Os Recortes Da Xunta Pepe Ferrín / A.G.N

48 contra e portada 2.qxd 4/11/09 12:24 Página 3

DEPORTES. A SUPRESIÓN DA SELECCIÓN PON EN CRISE O FÚTBOL FEMININO. 19. 2 EUROS GALIZA. AS TDT QUE CONCEDEU FRAGA AÍNDA NON SE CREARON. 9. (CON LIBRO 4,90) CULTURA. LÍRICA MEDIEVAL GALEGA EN MURCIA PERO NON EN GALIZA. 20-21. 5.NOVEMBRO.09

Natalia de Francisco, futbolista.

Periódico semanal Fundado en 1907 Nº1.380 anosaterra

SANIDADE

NORMALIZACIÓN

LINGÜÍSTICA

N N

Ó Ó

I I

C C

O O

A A

O O

R R

C C

G G

I I

U U

E E

L L

D D

R R

B B

E E

P P

Ú Ú

P P

M M

E E

BENESTAR

OS RECORTES DA XUNTA PEPE FERRÍN / A.G.N. / FERRÍN PEPE

Marta Fernández Currás, conselleira de Facenda.

DEZA, UN NOVO LIBRO

DAS COMARCAS DE GALIZA CON ESTE NÚMERO Á VENDA 2-3 galiza.qxd 4/11/09 00:10 Página 2

ANOSATERRA GALIZA. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

PROMOCIÓNS CULTURAIS GALEGAS S.A.Presidente:Miguel Barros Puente. Vicepresidente e conselleiro delegado:Afonso Eiré. Vicepresidente económico:Ramón Barral. Vo- gais:Xosé Fernández Puga, Xosé María Fonseca Moretón, Xavier Rey, Ana Miranda, Ceferino Díaz, Fernando Filgueira, Victorino Núñez e Bieito Alonso. Secretario:Federico Cañas. Director: Manuel Veiga. Subdirector: Xan Carballa. Coordenador Diario Dixital: César Lorenzo Gil. Redactores:Horácio Vixande, Mar Barros, Manuel Xestoso, Manuel Vilas, María• Obelleiro, Lara Rozados, Eva Estévez, Xurxo González, Charina Giráldez, Antonio Cendán, Paco Vila Barros (fotografía), Xosé Bocixa (tv). Maquetación e preimpresión:Xoselo Taboa- da. Fotografía:Axencia Galega de Noticias, Reuters. Xefe de publicidade: Carlos Martínez ([email protected]) Redacción: Rúa do Príncipe 24, 1º - 36202 Vigo. Teléfo- no 986 222 405. Fax 986 223 101. Correo electrónico: [email protected]. Administración: Rúa do Príncipe 22, baixo - 36202• Vigo. Teléfono 986 433 830. Subscricións: subscrip- [email protected] Imprime:Norprint. Depósito Legal:C-963-1977. ISSN:0213-3105. 2. OS ORZAMENTOS PARA O 2010 sumario

GALIZA. ¬LINGUA

Henrique Monteagudo: ‘Todos os que falamos galego somos bilingües’ > 6-7

¬FEIRAS En Monterroso aínda se pesa con romana > 10

¬BANCA As claves menos coñecidas da condesa de Fenosa >7 ECONOMÍA.

¬ENTREVISTA Xosé Mª Fonseca Moretón : ‘A clave do viño é que a materia prima está á intemperie’ >16-17 CULTURA. ¬TEATRO PEPE FERRÍN / A.G.N. Bo nivel no Festival de Ourense >27 MAGAZINE. Marta Fernández Currás, conselleira de Facenda A internet pon de moda a poesía visual >34-35 ‘Non temos ningún proxecto 1.380 5 DE NOVEMBRO DO 2009 de fusión cunha caixa de fóra’ 2-3 galiza.qxd 4/11/09 00:10 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 GALIZA.3.

’’ editorial UN DURO EXAME

PEPE CARREIRO obernar non é doado. G Quedoulle claro ao bipartito. Parte da militancia nacionalista nin sequera sa- bía se desexaba que gober- Manuel Vilas dade que pon enriba da mesa último que podemos facer é nase a súa organización, co Entrou no gabinete de Alberte o Goberno Central, no mesmo incidir sobre o consumo. A si- cal a tarefa resultou aínda Núñez Feixóo cun perfil máis sentido que fixeron outros es- A nosa’’ capacidade de gasto tuación require dunha baixa máis difícil. Se iso foi así en técnico que político pero en tados da nosa contorna. Te- caeu 400 millóns logo de selectiva de impostos como a época de bonanza, aínda poucos meses a conselleira de mos que aproveitar esa posi- esgotar a capacidade de que nós acabamos de apro- máis complicado lle resulta- Facenda converteuse nunha bilidade de ter unha visión es- endebedamento máxima” bar, para que os cidadáns te- rá agora a Feixóo quen xa se das pezas claves do Executivo tratéxica de futuro; unha ga- ñan máis renda dispoñíbel e decatou de que os seus catro conservador, primeiro denun- rantía para mellorar a eficien- así poder incentivar consumo anos de mandato coinciden ciando os supostos “buratos” cia, a solvencia, o tamaño e e emprego. xustamente coa fase máis deixados polo “malgasto” do mesmo a estrutura do sistema As contas de 2010 ábrenlle a profunda da crise. bipartito e despois elaborando, financeiro. porta ao investimento privado Ao presidente da Xunta en plena crise, un orzamentos Sete’’ de cada 10 euros van en hospitais e autovías. Voste- gustaríalle mostrar ante o que recortan o gasto social en RECORTE DO GASTO. para gasto social e hai unha de xa apuntou que é algo que a electorado un executivo uni- termos absolutos e abren a aposta de investimento Xunta fixo antes e tamén o Es- do e firme, con decisións cla- porta ao capital privado. Son os primeiros orzamentos forte, máis de 1.500 millóns” tado. Con todo, a cambio de ras e irrevogábeis no día a día, Con todo, o principal desa- nos que a Xunta recorta o gas- que as empresas dan á Xunta moi afastado polo tanto da fío de Marta Fernández Cu- to sobre o ano anterior. Unha eses 141 millóns? imaxe de división que, segun- rrás neste momento é a posí- das teorías económicas máis A cambio a empresa cobra un do os populares, ofrecía o bi- bel fusión das caixas. A man- aceptadas di que cando hai canon polo uso desa infraes- partito. Pero os seus desexos dataria négase a detallar as ne- crise a Administración debe trutura. Que o desexábel sería non se están convertendo en gociacións pero insiste en que gastar máis para reflotar a A situación’’ require dunha termos nos orzamentos 400 realidade. O votante do PP nunca apoiará o desembarco economía. Non o puido facer baixada selectiva de millóns para o hospital de Vi- mira para as desgrazas de Za- dunha grande entidade de fó- ou non o quixo facer a Xunta? impostos como a que nós go? Sen dúbida. É moito me- patero pero esquece que aquí ra de Galicia, como a rumore- A Xunta tirou por esta opción, acabamos de aprobar nós” llor comprar unha cousa ao gobernan os seus, precisa- ada absorción de Caixa Galicia gastando todo o que ten. Par- contado que a prazos, pero mente porque non acaba de por Cajamadrid. timos dunha restrición, cunha neste contexto só temos dúas ver a que xoga a Xunta. A re- O Goberno deuse de prazo até rebaixa dos ingresos non fi- opcións. Primeira, non cons- cuada dos 200 euros deixou xaneiro para decidir sobre a nanceiros dun 12,9%. As en- truímos o hospital de Vigo e en mal lugar á conselleira Be- fusión das caixas. O único que tregas a conta, que supoñen esperamos a recuperación fi- atriz Mato. Poucos días des- está claro é que exercerá o seu un 81% do noso diñeiro, so- O bipartito’’ estimaba para nanceira, estamos a falar, non pois, unha nota oficial servía veto ante unha fusión dunha fren unha rebaixa altísima. A este ano un crecemento sei, de catro anos. Segunda; para desmentir as diáfanas caixa galega cunha maior de nosa capacidade de gasto cae do 1,3 e, na realidade, abordamos xa a construción declaracións doutra conse- fóra... 400 millóns de euros, logo de houbo unha caída do hospital atrasando o pago. lleira, Marta Fernández Cu- Fun contundente no Parla- esgotar a capacidade de ende- do 3,6 no PIB galego” Tendo en conta de que esta- rrás, sobre a fusión das caixas. mento. Interpeláronme por bedamento máxima. Aínda mos a falar unicamente da Dúas consellarías, non unha fusión dunha entidade así, 7 de cada 10 euros van pa- construción dun hospital, necesariamente as citadas, de fóra e nós sempre defende- ra gasto social e hai unha nunca da prestación dos ser- parecen seguir un rumbo in- mos a galeguidade das caixas. aposta de investimento moi vizos, que seguirá sendo sem- concreto. Unha delas –xa é Nestes momentos non temos forte, máis de 1.500 millóns de pre pública. vox populi– a de Educación. ningún proxecto de fusión investimento real. O novo’’ sistema incrementa O tempo deulle a razón ao PP- E non sería estraño un re- cunha caixa de fóra de Galicia, Vostede está en contra da su- moitísimo a capacidade deG cando denunciaba que os cambio en poucos meses. e non hai máis que dicir. ba do IVE aprobado polo Esta- das autonomías para últimos orzamentos do bipar- Se os recortes orzamenta- E fusionar unha caixa galega do. Gustaríalle ter máis auto- recadar impostos. tito eran irreais. Pecou o seu rios, inducidos pola crise, cunha foránea máis pequena? nomía tributaria para non de- Estamos a falar dun Estado antecesor de optimismo ou de constitúen xa de por si un Remítome ao que dixen no pender tanto do que decida de autonomías electoralismo? problema serio, Feixóo está Parlamento. Madrid? Foi un erro de cálculo, non sei chamado a canear ademais próximo ao federalismo” Moitos argumentan que os Probablemente esa non sexa se deliberado ou non. No mo- cunha axenda moi comple- cartos que achega o Estado a unha decisión que lle corres- mento de aprobación dos or- xa, en parte orixinada nunha través do FROP supoñen unha ponda a unha conselleira de zamentos de 2009 xa había campaña electoral irrespon- boa oportunidade. Facenda. A autonomía fiscal moitos indicadores que apun- sábel. Velaí algúns dos enlea- O FROP é unha boa oportuni- está fixada na Constitución. O taban a que a situación sería dos asuntos que se verá obri- novo sistema incrementa de crise. De feito, mesmo o gado a solucionar: o decreto moitísimo a capacidade das Goberno Central e os organis- do galego, o concurso eólico, autonomías para recadar im- mos internacionais advertían a fusión das caixas, a privati- FE DE ERROS postos. Estamos a falar dun de que a situación ía ser de de- zación da sanidade, o proble- Estado de autonomías próxi- crecemento. A marxe de erro ma do leite e o novo estatuto Na páxina 19 do número 1.378 mo ao federalismo. actual é elevadísima, do 1,3 de (unha vez que se resolva o ca- dise que o regatista Álvaro Fran- Daquela, que alternativa para crecemento que estimaba [o talán). Todos eles contan cun co pertence ao Club Náutico de os impostos ten a Xunta? bipartito] a unha caída do grande arraigo entre a pobo- Cangas, cando debería dicir que O que critico é a decisión do didas coherentes coa situa- 3,6% [no PIB galego neste ación. Será un duro exame.G pertence ao Club Náutico de Ca- Estado de subir impostos; ción económica. Coa deman- ano]. Sigo dicindo que eran anosaterra nido, en Vigo.G gustaríame que adoptase meda interna moi reprimida, o uns orzamentos irreais.G 4-5 semana galiza.qxd 4/11/09 11:20 Página 2

ANOSATERRA GALIZA.4. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

ASEMANA María Obelleiro

DEPUTACIÓN DE LUGO A SOCIALISTA LARA MÉNDEZ, EN LIBERDADE SEN FIANZA MANIFESTACIÓN EN VIGO MÁIS DE 15.000 PERSOAS A vicepresidenta segunda da CONTRA A PRIVATIZACIÓN Deputación de Lugo, a socia- DA SANIDADE lista Lara Méndez, quedou libre sen fianza despois de ter Varios milleiros de persoas prestado declaración en rela- –15.000 segundo a organiza- ción co presunto caso de tráfi- ción– manifestáronse o xoves co de influencias no munici- 29 en Vigo para amosar o seu pio de Castro de Rei. A xuíza do rexeitamento á intención da Xulgado de Instrución núme- Xunta de utilizar financiamen- ro tres de Lugo, Estela San Jo- to privado no novo hospital. Á sé, tamén ordenou o rexistro marcha, organizada pola Plata- do Instituto Lucense de De- forma en Defensa da Sanidade senvolvemento Económico e Pública, asistiron representan- Social (Inludes), entidade da tes do Goberno local, varios de- que a socialista é a máxima putados do BNG e do PSdeG e responsábel. Logo de saír das os líderes sindicais. Baixo o le- dependencias policiais, Mén- ma “Hospital público xa”, o co- dez –que fica suxeita ás dili- lectivo denunciou que a conse- xencias que se lle practiquen– llaría de Sanidade pretenda apuntou que facilitou toda a construír o hospital mediante documentación que lle requi- “unha asociación de empresas riron desde o xulgado.G constituída por un banco, unha gran construtora e unha PARA A CONSTRUCIÓN CIVIL empresa sanitaria da comar- Manifestación contra a privatización da sanidade o xoves 29 de outubro en Vigo. CIG O PARLAMENTO VOLVE PEDIR ca”. Os convocantes lembra- O DESBLOQUEO DE NAVANTIA ron que “a privatización da xes- menos contratacións, máis sanitaria porque os beneficios seguimos pararlle os pes ao PP, tión do novo hospital significa precariedade de servizos e un empresariais van primar sobre privatizará a sanidade pública; PPdeG, PSdeG e BNG volveron menos recursos humanos, empeoramento da asistencia o interese público. Se non con- logo será demasiado tarde”.G reclamarlle á Xunta que nego- cie co Goberno español o desbloqueo do estaleiro de Na- vantia-Fene co fin de que poida construír buques civís. Aín- ciar con diñeiro de todos aso- carta, dirixida ao “Sr. D. Bieito da que votaron de forma uná- ciacións que atacan os dereitos Lobería Domínguez” –no can- nime a favor da iniciativa, os das mulleres, que lles negan o to de Lobeira–, está asinada grupos parlamentares do PP- dereito a decidiren sobre a súa por “La conselleira del Mar”. deG e do PSdeG volveron dis- maternidade, sobre o seu cor- Tamén fixo público un docu- crepar sobre a culpabilidade e po, e que equiparan a interrup- mento asinado por “El jefe te- consecuencias do veto que pe- ción voluntaria do embarazo rritorial de la Consejería de sa sobre esta industria. Neste co asasinato”. “Este anuncio Medio Rural en La Coruña”.G contexto, o deputado do BNG inscríbese dentro dunha estra- Anxo Quintana mediou para texia ultraconservadora do PP NÉGASE A “MALVENDELOS” lembrar que o problema de que mesmo ataca a informa- OS 'AUDIS' OFRECERANSE Navantia “non é técnico nin ción afectivo sexual aos mozos COMO PARTE económico, senón político”. para evitar embarazos non de- DO PREZO DOUTROS COCHES “Desde o ano 96 pasaron go- sexados, como están a demos- bernos do PSOE e do PP, con trar coa paralización dos cen- A Xunta non renuncia a ven- maiorías absolutas e relativas, tros “Quérote” ou co peche das der os 17 vehículos de alta ga- e non se solucionou o veto”, I+B, oficinas de información ás ma marca Audi que permane- subliñou. Quintana diagnosti- mulleres”.G cen no parque móbil tras a cou que o problema “é a irrele- poxa na que só se venderon 3 vancia de Galiza no Estado e na MALIA NON COMPROMETERSE dos 20 coches incluídos. A Unión Europea”.G NO PARLAMENTO O conselleiro de Presidencia, Alfonso Rueda, no último Pleno celebrado no Parla- Consellaría de Presidencia FEIXÓO DI QUE NON PREVÉ mento. PEPE FERRÍN / A.G.N. proxecta agora ofrecelos “co- CON FINANCIAMENTO PÚBLICO CAMBIAR mo parte do prezo” para aba- A XUNTA VE ‘NECESARIO’ A LEI DE NORMALIZACIÓN to, coa Lei de Normalización e ratar a compra doutros vehí- APOIAR ENTIDADES co Plan de Normalización, o culos “necesarios” na Admi- ANTIABORTISTAS O presidente da Xunta, Alberte Grupo Parlamentario do PP nistración. “Antes de malven- Núñez Feixóo, asegurou que votou en contra dunha moción delos, buscaremos outras fór- En resposta a unha pregunta “está de acordo” coa Lei de do BNG para cumprir a legali- mulas”, afirmou o Executivo do BNG no Parlamento, o con- Normalización Lingüística e dade lingüística vixente. No autonómico en resposta a un- selleiro de Presidencia, Alfonso que non prevé a súa modifica- debate do Pleno, o parlamen- ha cuestión parlamentaria Rueda, confirmou que a Xunta ción para facer cooficial o to- tar nacionalista Bieito Lobeira formulada polo deputado do vai financiar con diñeiro públi- pónimo deturpado da Coruña. amosou documentación ofi- PSdeG Xosé Manuel Laxe, co asociacións antiabortistas Con todo, o líder dos populares cial da Xunta escrita integra- quen acusou o Executivo ga- porque o considera “necesa- galegos mostrouse disposto a mente en castelán, entre a que lego de “inutilizar parte do rio”. A deputada nacionalista modificar a súa postura se o destacou unha misiva enviada parque móbil da Xunta por Ana Pontón denunciou que “o Concello llo pide. Malia insistir pola responsábel da Consella- un capricho e de malvender o Goberno do PP decide finan- no seu compromiso co Estatu- ría do Mar, Rosa Quintana. A patrimonio do país”.G

>>> 4-5 semana galiza.qxd 4/11/09 11:20 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 GALIZA.5.

RODRÍGUEZ’’ E CALLÓN

Damián Villalaín

unca coincidín gran cou- N sa con Carlos Luís Rodrí- guez. Cando el estaba no PSG eu andaba polo PCG. Cando se fixo fraguista-pacovazquista, a min gustábanme Camilo No- gueira e Xerardo Estévez. Can- do, entre 2005 e 2009, Carlos Luís se converteu en afable va- ledor do novo Bloque de Quin- tana, eu xa levaba uns cantos anos convencido –e sigo nas mesmas– de que Touriño foi o mellor que lle pasou a Galicia Guillerme Alonso Jáudenes, Xulio Fernández Gaiosoe Xosé Luís Pegona reunión do Consello de Administración de Caixanova do 30 de outubro. en moito tempo. Agora Rodrí- guez cre que Feixóo é un esta- dista e eu non. Este pertinaz de- sacordo, porén, non me impe- O PSdeG divídese ante o apoio diu nunca recoñecer a excelencia xornalística de CLR. Sempre me pareceu un escritor contundente e airoso, envexable na do PP á fusión das caixas súa capacidade para construír artigos rochosamente argu- Caballero inicia os movementos para oporse a para explorar a súa opinión. manter o centro de decisión mentados e envoltos á vez nun- unha eventual absorción de Caixanova, mentres Abel Caballero, alcalde so- das caixas en Galiza hai que fu- ha lingua de cristal. E admito cialista de Vigo, foi o máis con- sionalas, que se faga”. O parla- que foron varias as ocasións que o BNG condiciona a integración a que haxa tundente á hora de resaltar as mentario Carlos Aymerich in- nas que non tiven máis reme- un perigo real para a galeguidade das entidades virtudes do actual sistema fi- cidiu tamén na necesidade de dio que renderme diante da ra- nanceiro con dúas caixas. O re- reformar a lei para asegurar a zón e a intelixencia das súas re- xedor vigués coincide así coa galeguidade de Caixa Galicia e dondas pezas xornalísticas. Xurxo González posición de Xulio Fernández Caixanova, e pediu que os par- Seguirei lendo, aínda que só Finalmente foi nun xornal de Gayoso, presidente de Caixa- tidos representados no Parla- sexa para discrepar e para ámbito estatal e non no Parla- Nin’’ Feixóo nin o PP teñen nova, e das cámaras de comer- mento “cheguen a un acordo aprender, a Carlos Luís Rodrí- mento de Galicia onde Marta dereito a quitarlles cio do sur de Galiza, área de in- de mínimos”. guez. Seguireino facendo a pe- Fernández Currás, conselleira fluencia prioritaria da entida- Con todo, Xavier Vence, casar do trapalleiro exercicio de aos galegos o debate sobre de Facenda, desvelou a posi- de. Polo volume de activos de tedrático de Economía próxi- acoso, mala educación e pater- ción do Goberno galego sobre o futuro das caixas” ambas caixas, 48.000 millóns mo ao BNG, afirma nun artigo nalismo infumable que perpe- as caixas: “a Xunta aposta por Caixa Galicia e 29.000 Caixano- que “por máis que escoito e leo trou o outro día na TVG con unha caixa solvente, eficiente [Manuel Vázquez] va, a integración de ambas é non acabo de encontrar as ra- Carlos Callón como tenra –e Secretario Xeral do PSdeG. e vinculada á poboación”. Lo- considerada por moitos como zóns que nos haberían de levar digna– vítima propiciatoria. go das numerosas rectifica- unha absorción da segunda a fusionar as dúas caixas gale- Máis que unha entrevista ao cións que o presidente Feixóo pola primeira. gas. Os problemas das nosas presidente da Mesa, aquilo pa- tivo que efectuar a declara- Por iso desde a Praza de Ma- caixas non veñen por ser pe- recía a reprimenda do director cións do seu equipo de gober- Por’’ máis que escoito e leo ría Pita, tamén gobernada polo quenas –que non o son– senón do reformatorio a un interno no (a última foi a Beatriz Mato, non acabo de encontrar PSdeG, non se vería con malos por pretender expandirse máis díscolo. Foi tan feo que nin se- conselleira de Benestar, que as razóns que nos haberían ollos unha fusión, que despra- apresa do razoábel. A orixe dos quera me apetece suxerirlle a anunciara a eliminación dos zaría unha parte importante de problemas non está no merca- Rodríguez que cando entrevis- 200 euros de complemento ás de levar a fusionar poder económico cara o estre- do galego senón nas súas aven- te a Feixóo o trate coa mesma pensións máis baixas), non se as dúas caixas galegas” mo norte da Autopista do turas en mercados foráneos, innecesaria grosería. Arestora, pode asegurar que sexa a defi- Atlántico. Salvador Fernández en operacións demasiado CLR xa debería saber que can- nitiva, pero os partidos políti- [Xavier Vence] Moreda, presidente socialista grandes e especulativas”. do se perden as formas tamén Catedrático de Economía cos comezaron a fixar as súas . da Deputación da Coruña e vi- Máis claro o ten o Partido se perde a razón. Unha razón posicións en torno a estas de- cepresidente primeiro de Cai- Galeguista, que “aposta firme- que nin nos reformatorios nin claracións. xa Galicia, xa se manifestou a mente pola fusión para crear na tele está nunca do lado do O máis crítico foi o PSdeG, favor varias veces nos últimos unha única caixa galega, que abusón.G que acusou a Feixóo de “que- meses, ao igual que Xosé Luís dea resposta ás necesidades e rer impoñer unha decisión po- OS SOCIALISTAS NON O TEÑEN CLARO. Méndez, director xeral e máxi- demandas dos cidadáns, así lítica xa adoptada por el mes- Manuel Vázquez insistiu en mo responsábel da entidade. como dos sectores económi- mo e polo seu partido”. Ma- que “nin Feixóo nin o PP teñen Xavier Losada, alcalde da cida- cos”. O seu presidente, Manuel Foi ’’tan feo que nin sequera nuel Vázquez, secretario xeral dereito a quitarlles aos galegos de herculina, só pediu que a in- Suárez, insiste en rexeitar “cal- lle suxiro que trate igual dos socialistas galegos, afir- o debate sobre o futuro das cai- tegración non restase carga de quera tipo de fusión, alianza ou a Feixóo mou que “o Goberno galego xas”. O líder dos socialistas emprego na cidade. sistema institucional de pro- cando dificulta o consenso ao anun- considerou que a decisión de- tección (SIP) que debilite a au- o entreviste” ciar a preferencia pola fusión a be partir das propias caixas, e O NACIONALISMO MATIZA O APOIO Á tonomía financeira en favor través dun medio de comuni- que o goberno debería iniciar FUSIÓN. Guillerme Vázquez, das necesidades que poidan cación e sen debate coas forzas contactos con partidos, sindi- portavoz nacional do BNG, ter outras caixas foráneas do políticas e sociais”. catos, deputacións e concellos volveu insistir en que “se para resto de España”.G

>>> 6-7 galiza.qxd 3/11/09 23:28 Página 2

ANOSATERRA GALIZA.6. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

Henrique Monteagudo, lingüista SOBRE’’ AS CAIXAS ‘O que se percibe é que a Xunta Carlos Aymerich está contra o galego’ berto o debate sobre o fu- A turo das caixas de aforro, o BNG vén de lle ofrecer un pacto Xan Carballa pedagóxicas, os materiais e a ese sería o maior reto? ao conxunto das forzas políticas O vindeiro 14 de novembro ce- súa instalación no galego, terían Hai maneiras de facelo. Xa digo de Galiza para garantir a protec- lebrarase en Santiago o acto cí- O movemento’’ lingüístico a obriga legal de pasar ao caste- no libro que faltou pericia e ase- ción dos intereses xerais do pa- vico convocado pola platafor- galeguista gañou forza lán. Iso sería unha fonte de con- soramento, e nese senso a secre- ís. Un acordo que pivota sobre ma Galego, Patrimonio da Hu- e atopou un camiño flitos serios. Espero que a Xunta taria xeral do bipartito foi a peor dous eixos, o mantemento da manidade. Un dos seus pro- tamén porque apostou e as autoridades educativas te- de todas desde que funciona. galeguidade das caixas e a refor- motores, Henrique Monteagu- pola pluralidade” ñen a prudencia de que, aínda Ninguneou a todo o mundo que ma do seu marco regulatorio, do (Muros, 1959), ven de publi- que impoñan a filosofía dos tres levamos anos traballando nisto. cun corolario obrigado: a blin- car As razóns do galego, apelo á terzos, non couten aos centros No caso das pautas de uso, cos daxe das competencias de Gali- cidadanía (Galaxia), un libro máis avanzados. adultos é máis difícil porque un- za na materia. que recolle artigos e ensaios O libro que vén de publicar re- ha mudanza de lingua non se dá Mantemento da galeguidade dos últimos anos sobre materia colle opinións que atinxen a tres ao cento por cento dun día para das caixas, é dicir, mantemento lingüística. gobernos da Xunta. Hai quen outro en ningún caso. Os cam- en Galiza do seu domicilio social Hai un antes e un despois na Espero’’ que a Xunta opina que a política do bipartito bios danse gradualmente, cuns e dos seus centros de dirección lingua a partir da manifestación teña a prudencia de que, foi pouco avanzada na materia, determinados interlocutores e fronte á indisimulada aposta da do 18 de outubro? aínda que impoña pero á vista da reacción do PP, nuns determinados ámbitos de dirección española de PP e Hai un antes do 17 de maio, un- a filosofía dos tres terzos, ese argumento parece feble? uso e pódense ir estendendo. PSOE e do Banco de España po- ha transición e un despois do 18 non coute aos centros En xeral non falaría de pasivida- Nós dicimos que deben cum- la absorción das caixas galegas de outubro. O importante é co- de. Á política de lingua do bipar- prirse tres condicións: compe- por entidades foráneas, aposta mo se xestiona politicamente máis galeguizados” tito falloulle o eixo, que estaba tencia, ocasións de uso e moti- que a iminente escolla de Rodri- ese éxito mobilizador. A plata- na propia Secretaria Xeral de Po- vación para facelo. A competen- go Rato como presidente de Ca- forma Queremos Galego vaise lítica Lingüística. Tivo un ele- cia é sabelo e mellórase practi- jamadrid vai elevar ainda máis. entrevistar con Núñez Feixóo, e mento moi positivo de transver- cando; motivación é ter unha Reforma da lei de caixas por- pronto coñeceremos a propos- salidade, pero as iniciativas máis razón para facelo e as ocasións que, haxa en Galiza unha caixa ta de novo decreto sobre o ensi- importantes partiron de Educa- hai que procuralas ou procurar- ou dúas, é urxente modificar un no. O 18 demostrouse que o A alfabetización’’ introduce ción e de Vicepresidencia. Por llas á xente nova. No caso da modelo de funcionamento ba- movemento lingüístico gale- grandes cambios. unha banda coa rede de escolas mocidade botando man das ac- seado até o de agora no nepotis- guista gañou forza e atopou un A lealdade que tes cunha infantís e por outra co Decreto tividades de lecer, estimulando mo, na confusión da obra social camiño. O groso deste move- lingua na que aprendiches do Ensino. As medidas eran bo- relacións novas, con clubes, coa construción por duplicado mento decatouse de que tiña a ler e a escribir é moi as pero faltoulle cobertura polí- campamentos e outras manei- de edificios suntuarios e na ca- que apostar pola pluralidade, tica e un relato de conxunto que ras. Non se pode obrigar a uns profunda” nalización do aforro galego cara que iso funciona e responde ás lle dese sentido. En canto apare- pais a falarlle galego aos fillos, a aventuras especulativas fóra demandas da sociedade. E aín- ceron as primeiras reaccións do pero os estudos demostran que do país. Reforma da lei de caixas da que só é a punta do iceberg, movemento contra o galego, a esas decisións están moi media- para asegurar o seu carácter pú- penso que o marco de intelec- falta de respostas políticas cohe- tizadas polo idioma na escola. blico, o control democrático das ción pública estaba situado no rentes do goberno fíxolle ver un- Se o medio escolar é galego o pa- súas decisións e, en fin, o seu de “imposición do galego”, que ha oportunidade electoral ao so para unha transmisión xera- compromiso co financiamento era o esquema creado por Gali- Pódese’’ defender o galego PP. O bipartito fixo moi boas cional é de xigante. da economía produtiva e a crea- cia Bilingüe, Feixóo e o PP. Ago- sen unha idea nacionalista cousas pero non lle ofreceu un Nunha sociedade bilingüe, aín- ción de emprego en Galiza. ra iso non funciona e o que se de maneira moi sinxela: relato de todo iso ao país. Faltou da que diglósica, cal sería o hori- E blindaxe das competen- percibe é que “a Xunta está con- falándoo” conexión entre os dous partidos zonte? cias de Galiza porque se a últi- tra o galego”. Estamos nese ca- e liderato do presidente da Xun- Defendo que o nacionalismo ma palabra sobre o futuro das miño e quen vai ter que expli- ta, capaz de poñer as medidas ten que abandonar a mitoloxía caixas galegas se pronuncia fóra carse é quen tome medidas nunha visión común do país. do monolingüismo, que é tan a deslocalización financeira, contra o galego. Iso percbiuse en moitos temas e mito como a do bilingüismo. O haxa ou non haxa fusión, estará A modificación do decreto con- tamén no galego. Mentres a campo do discurso social do bi- asegurada. verteuse no leit motiv. De como conselleira daba pasos valentes, lingüismo non podemos deixa- Eis pois o verdadeiro debate se faga a nova proposta vai de- xentes do PSOE na consellería lo en mans dos inimigos do ga- sobre as caixas. Eis a proposta pender totalmente a situación? mos, en castelán particular- boicoteábanas. E cando lle re- lego, é como saír a boxear cunha do BNG. Ficamos á espera de Sospeito que o decreto non vai mente. O que lle ouvimos a Fei- claman a Touriño que se impo- man atada. Na realidade sabe- que PP e PSOE decidan se están conseguir consenso, ogallá fose xóo é que se iría a un reparto en ña asústase. Iso culminou coa mos que non hai galego-falan- con Galiza ou se, máis outra vez, aceptábel e o conseguise. Pero é terzos, e que os terzos en caste- frase desgraciada do ex-presi- tes en exclusiva, somos bilin- van ser servos obedientes de moi probábel que ademais a lán e galego serían obrigados en dente en campaña dicindo que gües e botamos man do caste- Madrid.G oposición reclame que se con- todos os centros. Paréceme gra- el “non estaba pola imposi- lán se o precisamos e o groso temple o conxunto da política ve porque introduce un mínimo ción”. Máis que de políticas sec- dos bilingües somos galego fa- lingüística. A idea de apoiarse en castelán que nunca houbo e toriais, que as houbo moi boas, lantes habituais. Esta é a realida- argumentalmente na terceira non se xustifica por razóns pe- foi un problema de nervio políti- de e nun horizonte previsíbel É urxente’’ modificar lingua non vai a ningures, por- dagóxicas e lingüísticas. Sería un co. E tamén de certa soberbia, non é razoábel pensar nun mo- un modelo de que se están recortando fundos paso atrás considerábel, porque de que todo estaba gañado. nolingüismo social. Se non é al- Nun dos seus artigos di que po- funcionamento para o ensino e estender mini- hai centros, non poucos, onde canzábel hoxe as alternativas en mamente o ensino en inglés na hai unha docencia do 60-70% de gañarse terreo na escola ou xogo son monolingüismo en baseado até docencia reclama un investi- en galego, e iso implicaría que os no prestixio da lingua, pero que castelán ou bilingüismo. Hai co- o de agora mento enorme. Está posto aí docentes que están dando as o máis difícil é influír nas pautas renta anos podía ser imaxinábel, no nepotismo” para desviar a atención das cla- materias en galego desde hai de uso da xente. Se o que preci- hoxe hai que abandonalo. ves do asunto, que son os míni- tempo, que teñen todas rutinas samos é transmisión xeracional A identificación estrita de >>> 6-7 galiza.qxd 3/11/09 23:28 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 GALIZA.7.

