denne retten kutta I ÅR SKAL vi feire historia vår. Har du UiO går av med den bitre sigeren I Norsk Mål- ned til at vi som språkorganisa- nokre gode historier frå tidlegare tider i flest tal klager, høvesvis 18 og sjon kan peike på feil. Å få stu- i Norsk Målungdom, eller ei spesiell 13 klager. ungdom sin klage- diestadane til å endre praksis kan sak du vil løfte fram? Ta kontakt med

ikkje vere eit ansvar som berre oss! No ryddar vi nemleg i arkiva våre, 2021 • Digitalt eksamenskaos portal har fjoråret ligg på enkeltstudenten. Univer- og det skal bli både ei digital utstilling Studentar over heile landet har i siteta og høgskulane må få betre og eit hefte, i tillegg til ei storslegen 2020 hatt eksamenar frå hyblar vore som alle rutinar, og språkorganisasjonane feiring. Vi håpar alle vil bli med på fei- og soverom. For mange har det må ha høve til å sende inn dei ringa og rope høgt hurra for 60 år med også betydd at eksamensopp- klagene og vere den kraftfulle målarbeid! gåvene ikkje vart delte ut på andre år. påminninga om at denne lova nynorsk. Spesielt såg ein det i skal dei følgje!

klagegrunnlaget i vår. Fleire stu- FRIDA PERNILLE MIKKELSEN Tidend 1 Norsk 25 KRAMBUA Paraply. Samanleggbar liten paraply med oransje logo. Kr 390,–

Cirkle K-krus inkludert kaffiavtale. Termokrus som gjev deg gratis kaffi på alle Cirkle K- stasjonar ut 2021. Kr 349,–

Berenett. I bomull. Bli synleg i trafikken!Kr 45,–

Fat. Stilsikker logo på stilsikkert fat frå Verde-serien til Figgjo. Høveleg til både grill- og jolemat. Diameter 20 cm. Kr 200,–

Notatbok. «Gjennom ord blir verda stor». Kr 180,–

Pennal. Med teksten: «Skriv nynorsk». Kr 75,–

Krus. «Nynorsk til meg, takk!» på Verde-koppen frå Figgjo og formgjevar Johan Verde. Ein klassikar med klassisk slagord! Kr 200,–

TILBOD! Fat + krus. Kr 330,–

Krus med trykket: Det går mangt eit menneske og ser seg fritt ikring for Ivar Aasens skuld. Tarjei Vesaas, 1950. Kr 180,–

Krus med trykket: Skogen stend, men han skifter sine tre. Olav H. Hauge, 1965. Kr 180,–

Bagasjelapp med logo og fotografi. Kr 60,–

Ostehøvel i stål, oransje, frå Bjørklund. Kr 200,–

Ostehøvel i stål, matt svart, frå Bjørklund. Kr 200,–

Jakkemerke «NyNorsk» «Slepp nynorsken til» Send e-post med tinging til [email protected], ring til 23 00 29 30, «Gjennom ord blir verda stor» «Takk, Ivar Aasen!» eller gå inn på www.nm.no. Sjå innom heimesida for andre tilbod. Kr 10,– per stk., kr 50,– for 20 stk. 2021 • Aasen-panneband i ull. Kr 200,– Hugs at vi kan gå tom for somme artiklar. Det er såleis ikkje sikkert at du får alt du tingar.

Porto kjem i tillegg til prisane vi har gjeve opp her. Norsk Tidend 1 Norsk 26 KRAMBUA 12. mars Stoffrist nr. 2–2021: nummer kanvidiskutere særskilde avtalar. Alle prisarereks.mva. Ved lysingifleire Ilegg tilavisa: Heilside: Halvside: Kvartside: Spaltebreidd: Tillegg fortekstside: Annonseprisar: Annonsar: Abonnement: kr. 250,–perår 14600 Opplag: Prent: Nr1Trykk as Norsk Tidend Framhald avFedraheimen ogDen17deMai kr 1,00pr. stk. kr 9000,– kr 5000,– kr 3000,– 45 mm kr 0,50,–/mm kr 9,00,–/mm 1

