DOCSLIB.ORG

18. Yüzyılda Osmanlı Merasimlerinin Mali Bir Unsuru

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
18. Yüzyılda Osmanlı Merasimlerinin Mali Bir Unsuru T.C. FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ 18. YÜZYILDA OSMANLI MERASİMLERİNİN MALİ BİR UNSURU: ATIYYELER RUHAN DiNÇ 130121002 DANIŞMAN YRD. DOÇ. DR. FATMA SEL TURHAN İSTANBUL - 2016 T.C. FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ 18. YÜZYILDA OSMANLI MERASİMLERİNİN MALİ BİR UNSURU: ATIYYELER RUHAN DiNÇ 130121002 DANIŞMAN YRD. DOÇ. DR. FATMA SEL TURHAN İSTANBUL - 2016 BEYAN Yüksek Lisans tezi olarak hazırladığım “18. Yüzyılda Osmanlı Merasimlerinin Mali Bir Unsuru: Atıyyeler” adlı çalışmanın tarafımdan bilimsel ahlak kurallarına uygun olarak yazıldığını, yararlandığım kaynakların bibliyografyada gösterilenlerden ibaret olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. 23/11/2016 Ruhan Dinç ÖZET Çalışmamızın amacı Osmanlı törenlerinin mali bir unsuru olan ve atıyye olarak adlandırılan nakit hediyelerin 18. yüzyıl boyunca başta padişahlar olmak üzere kimler tarafından ve hangi sebeplerle verildiğini araştırmaktır. Dönemin önde gelen birincil kaynakları ve arşiv belgelerine odaklanılarak atıyyenin diğer hediye kavramları arasındaki yeri, teşrifattaki önemi, atıyyenin hangi hazinelerden verildiği ve veriliş sebepleri tezin ana konularını teşkil etmiştir. Giriş bahsiyle birlikte atıyye kavramına dair bir literatür değerlendirmesi yapılmıştır. Bu sayede bu konuda daha önce yapılan müstakil bir çalışmanın olmadığı, atıyye kavramına daha çok hediye bahsi üzerinden değinildiği görülmüştür. Birinci bölümde sultan ve hediye ilişkisi bağlamında atıyye vermenin sultan için ne değer taşıdığından bahsedilmiş, teşrifat müessesesi ve atıyye ilişkisi ortaya konulmuştur. Tezin ikinci bölümünde ise yapılan sözlük çalışmasıyla atıyye kavramı açıklanmış ve atıyyenin diğer hediye kavramları arasındaki yeri ortaya konulmuştur. Üçüncü ve son bölümde önemli Osmanlı merasimlerinden bahsedilerek bu merasimlerin her birinde kimlere ne kadar atıyye verildiği araştırılmıştır. Osmanlının hüküm sürdüğü topraklarda kendisini göstermesinin ve varlığını hissettirmesinin bir yolu olarak atıyyenin nasıl kullanıldığı, bazen bir elçi, bazen surre alayı, bazen de bir Kırım Hanı örnekliğinde, atıyye verilen kişiler ve veriş miktarlarıyla ortaya konulmuştur. Bu bölümde Osmanlı saray düğünlerinin, doğumların, cülus ve kılıç kuşanma törenlerinin, bayramların, Mevlid Kandilinin, nevruz kutlamasının, yeni bir gemi inşasının, sefirlerin gönderilmesi ve karşılanmasının, fetih müjdesi gibi sevinçli olayların ancak bazen de bir vefatın arkasından okunan duanın atıyyenin veriliş sebeplerini teşkil ettiği görülmüştür. iii Osmanlı’da sosyal ve ekonomik duruma bağlı olarak miktarı dönem dönem değişen atıyyeler söz konusu edilen merasimlerin önemli bir parçası olmuştur. İhsan ve bahşiş kelimeleriyle aynı anlama gelen atıyye, yapılan sözlük çalışmasıyla kavramsal bir çerçeveye oturtularak değerlendirilmiş ve mali yönden ele alındığında ise atıyyenin maaş dışında azımsanmayacak miktarlarda verilen maddi bir destek olduğu ortaya konulmuştur. Anahtar Sözcükler: Atıyye, Osmanlı, İhsan, Teşrifat, Bahşiş, Merasim iv ABSTRACT The aim of this study is to examine in depth a monetary element of Ottoman ceremonies, gifts in cash, i.e. atıyyes, and by whom and on what basis they are given throughout the 18th century. The main topic of the study is built upon the interaction of atıyye with other terms relating to gift, its significance for the protocol, its sources from different treasuries and on what occasions it is required, by focusing on the main primary sources of the era and on documents from the archives. The first chapter starts with an evaluation of the literature pertaining to the notion of atıyye. Subsequently, it is confirmed that there is no any previous independent work which exclusively deals with atıyye, but rather some references to it around the subject of gift. This chapter, additionally, discusses the importance of atıyye for sultans, as part of sultan-gift and protocol-atıyye relations. The following chapter clarifies, from a lexical perspective, the word of atıyye and its place vis-à-vis other words that are related with gift. In the last chapter, cases of atıyye are described in detail, by citing instances of atıyyes given for different purposes, to different people, on different amounts, in the context of major Ottoman ceremonies, such as dynasty weddings, births, enthronement (cülus and taklid-i seyf), religious festivals, holy nights, newroz celebrations, ceremonial ship launchings, send of and welcoming ceremonies for envoys, good news after conquest of new lands or prayers after a deceased person, to show how atıyye is used as a way of expressing the omnipresence and power of the empire in its estate. Atıyyes, that varied in amount