Taniec Wśród Mieczów Dance Among Swords
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ROBERT HASSELBUSCH MARIA CIESIELSKA Publikacja to interesujący, dobrze udokumentowany oraz obiektywny zapis działalności konspiracji w szpitalach więziennych na Pawiaku, skierowany do Czytelników, zainteresowanych II wojną światową, a szczególnie ruchem oporu w Polsce oraz tak jego specyficzną formą, jaką ukazano w pracy pt. Taniec wśród mieczów… Praca obejmuje całokształt podjętej problematyki oraz kompetentnie i interesująco przybliża działalność konspira- cyjną polskiego personelu medycznego w szpitalach więziennych na Pawiaku w latach okupacji niemieckiej. Obok tego upamiętnia zasługi ludzi w białych fartuchach, ich postawę i ofiarność w misji niesienia pomocy więźniom Pawiaka. The publication is a very interesting, well-documented and objective record of underground activities at hospitals of DANCE AMONG SWORDS the Pawiak Prison. It is directed to Readers who are interested in World War II, especially resistance movement in Poland and its highly specific form which was presented in the work titled “Taniec wśród mieczów …” (“Dance among the swords”). The work comprises all issues related to the topic and competently and interestingly presents the underground activities of Polish medical personnel at hospitals of the Pawiak Prison during German occupation. Moreover, it commem- orates the merits of healthcare staff, their attitude and dedication to the mission of helping Pawiak prisoners. TANIEC WŚRÓD MIECZÓW POLSKI PERSONEL MEDYCZNY NA PAWIAKU W OKRESIE OKUPACJI NIEMIECKIEJ 1939-1944 prof. dr hab. Wojciech Włodarkiewicz ORGANIZATORZY / PUBLISHERS Muzeum Niepodległości jest jednostką organizacyjną Samorządu Województwa Mazowieckiego The Museum of Independence is a unit of the Masovian Voivodeship PARTNERZY / PARTNERS OF THE PUBLICATION PATRONAT MEDIALNY / MEDIA PATRONAGE TANIEC WŚRÓD MIECZÓW DANCE AMONG SWORDS POLISH MEDICAL PERSONNEL IN PAWIAK DURING GERMAN OCCUPATION 1939-1944 TANIEC WŚRÓD MIECZÓW POLSKI PERSONEL MEDYCZNY NA PAWIAKU W OKRESIE OKUPACJI NIEMIECKIEJ 1939–1944 DANCE AMONG SWORDS POLISH MEDICAL PERSONNEL IN PAWIAK DURING GERMAN OCCUPATION 1939-1944 LAT MUZEUM WIĘZIENIA PAWIAK Publikację opiniowali do druku / Before being printed the publication was evaluated by: prof. dr hab. Wojciech Włodarkiewicz dr Janusz Gmitruk dr Jolanta Załęczny Wydanie publikacji zostało dofinansowane przez Okręgową Izbę Lekarską w Warszawie z siedzibą przy ul. Puławskiej 18, 02-512 Warszawa The publishing was founded by the Regional Medical Chamber in Warsaw based at Puławska 18 street, 02-512 Warszawa ROBERT HASSELBUSCH MARIA CIESIELSKA TANIEC WŚRÓD MIECZÓW POLSKI PERSONEL MEDYCZNY NA PAWIAKU W OKRESIE OKUPACJI NIEMIECKIEJ 1939–1944 DANCE AMONG SWORDS POLISH MEDICAL PERSONNEL IN PAWIAK DURING GERMAN OCCUPATION 1939-1944 Redakcja / Edited by: Tadeusz Skoczek Warszawa 2015 Autorzy tekstów /Author’s of the texts: Robert Hasselbusch, „Taniec wśród mieczów”. Polski personel medyczny na Pawiaku w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944 „Dance among swords”. Polish medical personnel in Pawiak during German occupation 1939-1944 Maria Ciesielska, Biogramy wybranych lekarzy i lekarek więźniów Pawiaka i Serbii w latach 1939-1944 Biographical entries of selected doctors imprisoned in Pawiak and Serbia in the years 1939-1944 ISBN: 978-83-62235-64-3 Wydawca / Publisher Muzeum Niepodległości w Warszawie, al. Solidarności 62, 00-240 Warszawa tel. (22) 826-90-91, e-mail: [email protected] SPIS TREŚCI / CONTENTS ROBERT HASSELBUSCH „TANIEC WŚRÓD MIECZÓW”. POLSKI PERSONEL MEDYCZNY NA PAWIAKU W OKRESIE OKUPACJI NIEMIECKIEJ 1939-1944 “DANCE AMONG SWORDS”. POLISH MEDICAL PERSONNEL IN PAWIAK DURING GERMAN OCCUPATION 1939-1944 WPROWADZENIE ..........................................................................................................................9 INTRODUCTION TOPOGRAFIA I PERSONEL MEDYCZNY ........................................................................... 15 HOSPITALS’ TOPOGRAPHY AND MEDICAL PERSONNEL LECZENIE WIĘŹNIÓW ............................................................................................................. 35 TREATMENT OF PRISONERS KONSPIRACJA .............................................................................................................................. 57 CONSPIRACY PORODY I DZIECI ........................................................................................................................85 BIRTH AND CHILDREN EPILOG.............................................................................................................................................97 EPILOGUE PRZYPISY ..................................................................................................................................... 