Mimar Sinan'in Istanbul'u
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
MIMAR SINAN’IN ISTANBUL’U MIMAR SINAN’IN ISTANBUL’U 1 MIMAR SINAN’IN ISTANBUL’U Mimar Sinan’ın İstanbul’u adlı eserin yayın hakları Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’na aittir. Eser envanteri ve fotoğraflar ÇEKÜL Vakfı Arşivi’nden derlenmiştir. Kurumun, vakfın ve yayımcının izni olmaksızın alıntı yapılamaz ve çoğaltılamaz. Bu kitaptaki yazı, fotoğraf, harita ve konuların her türlü hakkı mahfuzdur. YAYIN ADI Mimar Sinan’ın İstanbul’u TÜRKİYE TURİNG VE OTOMOBİL KURUMU ADINA SAHİBİ Dr. Bülent Katkak ESER ENVANTERİ VE FOTOĞRAFLAR ÇEKÜL Vakfı Arşivi METİN DANIŞMANI Dr. Coşkun Yılmaz HARİTA ÇİZİMLERİ Tan Cemal Genç YAYIN KOORDİNATÖRÜ Tülay Taşdemir EMEĞİ GEÇENLER M. Cenk Yılmaz Harun Avcı Begüm Yavaş DANIŞMA KURULU Prof. Dr. Demet Binan Dr. Sedat Bornovalı Tülin Ersöz Dr. M. Sinan Genim Selva Gürdoğan Prof. Dr. Mustafa İsen Prof. Dr. Hüsrev Subaşı M. Hilmi Şenalp Dr. Aydın Yüksel TASARIM VE UYGULAMA MTT İletişim www.mottoproject.com ISBN 978-975-7641-52-0 YAYIMLAYAN Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Sanayi Mh. Seyrantepe Girişi / İstanbul Tel: 0212 282 81 40 (6 hat) Faks: 0212 282 80 42 www.turing.org.tr / [email protected] 1. Baskı, Temmuz 2016, İstanbul BASKI - CİLT Ajans Es Litros Yolu 2.Matbaacılar Sitesi No: ZC 7 P.K. 34010 Topkapı / İstanbul Tel: 0212 493 24 84 Sertifika No: 32564 MİMAR VE MÜHENDİS OLARAK SİNAN Prof. Dr. İlknur Altuğ Kolay 99 İçindekiler Hacı Ahmet Paşa Türbesi 108 Hadım İbrahim Paşa Külliyesi 110 Hadım İbrahim Paşa Camii 112 Hadım İbrahim Paşa Türbesi 118 Haseki Külliyesi 120 Haseki Hürrem Sultan Camii 124 TAKDİM 6 Haseki Hürrem Sultan Medresesi 128 MİMAR SİNAN 9 Haseki Hürrem Sultan Darüşşifası 132 MİMAR SİNAN’IN İSTANBUL’U 15 Haseki Hürrem Sultan Sıbyan Mektebi 136 Haseki Hürrem Sultan Türbesi 138 Hüsrev Kethuda Hamamı (Ortaköy) 142 Hüsrev Paşa Türbesi 146 Hüsrev Çelebi (Ramazan Efendi) Camii 150 Hüsrev Kethuda Darülkurrası (Vefa) 154 MİMAR SİNAN ESERLERİNİN Kapuağası Köprüsü (Haramidere) 156 ENVANTER BİLGİLERİ 19 MİMAR SİNAN’IN BANİLERİ Atik Valide Nurbanu Sultan Külliyesi 20 Dr. Coşkun Yılmaz 159 Atik Valide Nurbanu Sultan Camii 24 Atik Valide Nurbanu Sultan Medresesi 30 Kara Ahmet Paşa Külliyesi 162 Atik Valide Nurbanu Sultan Tekkesi 34 Kara Ahmet Paşa Camii 164 Atik Valide Nurbanu Sultan Darülkurrası 38 Kara Ahmet Paşa Medresesi 168 Atik Valide Nurbanu Sultan Darüşşifası 40 Kara Ahmet Paşa Türbesi 170 Atik Valide Nurbanu Sultan İmareti 44 Kılıç Ali Paşa Külliyesi 172 Atik Valide Nurbanu Sultan Kervansarayı 46 Kılıç Ali Paşa Camii 174 Atik Valide Nurbanu Sultan Sıbyan Mektebi 48 Kılıç Ali Paşa Türbesi 180 Kılıç Ali Paşa Sebili 184 MİMAR SİNAN’IN YAPILARI Kılıç Ali Paşa Hamamı 186 Dr. M. Sinan Genim 51 Mehmet Ağa Külliyesi 188 Mehmet Ağa Camii 190 At Meydanı (İbrahim Paşa) Sarayı 54 Mehmet Ağa Türbesi 194 Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı 60 Mesih Mehmet Paşa Camii 196 Bali Paşa Camii 64 Mesih Mehmet Paşa Türbesi 202 Barbaros Hayrettin Paşa Türbesi 68 Mihrimah Sultan Külliyesi (Edirnekapı) 204 Büyükçekmece Külliyesi 72 Mihrimah Sultan Camii (Edirnekapı) 208 Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü (Büyükçekmece) 74 Mihrimah Sultan Medresesi (Edirnekapı) 