Diana Dors 3 | Sieg Des Glaubens 16 | Baby Face 22 | Pim 25 | Laurel-Chaplin 27

#49

Film FunVIJFDE JAARGANG

Tekst en foto’s: Thys Ockersen/Stillphoto

Film Fun Gastredacteuren: Peter Cuijpers, Ruud den Drijver, Michael Helmerhorst, Wim Jansen, Film Fun is een tijdschrift van Thomas Leeflang, Hans van Pelt, DIANA Thys Ockersen Bram Reijnhoudt. dat maandelijksverschijnt Vormgeving: Hille Tymstra en geleverd wordt aan een select gezelschap Thys Ockersen Films geïnteresseerden. Wilhelminaweg 54 DORS 2042NR ZANDVOORT Dit is nummer 49 thysockersenfilms.com 5e jaargang januari 2018 [email protected] ©2016: Thys Ockersen Films/Film Fun De Film Fun-uitgaven kunnen hier worden gedownload.

DE BRITSE BLONDE SEXBOM Toen de Tweede Wereld Oorlog door was afgelopen was er een grote behoefte aan amusement in Thys Ockersen theaters en bioscopen. Er was in de bezetting natuurlijk wel amusement geweest, maar dat was Duits vertier waar iedereen schoon genoeg van had. Hollywood en de Britse filmindustrie werden met open armen verwelkomd. Amerika leverde komieken als Danny Kaye, Abbott & Costello, Martin & Lewis. Engeland kwam met Norman Wisdom. En dan had je natuurlijk de meer sophisticated komedies met Cary Grant, Joel McCrea, Ralph Bellamy, Rudy Vallee, etc. Waar ook een grote behoefte aan was, waren films met appetijtelijke dames. In Italië: Gina Lollobrigida en Sophia Loren, in Frankrijk: Brigitte Bardot, in Amerika Marilyn Monroe, en als die niet wilde of beschikbaar was: Jayne Mansfield. De grootste filmproducer in Engeland was Joseph Arthur Rank die de Rank Organisatie had (herkenbaar aan de films met vooraf de man met de gong) die in navolging van Hollywood veel amusementsfilms maakte vanuit de Pinewood Studios. Aangezien mijnheer Rank een

Diana Dors tijdens een pauze in de opnamen van The Unholy Wife(19 57) met Rod Steiger en (links) regisseur John Farrow gelovig man was gingen zijn films nooit ver in het tonen van ontklede dames. Toen Sylvia

Syms, het netste meisje in de Britse film, inIce cold in Alex in de woestijn met bijna zong leuk. Diana kreeg al jong danslessen en Weston-super-Mare. Een tijdschrift voor ontblote boezem lag te rollebollen in het zand met John Mills, moest de scène opnieuw ook spraaklessen om te voorkomen dat ze zou militairen zocht een Moderne Venus pin- gemaakt worden met het bloesje dicht. gaan praten als de mensen in Swindon. Ze up-girl en Diana die nogal snel ontwikkeld De paar sexy sterren die opdoken kregen meer kansen in het buitenland. Anne Heywood ging bleek talent te hebben voor artistieke dingen. was tot aantrekkelijke jongedame schreef compleet naakt in de Italiaanse filmDe Non van Monza en Belinda Lee—ook in Italië— ‘Toen ik zes was won ik prijzen voor gedichtjes zich in, paradeerde langs een zwembad in werd populair met haar vertolking van Lucretia Borgia. Ze ging een mooie carrière tegemoet, die ik schreef en dan kwam ik in de lokale een badpak en probeerde op Betty Grable te maar stierf op haar vijfentwintigste in een auto-ongeluk in San Bernadino, Californië. krant met een kop als: ‘Swindon child does lijken. Ze werd derde en ze kreeg een foto in Een andere starlet die niet ver kwam, Barbara Steele, ging ook naar Italië en werd via de it again!’ Haar vader was echter teleurgesteld het tijdschrift. griezelfilms van Mario Bava de ‘Koningin van de Horrorfilms’. Hazel Court, die ook in de Rank dat ze niets presteerde met pianospelen. Haar vader vond het allemaal niets. Hij vond Charm School zat, kreeg kansen in de Roger Corman-filmsThe Masque of Red Death en Haar vader organiseerde in de oorlog showbusiness een smerige zaak en ze moest The Raven. Zij hield midden jaren zestig een pleidooi voor de Britse actrices in het filmblad concerten voor de troepen en ze ging met maar secretaresse worden bij de Spoorwegen. Photoplay die volgens haar konden concurreren met de Amerikaanse dames, maar het hem mee naar veraf gelegen smerige kampen. Diana en haar moeder dachten daar anders over. gebeurde niet. En bij haarzelf lukte het al helemaal niet. Met haar negen jaren zong ze uit volle borst Uiteindelijk lukte het haar toch naar Als er al een sexy dame gebruikt moest worden in een Britse film dan werd die uit een ander mee met liedjes als “The good ship lollypop” LAMDA (de London Academy of Dramatic land gehaald: Brigitte Bardot zat in Doctor at sea als tegenspeelster van idool Dirk Bogarde. en “We’re going to hang out the washing on Arts) te gaan. Het was nooit haar ambitie De Française Mylene Demongeot (een surrogaat BB) zat in Upstairs, downstairs (een the Siegfried Line”. Ze was ook een stand-in om een blonde seksbom van de Britse komedie, niet de tv-serie) en in The Singer not the song. De Italiaanse (dacht iedereen, voor entertainers die niet beschikbaar waren. filmindustrie te worden. Ze wilde gewoon maar ze was Marokkaanse) Claudia Cardinale zat ook in Upstairs, downstairs. De Zweedse, Toen ze dertien was—in 1944—was ze een goede actrice worden, maar wel beroemd. maar in Hollywood werkende Anita Ekberg deed The Man Inside (met Jack Palance) in met haar ouders op vakantie in de badplaats En daar zette zich uit alle macht voor in. Een Engeland. Jayne Mansfield kwam over voorThe Challenge en Too hot to handle. De Duitse legerfotograaf maakte foto’s van haar en gaf Elke Sommer deed Don’t bother to knock. De Française Simone Signoret zat in Room haar een introductiebrief voor een producer at the top en zelfs Marilyn Monroe kwam naar Engeland om in haar eigen productie The in Londen die haar een filmrol kon bezorgen. Prince and the Showgirl tegenover Laurence Olivier te spelen. Voor een aantal van deze Toen ze 16 was kreeg ze een kleine-niet actrices was er gewoon geen vervangster in het Britse Rijk, dus er werd niet geprotesteerd. gecrediteerde rol-in The shop at Sly Corner. Toch kwam er een jong meisje, Diana Mary Fluck, naar voren die een equivalent Diana wist dat haar naam slecht was voor werd van de Amerikaanse seksbommen Monroe en Mansfield onder de naam: haar carrière. Van Diana Carroll via Diana Diana Dors. Scarlett koos ze voor Diana Dors, de naam van haar grootmoeder. Een van de rolletjes die DE JEUGD VAN DIANA FLUCK volgden was in Dancing with crime met een heel jonge Richard Attenborough. Ze begon Diana werd op 23 oktober 1931 in Swindon drie jaar was zag ze Little Lord Fauntleroy met zich te realiseren dat filmen had werken was geboren. De geboorte verliep met veel Freddie Bartholomew. Ze wist het meteen, ze met lange uren en bepaald niet glamourous. problemen en bijna hadden moeder en wilde ook filmster worden. Ze zag met haar Maar het mooie was de verdiensten. Ze kwam dochter het niet gehaald. Dat schiep een moeder zo’n vier films per week, nogal veel— in het weekend thuis bij haar ouders en gooide sterke band en Diana kon alles krijgen van en haar moeder was zo dol op de bioscoop dat stapels bankbiljetten op tafel. Haar moeder haar moeder wat ze maar wilde: kleren, ze van alles zag. Niemand in haar familie had pakte het geld en ging verrukt op de grond speelgoed, danslessen. Al heel jong nam haar enige connecties met de filmindustrie, maar zitten tellen. moeder haar mee naar de bioscoop. Toen ze haar vader speelde aardig piano en moeder Diana ,13 jaar

