CULTURA. ECONOMÍA. 48 contraeportada2.qxd14/10/0900:22Página3 A NOBELQUESECRIOUNAALDEAENUNHALINGUAMINORITARIA

PACO VILABARROS GALIZA. OS FALLIDOSDASCAIXASCONCÉNTRANSEFÓRADEGALIZA. Leite fresco,porquenon? Nº1.377 Fundado en1907 Periódico semanal contén menosvitaminas garda atétresmeses,pero a vantaxedequese O leite‘decartón’ten uperisado (UHT). prefíreno aoleite países europeos local. Moitos a gandaría favorece san e é máis do día O leite TODAS ASFORZAS,MENOSOPP,APOIANAMANIFESTACIÓNDOGALEGO a nosa de altademanda Todos oscentrosestánenzonas de díaseninaugurar. Tamén hai9residencias por faltadeuso deterióranse xa rematados Dous asilos 1 0 - 1 1 6 1 . . terra terra . . 2 0 . . - 5 2

a 1 . 7 . A CORUÑA, DAS COMARCASDEGALIZA (CON LIBRO4,90) 1 1 5

7 . UN NOVOLIBRO O . U T 2 U

E B U R R O CON ESTE NÚMERO Á VENDA O . S 0 9 2-3 galiza.qxd 14/10/09 01:45 Página 2

ANOSATERRA GALIZA. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

PROMOCIÓNS CULTURAIS GALEGAS S.A.Presidente:Miguel Barros Puente. Vicepresidente e conselleiro delegado:Afonso Eiré. Vicepresidente económico:Ramón Barral. Vo- gais:Xosé Fernández Puga, Xosé María Fonseca Moretón, Xavier Rey, Ana Miranda, Ceferino Díaz, Fernando Filgueira, Victorino Núñez e Bieito Alonso. Secretario:Federico Cañas. Director: Manuel Veiga. Subdirector: Xan Carballa. Coordenador Diario Dixital: César Lorenzo Gil. Redactores:Horácio Vixande, Mar Barros, Manuel Xestoso, Manuel Vilas, María• Obelleiro, Lara Rozados, Eva Estévez, Xurxo González, Charina Giráldez, Antonio Cendán, Paco Vila Barros (fotografía), Xosé Bocixa (tv). Maquetación e preimpresión:Xoselo Taboa- da. Fotografía:Axencia Galega de Noticias, Reuters. Xefe de publicidade: Carlos Martínez ([email protected]) Redacción: Rúa do Príncipe 24, 1º - 36202 Vigo. Teléfo- no 986 222 405. Fax 986 223 101. Correo electrónico: [email protected]. Administración: Rúa do Príncipe 22, baixo - 36202• Vigo. Teléfono 986 433 830. Subscricións: subscrip- [email protected] Imprime:Norprint. Depósito Legal:C-963-1977. ISSN:0213-3105. 2. BALANCE DUN SEMESTRE sumario

GALIZA. O goberno de Feixóo non de ¬LINGUA Vese atrapado pola crise económica, o baixo perfil político das consellarías e a teima en desfacer o labor do bipartito

Fermín Bouza, sociologo: Xan Carballa ‘A lingua pode ser o Prestige Non está cómodo Feixóo. A seis de Feixóo’ >7 meses das eleccións algunhas sondaxes, encargadas polo PP, ¬CONCELLOS dan conta de que a ilusión ini- O cambio de poder na Xunta cial creada no seu electorado favorece as mocións pola vitoria do 1 de marzo xa de- de censura >12 sapareceu. Parte da base popu- larconsidera tamén que o go- DEPORTES. berno galego presta demasiada ¬FÚTBOL atención a Madrid e menos da Lesionados e agresores que debera a Galiza. É algo que no estadio >18-19 xa viña anunciando o sector ga- leguista do partido. Para este CULTURA. grupo a postura de Feixóo sobre ¬ANO RAMÓN PIÑEIRO a lingua, o concurso eólico, o leite ou a selección de fútbol crean unha imaxe acumulativa e cada vez máis estendida de que a Xunta abandona a posi- ción de defensa dos intereses propios, algo que debería ser, con independencia do partido que goberne, unha das súas ra- zóns de ser. Núñez Feixóo está a conce- der moitas entrevistas nas que, con facilidade para o caneo en corto, é capaz de responder a Miguel Barros presenta calquera problema cunha sin- a súa investigación en dous xela frase. Así ten atendido até volumes sobre o pensador agora retos como o da creación galeguista >22 dunha segunda titulación de medicina ou a existencia de ¬DICIONARIOS tres aeroportos fronte á com- Unha oferta máis ampla petencia crecente do Sá Car- e práctica do que de cote neiro de Porto na eurorexión: pensamos >27 “podemos facer un código co- mún GLC e daquela é un só ae- A.G.N. roporto con tres terminais”. Parece dubidoso, non obstan- con afirmacións tan simples. maiores outro handicap: o es- conta cun índice extremada- te, que problemas históricos caso peso dos seus conselleiros. mente baixo de coñecemento. 1.377 que moitas persoas se teñen BAIXO PERFIL POLÍTICO NAS CONSE- As sondaxes, citadas ao princi- Pilar Farjas, marcada pola súa 15 DE OUTUBRO DO 2009 formulado se vaian solucionar LLARÍAS. O presidente ten a pio, indican que a maioría deles militancia relixiosa e, se- >>> 2-3 galiza.qxd 14/10/09 01:46 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 GALIZA.3.