between periods due to social and economic factors, constituted an important component of the mentioned ceremonies. The word v of atıyye, having the same meaning with ihsan and bahsis, is linguistically evaluated in a conceptual framework and it was also concluded, from an economic point of view, that atıyye was a considerable financial contribution that can not be neglected. Key words: Atıyye, Ottoman, Ihsan, Protocol, Bahsis, Ceremony vi ÖNSÖZ Osmanlı’da hediye kavramı söz konusu olduğunda karşımıza birçok kelime çıkmakta, büyükten küçüğe, küçükten büyüğe, ayni, nakdi, iltifata mahsus olan hediyeler olarak büyük bir zenginlikle karşılaşmaktayız. Osmanlı’da hediye üzerinde yapılan çalışmalar özellikle 18. yüzyıl sözkonusu olduğunda zengin bir literatür oluşturmamıştır. Dönemin hediye kavramları arasında yer alan atıyye hakkında yapılmış müstakil bir çalışma mevcut olmadığından tez konusu olarak atıyye seçilmiş, bu kapsamda 18. yüzyılda atıyyenin hangi vesilelerle, kimlere ne kadar verildiği yorumlanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada atıyyenin diğer hediye kavramları arasındaki yeri ve benzerlikleri arşiv belgeleri ışığında araştırılmıştır. Çalışmamız seksen kadar arşiv belgesi başta olmak üzere dönemin birincil kaynaklarının dikkatlice okunması, surnamelerin incelenmesi ve ikincil kaynaklarda geçen atıyyeye dair bilgilerin derlenip yorumlanmasıyla oluşturulmuştur. Çalışmamız üç bölümden oluşmakta, giriş kısmıyla birlikte konuyla ilgili literatür değerlendirmesinin ardından, ilk bölümde hükümdar ve hediye konusundan ve teşrifat müessesesinden bahsedilmektedir. İkinci bölümde, dönemin Osmanlı hazinesi ve mali durumu hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra, hediye için kullanılan diğer kavramlara odaklanılmaktadır. Bu bölümde ayrıca atıyyenin sözlük çalışması yapılarak, kaynaklarda nasıl geçtiğine dair bilgiler verilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise hangi vesilelerle atıyye verildiğine dair sebepler sıralanmakta; cülus atıyyesinden başlayarak tespit edebildiğimiz yirmi kadar atıyye çeşidinden, bunların verildiği merasim ve durumlar da zikredilerek, kimlere ne kadar atıyye verildiği örnekleriyle açıklanmaktadır. Konunun seçim aşamasından itibaren tezi hazırlarken her zaman yardımlarını esirgemeden yol gösteren hocam Yrd. Doç. Dr. Fatma Sel Turhan’a, bilimsel hazırlık vii programında bizi yetiştiren ve teşvik eden hocalarım Prof. Dr. Fahameddin Başar’a, Prof. Dr. Abdülkadir Özcan’a, Doç. Dr. Nurdan Şafak’a ve Yrd. Doç. Dr. Mustafa Göleç’e teşekkürü borç bilirim. Tez jürimde olumlu katkılarıyla tezimi zenginleştiren Prof. Dr. Abdülkadir Özcan, Yrd. Doç Dr. Fatih Bayram ve danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Fatma Sel Turhan’a da müteşekkirim. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nin yardımsever personeline, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi mensuplarına, ikinci el kaynaklara ulaşmam konusunda çok yardımcı olan FSMVÜ Topkapı Yerleşkesi Merkez Kütüphanesi personeline şükran borçluyum. Lisansüstü çalışmalarım ve tez yazım sürecinde destek ve moralini esirgemeyen eşim Tuncay Dinç’e, sabırla tezimin bitmesini bekleyen oğullarım Ömer Agah ve Emin Bera ile bu tezle beraber bana atıyye olarak verilen, tezimle beraber büyüyüp yirmiiki aylık olan kızım Fatma Betül Dinç’e de çok teşekkür ediyorum. viii İÇİNDEKİLER ÖZET .......................................................................................................................... iii ABSTRACT ................................................................................................................ v ÖNSÖZ ...................................................................................................................... vii KISALTMALAR ...................................................................................................... xi GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 Atıyye Kavramına Dair Literatür Değerlendirmesi ............................................... 2 BİRİNCİ BÖLÜM ...................................................................................................... 7 TEŞRİFAT VE HEDİYELEŞME ............................................................................ 7 1.1 Sultan ve Hediye İlişkisi ................................................................................. 7 1.2 Osmanlı’da Teşrifat Müessesesi................................................................... 12 İKİNCİ BÖLÜM ...................................................................................................... 16 ATIYYE VE DİĞER HEDİYE KAVRAMLARI, ATIYYE-HAZİNE İLİŞKİSİ .................................................................................................................................... 16 2.1 Atıyye Kavramına Dair ...............................................................................