actrice. Op die manier is Tony Curtis heel snel beroemd geworden omdat er veel fanmail naar Universal kwam om te vragen wie toch wel die leuke jongeman was die steeds in films opdook. Ook bij de Rank Organisatie was de opleiding belangrijk en als er tijd over was, werden de aspirant acteurs en actrices naar een fotostudio gestuurd om uitvoerig gefotografeerd te worden. want de bladen hadden veel foto’s nodig. In Nederland kon je dus die pin-up foto’s zien in De Lach, de Piccolo en Cheerio. Diana Dors kreeg een contract voor tien jaar en kwam in de klas bij Christopher Lee die bij Rank niet op zijn plaats was, want hij zag er “on-Brits” uit met zijn grote lengte. DE RANK CHARM SCHOOL Hij had meer succes bij de Hammer Films Diana Dors in Oliver Twist waar hij bekend werd door de griezelfilms Een aantal jaren geleden kreeg ik een tiental welgestelde producer van o.a. The Quiller en zijn rollen van Graaf Dracula en het als figurante. Maar ze veroverde de producent foto’s in handen van de Charm School Memorandum, Tiara Tahiti en The Colditz Monster van Frankenstein. Dana Wynter en die haar inruilde voor zijn vrouw. Ze kreeg in Pinewood in 1947. Ik herkende alleen Story. Ik neem aan dat ze voor een beter Patricia Owens zouden bekend worden in een kans op een filmrol, maar ze was zo slecht Christopher Lee en Zena Marshall (ze kreeg leven had gekozen na de kleine rollen die ze Hollywood; Anthony Steele werd de held in dat ze nooit meer voor een film werd gevraagd. enige bekendheid als de sexy dame die James toebedeeld kreeg. avonturenfilms, maar kreeg meer bekendheid Bond (Sean Connery) in Dr. No opwachtte; Diana Dors stond dus niet op die foto’s, als de echtgenoot van Anita Ekberg in een FILM- EN TONEELWERK slechts gekleed in ene handdoek, die snel maar ze was wel op dat moment ook stormachtig huwelijk dat vaak in het openbaar door Bond werd verwijderd). Het leek me het toegelaten tot de Charm School. Dat werd uitgevochten. Philip Saville werd een In 1948 kreeg Diana Dors rolletjes in Here beste de foto’s aan Christopher Lee te sturen betekende dat ze in de Britse filmindustrie filmregisseur, Bill Travers een charmante come the Huggets en Vote for the Huggets. die ze waarschijnlijk niet bezat. Een tijd later was doorgedrongen. Het concept van de hoofdrolspeler in komedies en later met Ze werd al gauw door de Britse pers de ging de telefoon en een sonore stem zei: ‘Hello Charm School had Rank overgenomen van echtgenote Virginia McKenna in natuurfilms. Engelse Betty Grable genoemd. In 1948 had Thys, this is Christopher Lee, thank you for Hollywood waar filmstudio’s als Universal En Conrad Philips was kort bekend als ze het geluk een rol in Oliver Twist te krijgen, the photos. I don’t have them and I have never en Paramount opleidingsinstituten hadden William Tell op televisie. van David Lean. Ze speelde Charlotte, het even seen them.’ Hij vertelde me verder dat hij gecreëerd voor jong talent dat binnen het Eigenlijk vond Diana Dors die hele Charm sletterige meisje dat in de werkplaats van de de enige was die nog acteerde van het stel. Ik studiocomplex opgeleid werd met niet alleen School niets. Los van de lessen werden de doodgraver werkt. Dit leidde in 1949 tot een vroeg naar Zena Marshall die ik nooit meer in lessen in acteren, maar ook in zwaardvechten, meisjes voornamelijk ingezet om op cocktail hoofdrol in een soort Britse western Diamond een film had gezien. Hij zei dat hij twee weken paardrijden, dansen, zingen, gewoon vechten parties gekoppeld te worden aan regisseurs en City met David Farrer. eerder met haar had gegeten en met haar of boksen, enzovoort. En ze werden snel in producenten. Een van die meisjes had achttien Het was toch moeilijk voor haar om in man, producent Ivan Foxwell. Dat verklaarde kleine rolletjes in films van de studio gezet veroveringen, wat haar drie walk-ons in goede films te komen. Een rol in de thriller dat ze nooit meer acteerde. Foxwell was een om te zien of er toekomst zat in de acteur of B-films opleverde en een paar verschijningen The Blue Lamp met Dirk Bogarde ging

haar neus voorbij, want Peggy Evans werd momenten in The girl can’t help it en Will belang om het acteren goed onder de knie te Het was een harde klap voor de jonge actrice, verkozen en bij The cure for love met Robert success spoil Rock Hunter? krijgen. maar in dat jaar 1951 had ze geen wekelijks Donat bleek Dora Bryan de favoriet. Omdat Diana had wel zo haar bedenkingen over Ze was nog maar vier jaar bij de Rank inkomen van de studio meer en moest ze er niet veel werk voor haar was, vond Rank haar sexy imago: ‘Mijn figuur was geweldig, Organisatie en had al een naam voor terugschakelen in haar uitgaven. Gelukkig dat ze maar eens wat toneel moest doen: goed maar mijn gezicht stelde niet veel voor. Kleine zichzelf gemaakt, maar ze werd ontboden en had ze nog wat toneelwerk en al gauw werd voor de acteerervaring. En zo zou ze filmwerk ogen en lippen als rubberbanden. Ik deed verteld dat ze het contract met haar wilden ze gevraagd voor een rol in de film Lady afwisselen met optredens in toneelstukken het goed omdat ik de eerste en enige Britse verbreken. Er was niet echt een toekomst Godiva rides again. Niet de hoofdrol van een die vaak succes hadden omdat het publiek blonde seksbom was.’ En ze zei: ‘Ik was de voor Diana Dors bij Rank (vermoedelijk schoonheidskoningin, maar van een vriendin. haar graag in het echt wilde zien. eerste lokale seksbom, zo’n beetje als de begon ze te sexy te worden). De dame die haar En ze kreeg de garantie dat ze top billing Een andere uitschieter was A kid for two ondeugende ansichtkaarten in de badplaatsen. dit kwam vertellen bracht het netjes: ‘We are kreeg en een salaris per week gedurende acht farthings van Carol Reed in 1955. Maar haar Toen Marilyn Monroe’s film Asphalt Jungle not unhappy with you abilities, my dear! But weken. image van blonde seksbom was duidelijk uitkwam in 1950 schreef een columnist: Wat you’re not everything that could be expected- Diana Dors hoefde zich nergens zorgen vastgelegd. Haar pech was dat ze in tegen lijkt ze toch op onze Diana Dors!” least of all box-office draw. You don’t bring in over te maken; er waren genoeg andere stelling tot Marilyn Monroe nooit de kans Ze wist altijd dat dat hele gedoe als seksbom the crowds and thereby bring a bit of money filmmaatschappijen die haar een filmrol kreeg om in kwaliteitsfilms een hoofdrol te een keer zou eindigen en dat ze verder als in to the Rank coffers. And we do need it at wilden geven. Er zaten in die film een aantal spelen. Zelfs Jayne Mansfield had even haar karakteractrice moest werken. Dus was het van the moment.’ jongedames die naam zouden gaan maken:

Dana Wynter, Dora Bryan, Kay Kendall, Anne HOOFDROLLEN Heywood en Joan Collins. Maar het meisje Misschien dat het een terugkeer was naar de uit die film dat een paar jaren later het meest blondine rollen, maar ze zou in ieder geval besproken zou worden was Ruth Ellis die in nu de leading lady zijn in films. En ze had 1955—als laatste vrouw in Engeland—zou interessante tegenspelers. Een uitstapje naar worden opgehangen voor de moord op haar Hollywood leverde The Unholy Wife (1957) partner. Dit was haar enige filmrol. Diana Dors op met Rod Steiger. In Engeland The long haul zou in 1956 de film Yield to the Night maken, (1957) met Victor Mature; weer in Amerika waarin ze een vrouw is die in de gevangenis in I married a woman ( 958) met George Gobel; afwachting is van haar executie. in Engeland Tread softly stranger (1958) met De vergelijking met het leven van Ellis was George Baker; in Italië La ragazza del Palio onmiskenbaar. met Vittorio Gassman; in Engeland Passport to Shame (1958) met Eddie Constantine; terug YIELD TO THE NIGHT in Amerika voor gastoptredens op tv in The Phil Silvers Show, The Red Skelton Show, The Diana Dors had nooit kunnen denken dat Jack Benny Program en in 1961 in de U.K. had ze in 1956 uitgekozen zou worden voor een ze de populaire komiek Danny Kaye tegenover dramatische rol in Yield to he Night. Ze had zich in On the double. Intussen maakte ze inmiddels een aardige carrière opgebouwd mee hoe het haar “concurrenten” verging. In met rollen van femme fatale, maar in deze 1962 stierf Marilyn Monroe aan een overdosis film—geregisseerd door J.Lee Thompson, die pillen; Belinda Lee was in 1961 overleden in nog beroemd moest worden met The Guns een auto-ongeluk; Jayne Mansfield overleed of Navarone en Cape Fear—was het eerste in 1967 in een auto-ongeluk; Brigitte Bardot gedeelte misschien wel bekend terrein voor maakte in 1973 haar laatste film toen ze Diana Dors. Maar het tweede, belangrijkste 39 was. Gina Lollobrigida schakelde over gedeelte. waarin de moordenares ontdaan is op andere activiteiten zoals fotografie en van alle glamour en een lijdensweg ondergaat beeldhouwen. Sophia Loren werd een van in afwachting van de executie was zwaar de beste dramatische actrices in de Italiaanse acteerwerk cinema. Anita Ekberg overleed in 2015 op 83 Ze deed het voortreffelijk en de film was jarige leeftijd en had nog wat filmoptredens in zo’n groot succes dat hij in Cannes werd de jaren negentig. vertoond. Zoete wraak voor Diana Dors, want dit was een project dat Rank ooit had willen DE JAREN ZESTIG EN DAARNA doen (waarschijnlijk zonder haar), maar uiteindelijk door concurrent Associated Tegen de tijd dat de jaren zestig aanbraken British Studio’s werd geproduceerd. Diana waren er veel veranderingen. De pin-up bladen Dors bewees met deze film dat ze alles in huis verdwenen en dus was de behoefte aan pin- had om dramatische rollen te vertolken. up foto’s minder nodig. Een nieuwe generatie Yield to the night