214 Sultan Süleyman Kervansarayı / Kurşunlu Han) Mihrimah Sultan Hamamı (Edirnekapı) 216 (Büyükçekmece) 80 Mihrimah Sultan Camii (Üsküdar) 218 Sokollu Mehmet Paşa Mescidi (Büyükçekmece) 82 Mihrimah Sultan Medresesi (Üsküdar) 224 Defterdar Mahmut Çelebi Mescidi 86 Mihrimah Sultan Sıbyan Mektebi (Üsküdar) 226 Gazi İskender Paşa Külliyesi 88 Mimar Sinan Türbesi 228 Gazi İskender Paşa Camii 90 Mimarbaşı Sinan Ağa (Mimar Sinan) Mescidi 232 Gazi İskender Paşa Türbesi 94 Güzel Ahmet Paşa Türbesi 96 DÜNYA MİRASI VE MİMAR SİNAN Prof. Dr. Demet Binan 237 Molla Çelebi Camii (Fındıklı) 242 Süleymaniye Kervansarayı 398 Nişancı Mehmet Paşa Külliyesi 246 Süleymaniye (Dökmeciler) Hamamı 400 Nişancı Mehmet Paşa Camii 248 Süleymaniye Mektebi 404 Nişancı Mehmet Paşa Türbesi 254 Pertev Paşa Türbesi 256 SİNAN SÖYLENCELERİ Piyale Paşa Camii (Tersane) 260 Prof. Dr. Suphi Saatçi 407 Rüstem Paşa Camii 266 Rüstem Paşa Kervansarayı (Kurşunlu Han) 274 Sultan Selim (I) Medresesi 412 Rüstem Paşa Medresesi 276 Sultan Selim (II) Türbesi 414 Rüstem Paşa Türbesi 280 Sultan Murat (III) Köşkü 420 Saray Mutfakları (Topkapı Sarayı) 282 Şah Huban Hatun Türbesi 424 Semiz Ali Paşa Medresesi 286 Şehzade Mehmet Külliyesi 428 Sinan Paşa Külliyesi 288 Şehzade Mehmet Camii 430 Sinan Paşa Camii 290 Şehzade Mehmet Medresesi 436 Sinan Paşa Medresesi 294 Şehzade Mehmet Türbesi 438 Sinan Paşa Türbesi 296 Şehzade Mehmet İmareti 442 Siyavuş Paşa Evladı Türbesi 298 Şehzade Mehmet Kervansarayı 444 Soğukkuyu Kapıağası Cafer Ağa Medresesi 302 Şehzade Mehmet Sıbyan Mektebi 446 Sokollu Mehmet Paşa Camii (Azapkapı) 306 Şehzade Mehmet Tabhanesi 448 Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi (Eyüp) 312 Şehzadeler Türbesi 450 Sokollu Mehmet Paşa Türbesi (Eyüp) 314 Şemsi Ahmet Paşa Külliyesi 454 Sokollu Mehmet Paşa Medresesi (Eyüp) 318 Şemsi Ahmet Paşa Camii 456 Sokollu Mehmet Paşa Darülkurrası (Eyüp) 320 Şemsi Ahmet Paşa Medresesi 460 Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi (Kadırga) 322 Şemsi Ahmet Paşa Türbesi 462 Sokollu Mehmet Paşa Camii (Kadırga) 324 Tophane Kurşunlu Mahzeni 464 Sokollu Mehmet Paşa Medresesi (Kadırga) 330 Valide Sultan Hamamı 470 Sokullu Mehmet Paşa Tekkesi (Kadırga) 332 Zal Mahmut Paşa Külliyesi 472 Zal Mahmut Paşa Camii 474 SU KEMERLERİ 337 Zal Mahmut Paşa Medresesi - I 480 Evvelbent (Paşadere Kemeri) 340 Zal Mahmut Paşa Medresesi - II 482 Güzelce (Gözlüce) Kemer 342 Zal Mahmut Paşa Türbesi 484 Havzı Kebir (Başhavuz) 346 Kovuk (Eğri) Kemer 348 SİNAN ROTALARI Mağlova Kemeri 352 Dr. Coşkun Yılmaz 487 Uzun Kemer 354 Süleymaniye Külliyesi 358 1. Rota 489 Süleymaniye Camii 362 2. Rota 493 Süleymaniye Medresesi (Evvel) 370 3. Rota 497 Süleymaniye Medresesi (Sani) 374 4. Rota 501 Süleymaniye Medresesi (Salis) 376 5. Rota 505 Süleymaniye Medresesi (Rabi) 378 6. Rota 509 Süleymaniye Darüttıbbı (Tıp Medresesi) 380 7. Rota 513 Sultan Süleyman Türbesi 382 Süleymaniye İmareti 388 Süleymaniye Darülkurrası 392 Süleymaniye Ebussuud Efendi Darülhadisi 394 Süleymaniye Darüşşifası 396 Takdim Cumhuriyet tarihimizin ilk sivil toplum kuruluşu olarak 6 Kasım 1923 tarihinde “Türk Seyyahin Cemiyeti” ismiyle faaliyete geçen Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kamu yararına çalışan bir dernektir. Turing kurulduğu günden beri