TRIBUNA I Afonso Eiré. CARMELA ARIAS E A NECESIDADE DUNHA BANCA GALEGA

Os intentos de centralizar as caixas e bancos veñen de lonxe. Estudaba eu estes días a negativa que, nos anos corenta, tivo o Banco de Soto, que viña operando desde 1863, para conseguir a licenza de banco e as pexas de todo tipo que lle poñían, porque os grandes bancos estatais, en expansión por Galiza, cobiza- ban as súas remesas dos emigrantes. O mesmo sucedeu co Et- cheverría, o Simeón ou o Ban- Carmela Arias Díaz de Rábago. co da Coruña e lembraba o libro, aínda hoxe de actualidade, de Ramón Barral: O Aforro e a Inversión na Galicia (editorial Sept, 1975). A creación’’ da Escola Que Galiza conserve o cen- de Arquitectura da Coruña tro de decisión das súas enti- e da de Enxeñaría en Vigo dades crediticias é a única foi unha aposta aposta que se pode facer hoxe da Barrié que Madrid como país, aínda que deba le- tardou en conceder” var consigo unha maior trans- parencia e democratización das caixas. Ao mesmo tempo, débese ponderar a importancia de que o Banco Pastor permane- za como banco galego, malia os mil embates e cantos de se- zas á súa aposta polas bolsas rea que proveñen de Madrid. para estudantes galegos, un- Non hai máis que ver, cada ha historia que me contara o pouco, os anuncios de que vai seu irmán Xoaquín Arias. Se- ser mercado por unha ou ou- ría unha mostra clara de que o tra entidade foránea. capital si ten patria. Por iso é de xustiza resaltar, Cando a Fundación Barrié aos poucos días da súa morte, decide construír –e sufragar– PACO VILABARROS a decisión da Condesa de Fe- o funcionamento tanto da Es- nosa de apostar polo Pastor cola de Arquitectura da Coru- >>> defensa do galego e nacio- anos 80 teñen orixe nesa patri- na escola, e que ten unha adhe- como un banco galego “co- ña como da Escola de Enxe- nalismo ten funcionado negati- monialización da lingua. E a ac- sión ao galego moi diferente á mo o único xeito de servir a ñaría de Vigo atópase cun vamente? titude, en ocasións sectaria, do nosa. A alfabetización introdu- Galicia”, tal como me expre- grande atranco: en Madrid, o O groso do movemento a prol nacionalismo en relación ao ga- ce cambios na conciencia lin- sou na primeira ocasión que Goberno non concede a au- do galego captou, despois do 17 lego expulsou a algunha xente güística enormes, o tipo de leal- tiven de falar con ela, a princi- torización. Foron, seica, moi- de maio, que ten que ser un da súa defensa. Os nacionalistas dade que tes cunha lingua na pios da década dos noventa. E tas as idas e vidas á capital e movemento amplo, que eu temos que deixar de considerar que aprendiches a ler e a escri- non foi só unha aposta retóri- máis, aínda, as chamadas. chamo de galeguismo lingüísti- que temos algún dereito de pre- bir é moi profundo. Por contra a ca, pois levou a súa crenza á Un día, logo de agardaren co. Que hai que fuxir da identifi- ferencia sobre o idioma, porque vida social está máis castelani- práctica ao doarlle todo o seu na antesala do ministro de cación lingua-nacionalismo, se o galego aspira á normalida- zada e a xente xestiona ese con- capital á Fundación Barrié Educación máis de cinco ho- non é unha xenialidade que se de ten que ser de todos. flito con menos trauma que hai que se converteu, con dife- ras para ser recibidos, a expli- me ocorre a min, é algo xa asu- A manifestación tamén amo- anos. Son bilingües sen grandes renza, no maior accionista do cación que lles deu o ministro mido maioritariamente. Póde- sou a unha xeneración que in- complexos de culpa. Estou se- Banco Pastor. Só así se puido (non lembro ben se Xoaquín se defender o galego sen unha corporou o galego, coas defi- guro que veremos os froitos po- impedir que o banco pasase a Arias me dixo Villar Palasí) foi idea nacionalista detrás de ma- ciencias que se quixer, como sitivos do traballo destes anos e mans foráneas. A outra con- que non era oportuno que neira moi sinxela: falándoo. O lingua presente no ensino. hai indicios que falan nesa di- secuencia desta decisión é Galiza contase con estas esco- nacionalismo recolleu unha O único perigo sería que deixá- rección tanto no ensino, nas fa- que a meirande parte dos belas técnicas, non era o seu pa- bandeira que estaba tirada, a da semos en herdanza esas liorti- milias ou na cultura. Para nada neficios da entidade van papel. Ao parecer Galiza estaba lingua, e iso é un mérito indis- ñas. Pero teño moita esperanza creo que os esforzos de tantos rar á propia Fundación que os ben como estaba, enviando cutíbel. Pero iso non implica na xente nova. Hai novos tipos nestas décadas fose inútil e a le- reinviste na Galiza. emigrantes non cualificados a que sexa dono do discurso da de galego falantes, que adquiri- xislación, desde a autonomía á Lembraba todo iso estes outros lugares. Por sorte, nes- lingua. As polémicas ortográfi- ron a lingua na casa ou acada- lei de normalización lingüística, días, ao ler os eloxios fúnebres ta ocasión, a visión de país cas que se sucederon desde os ron pericia lectora e de escribir axudaron.G de Carmela Arias e as gaban- venceu, finalmente.G 8-9 poleiro galiza.qxd 3/11/09 23:45 Página 2

ANOSATERRA GALIZA.8. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

ENPOLEIROALLEO ’’ O ANTIABORTISMO OS E O MERCHANDISING INDIFERENTES

Tras a manifestación antiabor- Xavier López Rodríguez tista do 17 de outubro en Ma- drid, Público ofrece unha infor- ai algunha diferenza entre mación que titula: “O mercadeo H mil millóns de desnutri- divide a familia antiabortista”. O dos e mil millóns de obesos? diario madrileño asegura que Algunha diferenza entre un tivo acceso a varias mensaxes famento e un gordo como unha entre os organizadores e descu- tina? Algunha semellanza si que briu que “os grupos ultracatóli- existe entre as persoas integran- cos HazteOír e Foro da Familia tes destes dous colectivos apa- sepáranse. A súa pelexa pola dis- rentemente antagónicos que tribución de produtos durante a comparten a realidade do marcha antiabortista fixo peri- mundo actual xunto con 4.500 gar o acto até o último mo- millóns de indefinidos indife- mento”. “Polo menos durante rentes: a súa vida corre perigo. 48 horas deberiamos deixar Algunha diferenza tamén hai, aparte as diferenzas persoais porque uns están a morrer coa para centrarnos no obxectivo fame e os outros coa fartura de común. Non deixemos que a di- Fotograma de Ander, de Roberto Castón. comida lixo, esa que ademais de visión que tanto desexan os ini- paña e a imposición que as aditivos seguramente está atei- migos da vida destrúa, no último distribuidoras fan das pelícu- gada de adictivos. Non sería po- momento, algo que tanto traba- las norteamericanas. El País sible entender, doutro xeito, llo nos custou construír entre to- sinala un exemplo peculiar. como pode enganchar rapaces dos”. Este é o texto dunha men- “Un drama gai rural en éus- e mozos. Algunha outra dife- saxe que o presidente de Hazte- caro non ten fácil distribu- renza? A obesidade ten algo que Oír, Ignacio Arsuaga, lle enviou ción. Con todo, en Israel, Ale- ver co suicidio e, dalgún xeito, ao presidente do Foro da Fami- maña, Holanda e mesmo en merece o respecto que merecen lia, Benigno Blanco, horas antes Taiwan verase. Por que Ander os suicidas. Por iso as polémicas da convocatoria. Conta o rota- sairá en Francia con 30 copias máis graves están nos casos in- tivo progresista que “apenas un- e non atopa espazo nas salas fantís, onde se supón que a tu- has horas antes da marcha, dis- españolas? O debut de Ro- tela debe incluir a alimentación tintas acusacións en torno ao di- berto Castón naceu da necesi- axeitada. No caso da desnutri- ñeiro achegado para a súa orga- mento de guerra, ruídos de alta dade de facer cine sobre ‘a di- ción que lles afecta a millóns de nización, o excesivo protago- frecuencia e ata a creación de ferenza diferente’. ‘As pelícu- persoas, tamén en países de- nismo duns e outros e, sobre néboa para confundir á banda las de temática gai transco- senvolvidos, o asunto ten máis todo, o intento de Dereito a Vivir de secuestradores. Un dos mé- O Alcorcón’’ - Real Madrid rren en ámbitos urbanos. E no que ver coa indeferenza dos de- (plataforma dependente de todos máis sofisticados utiliza- foi o mellor programa campo tamén hai gais. Os dis- mais, dos non desnutridos, se- HazteOír) de vender o seu pro- dos por CEAS para a vixilancia educativo da tempada. tribuidores estranxeiros agra- xamos obesos ou non. Non ten pio merchandising, á marxe do en alta mar baséase na creación Por desgraza, emitiuse décenche a honra de poder nada que ver co suicidio e si das asociacións convocantes, fi- en laboratorios de virus que a fóra do horario infantil” traballar coa túa película. En moita relación co xenocidio. Un xeron que a manifestación pen- tripulación de cada buque ac- España, o máis amábel que xenocidio do que talvez sexan dese dun fío”.G tiva ante unha posíbel abor- [Enric González] me din é: ‘Esperaba outra culpables os gobernantes pero daxe de piratas. Nalgúns casos Xornalista. cousa’”. Outro exemplo: “A do que sen dúbida somos cóm- VIRUS CONTRA xa se crearon para que afecte estrea de Shevernatze nunha plices todos os indiferentes. Por OS PIRATAS tan só á xente de cor. En cues- soa sala madrileña a pasada seguirmos votando políticos tión de minutos, aparece a dor semana non é unha milagre, para que fagan nada por solu- A conta do secuestro do Ala- de cabeza, os vómitos e a dia- pero case. Tras gañar o pre- cionar esa vergoña colectiva. krana, Faro de Vigo e La Opi- rrea. Unha vacina para evitar As Comunidades con mio ao mellor guión no Festi- Por seguirmos mansos, sen re- nión de A Coruñainforman das nalgúns casos a morte dos pira- ’’ val de Málaga en 2007, os seus belarnos, sen mobilizarnos menor taxa de pobreza iniciativas para dotar de seguri- tas afectados polo virus será son Navarra e o País Vasco, responsábeis foron ningunea- contra eles e a súa complici- dade os pesqueiros no Índico e crave na negociación. ‘A utiliza- dos por todas as distribuido- dade con esas multinacionais consultan á Corporación Euro ción destes virus dános unha xusto as que teñen ras até que decidiron tomar as que se fan cada vez máis pode- Americana de Seguridade marxe de manobra, que vai un sistema con Facenda rendas da súa exhibición: alu- rosas a forza de vender comida (CEAS), “grupo constituído en desde a redución directa dos autónoma” garon unha sala. ‘Dá igual que lixo e de monopolizar a agricul- España en 1987 para dar apoio secuestradores ata a negocia- teñas Taxi driver’, explica o tura e a gandería para que non [Joaquín Estefanía] loxístico e operativo a servizos ción para a liberación’, explica Ex director de El País. seu director, Pablo Palazón, haxa futuro sen fartos nin, sobre de protección VIP”. A noticia si- [Eloy] De Melendre”, director ‘se é diferente, ignórante’. En- todo, sen famentos.G nala que “a guerra bacterioló- executivo de CEAS. O que non rique Costa, da distribuidora xica en alta mar é unha das ar- conta a información é por que de Avalon, responsábel da mas que os axentes de seguri- os membros desta Corporación próxima estrea en salas espa- dade privados de CEAS utilizan aínda non están no cárcere por ñolas d’A muller sen piano, de Feixóo é, no sentido máis Algunha’’ diferenza entre un desde hai anos en pesqueiros usar armas bacteriolóxicas.G ’’ Javier Rebollo, logo do seu pexorativo, moi galego” famento e un gordo doutros países que faenan en éxito no Festival de San Sebas- como unha tina?” augas de Latinoamérica, África, CINE GAI EN ÉUSCARO tián, explícao así: ‘En España é [Rosa Díez] Asia e Australia. Ao emprego de QUE NON SE PODE VER Fundadora de UPyD. difícil facer oco entre tantas virus para repeler os ataques pi- estreas semanais. Poucos dis- ratas súmase o uso de gases la- Téñense deitado ríos de tinta tribuidores apoian cintas sen crimóxenos, armas civís da sobre a colonización do mer- un público obxectivo ben de- mesma eficacia que o arma- cado cinematográfico en Es- finido’”.G 8-9 poleiro galiza.qxd 4/11/09 11:18 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 GALIZA.9. A maioría das TDTs autonómicas ’’ FONDOS e comarcais aínda non se crearon PÚBLICOS Mª Xosé Queizán A menos do PSOE-BNG aos outros prin- CONDICIÓNS DAS CONCESIÓNS DA TDT EN GALIZA. cipais medios de prensa e radio conciencia democrática de seis meses Grupo de Empresas Demarcación Investimento Emprego % Galego local afincados na Comuni- A leva a defender o pago de dade e conectados cos grupos impostos. Só mediante o tri- do apagamento LA VOZ DE GALICIA Autonómica 97.258.026 148 85 estatais Prisa (emisoras asocia- buto público pode un país aten- analóxico COPE Autonómica 2.639.346 40 52 das da SER) e Prensa Ibérica der o benestar social e ter servi- (Faro de Vigo e La Opinión)”. O zos públicos fundamentais, PRENSA IBÉRICA Ourense 1.300.902 35 89 experto describe a crise no bi- como a educación e a sanidade, Pontevedra 1.305.025 35 89 Manuel Vilas Santiago 1.358.401 46 89 partito tras dar a maioría das en condicións óptimas. Agora A menos de seis meses do apa- Vigo 1.305.025 62 89 frecuencias a grandes corpora- ben, esa mesma conciencia de- Carballo 1.215.258 35 89 gamento analóxico, a práctica A Coruña 1.750.016 46 89 cións estatais mentres “non lo- mocrática debería levar á indig- totalidade das operadoras pri- Ferrol 1.336.969 35 89 graron entrar nas concesións, nación ante os casos de corrup- vadas que recibiron unha das nin nas alianzas establecidas, ción e o latrocinio perpetrado EL IDEAL GALLEGO Carballo 1.208.125 61 89 polémicas concesións dixitais Coruña 1.208.125 61 89 as produtoras audiovisuais por persoas e empresas, algún seguen sen traballar. En perigo Ferrol 1.208.125 61 100 máis dinámicas; nin tam- deles de sobra coñecido nestes Vilagarcía 1.208.125 61 100 están os 1.675 empregos e os Lalín 1.208.125 34 100 pouco outras que destacaban momentos. E non parece ser así 143 millóns de investimento Ribeira 1.208.125 34 100 no seu favor a bandeira da lin- cando, segundo enquisas, a op- prometidos entre as 48 empre- LOCALIA/SER A Coruña 1.793.000 60 100 gua e da cultura propias do ción de voto dos militantes do sas que se fixeron cunha canle. Lugo 994.000 60 100 país”. partido non cambia por moito Ourense 990.000 60 100 Cinco días antes do cambio Vigo 1.799.000 60 100 A TDT presentábase daque se descubran as conexións de goberno de 2005, a Xunta do Ferrol 1.132.000 60 100 quela como a gran oportuni- coas estafas dalgúns dirixentes. PP deulles as dúas TDTs priva- Santiago 1.538.000 60 100 dade para consolidar o audiovi- O peor non é a inmoralidade Pontevedra 1.483.000 60 100 das autonómicas a La Voz de sual en galego e independizalo dalgúns políticos senón a tole- Galicia e á COPE. A cadea da EL CORREO GALLEGO Lalín 1.208.125 34 100 da TVG. A Lei obriga ás 46 TDTs rancia da cidadanía. Queda Ribeira 1.208.125 61 100 Igrexa comezou a emitir en pro- Santiago 1.208.125 61 100 comarcais a emitir 32 horas de como esperanza a correcta ac- bas en outubro e xa ten instala- Vimianzo 1.208.125 61 100 produción propia á semana, a tuación dos tribunais e que se cións no Seminario de San- metade en galego. Entre todas demostre a independencia xu- EL PROGRESO DE LUGO Lugo 321.570 11 77,6 tiago. Iso si, polo de agora a Monforte 167.786 4 77,6 producirían unha suma mí- dicial do poder político. Agarde- COPE repite a programación Vilalba 113.643 4 77,6 nima de 736 horas de progra- mos que, aínda que na maxis- Viveiro 167.504 4 77,6 estatal de Popular TV. Insufi- Pontevedra 324.003 11 90,8 mas en galego á semana. tratura non todo sexa trigo ciente para cumprir a súa oferta Vilagarcía 176.593 5 77,6 Coa publicidade baixo míni- limpo, haxa, por diversas ra-

que fixa, por exemplo, un mí- LA REGIÓN Carballiño 321.892 13 80 mos pola crise, nin os máis opti- zóns, menos posibilidades de nimo do 52 % en galego. Monforte 321.892 13 80 mistas apostan por que antes de componendas e amiguismos Máis atrasada aínda está a Ourense 209.116 32 80 abril se creen nin tantos progra- das que hai nos foros e nos par- Verín 321.892 13 80 TDT de La Voz, proxecto que Ponteareas 321.892 13 80 mas en galego nin 1.675 empre- tidos políticos. En Francia están dirixe Lois Blanco. A sociedade Vigo 321.892 32 80 gos. “Non parece probábel que dando exemplo e veñen de pór comprometeuse a investir Jesús Fidel Fernández Bello Monforte 80.000 4 60 no prazo do apagamento vaian ante un tribunal o antigo presi- máis de 97 millóns e a dar em- Vilalba 150.000 6 60 estar en marcha todas as emiso- dente Jacques Chirac por abuso

prego a 148 profesionais. Po- Joaquín Barreiro Cajareville Ribeira 404.500 5 100 ras aprobadas” recoñece Xosé de confianza e desvío de fondos rén, fontes do grupo sinalan Vilagarcía 404.500 5 100 Manuel Pereiro, decano do Co- públicos. Aquí, a xustiza ten que aínda non comezou a lexio Profesional de Xornalistas moito traballo por diante. Te- Marcos A. Pombo Carballo 1.280.280 26 70 contratar informadores. Tam- de Galicia. O experto láiase de mos unha fraude de 70.000 mi- pouco hai data anunciada para Roberto Sánchez Sánchez Chantada 80.000 2 60 que “a competencia por facerse llóns ao ano. Pensen o ben que a emisión en probas. José M. Romero Sánchez Lalín 347.400 9 60 coas concesións tivo bastante virían para contratar máis per- Preguntada a Xunta sobre máis de apuntarse ao que pare- soal sanitario, por exemplo. Os que fará coas concesións das Eurostar Producciones Lugo 4.521.251 30 53 cía un negocio certo e infalíbel e grandes contribuíntes non pa- empresas que non cumpran an- Josefa López Pousa Ponteareas 296.600 2 60 de posicionarse, de coller con- gan e isto é máis escandaloso se tes do apagamento de abril, Pre- cesións por prestixio ou para coincide coa crise que padece sidencia advirte que “os adxudi- que non as collese outro, ca de só unha parte da poboación catarios están obrigados á emi- xico”. Trátase de canles, como apostar polo desenvolvemento que non ten sequera capaci- sión non porque se produza o Correo Televisión(do mesmo empresarial dun medio”. dade para defraudar. O goberno apagamento, senón polo propio grupo que El Correo Gallego) en Os’’ beneficiarios O paradóxico é que, mentres debería tomarse isto máis en se- feito de ser adxudicatarios”. O Santiago, que levan meses com- das concesións das TDTs a maioría dos proxectos de TDT rio, formar unha policía tributa- Goberno insiste en que todas au- patibilizando o sinal convencio- prometeran crear 1.675 comarcal esmorecen nun cai- ria, e evitar unha inxusta eva- torizacións son aínda provisional coas probas dixitais. O xón, varias televisións locais sión de cartos.G empregos” nais. Agora ben, a Xunta explica mesmo pasa nas televisións pú- analóxicas funcionan na alegali- que as operadoras “están dentro blicas locais, pois só dous munidade; pois deberían ter deixado dos prazos fixados” e que non te- cipios que emiten en analóxico, de emitir en 2008 por ter non lo- ñen que formalizar todos os As Pontes e Ponteareas, amosa- grado unha autorización dixital. contratos antes de abril. ron interese en explotar a TDT Segundo’’ Presidencia, É o caso, por exemplo, de Tele- Temos’’ unha fraude Iso si, o apagamento aché- comarcal á que teñen dereito. os adxudicatarios están vigo, que recorreu as concesións de 70.000 millóns gase mentres a Xunta admite obrigados á emisión na xustiza. “Se hai que poñer de ao ano” que ningún dos novos operado- QUEN ESTÁ DETRÁS DA NOVAS CANLES? novo no mercado as concesións non porque se produza res lle comunicou que vaia emi- Nun informe do Consello da dixitais, unha posibilidade sería tir proximamente. Si ten sobre a Cultura, Francisco Campos, ex o apagamento analóxico, unha moratoria paras as canles mesa “a intención de continuar director CRTVG, destaca que senón polo propio feito analóxicas que aínda emiten. A por parte de concesionarios que as 46 TDTs comarcais “foron de ser adxudicatarios” experiencia de sobrevivir xa a te- xa viñan emitindo en analó- outorgadas polo novo bipartito ñen”, razoa Pereiro. G 10-11 galiza reportaxe.qxd 3/11/09 23:36 Página 2

GALIZA.10. ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

A’’ MENSAXE NA BOTELLA

María Reimóndez

eguramente nestas alturas S de era da comunicación e das tecnoloxías, haberá quen pense que atrás queda aquela romántica mensaxe lanzada ao mar nunha botella. Mais a nosa sociedade segue estando chea de mensaxes en botellas que se agochan dentro e detrás doutras, invisibles malia esta- ren expostas no cristal máis transparente. A publicidade é a forma de comunicación que máis ago- cha. Detrás da mensaxe evidente fican aquelas que contri- búen con tantas outras a cons- truír o significado social. A carencia de imaxinación leva con demasiada frecuencia a que se use o sexismo coa escusa de que así delimitan o seu público obxectivo, que desta maneira A feira das feiras nunca se expande (que pouca intelixencia de vendas!). De aí Todo é posíbel na feira de Santos de Monterroso, amoréanse multitude de pos- que os deterxentes os anuncien calquera cousa é factíbel de ser comprada tos. Segundo o Concello, son señoras e ata nun anuncio de A feira reúne máis máis de dous mil os que apro- telefonía unha muller faga alu- ou vendida. Máis de tres mil postos e ’’ veitan o tirón dos produtos do sións a “ter que convencer” o de dous mil postos de especialmente a presenza de vendedores campo. Os baixos de vivendas, seu home para contratar un particulares con produtos tradicionais venda, segundo o concello” libres ao longo do ano, son ago- servizo, como se ela non tivese fan desta cita, a feira por excelencia do outono ra alugados para instalar postos cartos e moito menos potesta- de polbo, callos e cocido, caren- de para decidir soíña. tes todos eles, iso si, de aseos. Un capítulo á parte merece A.R. [TEXTO & FOTOS] que dar conta de que non so- Anos atrás a feira gandeira o uso do corpo das mulleres, Aínda se pesa con romana, O un de novembro a vida en mos profesionais da venda”. ’’ tiña tamén un peso, que se di- que non deixa nunca de sor- Monterroso móvese ben cedo, Aínda que o porco e os seus o que sorprende a parte lúe co tempo, especialmente prender. Recentemente cele- ás catro da mañá os vendedores derivados, ateigan boa parte do público que chega dende as prohibicións do 2002 brouse o día da prevención do xúntanse ás portas da cúpula, o dos mostradores da cúpula, es- da cidade” co andazo das vacas tolas. Ago- cancro de mama e a Asociación edificio multiusos do centro da pecial sona teñen as castañas e ra a exhibición comeulle terreo Española Contra o Cancro en- vila, para ocupar os mellores as noces, que segundo o calibre á compra-venda. Este ano cin- cheu as nosas cidades da imaxe postos de cara ao día de feira por abalan entre os dous euros e os cocentos cabalos, que realiza- dunha muller descabezada excelencia. A maioría deles non setenta céntimos kg. Cebolas, polos poucos profesionais que ron probas de andadura gale- cun post-it nun peito. Se alguén son profesionais, a media de allos e as primeiras verzas da aceden ao recinto, pero boa ga, tomaron as instalacións do vise unha campaña na que se idade ronda, a ollo, os sesenta tempada resisten a presa que parte da venda séguese a reali- novo mercado de gando. animase aos homes a facer un anos. Moitos son agricultores e teña o vendedor en aguantar o zar a través de medidas de volu- tacto rectal para previr o cancro gandeiros xubilados que ven- releo, sinal tamén diferenciado- me: unha lata do que foi unha EQUIVALENTES EN PORTUGAL.Mon- de colon cun cu e un post-it se- den parte da matanza a aquel ra desta feira. Así o recoñece Xe- pandeireta grande de sardiñas terroso é diferente en Galiza, pe- guramente, ademais de ficar en que siga desexando uns bos un- nerosa García, que comezou ou un caixón pequeno, coñeci- ro compite con dúas macrofei- estado de abraio, nos parecería tos ou un touciño con máis de pedindo polos queixos oito eu- do nalgúns lugares como a escá ras na raia. Chaves, a carón de de mal gusto indicible. Pero co- tres dedos de lardo. ros e mediada a mañá xa se con- (equivalente a medio ferrado). Verín, convértese nun macro mo son unha señora e unhas Xosé García, veciño de Lugo forma con seis: “os que aguan- A cúpula é o reclamo dunha centro comercial con multitude tetas, pois ninguén pestanexa. é o prototipo de vendedor que tan para compralos máis bara- feira diferente, pero fóra dela de postos téxtiles. Algo seme- Por moito que a mensaxe estea acode á feira de Santos, matou tos non se dan conta de que ta- llante acontece en Cerdal, na cá- pegada na botella. E que a bote- dous porcos de máis de cento mén levan os máis malos, os mara de Valença, onde a feira de lla sexa o noso corpo. E os feitos sesenta kg, e para facer un extra, primeiros escollen, pero hai Santos, promovida por un cre- transparentes.G trae a Monterroso un xamón, do xente para todo, claro que nós A París go, reúne a milleiros de persoas que espera sacar uns douscen- preferimos vendelos máis bara- A feira de Santos é tan farturen- da raia. Nos tempos nos que a tos euros. Acompaña este pro- tos que levalos de volta”. ta que lle permite aos estudan- alfándega de Tui estaba pecha- duto estrela de dous lombos e tes do instituto facer a viaxe de da, con controles exhaustivos, A carencia’’ de imaxinación dous queixos caseiros que fixo a A SUPERVIVENCIA DAS ROMANAS. As fin de curso máis envexábel: ir a nesta data librabábase o posto leva a que se use o sexismo muller, o ano pasado marchou básculas denominadas roma- Paris. A instalación dun bar na fronteirizo para permitir o paso coa escusa con case seiscentos euros para a nas están aínda presentes e son propia feira e a utilización das das compras realizadas en Cer- casa, pero este laiase das novas usadas ante a curiosidade do leiras como aparcadoiros, ao dal. O ano pasado foi noticia en de que así taxas municipais, “a pesar de es- comprador urbano, que obser- prezo de tres euros, chégalles todo Portugal o decomiso, reali- delimitan tar no chan, sen posto, este ano va este, para el, raro obxecto para sufragar unha viaxe impo- zado por ducias de membros da o público cóbrannos cinco euros, é o pri- cunha certa desconfianza. O síbel para a maioría dos adoles- policía portuguesa, de prendas obxectivo” meiro ano que o fan, téñense pesado electrónico só é usado centes.G falsificadas postas á venda.G 10-11 galiza reportaxe.qxd 3/11/09 23:36 Página 3 12-14 estado-mundo.qxd 4/11/09 11:31 Página 2

ANOSATERRA ESPAÑA.12. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 O PSOE quítalle privilexios ao éuscaro no ensino. O goberno vasco presentou a reforma do ensino do éuscaro. A conselleira de Educación, a socialista Isa- bel Celaá[na foto], presentou as novidades máis destacadas. O éuscaro deixa de considerarse única lingua principal e agora o castelán será considerado ta- ’’ mén “lingua vehicular dos vascos”. Os alumnos que acrediten proviren fóra de NON O SABÍAN? Euskadi estarán exentos de éuscaro. Ademais, dos libros de texto eliminarase o concepto Euskal Herria como realidade política, aínda que si en termos cultural Miquel Sellarés e lingüístico e haberá textos de “empatía” cara ás vítimas do terrorismo.G Xornalista DEBATE NO PP reocúpame que unha par- P te da clase política, intelectual e xornalística exerza ulti- mamente a amnesia histórica e Raxoi segue de líder provisional a hipocrisía. Ninguén sabía a que se dedican algúns importantes dirixentes, coas súas ase- O mesmo día que quería mandar parar, sos principais valores e a nosa cincuenta y una”, que mane- sorías e influencias? Ninguén seña de identidade en todos xou nos anos 70 e 80, está agora sabía de onde saía o diñeiro pa- Esperanza Aguirre volveu ignorar as presións os lugares de España”. nas mans dunha UpyD, que se ra alimentar estómagos agrade- e desairou á dirección do partido A ninguén lle parece razoná- convirte nun perigoso saco no cidos da prensa, da política, dos bel pensar que coas eleccións que caen os centralistas máis sectores sociais? municipais e autonómicas co- desencantados. Do PSOE, pero Hai máis de 20 anos que fun X.C. nin moito menos un reino de mo próximo termómetro, o PP tamén do PP. Raxoi segue cos expulsado de CDC, partido que Anunciada como a nai de todas taifas. Facemos política nos poda entrar nunha crise que o mesmos problemas que tiña, modestamente axudei a fundar, as executivas, o día en que un nosos distintos ámbitos de ac- esgaze. Pero a lóxica autonómi- aínda que Rato poda estar en porque me acusaron de mentir novo Raxoi sairía da crisálida tuación, pero hai unha posi- ca non parece asumida pola de- Caja Madrid, haxa novo secre- sobre o secretario xeral da Presi- vestido co traxe de Superman ción nacional común a todos. reita, e o intento de blindar o tario xeral en Valencia e Cobo dencia, Lluís Prenafeta. Daquela pagado por el mesmo, a Espe- O interés xeneral e a vocación partido ante o temor de que a estea disposto a disciplinarse falei da “pedagoxía da corrup- ranza Aguirre abondoulle con de partido nacional son os no- bandeira do “España una y no sen límites.G ción” e advertín de certos com- colocar na axenda a inaugura- portamentos que habían traer ción dunha escola infantil en perigos para a sociedade. Só me Majadahonda, non ir á reunión fixo caso un ex director de La Van- na que ían apretarlle os parafu- guardia, que me recomendou sos e deixar en nada a soflama que cobrase a patente pola expre- do líder. Para completar a xoga- sión “sectores dos negocios”. da, e á mesma hora en que a se- O problema non é Prenafeta, e cretaria xeral, Dolores de Cospe- menos unha persoa respectábel dal saiu a anunciar que xa non politicamente e con quen cola- lle pasaría unha aos que discre- borei no Departamento de Go- paran publicamente do partido, bernación, Macià Alavedra senón Aguirre voltaba á súa táctica fa- que durante décadas consolidá- vorita de facerse a vítima, “non ronse e normalizáronse unhas acepto a equidistancia entre víti- maneiras de facer que crearon mas e agresores”. unha rede de complicidades Máis unha vez, Raxoi volve fa- arraigadas nas forzas políticas e cerse a pregunta de por que to- económicas. Con isto non quero dos os seus golpes dan no aire. dicir que a corrupción estea nor- Sabe que o seu discurso na Exe- malizada xa que a inmensa maio- cutiva –cando menos o resume ría dos políticos son honrados. que se deu a coñecer– non fai É posíbel que a Operación unha soa referencia á grande es- Pretoria se deseñara estratexi- pada de Damocles que pesa en camente polo Estado pero dá forma de sumario da Gúrtel so- igual porque a culpa é do noso bre o PP. Pero intenta endereitar sistema político, xudicial e poli- unha nave que, cando os inqué- cial. Son os de fóra os únicos ca- ritos pintan mellor para a súa paces de facer aquilo que nós formación, ameaza cada pouco nos negamos a facer, aínda que con quedar metida nas rochas. A sexa dun xeito oportunista ou maiores de que a lectura cida- intencionado. Veremos se ao fi- dán en plena crise é que, se o ac- nal sae algunha revelación de tual líder da dereita non dá go- calado de toda esta operación. bernado o seu partido, ¿como Eu poño en dúbida que se des- vai poder arranxar un goberno cubra pouco máis que o “cho- desafiado polo paro e as malas colate do loro”.G expectativas económicas?.