BOVEN: Met Victorz Mature in The Long Haul. ONDER: Met David Lodge in The Amazing Mr. Blunden. Met Vincent Price tijdens een repetitie voor TTheatre of Blood.

filmers brak door in de Britse cinema en ze brachten opwind nieuw vrouwelijk talent mee: Julie Christie, Vanessa Redgrave, Shirley Anne Field, Britt Ekland, Judy Geeson, Sarah DITJES EN DATJES Miles, Susannah York. v Diana Dors werd een relikwie van de jaren Diana Dors’ keuze van drie echtgenoten was volgens eigen vijftig. Ze was dikker geworden en werd zeggen niet best. Ze beweerde overigens dat ze iets had gehad nog geschikt bevonden voor bijrollen in met Elvis Presley, waarschijnlijk ook met Rod Steiger en zeker met Anthony Newley en Bob Monkhouse. Echtgenoot nummer één was griezelfilms: Theater of Blood, Craze, From losbol en bedrieger Dennis Hamilton die voor een huwelijk zorgde beyond the grave. Of als persiflage van zichzelf van 1951tot1959 dat veel schandalen kende en de kranten haalde. in sekskomedies: Adventures of a Taxi driver, Uiteindelijk beëindigde Diana haar relatie toen Dennis tijdens haar Keep it up downstairs, Champagnegallop, The afwezigheid feestvierde in hun huis met prostitués en ook nog Amorous Milkman, Bedtime with Rosie. In homoseksuele relaties onderhield. Echtgenoot nummer twee was acteur 1968 toen ze 37 was en zowat uit haar jurk Richard Dawson met wie ze twee kinderen kreeg. Dat was van 1959- barstte, maakte ze—natuurlijk hoogblond-— 1966. Echtgenoot nummer drie (1968-1984) was acteur Alan Lake met een gastoptreden in de Rudi Carrel Show die wie ze nog een kind kreeg en die zo bedroefd was dat ze stierf dat hij voor een publiek werd opgenomen. Ze deed een half jaar na haar dood zelfmoord pleegde. braaf mee aan de insinuerende grappen die Carrell over haar maakte. Het was gênant. v In 1972 sloot ze zich aan bij een campagne om te bewerkstelligen Het Nederlandse publiek begreep het niet dat gevangenen seks met hun vrouwen konden hebben. helemaal. v Ze kreeg toch nog een aantal keren mooie Op haar twintigste was ze de jongste geregistreerde vrouw die kritieken voor een paar films. Deep end van eigenaar was van een Rolls Royce. de Pool Jerzy Skolimowsky bracht haar veel v Dors: Ik heb me nooit in de politiek verdiept en zag de noodzaak er lof ondanks het feit dat ze maar een kleine niet van in om op iets of iemand te stemmen als ik niet begreep waarom. rol had. En ook de rol van huishoudster in The Amazing Mr.Blunden viel goed. Een v Dors: Mijn uiteindelijke doel is om me te vestigen in een boerderij, hoogtepunt was haar laatste film: Steaming een gezin te stichten en alles wat film betreft te vergeten. van Robert Altman waarin ze speelde met Vanessa Redgrave en Sarah Miles. v Toen Burt Lancaster haar wilde hebben voor een hoofdrol in His Majesty’s O’Keefe werd het aanbod afgewezen door haar man Dennis In 1982 was geconstateerd dat ze kanker in de Hamilton. De rol ging naar Joan Rice. eierstokken had. Ze vocht er moedig twee jaar tegen. Ze kon nog net spelen in Steaming en v Dors: Er is niets zo mooi als het gevoel te hebben dat je gewild bent. stierf in Windsor Berkshire, op 4 mei 1984, 52 jaar oud. v Dors: Het is erg gevaarlijk liefdesbrieven te bewaren van iemand die —Thys Ockersen niet met je getrouwd is. BOVEN: met Phil Silvers in de Phil Silvers Show. MIDDEN: met Danny Kaye in On the double. ONDER: met Rdu Carell in De Rudi Carrel Show

Sieg des Glaubens “Leni Riefenstahl, de Reichsgletscherspalte, ook in het buitenland bekend geworden door bergen skifilms, een zwaar hysterisch persoon, mateloos eerzuchtig.”

Uit een rapport dat Carl Zuckmayer in 1943/1944 schreef voor de Amerikaanse Geheime Dienst, het Office of Strategic Services.

Van de vroege NSDAP-bijeen- door scoop journaals van de congres- komsten, voorlopers van de be- Thomas Leeflang sen brachten. Toch deed de re- ruchte Rijkspartijdagen van de gisseuse de eerste professionele nazi’s in Neurenberg, is weinig documentair Rijkspartijdagfilm naderhand af als Kurzfilm, filmmateriaal beschikbaar. De cinematogra- een onbelangrijk ‘bijwerkje’ van een kwartier. GoebbelsGoebbels lacht lacht viendelijk.. vriendelijk, Rohmer Ernst Röhm wuift wuift, naar hetAdolf publiek Hitler ... arriveertHitler arriveert op het vliegveldop het vliegveld. van Neurenberg fie was in de jaren dertig van de vorige eeuw Dat was het niet, integendeel; het is—zeker de een nieuwe techniek, bovendien voor een eerste helft—een goedgemaakte Joris Ivens- beeld gevolgd door een spreuk in een lauwer- ceremonie zijn in evenwicht, net als de op- beginnende nog marginale politieke partij te achtige film. krans: ‘Für die Einigkeit des Volkes – für die namen in het congresgebouw waar Heß de kostbaar als propagandamiddel. Voor zover Ze werkte er met veel genoegen aan. Dat is te Stärke des Reiches’. Rijkspartijdag opent en Streicher de Führer nog is na te gaan bestaan er slechts twee door lezen in de Illustrierter Beobachter van 2 de- Elk denkbaar camerastandpunt is toegepast, feliciteert met de overwinning van de partij. amateurs gedraaide films van de Reichspar- cember 1933 in een artikel getiteld: ‘Wie ich elk shot is qua beeldcompositie correct. Van- Tot zover lijkt Riefenstahl greep op de ma- teitage van 1924 en 1927. In 1933 moest van den Film von den denkwürdigen Tagen von uit vogelperspectief opgenomen marcheert terie te hebben. Rommelig wordt Der Sieg des de Reichsparteitag des Sieges een bioscoop- Nürnberg drehte.’ De scènes van het ontwa- het eerste SA-peloton de stad binnen, kinde- Glaubens als op het Zeppelinfeld en de Luit film worden gemaakt. Zo kende Neurenberg geven ren zwaaien, de mannen zwaaien terug. Trei- pold-arena de Hitlerjugend, SA, Stahlhelm (in konden zij die het con- een romantisch kijkje op nen arriveren, close-ups van sneldraaiende 1935 opgegaan in de SA) en SS staan opge- gres hadden bijgewoond een op gang komende wielen op rails à la de Sovjet-cinema, voor steld met hun vlaggen. Uitgesproken saai is de hun herinnering ophalen middeleeuwse stad. Ge- hoge gasten staan voor het Hauptbahnhof lange scène op de Hauptmarkt waar duizen- in de bioscoop en zij die vels, fonteinen, kerken, Mercedessen klaar, SA-Stabchef Ernst Röhm den marcherende mannen van uiteenlopende er in Neurenberg niet bij koerende duiven, stra- wuift elegant naar het publiek, Goebbels lacht groeperingen aan de in een open Mercedes waren geweest de mani- ten die stofvrij worden innemelijk naar een partijgenoot. Adolf Hitler staande Hitler en Röhm voorbij trekken. Hit- festatie alsnog meema- gespoten, de eerste zon- stapt uit, hij draagt een uniformpet maar ver- ler groet telkens, Röhm doet niets, hij kijkt ken. nestralen, naar buiten der gaat hij blootshoofds. Zijn merkwaardige maar zo’n beetje rond alsof hij per ongeluk in Leni Riefenstahl, jong komende mensen, een coupe, de bekende op zijn voorhoofd geplakte de auto terecht is gekomen en wacht op een en ambitieus regisseuse, nieuwe dag breekt aan. ‘spuuglok’, valt op. moment om zonder dat hij iemand stoort weg kweet zich goed van haar Op de Hauptmarkt zijn De met hakenkruisvlaggen en –vaantjes ver- te kunnen glippen. taak. Der Sieg des Glau- mannen bezig houten sierde straten van Neurenberg stromen vol. Ook bij het door Hitler ‘zegenen’ van vlag- bens, zoals Hitler de film tribunes te timmeren. Op het stadhuis ontvangt burgemeester Lie- gen met de ‘bloedbanier’ staat Ernst Röhm er noemde, steeg ver uit bo- Na zes minuten komt bel de Führer, die een uitgebreid dankwoord maar bij, hij neemt niet echt deel aan het ri- ven de reportages die bio- Leni Riefenstahl het eerste hakenkruis in uitspreekt. Beeld, geluid en montage van de tueel. Als de Führer een slotrede houdt, staat