’’ editorial MÁIS ALÁ DE GÜRTEL

PEPE CARREIRO un partido político só o A debilitan os ataques ex- ternos cando estes comezan a producir fendas internas. É o momento no que nos ato- torio e Infraestruturas, arras- até o primeiro grande debate pamos respecto do PP e o ca- tran dificultades desde o co- político xa cos primeiros orza- so Gürtel. A alegre marcha mezo polo lastre das súas ante- mentos da Xunta do PP sobre cara á vitoria estáselle a con- riores responsabilidades, sin- a mesa. verter nun suplicio. O proble- on despega gularmente Hernández que Non obstante, a oposición ma xurdido en Valencia sig- certificou como rematadas actual non é a mesma que tivo nifica botar o freo nesa per- >>> gundo algunhas informa- obras sen iniciar, algo que ago- Fraga, sobre todo no que res- manente campaña electoral cións, vinculada por algunhas ra o PP denuncia como irregu- pecta ao nacionalismo. Hai só na que estaba metido Raxoi. contratacións con empresas da Nun’’ contexto de crise, lar, só que no caso dun conse- dez anos que o BNG se estreou Pero, máis alá do urxente, trama Gürtel no derradeiro go- ao presidente lleiro socialista en Cantabria. no uso dos mecanismos de go- PP e PSOE deberían buscar berno Fraga, parece esquecer a aínda lle queda a baza En ambos e dous casos a súa berno e iso só a través dalgúns un espazo para pensar no importancia da sanidade, de tal de dividir a oposición” debilidade ten que ver coa súa grandes concellos. Despois de importante. E o importante modo que os problemas nos vinculación ao presidente da catro anos de bipartito, a opo- consiste en saber que o pro- hospitais empezan a desbor- Deputación de Pontevedra, sición coñece mellor os resor- blema do financiamento darse. Xesús Vázquez, pola súa Rafael Louzán, un político tes de poder, o que lle permite dos partidos ten xa na nosa parte, logrou bater as marcas parálise da industria eólica en emerxente, pero tamén pexa- articular respostas máis efica- democracia un carácter es- de descontento en Educación Galiza é unha decisión política do polas contratacións coa ces, e iso é novo. A maiores un- trutural. Con tantos discur- só días despois de comezado o de difícil xustificación. ponla galega da trama Gürtel e ha das bandeiras de enganche sos sobrepostos, mover o curso, e a súa imaxe persoal e Por outra parte, Beatriz Ma- pola súa especialidade en mo- do PP ao seu electorado máis electorado costa cada día ademais bastante negativa con to, con competencias impor- cións de censura con tránsfu- radicalizado –as políticas sobre máis diñeiro e máis necesi- enfrontamentos no Parlamen- tantes sobre as políticas de de- gas (Mos, Gondomar e Silleda). a lingua– puderon darlle un dade de insistir, a través dun to nos que lle saíu unha vea au- pendencia non é capaz de plus de votos o 12 de marzo pe- número cada vez maior de toritaria. atender o recado, como popu- ro tamén conseguiron a unani- medios de comunicación. Xavier Guerra, en Industria, larmente se di, e ademais man- DIVIDIR A OPOSICIÓN. Nun contex- midade en contra de todo o es- Nunha sociedade ruidosa é valente pero carece de capa- tén unha tirapuxa con Susana to marcado pola crise, e sen pectro político, incluso extra- coma esta resulta moi caro cidade política para explicar e López Abella, á que se prome- que aínda se coñeza máis in- parlamentar, e mesmo provo- lograr que a cidadanía escoi- resolver problemas como o do tera unha meirande equidade formación dos Orzamentos car disensións no interior do te e siga un político. Para fa- concurso eólico, o que dá co- política nas responsabilidades para 2010 que a “aposta pola PP. Unha discrepancia sotto celo non abonda coas sub- mo resultado que o director xe- compartidas dunha consella- austeridade”, ao presidente voce, pero que se apreza en di- vencións do estado suma- ral, Bernardo Tahoces, e o pro- ría que sumou Traballo ás da Xunta só lle queda unha rixentes que eran contrarios á das ás magras cotas dos mili- pio presidente, deban alternar- Competencias de Benestar So- baza que, certamente, sabe rotura do consenso lingüístico tantes, que ás veces nin se- se á hora de ofrecer explica- cial. Tamén neste caso, Feixóo administrar: a de dividir a acadado no último goberno quera pagan. De aquí xorde cións. O problema eólico resul- se ve obrigado, con frecuencia, oposición, convencendo ao Fraga. Son as posicións, por a necesidade dos financia- ta ademais grave, dado que o a saír ao quite. Este labor, xun- electorado de que, ben ou exemplo, de Xosé Manuel Ba- mentos atípicos ou ilegais. actual goberno paralizou miles to co seu afán de manter pre- mal, o PP é a única alternativa rreiro, Xesús Palmou, Manuel Os implicados son, como de millóns de euros en investi- senza constante en Madrid co- posíbel. Iso explica as referen- Ruíz Rivas ou Agustín Baaa- é lóxico, PP, PSOE e, en moi- mentos previstos en Galiza, mezan a esgotar a súa imaxe. cias continuas ao bipartito monde, e teñen o seu símbolo ta menor medida CiU. Esta que son a maior expectativa de Conselleiros con forte perfil que procuran estimular a in- en Rafael Cuíña, militante do clase de corrupción –que postos de traballo, ademais de político, como o secretario xe- capacidade de PSdeG-PSOE e PP e unha das figuras relevan- non é nin de lonxe a máis modernizar o noso sector ral do PP, Alfonso Rueda ou BNG para fixar publicamente tes na organización Prolingua, grave que lle afecta á nosa enerxético. Todos os concur- Agustín Hernández, consellei- unha mínima axenda común. que estará presente na mobili- sociedade– constitúe non sos teñen damnificados mais a ro de Medio Ambiente, Terri- Un osíxeno que pode durar zación do 18 en Compostela.G obstante, desde hai anos, unha importante vía de auga na credibilidade da demo- cracia. Por iso cómpre unha O aumento do paro empeza reforma pactada, difícil pero imprescindíbel. É posíbel a contar en negativo para o goberno acurtar a duración das cam- pañas electorais? Hai outros Mentres estaba na oposición, agoniar as comparecencias tela. Da outra a aceleración o PSOE probabelmente xo- modos de implicar o electo- ao líder do PPdeG éralle fácil do presidente. do debate sobre a posíbel fu- garía en Vigo, deixando de rado? Existe un problema de oporse a calquera iniciativa A maiores a crise puxo so- sión das caixas de aforro ga- paso a Corina Porro en mal excesiva homoxeneización económica do goberno ante- bre a mesa novos temas. legas que amosaron un pre- lugar. El mesmo se marcou dos discursos? O que se tra- rior. A onda da crise estou- Dunha banda o financia- sidente desorientado e sen de prazo antes de fin de ano ta, en todo caso, é de evitar pou con forza en plena pre- mento autonómico, que criterio. Resulta significativo para elaborar unha posición que medre o escepticismo, campaña electoral e forne- descubriu a bisoñez de Fei- que Feixóo dese xa a coñecer gobernamental, sabedor que que cada caso Gürtel se con- ceulle unha munición extra, xóo, anunciando unha in- tres posicións diferentes ao calquera decisión está con- verta nun exemplo de conta- minimizada polo fracaso da submisión fiscal en Madrid respecto. Se finalmente a dicionada pola Lei de Caixas xiosa inmoralidade e no cal- fichaxe de Luís Carrera. Pero (“non devolverei os cartos que gaña é a da absorción de que lle dá amplos poderes a do de cultivo dun populis- chegados ao goberno xa pa- que nos reclama Madrid”), Caixanova por Caixa Galicia, un executivo que terá que mo autoritario.G sou o tempo de cortesía e os para logo abaixar a cabeza o presidente terá que en- apandar cos custes políticos anosaterra índices de paro comezan a en canto chegou a Compos- frontarse á baza localista que da operación.G 4-5 semana galiza.qxd 13/10/09 23:17 Página 2