PARTIDO NACIONAL. A maiores de haber vinteseis intervencións Raxoi’’ garda o as na manga na reunión, presumibelmente de anunciar a súa equipa de alta voltaxe dialéctica, a e copar as páxinas análise de Raxoi fornece ta- mén algunhas claves do ver- dos xornais na mañá dadeiro problema de fondo do domingo” que acusa a dereita. Foi cando insistiu na executiva en que “o PP é un partido nacional e nunca vai renunciar a selo. Non somos un partido federal, 12-14 estado-mundo.qxd 3/11/09 23:38 Página 3

O Tratado de Lisboa en vigor en ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 decembro. O presidente checo, MUNDO.13. Vaclav Klaus, foi o último dirixente da UE en sancionar o Tratado de Lis- boa, que reformará profundamente LATEXOS o goberno de Europa. Tras esta fir- ma, o presidente de quenda da ’’ Unión, o sueco Fredrik Reinfeldt, CLINTON anunciou que a normativa entrará NO PAQUISTÁN en vigor en decembro.G REUTERS

A IGREXA NO MUNDO X.L. Franco Grande

a recente estadía de tres N días de Hillary Clinton no Paquistán, un xornalista pa- O Vaticano favorece quistaní díxolle: “Estamos facendo unha guerra que nos foi imposta. Non é a nosa guerra, é os ultraconservadores a súa guerra. Vostedes tiveron un 11 de setembro. Nós estamos tendo un 11 de setembro diario no Paquistán”. Nunha xuntanza con líderes talibáns, un deles espetoulle: “A súa presenza non é boa para a paz, porque aumenta a frustra- ción e o alporizamento da po- boación deste lugar”. Ou sexa, que puido ter contacto directo coa xenreira do pobo paquista- ní contra os EE UU, porque interfiren e desestabilizan o país. Nos tres días que estivo nel, non hai dúbida da mensaxe que levaban os máis de cen mortos con que foi saudada nun atentado en Peshawar, entre outros máis con obxectivos civís e militares por todo o país. É moita a xenreira que xeran os EE UU entre a xente, maior- mente polos ataques con avións non tripulados con tan- Bieito XVIno balcón do seu apartamento da praza de San Pedro. ALESSANDRO BIANCHI/ REUTERS tos mortos ao chou. Fixéronlle moi directamente A reconciliación cos lefebvrianos INTOLERANCIA. Bieito XVI pensa a pregunta de se tal cousa non é que a secularización da socie- terrorismo. Ela respondeu que e o achegamento á ala tradicionalista No’’ Reino Unido o proceso dade pide unha resposta auto- quere que todos, incluídos os cidos anglicanos marca as pautas de doutrina de erosión do absolutismo ritaria, un retroceso á segurida- dadáns, se decaten da conexión político non bateu, de das conciencias que abdi- que hai entre Al-Qaeda e os ex- e relación coa sociedade de Bieito XVI coma no continente, can da autonomía e descansan tremistas talibáns que ameazan coa intolerancia agresiva na autoridade omnímoda e o Paquistán. Son –dixo– parte Fernando Pérez-Barreiro O xesto pontificio ten signi- de Roma” omnipotente. Non faltan en dun sindicato do terror. membro do Consello Reitor do IGADI ficación para alén das cues- ningures espíritos que devecen Hillary referiuse tamén á (www.igadi.org) tións eclesiásticas –a Igrexa de por esa tranquilidade. O Papa “falta de confianza” –manifesta Inglaterra foi sempre unha préstase a ofrecerlles un reduto entre gobernos e o mesmo no Hai moitos anos que dialogan a “Igrexa ampla” na que caben fortificado. Os que se refuxian pobo paquistaní– entre un e Igrexa de Roma e a Igrexa de In- diferenzas importantes, das nel son os menos dispostos á outro país e que dixo ser conse- glaterra, no marco de iniciati- que a máis básica é a que existe Bieito’’ XVI pensa convivencia con ninguén que cuencia das políticas do pasa- vas e organismos ecuménicos. entre o sector máis apegado á que a secularización da non pense exactamente o que do, pero que ela está traballan- Ese diálogo non é doado pero tradición común anterior á Re- sociedade pide unha eles pensan. Ao mesmo tempo do para cambiar esa realidade e até agora viña sendo respec- forma e o sector máis “protes- resposta autoritaria” que o Vaticano lles abre as por- chegar ao paquistaní común. tuoso e recoñecedor das dife- tante”, que é o evanxélico. Esa tas aos seguidores de Lefebvre En calquera caso, levou que oír renzas no que se podía. En ou- coexistencia creou un clima de na Sociedade de Pio X, ábrelle- na súa visita a Paquistán, antes tubro a impacencia do Papa, liberdade e diálogo, no que foi e las tamén aos cregos máis reac- de seguir camiño para Israel.G secundada pola dilixencia do segue sendo importante a forte cionarios da Igrexa Anglicana. seu sucesor no Santo Oficio, o participación do laicado no Sí- Tanto que pensa deixarlles que cardeal Levada, impulsouno a nodo, organismo case parla- sigan casados, a diferenza dos disparar unha constitución mentar de goberno. estude e talvez admire o sistema católicos, que tiveron que cesar apostólica que abre a porta aos O feito de que a partir de 1688 político de Inglaterra non debe no seu cometido pastoral para É moita’’ a xenreira cregos anglicanos que se sintan a Igrexa de Inglaterra convivise descoñecer que ese sistema foi- poder casar. que xeran os EE UU incómodos coa ordenación das cun réxime democrático nunha se creando como distancia- Non é unha cuestión de sa- entre os paquistanís” mulleres e outras novidades da historia de mutua adaptación mento do modelo católico-ro- cristías nin debe deixar indefe- disciplina desa igrexa e queiran foi decisivo para a configura- mano de submisión incondicio- rentes os que non sexan cris- “emigrar” á romana. Saíndose ción da democracia no Reino nal á autoridade. tiáns. O autoritarismo romano de todos os precedentes, o Vati- Unido. O proceso de erosión do toca cuestións que lle afectan a cano non informou o arcebispo absolutismo político non bateu, toda a humanidade. Neste ca- de Canterbury desa medida até como no continente, coa intole- UERE SABER MÁIS? so, dálle azos moi especial- a antevéspera. rancia agresiva de Roma. Quen ? www.igadi.org. mente á misoxinia.G 12-14 estado-mundo.qxd 3/11/09 23:38 Página 4

ANOSATERRA MUNDO.14. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

DIPLOMACIA / PALESTINA DISCUSIÓN NA ONU POLOS Honduras volverá á normalidade CRIMES DE GUERRA DE GAZA

Unha pro- democrática o 29 de novembro posta dos países ára- bes para que a ONU con- As eleccións do 29 dene e inves- de novembro tigue os cri-

mes de gue- / REUTERS AMIR COHEN convértense no rra en Gaza Soldados israelís punto e á parte durante a patrullan en Gaza. ofensiva dos para desbloquear pasados decembro e xaneiro o conflito político foi rexeitada polos EE UU, en Honduras. apoiados por Francia e Gran Bretaña, que se abstiveron. As Zelaya presidirá potencias occidentais fixéron- o país até esa data se caso, deste xeito, ás recla- macións de Israel, que se quei- e o presidente electo xou de que a investigación fo- logrará o respecto ra redactada “en contra do Es- internacional tado xudeu”. ELECCIÓNS / AFGANISTÁN OCCIDENTE INQUEDOCOA RE- ELECCIÓN DE KARZAI

Laudelino Pellitero A retirada días antes da se- Director do Instituto para a Proxección gunda volta d eAbdulá Ab- e a Análise Exterior (IPAEX) dulá nas eleccións afgás complica aínda máis o futu- Foi laborioso coñecer os oito ro deseñado polas potencias puntos nos que se basea o Acor- da OTAN para o país asiáti- do de Tegucigalpa-San José que co. O presidente reelixido, permitiu desbloquear o retorno Hamid Karzai, recunca no de Manuel Zelaya á presiden- poder entre graves denun- cia de Honduras. cias de corrupción e sen po- Basicamente acordan a cre- der efecivo sobre unha am- ación dun goberno de reconci- pla parte do territorio, ben liación, a restitución de Zelaya e en mans dos talibáns ben en danlles lexitimidade ás elec- mans de señores da guerra cións previstas para o 29 de no- aliados dos EE UU pero non vembro. suxeitos a ningún control. Ambas as partes conseguen Tanto o presidente nortea- os puntos considerados como mericano, Barack Obama, innegociábeis. Por unha banda, coma o primeiro ministro o retorno do presidente depos- británico, Gordon Brown, to, e pola outra o recoñecemen- afirmaron que vixiarán moi to internacional do proceso de perto a Karzai. electoral adiantado polos gol- Manuel Zelaya, presidente deposto de Honduras, toca a guitarra durante un encontro coa súa familia na embaixada do Brasil en pistas. Tegucigalpa o 1 de novembro. EDGARD GARRIDO/ REUTERS TENSIÓN / AMÉRICA DO SUR Durante o período de transi- DESENCONTROS ENTRE ción as forzas armadas deixan sé que deixan unha raiola de in- tenten adiar o retorno de Zelaya ción... non hai recoñecemento COLOMBIA E VENEZUELA de estar ao mando da Presiden- tranquilidade nos usurpadores. facendo lecturas dos termos e os das eleccións do 29”, ou por cia para pasaren á tutela do Tri- Son aqueles que rexeitan a am- prazos. Escúdanse na interpre- pasiva: “Non hai eleccións sen Os gobernos bunal Supremo Electoral, evi- nistía política e os que deciden a tación do parágrafo: "Ambas as restitución”. de Bogotá e tando así dirimir sobre a validez constitución dunha Comisión comisións negociadoras decidi- Os zelayistas aseguran con- Caracas au- da destitución do Xefe do Esta- da Verdade que pescude sobre mos, respectuosamente, que o tar con 57 dos 65 votos necesa- mentaron do Maior Conxunto das Forzas os feitos acontecidos con ante- Congreso (...) resolva no proce- rios, e aínda faltan por sondar esta semana Armadas de Honduras, xeneral rioridade, durante e logo do gol- dente en respecto de 'retrotraer novos disidentes da liña oficial o seu habi- Romeo Vásquez decretada por pe de Estado. A día de hoxe aín- a titularidade do Poder Executi- do Partido Liberal (PLH), ao que tual distan- Zelaya e a posterior restitución da ninguén asumiu ter ditado a vo ao seu estado previo ao 28 de pertencían tanto o presidente ciamento. A decidida pola Corte Suprema. orde de secuestro e expulsión de xuño’ [data do golpe contra Ze- lexítimo como o de facto. Mes- sinatura do Varrido Zelaya da vida políti- Zelaya. Tampouco lles concede laya]”. Úsano para invocar a in- mo entre os opositores do Parti- acordo de ROI CAGIAO ca, atado nas súas funcións excesiva confianza a creación dependencia do Congreso e nos do Nacional, que antes do golpe utilización cando retome o poder, impedi- dunha comisión da verificación prazos administrativos para tiñan escasas opcións de derro- de bases colombianas por do de volver a candidatarse e para o cumprimento dos acor- obstaculizar a inmediata restitu- tar os liberais, pero aos que a parte do exército norteame- validadas as eleccións do 29-N, dos, na que van estar personali- ción de Zelaya. crise do PLH catapultou á posi- ricano coincidiu coa deten- non deberían estar moi inque- dades da talla política de Ricar- ción de favoritos, poden encon- ción de varios colombianos dos os confiscadores do poder do Lagos ex presidente de Chile. VITORIA DOS NACIONAIS? Hai unha trar aliados tácticos para facili- en Venezuela por suposta es- nos últimos catro meses. Por iso, non é de estrañar, que poderosa arma que os media- tar a volta de Zelaya se obteñen pionaxe. Na fronteira de Tá- Pero hai dous puntos dos agora aparezan manobras por dores non deixan de repetir a cambio lexitimidade interna- chira morreron dous solda- acordos de Tegucigalpa-San Jo- parte do goberno de facto que por activa: “ Se non hai restitu- cional na súa previsíbel vitoria.G dos de Venezuela.G 15-17 economía.qxd 3/11/09 23:41 Página 1

’’ ECONOMÍA.15. ANOSATERRA A LEA DAS CAIXAS 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

Manuel Cao A FUSIÓN DAS CAIXAS nha grande excitación está a suscitar a proposta U de concentración de caixas de aforros suxerida polo Banco de España co FROB unha vez que a crise TRIBUNA I Manuel Veiga. castigou os excesos por investimentos arriscados ou mal planeados en promocións inmobiliarias. A política de diñeiro fácil alimentou o crecemento ao tempo que contribuíu a xeneralizar un sistema de asignación de QUE MODELO DE CAIXA/S recursos público-privados onde a corrupción era mecanismo natural con amplo consenso na cidadanía QUEREMOS? pois todos gañaban e só perdían o bon goberno e a ética social. A idea dunha fusión das dúas O modelo de xestión das caixas coa participación caixas galegas conta cun atrac- dos grupos políticos mediante os gobernos autonómi- tivo incuestionábel: ofrece a cos e institucións interpostas fixo que a interrelación idea dunha Galiza máis unida, entre o político e o económico-financeiro fose máis ín- sen a historicamente perni- tima e salvo casos excepcionais aguilloase un compor- ciosa competitividade entre tamento irreflexivo no que as ganancias a curto prazo Vigo e Coruña, e presenta unha primaban á hora de planificar a xestión. Tamén a banca entidade máis forte nun arriscou no sector inmobiliario e en operacións inter- mundo económico no que, a nacionais e velaí os fondos que houbo que dispoñer no pesar dos desmentidos, case momento cume da crise polo que a saúde do sector fi- todo acostuma a medirse polo nanceiro español é incerta pese aos bons indicadores tamaño. Neste sentido non re- que en aparencia se propagan. O cáncer da constru- sulta estraño que o máis favo- ción aniña nos balances de moitas entidades e será un rábel á fusión seña o BNG, pa- Xavier Losadae Abel Caballero,alcaldes da Coruña e Vigo, respectivamente. proceso longo a depuración e valoración de activos de rece que é o que cadra mellor acordo cos prezos reais do mercado inmobiliario. coa súa idea de país. saber se esa nova caixa, froito A liorta a cara de can en Caja Madrid pode indicar Pero non todo o que é un da fusión, vai estar orientada ao algo máis que unha loita polo poder entre Esperanza bo proxecto en abstracto re- apoio da pequena e mediana Non’’ sería acertado tomar Aguirre e Mariano Raxoi e non é necesario ser Rappel sulta tan bo cando se baixa ao empresa, a maioritaria en Ga- para decatarse de que os negocios inmobiliarios e o concreto, por iso cómpre que, este proceso como liza, ou vai exercer preferente- proceso de investimentos faraónicos do Concello e Co- a maiores das propostas xe- unha confrontación mente como banca pública. munidade de Madrid deberon deixar moitos impaga- rais, se realice un debate sobre norte-sur, porque Non é que ambas facetas resul- dos, morosos e damnificados tanto en persoas fisicas o modelo de caixa que quere- esa imaxe non é exacta” ten incompatíbeis pero sempre como xurídicas. A necesidade de pechar feridas, é dicir, mos. E iso é precisamente o é necesario afinar o máximo de facerse cargo das débedas e furados varios daralle a que se bota en falta até agora. posíbel nos deseños se o que se Raxoi o poder en Caja Madrid na convicción de que só Temos unha enxurrada de de- pretende é que estes funcionen dende o goberno de España se poderá intentar dixerir claracións que se pisan unhas porque esa imaxe non é exacta. o máis optimamente posíbel. O as perdas que a xestión irracional e especulativa debe a outras, mais, paradoxal- No norte, o interese de Mén- BNG foi abandeirado, no seu ter agochada nos seus balances. A pelexa a estacazo mente, contamos con moitos dez, non sempre coincide co día da creación dunha institu- limpo ilustra a gravidade dos problemas e os mínimos menos datos, con moitas medo Banco Pastor e tampouco ción oficial de crédito galega. avances dende o punto de vista do bon goberno que os nos análises das necesarias necesariamente co de Aman- Esta sería unha iniciativa recu- políticos estrela adquiriron despois de pouco máis de para opinar sobre cuestión cio Ortega, ao que non se lle co- perábel, sen dúbida, que per- 30 anos de democracia. Talvez, esa relatividade galaica tan crucial para todos. ñece postura pública. No sur, mitiría que a nova caixa se cen- á que non puido aínda renunciar Raxoi sexa o seu Nos mentidoiros económi- en cambio, o máximo respon- trase na iniciativa privada. Tal maior aliado á hora de sobrevivir no traizoeiro mundo cos presentábase, por exemplo, sábel de Caixa Galicia conta cousa permitiría establecer un político español. até hai quince días, o axioma de cun importante aliado, o grupo panorama crediticio autonó- A posíbel fusión das caixas galegas é unha deriva- que o “único estorbo” para a fu- Pescanova, que xa interveu mico máis forte e ordenado. ción da crise inmobiliaria e das propostas do FROB, sión encontrábase na figura de conxuntamente coa entidade Quedan outras moitas pre- emerxendo de novo a falta de sintonía entre os princi- Fernández Gaioso, mandatario coruñesa cando se provocou a guntas esenciais por facer. Sería pais axentes políticos, económicos e sociais á hora de histórico da caixa do sur, mais paralización do plan urbanís- bo que o conxunto de actores acadar consensos arredor dos intereses vitais de Gali- velaí que, de golpe, o silencio se tico desta cidade, sendo al- que operan en torno ao pro- cia. A tendencia de Feij009 a combater “sen comple- rompeu e unha multiplicidade calde Ventura Pérez Mariño. ceso fosen detallando algo xos” os vestixios de identidade e autogoberno do país de asociacións económicas e Son estes só algúns datos máis as súas propostas. Non poden ser letais neste caso pois pode entregarlles a xes- mesmo políticas, no arco que que axudan a comprender un podemos tratar a fusión das tores máis irresponsábeis aínda as últimas entidades fi- vai de Ourense a Vilagarcía, pa- mapa máis complexo do que caixas coma se se tratase dun nanceiras autónomas. Reclamar sentidiño e pensar un sando por Tui, salta á prensa habitualmente se nos presenta. partido de fútbol Celta-Depor- pouco no país semella inxenuidade ou pailanismo pois para declarar a súa radical pos- Mais, en todo caso, o problema tivo, con hooligans dun e outro ¿onde poñeríamos a sede da nova Caixagalega?G tura contraria á fusión. Encón- maior reside en saber que tipo lado. Nin debemos arriscarnos transe aí desde entidades em- de caixa se quere. Iso é o que fa- a tomar decisións erradas, sim- presariais, como o Club Finan- ría decantar finalmente moitas plemente porque o debate ou ceiro de Vigo, habitualmente posturas. Sabido é por exemplo non se dá ou se dá de forma próximo ao PP, até o alcalde que Caixanova apostou, tradi- opaca, de costas á opinión pú- A posíbel’’ fusión das caixas desta cidade, o socialista Abel cionalmente, polo tecido in- blica. O que está en xogo non é galegas é unha derivación Caballero. Ningún dos dous dustrial circundante en maior a composición de un consello grandes partidos pode obviar medida que Caixa Galicia que de administración, senón da da crise inmobiliaria” xa a división nas súas filas, cos só nos últimos anos se impli- creación dun dos máis impor- custos pertinentes que traería cou a fondo nun sector econó- tantes resortes económicos cos unha fusión. mico coruñés, e non con moito que pode contar a autonomía, Con todo, non sería acer- acerto, ao tratarse precisa- a mediana e pequena empresa tado tomar este proceso como mente da construción. e as familias. Trátase, polo unha confrontación norte-sur, Outra pregunta esencial é tanto, dun debate de todos.G 15-17 economía.qxd 3/11/09 23:41 Página 2

ECONOMÍA.16. Os traballadores de Pascual en Outeiro de Rei, indignados coa Xunta.O ANOSATERRA comité de empresa critica que nin Samuel Juárez, conselleiro de Medio Rural, 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 nin Raquel Arias, delegada da Xunta en Lugo, aceptasen reunirse con eles. Al- berte X. Rodríguez Feixóo, avogado do cadro de persoal, ameazado na totalidade por un ERE, esixiulle ao goberno galego que non deixe baleira unha fá- brica de leite que recibiu subvencións públicas nos últimos anos.G

PRODUTOS DA TERRA

Xosé Mª Fonseca Moretón, presidente da adega Terras Gauda ‘Contrariamente ao que se pensa, o viño faise na viña’

Eva Estévez Denominación de Orixe Rías A súa adega produce poucos e de toda a vida. Está feito con ca- chama marqués. No sentir Paco Vilabarros [FOTOGRAFÍA] Baixas. Como presidente da bos viños. tro tipos de uvas: a base é o alba- maioritario da denominación adega Terras Gauda, séntese O buque insignia é o Terras riño e despois ten outra xoia que tamén fixemos un albariño mo- O nome de Xosé María Fonseca orgulloso de ser o creador dun Gauda,que é un viño xenuíno é o caíño branco –que estaba es- novarietal que é o Abadía de San Moretón (Ourense, 1950) está dos viños galegos máis premiada zona do Rosal, feito coas va- quecido, de feito os vellos dicían Campio,co que gañamos moi- estreitamente ligado ao mundo dos e con maior proxección in- riedades tradicionais coas que que era o rei do viño– treixadura tas medallas. Coido que é o viño do viño, especialmente ao da ternacional. se elaboraron os viños do Rosal e o loureiro, que no Rosal se galego máis premiado con >>> 15-17 economía.qxd 3/11/09 23:41 Página 3

Parte da patronal, CC OO e UGT asinan o convenio do metal de Ponte- ECONOMÍA.17. vedra.O acordo rexerá até finais de 2011e os seus defensores afirman que ANOSATERRA “vai representar o aumento salarial máis alto do Estado”. Miguel Anxo Mal- 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 vido, da CIG –que representa o 49% dopersoal do sector– repetiu o rexeitamento desta central, xa que “para isto non era preciso o esforzo que lles pedi- mos aos traballadores”, en referencia aos máis de 20 días de folga deste ano.G

>>> diferenza. Ten moitos e moi bos premios, practica- ‘Como non vou ir a un furancho?’ mente todos os que pode espe- rar un viño: tres ouros en Bur- deos, dous en Bruxelas, en Es- Déixase ver polos furanchos? manos... O que está claro é que rreiro do antifaz, como non voi cousas non é bo, cando o que paña temos os Bacos, a Festa do Claro que si. Eu non son alleo é un tema hai que regulamen- ir a un furancho? De feito vou, se bebe, se está debidamente Albariño, tres Acios de Ouro... ao meu contorno socioeconó- tar. Ao amparo dos furanchos e aínda hai algún que ten un certificado, é saudábel. Pode presumir... mico e non teño nada en con- saíron unhas industrias total- viño albariño de quitar o som- Deixaríase ver nun botellón? Os premios hai que relativizalos. tra de ninguén. Os furanchos mente fóra de control que din breiro, pero de cada dez, un, e Deixaría, pero non me van Ás veces quedas finalista por un- naceron polo que naceron no que venden albariño cando é ese ten as botellas boas reser- ver por razóns de idade. has décimas. Pero un viño que seu día, e o de poñer o loureiro viño da Mancha, non pagan vadas. Creo que o botellón non se leva unha medalla de Ouro ou na porta non é exclusivo de impostos, non seguen controis O da química nos viños é ten que demonizar como se Prata nun concurso internacio- Galiza, iso faise en toda Eu- sanitarios e iso xera conflitos unha lenda urbana? está a facer; o que hai é que nal é un bo viño, o cal non quere ropa. É un costume que se fai cos restaurantes, que teñen Galiza é un país difícil por- regulamentalo. Os rapaces dicir que o que non leva nada en todo o Camiño de Santiago. que cumprir unhas normas. que hai un certo complexo, buscan sitios nos que estar non o sexa. As catas varían dun En Europa é unha tradición Esa é a música de fondo dos unha crenza de que poñerlle xuntos e non teñen outras día para outro e sempre son que debe vir do tempo dos ro- furanchos. Eu non son o gue- nome de pai, de nai, orixe ás opcións.G subxectivas. O importante é que eses premios se dan en distintas anadas, que fai que a adega teña unha continuidade. A climato- as características dun viño. O dal. Conseguir iso cun viño mo- Defendería que os rapaces ao fósemos máis respectuosos loxía é a que marca a anada. adxectivo máis bonito que hai novarietal é complicado. saír do Bacharelato tivesen con iso, cousa que os políticos Que garda na súa adega? para un viño é redondo, que Defendería unha materia claro quen somos, de onde vi- non están a facer e ten un agra- Non colecciono viños pero non ten arestas, que o bebes e como Educación para a Enolo- mos, cal é a nosa cultura e que é vante: vai en contra dunha cul- vivo do viño. Teño moitos ami- sabe a viño, enche a boca total- xía para que os rapaces se o que se veu facendo durante tura que é moi nosa e que nos gos e colegas cos que inter- mente, que che queda no pa- acheguen ao viño doutro xeito? miles de anos. Gustaríame que fai ser máis lonxevos e alegres.G cambio viños e estou un pouco ao día do que se fai por aí, catas, feiras, probas... e teño viños españois e de fóra. De Galiza non teño moitos porque procuro bebelos no lugar de orixe. Un home de gravata de lazo e bandurria Coa familia e amigos procuro sacar algo diferente. O que me gusta cando saio por aí é que os Vostede é unha persoa moi dependente, o andar ao aire están evolucionados ou perdi- meus amigos elixan o viño. polifacética. É asesor finan- de cada quen e cumprir co dos. Para os que nos gusta be- Que viños non deberían faltar ceiro, dirixe unha adega... Resulta’’ incomprensíbel que protocolo. Acéptase, ando ao ber viño resulta incomprensí- nunha adega básica? Agora asesor financeiro non meu aire, gústame e penso bel que certas botellas custen (Pensa) É moi difícil. Non hai son. Tiven unha asesoría fi- certas botellas custen tanto, que é bonita. De todos os xei- tanto, tendo en conta que porque moverse necesariamente nanceira, pero oficialmente tendo en conta tos, a min o que me gusta é tan viños que non se poden be- na exquisitez. O viño hai que son funcionario técnico do Mi- que portan viños vestir informalmente. O que ber e só serven para mostrar. relativizalo moito. A Península nisterio de Traballo, que, coma que non se poden beber” pasa é que ás veces as oca- Son máis de vivir o presente Ibérica ten unha tradición viní- a dos curas, é unha condición sións obrigan a vestir de certa que de coleccionar. Pásame ta- cola e un patrimonio de viños que non se perde nunca. Son maneira... e unha gravata des- mén ao viaxar, que o fago sen espectacular, que foi configu- funcionario excedente. tas, informal e simpática, nun cámara de fotos. Ás veces arre- rando unha forma de facer e Como entrou no mundo ade- estudo pouco. Encántame a acto serio non desentoa, e a píntome... Pero vivo o mo- uns mapas nos que hai unha gueiro? natureza, todo o que teña que min iso gústame. Hai que qui- mento. diversidade tan grande que é Hai anos fun o responsábel de ver coa vida. tarlle circunspección ás cou- Dirixir unha adega galega é perfectamente desfrutábel. Formación Profesional Ocupa- Que instrumento toca? sas, que non seriedade. igual que dirixir Falcon Crest? Depende do día, do momento cional na provincia de Ponte- Moitos, pero todos mal. Agora Colecciona algunha cousa? O mundo do viño é apaixo- e da cultura de cada quen ape- vedra, e deses pos veñen estes os que máis estou interpre- Colecciono bastóns, vagóns nante, pero tamén ten moitos tecerá unha cousa ou outra. lodos... Aí vin nacer todo o pro- tando son o saxofón e a guita- de tren, xoguetes de lata, relo- problemas. O principal –e ceso de revolución que houbo rra. A bandurria cheguei a to- xos de peto mecánicos... Pero que o fai tan apaixonante– é ‘HAI QUE DIALOGAR CO VIÑO`. co albariño, cos primeiros cur- cala bastante ben, e a gaita... son moi mal coleccionista. que a materia prima está á in- sos de viticultura e enoloxía É o home das gravatas de lazo. E viños colecciona? temperie. Da noite para a Con que variedade de uva que se deron en FP, e a raíz de- Ten moitas? Dicía un amigo castelán que mañá pode botarse a perder o queda? les empezou a revolución. Teño. Todas son de facer o nó. había dous tipos de coleccio- traballo dun ano... Por outra Ai, uf! Por que me teño que Adícase exclusivamente ao O día que teña 365 paro, xa nistas de viño: os que coleccio- parte non hai dúas colleitas quedar con unha se hai moitas? viño? non quero máis. naban botellas de viño, e os que iguais, e para poder traballar e O albariño é unha xoia. Pero os A excedencia pedina dous ou Falta moito para chegar a esa coleccionaban cadáveres das facer as cousas ben na adega é grandes viños que hai no tres anos despois de abrir a cifra? botellas que beberon, entre os absolutamente imprescindí- mundo raramente están feitos adega. Non crea. que se incluía. E non vai desen- bel estar na viña. Porque o cunha variedade de uva. Para A que adica o seu tempo libre? Son un amuleto? Forman camiñado o segundo. Colec- viño, contrariamente ao que sacar un viño excelso monova- A moitas cousas. A música parte da súa imaxe? cionar viños e telos durante se pensa, onde se fai é na viña. rietal a uva ten que ser dunha forma parte da miña vida A min a gravata de lazo sem- anos sen abrir serve para ter bo- Hai que mimalo e sacarlle variedade excelsa, e iso só se dende que nacín. Son músico pre me gustou e me fixo graza. tellas cun valor para os colec- todo o potencial que ten na pode facer con poucas varieda- pero moi malo. Teño boas E ten un compoñente: está a cionistas, pero son viños que terra, que é a que vai marcar a des. Iso non quere dicir que condicións pero son vago e cabalo entre o aceptado e o in- non se van poder beber porque calidade da uva.G non poidas mellorar e domar 18-19 deportes.qxd 3/11/09 23:31 Página 2

ANOSATERRA DEPORTES.18. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

Vigo acolle o I Campionato de Europa de Taekwondo Sub 21. A cidade olívica é a sede do Campionato de Europa de Taekwondo sub 21 na súa primeira edición. Neste evento, que se celebra do 6 ao 8 de novembro, está previsto que tomen parte loitadores de 32 países. Galicia estará representa- da con seis competidores dos 19 que forman a selección española. Deles catro son homes e dúas mulleres.G

NÁUTICOS Alfredo Bea, presidente da Federación de Piragüismo ‘Hai que potenciar o funcionamento dos clubs’

Antonio Cendán débedas que ten contraida a Li- Espero que pasen á historia, Unha mala xestión federativa O ex padexeiro galego Alfredo ga Nacional cos clubs e ante to- porque dende o momento en pode petardear a canteira de Bea (O Grove, 1969) vén de con- do dotar o organismo federati- que fun o candidato que acadou Pese’’ ao elevado número de campións? verterse en novo presidente da vo de democracia interna, así máis votos, non só represento a licenzas, é practicamente Non ten porqué, xa que os Federación Galega de Piragüis- como tamén perfeccionar os eses 53 clubs que depositaron a imposíbel conseguir un grandes éxitos que se acadaron mo, en substitución de Modes- adestradores. confianza en min, senón a todo equipo de K-4” no piragüismo galego non fo- to Teixeiro Valledor, que dimi- Coa súa elección, rematan as o piragüismo galego no seu con- ron mérito de ningún organis- tiu a finais do pasado mes de divisións internas na FEGAPI? xunto, dende organismos terri- mo. Tan só se deberon aos agosto. Bea, que fora subcam- toriais até padexeiros, pasando clubs, polo que ese froito se- pión europeo e mundial de polos propios equipos. guirá a darse en vindeiras cam- maratón, cumprirá os dez A súa vitoria electoral foi a da pañas, aínda que insisto, te- meses de período presiden- oposición política? Da’’ nosa terra saen grandes mos que potenciar os clubs, xa cial, até 2010, que lle restaban Considero que nós non deportistas, pero case non que apenas hai adestradores ao seu antecesor no cargo. facemos política. O que si temos grandes clubs” nas súas nóminas e son funda- Os principais retos do novo é certo é que representa- mentais. mandatario federativo son o mos un xeito distinto de Dicía que os clubs son o seu de facerlle fronte a difícil si- ver o piragüismo. A nosa grande obxectivo... tuación económica que pretensión non é a de fa- Por suposto, xa que de clubs atravesa o organismo que cer un campión nun mo- potentes saen os mellores pa- vai presidir, así como ex- mento determinado, se- Dispoñemos’’ de bos ríos dexeiros que logo poden con- plotar o potencial que exis- nón o de potenciar os e tamén de encoros verterse en futuros campións. te na Galicia interior. clubs, tratando de fomen- que non están a ser Da nosa terra saen grandes de- Cales son os seus proxectos tar a preparación e a rivali- aproveitados” portistas, con todo non temos máis inmediatos? dade entre eles mesmos e ta- grandes clubs, coa excepción Os principais son os de afron- mén expandir o piragüismo a de dous ou tres, entre os que tar a situación real da Federa- todos os recantos de Galicia e estarían os equipos do Grove e ción Galega, examinar as non coma se facía até agora, o Kayak Tudense. Tamén é ne- cando moitos rapaces co- cesario que teñamos unha liga mezaban en cate- galega potente. Non me imaxi- gorías infan- tís e ao pasar a categorías supe- no unha boa selección de ba- riores abandonaban. Sirva co- loncesto ou balonmán se de- ma exemplo que, co elevado trás dela non hai competicións número de licenzas, é practi- coma a Liga ACB ou a ASOBAL. camente imposíbel conseguir Tamén incluía no seu progra- un equipo de K-4, tanto en ho- ma as infraestruturas... mes coma en mulleres porque Dixen que se temos grandes non planificamos ben. padexeiros e grazas ao labor A FEGAPI arrastra unha gran que desenvolven os clubs, pero débeda... padecemos un gran baleiro no É certo. Neste momento temos relativo ás instalacións. Ade- un burato económico de me- mais, en Galicia temos moito dio millón de euros. Cando potencial sen explotar. A selec- Teixeiro Valledor chegou á ción española de piragüismo presidencia da Federación di- concentrouse varias veces en xo que había un superávit de Lugo, Porto de Mouros ou Be- 100.000 euros e era falso. O que lesar, non embargante alí non non se pode facer é mentir. Esa hai equipos que exploten esas débeda teremos que renego- instalacións. Os nosos pade- ciala, xa que se fagocitaron os xeiros adestran basicamente cartos dos clubs polos premios en zonas de mar, cando dispo- acadados na Liga nacional. Aos ñemos de bos ríos e tamén en- equipos teremos que pagarlles coros que non están a ser apro- o que se lle debe. veitados.G 18-19 deportes.qxd 3/11/09 23:31 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 DEPORTES.19.

O Atlético Arousana é o decano do fútbol feminino galego.

FÚTBOL A ilusión perdida!

