Aere Potes Paruo Regiones Visere
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
EVROPAE Tonvs ORBIS TLR-^ RAK/Ml PARIIS PRAEDI STANTBSIMAE VERSAIJS et patlti^ CVLARIS DESCRIPTIO + EVROP A. quatuorterr® partium quamuis minima, reliquis tamen ho- '>iVropa cum 1 minum frequentia,tum etiam fertilitate, fi non fuperior, certe aqualis, )| j a cumq; optimis comparanda,vtpote populofifsima & cultifsima.Siue etia ' terrxexcellentism metiriplaccatjVelexfiia, ad animalium & inprimis j hominisHvitam fuftentadam acfouendam commoditate,certe modis omnibus prin- { cipatum tenere videbitur Europa, quippe cum felix prouentu rerum omnium,cum I ad vitam fuftentandamjtum tutandam contra morbos, herbas ferensmedicas omnis • generis, frudhium variorum fuauiisimorumque gaudens abundatia, vini frumenti- que copia,cum & ea quse delicatiorem quoque iuu5tvitain,abund€ fuppeditar,vtnil eorum quod defiderari poffit humanis vfibus, ab alijs petendum fit : nifi quisgem- ; marum aut aromatum nil in ea nafciobijciat, neque tamen is negabit compcnlari re- rum earumpenuriam.aliarum cum non minusvtilium , tum quibus harum vice re- 1 dtc vtiliceatjCopia & abundantia. Aere cceloquevt plurimum fruitur temperatiGi- rnoacclementiisimo Verum fit certemsgis felix,vel lndia,vel Africa, prouentu re- . hTum ad delicatiorem yitam defideratarum (quod vixperfuafiim habeo ), non tamen ideo terrse ifiae videbuntur fauic praeferendas, eo qued non metienda videturter- illa ; rarum excelletiajVtenlilium in eiscopia,fedvtentiumCpropter quos creata funt) frequentia. Eft Afia magna,vaftaque,habitatores pauci. Africa quamuis paulomi- nor, Europam tamen intriplo excedit, habitatorum vero htiius illa vix habet par- tem mediam' ; itavt verius a teri a hi, quam ab his terra habeatur . Atque hoc ipfum harum ineris'argumentum magnum (hoc maxime tempore) quo nullum, vel mi- nima fertilitate pra:ditum,folum incultum maneat :quod Kiphaei Alpesquemontes perpetuisniuibusalbicantesjverumtamen habitati, abunde latis teftatum faciunt. ! A fise vero Afric^qiic magnse & vaft* Iblitudines, animantium vitae nulla in parte feruientes.exSoIis ardoribus arenis ted:x,fqualentesagri,rordiiiq;,\tvirentibus etia horrorem incutiant: quidem,cultifsima tamen populofifsi At hxcEuropa.p3rua & i ma,quain par.te fola etiam totam feu Afiam,lea Africam excedit, nitens, tdtaq.habi- j lata,praterquam in exigua parte,qus ob frigoris iniuriam vixaut xctM abitar) po- tert, populos gignens pugnaces, fortesque agrorum &vrbium Aikores:]eg>bus be- ne conitimtasKefpublicas tenens fruftuum optimorum feracifsima,inetallaetiam feu minxralia omnia habens, pecudum mitium ditirsima,cum & ferarum non mi- nus vtilium alat copiam,nociuarumque raritatem iaSet. Luropa tamen vnde hoc nomen acceperit,quirveeiu3autorextiterit,inullo mortalium compertum eft :nifi^ quod dicimusabEuropa Agenoris Phcsnicum Regis filia nomen accepifieKegion^ acri, ; nec ante,ficut exteras nome hahuiffe.Incolx ingenio femper animoq; forti funt fuerunt, - I & vt fspius his an imi & corporis dotibus torum imperio luo Mundum fub diderint : & fatale ipfis efie videatur, reliquis terrx part ibiisimperai e:vi ex fortifii- i Alexandri I Magni rfcbus'geftis apparet,imprimis tamen Romanorum. Atque ho- dierno etiam