ANOSATERRA GALIZA.4. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

ASEMANA María Obelleiro

E A DECLARACIÓN DE IMPACTO AMBIENTAL O TSXG ANULA A LICENZA DA PISCIFACTORÍA DE RINLO

O Tribunal Superior de Xustiza anos despois de que o Gober- de Galicia (TSXG) emitiu unha no Fraga en funcións aprobase sentenza que anula a declara- o Plan sectorial de parques de ción de impacto ambiental da tecnoloxía alimentaria. A aso- granxa mariña proxectada en ciación ecoloxista Adega consi- Rinlo (Ribadeo) pola empresa dera que esta sentenza consti- Acuinor. Tamén suprimiu a tuirá unha base para recorrer concesión dunha licenza de as declaracións de impacto obra e de actividade provisio- ambiental “fraudulentas” que nal para o engorde de rodaba- se aprobaron durante a época llo, polbo e linguado. Unha de Fraga. “Estes argumentos cuarta parte da superficie desta da sentenza son extrapolábeis planta ocuparía hábitats priori- a outros proxectos”, advertiu tarios incluídos na Rede Natu- Adega, que engadiu que o fallo ra. O fallo, que advirte da exis- “vale para piscifactorías, par- tencia dunha infracción por ques eólicos e calquera activi- inobservancia da lexislación dade que pretendan instalar ambiental de protección da nun lugar de interese comuni- AGN Rede Natura, prodúcese catro tario ou espazo protexido”.G Sinal instalado en Camelle por colectivos sociais e ecoloxistas contra a construción de explotacións de piscifactorías no litoral.