A desaparición da selección galega translucir a crise futbolística feminina é o retorno de xogado- e de varios clubs e o retorno ras galegas que foran fichadas de xogadoras que marcharan fóra agravan por clubs foráneos. Dúas destas deportistas, feitas no fútbol os problemas do fútbol feminino en Galicia galego, son Sara González e Natalia de Francisco. Ambas fóranse até Xirona para xogar nun equipo da principal cate- goría estatal, o L'Estartic, pero Antonio Cendán a causa dos problemas econó- A crise que está a padecer o fút- micos tiveron que retornar a bol feminino comezou ao re- A selección’’ galega Galicia. Así, Natalia regresou ás mate da pasada campaña li- era a única posibilidade filas do equipo que a vira me- gueira coa desaparición dun que tiñan as xogadoras drar coma xogadora, o Ponte- emblemático equipo coma era de saír na televisión” vedra FC, do que volverá a for- o Rápido de Bouzas, ao que lle mar parte até ao remate da seguiu o peche da sección para presente campaña ligueira. mulleres do Rácing de Ferrol. Esta futbolista decidiu vol- Mentres, os grandes equipos ver ao seu antigo equipo, malia galegos rexeitaban a oportuni- que tiña ofertas doutros da Su- dade de competir na Superliga da xente deixou de velo coma perliga. “Non cumpriron –di Feminina a pesar da oferta que un deporte que fose exclusiva- de Francisco– practicamente se lles fixera dende organismos mente de homes”. nada dos que nos prometeran, federativos. Para a adestradora, a previs- xa que tan só nos pagaban a Malia que a crise económi- ta desaparición do que se con- comida e a pensión, pero nin ca está a atacar con toda a súa vertera nun tradicional evento sequera se quixeron facer car- dureza e baixan os ingresos por polas datas de Nadal “influirá go dos nosos estudos e nesas Natalia de Francisco[arriba]e a seleccionadora Pilar Neira. conceptos publicitarios, as- negativamente, xa que era a condicións decidín regresar a pecto fundamental para o de- única oportunidade que tiñan Galicia”. porte do balón, en Galicia se- as futbolistas galegas de apare- Apunta que o equipo cata- guiron a xurdir clubs femini- cer na televisión e de que fosen lán, ao que chegara había un nos, se ben é certo que foi en recoñecidas publicamente”. par de meses, atravesaba unha parte grazas ás achegas das Neste sentido, non oculta o seu situación económica compli- propias xogadoras e ao esforzo pesimismo e considera que cada: “o patrocinador que tiña que elas mesmas fixeron en máis iniciativas se poden ir ao o ano pasado non lle pagou e buscarse novos equipos e pa- traste en vindeiros meses se as consecuencias sufrímolas trocinadores que apostasen, xa non se facilita a existencia dos nos”. A nivel persoal confesa que o apoio da Administración equipos femininos, nos que a sentirse “moi decepcionada, foi practicamente nulo. xente cre pouco. Neira advirte pois era unha oportunidade tamén do tratamento que lle moi boa. De feito, rexeitei ou- A DESAPARICIÓN DA SELECCIÓN GALEGA. están a dar os medios de co- tras ofertas antes de principiar Cando, en 2005, a selección ga- municación, especialmente a a tempada”. lega xogou os seus primeiros televisión. Así, sinala que “as A popular futbolista galega partidos multiplicouse por to- retransmisións de partidos da coincide coa seleccionadora da a xeografía o número de selección estatal faise un sába- na necesidade de potenciar es- equipos. O factor decisivo foi a do pola mañá. A esa hora moi ta modalidade deportiva a tra- expectación causada polos pouca xente está a ver a televi- vés da televisión e tamén coa equipos representativos gale- sión, mentres que ese mesmo busca de novos sponsors que gos nos medios de comunica- día pola tarde podemos con- permitan a supervivencia do ción, tal e como lembra a selec- templar todos os partidos que fútbol feminino. Ademais, ela cionadora galega, Pilar Neira. queiramos da Liga de Fútbol ten as cousas claras: “Se o Pon- “Nesa época –sinala– había un Profesional”. tevedra no ascende este ano a grande entusiasmo por todo o Superliga, será cuestión de país. As rapazas afeccionáron- O RETORNO DE XOGADORAS. Outro buscar un novo equipo para a se ao fútbol e a meirande parte dos efectos que está a deixar vindeira tempada”.G 20-22 cultura apertura.qxd 3/11/09 23:42 Página 2

ANOSATERRA CULTURA.20. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

POLÍTICA CULTURAL Murcia expón as Cantigas de Santa Maríaque P O proxecto de amosar os orixinais da lírica medieval galega e destacar En’’ 2004 non houbo cartos a importancia política e cultural para a que podía ser a de Galicia na época non interesou exposición de máis prestixio sobre a lírica ao conselleiro de Cultura de Fraga medieval pero si para os Red Hot Chili Peppers, Chemical Brothers ou The Cure”

Xan Carballa ción promocional, que se amosan xunto a outras 250 pe- sala San Esteban de zas, nunha mostra comisaria- Murcia expón des- da por Isidro G. Bango Torviso, Xesús Pérez Varela no Parlamento Galego cando era conselleiro de Cultura. de o pasado 27 de grande coñecedor do románi- outubro e até o 31 co galego. A exposición está Cantigas de Santa María: dous positivo que o Consello da proxecto decaeu porque ás deA xaneiro de 2010, por pri- organizada pola Comunidade deles radicados no mosteiro Cultura lle propuxo á Xunta autoridades políticas non lle meira vez en dous séculos, os Autónoma murciana, o conce- do Escorial, un terceiro na Bi- para protagonizar unha das pareceu de interese. catro códices das Cantigas de llo da capital e CAM (Caixa de blioteca Nacional e o cuarto mostras senlleiras do Xacobeo Aquel Ano Santo festexára- Santa María de Afonso X o Sa- Aforros do Mediterráneo). na Biblioteca de Florencia. 2004, cando á fronte do gober- se segundo a reseña oficial, con bio. Obras en galego, aspecto A trabe de ouro da mostra Esas pezas eran tamén o cen- no estaba Fraga e en Cultura 150 festivais de música pop- que non aparece na informa- son eses catro orixinais das tro do ambicioso proxecto ex- exercía Xesús Pérez Varela. O rock,1.000 actos culturais, >>>

A Idade de Ouro da lírica medieval e do

Manuel Xestoso das vidas de santos, as compi- tes se ampliaban grazas ás A segunda metade do século lacións bíblicas e os libros de- novas traducións de Aristóte- XIII, durante a que reinou votos achábanse obras didác- les, ao predicamento da litur- Afonso X, foi escenario dunhas ticas, “tesouros” e obras enci- xia bizantina, ao redescubri- mudanzas que redebuxarían clopédicas. O interese racio- mento da literatura e a cien- de xeito irreversíbel a historia nal polo home e polo mundo cia árabes e á influencia do europea. O comercio e as fi- ía adquirindo un lugar á beira folclore céltico. nanzas adquiriran un grao de da piedade persoal. A Igrexa vía como se redu- sofisticación que propiciara o Tamén entre a nobreza es- cía o seu control sobre o pen- florecemento dunha nova cla- tendíase a instrución: a re- samento e sobre a dirección se burguesa cuxos intereses xa construción dos estados e dos do movemento intelectual e non eran os mesmos ca os da aparatos administrativos da- manobrou para recuperalo vella nobreza. Requiridos po- ba lugar a un corpo cada vez proporcionándolles apoio aos las súas angueiras mercantís, máis amplo de escribáns, no- docentes para se agrupar en abandonaron o rural para se tarios e funcionarios. Conví- asociacións profesionais e ad- agrupar en núcleos urbanos ñalles aos señores saber ler quirir privilexios. Tomás de nos que xurdiu un novo xeito para administrar os seus Aquino lograba conciliar o de vida máis aberto e cosmo- asuntos. E tamén existía a pensamento aristotélico e o polita. Obrigados a saber ler, conveniencia mundana: o dogma cristián. Mais o espíri- escribir e cálculo, para que os exemplo das cortes francesas to laico progresara inexora- seus negocios progresasen, puxo de moda a lectura e a po- belmente e unha profunda abriron escolas que esquiva- sesión de libros iluminados. desconfianza cara ao clero se ban o férreo control eclesiásti- As universidades multipli- desenvolvera entre as novas co e nas que o ensino se im- cábanse polo continente. Os clases medias urbanas, que partía nas linguas vernáculas. claustros dos conventos, anti- axiña se verían secundadas De facto, é nesta época cando gos centros do saber, queda- polos estudosos universitarios comezan a formarse as biblio- ban relegados nas súas afas- que reaccionaban contra as tecas particulares e resulta cu- tadas localizacións da campi- ínfulas de omnipotencia do rioso constatar a dupla incli- ña en favor das novas escolas poder pontificio. A quebra de Páxina de un dos códices das Cantigas de Santa Maríaexposta en Murcia. nación que revelaban: a carón urbanas. Nestas, os horizon- confianza era xa irreversíbel. 20-22 cultura apertura.qxd 3/11/09 23:42 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 CULTURA.21. ríaque Pérez Varela desbotou no Xacobeo 2004

>>> 1.100 actuacións de tea- botase a andar a mostra “San- do especial mención ás mu- tro, música e danza, 55 concer- ta María estrela do día. O hu- lleres e aos nenos na Idade tos do Festival Internacional de mano e o divino nas Cantigas Media” Música de Galicia, 350 congre- de Santa María”. O obxectivo Tamén se explicaba a sala sos, 110 eventos deportivos e dos organizadores era “a na que estarían os manuscri- 275 exposicións. Non houbo comprensión por parte do pú- tos orixinais das Cantigas de cartos para a que podía ser a blico dunha maneira rápida e Santa María. Alí se abordaría a exposición de máis prestixio lúdica do mundo medieval a relación de Galicia e as Canti- sobre a lírica medieval galega partir do texto e as miniaturas gas, a lingua galega no mundo aínda que si se gastou en traer, das Cantigas de Santa María”. medieval en xeral e na propia entre outros moitos grupos, os Tratábase de facer un itinera- obra de Afonso X. Outro espa- Red Hot Chili Peppers, Chemi- rio que fose do mundo popu- zo estaría dedicado á guerra cal Brothers ou The Cure. lar até chegar ao da corte, to- vista desde as mesmas canti- cando diferentes aspectos da gas. Antes de saír definitiva- OCUPAR O PAZO DE XELMÍREZ. A que relixiosidade medieval. mente da exposición, na últi- provisoriamente foi primeira No informe presentado á ma sala, iría un mapa de Gali- sede do Parlamento galego en Xunta describíase pormeno- cia e outro de Europa cos lu- 1981, ía ser o lugar para que rizadamente que era a partir gares mencionados ou refe- dos textos e as miniaturas renciados nas Cantigas de das cantigas como se lle ex- Santa María e os de culto ma- Virxe abrideira en marfil, do século XIII, plicaría aos visitantes “o riano europeo medieval. que se conserva no museo mundo do campo, do mar, A maiores o proxecto in- do Mosteiro das Clarisas de Allariz dos oficios, dos gremios e das cluía unha importante reaha- e que se expón en Murcia profesións; lugares como as bilitación do edificio de Xel- xunto ás Cantigas de Santa María. boticas e as tabernas, facen- mírez.G ieval e do galego como lingua de prestixio

Dentro deste novidoso A ESCOLA GALEGO-PORTUGUESA.Os cepto do rei como autor que tístico e o Códice dos músicos ambiente de apertura inte- anos de reinado de Afonso X existía na época e que se expli- inclúe a notación musical de lectual, as artes prosperaron: correspóndense co máximo O prestixio’’ da escola lírica ca nun parágrafo da General 417 cantigas, o que o converte o gótico espallárase permi- apoxeo da nosa lírica medie- galego-portuguesa é tan Estoria: “El Rey faze un libro, na colección de pezas relixio- tindo máis graza e lixeireza val. O refinamento dos recur- grande que os escritores de non porque el escriba con sus sas non litúrxicas máis impor- na escultura e outorgándolle sos métricos e estilísticos aca- toda a península –coa manos, mas porque compone tante do século XIII. un pulo grandioso á arte das da neste período un nivel que excepción de Cataluña, que las razones del et las emienda Paradoxalmente, este co- vidreiras, as pinturas de Ci- xa non había ser superado e a mantén o provenzal para o et regúa et enderesça (…), desí losal monumento da nosa lí- mabue e Duccio prefigura- súa corte mantén poetas cu- seu trobar– empregan a escríbelas qui el manda, pero rica puido ter como obxectivo ban o renacemento tempe- xos nomes –Joán García de dezimos por esta razón que el último reducir a ascendencia rán e os obradoiros de ilumi- Guilhade, Airas Nunes, Pero lingua galega para Rey faze el libro”. do Reino de Galiza no con- nación de libros de Aquitania d’Amboa, Joán Airas de San- compoñer as súas obras” En todo caso, a enciclopé- xunto da península. Afonso X e os Países Baixos anuncia- tiago…– alternan cos mellores dica curiosidade da que fixo foi un firme detractor da au- ban o futuro esplendor da es- da poesía europea da época gala aquel rei sabio é un espe- toridade de Compostela, da- cola flamenga. –Bernart de Ventadorn, Jaufre llo dos cambios que se esta- quela un centro cultural e po- A cultura literaria medrou Rudel, Guido Cavalcanti, Wal- ban a dar na cultura europea lítico de primeira orde. Os até xerar unha das correntes ter von der Vogelweide… O e reflíctese tamén nesta colec- seus esforzos estaban dirixi- líricas máis importantes de prestixio desta escola é tan ción, cuxos textos manifestan dos a desprazar o centro de toda a historia: a primeira que grande que os escritores de to- a multiplicidade de fontes e poder cara á Castela e con ese se escribía nas linguas verná- da a península –coa excep- cioneiros profanos existen intereses que ocupaban aos obxectivo estabeleceu a Corte culas. A escola provenzal foi a ción de Cataluña, que mantén abondosos exemplos de que o homes cultivados daquela en Toledo. A posibilidade de máis madrugadora en esten- o provenzal para o seu trobar– rei dominaba a arte de trobar época. E non só dende unha que o culto á virxe difundido der o seu influxo, pero axiña empregan a lingua galega pa- e que o consagran como un perspectiva literaria: dos ca- polas cantigas desprazase as xurdiron outras de enorme ra compoñer as súas obras. dos máis importantes autores tro códices nos que se conser- peregrinacións xacobeas cara importancia: o movemento Curiosamente, Afonso X da nosa lírica. Pero os especia- van as Cantigas, os dous per- a santuarios marianos –e, xa dos Minnesänger alemáns, o ocupa un lugar privilexiado na listas recoñecen seis autores tencentes á biblioteca de El que logo, lle restase riqueza e círculo de poetas reunido na historia da literatura polas distintos nestas cantigas sa- Escorial son particularmente influencia a Santiago– con- corte siciliana arredor de Fe- Cantigas de Santa María, a cras –o principal artífice das interesantes. O chamado Có- témplase entre moitos histo- derico II, “Barbarroxa” e a es- obra sobre cuxa autoría máis cales sería o compostelán Ai- dice rico contén 1275 minia- riadores como unha mano- cola galego-portuguesa. dúbidas persisten. Nos can- ras Nunes. Nada alleo ao con- turas de incalculábel valor ar- bra política do monarca.G 20-22 cultura apertura.qxd 3/11/09 23:42 Página 4

ANOSATERRA CULTURA.22. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

TRIBUNA I Xoán Bautista Mariño Abuín.

Rafa Furilo ‘De dez discos que se mercan de rock só un é galego’ Primeira edición en galego (Mas Ivars) traducida por Blanco Amor e unha das corrixendas que este lle enviou á editora. Á dereita, a edición de Galaxia e o número do 50 aniversario.

M.B. 50 ANOS DE ASTÉRIX Capitán Furilo, banda herdeira das cinzas do bravú Caimán do río Tea, presenta o seu segundo E O CEO NON LLE CAE NA CABEZA disco o 7 de novembro no restaurante Cuevas, en Ponteare- Este 29 de outubro fixo 50 anos hua “imaxes encadeadas” con- nosa!, coma os nomes dos pro- (Edicións Xerais), en camisetas; as. Titúlase Rock, toda unha de- da aparición da revista francesa sideradas arte de masas en Chi- tagonistas, a medias entre a fala ou nun método para aprender claración de intencións para Pilote,fogar de, entre outros, O na e mesmo os quilométricos de Lutèce (Paris) e a da aldea, francés… crean un universo, xa encetar novo camiño estilístico Tenente Blueberry e Astérix. mangas –que farían máis se lles que se bastan para identificalos estudado a fondodesde distin- no que a enerxía prima sobre o Até o último número Le ciel lui desen máis papel– débenlle al- dunha ollada: Bonnemine tos puntos de vista, que nos fai aspecto melódico. tombe sur la tête –2005– os irre- go ao universo que foi debu- –boa pinta– a primeira dama exclamar, a carón dos nosos fi- Que vai topar o público neste dutibles galos falarían 25 lin- llando o semanal Pilotee, sobre da aldea, Abraracourcix, o xefe llos: Están tolos este romanos! traballo? guas. Agora Astérix volve con- todo, a idade de ouro da BD –de brazo recortado–, Assuran- Optamos por un repertorio quistar Galiza ao aparecer un- franco-belga Spiroude Rob- cetourix o malogrado bardo A BD TAMÉN NA GALLAECIA.Poderí- máis rock, menos melódico, ha nova entrega en galego. Tivo Vel; Gaston Lagaffede André –seguro a todo risco–, Idéfix, o amos remontarnos até os pe- para reflectir no disco a enerxía que ser froito, desta volta, de Franquin; Lucky Luke, Les Sch- can –idea fixa–; un normando tróglifos para tratar de buscar do directo. Tentamos que as le- continuas demandas. Como as troumpfs eJohan et Pirlouitde Grossebaf –gran trompada–; os primeiros pasos, ás marabi- tras fosen máis claras e menos do IES Brión, xunto con miles Peyo; Les aventures de Tintin un centurión que alista para o llas dos textos medievais ou surrealistas que no traballo an- de adhesións engadidas e o de Georges Prosper Remi exército chamado Hoteltermi- mesmo á, tristemente, deosta- terior e cheguen mellor á xente. apoio da Mesa pola Normali- “Hergé”, que se beneficiaron nus… etc. Os diálogos baseada literatura de cordel, sen es- Que representa na traxectoria zación Lingüística, que se farta- da lei francesa 49/956 do 16 de dos nun estupendo guión des- quecernos de Castelao, por su- da banda? ron de lle chamar a atención á xullo de 1949 sobre as publica- de a primeira panorámica da posto. Hoxe vemos con nor- Trátase dunha evolución, aínda editorial Salvat-Bruño para que cións destinadas á mocidade. aldea até a festa final. A atem- malidade esta nova oferta cul- que incompleta. Pensamos que este cómic volvese falar no ga- Atrás quedaban outros euro- poralidade e universalidade tural bautizada como a novena no noso son caben máis instru- lego que lle aprendera Eduardo peos iniciadores da BD como o dos episodios nos que se reflic- arte. A aparición de novas e mentos, pero marca unha direc- Blanco Amor, alá polo 1978, considerado pai dos tebeos, o ten as cousas que poden pasar aplaudidas editoriais, a prolife- ción moi clara cara o rock feito grazas á mediación de Fernan- suízo Rodolphe Töpffer (1799- nunha pequena localidade fan, ración, consagración e nace- en galego. Segue a mesma for- do Arenas, un libreiro coruñés 1846). Tamén nos USA se deu xunto coa amabilidade dos de- mento de artistas fai que, desde mación pero incluímos colabo- que adquiriu en Frankfurt os un fenómeno similar con títu- buxos, un perfecto todo, como a pontevedresa libraría Paz, racións como a de Tino Álvarez e dereitos para a lingua de Pon- los como Jungle Jim e Flash a moeda da que non podes se- xurda unha iniciativa de cómic a do teclista de Sugar Mountain. dal, Curros e Rosalía. Gordonde Alex Raymond; Se- parar a cruz da cara. Os trazos para o país. Nace a revista BD Como anda o pop e o rock feito Astérix naceu de René Gos- cret Agent X-9empezada por definidos, non agresivos, están Bandada man de Kiko da Silva. en galego? cinny (1926-1977), escritor, Dashiell Hammett e continua- maxistralmente traballados, A idea altruísta ve recompensa- Estase a producir unha consoli- humorista e guionista, quen da por A. Raymond; Prince Va- para marcar o movemento, da a súa intención de “ser o dación de grupos e selos moi lle deu a forma lingüística, liantcreada por Harold Foster; mesmo o das loitas cos roma- medio de expresión e platafor- destacada. É dicir, vivimos un mentres que Uderzo (1927) dá Tarzan de Edgar Rice Bu- nos –nas que non sangra nin ma de lanzamento dos autores bo momento no que se refire á vida e cor a uns debuxos en- rroughs; Superman por Joe morre ninguén– fan que guste de banda deseñada do país”. O oferta e á riqueza de propostas, trañábeis que xa quererían pa- Shuster e Jerry Siegel; Batman a lectura desde nenos. Así se Concello de Pontevedra tomou pero non se corresponde cunha ra si moitos mangas. de Bob Kane e Bill Finger. entende, pois, o éxito que o le- nota promocionando esta e resposta comercial, que faga vou ao cine animado e a seren outras actividades do mundo deste movemento algo popular. É QUE NON PASA POR ELES O TEMPO! AS CLAVES DO ÉXITO. Que ten o he- reencarnados en Astérix et da BD. Deste xeito o cómic ga- No fondo seguimos sendo gru- Desde Astérix le gaulois–naci- roe galo para dominar a Fran- Obélix contre Cesar (1999) por lego, tras 10 anos de camiño pos, activos, pero cun público do en Piloteno 1959 pero como ce, Belgique, Luxembourg, Laétitia Casta, Gérard Dépar- andado, fará que iniciativas co- reducido. Que a nivel popular se cómic no 1961– a Le ciel lui Suisse e un sen fin de países e dieu e Roberto Benigni, na cin- mo a presenza no Salón do Có- consuma máis este tipo de mú- tombe sur la tête, estes galos de falas mesmo de fóra de Eu- ta francesa máis cara daquela, mic de Barcelona, no de An- sica é un paso que nos está cus- non perderon… nin un dente. ropa? Non hai unha única res- pero sen tanto éxito coma a BD. goulême (Francia) co slogan tando dar. De cada dez discos de A frescura da BD francófona posta. Presenza dun texto sin- Os intrépidos aldeáns mé- “Galicia 2009, tempo de BD”, rock que se venden só un é gale- –que non francesa só– foi un xelo en aparencia pero con re- tense nun libro de texto de lin- ou no de Bruxelles sigan ac- go. Penso que se trata dunha importante punto de apoio pa- tranca, xogos de palabras, poli- gua galega do Colectivo Seitura tuando de apózemas máxicas, cuestión cultural. O rock en gara o despegue e recoñecemen- semia, ironía, anacronías deli- chamando a atención do pú- lego non é tan lonxevo. Somos to europeo e mundial da BD. rantes, acentos rexionais, refe- blico, namentres os debuxan- herdeiros doutras culturas e se- Chamados tamén tebeos ou rencias culturais, cinéfilas, lite- UERE SABER MÁIS? tes traballan esperando unha guimos o rock angloamericano, historietas, bande dessinée rarias; reflexo dunha sociedade www.asterix.com situación idílica como a da al- ? www.bdbanda.com europeo e español.G (BD), cómic, fumetti, lianhuan- non distante, nin distinta da dea bretoa.G BULE-BULE 1380.qxd 3/11/09 23:48 Página 1

Redacción/ilustracións: 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009 Gonzalo Vilas

Un outono de teatro maiores (sempre que vaian No outono, os grupos de teatro acompañados dun neno/a que estrean novas obras, ao comezar lles explique a obra). unha nova tempada. Espectáculos con monicreques Dentro desta oferta teatral, ou comedias con actores reais, temos unha chea de propostas na seguinte páxina tes unha dirixidas ao público infantil, das escolma do que podes ver agora que tamén poden disfrutar os mesmo nos escenarios galegos BULE-BULE 1380.qxd 3/11/09 23:48 Página 2

ANOSATERRA 5 - 11 DENOVEMBRO DE 2009 Un outono de Teatro

O Pasmón Peaton Os Bolechas Obra para os máis cativiños, cun texto Un día na vida destes personaxes de Bernardino Graña, arredor dun que podes ler aquí ao lado, repo- poema de Celso Emilio Ferreiro: ducidos magníficamente cuns tra- “...son un Pasmón Peatón, ando a pé , é ballados monicreques. por iso é polo que vexo o mundo tal Compañía: Caramuxo Teatro cal é ..." Próximas actuacións: O do- Compañía: Teatro de marionetas mingo 8, en Monforte. Trécola Próximas actuacións: Sábado 7 e domingo 8, na Coruña.

A volta ao mundo Rúa Aire nunha hora Unha obra donde os protagonistas son..os Concerto animado e divertido, no globos, creados no que os cativos/as pasarán un mesmo escenarios. anaco marabilloso sumerxíndose Compañía: nun mundo de música e aventu- O Retrete de Dorian ras, co comerciante de Bagdad Agmed, que cambia as Gray. súas mercadorías por historias e cantigas. Próximas actuacións: Compañía: Artestudio O xoves 26, en Riba- Próximas actuacións: O sábado 7 en Muros. deo.

Vaia Tormenta Ratiña Linda Baseada nunha obra de Shackespeare, trátase dunha Sobre un conto de Bernar- divertida comedia con acto- dino Graña, unha versión da res, musica e tamén bonecos coñecida historia da ratiña Compañía: Sapristi Teatro presumida. Próximas actuacións: Compañía: Casa Hamlet Sábado 7 e domingo 8, en Próximas actuacións: Ferrol. Domingo 8 e luns 9, en San- tiago.

Cósima Nadarín Historia dunha nena que marcha vivir a unha ár- Nadarín, un pequeno peixe de pa- bore, fuxindo dun pai au- pel, consegue escapar da destru- toritario. Alí aprenderá a ción e vai cara ao mar, convertén- desenvolverse na vida dose de socate nun peixe de ver- sen medos. dade. Co Compañía: Sarabela Te- Compañía: Títeres Trompicallo atro Próximas actuacións: O luns 30, Unha n Próximas actuacións: en Narón. pai, vítim Domingo 8 e luns 9, en para tódos Narón. Violeta Coletas contra as para os má salchichas ¡glup¡ nosa cultu respeto e i Violeta é unha nena que quere medrar e escoller, Compañí e que ninguén lle dea ordes. Pero todo isto mu- Próxim dará ante un extraordinario suceso. Dom Compañía: Títeres Trompicallo Próximas actuacións: Domingo 15, en Ourense. BULE-BULE 1380.qxd 3/11/09 23:48 Página 3

ANOSATERRA 5 - 11 DENOVEMBRO DE 2009

Bicharada Unha araña e unha formiga viven tranqui- las na paz do seu recuncho. Até que un día aparece un animal misterioso... un escara- vello! Outra morea de pequenos animais aparecerán en escena. Compañía: Berrobambán

Próximas actuacións: Domingo 20 de decembro, en Oleiros. Contos Mariñeiros Unha nena vai na percura do seu pai, vítima dun naufraxio. Unha obra para tódos os públicos e recomendada para os máis pequenos, onde se repasa a nosa cultura mariñeira fomentando o respeto e interese polo mar... Compañía: Ghazafellos Próximas actuacións: Domingo 15, en Ribadeo. BULE-BULE 1380.qxd 3/11/09 23:48 Página 4

ANOSATERRA 5 - 11 DENOVEMBRO DE 2009

SLAVA´S SNOW SHOW Imprudentes actos humanos An Alfaya in nun libro de texto de A ánfora exipcia parte do noso narrador, vaise converter aprendi- Lgalego de primaria a de- axiña nunha verdadeira experiencia vi- zaxe que finición de “linguaxe” e Autor: An Alfaya tal, que afecta tanto aos adultos coma os significa a de“lingua”. No primeiro ca- Editorial: Tambre. Col. Ala Delta nenos, protagonistas activos do seu de- vida. Por so dicía que se trata da capacidade de comunicar ideas, A editorial Tambre achégalles aos lecto- senvolvemento e desenlace. A distribu- medio opinións e sentimentos que res xuvenís da man de An Alfaya, unha ción estrutural en quince capítulos teci- das ilus- temos as persoas, a través das voces destacadas na narrativa in- dos a partir do relato en primeira persoa tracións dunha serie de palabras, xes- fanto-xuvenil das nosas letras, esta no- provoca que o lector se involucre, dun de Ra- tos, etc., e no segundo aplí- vela de aventuras e misterio coa que, de xeito directo, nas dúbidas, medos e intri- món Trigo case o termo como o concerto, van gozar. Trátase dunha historia gas que viven os seus personaxes. Estes plás- xunto de palabras e regras cuxa trama argumental ten lugar no experimentarán, ao longo das páxinas, manse usado polos membros dun- , ao que Roque, o ha comunidade concreta. Pazo do conde Leirachá unha evolución psicolóxica que os le- grafica- Ambos vocábulos acudiron narrador protagonista, e mais a súa nai vará, en ocasións, a realizar imprudentes mente en á miña memoria no intre de son convidados a pasar uns días de lecer. actos dos que aprenderán a asumir as branco e negro, diferentes anacos tex- asistir esta fin de semana ao O que, nun primeiro momento, se agoi- consecuencias, non sempre favorables, tuais.G espectáculo do ruso Slava raba coma unha tediosa estadía por pero si, moi esclarecedoras dentro da Alba Piñeiro Poulunin, cuxo elenco acadou en pouco máis de hora e media de show, obviando o uso da palabra, e recorrendo á maxia da mímica e aos Neste barullo de letras atoparás sete efectos sonoro-visuais, a co- nomes de actores españoles de cine. muñón co espectador. Re- Atopa o camiño para que o motorista Entre eles está o do recentemente finado sulta paradoxal que precisa- López Vázquez. mente na era da comunica- chegue á meta. ción brille a incomunicación entre nós, porén a miña fas- cinación na observación do fenómeno. Manténdome na retagarda ou participando de xeito activo, analicei o traballo dos actores e a interac- ción co público, e á marxe do gusto o do desgusto que me provocou o contido do es- pectáculo, estiven máis pendente do fenómeno da em- patía, pois dende o primeiro intre desapareceu a cuarta parede, convertida a sala nun algareiro patio de colexio. Sentinme subxugada pola capacidade de transmi- sión da mensaxe mediante un código asimilable tanto por rapaces coma por adultos, producíndose o milagre do entendemento sen usar unha soa verba. Slava´s snow show foi quen de provocar emocións utilizando unha linguaxe universal, aquela da que todos botamos man cando nos falta a

lingua: a arte de expresarnos mediante acenos. G Solucións:

Provocar emocións’’ Tes un debuxo, unha caricatura, unha foto túa, da túa con acenos, mascota ou do sitio en que vives que queres publi- unha arte car e comentar? cando Ou un artigo, un contiño, ou un pequeno poema? nos falta Fáinolos chegar a este correo: a lingua” [email protected] e, na medida do posible, irémolos publicando aquí. Mira que non sexan escritos moi longos. E manda o teu nome, e o lugar donde vives ou a escola donde estudas, se queres. Anímate! 27 cultura.qxd 3/11/09 23:42 Página 1

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 CULTURA.27. Unha mostra do mellor teatro ’’ contemporáneo MORTE Marta Dacosta O Festival Internacional de Ourense revélase e hai unha época do ano en como unha cita de S que a reflexión sobre a morte se faga máis presente, esa referencia na coincide cos primeiros días de temporada escénica novembro. O Día de Defuntos entregámonos ao acto social da lembranza, visitamos mortos e vivos, reunímonos co pasado M. Xestoso nesa breve visita protocolaria Malia ser o benxamín dos certa- aos cemiterios aos que a nosa mes teatrais celebrados en Ga- familia se trasladou para sem- liza, o Festival Internacional de pre. Rito e rutina, tradición que Teatro de Ourense (FITO) xa se se remonta á memoria máis es- revela como unha das grandes Te haré invencible con mi derrota, Jackie de Angélica Liddell. cura e que foi habilmente ab- citas da temporada. O festival, sorbida polo catolicismo, unha que pechou a súa segunda edi- tretemento, e o FITO semella foco recaeu sobre o teatro ar- vez máis, para converter en be- ción o pasado domingo, presen- asumir esta argumento como xentino. Nos últimos anos, Bos neficio propio os costumes que tou este ano un total de dezaseis O FITO’’ promove unha idea principio reitor da súa activi- Aires converteuse nun autén- non puideron erradicar, e aínda funcións de doce compañías do teatro que poida dade. Unha terceira inclinación tico fervedoiro teatral onde se así seguimos poñendo as caba- procedentes de Galiza, Arxen- contribuír, nalgunha relaciónase coa idea de inter- poden contemplar máis de ca- zas nos cruces dos camiños e tina, Brasil, Italia, Portugal e Es- medida, á transformación cambio cultural, de encontro trocentos espectáculos: gara- nas ventás. O Día de Defuntos paña. O FITO encádrase no pro- da sociedade” con outras dramaturxias que in- xes, faiados e mesmo os salóns permítenos pensar e falar da grama Teatrauria, no que se in- vestigan formas alternativas de das casas particulares transfor- morte sen o pánico xenético á clúen dúas mostras xa ben con- chegar ao espectador. máronse en salas alternativas maior certeza das nosas vidas. É solidadas: a Mostra de Teatro O principal reto que debe en- nas que xermolou toda unha un xeito de reconciliación coa Infantil e a Mostra Internacional gunda, de maior alcance, é a de frontar o festival é o de consoli- xeración de autores, directores nosa realidade biolóxica. Mais o de Teatro Universitario. O ca- promover unha idea do teatro darse nunha época en que a e actores que están agora reco- medo á morte aínda envolve a lendario escénico resultante –e que poida contribuír, nalgunha oferta é moi variada –case a con- llendo os froitos do traballo rea- nosa vida enteira creando unha máis se lle engadimos outros medida, a transformación da tinuación da Feira do Teatro, lizado en forma de recoñece- linguaxe propia, facendo nacer núcleos próximos de importan- sociedade. A función das artes coincide co Festival de Carballo. mento internacional. En Ou- símbolos e tópicos que medran cia histórica como Ribadavia e escénicas non pode reducirse a Probabelmente, afondando en rense, o público puido gozar na literatura de todos os tem- Carballiño– proxecta Ourense un hábito de consumo, de en- cultivar esa diferencia que o dis- dunha ampla mostra do labor pos, como ese río que transita como un dos grandes centros tingue doutras citas, conseguirá destes creadores da man de en Confucio, Jorge Manrique da exhibición teatral galega. impoñerse como un dos gran- Claudio Tolcachir –o máis novo ou Mao Zedong. A morte vista O desexo de se converter UERE SABER MÁIS? des eventos da carteleira galega. dos directores deste grupo–, con todas as súas caras, a libera- nunha referencia apreciouse ? Crónicas de espectáculos do Rafael Spregelburd –talvez o dora no clamor de Ramón FITO nas páxinas de crítica de nunha programación ambi- www.anosaterra.com UN PROGRAMA DE GRAN CALIDADE. máis temerario de todos eles– Sampedro, a pesada lousa de ciosa que combinou as lingua- Na programación deste ano, o e, sobre todo, de Daniel Vero- soidade nos versos de Rosalía xes máis audaces con espectá- nese, que amosaba o seu díp- Castro, o fanatismo incom- culos que revisaban os clásicos Burger King Learde João García Miguel. tico sobre Ibsen –dúas versións prensíbel das personaxes de dende unha perspectiva conde Casa de bonecas e de Hedda Mishima. O medo á morte con- temporánea: un vasto pano- Gabler– e que demostraba por verteunos en escravos dunha rama sobre os diversos xeitos de que é considerado como unha relixiosidade que nega a nosa reflectir as formas teatrais que se das vacas sagradas do teatro capacidade de decisión e pre- están a desenvolver na actuali- contemporáneo. senta a morte como premio, dade. A configuración do FITO Outras revisións de clásicos prometendo a vida eterna ou vaise perfilando como un acon- estiveron a cargo do portugués un paraíso alcanzábel. Porén as tecemento cunha personali- João García Miguel, que adap- cantigas populares aínda nos dade propia e diferente á do taba a Shakespeare no seu Bur- ofrecen outro xeito de esconxu- resto dos festivais galegos e o seu guer King Lear, e de Atalaya Tea- rar o medo, como a vontade de contido transcende a mera tro, que puñan en escena a súa non nos deixar vencer, tal como busca da espectacularidade visión da Ópera dos tres centa- di a cantiga açoriana: “a morte a para afondar na relación entre o vosde Bertold Brecht. A carón min non me mata, firme e cons- programado e o público. Crea- destas exploracións no universo tante son eu. A morte a min non dores que están na vangarda da da tradición, houbo lugar para me mata, quen mata a morte escena mundial alternan con as propostas máis arriscadas de son eu”.G compañías emerxentes que po- Matarile Teatro –probabel- den constituír apetitosos man- mente a compañía galega con xares para afeccionados. maior proxección exterior– e de En última instancia, o festival Angélica Liddell –a máis provo- O medo’’ á morte amosa unha múltipla vocación. cadora e, ao mesmo tempo, a converteunos en escravos Á primeira, que poderiamos al- meirande colleitadora de eloxios dunha relixiosidade cumar de “servizo público” ten a do teatro español actual. E ta- que nega a nosa ver con ofrecer posibilidade de mén para compañía emerxen- capacidade que o público poida asistir a estes como La Escapista de Ma- de decisión” pectáculos que non adoitan visi- drid, os galegos Nu Teatro ou a tar os nosos escenarios. A se- Companhia Pessoal de Brasil.G 28-31 critica (1).qxd 3/11/09 23:34 Página 2

ANOSATERRA CULTURA.28. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

Tabela das letras. FICCIÓN¬ NON FICCIÓN¬ A praia dos afogados. Domingos Villar. Galaxia. A cociña de Larpeiros.Benigno Campos. Galaxia. Sol de Inverno. Rosa Aneiros. Xerais. Curuxás. Carlos Parrado. A Nosa Terra. Pirata.María Reimóndez. Xerais. Cartas de republicanos... X. Alonso Montero. Xerais. Monte Louro.Luís Rei Núñez. Xerais. Galicia solidaria.X. Ríos, Carlos Teixo (editores). Xerais. Os bicos de Tina. Afonso Eiré. A Nosa Terra. Catro historias de emigrantes. M. Losa. Galaxia.