Film-Kurier een souvenirboekje, uitgegeven door W. Haas in Berlijn. Het beslaat acht pa- gina’s gevuld met scènefoto’s, een inhoudsbe- schrijving en een volledige weergave van de titelrol. Groter dan de namen van de leden van de crew werd de tekst ‘Künstlerische Ge- staltung: Leni Riefenstahl’ afgedrukt. Onder de titel Sieg des Glaubens staan drie woorden: ‘Ein historisches Dokument’. Dit ‘historisch document’ moest bij de toeschou- wers de indruk wekken alsnog aanwezig te Voor- en achterpagina van zijn bij wat zich op het doek afspeelde. Na de een brochure over Der Sieg des oorlog schermde Leni Riefenstahl vaak met Glaubens, uitgegeven door het Duitse vakblad voor de de uitdrukking ‘historisch document’ en hield filmindustrie Film-Kurier. vast aan de juiste betekenis ervan: een bewijs- stuk, een neutrale weergave van iets uit een regering woonden de première van Der Sieg Krap een jaar na de première was Der Sieg des ver of recent verleden. Daarmee sloot ze alle des Glaubens bij. In de film speelt Hitler de rol Glaubens niet alleen uit de bioscopen verdwe- beschuldigingen van nazipropaganda uit, Der van Caesar, de congresdeelnemers die van Ro- nen, ook uit de archieven van het Derde Rijk. Op bevel van Hitler werden al de kopieën ver- Hitler met zijn toenmalige vriend Ernst Röhm op de Vijfde Sieg des Glaubens was wat haar betrof bijna meinse slaven. De zieke geest van Duitsland Rijkspartijdag (30 augustus/3 september1933) in Neurenberg. een ‘film-verité’, de camera’s liepen, ze hoefde is aan de film af te zien. Laten we hopen dat nietigd. Na 1945 gingen filmhistorici (en Rie- Röhm was commandant van het beruchte paramilitaire leger SA (‘Sturmabteilung’ van de Nazi-partij NSDAP). Nog geen jaar later er niets aan te doen, de film ontstond vanzelf. Der Sieg des Glaubens overal buiten Duitsland fenstahl) er van uit dat de in het Derde Rijk werd de top van de (door Hitler gevaarlijk geachte) SA afgeslacht in de zogenaamde ‘Nacht van de Lange Messen’. Röhm werd op last Vanzelfsprekend waren de besprekingen vertoond zal worden.’ kortstondig als ‘cinematografisch meesterwerk’ van Hitler doodgeschoten. van Der Sieg des Glaubens in de Duitse pers Er is slechts één geval bekend van iemand bejubelde film niet meer bestond. Riefenstahl stuk voor stuk lovend. Der Angrif: ‘De over- die in Duitsland kritiek had op de film: SA- kon naderhand met een gerust hart beweren Röhm opnieuw ietwat afwezig schuin achter gang van partij naar Staat is voorgoed gedo- Truppenführer Hans Suhrmann liet burge- dat Sieg des Glaubens een niemandalletje was de Führer. Een tassendrager, meer straalt de cumenteerd op film. Het is geen chronolo- meester Willy Liebel in een brief weten dat geweest, een probeersel van bijwerklengte. Tot SA-bevelhebber niet uit. ‘De vlag van de op- gisch verslag van het partijcongresprogram- hij het vuurwerk miste, alsmede opnamen in de jaren tachtig in Engeland een complete positie is de vlag van het Rijk geworden!’ roept ma, het is een filmisch meesterwerk. Der Sieg van het kampleven van SA en Hitlerjugend. versie van Der Sieg des Glaubens opdook en Hitler met zijn vuisten zwaaiend. Twee con- des Glaubens is een kunstzinnige ervaring, Ook ontbraken scènes van de hartelijke ver- duidelijk werd waarom Hitler het filmverslag gressen later zou dat inderdaad bij wet gere- onvergelijkbaar met alle vorige films over de standhouding tussen de congresdeelnemers van de Reichsparteitag des Sieges ineens zo te- geld worden. partijcongressen.’ De Völkischer Beobachter: en –bezoekers met de Neurenbergse bevol- genstond. ‘Riefenstahl maakte geen Wochenschau, geen king. Volgens Hans Suhrmann drukte de Op dat congres was Adolf Hitler nog niet echt Sieg des Glaubens duurt zestig minuten. De verfilmd partijfeest maar ze legde de ware film de diepere betekenis van het congres in de alleenheerser geweest die hij een halfjaar la- première vond plaats op 1 december 1933 geest van het partijcongres voor ons vast.’ De het geheel niet uit: ‘Vielleicht kann das eine ter zou worden. In Sieg des Glaubens moest hij in de grootste Duitse bioscoop, UFA Pallast Deutsche Zeitung: ‘Der Sieg des Glaubens, de Frau gar nicht so mitempfinden, was der “Sieg de leidersrol delen met zijn vroegere boezem- am Zoo in Berlijn in bijzijn van Hitler, partij- vrijheidsfilm van de natie! De eerste staatsfilm des Glaubens” bedeutet.’ – ‘Misschien is een vriend Ernst Röhm, leider van de SA, de ‘vre- prominenten en buitenlandse gasten. Zoals van het Derde Rijk!’ Een verslaggever van The vrouw niet in staat dat goed aan te voelen.’ dessoldaten aan Hitlers zijde’. Hitler en Röhm gebruikelijk produceerde de redactie van de Observer rapporteerde: ‘Hitler en de Duitse Liebel zette onder Suhrmanns open aanmer- zijn in Der Sieg des Glaubens een duo, althans ze

werden aangewend om iedere Duitser te berei- satorische Leistung ersten Ranges’. Im Zeichen ken. In de Kampfzeit was het doel dat Hitler ‘het des Hakenkreuzes en Eine Symphonie des Kamp- volk’ achter zich kreeg, waarna hij dan de staats- fwillens bereikten geen groot publiek. In 1927 macht kon grijpen. had de NSDAP nog geen filmverhuurafdeling Tegen het eind van 1932 stond Hitler aan het en het lukte de partij niet filmdistributeurs te hoofd van de grootste politieke partij van interesseren voor het uitbrengen van politieke Duitsland. Een dergelijke groei kon weliswaar documentaires zonder verhaalstructuur. Ook niet plaatsvinden zonder list, bedrog en moord als ‘bijwerk’ dat vooraf zou kunnen gaan aan (plus financiële steun van de grootindustrie) een hoofdfilm waren de NSDAP-films niet ge- maar evenmin zonder uitgekiende propaganda. schikt. Dat veranderde toen Hitler in 1929 steun Avond aan avond werden politieke bijeenkom- kreeg van Alfred Hugenberg, die de meerder- sten belegd. Niet in staat geweest naar Neuren- heid van de aandelen van de UFA en uitgeve- berg af te reizen voor de Reichsparteitag? ‘Erlebe rij Scherl-Verlag bezat en voorzitter was van de