•

2021 MÅLLAGET INFORMERER Mobil: E-post: [email protected] Leiar: Kontonr.: Kontoradresse: E-post: [email protected] Telefon: 23002930 0184 OSLO Lilletorget 1, Tilskrift: nm.no NOREGS MÅLLAG Lilletorget 1,0184OSLO Peder Lofnes Hauge 95 122689 På nettsidenefinn demeirinformasjon. søkjegjennomheileåret.dene, oglagakan beid. Deterstyret somhandsamarsøkna- søkjeomåfåbruke målar- kan isittlokale ganisasjonsmidlar, ogfylkeslaga somlokal- harsettav300000kroner ior- Landsmøtet SØK OM ORGANISASJONSMIDLAR! gistera. organisasjonsnummer iBrønnøysundre- ikkje detsamesomåvere registrert med ligregisteret, fårsøknadenavslått.Detteer søknad. Fristener1.august2021. vi alttreng forvårsamlamomsrefusjons- og signertrekneskapmedårsmeldinga,har senderinnskjemaet skjema. Omlokallaget sasjon. På nettsideneerdetlagtutsøknads- søkjeommomskompen mållagkan - Lokale MOMSKOMPENSASJON Mønsterlovene finndupånettsidenevåre. vereat detskal lettare åvedtaeignelover. ogeiforfylkeslagslik sterlov forlokallag eigne lover. Mållagetharutarbeiddeimøn- ogfylkeslagvedtek Årsmøtet ikvartlokallag MØNSTERLOVER deterklart. omdettestraks formasjon vilfåin- møte.Laga både digitaleogfysiske og faglegeføredrag,spelastavpå somkan [email protected]. Lothe påtelefon92648348eller kontakt medorganisasjonskonsulent Hege medlemer. Erdettenoko fordittlag?Ta medleiarellerandre styrestiller gjerne innleiarar fråsentralthald.Noregs Mållag teknisk hjelppåmøtet. også hjelpetilmedopplæringellervere reby. Kontakt oss foråtingemøtetid.Vikan for møterom opptil50personarhjåWhe sjølve,menNoregsløysing Mållagbetalar digitalt årsmøteiår. stårfritttilåvelje Laga Fleire ogfylkeslagmåinvitere lokallag til DIGITALT ELLER FYSISK ÅRSMØTE? 3450.19.80058 NB! Lag somikkjeerregistrerteNB! Lag ifrivil- Vi arbeidermedaktuellemålpolitiske Til digitaleårsmøteerdetlettåinvitere

tlf. 45471716,[email protected] Marit Aakre Tennø, politiskrådgjevar, [email protected] tlf. 23002932•90729615 Astrid MarieGrov, kommunikasjonsrådgjevar, tlf. 92648348,[email protected] og organisasjonskonsulent, Hege Lothe,informasjons- [email protected] tlf. 23002936•97 529700, Ingar Arnøy,skulemålsskrivar, tlf. 23002935,[email protected] Per HenningArntsen,økonomikonsulent, tlf. 23002930,[email protected] Erik Grov, organisasjonskonsulent, [email protected] tlf. 23002937•95 785560, dagleg leiar, Gro Morken Endresen, Tilsette: - - NOREGS MÅLLAG Whereby, medplasstilopptil50deltakarar.Whereby, medvidekonferanseverktøyet for digitaltårsmøte DIGITALT ÅRSMØTE?: anna inntektsarbeidilaga. innvandrararog knytt tilspråktiltakforvaksne svarleg ilaga.Omrekneskapsføring, studiearbeid 19–21.30. Retta inn motkasserar ogøkonomian- vere interessante formeirrøynde tillitsvalde. Samlingane høverforheiltferske målfolk,ogvil som eraktiveimållagetåtreffast påtversavlaga. økonomiarbeid ilaga.Deterogsåviktigfoross inspirasjon tilmålarbeid,organisasjonsarbeid og denne våren. Føremålet og erågjeinformasjon Noregs Mållagvilinvitere tildigitaleseminar FOR TILLITSVALDE DIGITALE SEMINAR leverer for2020. verte årsmeldingfor2019,betalarmeutnårlaget leverte årsmeldingfor2019.Omlagetikkjele tisk utbetalttilallelagmedlokallagssatssom Medlemspengerefusjonen for2020vertautoma- MEDLEMSPENGEREFUSJON UTBETALING AV ligg ògtilnedlastingpånettsideneMållaget. utsett til1.juni.Skjemaharleiarfåtttilsendt.Det Frist forinnsendingavårsmeldingsskjema eriår ÅRSMELDINGSSKJEMA Økonomiseminar onsdag10.marsklokka