LIBRARÍAS CONSULTADAS:Cartabón (Vigo);Couceiro (A Coruña);Michelena (Pontevedra);Pedreira (Santiago);Torga (Ourense); crítica Central Libreira (Ferrol); Andel (Vigo); Escolma (O Carballiño); Sisargas (A Coruña).

da miseria dos escravos e dos anterior, demasiado debedora NARRATIVA. emigrantes, sen esquecer a trata de canto procedemento ador- de brancas e ofrecendo un na un bo best-seller: estilo afá- De como se achegamento moi loábel á bel, capítulos breves, argu- mentalidade cubana como froi- mento larmeiro e pequenas conforma unha to evolutivo da interacción de- pinceladas de humor paródi- personalidade sas presenzas. A partir de aí, a co. E daquela, opta por iso que novela non ten a mesma forza, os anglosaxóns denominan en canto se perde a intensidade posmodernismo e que, nos dramática das revelacións de malos exemplos, consiste fun- Luzdivina e o mundo da man- damentalmente en darlle al- Sol de Inverno sión de Vedado comeza a esfa- gunha reviravolta ao cervanti- Autora: Rosa Aneiros. relarse. Ese esfarelamento só- no problema das relacións en- Edita:Xerais (510 pp.). freo tamén quen le, para o cal os tre a realidade e a ficción. “desleixos” estilísticos (como se A fama preséntase como a novela carecera de revisión fi- unha “novela en nove histo- nal) volven ser máis visíbeis. rias” pero as conexións entre Se Ás de bolboreta era unha ca- O que non se esfarela é a sen- os nove relatos son, en realida- fetería cos camiños vitais que se sación de estar lendo unha de- de, demasiado febles para dar cruzaban nese espazo (físico e sas historias que deixan pegada unha impresión sólida de tra- humano), Sol e que apetece reler, unha aposta bazón. Algúns personaxes apa- de Inverno non narrativa certamente arriscada, recen recorrentemente, algun- anda lonxe da na cal o protagonismo da perso- has historias cóntanse dende mesma con- naxe heroica se ve desprazado. diferentes perspectivas… pero cepción. Inclu- X.M. Eyré o conxunto non aparece en sive se pode ver ningún momento como unha como o seu re- unidade evidente. Suxírese finamento, pa- Rosa Aneiros. Afogar que existe unha orde que orga- sando a ser agora o obxectivo os nos clixés niza todos os relatos, mais trá- acontecementos que deciden o moria. Hai moito de Arredor de de. Estamos ante unha historia tase sobre todo dunha argucia rumbo que ha tomar unha vida. si,incuestionábel; mais non se contada ao xeito clásico que po- que pretende outorgarlle co- Cando Rosa Aneiros abre a trata do proceso de descuberta de resultar unha lectura actual, herencia a unha miscelánea fiestra sobre a vida en xeral, des- dun ideario, ese estadio dáse por moderna. Rosa Aneiros demos- que non a posúe. E o lector prega Ás de bolboretasobre as superado; é máis ben o proceso tra que na configuración da per- A fama avezado sospeita que, con este calores humanas que se relacio- de descuberta da extensión e li- sonalidade é decisiva a asimila- Autor: Daniel Kehlmann. recurso, o autor procura cha- nan nun espazo físico. Cando mites do significado que a terra e ción da historia que nos rodea. Tradución: Patricia Buján Otero. mar a atención sobre unha es- esculca no interior dunha persoas orixes teñen. O mellor momento da Edita:Galaxia (176 pp.). trutura supostamente nova naxe, entón fíxase nos soles que Isto explica e condi- novela, ao noso ver, son para distraer a atención da futi- lle conferiron a calor humana, ciona un aspecto fun- os anos cubanos, espe- lidade do que se conta. O mellor paira sobre eles e relata a con- damental: que a perso- ’’ cialmente as páxinas Porque o verdadeiro punto fluencia no marco da vida dun- naxe Inverno, nin de momento da das revelacións de Luz- Daniel Kehlmann deuse a co- de unión entre os nove relatos ha personaxe. E, curiosamente, adolescente nin de novela son os divina, que é cando o ñecer entre nós con A medi- está no tema: Kehlmann toma necesita bastante máis espazo. adulta, sexa a protago- anos cubanos, proxecto narrativo co- ción do mundo, unha novela como escusa a impresión de Paralelamente, tamén a lectora nista. Inverno non está especialmente meza a ficar esclareci- de enorme suceso internacio- irrealidade –ou de realidade ou lector necesitará máis tempo concibida como heroí- as revelacións do. A emigración cuba- nal que conxu- virtual, como está de moda di- para asimilar o contido de Sol de na, senón como fío de Luzdivina” na non ten demasiada gaba algunhas cir– que provoca a intensiva Inverno, actual Premio Xerais. condutor e receptora presenza temática na li- virtudes narra- penetración dos novos medios A medida que se vai lendo, dos acontecementos teratura galega, sobre tivas con moi- de comunicación na vida cotiá Otero Pedraio aparece entre os que vive (o asasinato de todo se deixamos á par- tos trucos arti- para, a partir de aí, elaborar referentes da novela. O Otero de Fiz a mans do fillo do cacique; a te a obra de Neira Vilas, e Sol de ficiosos desti- uns xogos metaficcionais que Arredor de si: como un se atopa Guerra Civil; a Barcelona daque- invernochega tamén para en- nados a satisfa- pretenden denunciar a falta de a si mesmo logo dunha peripe- les anos e os resistentes antifei- cher ese baleiro. Ás veces, quen a cer as mínimas contacto co substantivo da cia vital traumática. Da nosa lec- xistas arredor de Nova Galiza; a lea, poderá sentir a tentación de esixencias desa entelequia existencia nas sociedades mo- tura extraemos que, porén, non cara e cruz como refuxiada en querer cadrar temporalmente chamada “o gran público”. Es- dernas. O problema é que a te- é ese exactamente o eixo gravita- Francia; en Cuba, o coñecemen- sucesos que, desde os tempos ta combinación –malia o indu- se se impón sobre os persona- torio sobre o que se construíu a to dos avós, coas súas historias de Diego Grillo (pirata cubano bidábel éxito das súas expecta- xes e sobre o desenvolvemento novela. Botar a ollada atrás non é respectivas, e o proceso de libe- do XVI) chegan a ben entrado o tivas comerciais– frustraba as narrativo, polo que o resultado imprescindíbel, mais si reforza a ración encabezado por Fidel século XX en contadas xera- ambicións literarias da obra e remata inzado de situacións idea de que a pretensión autorial Castro e o Che Guevara; de volta cións. Porén, tal cousa resulta reducíaa ao nivel de mero en- preconcibidas, protagonistas é a de ofrecer un discurso que na Galiza, o regreso ás raíces), á irrelevante, o que conta é que a tretemento. Moi habilmente, estereotipados e argumentos plasme como se conforma unha vez que convida o lector ou lec- novela está ben documentada e Kehlmann semella terse deca- escuálidos. personalidade. Niso ten especial tora a analizar cales son os feitos é capaz de achegarnos aquela tado de que a súa nova entrega Unha escritora que –previ- transcendencia o valor da me- que deciden a súa personalida- Cuba dos grandes tabaqueiros, non podía seguir o ronsel da sibelmente– se perde en >>> 28-31 critica (1).qxd 3/11/09 23:34 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 CULTURA.29.

A Pobra do Caramiñal réndelle homenaxe a Anxo Rei Ballesteros. Cando se cumpre un ano do pasamento do narrador e ensaísta Anxo Rei Ballesteros, a Asociación Barbantia recorda o autor de Dos anxos e dos mortos cunha serie de xornadas que terán lugar no Museo Valle-Inclán, na Pobra do Caramiñal, o 6, 13, 20 e 27 de novembro. Nelas presentarase a novela inédita A noite do moucho, que contará coa presenza de Víctor Freixa- nes. As conferencias programadas correrán a cargo de Carlos Fernández, Dolores Vilavedra e Manuel Lourenzo, e haberá ademais unha mesa redon- da na que participarán Carlos Santiago, Manolo Castelao, Jorge Sacido, Al-

XAN CARBALLA XAN berto Sacido, Manuel Teira e Andrés Esteban.

que –previsibilisimamente– é, tamos en historias […] Histo- CONTADELIBROS. en realidade, unha personaxe rias dentro de historias dentro de ficción… Kehlmann queda de historias. Nunca se sabe on- Sátiras moi curto á hora de emular o de remata unha e onde come- descarado narcisismo za a seguinte […] Só Auténticas e verdadeiras histo- de Paul Auster para nos libros están ben rias, de Xosé Carlos Bermejo elaborar insolentes separadas”. Barrera ten un subtítulo ben alegorías da creación a O ton’’ Tampouco non axuda elocuente, partir de tramas in- apoloxético moito que o autor in- “nas que se sensatas e tampouco desta novela che o seu libro cos conta como posúe a lucidez nece- máis peregrinos expe- Galicia chegou saria para lexitimar desposúea dientes de corrección a ser unha formas híbridas de na- de calquera política: unha postal terra baldía e o rración coa ironía de asomo do turística dun país do que lle pasou á A. S. Byatt, por poñer distancia- terceiro mundo, unha humanidade”. dous exemplos de es- mento pinga de crítica social A través de 13 capítulos, o cate- critores posmodernos irónico tinguida de humanita- drático de Historia na Univer- –no sentido que se ci- preciso rismo, unha lección sidade de Compostela vai taba ao principio des- para gozar de filosofía de terceira tecendo un relato da humani- te artigo– que logran do pastiche” (“estaban na era das dade satírico, que se achega dotar de personalida- imaxes, do ruído rít- aos grandes momentos da de as súas novelas. mico e do ocaso místi- vida en clave de parodia. Edita E o que é peor, coco no agora eterno: un Lóstrego. mo todos os autores ideal relixioso feito re- Daniel Kehlmann. KRAUSE, JOHANSEN que tratan o lector como a un alidade grazas ao poder da téc- Ben educando tarado incapaz de comprender nica”), unha chiscadela ao uni- >>> Oriente Próximo ao care- cuxa identidade esvaece –moi a intención da obra, Kehlmann verso dos bloggers… E todo Xerais publica Etiqueta para cer do apoio da tecnoloxía para previsibelmente– cando deixa non resiste a tentación de ex- sen saír dunha prosa cuxo ton todos, de Irene Pérez Pintos. se comunicar cos seus achega- de recibir chamadas polo mó- plicitar a súa audaz tese por bo- xeral oscila entre o exercicio de Un pequeno manual de bos dos; unha estrela do cinema bil; unha muller que descobre ca dun personaxe: “Sempre es- redacción literaria e a acu- >>> costumes que ten o subtítulo “Manual de regulares maneiras pero de bastante educación para a cidadanía”. En ton algo burlón, a autora vai dando consellos para saír de todos os apuros. As ilustracións son de Iván R.

Revolta no século XV

Carlos Barros presenta Torres, varas e demos. Os irmandiños da ría de Muros-Noia, un libro que nos conduce ao tempo das revol- tas antise- ñoriais que man- tiveron a Galiza en loita a finais da década do 1460. O libro achégase a aqueles feitos dunha maneira erudita pero acce- síbel e inclúe moita documen- tación da época. Edita Toxosoutos co apoio do Concello de Outes. 28-31 critica (1).qxd 3/11/09 23:34 Página 4

ANOSATERRA CULTURA.30. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

Máis unión asociativa no sector da ilustración. Esta foi unha das conclu- sións ás que chegaron os profesionais reunidos a pasada semana no VI En- contro Galego de Ilustración celebrado en Compostela. Despois de sete anos de traballo asociativo da man de AGPI, o sector valora que está máis unido para afrontar os retos. Presentouse ademais o Observatorio da ilus- tración Gráfica, unha plataforma estatal, integrada por vinte entidades, que servirá de intermediaria entre os profesionais galegos e o Ministerio de Cul- tura e que editará anualmente un informe sobre a situación que atravesa o sector. No seo das xornadas tamén se abordou a problemática que está a xerar internet no referido aos dereitos de autor, ao non existir unha lexisla- crítica ción que regule esta materia.. SUSO GARCíA

O CORDEL. mulación dos tópicos máis tri- viais: “Percibía con claridade o Grial seu perfume e, cando como Nº 183. Xullo-setembro do 2009. por descoido ela me tocou o Dirixen: Vítor F. Freixanes e Henrique brazo, percorreume o corpo Monteagudo. unha descarga eléctrica”. Edita: Galaxia. A fama podería ser reco- mendado coma un amábel A revista literaria faille unha es- exercicio de entretemento, ide- pecial lembranza ao escritor al para documentar lugares co- Anxo Rei Ballesteros, da man múns. Mais cómpre advertir de Vítor que o seu ton apoloxético a Freixanes, Cé- desposúe de calquera asomo sar Antonio do distanciamento irónico pre- Molina, Dolo- ciso para gozar do pastiche: res Vilavedra, existe demasiada deliberación Basílio en presentar os xogos literarios Lourenço, Xú- como elementos de docudra- lio Lago e Car- ma sociolóxico. E iso acaba afo- los Fernández, entre outros. gando a literatura nos clixés. Ademais, publícase o texto “O Manuel Xestoso Revólver: a Re-volta do outro”, do propio Ballesteros, entre outros escritos do autor. CINEMA.

Abrente O invento Dúas imaxes de Río xelado. Nº 53. Xullo-setembro do 2009. Edita: Primeira Linha. do thriller remuíño que chupa todo o que (ficticia pero auténtica) sobre a cula conta todo isto con cáma- Berta Lopes analiza o V reportaxe aboia no mar dos centros co- América pobre e a inmigración ra ben asentada, obxectivos Congreso da CIG. André Seoa- merciais, pero que rara vez nos do Terceiro Mundo. desmitificadores, de primeiros ne recorda o 90º aniversario da pode ofrecer obras menores A pequena historia de dúas planos nos que o rostro da pro- Internacional Comunista. Ale- feitas con dignidades perdidas mulleres ao borde dun ataque tagonista non mente; e a histo- xandre Rios re- no mundo hollywoodiense. de crise económica (na miseria non se deixa levar nin polos laciona crise Frozen river Este Río conxelado pon o ria, por dicilo ben e pronto) da recursos fáciles de sentimenta- do sistema con Dirección & Guión: Courtney Hunt. punto de vista nunha historia fronteira entre Canadá e USA, lismos barateiros nin carga nas maior Elenco: Melissa Leo, MistyUpham e fóra das canles habituais do ci- que pasan por un río esaxeracións de dividir represión Charie Mc Dermott. ne; estamos diante dun thriller xeado a clandestinos o mundo entre bos e sobre as clases (non me atrevo a traducir a pa- coreanos, pakistanís malos (aquí non hai Estamos ante traballadoras, labra, porque penso que fala- ou mozas chinas, ad- ’’ malos, só que uns o en especial os mozos e as mos xa dunha verba instintiva, quire ao mesmo tem- a pequena pasan peor que ou- mulleres. Valério Arcay nomea que todo mundo sabe que quer po fasquía de veraci- historia de tros). A directora non é os novos retos da esquerda Hai filmes que chegan con pés dicir, aínda que o significado dade e non deixa que dúas mulleres compracente cos per- brasileira descontenta co de la, sen grandes cerimonias e sexa variábel), dunha historia morra esa literatura ao borde dun sonaxes, porque a vida Goberno Lula. sen máis propaganda que a de perdedores, pero, ao mes- espesa na que identifi- ataque que está filmando que se coloca nos carteis, esas mo tempo, estamos metidos camos pegadas dos de crise tampouco o é, pínta- Inzar Razóns citas de festivais onde acadou nunha reportaxe periodística grandes escritores da económica” nos unha realidade, Nº 38. Xullo do 2009. premios ou simplemente se Grande Depresión ou sen dramatismos máis Edita: Inzar. presentou, o que xa é un tanto a da Xeración Beat. alá do necesario, e sen Prezo: 3 euros favor. Esta é unha desas. Cana- Son os pobres axu- moralismos pataquei- Neste número colaboran diana, dirixida por unha mu- dando aos pobres, una branca ros; cóntase o que pasa e listo; Xesús Veiga, Justo Beramendi, ller, descoñecida, tanto ela co- que malvive nunha casa de lata somente concede unha marxe Xosé Ramón Quintana, Lidia mo as actrices. Pero tanto da con dous fillos que almorzan á esperanza cun final non ex- Senra, Vitoria Iglesias, Adela Fi- directora como desa parella de flocos de millo e refresco de la- plícito, pero entrevisto, no me- gueroa e Manuel Martínez Ba- mulleres que dan vida a seres ranxa, e unha india mohawk, dio do frío extremo do Canadá. rreiro para con carne e oso, só se poden di- nai solteira; e todo se resume PROPOSTA: Non hai pro- facer un balan- cir cousas boas. nunha frase da muller branca: posta para estes tempos nos ce sobre o Sei que película e directora “E pagan esa fortuna por dei- que as noticias do mundo real bipartito. Siscu van parar directamente a ese xar o seu país e vir a vivir aquí hai que buscalas na narrativa Baiges limbo onde habitan esas pezas clandestinamente, nesta mise- de ficción, literaria ou cinema- entrevista o de arte que ano tras ano xorden ria! Non o entendo”. Porque tográfica, xa que nos medios profesor de das cinematografías periféri- ese é o drama, o espello de Oc- atopamos fantasías e falsida- Relacións Internacionais de cas, alleas ao sistema mundial cidente como terra prometida des vulgares e aburridas. Haifa Ilan Pappe. de produtos para consumo, ese aos parias do planeta. E a pelí- J.A. Xesteira 28-31 critica (1).qxd 3/11/09 23:34 Página 5

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 CULTURA.31.

Dúas produción galegas premiadas na Seminci.O documental Señora de,dirixido por Patricia Ferreira[na foto co micro] e producido por O Raio Verde, fíxose co terceiro premio da sección Tempo de Historia desta 54 edi- ción do festival. Pola súa banda, Adán Aliaga, director de Estigmas,a adapta- ción cinematográfica da novela gráfica de Mattotti e Piersanti, producida por IB Cinema, recibiu o Pilar Miró, que recoñece o labor dos realizadores con menos experiencia. En Compostela, o Festival Amal de Cine Euroárabe premiou Un mozo para Yasmina, un filme sobre o compromiso social e os matrimonios de conveniencia. O galardón de mellor documental foi compartido por O pobo dun só homee Checkpoint Rock: Cancións desde Palestina.

primeira persoa. Relaçons do te ao documentário íntimo, em As constantes sujeito na intimidade (CGAC, primeira persoa, mais conven- vitais 2006). Dyketactics (1974) e Su- cional. Neste senso a vida con- perdyke (1975), duas obras que funde-se coa obra e a sua juve- de Barbara reivindicam a liberdade e os di- nil presença na Corunha, apre- Hammer reitos do colectivo lésbico, for- sentando a sua de momento márom parte do ciclo Batalha última película, A Horse is not a dos géneros no CGAC em 2007. Metaphor (2008), premiada na No mesmo ano History Les- Berlinale deste ano, nom se sons (2000) passou polo CGAI pode desligar do contido da no ciclo Cine-ensaio: A forma obra, na que a autora se auto- Mostra de cine de que pensa e a mesma película rretrata, consumida e avelhen- Barbara Hammer pudo-se ver no C. S. Atreu da tada, durante um tratamento Dirección: Barbara Hammer. Corunha um ano despois. Nela de quimioterápia. A sua pre- Lugar:CGAI. A Coruña. Ciclo Cinema e a autora recicla material pré- sença e vitalidade actual é um Ciência. existente para recuperar a his- colofom necessário para en- tória oculta do lesbianismo. E tender a película como um em 2009 o CGAC incluiu Wo- canto à vida, mostra palpável men I Love (1976) na expo- da superaçom do cancro de A cineasta estadounidense siçom Em todas as partes: polí- ovários que a artista padeceu. Barbara Hammer passou polo ticas da diversidade sexual na Mas a mim interessa-me CGAI corunhês para apresen- arte. Women I Love é um retra- mais essa outra vertente da sua tar umha breve mostra da sua to múltiplo e erótico de mulhe- filmografia, aquela directa- ingente filmografia, emarcada res intercalado com images de mente experimental, de gran- no ciclo Cinema e frutos e verduras nos de beleza plástica e inquietu- Ciência. A septuage- que se busca o símil des estruturais (Bent Time), nária artista começou vaginal. materialistas (Optic Nerve, Nom deixa a facer cinema, há já ’’ (De todas estas pro- projectada na Corunha) e pai- quarenta anos, inspi- de ser triste jecçons só as que tivé- sagísticas (Pond and Waterfall, rada pola obra da ma- que num rom lugar no CGAI res- 1982). O seu barroquismo e triarca do cinema ex- museu como peitárom o formato ci- elaboraçom formal e as suas perimental estadouni- o CGAC nematográfico. Nom intensas cores nom agacham, dense, Maya Deren, e tenhamos que deixa de ser triste, ain- porén, a image figurativa, e em por James Sibley Wat- ver Women I da que sintomático Barbara Hammere [abaixo] fotograma da súa última película A horse is not a metaphor. certas peças aparentemente son, o autor da tempe- Lovede pé dos tempos, que num abstractas (a citada Optic Ner- rá Lot in Sodom ante um museu como o CGAC ve, por exemplo) coam-se pla- (1933). Da primeira a pequeno tenhamos que ver Wo- nos de persoas (a avoa enfer- atrai a sua condiçom monitor” men I Love de pé ante ma, neste caso) que nos levam de mulher artista num um pequeno monitor. às preocupaçons das suas mundo masculino; do Umha das obras de obras mais narrativas: a vida (e segundo a sua (intuí- Hammer, Endangered a sua contrapartida, a morte), a da) sensibilidade ho- [1988], reflexiona pre- carne, o tacto, a enfermidade. mosexual. Watson será o pro- cisamente sobre a figura da e A avoa doente de Optic Nerve tagonista do documentário Dr. do cineasta experimental co- nom deixa de ter similitudes Watson’s X-Rays (1990) e as mo um ser “em perigo de ex- coa carne hospitalizada da suas cinerradiografias consti- tinçom”: o celuloide semelha própria autora em A Horse is tuem a base da fermosa Sanc- ter desaparecido dos museus not a Metaphor. E entom en- tus (1990, projectada na Co- há já tempo). tendemos: Hammer nom fil- runha), na que Hammer se de- Esta “popularidade” dum- ma a enfermidade cumha ati- leita ante a beleza e espirituali- ha cineasta experimental pode tude morbosa senom com dade do interior do corpo hu- surprender mas tem umha ex- amor e como reafirmaçom da mano. plicaçom: Umha das vertentes mo as arriba citadas (dentro do vida. Quando recupera as ra- Hammer nom é umha des- do seu cinema é claramente mundo oficial da arte) ou para diografias de Watson para conhecida para o público gale- militante (ainda que a autora acompanhar palestras de co- Sanctus fai-no para sublinhar o go. Na última década foi dei- prefira o termo “persoal”) e rei- lectivos feministas e/ou margi- aspecto espiritual do corpo hu- xando breves pegadas nos mu- vindicativa da liberdade ho- nais. Nela tem cabida a cele- mano; de aí que repita esses seus, cinematecas e centros so- mosexual, adubiada com ex- braçom da vida, do tacto e da planos em A Horse... e introdu- ciais do país. No ciclo Intro- plícitas images sexuais (coitos, sensualidade assi como a voz za umha dança cum esqueleto, duçom aos clásicos do cinema masturbaçons, vaginas aber- humana, que ao longo dos ao tempo macabra e vital, na experimental (1999) pudemos tas, menstruaçons) nas que a anos foi cobrando importância última obra que vimos na Co- ver a pós-estruturalista Bent própria cineasta participa sem até o ponto de erigir-se em cer- runha, Vital Signs (1991), é di- Time (1983). Optic Nerve pudor. Esta tendência presta- ne das suas últimas películas, zer, “constantes vitais”. (1985) tivo cabida no ciclo Em se para ilustrar exposiçons co- Imaxe de Women I Love(1976) que se achegam perigosamen- Alberte Pagán 32-33 cultura.qxd 3/11/09 23:33 Página 2

ANOSATERRA CULTURA.32. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

ENXEÑOS E CRIATURAS ’’ TRIBUNA I Bieito Alonso. EL PATAS Historiador. Xosé Miranda

n Antioquía, Colombia, el patas é o demo dos conven- E tos, dos seminarios, das beaterías e dos claustros. Espe- cialízase nas tentacións da carne, da gula e da bebida. Nos conventos aparécese levando rapazas, ou rapaces, para de- leite dos monxes, ás monxas aparéceselles como capelán novo “ barbilindo y acicalado”; aos cregos, como beata his- térica, de carnes apretadas e formas suculentas. Tamén fre- cuenta os arrieros, os que axuda a conseguir favores sexuais nas pousadas dos camiños. Vexamos un caso: “Iba por el camino un campesino, iba a prender un cigarrillo, y dice: ¡ay caramba, no estuviera aquí el patas para que me prendiera este cigarrillo! y de pronto salió una mano larga, larga, y ran, le alargó un fósforo y le prendió el cigarrillo. Ese campesino, al ver eso salió corriendo pues, porque, realmente desconcertado llegó a la iglesia del pueblo y to- cando rápido para contarle al cura lo que le había pasado en el camino. Pero no estaba el cura; había un señor, y le dijo: usté no sabe, señor, lo que me pasó; dije «carajo, si estuviera el patas para que me prendiera este cigarrillo», inmediatamente me lo prendió. Era una mano larga, usté no se puede imaginar. Y el señor le dijo: ¿y no tendría una pierna así como ésta? Y levantó la pierna y tocó el techo de la iglesia.” John Thompson,autor de As novelas da memoria. Trauma e representación da Historia na Galiza contemporánea. PACO VILABARROS (Contado por Javier Tafur, 38 años, no Tercer encuentro re- gional de contadores de historias y leyendas, Buga-Colom- bia, 1989. En Memoria de tres encuentros,Instituto andino de artes populares del Convenio Andres Bello, Quito, 1990) PARA QUE SERVE A MEMORIA? Ademais de decatarse de que o nome “patas” é unha alu- sión aos pezuños do demo, o lector que lese o noso último Vivimos tempos de certa turba- moria na Galiza de hoxe. lla social pola rexeneración da artigo recoñecerá inmediatamente o incidente. É compara- ción. Ou se prefiren, de perplexi- Pero en tempos coma estes, memoria, o franquismo segue a ble aos do “diente largo” cubano e aos do noso diaño burlei- dade. E falo da nosa cultura, de- de tanta tribulación institucional gozar do beneplácito dunha cer- ro. Pero é o caso que outra característica do “patas” tamén sa mesma ánima que esperta para o idioma propio, para a re- ta comprensión (ou indiferenza, está no noso diaño: a longa man. Véxase: tanta e tanta preocupación nas cuperación da memoria colecti- tanto ten) fronte á descualifica- Contan en Adrán que hai moitos anos chegaba un mui- autoridades políticas deste país. va, e para outras tantas cousiñas ción moito máis estendida do ñeiro do traballo cargado cun saco ó lombo. Viña por un ca- Eu xa estaba tentado de arrom- aldeás, algúns rexeitan a máxima nazismo e, por veces, do fascis- miño estreito, un carreiriño a pé do río, xusto onde hai un bar no canto da leña a miña mo- de que non toca mudanza e dan mo. Non descarto que algo se te- pasadoiro de pedras para cruzar. Cando quixo saltar a pri- destísima contribución á histo- en espertigar a nosa conciencia ña avanzado na desmontaxe da- meira pedra o saco abalou e fíxolle perder o equilibrio. E por ria da aldea, de seguir o camiño (é o caso de Thompson) cun ar- quel imaxinario colectivo cons- máis que o intentou, sempre lle pasaba o mesmo. Afirmou- tracexado por algúns notables li- senal de declaracións tan con- truído polo aparato de propa- se ben na beira e, con tento, quixo poñer o pé na pedra sen teratos que mesturan con sabe- tundentes como necesarias, “Fi- ganda franquista ao que que o saco abanase. Neso sentiu unha voz: doría as pingas xustas de espa- nalmente concibimos estas no- Thompson lle atribúe a capaci- —Ven, que che axudo eu. ñol e de galego para facer de nós velas galegas como ferramentas dade de “realimentar o estereoti- Na outra beira estaba un home cativo e descoñecido. O un corpo social equilibrado e idóneas para reelaborar a me- po dun pobo que eles afirmaban muiñeiro quíxolle dar a man, pero neso reparou en que o saudable, cando reparei nalgúns moria. Interésannos, sobre todo, ser inherentemente dócil e mes- homiño tiña un brazo máis longo que o corpo e cada vez o sinais chocantes. Voulles falar esas novelas, posto que son es- mo agradecido pola interven- brazo medráballe máis, cruzando o río todo. Doutro xeito dun deles. O sorprendente inte- pecialmente efectivas á hora de ción” (p. 20), pero tamén resulta non lle podería dar a man, que quedaba moi lonxe. Quedou rese que ten espertado nos in- forxaren na comunidade lectora moi posible que todos os esfor- frío e dixo: vestigadores norteamericanos, unha conciencia histórica, unha zos que se teñen gastado nos úl- —¡Arrenegado sexa o demo! en diferentes vertentes, en dis- sensibilidade cara á forza da me- timos anos na rehabilitación da E o outro marchou correndo e botando lume pola boca. tintas perspectivas, a cultura moria na constitución de quen memoria subterránea non fosen O muiñeiro cruzou como puido e aínda, no camiño a casa, deste país. E non falo de varias somos agora e quen seremos no percibidos por unha parte im- viuse perseguido polo homiño aquel, ou o demo que fose. décadas atrás. Falo de case hoxe. futuro” (p. 15). E o asunto non é portante da sociedade galega co- (Tomado do libro de Mini e Mero, Somos lenda Viva, Ci- E todo isto vén a conto polo precisamente menor. Non tanto mo necesarios e mesmo impres- tania, Lugo, 1996) coñecemento, e logo pola lectu- porque de cando en vez algún al- cindibles. Para Thompson, esta O narrador galego non conta en que consiste ese “viuse ra e aínda pola reflexión sobre o caldable coruñesista, ocorrente e eiva non é máis que unha mani- perseguido”, mais da comparación con outros relatos gale- libro de John Thompson (As no- demagogo, saque os pés do tes- festación da deriva aniquiladora gos, cubanos e colombianos podemos deducilo.Seguire- velas da memoria. Trauma e re- to. Con iso sempre hai que con- das sociedades posmodernas, “A mos outro día.G presentación da Historia na Ga- tar. O problema é outro. Falo da progresiva perda de distancia liza contemporánea. Ed. Gala- lousa do tempo. crítica entre os individuos e a rea- xia, 2009). Non son crítico litera- Para as xeracións máis novas, lidade provocou unha crise de rio nin teño vontade de tal e por o do 36 non é máis que algo do historicidade na sociedade pos- iso impórtanme pouco os com- que se fala con prevención, aín- moderna” (p. 37). Pero eu son un promisos coas filias e fobias co- da hoxe, nas casas e un lugar di- pouco máis pesimista e fío máis O caso’’ é que outra as que o crítico de Montana des- fuso na cronoloxía histórica, on- no desamparo moral que atrave- característica do “patas” pacha a narrativa galega que ten de Franco, os “nacionales” e os sa a obra de Primo Levi, o desa- tamén está no noso diaño: abordado o universo do 36. O “roxos” conforman unha amal- cougo que o levou a articular a a longa man” que a min me interesa é xusta- gama conflitiva da que cómpre metáfora vital da “zona gris”, o mente aquelo que encabeza o fuxir como do lume. No mellor pánico que o levou a dubidar da título, o que representa a medos casos é prehistoria. Na bata- propia condición humana. Co- 32-33 cultura.qxd 3/11/09 23:33 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 CULTURA.33.

