Map 10 Rhenus-Albis Compiled by J.H.F. Bloemers, 1995

Introduction

The map covers a large part of what (2.Prolog.; 2.11) called Megale, that immense part of Germania outside the formal north-west limits of the , bordered by the and Baltic Sea. During the Roman period the landscape was, as elsewhere, quite different from the present; in this region the coast, estuaries, rivers and moors deserve special attention. Long-known historical information has to be combined with knowledge acquired after World War II by intensive geological and palaeogeographical research in the and northern . Due to the rise in sea level and post-Roman shoreline changes, the coast along the southern North Sea has changed considerably since the Roman period, retreating landwards. In general, with the help of well-founded geological data, it can now be reconstructed in advance of the present-day shoreline (Kossack 1984, 51-82; van Es 1988, 88-94). Even so, it still seems prudent to render long stretches as approximate. In antiquity, principal rivers such as the Rhenus, Visurgis and Albis spread over wide flood-plains, but are now channeled between embankments. Large areas in the north of the modern Netherlands and Germany were covered by peat, and consequently almost inaccessible. Today, these are drained and cultivated, with the result that the ground level is now many feet lower than during Roman times. In addition, ancient Germania Megale was famous for its extensive, dense forests. All the Greek and Roman texts relating to the region are conveniently assembled by Byvanck (1931) and Goetz (1995). The location of tribes is often uncertain or even unknown. Moreover the location of some may have changed over time (because of migration, for example), or groups may have merged into confederations like the or Franci. Archaeology is a major source of information for this region. In deciding whether or not to mark a site, I have tried to determine its significance for the Romans or the Roman empire. Even then considerable uncertainty persists, and we can be sure that our understanding of the scope of military or political contacts beween Romans and German groups remains far from complete. Only major published settlements and cemeteries (generally over c. 750 graves) are shown; especially in the area north-east of the R. Albis a number of large cemeteries are known, but not published (Schach-Dörges 1970, 34; Capelle 1971). Hillforts and walled enclosures dated to the pre-Roman Iron Age and assumed to remain in use in Roman times are omitted, since proof of such continuation is always lacking (Waterbolk 1977; Mildenberger 1978). Krüger (1976; 1986) offers a well-documented historical and archaeological overview. For , note Hedeager (1992); and for Roman imports in Scandinavia, Lund Hansen (1987). Two major collections of material are in progress: the Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum (note von Schnurbein 1992), and Die Fundmünzen der römischen Zeit in Deutschland (note Berger 1992). MAP 10 RHENUS-ALBIS 137

Directory All place names are in the Netherlands unless otherwise noted

Abbreviations

Fundmünzen Die Fundmünzen der römischen Zeit in Deutschland,Berlin,1960- Römer Nordrhein-Westfalen H.G. Horn (ed.), Die Römer in Nordrhein-Westfalen, Stuttgart, 1987 TIR CastReg Tabula Imperii Romani M 33, Castra Regina–Vindobona–Carnuntum, Prague, 1986

Names

Grid Name Period Modern Name / Location Reference

D2 *Abalus? Ins. R Helgoland GER RGermAlt A4 Albaniana R Alphen aan de Rijn Schönberger 1985, 438 B4; Bechert 1995, 91-93, 100-101 F3 Albis fl. RL GER RE 1; RE Suppl 10 Alba 2 D3 Amisia fl. R GER RGermAlt D3 Ampsivarii RL RGermAlt E2 Angli RL DEN / GER RGermAlt E4 Angrivarii RL GER RGermAlt F3 Apensen R GER RGermAlt; Hässler 1991, 379 E2 Archsum R GER Kossack 1980; 1987 G1 Årslev L DEN Lund Hansen 1987, 426; Storgaard 1990 Attuarii = (Ch)Attuarii A4 Aurelium Cananefatium/ R/ Bogaers 1960, 303-309; Forum Hadriani RL Kunow 1992, 147-48 § R RE; RGermAlt E1 Aviones R DEN KlPauly

B5 Batavodurum/ R/ Nijmegen Willems 1981, 124-26 (nos. 398-419); (Ulpia) Noviomagus R/RL Bechert 1995, 65-72, 75-76 § R RE; RGermAlt E5 Beelen RL GER Horn 1995, 289-94 C4 Beilen L GER Zadoks-Josephus Jitta 1955 D3 Bentumersiel R GER Hässler 1991, 462-64 E4 Bielefeld R Sparrenberger Egge GER Kühlborn 1995, 170-74 G2 Bordesholm R GER Saggau 1981; 1986 F2 Bornstein RL? DEN Lund Hansen 1987, 454 G1 Brangstrup L DEN Werner 1988; Henriksen 1992 D5 RL GER RGermAlt; NPauly C3 Burcana Ins. RL Borkum GER RGermAlt