ACE DEIXA DE APOIAR seis dos oito votos necesarios ASEMBLEA O 21 DE NOVEMBRO Á ALCALDESA para aprobar calquera iniciati- “MÁIS BNG” CONSTITUIRASE O CONCELLO DE CANGAS va. Só habería problemas para COMO CORRENTE CON RETÍRALLE AS COMPETENCIAS sacar adiante as mocións dos “ESTRUTURA DE PARTIDO” A URBANISMO Plenos.G A xestora de “Máis BNG” –inte- A alcaldesa de Cangas, a nacio- NORMALIZACIÓN grada, entre outros, por Carlos nalista Clara Millán, asumiu as A XUNTA SUPRIME AS AXUDAS AO Aymerich, Teresa Táboas e Xosé rendas da Concellaría de Urba- FOMENTO DA LINGUA NO ENSINO Luís Barcia– pechou un calen- nismo que dirixía até o de agora dario de traballo que culminará o líder da Alternativa Canguesa A Consellaría de Educación su- o próximo 21 de novembro cun- de Esquerdas (ACE), Mariano primiu para este ano os fondos ha asemblea. Será entón cando Abalo. A rexedora ditou unha destinados a proxectos de fo- a plataforma se constitúa con resolución segundo a cal será mento da lingua nos centros es- como corrente “con estrutura Obras de Iberdrola na central de Santo Estevo. ela quen presida a Comisión colares. O BNG advertiu de que de partido” no seo do Bloque Técnica de Urbanismo. Esta de- a decisión política do Goberno Nacionalista Galego. A corrente CONCA MIÑO–SIL drola polas obras de “Santo Es- cisión obedecería as queixas re- do PP de non convocar estas que lidera o portavoz parlamen- PP E PSOE CONTRA tevo II”. O senador Xosé Ma- cibidas sobre o estado de aban- subvencións –que son un motor tar do BNG iniciou a súa andai- A PARALIZACIÓN DE PROXECTOS nuel Pérez Bouza subliñou que dono deste departamento, logo esencial nos centros de ensino na o pasado 18 de xullo coa HIDROELÉCTRICOS se trata dunha moción razoábel de reclamacións recibidas no para a dinamización e normali- constitución da xestora nun ac- xa que “o futuro da Ribeira Sa- Concello de Cangas pola xes- zación do galego– “é unha mos- to que foi apoiado polo ex porta- O PP e o PSOE votaron en con- cra –que soporta máis de 70 tión do urbanismo municipal. tra máis do desprezo á lingua voz nacional do BNG, Anxo tra da moción do BNG que de- aproveitamentos hidroeléctri- Abalo xa anunciou a súa deci- galega e dificulta que os centros Quintana. Actualmente, a co- mandaba no Senado a paraliza- cos– non pasa por ter máis en- sión de retirarlle o seu apoio po- poidan programar actividades”. rrente conta con militantes de ción cautelar das concesións de coros”. Ao nacionalista resul- lítico á rexedora até que esta Os parlamentares nacionalistas Espazo Socialista Galego, Inzar, novos aproveitamentos hidroe- toulle “sorprendente” que o PP “devolva as competencias” que Carme Adán e Bieito Lobeira si- Esquerda Nacionalista (EN) e o léctricos na conca do Miño-Sil. e o PSOE se negasen a apoiar até agora posuía o líder de ACE. nalaron que “a intencionada su- Partido Nacionalista Galego, así O resto dos grupos da Cámara “unha moción con catro pun- As decisións da xunta de gober- presión destas axudas no pri- como con independentes e re- Alta apoiaron a moción, que ta- tos, dous deles aprobados no no local non se verán afectadas, meiro trimestre do curso procu- presenta no Consello Nacional mén solicitaba a apertura dun Parlamento galego e no Con- xa que BNG e PSOE contan con ra a desmobilización”.G un 35,89% dos seus membros.G expediente informativo a Iber- greso dos Deputados”.G

AUTO DA AUDIENCIA DA CORUÑA LÓPEZ-SORS, IMPUTADO DE NOVO POR AFASTAR O “PRESTIGE”