Ernst Röhm (links, kijkend in de camera) tijdens de slotrede van Hitler - Hitler steekt staande in zijn Mercedes de hand uit naar Rohm die langzij is gekomen ihn im Rundfunk!’ Deutschnationale Volkspartei. - Rohm voegt zich bij Hitler in de auto - Hitlergroet tijdens de parade met Röhm op de achtegrond - twee close shots van Hitler en Röhm , staand in de auto. Elk woord dat de Führer op een partijcongres uitsprak werd via de radio en vanaf 1936(!) Dankzij het verbond tussen zakenmagnaat Hu- inspecteren samen de troepen. Waarbij Hitler stralende gezichten, op latere partijcongressen korte tijd via televisie verspreid; kranten druk- genberg en Hitler kreeg de NSDAP ‘free publi- zich groot en Röhm zich klein maakt. zijn die ingruild voor verstarde hoofden: lachen ten zijn redevoeringen volledig af, in herden- city’ in dagbladen en in het wekelijkse bioscoop- Eerst neemt Hitler vanuit zijn Mercedes nog paste niet langer bij hun ‘waardigheid’. kingsalbums werden de speeches geïllustreerd journaal, de UFA Wochenschau. Pas na 1933, alleen de parades af. Als de SA passeert en Een angstaanjagende weergave van het ont- met foto’s. Al in een vroeg stadium benutte men toen de nationaal-socialisten de macht hadden, Röhm hem naast de wagen staande groet, steekt staan van de nationaal-socialistische dictatuur op een primitieve manier ook de cinematogra- werd film zoals eerder opgemerkt als propagan- de Führer Röhm ineens een hand toe en trekt die The Observer er toen al profetisch in zag, is fie. Van 15 tot en met 18 augustus 1924 vond damiddel professioneler benut: de partij ging hem—zo te zien tot verbazing van Röhm—om- de film niet. Op het moment dat Riefenstahls in Weimar een partijdag plaats van de National- optreden als filmproducent én filmdistributeur, hoog de auto in: ‘Kom er toch bij!’ Het beslaat camera’s in Neurenberg draaiden, heeft de sozialistische Freiheitsbewegung van Dinter, Fe- verenigd in de Hauptabteilung Film. een fractie van een seconde maar het is in slow- machtsverdeling nog niet plaatsgevonden, de der, Frick, Ludendorff, Röhm en Straßer. Op 1 Der Sieg des Glaubens heeft de Rijkspartijdagen motion in Der Sieg des Glaubens goed te zien. partijdagrituelen waren nog niet vervolmaakt. december 1924 kon de daarvan gemaakte ‘stille’ in Neurenberg ontegenzeglijk cachet verleend. Hitler is in de film weliswaar de baas maar Adolf Hitler was op het congres van 1933 en dus film Im Zeichen des Hakenkreuzes in première Als in die dagen iets op film werd vastgelegd, tegelijkertijd een baas onder baasjes. Het ge- in de film Sieg des Glaubens tegen zijn zin de gaan. als een actuele gebeurtenis in een bioscoop kon zelschap loopt over het kale Zeppelinveld als helft van een beoogd koppel: Röhm en Hitler, In 1927 liet de NSDAP op advies van Hit- worden bekeken, dan betekende dat iets. Niet een ongedisciplineerde kluwe achter hem aan, Hitler en Röhm. Ze worden samen toegejuicht. lers huis- en hoffotograaf Heinrich Hoffmann alleen in nazi-Duitsland, ook in rood-Rusland het respect voor zijn autoriteit is nog niet bij een film produceren van de Reichsparteitag in hanteerde men manipulatief camera en monta- iedereen aanwezig. Eén staat z’n broek op te Over het nationaal-socialisme met zijn openlijk Neurenberg: Eine Symphonie des Kampfwillens. ge. Sterker, die technieken zijn er uitgevonden. hijsen; Rijksmaarschalk Göring loopt Hitler beleden rassenwaanzin is niets goeds te vertel- Op drie plaatsen draaiden de camera’s: op het Voor Der Sieg des Glaubens keek Riefenstahl straal voorbij als die hem de hand wil schud- len. Maar de manier waarop Goebbels, die op centraalstation, op de Luitpold-arena en op de tot genoegen van Goebbels goed naar zulke den; Baldur von Schirach tracht tevergeefs zijn 9 januari 1929 Reichspropagandaleiter werd, Hauptmarkt. propagandafilms. rumoerige Hitlerjongens tot bedaren te brengen het nationaal-socialisme aanprees, was buiten- De films uit 1924 en 1927 waren goedbedoel- —Thomas Leeflang terwijl Hitler met een hand in zijn zij geduldig gewoon effectief. De beweging streefde naar de amateurproducties met tussentitels als: ‘Der op zijn beurt wacht. Bij de Politische Leiter veel de gunst van de massa, alle denkbare middelen Aufmarsch der Zehntausende ware eine organi-

HET GLAZEN PLAFOND in Pre-Code Hollywood

door Michael Helmerhorst

Barbara Stanwyck in Baby Face

erwijl het tumult rond Weinstein & Co zich terecht manifesteert in een tijdelijke Een maal in Manhattan staat zij aan de voet van een immense wolkenkrabber en via de stoe- teruggang naar een soort puritanisme, is het een verademing om ook het onstuimige pier weet zij door te dringen tot de begane grond van het bankimperium dat er gevestigd is Hollywood van voor de Production Code te herontdekken. om zich aan te melden als kantoorjuffrouw. TBij de FNAC in Parijs kocht ik een dvd van Babyface uit 1933 van Alfred E. Green. No chance, er zijn nog 40 wachtenden voor U. De onvolprezen Barbara Stanwyck speelt de sterren van de hemel als Lily “Baby Face” Powers, Vanaf dit punt trekt Babyface alle registers open van haar verleidings- tactiek om letterlijk op een power woman indeed die zich met haar grote bek het grijpgrage manvolk van het lijf weet te klimmen in de hiërarchie van het bankwezen. te houden in een morsige speakeasy in Philadelphia. In een knap uitgebalanceerde timelapse zien we hoe Barbara Stanwyck zich van etage naar Cragg, een filosofisch ingestelde eenling in deze grauwe industriestad (Alphone Ethier), advi- etage weet omhoog weet te vrijen ondanks de afgunstige blikken van de overige kantoorda- seert Babyface om haar charmes en seks rucksichtlos te gebruiken om hogerop te komen in mes. het leven. John Wayne zien we kort in beeld in een bijrolletje als knappe jonge bankemployee die door Deze praktische wijsheden ontleent hij aan Nietzsche’s standaardwerk: Der Wille zur Macht. de ambitieuze Babyface snel aan de kant wordt gezet. Babyface pakt terstond de trein naar NewYork, d.w.z. reist als tramp in een veewagen, met in De rollen van het spel worden hier totaal omgedraaid, Babyface ontpopt zich als een keiharde haar kielzog een zwarte afwashulp die later haar dienstmeisje zal worden.(Theresa Harris) femme fatale die een line up aan hopeloos verliefde heren achter zich laat op weg naar de Een treinopzichter dreigt roet in het eten te gooien maar Babyface verleidt de dienstklopper absolute top. in het halfduister van de wagon. ME TOO wordt hier SHE TOO.

Over welk glazen plafond hebben we het hier Pim de la Parra die in 1962 samen met eigenlijk? zijn vrienden het filmblad SKOOP PIM Het enorme daklicht boven een luxueus oprichtte en samen met Wim Verstappen de penthouse met uitzicht over filmproductie in Nederland aanzwengelde door onverdroten te blijven filmen DE LA Manhattan? en niet te versagen, zegt eindelijk Babyface schiet er als een raket dwars door- ‘genoeg is genoeg’. heen. The sky’s the limit. Hij deed dat vorige maand in het PARRA Het is nog steeds zeer vermakelijk om te zien Surinaamse dagblad De Ware Tijd. hoe behendig de vrijages en vluggertjes met Film Fun laat zijn column “GENOEG IS GENOEG” hitsige heren achter gesloten deuren worden hier onverkort. volgen. a gesuggereerd met de uitnodigende en tevens onderkoelde blikken van Miss Stanwyck als ANDAAG heb ik na rijp beraad besloten Aan het begin van mijn filmloopbaan was in- en uitleiding. mijn ultieme droom op te geven. Meer ik er heilig van overtuigd dat ik tot op Eenmaal aan de top met een koffer “filled Vdan tien jaar koesterde ik de wens om zeer hoge leeftijd zou kunnen doorgaan with hard cash and ice” en een in ongenade nog een laatste grote film in Suriname te met films maken. Ik klampte me vast aan gevallen bankdirecteur die een zelfmoordpo- kunnen maken, getiteld Krin Skin. Dat kun je voorbeelden van illustere filmmakers zoals ging doet, kiest Babyface uiteindelijk voor de vertalen als ‘Schone Huid’, of ‘Schoon Lichaam’, Akira Kurosawa, Jean Renoir, John Huston onbaatzuchtige liefde. maar het betekent eigenlijk dat je een goed en Manoel de Oliveira, die allen na hun Natuurlijk konden rolprenten als Babyface voorgevoel hebt over iets of iemand. Het tachtigste nog films hebben gemaakt. De geen genade vinden in de ogen van de inder- aangrijpende verhaal zou zich voor een groot Portugese cineast Manoel de Oliveira maakte haast aangestelde zedenmeesters van de Pro- deel afspelen in West Suriname gedurende zijn laatste film zelfs toen hij al honderd jaar duction Code. een vierdaagse safari van een groep vrienden, oud was. Mijn eerste filmleermeester Joris Hollywood zette zich vol ijver aan een totale jonge dertigers, zeven vrouwen en zes mannen. Ivens was ook een cineast die als het ware in zelfcensuur waarmee het ash-can realisme Er is een gemengde cast van zeer talentvolle het harnas zou sterven. Bij de opnamen van van de vroege jaren 30 voorgoed verleden tijd spelers en ik heb een crew van ervaren en zijn laatste film in China op locaties hoog in werd. inspirerende vaklieden voor ogen. Maar het de bergen, kon hij niet meer lopen en moest Barbara Stanwyck bouwde een imposante fil- benodigde budget van achthonderdduizend in zijn regiestoel worden rondgedragen door mografie op als hardboiled lady in westerns, Euro blijkt niet eenvoudig bij elkaar te harken. vier sterke mannen. Eerst kon ik zoiets nog thrillers en filmnoirs waaronder onverbidde- Omdat filmmaken een beroep is voor jonge apprecieren als een geweldig betoon van de lijke klassiekers als Double Indemnity (1944) mensen, kon ik koelbloedig besluiten om deze vastberadenheid van een filmkunstenaar voor en Forty Guns (1957). lang gekoesterde filmdroom nog voor mijn zijn vak en zijn muze. Maar allengs veranderde Raymond Chandler zou bij monde van zijn aanstaande 78ste verjaardag voorgoed los te dit romantische idee als gevolg van mijn creatie Philip Marlowe spreken van: “A dame laten. ‘Genoeg is genoeg!’ sprak ik tot mezelf. toenemende problemen met de financiering that gave you a look that you could feel in Als scenarioschrijver, regisseur en producer was van films na het commerciële debacle van Wan your hip pocket.” ik sinds 1964 intens betrokken bij de producties Pipel. Ook ontstond er voor mij een nieuwe —Michael Helmerhorst van zo’n veertig lange en korte films, waarvan in levensorientatie dankzij bestudering van het Rechts: ‘Baby Face’ op weg naar de top. Suriname vooral Wan Pipel bekend is boeddhisme en andere Oosterse spirituele boven met Nat Pendleton, midden met John Wayne leren. Zoals het aan de Chinese wijsgeer Lao Tzu en onder met George Brent toegeschreven klassieke geschrift, de Tao Te Ching.