C5 Carvium R Herwen-De Bijland Schönberger 1985, 449 C17; Willems 1981, 108 (no. 182); Bechert 1995, 64-65 B5 Carvo? R Kesteren Schönberger 1985, 448 C11; Willems 1981, 97 (no. 37); Bechert 1995, 79-80, 88 B5 Castra Herculis? RL Arnhem-Meinerswijk Willems 1981, 104 (no. 126); 1984, 169-96; Bechert 1995, 77-78, 88 C5 RL RGermAlt D4 (Ch)Attuarii RL GER RGermAlt D3 R GER RGermAlt E1 Chersonesos Kimbrike DEN / GER See Map 2 F4 R GER RGermAlt D2 Codanus? Sinus R RGermAlt Corbulonis Fossa See Canals

E1 Dankirke L DEN Lund Hansen 1987, 429 I5 Dessau GER See Map 12 138 MAP 10 RHENUS-ALBIS

Grid Name Period Modern Name / Location Reference

A3 Den Burg R Woltering 1975 B5 Driel-Baarskamp R Willems 1981, 103 (no. 117); Bechert 1995, 78, 88 Drusiana Fossa See Canals F4 Dulgubnii? R GER RGermAlt

F1 Ejsbøl LDEN RGermAlt B5 Elst R Bogaers 1955; Petit 1994, 287 (no. 423) B4 Ermelo R Bechert 1995, 79 C3 RL RGermAlt

H3 Farodini R GER RGermAlt B4 Fectio R Bunnik-Vechten Bogaers 1974, 62-66; Schönberger 1985, 426 A4, 448 C8; Bechert 1995, 81-85, 88 E3 Feddersen Wierde RL GER RGermAlt; Hässler 1991, 482-84 B4 Flevum L. R IJssel RGermAlt E3 Flögeln R GER RGermAlt; Hässler 1991, 419-21 Forum Hadriani = Aurelium Cananefatium C4 RL GER RE Franci §Franci RGermAlt A4 RL GER / NET RE

C4 Germania See Map 2 A2 Germanicum Mare See Map 2 G4 Gielde RL GER Hässler 1991, 426-27 B5 Grinnes RL Rossum Bogaers 1974, 74-75; Schönberger 1985, 449 C12 E3 Gristede RL GER Hässler 1991, 543-45 H4 Grommern R GER Becker 1993 G1 Gudme RL DEN Lund Hansen 1987, 404, 420-25; Nielsen 1994 F3 Gustow R GER Eggers 1951, 105 (no. 674); Wołągiewicz 1981

H3 Hagenow R GER Hermann 1989, 523-24; Voss 1999 G1 Hågerup R DEN Lund Hansen 1987, 426 G3 Hamfelde R GER Bantelmann 1971 C5 Harenatium RL Kleve-Rindern? GER Schönberger 1985, 448 C18; Römer Nordrhein-Westfalen 458 H1 Harpelev R DEN Lund Hansen 1987, 415 A5 Helinium R RE F3 Hemmoor R GER Hässler 1991, 443 I1 ? RL DEN / SWE Iordanes, Getica 23; Schmidt 1934, 209-10; Krüger 1986 F4 Hildesheim R GER Hässler 1991, 450-51 I1 Himlingøje R DEN Lund Hansen 1987, 412-13 H2 Hoby R DEN Lund Hansen 1987, 403 E1 Hodde R DEN Hvass 1985 B5 Huissen-Hazebergh RL Willems 1981, 104-105 (no. 135)

F3 Issendorf L GER Hässler 1991, 438-39

D3 Jever R GER Hässler 1991, 464 I1 Juellinge R DEN Lund Hansen 1987, 402-403

E4 Kalkriese R GER Hässler 1991, 398 H4 Kaloukones? R RE Calucones 2 I5 Kleinzerbst GER See Map 12