Load more

Recommended publications
  • Cem Görür Doktora Tezi SON.Pdf
    T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI SULTAN III. MUSTAFA: AİLESİ, GÜNLÜK HAYATI, DİNİ VE İLMİ İLGİLERİ DOKTORA TEZİ Cem GÖRÜR Tez Danışmanı Prof. Dr. İlhami YURDAKUL Bilecik, 2020 10340908 T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI SULTAN III. MUSTAFA: AİLESİ, GÜNLÜK HAYATI, DİNİ VE İLMİ İLGİLERİ DOKTORA TEZİ Cem GÖRÜR Tez Danışmanı Prof. Dr. İlhami YURDAKUL Bilecik, 2020 10340908 BEYAN “Sultan III. Mustafa: Ailesi, Günlük Hayatı, Dini ve İlmi İlgileri” adlı doktora tezimin hazırlık ve yazımı sırasında bilimsel ahlak kurallarına uyduğumu, başkalarının eserlerinden yararlandığım bölümlerde bilimsel kurallara uygun olarak atıfta bulunduğumu, kullandığım verilerde herhangi bir tahrifat yapmadığımı, tezin herhangi bir kısmını Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunmadığımı beyan ederim. Cem GÖRÜR ÖN SÖZ XVII. yüzyılın başında Osmanlı veraset sisteminin değişmesi, Osmanlı padişahlarının hayatlarında ciddi bir değişime sebep oldu. Şehzadelik dönemlerini sıkı bir gözetim altında geçirmeye başlayan padişahlar, bu zorlu sürecin ardından tahta oturduklarında, devletin geçirdiği sancılı süreçler karşısında tecrübesizliklerinin sıkıntısını fazlasıyla yaşadılar. XVIII. yüzyılın başında meydana gelen Edirne Vakası’yla birlikte, padişahlık dönemlerinde de bir mekân tahdidine uğramışlar ve ataları gibi İstanbul dışında uzun vakitler geçiremez olmuşlardı. Bu açıdan yaklaşıldığında XVIII. yüzyıl padişahlarının kendilerine has koşulları olduğu görülür. Buna mukabil tarih yazımında XVIII. yüzyılın, Tanzimat öncesi Türk “yenileşmesi/modernleşmesinin” öncülü bir süreci veya ihtişamlı “klasik” devir sonrası duraklama ve gerilemenin üzücü bir aşaması şeklinde ele alınması, dönemin padişahlarına da benzer bir perspektiften yaklaşılmasına sebep olmuştur. Dolayısıyla mevcut şartları içerisinde padişahların bizzat kendilerine, onların içinde bulundukları hayata/rutinlerine odaklanan çalışmalar son derece sınırlı kalmıştır.
    [Show full text]
  • Ii. Mahmud'un Kizi Mhrmah Sultan'in Sûr-I Hümâyûnu
    T. C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi II. MAHMUD'UN KIZI M İHR İMAH SULTAN'IN SÛR-I HÜMÂYÛNU Yüksel AKTA Ş BAYCAR 2501920048 Tez Danı şmanı Prof. Dr. Mahir AYDIN İstanbul 2006 ÖZ Surnâme-i Lebib, II. Mahmud’un kızı Mihrimah Sultân’ın 1252 (1836) yılında, Bahr-i Sefid Bo ğazı Muhafızı Ferik Mehmed Said Pa şa ile evlilik törenlerini ve şehzadeleri Abdülmecid ile Abdülaziz’in sünnet şölenlerini anlatan bir dü ğün kitabıdır. Dönemin şairlerinden Mehmed Lebib Efendi’nin kaleme aldı ğı bu kitap kendi adından dolayı Surnâme-i Lebib olarak isimlendirilmi ştir. Dolmabahçe Meydanı’nda Bayıldım Kasr-ı Hümayunu etrafında düzenlenen bu düğün dolayısıyla İstanbul kandillerle süslenmi ş, ülkenin her yanından gelecek davetlileri a ğırlamak için onlarca çadır kurulmu ş, dü ğün alanında seyre gelen insanları e ğlendirmek amacıyla canbaz ve fi şek gösterileri yapılmı ş, türlü türlü oyunlar oynanmı ştır. Ayrıca bütün misafirlere yemekler verilmi ş, hediyeler da ğıtılmı ştır. 10 gün süren dü ğün, Mihrimah Sultân’ın gelin alayı ile son bulmu ştur. Bu dü ğünün hemen arkasından şehzadelerin Sadabad’daki sünnet dü ğünlerine ba şlanmı ştır. Şehzadelerle birlikte devlet adamlarının ve be ş bin adet fakir çocu ğun da sünnetleri yapılmı ştır. Yine e ğlenceler tertib edilmi ş, çocuklara hediyeler verilmi ş, ziyafetler düzenlenmi ş ve pek çok davetli a ğırlanmı ştır. 8 gün süren bu dü ğün de İstanbul’da bayram havası estirmi ştir. Lebib Efendi, damadın seçimini, nikah, ni şan, çeyiz ve gelin alaylarını, dü ğün için yapılan hazırlıkları, gün gün davet edilen misafirleri, misafirlerin kar şılanı ş biçimlerini, ziyafetleri, gösterileri ve yapılan e ğlenceleri tafsilatlı bir şekilde kitabında anlatmı ştır.