tempore videmus, longiffime remotas 'terras a plerifque noftrati- busRegibus&Principibusteneriac gubernari. Hanc autemFuropam hodie vul- go Imperium Romanum, frequentius autem (quod etiam latius patet JChriftia- nifmum vel Chriflianatum , fiuc Orbem Cbriftianum vocitare folemus: quamuis (proh do1or)plurimisin locis,Turcarum crudeli vaftatione, penitus extirpaca fit fi- des Chrift iana.Termrnos autem huius Europx , tiusq;amplitudinem, quor,qux & quanta RegnajDucatus.ComitatusAx.comple&atur fu perfluum Kfc enarrare ducl- mus.-illeenim tj-pus adieftusoboculos nobis pc net,hsc autem exfcquentibustabu- li<,qus fingulaj membra funi huiusEuropx,apparebunt. ' GERMANIA. I Erniania totius Europs regio maxima ficflorentHlima. Populos vero qui vetere incoluere Germania,recenfetCorn.TacitusIndigenas quidclAu ; tones,Cimbros,Marros,Gambriuios,Sueuos, Vandalos,Hatauos, Cani ne I fates,Mathiacos,Cattos,Vfipios,Teui5ceros,Bru6ieros,Chamanos.Angri uartos,DuIgibtnos,Chafuarios,Frifios,Chancos,Cherufcos,Fofos. Semnones.Lon- gobardos, Rendignos, Auiones,Angilos,V3 rmos,Endofes,Suardones,Nultnones, Narifcos, Hermunduros, Marcomannos, Quados, Marfignos. Gothinos,01bs, Burios, Lygios, Arios,Heluecones, Manimos, £lyfios,Naharnales,Gothones, Ru- gios, Lemonios,Suiones,PeucinoslmeBafternas,Fennosac Venedos. Terra inlu- , ' per ipfajtefteSolino, hominum diaes>& populis immenfisfrequcns, qui ii cura re liquis conferantur regionibus,minimum fuci, plurimu antiqus finceritatis ac fidei: &ruftican£,vt dici folet, veritatis obtinet Tacitus inquit:Fcenus agitare,& in vfuras ; extendere,ignotum,e6 quod minimi auarijfrauduIentiacfubdolieiTent, reril nuda ' ac fimplici permutatione vtebantur, merces dabSt, merces recipiebant,contentifua forte,vtpote apud quos plus valebant boni mores, q alibi bons leges .Sermo gentis i longelateq;fufus,fuatamenidioroatababet,gaudetvodbus primigenijs monofyl- | ' labis.Porro Germanorum littoral{u>quo$ vetuftas VVigevvonas appellauit,& Infu larium lingua mol!ior,vt Francoru|veterum qui Chaucorum pars luere SaxonuFri fiorumq; ac Danorum,M|diterraneoru feuHerdvvonum,durior, vtSueuoru, Qua- j dorum,Marcomannorum|& Hermunduroru.vti hodiein tranfdanubianis regionU bus.Pannonia prima,& Rhstia Norico Ioquutur.Ipram|tandem Germaniam Corn. Tacitus informem terris , inquit efle, afperam ccelo, triflcm cultu afpeduq;. ac in v- niuerfum aut fyluis horridam,aut paludibus infcecundam. Humidiorem qua Gal- liasjventofiorem qua Noricum ac Pannoniam afpicit : Frugiferarum arborum & o- mnis culturE im patientem,Herilem,pecorum tamen fcecundam,fed plcrunque im- procerorum 5 auro atque argento immunem ,&propterea vilem defpedtamque ab omnibus. Hodie regio eft adeo amcena,adeo pulcherrimis nitidisq; vrbibus, caftris ac pagis pafsim exornataSc culta vt non Itaii®,non'GalUs,non Hilpania ipfa cedat, j Ccelum fatis clemens habet , agrorum camporumque fertilitatem optandam : funt collesaprici,funtnemoraopaca,frumentorumabundantia,viniferi montes. Mille hlciam hortorum ac vil^rumdelicis,nulla viridaria pomariave,nuIl£Confitiones, nulla tem pe, nulla vineta defiderantur.Solumipfumhor-deo, tritico ,filigine,farre, ; milio,auenaac omni frumentorum,] eguminumatq;obfbniorum genere ferax,cam ! prata l®ta.Sunt