door In december werd in Londen Bram Reijnhoudt kamergenoot dat ooit Chaplin een brief geveild van Stan hem had vervangen, in plaats van andersom. Dat was gebeurd in Londen, Pim (78) leverde op verzoek een Laurel, die veel opzien baarde. De brief bijschrift: gaat voornamelijk over Charles Chaplin, waar Laurel (die toen nog Jefferson heette) de ‘Op deze door Guus Dubbelman in de Palmentuin te Paramaribo die een collega en vriend van Stan Laurel titelrol rol dpeelde in de Karno=show Jimmy gemaakte foto van Pim de la Parra Sr. Jr. zijn goed zijn inheemse was in de jaren tien van de vorige eeuw. the Fearless. Stan had veel succes, hij kreeg Caraïbische trekken af te lezen, Dat er een verwijdering was ontstaan vijf ‘curtain calls’ om applaus in ontvangst te terwijl het linkeroog (emotie) & het rechteroog (ratio) te kennen tussen de twee collega;s was geen geheim, nemen. Na twee voorstellingen had Chaplin geven dat de afgebeelde Joods- Creoolse Indiaan geen dromer maar in deze brief uit 1957 wordt Chaplin de rol alsnog opgeëist. Stan vond dat niet erg, (meer) is.’ bestempeld als ‘mean’ en ‘cheap’. Laurel zei hij tegen zijn biograaf McCabe: ‘I didn’t had zich eerder in interviews weliswaar feel bitter about it. For me, Charlie was, and kritisch uitgelaten over Chaplin, always will be, the greatest comedian in the In zijn bewerking van de Tao Te Ching en onvoldaanheid, omdat je de gevangene maar nooit in dergelijke vehemente world. I thought he would have had the part bespreekt Dr. Wayne Dyer alle 81 verzen van wordt van je eigen jagen en van je eigen bewoordingen en altijd met de toevoeging to begin with.’ dit vermaarde boek. Vers nummer 44 vertelt hebzucht.’ dat Chaplin de grootste was. dat het veranderen van je prioriteiten in het a In 1913 ging Chaplin naar leven borg staat voor een vruchtbaar bestaan. Dit vers vraagt je te weten wanneer het tijd De twee beginnende komieken Hollywood. Hij werd binnen ‘Weten wanneer het tijd is om te stoppen, is om te stoppen. Als het jachten en jagen je speelden samen bij een van de enkele jaren een wereldster, hoort bij het pad dat naar je essentiele zelf gezondheid ondermijnt, stop! Als het je relaties gezelschappen van de Britse terwijl Stan jarenlang bleef leidt, waar de behoefte aan roem en bezittingen in de war stuurt, stop! Als het je uitput, stop! variétékoning Fred Karno, rondreizen langs de morsige niet bestaat. Verminder je gehechtheid aan Als het zwoegen en sloven je ervan weerhoudt scheepten zich in 1910 in voor variététheaters tot ook hij, succes of bezit, die je verbondenheid met de van het leven te genieten, stop! Maak je relatie een Amerikaanse tournee en moe geworden, voor de film Tao heeft overschaduwd. Krijg oog voor de tot de Tao tot je hoogste prioriteit. Schep eindigden in het vaudeville- ging spelen, eerst met matig zinloosheid van alsmaar meer willen, van orde in je leven door dit tot je essentiële en circuit van dat onmetelijke land, succes, tot hij in 1927 Oliver jezelf uitputten door je streven naar dingen belangrijkste verantwoordelijkheid te maken. waar ze, zo herinnerde Laurel Hardy aan zijn zijde kreeg. die je gevangen houden in een vicieuze cirkel Dit vers eindigt als volgt: ‘Een tevreden man is zich, pensionkamers deelden en Chaplin had toen al The Gold van “streven en nooit bereiken”‚ Je kent vast nooit teleurgesteld. Hij die van ophouden weet, stiekem bacon bakten op een Rush, The Pilgrim en the Kid wel mensen die hun hele leven op jacht zijn wordt behoed voor gevaar. Alleen zo kun je draagbaar gaspitje. gemaakt. Hij was binnen, naar meer ‚ meer bezittingen, meer geld, meer lang leven.’ Graag besluit ik met een bekende Laurel stond aan een nieuw erkenning, meer prijzen, meer vrienden, meer tekst van de Sufi’s: ’Hij die weet dat genoeg Chaplin was toen al een ster bij begin. plekken om te bezoeken, meer genotmiddelen, genoeg is, heeft altijd genoeg.’ Karno. Hij kreeg alle grote rollen meer eten. Als jij ook vanuit deze filosofie leeft, en Stan was zijn ‘understudy’. Het was bekend dat Chaplin heb je getekend voor een leven van frustratie .Af en toe plaagde Stan zijn Laurel als Chaplin zich in Hollywood weinig

De brief is gericht aan een zekere Ed Paterson, in Hove, Sussex, Engeland, van wie de relatie met Laurel onbekend gelegen liet liggen aan Charles Chaplin Jr. is. Wellicht kenden de twee elkaar van zijn vroegere kameraad. onbedaarlijk moesten de tournees die Laurel en Hardy in de eerste helft van de jaren vijftig in de U.K. Hij was aanwezig bij lachen om Laurel en Hardy, hadden gemaakt. een preview van Laurels tot verdriet van hun vader. eerste klucht Nuts in May in 1917. Tijdens een De historie maakt melding etentje na afloop vertelde van één warme ontmoeting Charlie dat hij een eigen tussen Chaplin en Laurel. ’…his beloved’ Kensingtonites’. Hij bedoelde Kenningtonites: inwoners van studio wilde beginnen, Dat was in 1936 toen Stan Kennington, een Zuid-Londense wijk waar Chaplin opgroeide. Mogelijk kwam waar plaats was voor en zijn vrouw Ruth, aan ook Paterson uit deze buurt en had Patersons afkeer van Chaplin daarmee een tweede productie- boord van hun bescheiden te maken. eenheid en voelde Stan jacht, de ‘Ruth L’, in de daar iets voor? Stam Zelfs bij het hockeyteam van Karno was Stan invaller, wateren rond Catalina Chaplin zit rechts, naast hem Ted `Banks, zei ‘ja’, maar hoorde niets Island Chaplin en zijn Laurel denkt dat Chaplins vader niet meer van Chaplin, behalve het clichématige vrouw Paulette Goddard tegenkwamen, die goed bij zijn hoofd was, maar in feite stierf de man als alcoholist (Chaplins ik bel je we[‘. Het belletje kwam nooit. hun gasten vermaakten op de schoener, de personage Calvero in Limelight zou op zijn vader gebaseerd zijn, hoewel ‘Invader’. Chaplin dat ontkende). In Chaplins autobiographie My Life wordt Twee uren lang haalden de twee voormalige Stan Laurel niet genoemd, behalve in een kameraden herinneringen op aan de tijd bij fotobijschrift. Trouwens, ook Chaplins Fred Karno. Samen zongen ze uit volle borst tweede vrouw Lita Grey ontbreekt in het de oude liedjes van de Britse music-hall. Het boek. Waarschijnlijk om andere redenen, leidde niet tot nieuwe viendschapsbanden. maar het is curieus dat Lita in interviews verkondigde dat haar zoons, onder wie In 1950/51 begon Chaplin aan Limelight,

Charles Chaplin met zijn vrouw Paulette Goddard aan boord van het Fred Quimby (van ‘Tom en Jerry’), schrijfster Dorothy Hope, Ruth Laurel en jacht de ‘Panacea’. Stan op het kajuitdak van het jacht, de ‘Ruth L.’