G3 Langobardi R GER RE MAP 10 RHENUS-ALBIS 139

Grid Name Period Modern Name / Location Reference

A4 Laurum R Woerden Bogaers 1974, 53-54; Schönberger 1985, 439 B6; Bechert 1995, 86-88 B5 Levefanum? R Wijk bij Duurstede / Schönberger 1985, 439 B10; Rijswijk Bechert 1995, 81 F4 Liebenau L GER Hässler 1991, 475 E4 Lintorf L Bad Essen GER Hässler 1991, 383 D4 Lohe R GER Hässler 1991, 424 C5 Loo-Loowaard R Willems 1981, 109 (no. 194); Bechert 1995, 77,88 A4 Lugdunum R Katwijk Schönberger 1985, 458 D1; Bechert 1995, 96-98, 101 G1 Lundeborg RL DEN Lund Hansen 1987, 404, 420-25; Nielsen 1994

B5 Mannaricium R Maurik Bogaers 1974, 68-69; Schönberger 1985, 448 C10; Bechert 1995, 80-81, 88 H3 Marwedel R GER Hässler 1991, 454-55 A4 R Leiden Schönberger 1985, 438 B3; Bechert 1995, 93, 101 F5 Melibokon? Oros R GER RE G1 Møllegårdsmarken RL DEN Lund Hansen 1987, 404, 420-25; Nielsen 1994 A5 Mosa fl. See Map 11

G3 Neu Darchau R GER Hässler 1991, 487 A4 Nigrum Pullum R Zwammerdam Bechert 1995, 91, 101; Schönberger 1985, 439 B5 H1 Nordrup R DEN Lund Hansen 1987, 411 Noviomagus = Batavodurum F2 Nydam L DEN Engelhardt 1970 II

C4 Olst L Braat 1954

A4 Praetorium Agrippinae RL Valkenburg Schönberger 1985, 438 B2; Bechert 1995, 94-96, 101 G3 Putensen R GER Hässler 1991, 510-11

B5 Randwijk R Willems 1981, 96 (no. 18b); Bechert 1995, 78-79 E4 Rehme R GER Fundmünzen 6.6106 G3 R GER RE A4 Rhenus fl. See Map 11 A4 Rijswijk R Bloemers 1978 = (Ulme)Rugii G3 Rullstorf RL GER Hässler 1991, 508-509

E1 Sabalingioi? R DEN RE H5 Salas? fl. GER See Map 12 C4 Salii? RL RE 1 F2 Saxones RL GER RE I4 GER See Map 12 F2 Sigoulones? R GER RE G3 Suari(do)nes R GER RE Suarines F2 Süderbrarup RL GER Bantelmann 1988 H3 Suebi HRL? RE; TIR CastReg 81 H2 Suebicum Mare See Map 2

D4 Teutoburgiensis? Saltus R Teutoburger Wald GER RE E2 Teutones? H RE F2 Thorsberg RL GER Raddatz 1957; 1987 140 MAP 10 RHENUS-ALBIS

Grid Name Period Modern Name / Location Reference

B4 Traiectum RL Utrecht Bogaers 1974, 58-62; Schönberger 1985, 439 B8; Bechert 1995, 85, 88 C4 Tubantes RL Schmidt 1940, 409-19; RE

A4 Uitgeest RVons1987 I2 (Ulme)Rugii RL GER Tac., Germ. 44; Schmidt 1934, 117-18; Bierbrauer 1994, 72-74 (Ulpia) Noviomagus = Batavodurum

B5 Vacalus/ See Map 11 Vahalis fl. I1 Valløby R DEN Lund Hansen 1987, 413 I3 Varini R GER Tac., Germ. 40 I1 Varpelev R DEN Lund Hansen 1987, 416 B5 Velp L Willems 1981, 97 (nos. 28, 30) A4 Velsen R Schönberger 1985, 426 A3, 438 B1; Bechert 1995, 99-101 G1 Vimose R DEN Engelhardt III, 1970; Ilkjaer 1975 E3 Visurgis fl. Weser GER Reinecke 1925, 38; RE A4 Vleuten-De Meern R Bogaers 1974, 55-57; Schönberger 1985, 439 B7; Bechert 1995, 85-86, 88 F1 Vorbasse RL DEN Hvass 1979 E3 Westerwanna RL GER Hässler 1991, 538 G3 Wiebendorf R GER Keiling 1984 B5 Wijchen RL Willems 1981, 117-334 (nos. 296-335) C4 Wijster RL van Es 1967

Canals

Grid Name / Location Period Reference

A4 Corbulonis Fossa, between R. Maas and R Tac., Ann. 11.20; Bechert 1995, 90, 93-94, 101 R. C5 Drusiana Fossa, between IJssel and R. Rhine R Tac., Ann. 2.8; Suetonius, Claudius 1.2; Bechert 1995, 25, 65

Roads

Itinerary Period Reference

Lugdunum → Castra Herculis? → (Ulpia) Noviomagus RL Bechert 1995, 90-91, 94-95 Aurelium Cananefatium → (Ulpia) Noviomagus R Stolte 1959

Unlocated Toponyms

Name Period Probable Location Reference

Actania R Terschelling? RGermAlt Amalchium Mare R Baltic Sea? RGermAlt Austeravia Ins. R RGermAlt Glaesaria?