clariffimi amnes, miner$ falis plurimsiThermse falubres, pi vberes, j aquas calentes paflim producente natura.Non argenti, iam non auri, non margarita- rumtandem hic incognitus vfiis eft. Vniuerfa&Gallia&Hifpania &Italia argen=- 'tum ex Germano negotiatore omne habuit, priufquam ad Indias nauigatio aperta foret Metallorum ita omne genus habet,vt nec auro fit priuata,horum bm inuefti- gatis mineris, hoc infeliciores funt quod miferosin terrxviiceraiam aurifitisin- , truferit. Hic nullanon ]itterarumcognitio,kgumvedifciplina, nulla non bona- rumartiumftudia florent. Videatrgitur hic Tacitus nofter,qu^m fxpe bona ma- teria ce.Tet fine artifice. <;^id,qu 6d prsclarinimorumingeniorum fit feraciffima. : quid enim folertiusvnquamautvtilius inueniri potuit typographia inuen- . ; quod tum folertius &aduerfus Ghriftiani nominis hoftem vtilius inftrumento ifto belli- • coquam bombardam vulgo vocamus fquamuis non inficio omnium rerum,etiam optimarum, magnum eflepofleabufum. Nonne&amcenum illud fquamuisleue) tympanum militare, quem trummulumvocamuss vtinniimera alia omittamus. 2 Porro : ; Porro vix eft in Europa terra alia qua* maioribus fluminibus irrigetur quam hxc e quibus vndecim numerantur prsctpua nauigabilia s bprura.primum eft Danubius, j alterumRhenus, de quibus fuploco,reliqua NicerautNicrus qui &Neccharus di- I citur, McenuSjAmafiiSjVifurgis,Albis, Sueuus,Viadrus>-Viftuia, Mofella,qu2 plu- ribus concomitata minoribus fluuijs., quorum 'numerandilocus hic noneft,par- i tiffl inEuxinumpontum.partim exonerantur.Montesver6 i in mare Germanicum nominatiffimifuntjRolberguSjMons lfidis,Melibocus,Pinifer,He{rus,OftberguS} [ i Senus,Sueuus,Pauonis,Rheticus,Seuo,SpruIius,Vocetius,Vofagus. Sylus infuntpliurimsjdus tamen pr^cipuas, quarum Heroiniaalte- ra,qu» reliquarum fere omnium mater: alce- . , xa erit Martiana,Atquc hsBC qui- dem generaliter de .. ‘Germania, B OHEMI A. Oiohemia, fiinterpreteris, Boiorum patriam feudomicilium figni6cal N (&er>^Mer^e{mjnuccorruptiusBohemia;Boij autem Galliae populifuc- n re, haud procul ab Infubribus difliti:ij aCsfare vifti Gallia excedentes, taliam tranfcenderunr, quos Romani finibus eiecerunt : Inde trans Rhenum in Germaniam profeSi ,Hercini$ Sylu$ inctnSos incoluerunt campos. HosBoioseBoiohemopotentil^musSueuorura populus Marcomanni depulere. Eieftis tandeme Boiohemo etiam Marcomannis Qi^adisq;,Sclauini Scythica & Bar- bara gens intrauerunt. Hodierni igiturBohemiaBincolseSclanifunt, quorum etiam idiomatevtuntar. Habet hoc Regnum vitra 50. vrbes immediate Regno fubieSas: reliquas autem Principes Regni,Primates,Barones,ComitesatqueNobi!esfibi ven- dicant. Praga , Cafurgis Ptolomso , Regni caput eft ad Muldauiam amnem fita.',hic regiaaula, &Archiepifcopatuseft- vniuerfalioHmftudio floruit, id hodie Liplla Mifniaciuiwsobtinet. Egra vrbs a fluuioprsterlabentefic cognominata, in \c:e- rumNarifcorumfedibus, loco arte ac natura munitiflimoiita,vtpote qu$ maxi- ma fui parte 'natiuae rupi fuperftrufta Iit: intra racenia ambitum continet a.mil- liariorum , extra autem imcenia 3. necproculabvrbefonseftaqusacid*,raIuber- rim$,quam eius incolsbibuntauidiflimeiprster hunc autem potum &cereuifiam. Medo autem.quinufquam lautior meliorq; conficitur,afFatimexhauritur,Litome-