    [Show full text]
  • BUGU Dil Ve Eğitim Dergisi, 1(3), 251-275
    BUGU www.bugudergisi.com Dil ve Eğitim Dergisi Araştırma Makalesi BUGU Journal of Language and Education Makale Geliş Tarihi: 25.11.2020 1/3, 251-275 Makale Kabul Tarihi: 05.12.2020 TÜRKİYE Durmaz, G. (2020). XVIII. yüzyıl tarih manzumelerinin izinden şehzade ve sultanlara bakış. BUGU Dil ve Eğitim Dergisi, 1(3), 251-275. http://dx.doi.org/10.46321/bugu.34 XVIII. YÜZYIL TARİH MANZUMELERİNİN İZİNDEN ŞEHZADE VE SULTANLARA BAKIŞ Doç. Dr. Gülay DURMAZ Bursa Uludağ Ü[email protected] Öz Divan şiirinde XVIII. yüzyıl, sosyal hayat ile edebiyat arasındaki bağlantının daha da belirginleştiği bir dönemdir. Edebî türler açısından bakıldığında tarih, gazel ve şarkı sayısında bir artış bulunmaktadır. Muhtevası bakımından değerlendirildiğinde, divan şairlerinin eserleri, bir bakıma o dönemin tanıkları durumundadır. Divanlarda yer alan tarih manzumeleri ise dönemin önemli olaylarını içeren birer tarihî vesika niteliğindedir. Edebiyat ve tarih birbirinden ayrılmaz iki alandır. Bu birliktelik, geçmişin öğrenilmesinde çok büyük öneme sahiptir. Edebiyat demek o döneme ait yaşanmışlıkların şairin gözünden yansıması demektir. Bu çalışmada, XVIII. yüzyıldaki divan şairlerinin tarih manzumelerinden yararlanılarak dönemin şehzade ve sultanları hakkında bilgi verilmiştir. Konuyla ilgili düşürülen tarihlerin çoğu, padişahın çocuklarının doğumu üzerinedir. Gerek erkek gerek kız çocuğu doğmuş olsun divan şairi her şekilde bunu fırsat bilmiş ve onlar hakkında tarih düşürme yoluna gitmiştir. Bu manzumelerden özellikle şehzadelerin doğumları sırasında yapılan teşrifat hakkında da bilgi sahibi olmak mümkündür. Bu sayede, saltanat süren padişahın şehzade ve sultanları hakkındaki nesnel olan bilgiler, şairin duygu süzgecinden geçerek manzumelerde yerini almıştır. Anahtar Sözcükler: XVIII. yüzyıl, divan şairi, tarih manzumeleri, şehzade ve sultanlar. AN ANALYSIS OF PRINCES AND SULTANS BASED ON THE 18TH CENTURY HISTORICAL POETRY Abstract In Ottoman poetry, the connection between social life and literature became more evident in the 18th century.
    [Show full text]
  • Istanbul'da Ilan Edilir, Saraybosna'da Kutlanir: 18. Ve 19. Yüzyil Osmanli Resmî Törenlerinin Bosna Eyaletindeki
    Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi / Journal of Balkan Research Institute Cilt/Volume 6, Sayı/Number 2, Aralık/December 2017, ss. 341-360. Geliş Tarihi–Received Date: 07.11.2017 Kabul Tarihi–Accepted Date: 12.12.2017. İSTANBUL’DA İLAN EDİLİR, SARAYBOSNA’DA KUTLANIR: 18. VE 19. YÜZYIL OSMANLI RESMÎ TÖRENLERİNİN BOSNA EYALETİNDEKİ YANSIMALARI* Fatma SEL TURHAN** ÖZ Osmanlı İmparatorluğu’nda saraya dair törenler Sultan ile halk arasındaki bağı pekiştirmeyi ve Sultanın gücünü tebaası kadar yabancılara da göstermeyi amaçlamaktaydı. Bu sebeple saraya dair tören ve şenlikler sadece sarayın duvarları arasında gerçekleşmemekte, görkemli kutlamalar bütün başkente, hatta bazen büyük taşra kentlerine kadar yayılmaktaydı. Bosna eyaleti 18. ve 19. yüzyılda padişahı ve onun ailesini ilgilendiren çok sayıdaki törene şahitlik etmiştir. Bosna eyaletinde Ramazan ve Kurban Bayramları da İstanbul’da olduğu gibi toplar atılarak halka ilan edilmekte ve resmi bir törenle icra edilmekteydi. Bir savaşın kazanıldığına dair ferman ve haber Bosna’ya ulaştıktan sonra şenlikler düzenlendiği gibi yeni bir valinin veya özel bir görevlinin bölgeye atanmasından ve gelişinden sonra da Bosna’da resmi törenler yapılmaktaydı. Bu makalede Osmanlı gündelik hayatının bir parçası olan resmi tören ve şenliklerin Bosna’daki örneklerine odaklanılmakta ve bunların merkez-taşra ilişkisini düzenleme ve pekiştirmede nasıl kullanıldıklarının izi sürülmektedir. Anahtar Kelimeler: Bosna, tören, şenlikler, cülus, viladet-i hümayun. * Bu çalışma 28-30 Eylül 2017 tarihleri arasında Slovenya-Bled’de gerçekleştirilen Uluslararası Balkan Tarihi Araştırmaları Sempozyumu’nda sunulan “İstanbul’da İlan Edilir, Saraybosna’da Kutlanır: 18. ve 19. Yüzyıl Osmanlı Resmi Törenlerinin Saraybosna’daki Yansımaları” isimli bildirinin genişletilerek makaleleştirilmiş halidir. ** Yrd. Doç. Dr., İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü, İstanbul, E-mektup: [email protected].