Baduhennae Lucus R Tac., Ann.4.73 Basilia R *Abalus? Pliny, NH 4.95 Baunonia R *Abalus? Pliny, NH 4.94 MAP 10 RHENUS-ALBIS 141

Name Period Probable Location Reference

Chalousos fl. R RGermAlt Chalusos Chauci Maiores R NPauly Chauci Chauci Minores R NPauly Chauci HR NPauly Codanovia Ins. R RGermAlt

Eudoses R RGermAlt Eudusii

Fabaria Ins. R RGermAlt Flevi RL Nomina Provinciarum Omnium 13 (GLM, p. 128) Flevum Castellum R RGermAlt Flevum Flevum Ins. R RGermAlt Flevum Flevum Ostium R Vlie? RGermAlt Flevum Frisiavi RL RE Frisii Frisii Maiores R RE Frisii Frisii Minores R RE Frisii

Glaesaria Ins. R RE Austeravia

Herminones R RE

Idistaviso R RE R RE Istaevones R RE

Kobandoi R Aviones? RE Cobandi

Mararmanis Portus R RE Metuon(id)is R RE Metuonis

Nuithones R RE

Ouidros fl. R Ptol. 2.11.1

Siatoutanda R RE Siatutanda R RE Silingae

Tekelia R Ptol. 2.11.12 Treoua R Ptol. 2.11.12

Bibliography

Bantelmann 1971 Bechert 1995 N. Bantelmann, Hamfelde, Kreis Herzogtum T. Bechert and W.J.H. Willems (eds.), Die römische Lauenburg: ein Urnenfeld der römischen Kaiserzeit Reichsgrenze zwischen Mosel und Nordseeküste, in Holstein, Neumünster, 1971. Stuttgart, 1995. Bantelmann 1988 Becker 1993 N. Bantelmann, Süderbrarup: ein Gräberfeld der M. Becker, “Das ‘Fürstengrab’ von Gommern,” römischen Kaiserzeit und Völkerwanderungszeit in Archäologie in Deutschland 3 (1993) 6-9. Angeln, Neumünster, 1988. Bierbrauer 1994 Berger 1992 V. Bierbrauer, “Archäologie und Geschichte der F. Berger, Untersuchungen zu römerzeitlichen Goten vom 1.-7. Jahrhundert. Versuch einer Bilanz,” Münzfunden in Nordwestdeutschland, Berlin, 1992. FM 28 (1994) 51-171. 142 MAP 10 RHENUS-ALBIS