109 ENDNOTES BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................................... 121 BIBLIOGRAPHY MARIA CIESIELSKA BIOGRAMY WYBRANYCH LEKARZY I LEKAREK WIĘŹNIÓW PAWIAKA I SERBII W LATACH 1939-1944 ..................................................................................... 123 BIOGRAPHICAL ENTRIES OF SELECTED DOCTORS IMPRISONED IN PAWIAK AND SERBIA IN THE YEARS 1939-1944 ANNA CZUPERSKA-ŚLIWICKA .................................................................................124 IRENA KONONOWICZ .................................................................................................128 MARIA KOPEĆ .................................................................................................................134 JANINA KRZYŻANOWSKA ..........................................................................................138 FELICJAN LOTH ..............................................................................................................142 KRYSTYNA OSSOWSKA ................................................................................................148 ANNA SIPOWICZ-GOŚCICKA ....................................................................................158 ZYGMUNT ŚLIWICKI ....................................................................................................162 LUDWIKA TARŁOWSKA ..............................................................................................168 PRZYPISY ..................................................................................................................................... 172 ENDNOTES BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................................... 173 BIBLIOGRAPHY SPIS ILUSTRACJI .........................................................................................................................176 TABLE OF ILLUSTRATIONS ROBERT HASSELBUSCH „TANIEC WŚRÓD MIECZÓW” POLSKI PERSONEL MEDYCZNY NA PAWIAKU W OKRESIE OKUPACJI NIEMIECKIEJ 1939-1944 “DANCE AMONG SWORDS” POLISH MEDICAL PERSONNEL IN PAWIAK DURING GERMAN OCCUPATION 1939-1944 Określenie „Taniec wśród mieczów” zostało zaczerpnięte ze wspomnień dr Anny Czuperskiej-Śliwickiej WPROWADZENIE INTRODUCTION 10 TANIEC WŚRÓD MIECZÓW DANCE AMONG SWORDS Dr Zygmunt Śliwicki w kancelarii Oberscharführera Dr. Zygmunt Śliwicki in the office of the Oberscharführer Zbiory Muzeum Niepodległości w Warszawie The collection of the Museum of Independence in Warsaw WPROWADZENIE INTRODUCTION 11 „Konspirationsklike” czy „Spitalbande”, czyli „kli- “Konspirationsklike” or “Spitalbande”, that is “con- ka konspiracyjna”, „szpitalna banda”, to przykładowe spiracy clique”, “hospital gang” are the illustrative in- określenia, którymi szafowali gestapowcy obrzucając sults that Gestapo officers would throw when cursing wyzwiskami polski personel medyczny pracujący na the Polish medical personnel working at Pawiak. The Pawiaku. Przytoczone epitety były wyrazem rozgory- abovementioned epithets were an expression of the czenia funkcjonariuszy niemieckich, którym nigdy, bitterness of German officers, who, despite their con- mimo ustawicznych starań, nie udało się zdobyć bez- tinuous effort, never managed to find an irrefutable pośrednich dowodów działalności siatki konspiracyj- proof of the conspiratorial activity, in which people nej złożonej z osób w charakterystycznych białych wearing characteristic white gowns were supposedly fartuchach1. W tym kontekście wspomniane słowa, involved1 . In this context, the forgoing words, despite mimo że obraźliwe i wypowiedziane przez wroga, sta- being insulting and voiced by the enemy, constitute nowią jednak swego rodzaju świadectwo doskonałego kind of an acknowledgement of a perfect organisation zorganizowania i brawurowej działalności personelu and daring accomplishments of the people employed zatrudnionego w pawiackich szpitalach. in Pawiak hospitals. W okresie okupacji niemieckiej na Pawiaku, In the period of German occupation in Pawiak, wówczas będącym więzieniem hitlerowskiego gesta- which was a prison organised by the Nazi Gestapo2 at po2 – Gefängnis der Sicherheitspolizei Dzielnastrasse that time – Gefängnis der Sicherheitspolizei Dzielna 24, funkcjonowały dwa szpitale – na oddziale mę- strasse 24, there functioned two hospitals: in the male skim oraz na kobiecym, tzw. Serbii. Niemcy tolero- ward and in the female ward, the so-called Serbia. wali istnienie tych placówek, ponieważ zależało im Germans tolerated the existence of these units, be- na utrzymywaniu przy życiu osób, od których chcieli cause they were interested in keeping alive the people wydobyć zeznania. Ponadto obawiali się epidemii from whom they wanted to get testimonies. Besides, chorób zakaźnych,