A Audiencia da Coruña volveu or- leiro tras seis días de periplo polo causa”. O re- denou a imputación do ex director Atlántico. “Nunca Máis”, acusación presentan- xeral da Mariña Mercante, José Luis particular no caso “Prestige”, consi- te legal de López-Sors, como responsábel da dera que a decisión “pon en evi- “Nunca decisión do Ministerio de Fomento dencia” a Fiscalía, que non recorreu Máis” lem- no ano 2002 de afastar o Prestige o auto no que a xuíza de Corcubión brou que o da costa cando empezaba a perder exculpaba o entón director xeral auto emprega “termos moi con- fuel. Con esta decisión, a Xustiza de Mariña Mercante. Un dos avo- tundentes” que “non deixan lugar volve abrir a posibilidade de poder gados da plataforma, Alexandro a dúbida” sobre as “graves conse- esixirlle responsabilidades ao Esta- Martín, afirmou, “hoxe, máis que cuencias” que supuxo a decisión do español pola marea negra que nunca, preguntámonos o papel de afastar o buque da costa

seguiu ao afundimento do petro- que está a xogar a Fiscalía nesta galega.G VILA BARROS PACO

>>> 4-5 semana galiza.qxd 13/10/09 23:17 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 GALIZA.5.

TRIBUNA I Manuel Veiga. GOBERNAR’’ SI, ARGALLAR NON

Ceferino Díaz

igo mantendo cada vez con S menos entusiasmo e sorte que o presidente Feixóo é un ho- me novo, dos que se dicían tec- nicamente preparados, que quere facer as cousas ben, pero é difícil manter esta posición can- do na práctica se comporta co- ma un temerario. Entra en todos os temas sen achegar nada definitivo. Inven- tou un referendo para a lingua Prego de cordel do século XIX da colección de Félix Castro. nos colexios que abriu fracturas sociais de complicada repara- ción, e para que? Pode un presi- dente atacar porque si a identi- O AMOR É ALGO MÁIS QUE SEXO E A LINGUA dade dun país, dividíndoo? Agora, sen resolver o anterior, ESTÁ PARA ALGO MÁIS QUE PARA COMUNICARSE abre outro flanco, o do L. Vai re- sultar que as cidades poderán chamarse como queira a maio- Que hoxe todos os galegos po- lia que talvez dentro de cinco- xos, silvas e xestas. O que ten ría municipal –que en democra- demos comunicarnos entre centos anos se poida falar dun personalidade tena para todo. cia non dura sempre. Seica o nós en castelán, sen dificulta- idioma “estadounidense”. De De pouco’’ valerán os masters Daquel que renuncia á lingua, presidente dixo respectar a deci- de, é unha verdade indiscutí- feito o ordenador xa nos especi- se o complexo de que non fai nin sequera un pe- sión que tome o pleno coruñés. bel. Que o castelán nos vincula fica se queremos poñer o inglés inferioridade latexa no queno esforzo por usala, non E por que non outros acordos a un número de falantes moito da India, o de Australia, o de In- fondo psicolóxico” cabe esperar que faga esforzos municipais? Non quería gober- máis extenso que a poboación glaterra ou dos USA. tampouco para outras causas, nar para todos? pois abramos o de Galiza é outra obviedade. Sendo así as cousas, perder nin sequera en beneficio per- libro dos topónimos e pasemos Nestas dúas evidencias baséa- o galego resultaría traumático soal. Esa renuncia á lingua é enquisas en todos os concellos se o discurso dos defensores para as xeracións que veñan indicativa de que está disposto para decidir se queren ser Car- do castelán. Como se ve, nin- despois de nós. Cando ocorre A renuncia’’ á lingua a ser un individuo submiso, balliño ou Roblecito, Melide ou guén pode opoñer nada a isto. unha guerra e hai moita mor- é indicativa de que unha que estará disposto sempre a Mellid... En época de crise que O que sucede é que, contra taldade, miles de persoas bus- persoa estará sempre deixarse humillar. debe resolver Zapatero, que para certas simplificacións, as lin- can os seus pais; sempre che- disposta a deixarse Hoxe, por moitos e grandes iso está, o Goberno galego pode- guas non están só para comu- ga o día que os fillos dos emi- humillar” condicionantes externos que ría entreterse con campañas pu- nicarse, nin sequera para co- grantes queren saber de onde existan (e que sempre existirán, blicitarias para decidir o topóni- municarse entre un número viñeron os seus proxenitores. dun modo ou outro) vivimos mo máis acertado en cada lugar; crecente de persoas. De ser Todo país necesita de memo- nunha