    [Show full text]
  • Kitabeler Ktp.Pdf
    1 2 3 Hatice Sultan Ve Hatice Sultan Çeşmesi ................................... 5 Taş Tahtın Kitabesi .................................................................. 11 Şazeli Tekke Cami ve Kitabesi ................................................. 22 Sohum Kalesi Kitabesi ve Kaybedişin Hikâyesi ....................... 32 Beyazıt Yangın Kulesi .............................................................. 41 Hibetullah Sultan Çeşmesi ...................................................... 49 Mihrişah Sultan Çeşmesi ........................................................ 56 Miskinler Tekkesi Çeşme ve Namazgâhı ................................. 64 Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi ............................................. 74 Maksem Yangın Havuzu ......................................................... 80 Rabia Emetullah Gülnuş Valide Sultan ................................... 87 İbnü’l Emin Ahmet Ağa Çeşmesi ............................................. 93 4 Hatice Sultan Ve Hatice Sultan Çeşmesi 5 Hatice Sultan Kimdir? Hatice Sultan 1766 yılında III. Mustafa'nın eşlerinden biri olan Âdilşah Kadın'dan dünyaya geldi. III. Selim'le babaları bir, anneleri ayrıdır. 1787 yılında Hotin muhafızı Nakîb-zâde es- Seyyid Ahmed Paşa'yla evlendi. Hatice Sultan kardeşi III. Selim'e çok yakındı. III. Selim'in 1789- 1807 yılları arasındaki padişahlığı sırasında İstanbul'un en önemli kişiliklerinden biri haline geldi. İstanbul'da yaşayan Mimar-Ressam Antoine Ignace Melling ile yakınlık kurdu. Melling 1804 yılında Hatice Sultan'a ait Ortaköy-Kuruçeşme
    [Show full text]
  • Istanbul Şenliklerindeki Dramatik Gösteriler
    İSTANBUL ŞENLİKLERİNDEKİ DRAMATİK GÖSTERİLER ÖZDEMİR NUTKU* smanlı İstanbul’unda yapılan ilk şenlik,1 II. Bayezid ile “mudhike”lerde (komedyalarda) dekor kurulduğu Odönemindedir (1481-1512).2 İmparatorluk tarihinin için bunlar birer açık hava temsili niteliğindedir. Savaş nispeten silik bir dönemi olan bu yıllarda yalnızca bir oyunları Osmanlıların askerî başarılarını yansıtırken, çifte düğün şenliği saptamış bulunuyoruz. Bu da 1490 mudhikeler çalgılı sözlü olduklarından birer müzikli yılında, İstanbul’da yapılan sünnet ve düğün şenliğidir. II. tiyatro oyunu sayılabilirler.5 Bayezid’in oğlu Abdullah’ın (ö. 1483) sünneti ile birlikte 1525 yılında Şehzade Mustafa’nın doğumuyla Şehzade Ahmed’in (ö. 1513) oğlu ile vezir çocuklarından bir hafta süren küçük bir şenlikten sonra Kanunî biri de sünnet ettirilmiştir. Bu şenliğin ikinci kısmında dönemindeki en büyük şenlik 1530 yılında yapılmıştır.6 padişahın üç kızı üç beyle evlendirilmiştir. Ama Bu şenlikte, Yahudi ve Ermeni oyuncular çeşitli farslar şenliklerdeki konulu oyunlara ilk kez Kanunî’nin 1524 oynamışlardır. Ayrıca şenlikte usta maskaralar ve yılındaki şenliğinde rastlarız.3 Şenlik süresince, savaş dansçılar da vardı. Bunların Mağribî Raksı denilen, oyunları, kısa skeçler, komedyalar, köçek dansları, Rönesans’ta İspanya’dan 1495’te Osmanlı İmparatorluğu’na iktidar ve zenginliği gösteren çok değerli taşlarla sığınan Museviler tarafından getirildiği tahmin edilen işlenmiş nahıllar4 göz kamaştırmıştır. Savaş oyunları Mağribî Dansçıları olduğunu belirtebiliriz. Bu şenlikten dokuz yıl sonra, 1539’un yazında, Kanunî’nin oğulları * Dokuz Eylül Üniversitesi Bayezid ile Cihangir’in sünnetleri ve Kanunî’nin Hürrem 1 Şenliklerdeki gösteriler dörde ayrılır: sirk gösterileri, sportif yarışmalar, dramatik Sultan’dan olma, hayatta kalan biricik kızı Mihrimah gösteriler ve geceleri fişeklerle yapılan donanma. Biz, bu yazımızda yalnızca dramatik Sultan’ın Diyarbakır Valisi Rüstem Paşa ile evlendirmesi gösteriler, yani karagöz, ortaoyunu, meddah ve konulu güldürüler üzerinde duracağız.