Bloemers 1978 Hässler 1991 J.H.F. Bloemers, Rijswijk (Z.H.), “De Bult”. Eine H.-J. Hässler (ed.), Ur- und Frühgeschichte in Siedlung der Cananefaten, 2 vols., Nederlandse Niedersachsen, Stuttgart, 1991. Oudheden 8, Amersfoort, 1978. Hedeager 1992 Bogaers 1955 L. Hedeager, Iron-Age societies. From tribe to state J.E. Bogaers, De Gallo-Romeinse tempels te Elst in in , 500 B.C. to A.D. 700, Oxford, de Over-Betuwe / The Romano-Celtic temples at Elst 1992. in the Over-Betuwe district, Nederlandse Oudheden Henriksen 1992 1, The Hague, 1955. M.B. Henriksen, “Brangstrupfundet,” Fynske Minder Bogaers 1960 (1992) 43-76. J.E. Bogaers, “Civitas en stad van de Bataven en Hermann 1989 Canninefaten,” Berichten van de Rijksdienst voor het J. Hermann (ed.), Archäologie in der Deutschen Oudheidkundig Bodemonderzoek 10-11 (1960-61) Demokratischen Republik, 2 vols., Leipzig, 1989. 263-317. Horn 1995 Bogaers 1974 H.G. Horn et al., Ein Land macht Geschichte. J.E. Bogaers and C.B. Rüger (eds.), Der Archäologie in Nordrhein-Westfalen, Schriften zur niedergermanische Limes, Kunst und Altertum am Bodendenkmalpflege in Nordrhein-Westfalen 3, Rhein 50, Köln, 1974. Köln, 1995. Braat 1954 Hvass 1979 W.C. Braat, “Les colliers d’or germaniques d’Olst S. Hvass, “Die völkerwanderungszeitliche Siedlung (prov. d’Overijsel),” Oudheidkundige Medelingen uit Vorbasse, Mitteljütland,” Acta Archaeologica 49 het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden 35 (1954) (1979) 61-111. 1-7. Hvass 1985 Byvanck 1931 S. Hvass, Hodde, et vestjysk landsbysamfund fra A.W. Byvanck, Excerpta Romana. De bronnen der aeldre jernalder, Copenhagen, 1985. Romeinsche geschiedenis van Nederland, Gravenhage, 1931. Ilkjaer 1975 J. Ilkjaer, “Et bundt våben fra Vimose,” Kuml (1975) Capelle 1971 117-62. T. Capelle, Studien über elbgermanische Gräberfelder in der ausgehenden Latenezeit und der Keiling 1984 älteren römischen Kaiserzeit, Hildesheim, 1971. H. Keiling, Wiebendorf. Ein Urnenfriedhof der frührömischen Kaiserzeit im Kreis Hagenow, Berlin, Eggers 1951 1984. H.J. Eggers, Der römische Import im freien Germanien, Atlas der Urgeschichte 1, Hamburg, Kossack 1980 1951. G. Kossack, Archsum auf . Einführung in Forschungsverlauf und Landschaftsgeschichte, Engelhardt 1970 Römisch-Germanische Forschungen 39, , C. Engelhardt, Sønderjyske of Fynske mosefund, 1980. 3vols.,2nd ed., Copenhagen, 1970. Kossack 1984 van Es 1967 G. Kossack et al. (eds.), Archäologische und W.A. van Es, Wijster, a native village beyond the naturwissenschaftliche Untersuchungen an imperial frontier, 150-425 A.D., , 1967. ländlichen und frühstädtischen Siedlungen im van Es 1988 deutschen Küstengebiet vom 5. Jahrhundert v. Chr. W.A. van Es, H. Sarfatij and P.J. Woltering (eds.), bis zum 11. Jahrhundert n. Chr.; Bd. 1 Ländliche Archeologie in Nederland, Amsterdam, 1988. Siedlungen, Weinheim, 1984. Goetz 1995 Kossack 1987 H.-W. Goetz and K.-W. Welwei, Altes Germanien. G. Kossack, Archsum auf Sylt. Landwirtschaft und Auszüge aus den antiken Quellen über die Germanen Umwelt in vor- und frühgeschichtlicher Zeit, und ihre Beziehungen zum römischen Reich, Römisch-Germanische Forschungen 44, Mainz, Darmstadt, 1995. 1987. MAP 10 RHENUS-ALBIS 143