E-post: [email protected] Telefon: 97417145•23002940, Dagleg leiar: Leiar: Tilskrift: malungdom.no NORSK MÅLUNGDOM Kontonr.: 3450.65.48707 E-post: [email protected] Telefon: 23002940 0184 Oslo E-post: [email protected] Telefon: 48248747•23002940, Noregs Mållag tilbyr ei løysing Noregs Mållagtilbyreiløysing GunnhildSkjold,

Lilletorget 1, FridaPernille Mikkelsen

- , NT 27 Norsk Tidend 1 • 2021 Returadresse: Noregs Mållag Lilletorget 1 0184 Oslo

Nr. 1 • februar 2021

– Tal dialekt, og skriv nynorsk. Norsk Tidend Melding frå Alfhild (88), som var den fyrste i Bergen Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai som fekk koronavaksinen, i Bergens Tidende

Greien kadde pus.

GODE LESAR! EG veit ikkje om du treng ikkje vere målgranskar for å til å beskrive det, men på eitt eller kjenner til noko substantiv med bøy- sjå likskapen mellom romani dur anna tidspunkt lånte språket norsk inga grei – greien – greiar – greiane, ‘lang’, putja ‘spørje’, ka ‘ete’ og hindi ordbøying. At bøyinga stemmer noko adjektiv med gradbøyinga dur dūr ‘lang’, putjh- ‘spørje’, khā- ‘ete’. heilt med nynorsk, er ikkje over- – durare – durast eller to verb med raskande – her finst ingen spor etter bøyinga putja – putjar – putja – putja EG HELD OFTE føredrag om romani bokmål. og ka – kar – kadde – kadd. Alle orda på møte og samankomstar for læt heimlege, men er ikkje norske. romanifolk, og då plar eg jamføre ROMANIFOLKET VAR EIT verdfullt Grei, dur, putja og ka er van- romani med ein blomsterbukett. innslag på landsbygda før avisene, lege ord i eitt av minoritetsspråka Inst i buketten står dei indiske orda, radioen og butikkane – og er det våre – nemleg romani, språket til og i lag på lag utover finn vi iran- mange stader den dag i dag. Mange romanifolket eller taterane. Dei fire ske, armenske, greske, slaviske og veit at tjei ‘jente’ er lånt frå romani, orda tyder høvesvis ‘hest’, ‘lang’, tyske ord, som talarane plukka med men færre kjenner vel til at visa P EN ‘spørje’ og ‘ete’. Overskrifta – greien seg langs vegen opp til Nordvest- Per Spelmann etter alt å døme skriv kadde pus – tyder ‘hesten åt halm’ Europa. Dei plukka mellom anna seg frå Petter Christian Rasmus- på romani. opp vårdi ‘vogn’ frå eit iransk språk, sen Strømsing (1759–1836), den grei ‘hest’ frå armensk, dromm ‘veg’ største spelemannen romanifolket ROMANIFOLKET KOM TIL Noreg frå gresk, hispa ‘hus’ frå eit slavisk har fostra (og min tipp-tipp-tipp- – eller skal vi seie Kalmarunionen språk og buro ‘bonde’ frå nedertysk. tipp-oldefar, forresten). Petter blei – rett etter år 1500, og språket deira kalla Strømsing av di han var fødd ber vitnesbyrd om indisk opphav. VI KJENNER IKKJE historia til i Skjoldastraumen i Tysvær, der det Dei som tala språket som romani romani her i landet mellom år 1500 blei sett opp ein statue av han på stammar frå, forlét India av ukjende og byrjinga på 1800-talet, då Gjest 250-årsdagen hans i 2009. grunnar kring 500 år tidlegare. Ein Baardsen (1791–1849) var den fyrste ROLF THEIL

Romanifolket kom til Noreg – eller skal vi seie Kalmarunionen – rett etter år 1500, og språket deira ber vitnesbyrd om indisk opphav. PÅ TAM