    [Show full text]
  • Osmanli Tarihinde Gizli Kalmi~ Veya ~Üphe Ile Örtülü Bazi
    OSMANLI TARIHINDE GIZLI KALMI~~ VEYA ~ÜPHE ILE ÖRTÜLÜ BAZI OLAYLAR VE BU HUSUSA DAIR VESIKALAR Ord. Prof. ~SMAIL HAKKI UZUNÇAR~ILI Bu nedenle bir kaç söz: Devletin nüfuz ve kudretine, Padi~ahm otoritesinin derecesine yine hükümdar~n ahlak ve karakterine, devleti idare eden vezir-i aza= (sadr—~~ azamm) zekâ ve kiyasetine ve padi~ahm mukarrib ve musahiplerinir~~ tesir ve oyunlar~na göre birçok dikkate ~ayan mühim hâdiselerin de~i~ik ~ekilde tarihe aksettirildi~i belgelerin incelenme- lerinde meydana ç~kmaktad~ r. I~te bu sebeple vak'a-nüvis tarihlerinde gördü~ümüz belgelerin siyasi k~s~m hariç bir k~sm~n~n hakikate uymad~~~~ ve hattâ bir k~s~m ferman-~~ hümayur~larm olaya ayk~r~~ bulundu~u görülmektedir. Bilindi~i gibi Osmanl~~ idaresinde ferman padi~ahm mührünü (tu~ras~n~) havi emri demektir; fakat bu emir cereyan eden ~ekline göre Divan-~~ Hümayundan yaz~lan ve ni~anc~~ taraf~ndan tu~ralanan sadr—~~ aza= bilgisi ile yaz~lm~~~ yaz~d~r. Bu yaz~, olay~n ~ekline ve muhatab~n~n ~ahsiyetine gerek sadr—~~ âzam, gerek sarayda padi~alun mukarriblerinin telkin ve tesirlerine ve nihayet padi~ahm bunlardan birini kabul edip etmemesine ba~l~d~r. Sadr—~~ âzam çok kuvvetli, otoriter ise padi~ah ona itimaden Divan—~~ Hümayundan yaz~lan ferman~~ kabul eder, e~er hükümdar~n çevresindeki en nüfuzlu ve sevimli olanlar — mesela silâhdar, çuhadar, musahip gibi — tesiri alt~nda ise onun telkini üzere ferman yaz~l~rd~. Bu hususa ait vesikalar çoktur. Bilhassa padi~ah bizzat alâkadar olmay~p Divan—~~ Hümayun- dar~~ gelen ferman~~ kabul eden fermanlar görülür. Padi~ah her hangi bir mesele hakk~nda olay~~ takip etmekte ise, onun verece~i emirle ferman yazd~n Cereyan eden olaylardan hakikate en yak~n, itimada ~ayan olan pâdi~aha takdim edilen mesele hakk~ nda hükümdar~n gerek beyaz üzerine do~rudan do~ruya yazd~~~~ veyahut hükümetten gelen muamele üzerine derkenar olarak mütalaas~m havi hatt-~~ hünzayun denilen 508 ISMAIL HAKKI UZUNÇARSILI kendi el yaz~s~d~r.