democracia, temos au- as empresas que fan estes even- esa a única utilidade dos idio- ria. Os haitianos, descenden- tonomía colectiva e individual tos agradeceranllo… mas, o esperanto tería trunfa- tes de escravos, padecen a soa. Non hai cartos que paguen para decidir e a única decisión Señor presidente, todos espe- do hai cen anos e hoxe estaria- desmemoria do sufrimento a defensa razoábel do criterio digna consiste en defender a in- ran que goberne. Improvisou mos apuntándonos todos ao nos barcos negreiros, viven propio, o que habitualmente se mersión lingüística en galego cos libros de texto sen ter estru- inglés, dándolle de lado ao como un pobo amputado. chama “ter personalidade”. Hai dos nenos e nenas na escola, a turado o plan alternativo. Tres propio castelán, que non dei- Perder unha lingua é iso, un- que ter personalidade, e se un é aprendizaxe do galego nos cuartos do mesmo en Sanidade, xa de ser unha lingua pouco ha amputación. Perdela repre- diferente (o que non quere dicir adultos que non o saben ou que onde unha vez ouvido o Conse- operativa en Europa. sentará unha eiva para as xera- que deba vivir illado) pois me- non se atreven a soltarse. Non llo de Contas e sen ler a fondo as Pero as linguas son algo cións que nos segan. Pero hai llor. O mercado, incluído o existe igualdade de oportuni- súas conclusións eliminaron un- máis. As linguas levan canda aínda algo máis, algo quizais mercado laboral, tamén pre- dades entre unha lingua forte e ha quenda de intervencións que elas matices propios da comu- peor. As futuras xeracións, aín- mia, e moito, os individuos con unha feble. O galego debe colo- aliviaba –con custo económico– nidade que as creou, igual que da que se sintan cómodas fa- personalidade. O que triunfa na carse no primeiro plano en to- as listas de espera. levan sentimentos dos seus cre- lando inglés ou castelán, chega- vida é o singular, o que contri- das as ordes. O castelán non vai Non poden seguir así. A adores. Facer desaparecer ou rán pronto á conclusión de que búe con algo que os outros non perder nada. É mil veces máis maioría do país con indepen- deixar que desapareza un idio- os seus pais non tiveron, no seu teñen. Tamén nese sentido un forte e ademais sería de imbéci- dencia do seu voto quere que go- ma que chegou até nós despois momento, o suficiente orgullo e idioma propio resulta rendíbel. les renunciar a el ou a calquera bernen ben. Téñano en conta.G de centos de anos sería moito dignidade. Que lles transmiti- Non é para nada casual que outro idioma. O primeiro é ter peor que se tivésemos unha mos entón coa renuncia ao arestora en Galiza, os que de- algo propio, o segundo apren- gran biblioteca de Alexandría e idioma? Pois covardía, pouca ostan a lingua galega, sexan os der dos demais, comunicarse a deixásemos arder indiferen- capacidade para esforzarse e mesmos que lle pretenden en- cos demais, en castelán, en por- tes ou a deixásemos morrer por para defender o propio. O que tregar a nosa enerxía a empre- tugués, en inglés ou cun tradu- A maioría’’ do país, falta de uso. Unha lingua propia non defende a lingua tampou- sas de fóra, os mesmos que re- tor informático. con independencia non a ten calquera, nin se fai co defende os seus criterios, nin nunciaron aos esforzos en I+D A clave está en decidir se do seu voto, nun día. A lingua é a maior crea- a súa economía. O que se trans- do anterior goberno, os mes- queremos ser para sempre ci- quere que ción que pode levar a cabo un- mite é un complexo, un com- mos que deixan o noso cam- dadáns subalternos, de segun- gobernen ben” ha comunidade. Nin sequera plexo de inferioridade. De pou- po, tan rico en auga, un campo da, ou se aspiramos tamén a os Estados Unidos foron aínda co valerán os mastersse o com- que lle deu de comer a media ser protagonistas, na medida capaces de crear unha lingua, plexo de inferioridade latexa no España en diferentes momen- que nos corresponda, na con- viven co inglés de prestado, ma- fondo psicolóxico dunha per- tos históricos, a producir só to- vivencia con outros pobos.G

>>> 6-7 galiza.qxd 14/10/09 00:35 Página 2

ANOSATERRA GALIZA.6. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

QUÉ’’ BONITO É A manifestación do 18 reúne GOBERNAR máis apoios que a do 17 de maio Antón Losada antonlosada.blogspot.com

