Unha Outra Guía Para a Intervención Lingüística

Unha outra guía para a intervención lingüística Edición a cargo de Paulo Martínez Lema e Goretti Sanmartín Rei A Coruña, 2011 Servizo de Normalización Lingüística Servizo de Publicacións Universidade da Coruña 3 Unha outra guía para a intervención lingüística Edición a cargo de Paulo Martínez Lema e Goretti Sanmartín Rei A Coruña, 2011 Universidade da Coruña Servizo de Normalización Lingüística, Servizo de Publicacións Entidades colaboradoras: Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia Manuais, núm. 30 198 páxinas 17 x 24 cm Índice, páxinas 5-6 ISBN: 978-84-9749-502-8 Depósito Legal: C 3155-2011 Materia: 80: Lingüística, Filoloxía. 806.99: Lingua Galega 1ª edición Servizo de Normalización Lingüística Servizo de Publicacións http://www.udc.es/snl http://www.udc.es/publicaciones ©Universidade da Coruña Distribución: Galicia: CONSORCIO EDITORIAL GALEGO. Estrada da Estación 70-A, 36818, A Portela. Redondela (Pontevedra) Tel.: 986 405 051, Fax: 986 404 935 [email protected] España: Breogán. R/ Lanuza, 11. 28022, Madrid Tel.: 91 725 90 72. Fax: 91 713 06 31 [email protected]. http://www.breogan.org Deseño da cuberta: Julia Núñez Calo Imprime: Lugami Artes Gráficas Reservados todos os dereitos. Nin a totalidade nin parte deste libro pode reproducirse ou transmitirse por ningún procedemento electrónico ou mecánico, incluíndo fotocopia, gravación magnética ou calquera almacenamento de información e sistema de recupe- ración, sen o permiso previo e por escrito das persoas titulares do copyright. 4 Índice «Presentación. A normalización lingüística na Universidade da Coruña» Goretti Sanmartín Rei ................................................................................................ 7 «Unha guía de estilo para a política lingüística. É posíbel?» Nel Vidal Barral ......................................................................................................... 11 «Factores sociolóxicos e psico-cognitivos (frames ou encadres) que han ter que ver coa situación do galego a día de hoxe» Fermín Bouza ............................................................................................................ 25 «Queremos galego ou impoñemos galego? Breve panorámica verbo dos marcos e discursos (erróneos?) sobre a lingua galega» Iván Méndez López .................................................................................................. 31 «A lingua da crise, a crise da lingua» María Pilar García Negro ........................................................................................... 49 «O português simples (OPs!): socializando a estratégia luso-brasileira para o galego» Valentim Rodrigues Fagim ........................................................................................ 55 «Taller d’espai lingüístic personal» Gemma Sanginés ....................................................................................................... 59 «A procura da participación na planificación da política lingüística realizada desde as institucións» Xaime Subiela ........................................................................................................... 67 «A dinamización lingüística a través das comisións de normalización: a experiencia da USC» Isabel Vaquero Quintela ............................................................................................ 75 5 «O Servizo de Normalización Lingüística do Concello da Coruña» Nuria Seoane Bouzas ................................................................................................ 81 «O contexto sociolingüístico da cidade de Ferrol. A experiencia en normalización lingüística nos concellos» Beatriz Bascoi Maceiras ............................................................................................ 85 «(Re)pensar o discurso» José María Sánchez Carrión ..................................................................................... 95 Proposta de funcionamento das comisións de normalización lingüística David Cobas Medín .................................................................................................. 137 Anexos Regulamento de usos da lingua galega na Universidade da Coruña ....................... 169 Plano de normalización lingüística da Universidade da Coruña .............................. 