( A D V E R T E N T I E ) een in vele opzichting autobiografische Hardy, in wankele gezondheid in een film, spelend in de periode van de Britse appartementehotel in Santa Monica leefde. music-hall. Toen hij een partner nodig had Het was enkele maanden na de dood van voor een komische sketch voor twee heren Oliver Hardy en Stan zou nooit meer (een hoogtepunt in Limelight), koos hij optreden, niet in films, niet op het toneel. als partner niet zijn vroegere collega Stan Chaplin op zijn beurt was beschuldigd van Laurel, maar Buster Keaton met wie hij nooit communistische sympathieën, zijn films had samengewerkt. Vijftien jaar later, bij de Limelight was in Londen in première gegaan begrafenis van Laurel, zei Keaton: ‘Chaplin en werd in Amerika geboycot. Sinds 1963 wasn’t the funniest. I wasn’t the funniest. woonde hij in Zwitserland. Hij had alle Stan Laurel was the funniest.’ banden met Amerika verbroken en was daar ook niet meer welkom. Voor een goed begrip van de brief is Stan Laurel beschouwde Amerika als zijn het nuttig om te weten dat Laurel in tweede vaderland, waar hij zich thuis voelde. oktober 1957, na een serie uitputtende —Bram Reijnhoudt tournees in Groot-Brittannië samen met

Hans van Pekt

I N M E M O R I A M I N M E M O R I A M

keerde naar Engeland terug waar ze nog een tijdje in MARTIN RANSOHOFF B-films optrad en in Hammer-films (The lost continent, N New Orleans, 7-7-1927 ? 13-12-Bel-Air, Ca Lust for a vampire). In 1978 speelde ze haar laatste rol in de Hij begon te werken in de reclame bij Young & Rudicam op tv-serie The Chiffy Kids. Ze was uiteindelijk niet meer dan Madison Avenue. In 1950 kwam hij bij Caravel Films in New York een van de vele leuke jongedames in de Britse films. Ze terecht waar hij schrijver, producer en verkoper was. In 1952 richtte schreef haar autobiografie in 1998 Paradis ,Suzanna Style hij ‘Filmways’ op met Edwin Kasper. Ze maakten commercials, en maakte in 2015 haar comeback in de film Grace of the documentaires en sitcoms. Rond 1960 waren hun grootste successen Father. Overleden aan leverkanker. Met Elvis in Paradise Hawaiian Style Mr.Ed en The Beverly Hill Billies. Ransohoff richtte zich in 1962 op speelfilms en kwam met de komedie Boy’s Night Out met Kim KJELL GREDE Novak en James Garner. Hij bleef samenwerken met James Garner met The Wheeler Dealers N Stockholm, 12-8- en The Americanization of Emily. 1936 ? 15-12-2017, Zweden Martin Ransohoff was niet bang om met jong talent te Hij was in de jaren zestig een van de vernieuwende werken. Soms ging dat mis, bijvoorbeeld in het geval van Sam Zweedse regisseurs die van zich lieten horen (met Vilgot Peckinpah die The Cinccinnati Kid zou gaan maken met Steve Sjoman, Jan Troell, Jan Halldoff, Bo Widerberg). In 1967 McQueen als kaartspeler. Maar ruzies ontstonden tussen maakte hij Hugo och Josefin waar hij prijzen voor kreeg de eigenwijze Peckinpah die zijn stempel op de film wilde en twee jaar later had hij weer succes met Harry Munter die in Cannes werd vertoond. Hij drukken en producent Ransohofff. Peckinpah werd vervangen maakte daarna nog maar zelden films, maar Hip Hip Hurra in door een komedieregisseur (van oa Doris Day-films) Norman 1987 leverde hem een beste regisseursprijs op bij de Guldbagge Jewison, die een succesvolle film afleverde. Martin Ransohoff Awards en in 1990 had hij opnieuw succes met Good Evening bleef interessante films maken zoals The loved one van Tony Steve McQueen in The Cincinnati Kid Mr Wallenberg die op het Berlijns Film Festival werd vertoond Richardson, Our Mother’s House van Jack Clayton, The Fearless Vampire Killers van Roman en een prijs voor de beste regie en film kreeg bij de Guldbagge Polanski, Catch 22 van Mike Nichols en 10 Rillington Place van Richard Fleischer. Hij stopte Awards. De film ging over diplomaat Wallenberg (Stelland met produceren in 1997. Stansgard) die zich in WO2 inzette om in Hongarije joden uit handen van de nazi’s te redden en die uiteindelijk in Russisch SUZANNA LEIGH gevangenschap omkwam. In de jaren zeventig en tachtig werkte Sandra Eileen Anne Smith,N Berkshire, GB, 26-7-1945 ? 11-12- hij voornamelijk voor de tv en maakte o.a. een miniserie over 2017, Florida schrijver August Strindberg. Hij was van 1960-1973 getrouwd Speelde als kind figurantenrolletjes in Engelse films (Tom Thumb, met Bibi Andersson met wie hij een kind kreeg. Oscar Wilde); haar peetmoeder was Vivien Leigh. In 1966 was ze de ster van een Franse tv-serie Trois etoiles en Touraine. Rollen JERRY VAN DYKE in tv-series en een film (The pleasure girls) volgden en Hal Wallis N Danville, Illinois, 27-7-1931 ? 5-1-2018, Akansas haalde haar naar Hollywood om tegenover Elvis Presley te spelen Was net zo talentvol en leuk als zijn oudere broer Dick van Dyke, maar kon niet op tegen in Paradise Hawaiian Style. Ze zat ook als stewardess in Boeing diens overweldigende succes in de jaren zestig met The Dick van Dyke Show en diens films Boeing met Jerry Lewis en Tony Curtis, maar meer Hollywood- Mary Poppins en Chitty Chitty Bang Bang. Jerry had bijrollen in een paar speelfilms (The rollen zaten er toch niet in (ze haatte het studiosysteem) en ze courtship of Eddie’s Father, Palm Springs Weekend en McLintock!) en werd ook een aantal

I N M E M O R I A M I N M E M O R I A M

keren in The Dick van Dyke Show gecast. Hij bleef geregeld voor de competitie met namaak-Monroes als Mamie van tv werken en had er later spijt van dat hij een rol in de comedyserie Doren en Jayne Mansfield. Ze zat in o.a. Terror is Gilligans Island had afgeslagen, omdat hij het een domme serie a man, The Beast of Budapest, Journey to the 7th vond. Maar de serie had drie seizoenen en bracht roem voor de planet en ook in drie korte films van The Three acteurs. Pas in 1989 kwam hij in de juiste serie terecht, Coach, Stooges. Haar laatste film in 1967 was Cottonpickin’ die tot en met 1997 liep en hij werd genomineerd met een Emmy Chickenpickers en daarmee eindigde haar weinig Award. Met zijn tweede vrouw had hij een zoon en twee dochters. memorabele filmcarrière. Daarna was ze nog Dochter Kelly Jean werkte onder de naam Mamcee Kelly als porno- incidenteel te zien in toneelstukken zoals Pajama