ülkemizde, turizm, otomobil, kül- tür, sanat, tarih ve spor gibi birçok alanda öncü ve örnek çalış- malara imzasını atmıştır. İlk turizm tanıtım afişleri, turistik rehber kitapları, belgeseller, karayolları haritaları , yabancı dil kursları, ter- cüman rehber sınavları, otomobil yarışları, yol yardım istasyonları ve daha saymakla bitiremiyeceğimiz ilkleri… Kurumumuz günümüzde de kamu yararına sürdürdüğü hizmetleri ve sosyal sorumluluk projeleriyle çalışmalarına devam etmektedir. Bunlardan biri de, dünya mimarlık tarihinin en önde gelen şahsi- yetlerinden Mimar Sinan ve ölümsüz eserleriyle ilgili faaliyetlerdir. İstanbul kalkınma Ajansı işbirliği ile “Yeni Bir Turizm Rotası: Büyük Usta Mimar Sinan“ projesi kapsamında Derneğimiz çeşitli kitaplar, broşürler, haritalar, belgeseller ve web uygulamaları hazırlamış, gezi rotaları oluşturmuş, turist rehberlerine eğitim programları, uluslararası medya mensupları ve yabancı akademisyenlerden oluşan gruplara tanıtım gezileri düzenlemiştir. 6 Sizlere takdim etmekte olduğumuz “Mimar Sinan’ın İstanbul’u“ ki- tabı bu çalışmaların son ürünüdür. Yüzyılı aşan ömründe beş Os- manlı Sultanı gören, elli yıl mimarbaşı olarak çalışan Sinan’ın tespit edilebilen dört yüz elli civarında eseri vardır. Farklı coğrafyaların farklı şehirlerindeki bu şaheserler, Osmanlı’nın mührü olmuş, bu eserlerin yarısından fazlasıyla süslenen İstanbul ise Mimar Sinan’ın İstanbul’u olarak tanımlanmıştır. “Mimar Sinan’ın İstanbul’u” adlı kitabımızda İstanbul’a inşa edilen iki yüzden fazla eserden günümüze ulaşan ve özgün halini koru- yanları bulacaksınız. Büyük usta Mimar Sinan’ı rahmetle anarken eserin hazırlamasında emeği geçen herkese teşekkür eder, sevgi ve saygılarımı sunarım. Dr. Bülent KATKAK Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Y ö n e t i m K u r u l u B a ş k a n ı 7 8 Mimar Sinan 9 ürk mimarlık tarihinin en büyük ismi şüphesiz Mimar Sinan’dır. Sinan sade- Tce Osmanlı mimarisinin değil dünyanın da en büyük mimarlarından birisi- dir. Kimliği, doğup büyüdüğü zamanın ve coğrafi sınırların çok ötesine geçen bu büyük mimarın eserleri de mensubu olduğu imparatorluğun büyüklüğüne yaraşır bir sahayı kaplamakta, birçok ülkeyi içine alan geniş bir coğrafyada Os- manlı izlerini yaşatmaya devam etmektedir. Doğumu, kesin olarak bilinmemekle birlikte 1491’in öncesi olarak tarihlenmek- tedir. Hıristiyan bir ailenin çocuğu olarak Kayseri Ağırnas’da dünyaya gelmiş- tir. Ancak, “Osmanlı kültürüyle yıkanmış bir Müslüman tasarımcı olarak bütüne katılabilmesi için yeterince kabiliyetli olduğu fark edilmiş, böyle bir çocuğun köyünde kaderine terkedilmesi yerine onu Osmanlı seçkinlerine dahil etmek üzere gerekli işlem başlatılmıştı.” Neticede etnik mensubiyeti tartışılan Sinan’ın, güçlü bir Osmanlı kimliğine sahip olduğu muhakkaktır. Bu dehanın gelişiminde söz konusu sistemin ve erken denilebilecek bir yaşta İstanbul ile tanışmasının rolü büyüktür. Topkapı Sarayı’na ve Ayasofya’ya yakın, Roma dönemi mimarisinin merkez noktalarından birisi olan Hipodrom/Sulta- nahmet Meydanı civarında bir okulda yetiştiği kabul edilen Sinan, otobiyogra- fisi olarak kabul edilen Tezküretü’l-bünyan’da, Yavuz Sultan Selim’in hizmetinde Arap ve Acem diyarlarını gezip dolaştığını ve yine İstanbul’a döndüğünü belirt- mektedir. Padişahın Mısır ve Hicaz bölgesinin