177 6 Presentación A normalización lingüística na Universidade da Coruña GORETTI SANMARTÍN REI Todos os traballos que se inclúen neste volume presentan reflexións e propostas para desenvolvermos na actualidade unha planificación lingüística que coadxuve á recupe- ración de usos da lingua galega. En todos eles paira a necesidade da existencia dunha vontade normalizadora e a total convicción de seren precisas medidas e accións que impliquen a cidadanía e que a convertan en protagonista do seu futuro lingüístico e cultural. Con todo, existe unha responsabilidade institucional que non podemos obviar e que, no caso concreto das universidades, debe traducirse en compromisos firmes que conduzan non só a un incremento e a unha mellora do uso da lingua galega na docencia e na investigación senón tamén a situar a comunidade universitaria na vangarda do pensamento, da reflexión e do coñecemento sociolingüístico e planificador. A partir do ano 2004, coa chegada de José Mª Barja á Reitoría da Universidade da Coruña e a aposta por unha planificación lingüística que fomentase o uso do galego nesta universidade, desenvolvéronse unha serie de iniciativas que, desde diferentes ámbitos, estaban orientadas a un obxectivo principal: sentar as bases dunha política lingüística participativa que procurase a implicación de todos os sectores da comunidade universitaria. Desde a perspectiva legal, a Universidade da Coruña non só estable- ce nos seus Estatutos (artigo 5.2) que o galego é a lingua propia da Universidade e que fomentará o seu uso en todas as actividades, senón que en xullo de 2004 aproba o Regulamento de usos da lingua galega, que sinala os usos lingüísticos internos e externos e asume a responsabilidade de avanzar no proceso de normalización da lingua galega. Deuse así un primeiro paso que significaba facer público o compromiso do equipo de goberno co galego ao abordar as cuestións básicas sobre as que unha e outra vez cómpre volver, pois coñecemos ben que nesta materia, como noutras, a lexislación non abonda e é precisa a vontade firme para manter os logros conseguidos. Como en tantos outros ámbitos, por exemplo no que respecta aos dereitos das mulleres, sabemos de 7 GORETTI SANMARTÍN REI situacións de retroceso acelerado, de volta para a casa repentina daquelas que xa chegaran á universidade ou que exercían diferentes profesións. Recoñecemos, pois, que aquilo que fica recollido nun documento consensuado debe reaparecer cada certo tempo, actualizarse e ser obxecto de avaliación para que o seu efecto poida continuar a ser un modelo real e non un exemplo formal e ritual. Nesta liña, para avanzar máis no proceso de implicación de toda a comunidade universitaria, a Universidade da Coruña realiza unha aposta por elaborar o plano de normalización lingüística de que carecía naquela altura, tal e como recollía o Plan xeral de normaliza- ción da lingua galega. Foi así como, tras numerosas reunións e debates, en decembro de 2006, o Consello de Goberno aproba por unanimidade o Plano de normalización lingüís- tica da Universidade da Coruña. Nel realízase un diagnóstico acaído da situación da lingua galega nesta universidade, partindo tanto do diagnóstico sociolingüístico xeral, que naquela altura xa constaba de moitos estudos con datos de relevancia, como da Análise sociolingüística da Universidade da Coruña que realizara Antón Álvarez Sousa con datos recollidos a finais de 2003 e que se publicou en 2005. O desenvolvemento do plano de normalización significou a aplicación directa de medidas que nel se recollían, como a necesidade de impulsar a docencia en lingua galega a través de incentivos para a formación do profesorado, un aspecto que a Vicerreitoría do Profesorado experimentou coa iniciativa dun programa plurianual de fomento do plurilingüismo. Outras iniciativas relacionadas co plano significaron a constitución de comisións de normalización lingüística nas facultades e nas escolas da Universidade da Coruña, coa intención de estas serviren de referente próximo á comunidade universitaria e de descentralizar o labor que se desenvolvía desde o Servizo de Normalización Lingüística a nivel central, unha tarefa tamén reforzada co creación de dúas prazas máis de persoal técnico de Normalización Lingüística na RPT. As comisións de normalización dos centros levan anos desenvolvendo unha actividade irregular, mais con resultados de grande interese, quer por implicar o alumnado e profesorado a través de concursos e premios, quer por desenvolveren xornadas e actividades de promoción da lingua de moi diverso tipo e orientadas a diferentes públicos receptores. Coa intención de reforzar estas comisións, realizáronse xornadas de forma- ción abertas a toda a comunidade universitaria mais especialmente dirixidas aos seus membros. Varios dos relatorios que se inclúen neste volume pertencen a esas xornadas. Eis o de Isabel Vaquero, que coordina o labor de dinamización da Universidade de Santiago de Compostela e que nos ofreceu a experiencia dunha universidade pioneira nestas tarefas, o de David Cobas, que partillou as actividades dinamizadoras na Universidade da Coruña a través dun contrato temporal para apoiar o labor destas comisións e deseñou propostas e elaborou documentos básicos para o seu funcionamento, o de Xaime Subiela,

Load more