actrice en pleegde in 1991 op 33-jarige leeftijd zelfmoord. Jerry van Tops. Greta Thyssen met The Three Stooges Dyke’s laatste werk was in de tv-serie The Middle van 2010-2015. Ze was drie keer getrouwd en had een dochter Genevieve. Overleden ten gevolge van een longontsteking. HEATHER MENZIES-URICH N Toronto, Canada, 3-12-1949 ? 24-12-2017, JEAN PORTER Ontario N Cisco, Texas, 8-12-1922 ? 13-1-2018, Canoga Park Ca Had een sterk debuut als Louisa in The Sound Als baby werd ze de ‘Most Beautiful Baby’ van Eastland of Music (1965) en ze zat een jaar later in County genoemd. Toen ze tien was, werd ze al Hawaii met opnieuw Julie Andrews. Nadat de presentatrice van een half uur lange radioshow in Fort jongemeisjesrollen voorbij waren was ze een sexy Worth en ze kreeg en zomerbaan bij de band van Ted jongedame in volgend werk, o.a. als de dochter Lewis. Ze werd op haar twaalfde in Hollywood ontdekt van Strother Martin in de griezelfilm Sssssss en in tv-series als Logans Run, Love Boat, door regisseur Alan Dwan die haar een rol gaf in in de Bonanza, TJ Hooker en Vegas waar ze Robert Urich ontmoette die haar tweede man werd. musical Song and Dance Man (1936), maar ze kreeg geen Met hem had ze drie kinderen. Urich stierf aan kanker in 2002. Heather Menzies stopte met credit. Na kleine rollen in The Adventures of Tom Sawyer acteren in 1990 om zich aan haar gezin te wijden. Ze is overleden aan hersenkanker. Ze is het en One million BC kwam ze onder contract bij MGM en derde Von Trapp-kind uit The Sound of Music dat is overleden. speelde in zo’n dertig films. De vrolijk ogende Jean was uitermate geschikt GRETA THYSSEN voor komedies: Calaboose, Andy Hardy’s Blonde Grethe Karen Thygesen, N Kopenhagen, 30-3-1927 Trouble, Bathing Beauty, Bud Abbott and Lou ? 6-1-2018, NYC Costello in Hollywood; That Hagen Girl. Ondanks Miss Denemarken 1952. Bijgenaamd ‘De Koningin van die vele films wist ze nooit een belangrijk actrice de B-films’. Kon in navolging van de Zweedse actrices te worden. Bij Till the End of Time ontmoette ze Anita Ekberg en Viveca Lindfors meteen in Hollywood regisseur Edward Dmytryk, trouwde met hem aan de slag. Was een covergirl in de Marilyn Monroe- en kreeg drie kinderen. Ze maakten een donkere film Bus Stop (1956) en ook haar invalster. Werkte voor periode mee toen Dmytryk van communisme de tv (Perry Mason, Dragnet) en had een bescheiden werd beschuldigd en een tijdje de gevangenis filmcarrière in B-films. Ze zat als ‘blonde bomshell’ in inging. Maar daarna had hij weer volop werk. Met Robert Mitchum in Till the End of Time

I N M E M O R I A M I N M E M O R I A M

Jeans laatste film met Dmytryk was The Left Hand of God in 1955 met Humphrey Bogart. Ze Japans concentratiekamp in Lung Hau. Hij zat vier jaar bleef getrouwd met Edward Dmytryk tot diens dood in 1999. Ze hadden in 1984 samen een onder erbarmelijke omstandigheden in gevangenschap boek geschreven: On screen acting. en moest ondervoed twee jaar lang in een Zwitsers sanatorium doorbrengen. Een van zijn vrienden in BRADFORD DILLMAN het kamp was de latere schrijver J.G Ballard die zijn N San Francisco, 30-4-1930 ? 16-1-2018, Santa Barbara kampervaringen in het boek Empire of the Sun beschreef. Goed ogende acteur die aan het begin van zijn carrière Zijn eerste toneelervaringen waren bij de Nottingham hoofdrollen kreeg bij Twentieth Century Fox in films Repetory Company waar hij in Shakespeare-stukken als In Love and war, Compulsion, Crack in the Morror speelde en ook regisseerde. In 1949 maakte hij zijn filmdebuut in Dick Barton Strikes Back. en Francis of Assisi (titelrol), maar hij miste de open Veel tv-werk volgde, o.a. in een van de eerste afleveringen van Dr. Wo en films als The Siege of charme van Robert Wagner en Richard Beymer voor de Sidney Street, The Innocents en Night of the Eagle. romantische rollen hoewel hij misschien wel een beter Met zijn expressieve gelaatsuitdrukking was hij uitermate geschikt om onsympathieke acteur was. In Compulsion waarin hij en Dean Stockwell personages te spelen, maar toen hij in de tv-serie een moordenaarsduo speelden (gebaseerd op Leopold Department S terecht kwam in 1969 had hij zich door en Loeb die een jongen vermoordden) gaf hij al iets prijs veel haargroei en een fikse snor getransformeerd tot een van de mogelijkheid om subtiele gemeenheid uit te joyeuze dandy, Jason King, die de misdaad bestreed. Na beelden. Zijn verdere carrière bestond voornamelijk uit twee jaar werd de serie voor nog twee jaar omgedoopt onbetrouwbare, autoritaire types. Maar hij had altijd veel werk bij tv en in speelfilms.(The tot Jason King. Hij was nog nooit zo populair geweest, Big Valley, The Man from UNCLE, The Name of the Game, Escape from the Planet of the Apes, maar na Jason King was het terug naar de karakterrollen. The Mephisto Walz, Gold, Bug. Piranha).Van 1963 tot haar dood in 2003 was hij getrouwd Hij zat nog op tv in De Twee Ronnies, Dr. Who, met fotomodel/actrice Suzy Parker met wie hij in Circle of Deception had gespeeld. Hij had Hammerhouse of Mystery and Suspence en de film Flash Peter Wyngarde in Night of the Eagle drie kinderen met haar en twee met zijn eerste Gordon. Hij stopte met acteren rond 1994. Alan Bates was vrouw. Hij stond bekend als een betrouwbaar en jarenlang zijn vriend. voortreffelijk acteur. Hij had tussen 1985 en 1995 nog een paar keer een gastoptreden in Murder HUGH WILSON She Wrote. Daar bleef het bij. N Miami, 21-8-1943 ?14-1-2018 Hij was laat in zijn leven een schrijver van o.a. een Zijn grote tv-creatie was de komedieserie WKRP in Cincinnati football-boek Inside the New York Giants. Dochter (1978-1982) Hij mocht aan het scenario meewerken van Stroker Pamela Dillman is actrice, regisseur en drama Ace ,een film met Burt Reynolds en Loni Anderson (ster van coach. WKRP). Daarna mocht hij zelf de regie doen van Police Academy Dean Stockwell (links) en Bradford Dillman als de moordenaars in 1984, een lach- of-ik-schiet klucht waar de critici niets van in Compulsion PETER WYNGARDE moesten hebben, maar die een megasucces bij het publiek werd N Marseille, 23 81927 ? 15-1-2018, Londen en voor veel vervolgen zorgde. Hugh Wilson was nu gewild als Omdat zijn vader diplomaat was verhuisde Peter als kind van het ene land naar het andere. In regisseur van volgende komedies, niet altijd geslaagd en succesvol 1941 was hij achtergelaten in Shanghai bij een pleeggezin en voordat hij het wist zat hij in een (Rustler’s Rhapsody; Burglar, Guarding Tess; Down Periscope),

I N M E M O R I A M HANGING IS A LIVING maar het bijeenbrengen van drie dames die het niet pikken dat ze door hun echtgenotes opzij worden gezet (Goldie Hawn, VOLGENDEDe beul van Engeland MAAND Bette Midler en Diana Keaton) in The First Wives Club was Tarzan een kraker. Mickey met Harry Connick Jr was in 2004 zijn IN FILM FUN 50 laatste film. Het is niet duidelijk waarom hij zo jong stopte door de eeuwen heen met werken. Hij woonde met zijn vrouw en vijf kinderen op een boerderij in Virgina. Hij overleed aan longkanker.

DOROTHY MALONE Dorothy Eloloise Maloney, N Chicago,30-1-1925 ? 19-1-2018, Dallas

Het stoute meisje uit B-films van de jaren vijftig (Private Hell 36, Tall Man riding, Afraid to Live, The Horn Blows at Midnight), maar vooral bekend als nymfomane dochter van een oliebaron die achter Rock Hudson aanzit in Written on the Wind, een Texas soapopera van Douglas Sirk, waar later de tv-serie Dallas van afgeleid werd. Ze kreeg een Oscar voor haar rol. Het was een doorbraak naar betere rollen in de westerns Warlock met Anthony Quinn en Henry Fonda, The last voyage (1960) met Robert Stack en The last Sunset (met Rock Hudson en Krik Douglas). Maar roem kreeg ze pas toen ze in 1964, 42 jaar oud, een moederrol kreeg in de tv-soap Peyton Place, die een wereldsucces werd. Ze zat niet altijd in Peyton Place. Allereerst moest ze een operatie ondergaan en later waren er meningsverschillen over haar salaris en werd ze vervangen door Lola Albright. Daarna had ze nog altijd veel werk op tv, maar nooit meer zo opvallend als voorheen. In 1985 was ze nog te zien in Peyton Place, the next generation en in 1992 had ze een laatste rol in BETTE DAVIS Basic Instinct van Paul Verhoeven. Ze was drie keer getrouwd, de eerste keer met de Franse all about eve acteur Jacques Bergerac die in 2014 overleed. Ze hadden twee kinderen. Overlijdensoorzaak: Met Rock Hudson in Written on the Wind natuurlijk.

38 Film Fun #49 Januari 2018 39