mo, senón, interpretar que unha cia nacional española, malia que Morre Ricard Terré, sociedade tan próxima en tantos republicana, e para os segundos aspectos á galega, tan implicada Thompson’’ lémbranos que por se aquela xeira fai aflorar no o fotógrafo que regresou na restauración da memoria das as novelas poden actualizar presente certas estratexias e tác- vítimas (até o punto que unha acontecementos que se ticas das que teñen renegado delas poda chegar a ser Presi- produciron hai moitas moito tempo ha. X.C. homes, Ironías, Nenos, Viúvas dente do país), como é a do Uru- décadas” Coincido con Thompson De1960 e 1982 Ricard Terré do mar, Morte das cousas pe- guai veña de lexitimar a amnistía nunha cousa. Na importancia (Sant Boi de Llobregat, 1982–Vi- quenasou Semana Santa”. autoconcedida polos vitimarios que ten a memoria na configura- go, 2009) abandonou a fotogra- Christian T. Caujolle ten es- e de outorgarlle parte da súa ción da conciencia nacional ga- fía. Cando voltou a ela mantivo crito que resultaba espectacular confianza política ao herdeiro lega, na reconstrución identitaria as mismas constantes formais, comparar as datas das súas ima- do ditador Bordaberry. Ula, a O problema’’ non radica no desta colectividade. Pero a dife- que singularizan a súa obra no xes, “demostran a permanencia memoria? idealismo republicanista, rencia do que el pensa, eu non panorama español. Residente durante medio século dunha Por iso mesmo acada tanta esa sorte de sentimento aposto gran cousa polo valor en Vigo desde 1959, Terré deixa- ollada xenerosa e arriscada, a relevancia perseverar naquilo prepolítico que se asenta simbólico da República (supoño ra as cámaras cando era inte- mesma onte que hoxe”. E Pere que Thompson bota a faltar, nunha Arcadia feliz” que se refire á II República) nin grante da poderosa Agrupación Formiguera, comisario dunha “(...) traballos que deiten luz so- da súa obra política, e moito me- Fotográfica de Almería. das súas mostras refírese á vio- bre o xeito en que podemos fa- nos pola súa utilidade social na Iniciárase no mundo da arte lencia formal das imaxes de Ri- cer máis efectiva a transmisión construción dun proxecto socio- como pintor e caricaturista e card Terré, “feitas dun branco e destas memorias, como pode- político maioritario. O problema empezou na fotografía en con- dun negro que case non existen mos conseguir que a memoria non radica no idealismo republi- tacto coa Agrupación Fotográfi- nin en fotografía, non representa chegue a artellar as experiencias dicións, persoais e colectivas, canista, esa sorte de sentimento ca de Cataluña. Como se explica unha agresión gratuíta nin está actuais dun número meirande que se agochaban nunha socie- prepolítico que se asenta nunha na coincienzuda web www.ri- destinada a “épater lle bourge- de persoas”(p. 10). Precisamen- dade como a nosa en tempos de Arcadia feliz, nin na sublimación cardterre.com, sostida pola súa ois” nun exercicio de labarada. te porque eu non teño a seguri- grandes mudanzas e turbulen- estética dos seus símbolos e con- filla Laura, historiadora e anima- Eu máis ben definiríaa como un dade de que a batalla por con- cias universais. E, finalmente, signas. Porque, como case sem- dora de iniciativas como o Cen- sonoro toque de alerta que invita tradicir a memoria oficial sus- porque recoñecendo ese pasado pre, segue a situar o centro de tre de Fotografía Documental de a reformularnos os valores hu- tentada polo franquismo (e terrible, empregamos a memo- atención nos “outros”, en xeitos e Barcelona, “o traballo de Terré manos propios. Como unha pe- pouco máis que reciclada a par- ria no seu valor máis social e co- propostas que non sempre tive- componse dunha serie única de tición para que nos deteñamos tir de 1975) se poda gañar pola lectivo, o da comprensión acaída ron que ver coa nosa realidade nove temas que se entrrelazan e por un intre e nos enfrontemos vía exclusiva do traballo acadé- do presente. Ao cabo, todos nós cotiá. Repare o señor nas risota- chegan a confundirse: Sobre os ao Home”.G RIA? mico e da conmemoración ri- somos fillos da ilusión, da deses- das que botaron moitos dos moi tual debemos explorar todas as peranza e da grisalla daqueles progresistas deputados das ban- vías posibles para que esa me- corenta anos de sinrazón. cadas da Fronte Popular (das moria fanada deixe de ser un que da conta o Diario de Sesións) elemento marxinal e mesmo te- UN PAR DE APUNTAMENTOS. E para cando Alonso Ríos defendeu nas ’’TURISMO VERSUS CULTURA ña unha plena utilidade social. rematar, un par de apuntamen- Cortes españolas a necesidade tos. John Thompson ten comen- dunha reforma agraria para o Xosé Antonio Perozo A VÍA NARRATIVA.É evidente que, tado nalgunha entrevista para os minifundio. A parte non pode para Thompson, unha desas vías xornais que o nacionalismo gale- explicar o todo, pero axuda a ue o turismo xera cultura é indiscutible. Que a cultura é a narrativa. Porque, reclama o go síntese “incómodo” coa cues- comprendelo. Q xera turismo é un avance das programacións culturais crítico, a diferencia do que ocorre tión da memoria. Esa incomodi- Nin son accidentalista verbo modernas. Que o turismo é unha industria de consumo ma- con outro tipo de propostas, as dade residiría no feito de que “es- da forma de Estado nin penso sivo, non é un descubrimento. Que a cultura é unha área de novelas interfiren nas vivencias te subxénero literario propón, en que a historia-ficción sobre a de- goberno sempre difusa está demostrado, pero nada destas persoais dos lectores, empatizan maior ou menor medida, un tipo riva da II República no tocante á consideracións xustifica a práctica da Xunta de unir nunha con eles e poden “actualizar” de conciencia nacional enraiza- organización territorial teña mesma consellería as dúas áreas de Goberno. Sobre todo, se á acontecementos que se producida no marco republicano, reco- grande relevancia. A min o que hora de facer a repartición orzamentaria, unha prima en deron hai moitas décadas atrás, ou- ñecendo, polo tanto, un vencello me interesa, porque entendo le- trimento da outra en función das necesidades ou das estrate- torgándolles un verniz de utilida- co resto do Estado” (p.141). Pen- xítimamente que é un ben colec- xias que o Goberno desexa executar. Porén, ninguén evitará de que non resulta doado atopar so que a Thompson se lle foi a tivo, é a nacionalización da me- que a auga das comparacións sexa un torrente desbocado, noutros mecanismos explicati- man no uso do xenérico para moria. O que a min me importa é como acontece estes días de discusión no Parlamento dos vos. Na súa opinión, a literatura é cualificar a actitude do conxunto outra cousa. O substrato. Cons- presupostos para 2010. Turismo arrasa nas contas e Cultura un instrumento extraordinaria- do nacionalismo verbo da me- tatar e dar fe de que en Galiza mira con envexa a caída das súas posibilidades. mente fecundo na rexeneración moria. Quizais non reparou, pola houbo mulleres e homes que se Das poucas esperanzas, que o goberno de Feixóo manexa e mais na suturación da frag- propia inercia do discurso, na ac- opuxeron ao terror, que deberon para saír da crise, o turismo é a principal. A oportunidade do mentación social que se percibe tividade que despregou o equipo de facelo dende a máis radical Xacobeo é o dourado que os conservadores queren utilizar nas sociedades posmodernas. E da Consellaría de Cultura na eta- soidade, que houberon de dotar- para atravesar un deserto económico no que non arriscan nin eu concordo con esta aprecia- pa do bipartito e no feito, aínda se de mecanismo específicos e ideas orixinais nin propostas económicas novidosas. As expe- ción. Normalizar o relatos da re- máis significativo, de que boa autónomos para ese labor (a riencias pasadas, especialmente durante a crise mundial do presión, dos testemuñais e dos parte das iniciativas que se teñen guerrilla podería ser un bo exem- 1993 en coincidencia co cambio do Ano Santo pola marca Xa- ficcionais, inserta no tecido so- desenvolvido nos últimos 15 plo), que a “zona gris”, tan ben cobeo, son un aval para manter a ilusión. É comprensible, po- cial o automatismo de repulsa anos para a recuperación da no- debuxada polo Afranio no seu li- lo tanto, que a Consellería de Cultura poña na súa grella máis pola intolerancia, pola violencia sa memoria colectiva foron im- bro-testemuño, atrapa coa súa carne de turismo que peixe de cultura. Pero o feito de que se totalitaria, polo desprezo da dife- pulsadas por nacionalistas. O sombra a heroicidade e a dela- poida entender non quere dicir que deba aceptarse. Se o Xa- rencia. E, dalgún xeito, tamén que si é certo é que para unha ción, e que para unha vez que fa- cobeo vai ser o motor de Galicia no vindeiro ano, ademais de contribue á reconstrución da no- parte dese mesmo nacionalis- cemos saltar a banca do autogo- turismo debe ser cultura en igualda- sa identidade colectiva. En primo, pero tamén para unha boa berno e desa sacrosanta Repúbli- de de compromiso para que non to- meiro lugar, porque rebenta con parte das forzas políticas da es- ca integral, algúns pensaron que do quede en fume.G aquel estereotipo interesado dun querda, a cuestión da memoria é era ofensa desmedida. E martiri- pobo submiso e indiferente, por- un asunto conflitivo. Para os pri- záronnos. E só puidemos sobre- que nos devolve dignidade e au- meiros porque, efectivamente, vivir xuntos, a miseria moral e toestima. Logo, porque nos axu- dubidan se o enxalzamento e rei- mais dignidade impoluta. Esa é a O Xacobeo’’ é o dourado a utilizar da a reparar no territorio da com- vindicación da etapa republica- nosa memoria colectiva. Aí está para atravesar o deserto económico” plexidade e das múltiples contra- na pode afortalar unha concien- unha parte da nosa identidade.G 34-35 magazine.qxd 3/11/09 22:56 Página 2

ANOSATERRA MAG AZ INE.34. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

POESÍA EN IMAXES Balas visuais

Balas visuais cargadas de poesía. grego Simmias de Rodas ela- borou no ano 300 a.C. caligra- Esa é a arma coa que a Corporación mas e xogos cos versos que irí- Semiótica Galega dispara contra an evolucionado e complicán- dose até a actualidade e que esas contradicións da actual sociedade tán considerados como o ini- cio da poesía visual. de consumo e as desigualdades Para a COSEGA é importante que dela se derivan. O poeta visual introducir na educación estes novos códigos porque se está a Lois Gil Magariño asina producir unha alfabetización o seu último volume, ContraDicións textual pero non visual, ao seu ver necesaria para chegar a novas formas de expresión poéti- cas e para desentrañar os códi- gos da publicidade e ter defen- M.B. sas contra as súas mensaxes. Como calquera outro poeta, lgúns preocúpan- Lois Gil Magariños expresa a se do non escrito, través da súa obra, dun xeito é a escritura do si- explícito ou tácito, a propia opi- ‘Alencio, os espazos nión sobre o mundo no que lle en branco, acabamento, nega- tocou vivir. Pregúntase se “un- cións, a non escritura”. Esta ci- ha imaxe vale máis que mil pa- ta de Alfonso López Gradolí labras ou se, pola contra, mil abre o novo bloc da Corpora- imaxes nunca serán capaces de ción Semiótica Galega, asina- substituír unha palabra”, pero do por Lois Gil Magariños. Trá- advirte de que, neste mundo do tase dun volume composto rápido e do efémero, a imposi- por corenta poemas visuais, no ción da síntese e a condensa- que imaxe e palabra se combi- ción é unha tendencia que, nan nun xogo de ironía e des- ademais, require oficio. contextualización, froito do Non é a primeira vez que o que o autor dá en definir como autor e a COSEGA disparan poe- un “exercicio de experimenta- mas visuais sarcásticos que po- ción poética”. ñen en evidencia as contradi- O autor propón neste volu- cións da sociedade occidental me simbioses entre a escrita e o de consumo. En 1999 publica- deseño gráfico para denunciar ron Spot, un bloc de publipoe- os excesos da sociedade actual, sía no que se empregaba como as desigualdades norte sur, o materia prima a imaxe e os le- emprego do medo como arma mas da publicidade. Esta auto- masiva, así como o rexeita- publicación estaba dedicada mento das minorías ou a vio- aos poetas visuais españois Jo- lencia. Gil Magariños inscríbe- an Brossa e Josep Renau e reco- se dentro do pequeno grupo de llía material que serviu como autores galegos que cultivan base para exposicións e perfor- esta expresión poética contem- mancesindividuais e colectivas. poránea, na que prima a sínte- Despois verían a luz, a trase e a ambigüidade sobre as Corporación Semiótica Galega vés da rede e das canles pro- concepcións clásicas, unha dis- (COSEGA), unha “tendencia his- pias do mail art, proxectos co- ciplina que se move en zonas tórica”. A orixe desta disciplina mo Defuncionario (2000), cun fronteirizas entre a pintura, a non está nas vangardas de pri- formato de talonario de alba- música ou o teatro. Boa parte meiros do século XX, senón rás, e Exlibris (2002), que reco- do traballo destes autores per- que se remonta tan atrás, case, lle fragmentos, estrofas, versos manece inédito ou se publica como a propia escrita. O poeta e imaxes que lle chegaron ao en tiradas reducidas. No caso autor a través da corresponde ContraDicións veñen de saír dencia e, xa en 2005, Poesía ex- do prelo 200 exemplares. UERE SABER MÁIS? perimental. A pesar do “desinterese” ? www.cosega.org que semella espertar en Galiza www.boek861.blog.com.es O PAPEL DA REDE. As novas tecno- pal nas mudanzas que experi- abriu, ademais, un debate so- a poesía visual, a introdución www.merzmail.net loxías, e especialmente inter- menta a arte nos últimos tem- bre o seu futuro. Como explica www.bferrando.net de novas fórmulas é, ao ver da net, están a ter un papel princi- pos. No caso da poesía visual Lois Gil, “internet afectou ao 34-35 magazine.qxd 3/11/09 22:56 Página 3

ANOSATERRA MAG AZ INE.35. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 MAG Az

mail art até o punto de se a súa art”. Ao seu ver, “algo seme- porcionan ferramentas de edi- la. O traballo da Corporación web para a difusión e o inter- faceta postal desaparecerá, llante sucede coa poesía vi- ción e de distribución que non Semiótica Galega utiliza os re- cambio, pero non prescinde sendo substituída polo net sual”. “A rede e o dixital pro- podemos desperdiciar”, sina- cursos da propia rede e a súa da edición impresa. G 36-37 comarcas.qxd 3/11/09 23:00 Página 2

ANOSATERRA A gonopterys rahamni é unha bolboreta MAG AZ INE.36. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 escasa e de gran tamaño que se pode atopar pola Serra do Candán. As súas eirugas aliméntanse do sanguiño. COMARCAS DE GALIZA Deza, entre o románico e o espectáculo nat Fervenzas, igrexas románicas, tesouros agachados polos mouros e pazos antigos dan forma ao patrimonio natural, histórico e etnográfico que repasa o equipo coordinado por Adela Leiro no volume Deza

M.B. das augas caldas que manan en Grupo XEA [FOTOGRAFÍA] Ponte Vilariño houbo unha casa de baños que aproveitaba as sú- nova entrega da coas propiedades terapéuticas, lección Comarcas pechada na actualidade. Non se de Galiza, coa que trata do único punto termal da AEdicións A Nosa Te- comarca. Ao igual que no Arne- rra está a percorrer o patrimo- go ao paso por Vilariño, no río nio natural e histórico do país, Deza flúen na Brea augas caldas Os cumes do Candán cara ao Faro. detense no zona do Deza, un- entre as numerosas fallas do te- ha demarcación oficial inte- rreo que sortea e que provocan grada polos concellos de Ago- fervenzas espectaculares. lada, Dozón, Lalín, Rodeiro, Si- lleda e Vila de Cruces. DOZÓN. O patrimonio cultural deste concello rural, con pe- AGOLADA. Dos antigos poboado- quenos núcleos de poboación res consérvanse importantes dedicados, fundamentalmen- restos da cultura megalítica fu- te, á agrogandaría, aos servizos neraria espallados por todo o e á construción, está represen- concello. Nunha destas mámo- tado por castros, pontes roma- as apareceu o denominado Te- nas, igrexas e pazos. Os autores souro de Agolada, actualmente do volume destacan a igrexa exposto no Museo de Ponteve- románica de San Pedro de Vi- dra, formado por dous brazale- lanova, construída en 1154, tes e un torque de ouro. antigo mosteiro beneditino. Tamén quedan restos da cul- Nos bosques do val do Arnego predominan as sobreiras. tura castrexa e lendas –como a LALÍN. Apuntan Armando Váz- da raíña Marcela– creadas ao quez Crespo e Daniel González seu redor. Este mito popular di Alén que o topónimo de Lalín Os castiñeiros de Catasós (Lalín) son os que no Castro Marcelín, na pa- procede de Lalino, colono do máis altos de Europa. rroquia de Merlín, habitou unha Conde de Deza, que tivo ao seu raíña chamada Marcela, que lle cargo as terras nas que, tempo de pública, a fraga está formada deu nome ao lugar, e que deixou despois, se levantaría o mostei- maioritariamente por castiñei- agachado un fabuloso tesouro ro de San Martiño de Lalín de ros e carballos cun rico sotobos- detrás dunha porta de pedra. Arriba. Apóianse na análise do que de arbustos. O maior intere- Dentro do patrimonio reli- coengo Buenaventura Cañiza- se deste espazo reside no gran xioso proliferan as igrexas romá- res, artellada sobre diferentes valor dos castiñeiros que teñen nicas. Os templos da Ventosa, documentos. o fuste máis alto de Europa (al- do século XIII, co sepulcro do Muíños, núcleos tradicio- gúns sobrepasan os 30 metros abade Lope de Ventosa no inte- nais, castros, pontes romanas, de altura). Foron considerados rior; o de Orrea, orixinariamente igrexas e pazos compoñen a ri- únicos pola FAO en 1954. formando parte dun mosteiro queza etnográfica e histórica ar- Paisaxe de Agolada, nas abas do Farelo. bieito; e o de Ferreiroa, artellan o tística deste concello que, dende RODEIRO. O equipo de autores triángulo románico da zona. 1989, ten aberto un museo dedi- inventou aparellos de medición monumento ao aviador Loriga, deste volume, coordinado por Poucos séculos despois da cado a Ramón María Aller. Este e de observación do ceo. En levantado no que se considera Adela Leiro, destaca como un construción destas igrexas, er- centro está localizado nun edifi- 1945 creouse para el, en Santia- un antigo castro. dos valores deste concello o pa- gueuse a fortaleza dos Borra- cio do século XIX pertencente á go, a Cátedra de Astronomía, Dende hai un tempo o con- trimonio arqueolóxico. Nel es- xeiros, propiedade da casa de familia do astrónomo, onde, no mantendo sempre estreita rela- cello alberga tamén as instala- tán incluídas numerosas má- Altamira, derrubada durante a 1911, comezarían as obras do ción cos principais investigado- cións do Museo do Patrón, na moas, castros e unha vila roma- revolución irmandiña en 1467. que sería o primeiro observato- res do momento. O inglés Wil- parroquia de Doade, con máis na en Fafián. Conserva, ade- Do antigo castelo aproveitá- rio astronómico de Galiza. Sa- kins púxolle o nome de Aller a de 3.000 pezas relacionadas mais, exemplos de igrexas ro- ronse elementos para erguer, cerdote e matemático, Ramón un cráter da Lúa. O escultor con oficios tradicionais, así co- mánicas e pazos, nos que desta- no século XVII, o Pazo de Sal- María Aller foi membro da Aca- Francisco de Asorey dedicoulle mo o Museo da Marioneta. can o de Trasulfe e o de Camba. gado, coñecido na actualidade demia das Ciencias Exactas de ao astrónomo unha das dúas Entre o patrimonio natural Dentro dos lindes do conce- como Pazo de Borraxeiros. Madrid, da Comisión de Astro- obras que se poden ver no configura o Monumento Natural llo tópase tamén parte do LIC Por outra banda, ao redor nomía e doutras institucións, e cello deste artista. A outra é o Fraga de Catasós. De propieda- Monte Faro, que fai de lí- >>> 36-37 comarcas.qxd 3/11/09 23:01 Página 3

Ao picapeixes podémolo atopar ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 MAG AZ INE.37. nas beiras dos ríos durante todo o ano. ulo natural

>>> mite entre as provincias de Pontevedra e Lugo, en plena Dorsal Galega. Nas partes baixas consérvanse carballeiras onde se mesturan carballos e cer- quiños e, nas zonas húmidas, bidueiros. Estímase que os últi- mos osos galegos viviron, até comezos do século XX, na Serra do Faro e no val veciño de Oseira, O monte Uceiro é o cume da Serra do Testeiro. Nas súas abas estan Carballeda e Subirol. Carballeiras na aba do monte Coco, o segundo máis alto do Candán con 969 m.

SILLEDA. Importante centro de actividades do mundo do agro, Silleda acolle a sede da Lonxa Agropecuaria e da Fundación Semana Verde que celebra importantes feiras do sector. Un dos enclaves naturais máis espectaculares do concello tópase na parroquia de Martixe. Trátase da fervenza do Toxa, que salva un desnivel de máis de 60 metros de altura. Está rodea- da de bosques ben conservados, na parte baixa poboados por árbores de ribeira, e na alta por carballos, cerquiños e so- Ponte romana sobre o Asneiro en Cristimil (Lalín). A igrexa románica de san Pedro de Vilanova (Dozón) foi mosteiro beneditino. breiras. Dende a parte alta do miradoiro pode facerse un per- corrido a pé ou seguir polo Deza O inglés Wilkins púxolle até o mosteiro Carboeiro. ’’ Tamén destacan, pola sin- o nome de Aller a un cráter gularidade, as Brañas de Xesto- da Lúa, en homenaxe so, que se estenden polos con- ao matemático e cellos da Estrada e Forcarei. astrónomo nacido en Lalín” Nelas poden toparse exemplares de Sisón, unha ave pouco común en Galiza. No 974 construíuse un dos O Monumento Natural enclaves de arquitectura relixio- ’’ sa máis importante do concello: Fraga de Catasós, de o mosteiro de San Lourenzo de propiedade pública, alberga Carboeiro. O edificio foi aban- castiñeiros que sobrepasan donado na desamortización do os 30 m. de altura e que O río Toxa cae desde 60 m. en Martixe Mosteiro románico de san Salvador de Camanzo, Vila de Cruces (s.X-XII). Esta vide do século XIX e recentemente foi están considerados (Silleda). seu patio está considerada a máis antiga de Galiza. restaurado como igrexa. os máis altos de Europa” Nas proximidades doutro de sobreiras , estando no LIC templo, o de Santa Sabela de Es- Sobreirais do Arnego os máis cuadro, hai unha pedra na que grandes e mellor conservados se acumula auga, á que a tradi- de Galiza, ademais de bosques ción popular lle atribúe propie- Estímase’’ que os últimos de ribeira de amieiros, salguei- dades para curar doenzas da pel. osos galegos viviron, ros, freixos, estripos... e nas zo- Moita xente acode para mollar a até comezos do século XX, nas altas carballeiras parte do corpo afectada coa au- na Serra do Faro Nas ribeiras do Ulla, er- ga que se acumula no alto da pe- e no val veciño de Oseira” gueuse a igrexa de San Salva- dra, nunha gran pía natural, e dor de Camanzo, un mosteiro vai esvarando polo seu interior. románico dos séculos X e XII. No seu patio tópase unha vide VILA DE CRUCES. Situado ao nores- Pazo de Borraxeiros (Agolada). considerada a máis antiga de te da comarca, nun territorio Galiza. Tamén poden visitarse marcado polos vales do Ulla e os sódicas, cloruradas, silícicas, piratorias, problemas dixesti- río Arnego (nos concellos de as antigas minas de volframio, seus afluentes Arnego e Deza. sulfatadas e cálcicas que abro- vos, urinarios e reumáticos. Agolada, Lalín e Vila de Cru- en Fontao, que foi un impor- Ten un balneario, os Baños da llan a 22 ºC, indicadas para o tra- As especiais características ces), con influencias medite- tante centro mineiro na pri- Brea, con augas bicarbonatado- tamento de enfermidades res- climáticas do curso baixo do rráneas, propician os bosques meira metade do século XX.G 38-39 comer, viaxar.qxd 3/11/09 23:03 Página 2

MAGAZINE. 38. ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

viaxar.comer.mercar

MUNDOVIÑO. A orixe das especies, cunha posta en escea lúdica e inte- ractiva pensada para o goce de Protexendo toda a familia. as nosas castes O histórico mosteiro de Santa Clara-a-Velha, símbolo da identidade da cidade, que Agora que o Mundo- reabriu as portas recentemen- viño anda con salacoff te tras unhas profundas obras na testa, calza pana- de restauración nas que se re- ma jacks e viste de cuperou parte do edificio que explorador rastre- permanecía anegado polo río xando por deno- Mondego, é outra das paradas minacións esqueci- obrigadas na visita a Coimbra. das, tamén as máis fa- Este espazo ofrece agora valo- mosas e recoñecidas sofren res engadidos como a posibili- esta febre de paleoenólogos, dade de visitar as ruínas da por bisbarras escondidas, por igrexa, con ricos fondos arque- vales perdidos no tempo, por olóxicos de grande interese viñas illadas... buscando castes cultural, zonas axardinadas e autóctonas que so coñecían, un centro de interpretación de até o momento de seren descu- estilo contemporáneo deseña- bertas, eses espazos ou territo- do polos arquitectos Alexan- rios limítrofes semellantes. dre Alves e Sergio Fernández. Agora que a vangarda do Fadistas en acción. JOSE MENESES A Sé Velha (Catedral Vella), Mundoviño: periodistas, críti- expoñente do románico, a Sé cos, sommeliers, internautas VIAXAR. outono converteuse no epi- ou o segundo centenario de Nova (Catedral Nova), exem- varios, pescudan nos andeis centro da cultura portuguesa. Joseph Haydn. plo do estilo barroco, son ou- das viñotecas o máis descoñe- Aos seus moitos atractivos cul- Coimbra, que presume de tras das paradas obrigadas des- cido do vello mundo vitiviníco- turais, gastronómicos e histó- ser unha cidade pola que non ta cidade que conta con 18 mu- la: denominacións portuguesas Coimbra, ricos súmase o XVII Festival de pasou o tempo, ten na zona seos. Entre eles o da Auga, o Bo- de toda a vida, zonas españolas a Galiza do sur Música Clásica que, até o 13 de monumental unha das súas tánico (ou da Historia Nacio- rexurdidas, apelacións france- decembro, ofrece máis de 30 xoias máis prezadas: a Univer- nal), o da Ciencia, o Nacional sas de acusada personalidade concertos de coros e orques- sidade, berce da cultura e do da Agricultura ou o Zoolóxico. pero ensombrecidas polas A antiga capital do reino de tras lusas en distintas localiza- pasado histórico de Portugal, grandes catedrais dos seus vi- Portugal e unha das cidades cións da cidade e os arredores. alberga o Museo da Ciencia de CALENDARIO DE EVENTOS. Apta pa- ños, a inmensidade da vitise do importantes da Gallaecia his- A Catedral Nova, a Biblioteca Coimbra, que ademais da ex- ra calquera época do ano, vinida Italia toda, a Galiza das tórica é un bo destino para fa- Joanina e a Capela de San Mi- posición permanente Os se- Coimbra ofrece un calendario castes e dos microclimas inimi- cer unha escapada de dous ou guel da Universidade, entre gredos da luz e da materia, cheo de eventos e citas cultu- tábeis, e nas adegas, cando an- máis días. Situada a 100 quiló- outros emprazamentos, aco- conta, ao longo deste ano, coa rais ao longo de todo o ano. tes só se interesaban polo seu metros de Porto e 200 de Lis- llerán as actuacións coas que mostra Darwin 150, 200, que Ademais do xa mencionado viño estandarte, agora pregun- boa, esta cidade universitaria se conmemorarán aniversa- conmemora o 200 aniversario Festival de Música Clásica do tan polo viño desa caste que ten moito que ofrecerlle aos rios como os 250 anos da mor- do nacemento do científico e outono, a axenda cultural des- nunca elaboraron en solitario viaxeiros. Polo de pronto este te de Georg Friedich Haendel o 150 da publicación da revista ta cidade conta con activida- porque ou non había a cantida- des fixas todos os meses: en fe- de suficiente ou porque repre- breiro e marzo o Gran Festival sentaba un papel secundario só da Gastronomía; en abril Ani- reservado para formar parte mación na rúa; en maio a co- dun minoritario tanto por cen- ñecida Festa dos Estudantes; to na ensamblaxe do seu viño en xuño as Festas da Cidade; principal, ese tanto por cento en xullo o Festival das Artes. que lle engadía o selo persoal á Entre as actividades pun- adega e a diferenciaba das veci- tuais, destacar, en outubro de ñas, ou simplemente porque 2010, concretamente os días 2 non era comercial sacar unha e 3, os dous concertos de U2 marca dunha variedade que na cidade. non se coñecía e na maioría das Na web www.turismode- ocasións tiña mala fama. coimbra.pt está toda a infor- Agora en calquera das nosas mación para o viaxeiro. Pode denominacións de orixe que consultarse a ‘Rota da 1ª Di- lle renden preitesía ao néctar nastía’, nome da nova guía de Baco podemos atopar can- que permite facer unha viaxe do menos unha adega que nos virtual e documental ao pasa- permitirá desfrutar dun viño do da cidade e que amosa en dalgunha destas castes, que 3D o importante papel de sempre tivemos, que foron a Coimbra no reino medieval da menos, que xa nos gustaría Galiza e na formación do reino non ter arrincado de moitos de Portugal.G dos nosos lares porque nestes Coimbra: a queima das fitas na Festa dos Estudantes. JOSE MENESES Eva Estévez momentos son un valor, castes coas que practicamente nunca 38-39 comer, viaxar.qxd 3/11/09 23:03 Página 3

ANOSATERRA 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009 MAGAZINE.39.

zonas do estado e da Unión nosa simpatía. Ningunha des- Europea. Desde algúns conse- tas características serven de llos reguladores aplauden a ini- nada sen circunscribilas a un ciativa afirmando que do con- corpo. trario rematarían por aprovei- Vendo a presenza corporal tarse do traballo desenvolvido dunha persoa pódense extraer de recuperación e de estudo moitas conclusións acerca da se elaboraba das nosas castes. Por suposto, sua autoestima, aínda que a un viño monova- pero quen se non nós mesmos vestimenta pode servir de ca- rietal. Así, agora é po- debemos facer este labor de in- muflaxe nun primeiro mo- síbel cheirar, degustar e vestigación, e ademais que un- mento. Mentres non temos admirar as cores brillantes ha variedade sexa asociada problemas de saúde podemos de caíños, mouratóns, meren- cunha DO, coa seguinte confu- convivir facendo da roupa un- zaos bastardos, loureiras bran- sión para os consumidores, de ha aliada perfecta para agochar cas e tintas, donas brancas, quen é culpa? É lexítima esta complexos, inseguridades e de- brancellaos ou da foránea gar- proposta?G fectos, o conto cambia cando nacha tintureira. Antonio Portela hai molestias e dores que nos Houbo un tempo no que se lembran a nosa existencia cor- dispuxésemos dunha variña pórea, ou cando empezamos a máxica capaz de facer desapa- EXERCICIOESAÚDE. acumular volume a o redor da Laccaria amethystina. recer algunhas das nosas cas- cintura, na zona alta e posterior tes tradicionais, tan nosas, tan dos brazos, nos muslos, etc. rativo que nos fai sentir vellos A carne é elástica, delgada e acaídas a estas terriñas, aos Autoestima Que ten isto que ver coa au- antes de tempo, perdendo fráxil. A cor é violeta con cheiro seus climas, á brisa mariña, ás toestima? Pois que pode defí- confianza nas nosas posibili- agradábel, que lembra as froi- ladeiras e costeiras dos seus va- Moitas persoas comezan a ser nirse, por exemplo, así: “como dades e perdendo incluso a au- tas debilmente. les dos mil viños, ben viticola- conscientes do seu corpo can- nos vemos e se nos gusta o que toestima necesaria para ir pola Aparece normalmente en mente falando algún menos, do este empeza a fallar. Previa- vemos”. Obviamente vemos vida coa cabeza ben alta.G grupos numerosos e en zonas tan acaídas a nós mesmos, non mente existen miles de razóns un corpo pero fagamos o se- Xurxo G. Ledo con musgo, normalmente en dubidariamos, agás os irredu- para non facer exercicio, entre guinte exercicio: [email protected] diferentes fragas de coníferas. tíbeis de sempre, en tela em- outras, que cansa moito au que Pensemos nunha persoa Tamén é habitual atopalo en pregado no nome da sacrosan- aburre bastante. Por iso hai que padece anorexia, percibe o camiños e gabias. ta razón comercial. Razón que quen necesita convencer al- corpo da mesma maneira que COGOMELOS. É comestíbel e dálle cor a un ao final nos sairía do revés. E gunha outra persoa para que os demáis? E unha persoa con revolto con outros cogomelos. pasado mañá que faremos vaia con el ou con ela a o xim- obesidade, como se sente a o Para algúns autores é excelen- cando as modas den outro ca- nasio. O curioso é que cando mirarse nun espello? Agora Laccaria te, pero a maioría de expertos neo?, seguiremos fielmente ven un home ou muller madu- pensade en vós mesmos con amethystina considera que carece de valor esas novas tendencias. ros cun corpo e unha expre- quilos de máis ou con proble- culinario. A medida que pasa o Os grandes viños do mundo, sión sa, din: hai que ver que mas para camiñar, como coi- tempo perde coloración e ad- as zonas seguras de si mesmas, ben se conserva!, como o fará?, dades que lle afectará á vosa É un cogomelo miúdo e moi quire unha tonalidade que po- do viño de seu, froito dunhas seguro que fai dieta ou que se autoestima? frecuente en Galicia, malia que de confundirse cun Inocybe castes si, pero en igual rango operou de algo! Cada vez máis mulleres e ho- carece de nome popular. Moi tóxico, polo que resulta acon- froito dun sitio concreto cun O corpo é a nosa carta de mes pasan por quirófano para chamativo pola súa caracterís- sellábel recoller só exemplares microclima xunguido a uns so- presentación ante o mundo, trocar algunha parte da sua tica coloración violeta é doado novos. los cunhas determinadas con- non a nosa intelixen- anatomía. Non están a gusto co de identificar por esta circuns- En Galicia tamén aparecen dicións e unha tradición, no cia, a nosa cultura ou a que ven e pensan que serán tancia. outros cogomelos que presen- noso caso perdida, que os fan máis atractivos modificando O sombreiro ten un diáme- tan unha coloración violácea especiais. As variedades por si o seu aspecto; en cambio non tro que oscila entre os dous e os semellante. Un deles, do mes- mesmas non definen o resulta- fan exercicio, co cal conseguirí- cinco centímetros. Os cogo- mo xénero, é a Laccaria do da ecuación dun viño au- an maiores doses de auto- melos novos presentan unha bicolor, moi similar, co pé vio- téntico, irreproducíbel. confianza e un maior coñe- forma convexa e logo plana leta e o sombreiro en tons Os que abriron o camiño, cemento do corpo. cun pequeno mamelón cen- ocres, que tamén é un comestí- frotaron a lámpada máxica, Cando subimos a unha bici- tral. A cor é moi vistosa, ao ser bel mediocre. Ambos os dous destaparon o xerro das esencias cleta ou remamos no remoer- violeta ametista. Os exempla- podemos incorporalos a un re- das nosas castes foron viticulto- gómetro, estamos producindo res maduros perden un pouco volto de cogomelos de tempa- res solitarios, monxes de viñas, endorfinas, estamos osixenan- a forza da cor e adquiren tons da, ao que lle imprimirán máis pastores de cepas, a miúdo coa do as células e conservando a ocres ou amarronados. Ten a exotismo ca sabor. Cómpre si- incomprensión dos veciños e as vida, estamos dando vigor e superficie lisa. nalar que aparece con facilida- pedras no camiño, cando non a creando as condicións necesa- As lamelas son grosas e dis- de tamén a Lepista nuda, de to- intolerancia dos organismos re- rias para sentirnos a gusto portantes entre si e irregulares. A nalidade igualmente violácea, guladores, sen recibir ningún ti- que respiramos e camiñamos súa cor coincide coa do som- pero moita maior envergadu- po de axuda nin sequera apoio con confianza, podendo pasar breiro. Como característica ra, que está considerada como ou alento por parte da aparata- diante dun espello sen avergo- propia deste cogomelo, póde- un excelente comestíbel, des- gepública ou semipública. ñarnos nin renegando do ele- se destacar que ten lamelas in- tacando o olor aromático e É agora cando o senador do mento substancial que nos termedias. As esporas son afroitado, para moitos anisado, BNG, Xosé Manuel Perez Bou- identifica. brancas. que desprende. Finalmente, za, vén de propoñer regular a Movéndonos, exercitan- O pé pode medir entre catro aparecen varios Cortinarius de exclusión das variedades de do os nosos múscu- e dez centímetros de alto. Lon- coloración semellante, pero en uva máis emblemáticas das los, non só queima- go, cilíndrico, fino e cuberto todos os casos sen interese cu- nosas DO coa finalidade de mos calorías, senón cunha pubescencia branda e linario.G evitar a súa utilización para que conseguimos loi- da mesma cor que o resto do Alexandre Mínguez contraetiquetar viños doutras tar contra un proceso dexene- cogomelo. [email protected] Guieiro 1380.qxd 3/11/09 22:38 Página 2

ANOSATERRA GUIEIRO 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009 1.380 DE CULTURA E ESPECTÁCULOS

A orquestra coruñesa Los Satéli- tes cumple os setenta anos, e vaino celebrar cunha gala no Teatro Colón.