on sei vostedes, pero ser- Queremos galego espera unha asistencia que se produza “unha coordi- anuncio da participación oficial N vidor, cando medre e me nación entre as distintas plata- do PSdeG na mobilización do 18 teña que buscar un traballo fixo masiva á mobilización. Sumáronse PSOE, formas de defensa da lingua, or- de outubro e tamén destacou a e decente, aposto decidida- BNG, EU, CG, PC e FPG, ademais de Prolingua ganizacións que ademais son chamada a tomar parte formu- mente por ser presidente da e Galego Patrimonio da Humanidade complementarias entre elas”. lada polas outras organizacións Xunta. Pero non aquel funcio- Coa suma do PSdeG á mani- de defensa da lingua. Tanto Pro- nario atribulado e sen sentido festación de Queremos galego, lingua como Galego Patrimonio do humor que era Touriño, só o PP permanece á marxe da Humanidade apoiaron a ce- sempre malhumorado e con H. Vixande desta convocatoria, aínda que lebración da mobilización de cara de ter que tomar decisións O PSdeG declarou o seu apoio algúns destacados militantes Queremos galego. “É un espazo complicadas e que van provo- oficial á manifestación de Que- É un’’ espazo común populares ou ben amosaron a común que todos imos com- car que medio país te aplauda e remos galego o 18 de outubro en que todos imos compartir; súa intención de acudir ao acto partir; esta vai ser unha manifes- a outra media non te soporte. Santiago de Compostela. Outro esta vai ser unha ou ben deron os seus parabén a tación de todos”, recalcou. Eu quero ser este presidente de- tanto fixeron o Partido Galeguis- manifestación de todos” quen o fixesen. O acto, que parte ás doce da portista, animoso e multimedia ta, Coalición Galega e Terra Ga- Partido Galeguista, Coalición Alameda de Santiago, percorre que é Feixóo, e pasarme coma lega. En tanto que BNG, Esquer- [Fran Rei] Galega e Terra Galega son ou- as rúas céntricas da capital do el o día opinando sobre o que da Unida e FPG forman parte da Queremos galego. tras forzas que asistirán ademais país e de momento ten fixado a fan e deberan de facer os de- Plataforma, só o PP está á marxe do BNG –que está integrado en praza da Quintana como lugar mais e, sobre todo, sen tomar desta mobilización, aínda que Queremos galego con Esquerda no que concluirá, aínda que unha soa decisión, que é cansa- algúns dos seus máis destaca- Unida e FPG. PG e CG confirma- Queremos galego negocia co do e fanse moitos inimigos. dos militantes asistirán ao acto riormente, e a través do coordi- ron a súa asistencia a través concello outras localizacións Conflito co castelán provo- en defensa da lingua. nador da área de lingua do PS- dunha comunicación oficial na máis amplas como o Obradoi- cado polo agora Presidente, ce- Nunhas declaracións reali- deG, o deputado Francisco Cer- que tamén daban conta do ini- ro. Ao remate da mobilización, gado polo stress da campaña zadas a Radio Coruña, da Cadea viño, os socialistas confirmaron cio de conversas para a unifica- os organizadores darán lectura electoral? Que ninguén se poña Ser, o secretario xeral dos socia- a participación oficial no acto. ción dos dous partidos. a un comunicado en defensa do tenso e decidan os pais e apan- listas galegos, Manuel Vázquez, “Vai haber un chamamento po- galego. den os directores coas conse- afirmou que “a lingua propia, a las canles internas do partido SINDICATOS E ORGANIZACIÓNS. No “Se comparamos co 17 de cuencias. Que non chegan os do país, é o galego. Como non a para que se mobilice a militan- campo sindical, a CIG adheriuse maio, agora contamos con máis cartos para atender aos mes- imos defender?”. A pregunta in- cia, ademais da declaración á a Queremos galego. Porén, nin autobuses, o que fai previsíbel mos dependentes a quen fai terpelábao sobre o apoio do seu prensa”, indicou Cerviño. O res- CC OO nin a UGT participan na unha asistencia masiva”, sinala nada animábamos a acudir aos partido á manifestación convo- ponsábel socialista en materia plataforma nin van acudir á ma- Fran Rei, aínda que matiza que tribunais en defensa dos seus cada por Queremos galego e a de lingua sinalou que “de mo- nifestación como organiza- “en vista de que o 17 de maio as dereitos? Que chamen a Ma- resposta reforzaba a preocupa- mento” non se suman a Quere- cións. Fran Rei, un dos portavo- previsións quedaron desborda- drid e pregunten por Zapatero. ción amosada por esta forza an- mos galego, aínda que manifes- ces de Queremos galego, amo- das, non podemos facer esti- Que andan os gandeiros sacan- te situación da lingua. Poste- tou o desexo do seu partido de sou a súa satisfacción polo macións”.G do os tractores polo prezo do leite? Que vaian a Madrid e en- ganchen transbordo a Bruxe- CARTAS las. Que imos ver como cum- primos o de desmontar o Con- MEMORIA E ARTE EN deiras, tan minimalistas, tan de selva. É a mostrade arte con me- nosa Lingua en sempre uso e sorcio de Quintana sen que se FEIRA ANTIGA alleo, tan de tanto consentir e de- llor fortuna en marco que soña- canto. Vai un SMS para este día subleven os alcaldes? Que o vecer o ghatopola lebre e aque- mos: doelas de carballo, pedra e unánime. Na Porta Faxeira ou amañen no Consello Consulti- Nas intemperies. Nos espazos las sempre fotocopias que im- cerámica; os tres elementos on- na Alameda das Marías, recóllo- vo e que me indique como me- do rural que teñen a maxia dos portamos. Entendémonos. de aniñaban as estirpes. te. Díllelo así aos bennados do ter a quen quero meter. Que vi- convivios. Contra a deserción e Nunca ollara esta miña e nosa ar- Meu: neste 18, domingo, Pórtico do Paraíso.G ña ben anular o concurso eóli- o desamor incontinente. Velaí a quitectura de feira antiga, que ollámonos de volta en Compos- Xosé Vázquez Pintor co para deixar claro quen man- necesaria urxencia de nos ver, arestora resiste case única na Ga- tela, na manifestación a prol da (Agolada) da aquí? Traslado ao Parlamen- sentirmos como esculcan os llaecia, tan fermosa de arte na- to e que o anulen eles. Que che- ollos no profundo de nós e de quela labra da pedra dos pedrei- gan tufos de financiamento ile- noso: íntimo e arredores que así ros e dos arghinas, coma se as co- gal dende o partido? A culpa era é de sempre a vida. O día 12 do res do mundo que aínda somos do morto. Non se me ocorre mes de outono 2009, remata na e soñamos fosen vagalumes nun outra colocación que cumpra tarde da Terra do Medio o cari- camiño en espiral, tal petroglifos, máis e mellor os requisitos dun ño e a forza dos adentros en ga- noite e días; tan de marabilla nas bo emprego: que o esforzo non banzas para o noso trobador da pezas das esculturas que van en mate e as vistas sexan boas.G motoserra: Antonio Taboda Fe- progresión do granito ata os ma- rradás (Wily), que anda por aco- teriais da modernidade, en con- laló, na “viaxe sen retorno”, per- vivio e temperanzas. Seis salas de sistindo en non desagradecer lecer cubertas da maxia dos aos seus amigos e amigas. adentros. E na sala 3deste recin- ’’Que se fala Tres días e tres noites contigo. to dos Pendellos da Agolada es- de financiamento Máis de medio cento dos que te tás ti en mundo avante: era a ca- ilegal do partido? queren no profundo, non nas pela antiga da que o vaticano de- A culpa era do superficies, e ti sábelo agora ben. sertara cando a ruína é e non dá E velaquí estás en espazo dife- os beneficios; sala limpa e at-