    [Show full text]
  • Üsküdar Sempozyumu I Bildiriler
    ÜSKÜDAR SEMPOZYUMU I BİLDİRİLER CİLT 1 Üsküdar Belediye Başkanlığı Üsküdar Araştırmaları Merkezi Yayın No: 10 ISBN Takım No: 975-97606-6-5 ISBN Cilt-1: 975-97606-7-3 Editörler Prof. Dr. Zekeriya Kurşun Doç. Dr. Ahmet Emre Bilgili Dr. Kemal Kahraman Celil Güngör Kapak, İç Düzen Artus İletişim Sanatları 0212 347 02 20 Baskı, Cilt Seçil Ofset 0212 629 06 15 İstanbul, Ocak 2004 Üsküdar Sempozyumu Yer: Üsküdar Belediyesi Çamlıca Eğitim Merkezi Tarih: 23-25 Mayıs 2003 Düzenleyen: Üsküdar Belediyesi ÜSKÜDAR SEMPOZYUMU I 23-25 MAYIS 2003 BİLDİRİLER CİLT 1 Editörler Prof. Dr. Zekeriya Kurşun Doç. Dr. Ahmet Emre Bilgili Dr. Kemal Kahraman Celil Güngör B A R E L D E Ü D ‹ K Y S E Ü B A I fi I ⁄ K A N L Teşekkür 23-25 Mayıs 2003 tarihlerinde Üsküdar Belediyesi Çamlıca Eğitim Merkezi’nde 1. Üsküdar Sempozyumu’nun gereçekleşmesini sağlayan herkese ve özellikle Bilim ve Düzenleme Kurullarına teşekkür ederim. Yılmaz Bayat Üsküdar Belediye Başkanı Bilim Kurulu Halil İnancık, Prof. Dr. (Başkan) Ahmet Yüksel Özemre, Prof. Dr. Semavi Eyice, Prof. Dr. Orhan Okay, Prof. Dr. Selçuk Mülayim, Prof. Dr. Korkut Tuna, Prof. Dr. Nazif Gürdoğan, Prof. Dr. Bilal Eryılmaz, Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, Prof. Dr. Raşit Küçük, Prof. Dr. Davut Dursun, Doç. Dr. Ahmet Emre Bilgili, Doç. Dr. Nihat Öztoprak, Doç. Dr. Alim Kahraman, Dr. Kemal Kahraman, Dr. Sempozyum Koordinatörü Ahmet Emre Bilgili Düzenleme Kurulu Ahmet Emre Bilgili Ali Yeşildal Bülent Arı Celil Güngör Hamza Elmas Kemal Kahraman Necdet Atasoy Seyfettin Ünlü Zekeriya Kurşun İçindekiler Sunuş .............................................................................................................................................................7 Yılmaz Bayat, Üsküdar Belediye Başkanı Editör’den ......................................................................................................................................................9 Zekeriya Kurşun, Prof.
    [Show full text]
  • T.C. Gazġ Ünġversġtesġ Eğġtġm Bġlġmlerġ Enstġtüsü Tarġh Eğġtġmġ Anabġlġm Dali
    T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ TARĠH EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI TARĠH ÖĞRETĠMĠNDE KADIN ĠMAJININ YENĠDEN ĠNġASI DOKTORA TEZĠ Hazırlayan Meliha KÖSE DanıĢman: Prof. Dr. Mehmet ġAHĠNGÖZ Ankara Nisan, 2011 T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ TARĠH EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI TARĠH ÖĞRETĠMĠNDE KADIN ĠMAJININ YENĠDEN ĠNġASI DOKTORA TEZĠ Hazırlayan Meliha KÖSE DanıĢman: Prof. Dr. Mehmet ġAHĠNGÖZ Ankara Nisan, 2011 i ONAY Meliha KÖSE‘nin ―Tarih Öğretiminde Kadın Ġmajının Yeniden ĠnĢası‖ adlı tezi ……………………….. tarihinde jürimiz tarafından Tarih Eğitimi Ana Bilim Dalı Doktora Tezi olarak kabul edilmiĢtir. AD-SOYAD ĠMZA BaĢkan : ……………………………………....….. ……………………… Üye (Tez DanıĢmanı) : ……………........................ ……………………… Üye : ……………………………………………… ……………………… Üye : ……………………………………………… ……………………… Üye : ……………………………………………… ……………………… ii ÖNSÖZ Tarih öğretimi üzerine yapılan çalıĢmalar, hem tarih öğretiminin yöntem ve teknikleri ile hem de tarih öğretiminin içeriği ile ilgilenmektedir. Bu çalıĢmalar tarih öğretiminin yeniden yapılandırılması sonucunu doğurmuĢtur. Tarih öğretiminde neyin ne kadar ve nasıl öğretileceği soruları, tarih öğretimi için kalıcı sorulardır. Bu sorular tarih öğretiminin kendini sürekli yenilemesini gerektirmektedir. Tarih ve tarih eğitimi üzerine araĢtırma yapanlar bu sorularla her zaman ilgilenmiĢlerdir. Tarih öğretiminde kadın imajının yeniden inĢasını öngören bu çalıĢma da aslında bu sorularla doğrudan ilgilidir. Yani kadın tarihini ―niye, ne kadar ve nasıl‖ öğreteceğiz sorularını içinde barındırmaktadır. Tarih
    [Show full text]
  • © in This Web Service Cambridge University Press
    Cambridge University Press 978-0-521-52085-0 - The Early Modern Ottomans: Remapping the Empire Edited by Virginia H. Aksan and Daniel Goffman Index More information Index Abbasids, 256 Algiers, 94, 108 Abdulhamid¨ II, Sultan, 295–7, 298 Ali, Muhammad, 260 Abkhazia, 121 Ali, Mustafa, 149, 152, 176–7, 178, 183, Abou-El-Haj, R. A., 148, 194, 196 188, 190 Abraham, Patriarch, 94 AliCavus ¸ of Sofia, 156, 160 Abu-Lughod, Janet, 23, 32, 57 Ali Neccar, 229, 232 Abu-Manneh, Butrus, 272, 274 Ali Pasha of Jannina, 120 Actium, Battle of (31 BC), 33 Allami, Abul Fazl, 156 Adana, 130 Alusi, Abu al-Thana’ al-, 266, 271 Aden, 32, 40, 41 Anatolia administration affinities, 20 Ayn Ali, 152–66 conscription, 130 cadastral surveys, 158 designation, 18 law books, 155, 159–61 epitaphs, 235 lists, 155–7 