Coordenado por Gonzalo Vilas

ALLARIZ ¬MÚSICA. Banda Potemkin. A fbanda galega vai tocar o sábado 7, ¬ EXPOSICIÓN ás 00:00, no Café-cultural Roi Xordo. Ray Harryhausen, BETANZOS creador de monstros TEATRO Espectáculo a cargo ¬ . Só. Unha atractiva retrospectiva da do multifacético cómico, actor, pre- obra de quen é considerado un sentador Carlos Blanco. Este venres 6, ás 21:30, na Casa da Cultura. dos máis importantes e singulares técnicos de efectos especiais da BUEU historia do cinema. ¬ CINE. Ciclo documental. To- A mostra, realizada en colabora- dos os venres de novembro,no Cen- ción coaFundación Ray e Diana tro Social do Mar, proxección dun Harryhausen, ofrece un perco- documental, en ciclo organizado rrido excepcional pola obra dun pola Asociación Mozas e Mozos de dos creadores de efectos espe- Beluso . Este venres 9, ás 21:00, Re- ciais máis lembrados do cine, a ganosa, o salario do silencio, de través de máis de 70 debuxos ori- Mabel Rivera e Enrique Banet. xinais, 22 maquetas empregadas Escena da batalla dos esqueletes, en Xasón e os Argonautas (1963). ¬MÚSICA. Festival do San nas súas películas, montaxes de Homenaxe a Anxo Martiño. Segunda xornada da dos actores para crear fantásti- Harryhausen, nado en 1920, fi- Rei Ballesteros iniciativa Emerxebueu, que con- vídeo con animacións inéditas, 50 cas escenas, en filmes ás veces cou prendado de cativo da ani- tará coa actuación de Punkto Dé- fotografías e carteis das súas pelí- mediocres pero lembrados po- mación de King Kong, e co Hai aproximadamente un ano fi- bil, Dr Zaius, Molestia e Zënzar, culas e un catálogo que constitúe las mesmerizantes creacións ar- tempo acabaría colaborando co naba aos 56 anos Anxo Adolfo Rei que presentarán o seu novo al- a mellor escolma da obra de tesanais deste gran artista. seu creador. As súas animacións Ballesteros, escritor nado en Co- bumA Tribu. O venres 6, a partir das Harryhausen publicada en Es- Memoáabeis son os esqueletes manuais, movendo as súas figuri- deso (Boqueixón) e afincado na Po- 21:30, de balde, na carpa frente ao paña até agora. da batalla final en Xasón e os Ar- ñas fotograma a fotograma, se- bra do Caramiñal había máis de Museo Masso. Ray Harryhausen perfeccio- gonautas, quizais o filme que me- guen fascinando aínda hoxe, na dúas décadas. ¬MÚSICA. Los Gandules. A mú- nou a técnica coñecida como llor soporte deu ás ensoñacións época das recreacións virtuais, sica destes maños basase en facer Polo medio, a Compostela dos stop motion e desenvolveu un de Ray, as criaturas das Aventuras que non acadan aquela maxia es- versións particulares de cancións fa- sistema propio, o Dynamation, de Simbad, ou os deuses e mons- pecial e artesán. anos 70, que sirveu de escenario fí- mosas (The Beatles, Queen…) as que lle permitiu combinar o mo- tros de Furia de Titáns, entre ou- Até o 10 de xaneiro de 2010, Funda- sico e humano a Dos anxos e dos que añaden letras humorísticas. vemento das súas creacións cos ción Luís Seoane, A Coruña. mortosou Loaira, dúas das obras so- Este xoves 5, ás 21:30, entrada a 4 tros moitos títulos e creacións. branceiras deste autor até certo euros, na Sala Aturuxo. punto maldito, afastado sempre E o domingo 8, ás 21:00 e entradas dos cenáculos literarios e da fama, de 10 a 3 euros (aboados), estará o 10 e 8 euros, na Sala A Reserva. tulos en galego. luns 9,ás 18:00 e20:00, naSede da coñecido grupo barcelonés Che Martes 10 Fundación Caixa Galicia. por propia vontade ou vocación Sudaka. CHANTADA Alain Robbe-Grillet. 20.30 h. L´Im- ¬EXPO. Montes de Lobeira. Ex- irreprimible de . outsider ¬MÚSICA. Castañazo Rock. Sép- mortelle (1963), 101´. Subtítulos en posición de obras do artista galego Os seus amigos e amigas da Aso- BURELA tima edición deste festival, con festa galego. Correa Corredoira, sobre paisaxes ciación Cultural Barbantia, da que ¬TEATRO. Só. Espectáculo a cargo amenizada polos Reis da Regueifa, Mércores 11 desa terra. Aberta até este venres 6 el mesmo fora co-fundador, van do multifacético cómico, actor, e actuarción dos grupos Talco, Dixe- Foco Sueste Asiático de novembro, na Galería Atlántica. lembrar e dar a coñecer a obra do presentador Carlos Blanco, baixo bra, Peste & SIDA, Kogito e Skán- 20.30 h. Serbis, Brillante Mendoza, ¬EXPO. Rodin e a mitoloxía brillante escritor e conversador, a a súa marca Abada Teatro. O do- dalo GZ. O sábado 7, a partir das 2008. 94´. Subtítulos en galego. simbolista. A exposición está or- mingo 8, ás 20:00, na Aula Munici- 21:00, entradas a 5 euros, no Mercado No Centro Galego de artes da Imaxe, ganizada pola Obra Social "La Caixa" través de catro xornadas que se van pal de Cultura. Gandeiro. Rúa Durán Loriga, 10. coa colaboración do Musée Rodin desenvolver nos catro venres deste ¬CINE. Rebelión nas aulas. de Paris. Trátase de 85 pezas entre mes de novembro. CAMBADOS A CORUÑA Dentro do ciclo Rodando nas Aulas, esculturas (a maioría en bronce) e Ademais de charlas e coloquios ¬TEATRO. Aeroplanos. Exitosa co- ¬ CINE. Programación CGAI. este filme de James Clavell(1967) debuxos, na que por primeira vez se en torno á súa obra e personali- media da compañía Lagarta, La- Xoves 5 que encumbrou a Sidney Pottier. O profunda na conexión do escultor dade, coa intervención de diversos garta, cos populares Ernesto Chao Foco Sueste Asiático co corazón simbolista e a interpreta- estudosos e intelectuais da cultura e X.M.Olveiraao frente do reparto. 20.30 h. Adela, Adolfo Alix Jr., 2008. ción da mitoloxía. Até o 15 de no- O sábado 8, ás 19:00, no 88´. Vídeo. Subtítulos en castelán. vembro, no galega, presentarase a súa novela Auditorio Kiosko Alfonso. Municipal da Xuventude. Venres 6 ¬EXPO. Ignacio Caballo: inédita A noite do Moucho, que há Fóra de serie Neste lugar. Exposición dedi- ser editada por Galaxia. Tamén se CANGAS 20.30 h. Desgracia, Steve Jacobs, cada ao escultor e debuxante Ig- presentará o Anuario de Estudos do ¬TEATRO. Atra Bilis. Un texto 2008. 120´. Subtítulos en castelán. nacio Caballo (Gardo, Palencia, Barbanza, adicado por enteiro ao deLaila Ripoll,filla da actriz Concha After Hours 1965). O artista seleccionou perto escritor homenaxeado, así como un Cuetos, traducido por Xosé Manuel 23.00 h. El niño Pez, Lucía Puenzo, de cincuenta obras, entre escultu- documental sobre a súa figura reali- Pazos e representado por Teatro de 2009. 96´. ras e debuxos, pertencentes á súa .Do venres 6 ao luns 9, ás última etapa. Até o12 de decem- zado polo alumnado do IES d’A Po- Ningures Sábado 7 21:00 (domingo ás 20:00), e martes Fóra de serie bro, na Fundación Luís Seoane. bra do Caramiñal. 10 e mércores 11, ás 11:30, no Audi- 18.00 h. Desgracia, Steve Jacobs, ¬EXPO. Crónicas da represión torio Municipal. 2008. 120´. Subtítulos en castelán. lingüística. Obra expositiva pre- Homenaxe a Anxo A. Rei Ballesteros, Fóra de serie tende recuperar as experiencias das este venres 7 e demais venres de no- CARBALLO 20.30 h. El niño Pez, Lucía Puenzo, persoas que viviron os tráxicos suce- vembro, no Museo Valle Inclán da Po- ¬MÚSICA. Triángulo de Amor 2009. 96´. sos do golpe de Estado do 18 de xu- bra do Caramiñal. Bizarro. O grupo galego, que Luns 9 llo de 1936, así como reflexionar so- prepara novo disco, comparece Alain Robbe-Grillet, 20.30 h. bre as consecuencias que tiveron este venres, ás 22:00, entradas a L´Immortelle (1963) 101´. Subtí- Só, show de Carlos Blanco para elas e o conxunto da nosa so- Guieiro 1380.qxd 3/11/09 22:38 Página 3

986 222 405 986 223 101 [email protected] Apartado 1.371 - 36200. Vigo ANOSATERRA 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009 GUIEIRO.41.

Teatro do Atlántico presenta nos escenarios ferrolanos a súa última montaxe, a comedia situada na belle epoqueO xogo de Yalta/Afterplay.

ciedade. Até este domingo 8, na 20:30, no Teatro Rosalía de Castro. organizada pola Asociación Cultural Casa-Museo Casares Quiroga. ¬TEATRO. Os catro músicos de Manuel Azaña de Leónen colabora- ¬ MÚSICA ¬EXPO. Ruth Mathilda Ander- Bremen. Clásico do teatro e a mú- ción co Concello de Ferrol. Até o 6 de Castanhazo Rock son. Unha mirada de antano. sica infantil, presentado pola progra- novembro, no Centro Cultural Car- Este ano o festival de Chantada, Mostra das fotos desta fotógrafa mación cultural de Caixa Galicia, este valho Calero. que chega á súa séptima edi- americana, retratando a Galicia dos domingo 8, ás 12:00, no Teatro Colón. ¬EXPO. Auga, o sangue da te- ción,conta coa presenza dos anos 1924 e 26 para a Hispanic So- rra. Exposición de fotos sobre o grupos: Talco(dende Venecia), cietyde Nova York. Aberta na sede de FERROL papel da auga no mundo, que per- os vigueses Kogito, os asturia- Caixa Galicia. ¬ACTOS. Contacontos infantil . manecerá aberta até o 28 de fe- nos de Dixebra, os portugues ¬MÚSICA. 70 anos de Los Satéli- A Biblioteca Central acolle todos os breiro de 2010. Na Sede Fundación de Peste&Sidae os ponteare- tes. A popular orquestra coruñesa, mércores, entre as 18.00 e as 18.50 Caixa Galicia . áns de Skandalo GZ. fundada no 1938, está de efeméride, horas, unha sesión de contacontos ¬EXPO. Manuel Patinha,20 Ademais da música haberá e celebrao cunha gala que vai ter lu- para nenos e nenas no marco do pro- años de escultura. A mostra re- tamén os chamados Xogos gar este venres, ás 20:30, entrada de grama "A hora do conto". A actividade sume dúas décadas de traballo do Bravús, xogados por 12 equi- balde con invitación, no Teatro Colón. está dirixida a rapaces de catro a dez artista de orixe portuguesa (Póvoa pos de 4 persoas que haberán ¬MÚSICA. Pereza + Ragdog A po- anos, gratuíta (retirando invitación na de Santa Iria,1949). Unha retrospec- James Hunter de inscribirse previamente, e pular banda vai prsentando na súa mesma biblioteca). tiva que reúne pezas emblemáticas Este músico inglés de soul leva que abranguen as modalidades xira o seu último album, Aviones. Ac- dos seus distintos procesos creativos. xa 20 anos polos escenarios do de Lanzamento de boina, Tu- túan o sábado 7, ás 21:00, entradas a Até o 31 de decembro, no Centro To- seu paúis, donde foi descuberto rrasoga, Corrida de leiteirase 28 euros, no Coliseum. rrente Ballester. un día por Van Morrison, que o Movemento de marcos. Ta- ¬TEATRO. Testosterona. A última ¬MÚSICA. Ciclo Novas Noites. levou de xira para abrir os seus mén haberá xogos populares creación escénica de Chévere pre- O grupo ferrolán Habitación 92 concertos en Europa en 2005. como o birlo, a rá, trompo e séntase na cidade durante unha serie ofrece un concerto de pop-rock. O Da súa man mellorou o seu po- aro. Completan a oferta extra- de días. O xoves 5 e venres 6, ás 20:30, prezo da entrada é de 5 euros. O tente estilo de soul rock. musical un Torneo Aberto de no Forum Metropolitano. xoves 5, ás 22:00, no Centro Cultural A súa formación habitual é a Billarda, conferencias, mesa re- ¬TEATRO. Don Juan Tenorio. Pro- Torrente Ballester. de guitarra, contrabaixo, ham- donda, magosto, regueifas e gramación clásica destas datas, neste ¬MÚSICA. Diana Navarro. A co- mond e voces, pero ademais moita festa, segundo os seus or- caso en versión dirixida por Antón plista Diana Navarro presenta o seu James é un consumado guita- ganizadores de Santiagoe posta en escena pola último traballo, Camino Verde, no rrista, encargándose dos sós As actividades terán lugar no compañía Cara de plata Teatro. O concerto que ofrecerá o sábado 7, ás nos temas e enarborando o denominado Bravú Arena (Mer- sábado 7, ás 20:30 , entradas de 6 a 20:30, entradas de 20 a 15 euros, no Diana Navarro actúa en Ferrol. mastro da escola tradicional cado Gandeiro). 10 euros, no Teatro Colón. Teatro Jofre. de British Blues. O sábado 7, en Chantada. ¬TEATRO. O Pasmón Peaton. Tea- ¬CINE. A onda.O director alemán ¬TEATRO. O xogo de Yalta/Af- Durante a súa longa carreira, tro infantil para os máis pequeniños, Dennis Gansel recrea o experi- terplay. Risas e bágoas, beleza, James Hunter e a súa banda a cargo da compañía Teatro de Ma- mento levado a cabo en 1967 nun humor e drama chegarán até nós a acompañaron de xira a lendas rionetas Trécola. O sábado 7, ás centro de California, relacionado co través da creación dos intérpretes como Morrison, Etta James, 18:00 e domingo 8, ás 12:30 e 18:00 , nacismo. O luns 9, ás 18:00 e 20:30, na da compañía Teatro do Atlántico. Boz Scaggs, Lonely Boys, Ro- no Teatro del Andamio. Sede Fundación Caixa Galicia. O venres 6, ás 20:30, entradas a 10 bert Cray, Bryan Adams, Os ¬TEATRO. O Segredo dos Hoff- ¬EXPO Latinoamérica portas euros, noTeatro Jofre. Lobos, Willie Nelson, Buddy man. Catro membros dunha fami- abertas I.Exposición fotográfica ¬TEATRO. Vaia tormenta!.A com- Guy, ou mesmo a Raíña de Soul, lia, rota por un segredo oculto du- do fotógrafo venezuelano Federico pañía Sapristi pon en escena esta Aretha Franklin. rante anos, reúnense con motivo do Fernández Ackerman. Até o 15 de obra de teatro infantil, inspirada na O xoves 5, na Sala Capitol de falecemento da avoa Constanza, novembro, no Ateneo de Ferrol. Tempestade, de William Shakespe- Santiago. nesta obra da compañía Lagarta, ¬EXPO. Manuel Azaña e a Se- are. O sábado 7 e domingo 8, ás Lagarta. O sábado 7 e domingo 8, ás gunda República. A mostra está 12:00, na capela do Torrente Ballester.

do país. Trátase do documental igualmente homenaxeado. mostra do mellor do pop galego ac- ¬ CINE Sexo, entre ceo e terra, sobre o ero- No eido internacional, destacan a tual, incluídos The Homens, Magín Cineuropa tismo en Galicia, realizado por Ma- proxección das últimas obras do bri- Blanco e Burgas Beat, Niño y Pis- nuel Abad. tánico especialista en cinema social tola, Narf e Javier Abraldes. Cineeuropaproxectará nesta a súa Rafael, Cantos Rodados, O Club Ken Loach e un ciclo con cinco fil- Repetirán as seccións Mundo 32ª edición 150 filmes, e prolonga- da Calceta, Memorias Rotas, Afra- mes do xaponés Takeshi Kitano. Ta- Asiae Doc Music, na que se recu- rase até o 2 de decembro, espe- nio, Os nenos de María Soliña, Se- mén haberá tempo para o sempre pera o filme de Bruce WeberLet's rando igualar ou superar a cifra de ñora de, O Noveno Principio, Un de actualidade Michael Moore, get lost sobre o trompetista de jazz 30.000 espectadores (ou asisten- Chico Raroe A miña Vida nas túas coa súa obra máis comentada Chet Baker. cias) do ano pasado. Mans completan esta mostra de dende Blowing for Columbine, Ca- O festival, debido á consabida Ademais de incorporar gran parte producións galegas. pitalismo, unha historia de amor, crise, conta cun orzamento de do palmarés de festivais de elite de Ademais, os directores galegos que xa lle valeu os ataques dos gran- 350.000 euros, menor que en outras Berlín e Cannes, o certame compos- Xosé Manuel Barraza “Sepi”, Claudia des medios da dereita dos EE.UU, e ocasións, e aínda que mantén o telán aposta nesta edición especial- Brenlla, Oliver Laxe e Ángel Santos que poderemos ver pola primeira prezo de 3 euros por filme e un mente polas obras galegas. terán promoción especial mediante vez dende a súa exibición en Can- bono de 20 euros por outras tantas Así, entre os 123 filmes seleciona- sesións especiais. nes. Tamén serán primicias os filmes proxeccións, cobrará un prezo sim- dos polo director do certame José Galicia tamén terá especial pro- Don Giovanni, de Carlos Saura, ou gunhas gravacións en directo. bólico de 50 céntimos polos busca- Luis Losahaberá unha mostra do tagonismo na homenaxe á fe- a longametraxe do catalán Isaki La- As pezas dos Beatles foron selec- dos programas, en parte por finan- último do audiovisual galego. Entre rrolá Mabel Rivera, que a cadou cuesta, Los condenados. cionadas polo escritor Camilo Re- ciarse, e en parte por evitar o habi- elas , un filme que enfoca o sexo de recoñecemento internacional Outra aposta será o cinema musi- gueiro, quen tamén presentará un tual despilfarro destas publicacións. xeito directo, algo pouco habitual con Mar Adentro.O director es- cal, cun Especial Beatles, que pre- concerto na sala Capitol os días 10 e Até o 2 de decembro, en diversas na sempre curta historia audiovisual pañol Fernando Trueba será sentará toda a filmografía oficial e al- 11 de outubro. Nel actuará unha salas de cine de Santiago. Guieiro 1380.qxd 3/11/09 22:38 Página 4

ANOSATERRA GUIEIRO.42. DE CULTURA E ESPECTÁCULOS 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009

O jazz trasládase estas semanas á cidade das murallas, donde terá lugar o seu XIX Festival de Jazz, cun inte- resante programa de artistas.

¬TEATRO. Domingos a escena. rante máis de corenta anos, un tra- man este proxecto expositivo de Pepe Carreiro, por Caramuxo Tea- Neste ciclo de teatro afeccionado, a ballo continuo e coherente. Até o 13 gran interese histórico e cultural . Un tro. O domingo 8, ás 18:00, no Edifi- compañía teatral Candelexas rede novembro, organizado polo Ins- documental titulado “A Ourivería na cio Multiúsos. presentará a obra Hotelris@ hu- tituto de Estudos Miñoranos, na pintura e na fotografía” servirá de mor.com. O domingo 8,ás 19:00, no Casa da Cultura Ponte de Rosas. apoio visual permanente para unha MUROS Centro Cívico de Caranza. ¬TEATRO/ MAXIA. Mago Vituco mellor asimilación e compresión da ¬TEATRO. La Vuelta al Mundo en &Jessica. Espectáculo de ilusio- transcendencia destas xoias. Até o una Hora. Espectáculo teatral e FOZ nismo que poderemos disfrutar o 15 de novembro, na Sala de Exposi- musical a cargo do grupo ¬TEATRO. O día do pai. Comedia sábado 7, ás 22:00, no Auditorio Mu- cións do Museo Provincial. Artestudio, dirixido ao público infan- do grupo Malasombraque o seu nicipal Lois Tobío. ¬MÚSICA.Prólogo ao Festival til. O sábado 7, ás18:30, no Centro Cul- autor denomina de Western clínico: de Jazz. Como prólogo ao Festival tural e Xuvenil. tres homes loitando por unha selec- LUGO de Jazz de Lugo, haberá varias ac- ción natural nunha clínica de repro- ¬ACTO. Lugo Máxico 2009. A tuacions de grupos galegos a xeito NARÓN ducción asistida. O sábado7, ás Séptima semana internacional de de aperitivo: o sábado 7 estarán ¬TEATRO/DANZA. Tres.Montaxe de 20:30, na Sala Bahía. Maxiade Lugo converte á cidade Maní & Cupeiro Quartet. O luns 9, danza poloa compañía Pisando na capital máxica galega até este sá- ConCierto Swing Jazz. O martes 10 Ovos. Este venres 30, ás 21:30, no GONDOMAR bado 7. Ademais doutras actua- vai tocar o Pablo Seoane Cuarteto. Pazo da Cultura. ¬ACTOS. Conferencias sobre cións, o venres 5, ás 21:00, haberá E o mércores 11, KB Connection. To- ¬TEATRO. Cósima. Unha nena Darwin. No marco dunha serie de unha gala unipersonal do mago das as actuacións ás 23:00, no Club marcha a vivir a unha árbore, fu- conferencias sobre Darwin neste Marcus Zink, e o sábado 7, á Clavicémbalo. xindo dun pai autoritario e distante, mes, o mércores 11 falará o profesor mesma hora, outra gala de clausura, ¬MÚSICA.XIX Festival de Jazz de nesta comedia infantil de Sarabela da UdeV, José Fariña, sobre O bipe- a cargo de diversos ilusionistas. Am- Lugo. Dende o luns 9 até o sábado Teatro. O domingo 8, ás 18:00, e dismo, motor da evolución humana. balas dúas no Auditorio Gustavo 14 vaise desenvolver esta edición luns 9 en sesións de 10:00 e 12:00, Organizado polo Instituto de Estu- Freire. número XIX do festival jazzístico lu- no Pazo da Cultura. Remata a Semana do Lugo Máxico. dos Miñoranos, ás 20:30, na Aula de ¬ACTO. VIII Exposición de Co- cense, cun atractivo programa e no- Cultura Ponte de Rosas. gomelos. A exposición está orga- mes de calidade: OURENSE ¬ACTOS. Tertulias do Instituto nizada pola Sociedade Micolóxica e vinte óleos de artistas que deron O luns ás 20:00, no Auditorio Caixa ¬MÚSICA.Manos de Topo. Grupo de Estudos Miñoranos. Rea- Lucuse conta coa colaboración do testemuña do movemento da pin- Galicia, actuación de Christian Ho- de certo éxito mediático, qe vai ter núdanse estas tertulias, ás 20:30 dos Concello de Lugo e o Restaurante tura española de entreséculos en wes & Federico Lechner, violinista unha actuación este xoves 5,ás 21:00, primeiros venres de mes, na Aula de España.O domingo 8,de 11:30 a Hispanoamérica. Até o 10 de xa- americano e pianista bonaerense. no Café e Pop Torgal. Cultura Ponte de Rosas. 19:30, no Colexio Rosalía de Castro. neiro de 2010, no Centro Sociocultu- O mesmo luns estará o Roy Har- ¬MÚSICA. Transilvanians. O ¬EXPO. Armando Guerra. Pio- ¬EXPO. Os pintores de Artal. ral Caixa Galicia. grove Quintet, un dos músicos máis grupo galego dará un concerto este neiro da abstracción galega e mem- Pintura española do Museo ¬EXPO. Xoias tradicionais do activos da escena neoiorkina e pro- venres 6, ás 21:30, entrada a 4 euros, bro fundador do Colectivo Atlántica da Habana. Poderemos ollar de Museo de Lugo. Máis de 500 pe- texido de Winton Marsalis, ás 21:30, no Café Cultural Auriense. (1980), Armando desenvolveu, du- preto un total de vinte e sete paletas zas, moitas delas inéditas, confor- no Círculo das Artes. O sábado 7, ás 21:30 tamén, actua- O martes 10, ás 20:00 ,no Auditorio ción da formación Semos Peli- Caixa Galicia, o zanfoñista Germán grosos (Xira Apologhit 2009) con Díazadapta este instrumento aos entradas a 1 euro. acordes jazzísticos. E o martes 10, co mesmo horario e Ás 21:30, no Círculo das Artes, tere- entradas a 6 euros, os londinenses mos o CMS Trío. Colina,Miralta e The Fabulous Penetrators. Sambeat constitúen un dos gru- ¬TEATRO. Os 39 chanzos. Versión pos máis destacados do actual jazz teatral de Patrick Barlowdo clásico español. cinematográfico de Alfred Hithcock. E o mércores 11, ás 20:00, no Audi- Montaxe dirixida por Eduardo Bazo, torio Caixa Galicia, o destacado vo- con Gabino Diego, Jorge de Juan, calista Kurt Elling canta a Coltrane Diego Molero eBeatriz Rico no re- e Hartman, coa axuda do saxo Er- parto. O sábado 7, ás 20.30, no Audi- nie Watts. torio Municipal. ¬TEATRO. Glass City. Unha obra di- MELIDE rixida por Eduardo Alonsoao frente ¬MÚSICA. Héctor Lorenzo. O do Teatro do Noroeste, e que conta guitarrista e baladista compostelán en clave de musical e vodevil deca- toca este venres 6, ás 23:00, na sala A dente unha visita de Franco a Coruña Fundación. a finais dos anos 50. O venres 6, ás 20:30, e sábado 7, ás 11:00, no Audito- MONDARIZ BALNEARIO rio Municipal. ¬ACTOS. Homenaxe a Ramón ¬TEATRO. Calcetines opus 124. Cabanillas.A Asoc. de Funciona- Daniel Colasescribiu, de forma inteli- rios para a normalización lingüís- xente, unha divertidísima fábula so- tica ae a Irmandade xurídica ga- bre a amizade e a tolerancia, coa lega celebran esta homenaxe na axuda de dous eficientes actores Casa do Concello, con diversos actos (Pepe Sanchoe Joaquín Kremel). O dende as 12:00. mércores 11, ás 19:00, entradas de 15 a 12 euros, no Teatro Principal. MONFORTE ¬TEATRO. Os Bolechas. Recrea- OLEIROS ción en monicreques dunha histo- ¬TEATRO. El Patito Feo. Danza O segredo dos Hoffman, última produción da compañía Lagarta, Lagarta. ria dos populares personaxes de para os máis novos, pola compañía Guieiro 1380.qxd 3/11/09 22:38 Página 5

Quere saber máis? anosaterra.com ANOSATERRA 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009 GUIEIRO.43.

As ilustracións das obras de Valle Inclánson obxecto dunha exposi- ción que estará aberta até marzo do ano vindeiro, en Pontevedra.

Ballet Carmen Roche. O venres 6, Sánchez Ubiría, segundo os gustos res 6, ás 23:00, na Sala Karma. ás 20:30, no Auditorio Gabriel Gar- de cada membro dese matrimo- O sábado 7, á mesma hora e no cía Márquez. nio, con obras de Bruce Nauman, mesmo local, actuación de Sex Gordon Matta-Clark, Thomas Museum. Nados a mediados dos AS PONTES Ruff, Katharina Grosse e Richard oitenta, en plena movida madrileña, ¬TEATRO. El Patito Feo.Espectá- Deacon, entre outros grandes ar- son unha das bandas de rock máis culo de danza dirixido ao público in- tistas contemporáneos. Estará influentes do panorama estatal. fantil, pola compañía Ballet Car- aberta até o 15 de novembro, no ¬ÓPERA. Don Giovanni. A Inter- men Roche. O domingo 8, ás 19:30, Pazo da Cultura. nationale Opera Productiesde Ho- no Cine Alovi. ¬EXPO. Galicia ata 1975. Un re- landa, dirixida por Bert Bijnen, re- paso aos fondos pictóricos da enti- presentará a versión de don Xoan PONTEVEDRA dade Caixa Galicia, con pezas de Lu- que fixo Mozart, con libreto de Lo- ¬CINE. Ás 5 da tarde.Dentro do grís, Granell, Soutomaiore outros renzo da Ponte, escenografía reali- ciclo Rodando nas Aulas, Samira autores galegos, até a data referida. zada por Karen Spanhaak e vestiario Makhmalbafinvítanos a unha ho- Aberta até o 10 de marzo, na Sede da da afamada Marrit van der Burgt. O rrible viaxe a un Afganistán deso- Fundación Caixa Galicia. dominmgo 8, ás 21:00 horas, entra- lado pola guerra, a violencia terro- ¬EXPO. Obra ilustrada de Va- das de 30 a 21 euros, no Centro Cultu- rista, a morte, a miseria e a fame. O lle-Inclán. A parte iconográfica ral Caixanova. martes 3,ás 20:00, naSede da Funda- componse principalmente de ima- ¬TEATRO. O Segredo dos Hoff- ción Caixa Galicia. xes publicadas en prensa e realiza- man. Última produción da compa- ¬EXPO. Cabanillas e os artistas das por algúns dos mellores pinto- ñía Lagarta, Lagarta, que estará en galegos do seu tempo. A expo- res e debuxantes da época, como cartel este xoves 5, en doble sesión sición reúne un cento de pezas de Castelao, Maside, Vivanco ou Toño de 11:30 e 21:00, no Teatro Principal. vinte dos creadores galegos máis Salazar.Até o 15 de novembro, no destacados do século XX. Castelao, Museo de Pontevedra. PORRIÑO Asorey, Maside ou Seoane son al- ¬MÚSICA. Música latinoame- ¬MÚSICA. Covalblú. Un grupo de gúns deles, dos que tiveron unha es- ricana. A Banda de Música de folk formado hai dous anos, do que treita relación con Ramón Cabanillas Pontevedra ofrece un concerto os seus tres membros teñen expe- . Até o 15 de novembro, no Museo de con coñecidas composicións lati- riencia noutras formacións impor- Pontevedra. noamericana. O xoves 5, ás 21:00, tantes do panorama galego, como ¬EXPO. Irreversible. Dobre no Pazo da Cultura. Sete Saias, Fuxan os ventos, Quem- cara da colección Sánchez ¬MÚSICA. Overlook. A banda de pallou ou Faltriqueira. Actúan o ven- Ubiría. Unha exposición sobre a Caldas de Reis interpreta un son res 6, ás 23:00, entradas de 5 a 2’5 eu- dobre identidade da colección electrónico experimental . Este ven- ros, no Café Bar Liceum.

Os 39 chanzos é unha versión teatral da clásica película de Hitchcock, con coñecidos intérpretes como Gabino Diego. Guieiro 1380.qxd 3/11/09 22:38 Página 6

ANOSATERRA GUIEIRO.44. DE CULTURA E ESPECTÁCULOS 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009

No compostelán Museo do Pobo Galegocelébranse este sábado 7 as II Xornadas Lois Obelleiro de Historia, Pensamento e Cultura ”. A crise polí- tica na Baixa Idade Media galega é o tema arredor do que xirarán as ponen- cias e debates, organizados pola Fundación Bautista Álvarez. Pilar García Negro, Francisco Carballo ou Francisco Rodriguez son algúns dos ponen- tes.As xornadas inclúen visitas guiadas á catedral e o Pazo de Xelmírez..