Krüger 1976 Raddatz 1987 B. Krüger (ed.), Die Germanen. Geschichte und K. Raddatz, Der Thorsberger Moorfund: Katalog; Kultur der germanischen Stämme in Mitteleuropa. Teile von Waffen und Pferdergeschirr, sonstige I. Von den Anfängen bis zum 2. Jahrhundert unserer Fundstücke aus Metal und Glas, Ton und Zeitrechnung, Berlin, 1976. Holzgefässe, Steingeräte, Offa-Bücher 65, Neumünster, 1987. Krüger 1986 B. Krüger (ed.), Die Germanen. Geschichte und Reinecke 1925 Kultur der germanischen Stämme in Mitteleuropa. P. Reinecke, “Die örtliche Bestimmung der antiken II. Die Stämme und Stammesverbände in der Zeit geographischen Namen für das rechtsrheinische vom 3. Jahrhundert bis zur Herausbildung der Bayern 2,” Der Bayerische Vorgeschichtsfreund 5 politischen Vorherrschaft der Franken, Berlin, 1986. (1925) 17-48. Kunow 1992 Saggau 1981 J. Kunow, “Zentralität und Urbanität in der H.E. Saggau, Der Urnenfriedhof am Brautberg bei des 2. Jahrhunderts n. Chr.,” in Bordesholm in Holstein, 2. Katalog, Offa-Bücher 48, H.-J. Schalles, H. von Hesberg and P. Zanker (eds.), Neumünster, 1981. Die römische Stadt im 2. Jahrhundert n. Chr. Der Saggau 1986 Funktionswandel des öffentlichen Raumes, H.E. Saggau, Der Urnenfriedhof am Brautberg bei pp. 143-52, , 1992. Bordesholm in Holstein, 1. Text und Karten, Kühlborn 1995 Offa-Bücher 48 Neumünster, 1986. J.-S. Kühlborn, Germaniam pacavi - Germanien Schach-Dörges 1970 habe ich befriedet. Archäologische Stätten H. Schach-Dörges, Die Bodenfunde des 3. bis 6. augusteischer Okkupation, Münster, 1995. Jahrhunderts nach Chr. zwischen unterer Elbe und Lund Hansen 1987 Oder, Neumünster, 1970. U. Lund Hansen, Römischer Import im Norden. Schmidt 1934 Warenaustausch zwischen dem römischen Reich und L. Schmidt, Geschichte der deutschen Stämme bis dem freien Germanien während der Kaiserzeit unter zum Ausgang der Völkerwanderung. Die besonderer Berücksichtigung Nordeuropas, Ostgermanen,2nd ed., Munich, 1934. Copenhagen, 1987. Schmidt 1940 Mildenberger 1978 L. Schmidt, Die Westgermanen,2nd ed., Munich, G. Mildenberger, Germanische Burgen, Münster, 1940. 1978. von Schnurbein 1992 Nielsen 1994 S. von Schnurbein and M. Erdrich, “Das Projekt: P.O. Nielsen, K. Randsborg and H. Thrane (eds.), Römische Funde im mitteleuropäischen Barbaricum, The archaeology of Gudme and Lundeborg. Papers dargestellt am Beispiel Niedersachsen,” BerRGK 73 presented at a conference at Svendborg, October, (1992) 5-27. 1991, Copenhagen, 1994. Schönberger 1985 Petit 1994 H. Schönberger, “Die römischen Truppenlager der J.-P. Petit and M. Mangin (eds.), Atlas des frühen und mittleren Kaiserzeit zwischen Nordsee agglomérations secondaires de Gaule Belgique et und Inn,” BerRGK 66 (1985) 321-497. des Germanies; Les agglomérations secondaires -La Gaule Belgique, les Germanies et l’Occident romain, Stolte 1959 2 vols., Paris, 1994. B.H. Stolte, “De zuidelijke weg van de Tabula Peutingeriana door het land van de Bataven,” Raddatz 1957 Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig K. Raddatz, Der Thorsberger Moorfund, Gürtelteile Bodemonderzoek 9 (1959) 57-67. und Körperschmuck, Neumünster, 1957. Storgaard 1990 B. Storgaard, “Årslev-fundet: et fynsk gravfund fra slutningen af yngre romersk jernalder,” Aarbøger for Nordisk Oldkyndighed og Historie (1990) 23-58. 144 MAP 10 RHENUS-ALBIS

Vons 1987 Willems 1984 P. Vons, “A second-century Roman hoard of W.J.H. Willems, “Romans and Batavians. corroded denarii from Uitgeest, province of North A regional study in the Dutch eastern river area II,” Holland,” Berichten van de Rijksdienst voor het Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Oudheidkundig Bodemonderzoek 37 (1987) 123-52. Bodemonderzoek 34 (1984) 39-331. Voss 1999 Wołągiewicz 1981 H.-U. Voss, “Ein neues ‘Fürstengrab’ in Hagenow,” R. Wołągiewicz, “Grupa gustowska,” in Archäologie in Deutschland 1 (1999) 6-9. J. Wielowiejski (ed.), Prahistoria ziem polskich, vol. 5: Późny okres lateński i okres wpływów Waterbolk 1977 rzymskich, pp. 201-205, Wrocław, 1981. H.T. Waterbolk, “Walled enclosures of the Iron Age in the north of the Netherlands,” Palaeohistoria 19 Woltering 1975 (1977) 97-172. P.J. Woltering, “Occupation history of Texel, I. The excavations at Den Burg: preliminary report,” Werner 1988 Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig J. Werner, “Dančeny und Brangstrup,” BJb 188 Bodemonderzoek 25 (1975) 7-36. (1988) 241-86. Zadoks-Josephus Jitta 1955 Willems 1981 A.N. Zadoks-Josephus Jitta, “The Late-Roman gold W.J.H. Willems, “Romans and Batavians. hoard of Beilen II: the coins,” Palaeohistoria 4 A regional study in the Dutch eastern river area I,” (1955) 103-11. Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 31 (1981) 7-217.