maps, 29, 35 order and disorder, 161–4 military operations, 132 registers, 155, 157–9 post-World War I, 146 shari’a courts, 202–3 rebellions, 127, 226 timar system, 144, 153, 154, 155, Safavid rivalry, 93, 96 159–60 Suleyman’s¨ empire, 47 Adrianople (Edirne), 122 Wahhabism, 261 Adrianople, Treaty of (1829), 121 Andrews, Walter, 18 advice, see nasihatnames Andronicus II, 105 Aegean Sea, 112 animals, 216–17 Afghanistan, 270 Ankara, 222 Agoston,´ Gabor,´ 6, 8 Anushirwan, King, 139 agrarian society, 165–6 Arab Provinces, 18 ahidnames, 64–6, 67, 68–9, 72 Arabia Ahlat, 235 maps, 29 Ahmed I, Sultan, 153, 154 Wahhabist expansion, 260–1, 272 Ahmed III, Sultan, 225, 284, 286, 307 Arabian Nights, 45 Ahmed Resmˆı, 193 Arabs, 119, 130 Aintab, 213, 215, 217, 222, 229 Arborio
    [Show full text]
  • THE LIFE and IDEAS of an 18TH-CENTURY OTTOMAN BUREAUCRAT: SÜLEYMAN PENÂH EFENDİ and HIS "ORDER of the CLIMES" by ER
    THE LIFE AND IDEAS OF AN 18TH-CENTURY OTTOMAN BUREAUCRAT: SÜLEYMAN PENÂH EFENDİ AND HIS "ORDER OF THE CLIMES" by ERKİN BULUT Submitted to the Graduate School of Social Sciences in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Arts Sabancı University August 2020 THE LIFE AND IDEAS OF AN 18TH-CENTURY OTTOMAN BUREAUCRAT: SÜLEYMAN PENÂH EFENDİ AND HIS "ORDER OF THE CLIMES" Approved by: Assoc. Prof. Tülay Artan . (Thesis Supervisor) Asst. Prof. Yusuf Hakan Erdem . Assoc. Prof. Mehmet Mert Sunar . Date of Approval: August 10, 2020 ERKİN BULUT 2020 c All Rights Reserved ABSTRACT THE LIFE AND IDEAS OF AN 18TH-CENTURY OTTOMAN BUREAUCRAT: SÜLEYMAN PENÂH EFENDİ AND HIS "ORDER OF THE CLIMES" ERKİN BULUT HISTORY M.A. THESIS, AUGUST 2020 Thesis Supervisor: Assoc. Prof. Tülay Artan Keywords: Süleyman Penâh Efendi, Ottoman reform literature, Ottoman modernization, Ottoman centralization, Ottoman mercantilism This thesis investigates the life and ideas of an 18th-century Ottoman bureaucrat Süleyman Penâh Efendi. Penâh Efendi was born in the Morea in 1722 and grown in the dynamic cultural atmosphere of the peninsula. He held various positions in the Ottoman state from the 1750s, mostly in the financial offices. In the Morea Rebellion of 1770, Penâh Efendi was present, and he wrote his memoirs during the rebellion in his History of the Morea Rebellion. During and after the Russo-Ottoman War 1768-1774, he held high posts in the bureaucracy, commissioned to the after-war diplomatic negotiations, and participated in numerous councils held in the capital following the Russian annexation of the Crimea. Shortly before his death, he wrote a treatise mentioned in this thesis as the Order of the Climes as an addendum to his history which reflects the contemporary Ottoman state’s pursuit of reform.
    [Show full text]
  • Vakıf Kuran Kadınlar Vakıflar Genel Müdürlüğü & Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi 11 Mayıs 2018, İSTANBUL
    Vakıf Kuran Kadınlar Vakıflar Genel Müdürlüğü & Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi 11 Mayıs 2018, İSTANBUL - Bildiriler - V r a a k l ı n f ı d K a u r a n K Hazırlayan Prof. Dr. Fahameddin Başar VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI Ankara - 2019 İÇİNDEKİLER VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI: 132 Vakıf Kuran Kadınlar Sahibi Takdim Vakıflar Genel Müdürlüğü Adına Dr. Adnan ERTEM ................................................................................................................................................ 5 Dr. Adnan ERTEM Sunuş Prof. Dr. Fahameddin BAŞAR ...........................................................................................................................7 Yayın Koordinatörü Haktan Aldığını Halkına Dağıtan Örnek Vakıf İnsanı: Bezmiâlem Valide Sultan Rifat TÜRKER Arzu TERZİ ........................................................................................................................................................... 13 Yayın Sorumlusu Anadolu Selçuklularında Vakıf Eserleri Yaptırmış Kadınlar Aynur DURUKAN .............................................................................................................................................. 21 Mevlüt ÇAM Ankara’da Hayırsever Bir Sultan: Melike Hâtun Genel Yayın Yönetmeni Hüseyin ÇINAR ................................................................................................................................................... 37 Mehmet KURTOĞLU Huant/Huvant (Hunat) Hatun Vakıfları Mevlüt ÇAM ......................................................................................................................................................
    [Show full text]