RIBADEO ducións de Mooreou Saura. Proxec- persoal. Dende este venres 6, no adiviñas na fala viva, un proxecto so- ¬TEATRO. Glass City. Unha obra cións no Teatro Principal e outras sa- Museo do Pobo Galego. bre as adiviñas. Até o 23 de novem- dirixida por Eduardo Alonso ao las, entradas a 3 euros ou bono de 20 ¬EXPO.Familiar Feelings. Unha bro, no Museo do Pobo Galego. frente do Teatro do Noroeste, e que euros por 20 filmes. mostra fotográfica da atmosfera ¬EXPO. Latexo dun mundo conta en clave de musical e vodevil ¬CINE. Nin un menos.Filme do punk e bohemia do Boston de finais convulso. Mostra colectiva de fo- decadente unha visita de Franco a chinés Zang Yimou(1999) , forma dos anos 70, con obras de Diane Ar- toxornalismo de conflito con ima- Coruña a finais dos anos 50. O do- parte do ciclo Rodando nas Aulas, bus, David Armstrong, Larry Clark, xes tomadas por Sandra Balsells, Ja- mingo 8, ás 20:30, no Auditorio Muni- de Caixa Galicia. O martes 3, ás 20:30, Philip-Lorca diCorcia, Nan Goldin ou vier Bauluz, Clemente Bernad, Paco cipal Hernán Naval. no Centro Sociocultural Caixa Galicia. Mark Morrisroe, a chamada Escola Elvira, Cristina García Rodero, San- ¬CINE. Cine Mudo. O pub Ultra- de Boston.Até mediados de decem- tiago Lyon, Kim Manresa, Enric SANDIÁS marinos ofrece un filme clásico bro, noCGAC. Martí, Fernando Moleres e Gervasio ¬EXPO. A Casa da Lagoa (Centro mudo nas tardes dos domingos, na ¬EXPO.Xenerosas e fortes. Unha Sánchez. Até o 22 de novembro, no de Interpretación da Lagoa de An- súa gran pantalla. Ás 19:00 e até as mostra colectiva de varias mozas ar- Auditorio de Galicia. tela). Neste centro de recente aper- 22:00 dos domingos. tistas que realizan a súa tese baixo a ¬EXPO. O espectáculo da peri- tura preténdese dar a coñecer ¬CINE. Pastoral. Este filme do supervisión da comisaria da mostra. feria. Proposta expositiva multidis- dunha forma didáctica a historia da ucraíno Otar Iosseliani ( URSS, Até o 9 de decembro, na Fundación ciplinar do artista Eduardo Valiñas. lagoa de Antela. No centro da vila. 1975)será proxectado polo Cine- Torrente Ballester. Até decembro, na Casa da Parra. clube Compostela, o vindeiro mér- Nin un Menos de Zang Yimou. ¬EXPO. Mostra dos premios ¬MÚSICA. 20 aniversario do SANTIAGO cores 11, ás 21:30, noCentro Social Antonio Fraguas. Mostra do tra- Auditorio de Galicia. A Real ¬CINE. Cineuropa.Até o 2 de de- Gentalha do pichel. en 21 paneis nos que se diferen- ballo dos dous centros selecciona- Filharmonía de Galicia, con Paul cembro se prolonga esta cita co cine ¬EXPO.Ramón Piñeiro, olla- cia unha primeira parte: Singra- dos na pasada edición do Proxecto Daniel na dirección e coa soprano máis actual, con tradicional afluen- das no futuro. A personali- dura vital (1915-1990) e unha se- Didáctico: O IES Terra de Turonio Ute Lemper e o coro Die Singpho- cia masiva de público. este ano, dade dunha das figuras máis re- gunda, A Conciencia da Galegui- de Gondomarco traballo Ceibes no niker, intepretan composicións de maior atención á produción galega presentativas e influentes de Ga- dade, que reúne a obra colectiva, Montesobre a gandaría cabalar, e o Kurt Weill e Erik Satie, e a estrea e semiestreas coma as últimas pro- licia da segunda metade do S.XX , a “Xeración Galaxia” e a súa obra CEIP A Cristina de Carballocon As dunha obra composta expresa-

¬ ANUNCIOS DE BALDE Alúgase apartamento en Sal- mana ou vacacions, situada á beira Véndese piso en Xove en moi bó por semanas. Interesados chamar Con experiencia e responsabili- vaterra de Miño. Amplo. Luminoso. do rio Miño en Seixas (Caminha). estado, calefacción, 4 cuartos, 2 ba- ao 615 89 39 85 (Andrés). dade, coido do teu meniño ou me- Un dormitorio. Un cuarto de baño. Telf. 690 64 50 63 ños, salón comedor e trasteiro, 90 niños. Zona de Vigo e Valmiñor. Cha- Cociña americana. Salón. Terraza. m2. , tamén podería ser amoblado. Vendo Audi A3TFSI Attraction mar ao 660183231. Garaxe. Adega. Tel.: 986 024 343 ou Ofrécese rapazapara coidar an- Telf. 651528712. novo, gañado en concurso. Ten 3 690 990 979. ciáns e nenos. Experiencia e título. portas, gasolina, cambio manual, En Monterroso, alugo aparta- Mañás e fins de semana. Santiago e Chámome Kenke e son un cor vermella, 1.400 centímetros cú- mento de 1 dormitorio, 1 salón-co- Mércanse cacharros de barro comarca. Tel: 617 407 697. gatiño abandoado. Son moi bó, bicos, 125 CV. Tel: 636403156 medor, cociña con office, baño, tras- da antiga olaría de Samos. xoguetón e cariñoso. Teño 2 teiro, garaxe e ascensor. Amoblado. [email protected] Vendo casa de 90 m2, finca cer- meses, son macho. Desparasi- Vendo ovos da casa(ecolóxicos.) Bo estado. Luminoso. 200 €/mes. cada de 1000 m2, a tres quilómetros tado int. e externamente. Vaci- Entre Padron e A Estrada, ao pé do Tfno.: 607.41.56.41 Licenciado en Xeografía e His- de Betanzos. 130.000 euros. Telé- nación pagada. Deprazamento monte Meda. Galinhas de crista pin- toria imparte clases particulares a fono 617 135836. calquera punto de Galicia. Tel.: heira e de Mos, ceivas en zona sen Vendo mantón de manila e domicilio en Santiago e cerca- 649 902 195. polución, auga limpa, alimentadas mantilla española.Tfnos. 676385277 nías.Todas as materias de letras. Véndese Mercedes BenzMB100 de millo e erva.Venda de pitas, coel- ou 986881838 Telf: 687 5811 37 D; Ano 1995; Bo estado. Renovados Vendo dúplexde 130m2 na Ave- hos e anhos criados à maneira tradi- recientemente diversos elementos, nida de Ferrol en Santiago. cional. E-mail a: ovosdacasa.pa- Ofrécese mozapara coidar ne- Aluguer de apartamento en radio cd novo. Por 3500 €. 656262385. [email protected] , e envio-che telf. nos e anciás e para limpeza de cal- Lira(Carnota), Portocubelo. A carón Tlf: 650485043 quera tipo, por horas, as tardes dos da praia. Catro persoas. Terraza, vis- Licenciada en Filosofíadá aulas Alúgase casa en Vegadeo (Astu- luns, mércores, venres e fins de se- tas ao mar e ao cabo Fisterra. De Ofrécese moza para coidado de de letras (lingua, filosofía, francés) a rias) en tempada escolar. Amoblada, mana, en Santiago e comarca. Telé- xuño a setembro, de 500 a 600 eu- anciáns e nenos ou limpeza de cal- tódolos niveis en Compostela. Am- con garaxe e calefacción. Teléfono fono: 617407697. ros/quincena, segundo época. quera tipo polas mañás ou por ho- pla experiencia e flexibilidade hora- 985 63 55 02. 981 76 11 44 / 666 84 39 97 ras e festivos. En Santiago e co- ria, seriedade. Tel: 600 370886. Merco libros, fotos, discos, revis- marca. 686924339. Particular vende áticono centro tas e todo tipo de documentos rela- Vendo Buxus Suffruticosa. En Véndese Vespa azul, modelo de Tomiño, amoblado con calefac- cionados con Galicia. Chamar ao terra: 30 ou mais cm. , 4 anos. Prezo: Véndese Peugeot 106vermello ET2 do 99, 50cc, bo estado (durme ción, duplo ventanal, terraza con 678 911 804 1 €. En maceta de 1 litro: 15 cm. , 500 con 38.000 Km. , cinco portas e ga- en garaxe, cubertas novas e ITV), toldo, adega e garaxe. Impecábel. unidades. Prezo: 0.50 € . Tamén bu- solina. 2.500 euros. Tel.: 655 546 479. con papeis. 600 €. Entrégase en Vigo Mellor ver. 90.000 euros. Tel: Fanse cubertas de piscina e xus semprevirens e camelias. En Les- a mediados de agosto. Contactar 690719480 bombas de calor. Amplia variedade tedo, Boqueixón. Tlf: 690 020503 Home das Rias Baixasen Com- con Iago/Julia: 636404719. de prezos. Preguntar por Carlos postela, busca muller 30/40 anos, Aula de música moderna. Pop - Vendo camada de cachorros 637472399 En Ribadeo, véndese aparta- sensible, con inquedanzas culturais, Rock -Jazz. Canto, Flauta traveseira, border collie. Con bo pedigrí. mento 2 cuartos, garaxe e rocho. 54 galeguista, boa persoa, con ganas Guitarra eléctrica, Baixo, Piano, Bate- Tlf. 638303327 m2. Con calefacción eléctrica, mo- de amizade ou o que poida xurdir. ría, Composición de cancións. Poña aquí GRATIS o seu bles de madeira maciza e roupeiros Correo: [email protected] Tel 658 824 262 • 986 298 530 • Vigo Busco rapaza entre 30/40anos anuncio, facendoo chegar a: encaixados. Zona Parque de San que viva en Galiza e fale galego para Apartado1.371, 36200-Vigo Francisco. Impecábel. Prezo 97.500 Vendo sillón e dúas butacas Alúgase casa céntrica en Vigo relación de parella ou amizade. Pro- Tel.: 986 22 2 4 05 euros. Teléfono 672434757. (tresillo), coa armazón de madeira. con pequeno xardín e totalmente meto honestidade e sinceridade. Fax: 986 22 3 1 01 En Moi bó estado e económico. Tel: equipada. Dous cuartos. Zona Praza Correo : [email protected] E-mail: [email protected] Casa para aluguer de fin de se- 986 290219, preguntar por Conchi. España. Tamén temporada verán Guieiro 1380.qxd 3/11/09 22:39 Página 7

Queres saber máis? anosaterra.com ANOSATERRA 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009 GUIEIRO.45.

Anuncios de balde. Poden facelos chegar a: A óperaDon Giovanni deMo- Apartado1.371, 36200-Vigo zart, posta en escena pola Tel.: 986 22 2 4 05 compañía holandesaInterna- Fax: 986 22 3 1 01 tionale Opera, poderá serdis- E-mail: [email protected] . frutada estes días en Vigo e Pontevedra. Poden adxuntar unha foto. Prégase avisar da desactualización dos anuncios.

mente polo mestre titular da RFG, sensación dos grupos cubanos, o Unha comedia do grupo Produc- do Premio MARCO para novos co- Antoni Ros Marbà. O xoves 29, ás dúo Buena Fe. cións Acontrabutaca, que estará misarios. No Museo de Arte Con- 21:00, no Auditorio de Galicia. ¬MÚSICA. Homenaxe a José en escena o sábado 7, ás 21:30, no temporánea, MARCO. ¬MÚSICA. Seráns. Unha cita men- Afonso. Actuacións previstas de Pazo Emilia Pardo Bazán. ¬EXPO. Maracutaria. Caio Reise- sual para quen guste da música e Uxía Senlle, na Virada, Xan López witzé un fotógrafo brasileiro da nados bailes tradicionais. Valses, mui- e Luís Almeida. Tamén estarán SOBER tureza. Maracutariarecolle traballos ñeiras, pasodobles, xotas e outros rit- presentes Xico de Carinho, Bene- ¬ACTOS. Xornadas Micolóxi- realizados dende o ano 2001 ata a mos para bailar en grupo, en parella dito, Antom Labranha, Juan Gui- cas.A Agrupación Micoloxica Pin- actualidade. Na Fundación Barrié. ou individualmente. E agora cun tiáne Arturo Reguera. Ovenres 6, gadouro celebra estas xornadas, ¬EXPO. Retrospectiva Maruxa obradoiro de iniciación para novatos ás 21:00, entrada a 5 euros, na Gen- centradas no sábado 7, cunha saída Mallo. Dezaseis anos despois de durante a primeira hora. O xoves 5, ás talha do Pichel. matutina ao campo e posterior ex- que o CGAC lle adicase a mostra 21:00, na sala NASA. ¬TEATRO. Memoria del jardín. posición pola tarde, así como unha inaugural do edificio á obra da musa ¬MÚSICA. James Hunter . O gui- O escritor, director, tradutor e editor degustación e conferencia por un do surrealismo no Estado, a Funda- tarrista británico, teloneiro ou acom- Antonio Fernández Leraven de membro da Sociedade Micoloxica ción Caixa Galicia en colaboración pañante de moitos grandes da mú- novo a esta sala coa súa compañía de Madrid, na Casa da Cultura. coa Sociedade Estatal de Conme- sica rock, vai tocar este xoves 5, ás Magrinyanapara presentar a súa moracións Culturais e o Concello de 22:00, entradas a 22 ou 20 euros, na última creación. O venres 6 e sá- TUI Vigo pon en marcha unha das maio- Sala Capitol.(Ver máis información bado 7, ás 21:30, e domingo 8, ás ¬TEATRO/DANZA.Momentari. res exposicións sobre Maruxa en recadro aparte). 20:00, na sala NASA. Montaxe dacompañía Nats Nus Mallo. Até o 10 de xaneiro do 2010, O venres 6 estarán os representantes ¬TEATRO. Miña Benquerida En Sober hai unha xornada micolóxica. Dansa, que poderemos ver este na Casa das Artes. do pop galego Hollywater ,ás Filla.... Obra da compañía Teatro venres 6, ás 20:00, no Teatro Munici- ¬MÚSICA. Amalgama + Nancy 22:00, entradas a 5 euros. do Lumeque poderemos ver o sá- pal - Edificio Área Panorámica. Hole . Concerto para este venres 6, E o sábado 7, tamén ás 22:00 e con bado 7 ás 20:00, e o domingo 8, ás SANXENXO ás 00:00, na sala Iguana Club. Ao día entradas de 20 a 18 euros, a última 21:00, na Sala Santart. ¬TEATRO. Un Morto Moi Vivo!. VAL DO DUBRA seguinte, sábado 7, estarán, á ¬TEATRO. II Magosto-Festival mesma hora, Lujuria + Nocheni son de Castañas. O Leo i Arre- . mecághonae Os Cuchufellosfa- ¬MÚSICA. Manos de Topo. Os rán festa rachada poñéndolle a mú- amdrileños tocaráneste venres 6, ás ¬ CONVOCATORIAS cunha audición máxima por parte sica ao magosto-festival de Bembi- 22:00, no Mondo Club. Mentras que do xurado de 30 minutos. bre. O sábado 7, sobre as 22:00, á ao día seguinte, sábado 7, estarán 1º Conurso de mozos/as in- -No caso de interpretar obras con beira da Casa do Concello. sobre o escenario os galegos Pro- térpretes acompañamento este correra a jecto Trepia, á mesma hora. Convocado polas Xuventudes Mu- cargo do concursante. Disporase VIGO ¬MÚSICA. Deva .Actuación para sicais de Sober, na súa modalidade dun piano na sala de audicions. ¬ACTOS. Magosto.Gran magosto, este xoves 5, ás 21:30, entrada a 3 eu- de clarinete, ten estas bases: As obras e/ou movementos presen- coa participación das agrupacións ros, na sala Fábrica de Chocolate. -Poderan participar neste certame tadas na fase eliminatoria non po- folclóricas do C.V.C. de Valladares. O O dia seguinte, venres 6, ás 22:00, tod@l@s clarinetistas nacid@s ou derá ser repetidas na fase semifinal. sábado 7, ás 21:00 no Centro Veciñal estarán os barceloneses Che Su- residentes en Galicia que non teñan Co obxeto de incrementar a litera- e Cultural de Valladares. daka, mentras que o sábado 7, ta- cumpridos 25 anos con data ante- tura galega escrita para clarinete, o ¬CINE. A herdanza do vento. mén ás 22:00, van tocar os do rior ao 1 de Xaneiro de 2010. xurado valorará a presentación de Dentro do ciclo Rodando nas Au- grupo Igloo. -Establecense duas categorías: obras de autores galegos. las, unha producción de Stanley ¬ÓPERA. Don Giovanni. A Inter- A.- Clarinetistas nacid@s despois do -Procedementos e dereitos de ins- Kramer, cun veterano Spencer nationale Opera Producties de Ho- 1 de Xaneiro de 1995. cripción. Tracy á fronte do reparto. O martes landa, dirixida por Bert Bijnen, re- B.- Clarinetistas nacid@s despois do A inscripción no certame terá un 20, ás 18:00 e 20:30, no Centro Socio- presentará a versión de don Xoan 1 de Xaneiro de 1985. ción do concerto. custe de 5 Euros, e as solicitudes de cultural Caixa Galicia. que fixo Mozart, con libreto de Lo- -Premios: -Probas. inscripción formalizaranse remi- ¬EXPO. Jorge Barbi.A mostra 41º renzo da Ponte, escenografía reali- Categoría A: Un primerio premio de Fase eliminatoria: tindo o correspondente boletín ao 52’ 59” latitude N / 8º 51’ 12” lonxitude zada por Karen Spanhaak e vestiario 300 Euros en material musical. Categoría A: interpretación dunha seguinte enderezo: Oexpresa as cordenadas donde o da afamada Marrit van der Burgt. Un segundo premio de 150Euros obra e/ou movemento cunha audi- Xuventudes Musicais de Sober artista realiza o seu traballo diario, Será o sábado 7, ás 20:30 horas, no en material musical. ción máxima por parte do xurado Centro Sociocultural fotografías e outros medios de ex- Centro Cultural Caixanova. Prezos: Categoría B: Un primerio premio de de 5 minutos. 27460-SOBER (Lugo) presión, co itinerario como base te- Butaca: 30 euros; Anfiteatro 1º: 27 550Euros. Categoría B: intepretación dunha Informacion no tel.: 610054013 mática. Até o 14 de febreiro do euros; Anfiteatro 2º: 24 euros; Anfite- Un segundo premio de200Euros. obra para clarinete solo cuna audi- A solicitude acompañarase da se- 2010, no MARCO. atro 3º: 21 euros. Entregarase un obsequio e diploma ción máxima por parte do xurado guinte documentación: ¬EXPO. Alfonso Costa.Mostra ¬TEATRO. Cabaréncrise (sen acreditativo a tódolos participantes de 5 minutos. Fotocopia do DNI do solicitante (no antolóxica do pintor noiés, dentro Banda). Espectáculo de cabaré da e trofeos ao primeiro e segundo Semifinal: caso de menores de idade, tamen da serie Grandes Artistas Galegos, da Compañía Femme Fataleque, se- clasificados en cada categoría. Categoría A:Presentación dun pro- fotocopia do DNI do tutor legal) que fai o nº 53. Até o 29 denovem- gundo anuncian, parece que andan -O Concurso terá lugar os días 12 e grama do obras e/ou movementos Breve currículo personal. bro, na Sala de Exposicións do Centro sen banda musical. O sábado 7, ás 13 de Decembrode 2009, no audi- cunha audición máxima por parte Xustificante do pago das taxas na Cultural Caixanova. 21:00 e domingo 8, ás 20:00, no Tea- torio do Centro Sociocultural de So- do xurado de 10 minutos. conta de Xuventudes Musicais de ¬EXPO. Naturnova. A pretensión tro ArteLivre. ber. Categoria B: Presentación dun pro- Sober, no que apareza o nome do deste espacio para a educación me- ¬TEATRO/DANZA.Tres. Espectáculo Establecense os seguintes horarios: grama do obras e/ou movementos concursante. dioambiental é tratar de axudar a de danza do grupo Pisando Ovos, o Fase eliminatoria: Sábado 12 de De- cunha audición máxima por parte Numero de conta: 2091 0144 41 concienciar á sociedade da impor- venres 6 e sábado 7, ás 22:00, e do- cembro dende as 19,00 horas. do xurado de 20 minutos. 3040002588 tancia do mantemento do entorno, mingo 8, ás 21:00, no Teatro Ensalle. Semifinal: Domingo día 13 de De- Final: Relación de obras e /ou movemen- enfocando esta actividade princi- cembro dende as 11,30 horas. Categoria A:Presentación dun pro- tos que ten previsto interpretar palmente hacia os sectores de po- VILAGARCÍA DE AROUSA Final: Domingo día 13 de Decem- grama do obras e/ou movementos cada fase. Durante o certame debe boación máis novos. No Centro Cul- ¬TEATRO. No coment, Obra. Es- bro dende as 19,00 horas. A final cunha audición máxima por parte de entregar ao xurado tres copias tural Caixanova. pectáculo de Producións Teatráis consistirá nun concertó de Clausura do xurado de 20 minutos. de cada obra e /ou movemento. ¬EXPO. Espellos/Mirrors. Esta Excéntricas, nome baixo o que se coa intervención dos finalistas. Categoria B: Presentación dun pro- Data límite de inscripción: 10 de exposición, comisariada polo ita- agachan os Mofa e Befaou Quico Entregaranse os premios a finaliza- grama do obras e/ou movementos Decembrode 2009. liano Gyonata Bonvicini, foi o pro- Cadaval.Este venres 6, ás 21:00, no xecto gañador da 2ª convocatoria Auditorio Municipal. 46 cine,tv,dvd (2).qxd 3/11/09 23:05 Página 2

ANOSATERRA CINE,TV,DVD.46. 5-11 DE NOVEMBRO DE 2009

Xosé Valiñas

formato de banda deseñada, coa cazavampiros Sarah Miche- lle Gellar e o hercúleo Dwayne “The Rock” Johnson, o conde- nara ao ostracismo. Agora re- gresa buscando a credibilidade perdida a base de pastiche,mes- turando na túrmix ciencia fic- ción, terror e thrillercun relato do gran Richard “Son Lenda” Matheson, o mestre de Stephen King, como coartada.

Pandorum Dirixe: Christian Alvart. Intérpretes: Dennis Quaid, Ben Foster. Ciencia ficción. EE UU, 2009

Escena de Cela 211, Luís Tosar en primeiro termo. JOSÉ HARO Alvart debuta en Hollywood cunha apertada axenda de traballo. Este é o segundo filme que EN CARTEL. o director do tenebroso poli- ciaco Antikörper. O anxo da es- Cela 211 curidade estrea este ano no Dirixe: Daniel Monzón. mercado norteamericano. Des- Intérpretes: Luís Tosar, pois de ensaiar o terror psicoló- Marta Etura. xico con Renée Zellweger na ru- Drama. España, 2009 tineira Expediente 39, ensaia Luís Zaheraen Cela 211. JOSÉHARO agora a mestura de xéneros Tratar de definir o que é ci- neste pastichede Aliene dos re- nema galego e o que non o é clase maxistral interpretativa latos catastróficos de supervi- ten tanto de debate bizantino de Tosar. Hai quen fala xa vencia máis alá das estrelas –es- como de exercicio de futili- dunha das mellores fitas esta- tou pensando nalgún ‘Doutor dade. O caso é que a nova fita tais dos últimos anos. Who’ dos gloriosos anos 70– no do director d'A Caixa Kovak e que dous avezados marines es- d'O roubo máis grande xamais A caixa paciais espertan nas cámaras de contado trae produción da lo- Dirixe: Richard Kelly. hibernación dunha misteriosa cal Vaca Films e até o conse- Intérpretes: Cameron Diaz, Antjie Traueen Pandorum. JAY MAIDMENT nave deserta sen lembrar como lleiro de Cultura viaxou a Vene- James Marsden. chegaron alí. cia para promovela no Festival Thriller. EE UU, 2009 da cidade adriática, malia que Julie & Julia está filmada en castelán, o di- Os Mottola e compañía van Dirixe: Nora Ephron. rector é balear e o guionista - confirmando que son os novos Intérpretes: Amy Adams, Jorge Guerricaechevarría, li- reis da comedia norteameri- Meryl Streep. bretista inseparábel de Álex de cana, o virxiniano Richard Kelly Comedia. EE UU, 2009 la Iglesia, donostiarra, así que estaba chamado a cotas moito escollan vostedes. O caso é que máis altas cando, con apenas 26 A responsábel dalgunhas das estamos ante un fibroso labor anos, debutaba en formato lon- comedias románticas máis de cinema de xénero –materia gametraxe coa atmosférica edulcoradas dos últimos lus- pendente da nosa cinemato- Donnie Darko, filme de culto tros cambia os correos electró- grafía– na que un motín carce- que o elevou aos altares da mo- nicos da inxenua Tes un e-mail rario serve como pano de dernidade, a carón dos Gondry, polo fenómeno dos blogs –un fondo para un relato de sus- Aronofsky, Jonze e compañía chisco desfasada, non ouviu pense e reviravoltas argumen- antes de que a excesiva South- falar das novas comunidades tais con lecturas a múltiplos ni- land tales, unha desbordada virtuais?– na súa nova pro- veis, todo iso cunha verdadeira fantasía postadolescente con posta de sacarina cinemato- gráfica. Streep é unha afamada escritora de libros de cociña e Adams –de novo xuntas tras o éxito d’A dúbida– é unha moza desorientada que, á espera do seu Príncipe Azul, decide pasar un ano enteiro da súa vida adi- cada a aprender a arte da alta cociña a través dun popular re- ceitario francés escrito pola personaxe da Streep. As entradas que vai deixando día a día na súa bitácora virtual acaban por converterse nun novo fe- nómeno de masas que ameaza con eclipsar o status da autora Cameron Díazen A caixa. Meryl Streepen Julia & Julie. JONATHAN WENK orixinal das receitas.G Pasatempos 1380.qxd 4/11/09 00:05 Página 1

ANOSATERRA 5 - 11 DE NOVEMBRO DE 2009 PASATEMPOS.47.

por Gonzalo Vilas CRUCIGRAMA XADREZ por Carlos Pena - [email protected]

Chigorin e a Escola Rusa. Mikhail Chigorin (12/11/1850 - 25/01/1908) foi un dos mellores xadrecistas do século XIX. Naceu en Gatchina, preto de San Petersburgo e aprendeu a xogar ao xadrez aos 16 anos pero esperou a terminar os estudos universitarios e a traballar para adicarse aos trebellos con máis intensidade. Aos 24 anos decideu profesionalizarse e comenzou a disputar os mellores torneos da época con brillantes resultados polo que retou ao campión do mundo Steinitz a un match no que perdeu claramente, aínda que no des- quite a punto estivo de arrebatarlle o título. Fronte ó xogo científico e posicional de Steinitz, Chigorin era o esplendor do xenio, a vontade de vitoria e o romanticismo da combinación. Cun xogo audaz e cheo de sacrificios foi a principal fonte inspiradora da chamada Escola Rusa, que cimentou a hexemonía soviética no xadrez do século XX.

Chigorin, Mikhail 12.Ca3! Ch6 13.Cc4 Ab6 14.a4! c6? Steinitz, Wihelm 15.e5! [15.d5 0-0 16.Cxb6 axb6 17.Dd4 World Championship 04th (1) f6 18.Dxb6 cxd5 19.exd5 Cxd5 20.Db3] 01.01.1892 . C52: Gambito Evans. 15…d5 16.Cd6+ o cabalo en sexta fila é moi poderoso 16…Rf8 17.Aa3 Rg8 22.Te1 Rf6 23.g4 h5 24.Axe7+ Dxe7 Chigorin era especialmente hábil no 18.Tb1! [?a5!] 18…Chf5? [18…Cc8 25.gxf5?! Tae8 26.Cg4+ hxg4 27.Txe7 manexo dos cabalos, aos que prefería 19.a5 Cxd6] Steinitz esta sen espazo Txe7 28.Dxg4 Th6-+ Lasker] 22.Te1 Rf6 aos bispos e que infiltraba con destreza para manobrar e co rei e a torre mal si- 23.Dh5 [?≠g4#, £f7#] 23…g6 tralas liñas inimigas. 1.e4 e5 2.Cf3 Cc6 tuados, pero Chigorín precipitase no sa- 24.Axe7+ Rxe7 25.Cxg6+ Rf6 3.Ac4 Ac5 4.b4 Axb4 5.c3 Aa5 6.0-0 crificio Diagrama 19.Cxf7= [19.a5! 26.Cxh8 Axd4 [26...Dxh8 27.Te5 Dc8 d6 7.d4 Ag4 8.Ab5 exd4 9.cxd4 Ad7 Axa5 20.Txb7± Lasker] 19…Rxf7 28.g4±] 27.Tb3 Dd7 28.Tf3 Txh8 10.Ab2 Cce7?! 11.Axd7+ Dxd7 20.e6+ Rxe6 21.Ce5 Dc8 [21...De8! 29.g4 Tg8 30.Dh6+ Tg6 31.Txf5+ 1-0. SUDOKU Horizontais: difícil doado 1- Anel. Laico, que non pertence ao clero. 2- Extraer algo ocul- to baixo a terra. 3- Símbolo do Manganeso. Eiroa, especie de anguía que ten o morro longo e arredondado. Símbolo do Indio. 4- Acción de desprazarse, de ir. Prefixo grego que significa simultaneidade. Outro xeito de decir nai. 5- Pel dalgúns animais, especialmente despois de curtida e preparada, moi fina. Símbolo do Uranio. Sal dos ingleses. 6- Un en números romanos. Apropiadas, axeitadas. Símbolo do osíxeno. 7- Perío- do sen chuvias, ausencia destas. Símbolo do Flúor. Xogador inxubilábel do Real Madrid. 8- Abreviatura de “Tenente”. Ono- matopea dunha labazada. Abreviatura de “Santo”. 9- Batracio. Pedra ou conxunto delas para pasar un regato ou río. Prefixo que indica que algo foi e xa non é. 10- Expresión latina que indica “despois de xa sucedido” (dúas verbas). 11- Fibra natural usada para atar, ou por extensión, calquera cordel fino. Embarcación de remo dunha soa peza.

Verticais: 1- Coidar e ordenar os bens e intereses dunha persoa, comu- Encher os cadriños cos números do 1 ao 9, sen repetir ningún cadro, nin liña, nin ringleira. nidade ou entidade. 2- Carreiro, vieiro. Traxecto ou tramo nunha marcha ou carreira. 3- Eres. Extremo agudo dunha AUTODEFINIDO cousa ou anaco moi pequeno de algo. Preposición inglesa. 4- Liorta. Asociación de Diabéticos Americanos. Letra do alfabe- to grego. 5- Bebida alcólica favorita dos simios. Osíxeno. Soporte dunha mesa ou cadeira. 6- Tivese éxito, vencese. 7- Rei do mato africano. Existe. Grupo guerrilleiro colombiano. 8- Período longo e indeterminado de tempo histórico. Río que cantou Rosalía. Soga de esparto trenzada. 9- Desprazarse. Mul- titudes de xente. Outra preposición inglesa, das coñecidas. 10- Mamífero artiodáctilo dos bóvidos (Bos frontalis), cunha xiba e unha gran papada, que se cría como animal doméstico na India e Indochina. Órgano do aparello xenital das femias mamíferas, que ten por función recibir o óvulo fecundado. 11- Parte da zooloxía que estudia as aves.

SOLUCIÓNS autodefinido doado

crucigrama difícil 48 contra e portada 2.qxd 4/11/09 11:10 Página 2

PROMOCIÓNS CULTURAIS GALEGAS S.A. Presidente: Miguel Barros Puente. Director: Manuel Veiga Taboada 01380 Redacción VIGO: Príncipe 24, 1º- 36202. Teléfono 986 222 405. Fax 986 223 101. [email protected] [email protected] Administración, subscricións, publicidade e Editorial: Príncipe 22, baixo, 36202 VIGO. Teléfono 986 433 830 Diario dixital: www.anosaterra.com 8 400021 303104

Xan Carballa en Europa cos 250 millóns de cos, quen tiñan todas as rifas, acordo de PSOE, BNG FÚTBOL euros en fichaxes do Real Ma- os que poñen en pé aos cida- e IU-ICV para subirlle E IMPOSTOS drid, parece chegar á súa fin. dáns contra a crise, senón os O os impostos aos es- O sorprendente é que, des- futbolistas de élite e as directi- 1.380 tranxeiros que cobren máis de de tributar un 24% a un 43% e pois dun ano de que a crise vas os que poden mandar pa- 600.000 euros ao ano é vista daquela a festa permanente de arrecie e a cifra de paro se rar. Na sociedade do pan e pola Liga de Fútbol Profisional diñeiro a esgalla, que nesta achegue aos catro millóns, vai circo, os trapecistas ameazan como un casus belli. Pasarán tempada causara escándalo resultar que non son os ban- con folgarG anosaterra

O actual campión do Mundo e de Europa sub-23 de maratón C-1 de piragua, Manuel Garrido, é un reputado especialista na preparación do café, o que na xerga da hostalaría se coñece como barista. Aínda que descoñecida, FESTAS a de barista é unha profesión con moita estima en zonas como Italia ou o veciño Portugal. Federico Cocho

uns díasen EEUU festexa- Nrán o Día de Acción de Gra- zas, data entrañable no Imperio. Manuel Garrido, barista As familias reúnense, comen pavo e ven un partido de fútbol americano ou da NBA. Esta festa ‘Case ninguén sabe facer cafés’ aínda non a incorporamos ao noso calendario festeiro, pero Eva Estévez Que me di da cunca? non tardaremos. Que teñen en común a piragua Ten que ter forma cónica. O Día de Acción de Grazas, e a cafeteira? Por que? queaquí podiamos versionar Nada. Digamos que a cafeteira Porque así a crema de leite non como Graciñas Dei (ou así), é un complemento da piragua. se espalla e o café espesa mellor. ofrece vantaxes, porque non O meu adestramento déixame Á hora debuxar nun capuchino, asoballa outra festa preexistente unhas horas libres ao medio- se a forma é cónica e non se es- de raíz máis autóctona. Podé- día e emprégoas en gañar algo palla toda a crema dá facilida- mola importar sen reemprazar de diñeiro. O piragüismo non des para traballar o debuxo. outro ficheiro xa existente, como dá para vivir. Vostede é dos que debuxan no di o meu ordenata. Ademais, cae É barista por obriga? leite? entre o Jalouin (ou a súa forzada Unha distribuidora de cafés Si. Chámase late art. e requintada versión galega do portuguesa invitoume a parti- Da moito a vara un barista? Samaín) e o Papá Noel ou Santa cipar nuns cursos de barista, (risas). Non. Claus, de xeito que establece un aceptei e aí empezou todo. Insiste á hora de preparar o sedutor continuumfestivo mo- Vívese do café? café e servilo? derno, global, elegante e filoian- Formarme como barista Para min resulta complicado qui, que é do que se trata. abriume varias portas: partici- explicarlle a profesionais da Porque, por poder, tamén po- pei en varios campionatos e hostalaría a importancia de diamos botar man do Olentzero, agora colaboro cunha empresa certas técnicas e pasos para o carboeiro que lle leva os rega- formando a novos baristas. preparar un bo café. O máis los de Nadal aos vascos e substi- Ten algún título? normal é que me digan que eu tuír con el os Reis de por aquí, de Como barista non. non son quén para explicarlles ñoña estética monárquica e ba- Que descubriu co café? a eles, que levan 20 anos fa- rroca. Ou importar o Caga Tió, Que ten moitas cousas detrás. cendo cafés, como se fan. defecador de chuches moi que- O segredo está na cafeteira ou Prepárase mal o café? rido polos nenos cataláns. na man do que o fai? En realidade case ninguén Mais non. Mellor tirar polo

PACO VILABARROS PACO A man é fundamental. Tamén sabe facer cafés. Aquí non está rego que marcan televisión e inflúe o muíño e a cafeteira. implantada a profesión. centros comerciais. Ben se sabe Cales son os pasos a seguir? En Portugal si? que “no rural” de magostos e pe- Dispor dunha boa moenda, ter Está a anos luz de nós. Aquí o liqueiros non damos saído do un bo axuste do muíño no que 80% da poboación non sabe o pensamento salvaxe, moi dis- se moe o gran, o grao no que se que é un barista nin o que fai. tinto dese outro do cultivado moe, saber a cantidade que tes Nas cafetarías tíranse cafés, para obter rendemento, que di- que cargar en cada portafiltros, PACO VILABARROS non se saben facer. xera Lévi-Strauss, habitante xa como prensalo ben e o axuste Temos mal café? na memoria, no país dos mortos, da moenda. para a saúde. importantes? Non temos cultura de café. eses que, ocorrencias aparte, É básico dispor dunha boa ma- Cales son as variedades máis Son. O leite é mellor enteiro Traballamos con bo material, contactamos, desde hai séculos, teria prima? fiábeis? porque a súa materia graxa per- pero non o sabemos manipu- polo Magosto, por Todos os San- É. Entre nós abundan as cafe- O principal é que ten que ser mite facer unha boa crema que lar e transformalo para que tos ou por Fieis Defuntos.? G tarías que usan o café torre- cento por cento natural. se mestura e empurra ben o chegue nas mellores condi- facto, que é moi malo, incluso A auga e o leite tamén son café. A auga ten que ser filtrada. cións de sabor á cunca. G Mellor’’ tirar polos regos que marcan os centros comerciais ou a televisión”