morto” XOSÉ LOIS rente, á contramarcha das últi- mosfera toda na madeira que mas fornadas das salas vangar- amas e aloumiñas: a túa/nosa 6-7 galiza.qxd 14/10/09 00:35 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 GALIZA.7.

Fermín Bouza, sociólogo ‘A campaña contra o galego vai resultar positiva’

Xan Carballa te de que ese non era o camiño. O sociólogo, catedrático de Opi- Seis meses despois da mudanza nión Pública da Complutense, electoral, pasou a oposición xa Fermín Bouza (Santiago, 1946) do shockinicial? Ten sentido o augura que, se as agresións ao pesimismo de que agora veñen galego continúan, pode produ- outras catro lexislaturas de cirse unha reacción social con maiorías do PP? efectos políticos semellantes aos Sempre quixen combater esa do Prestige en 2002. Critica o pe- postura. Como dezaseis anos? simismo dalgúns sectores ante No meu blog quixen dar razóns o “disparate da derrota do 1 de para que se entendese que iso marzo” e asegura que os datos non é así. O bipartito respondía electorais dan a entender que é máis ás necesidades e ao repar- doada unha nova derrota do PP to da estrutura de clases en Gali- en 2013. cia. Non había ningunha razón Que pode supoñer a manifesta- para que perdese e a derrota foi ción do domingo 18 tal e como un disparate e supón perder ca- se está producindo a convoca- tro anos. É certo que non facían toria por un espectro social e po- caso a ninguén, que a ignoran- lítico tan amplo? cia é total en materia de comu- O tema da lingua é tan grave e nicación política, que se meteu a aféctalle tanto ao futuro de Gali- pata, pero eu digo que é moi do- cia que calquera actuación na ado gañar as eleccións en 2013. súa defensa é fundamental. A corrupción destapada polo Ademais é un acto unitario, e o caso Gürtel ocupa a actualidade que outras cousas non lograron política. Influirá no electorado? conségueo a lingua. Ten signifi- Non vai cambiar o voto do elec- cación cara á lingua e cara á polí- torado do PP por estes asuntos tica. É un momento histórico, de corrupción, pero indirecta- porque sempre que se fixeron mente inflúe. Porque nesas cir- estes actos tiñan un transfundo cunstancias parte dese electora- partidario e desta volta non. Esa do está receptivo. É o momento é a diferencia. da gran comunicación política A controversia social sobre a lin- das outras alternativas, pero iso gua parecía durmida e foi unha non quere dicir que vaian mu- campaña electoral a que excitou dar de voto inmediatamente. a situación. Era algo esperábel A oposición mudou os dirixen- ou é unha importación externa? tes despois do 1 de marzo. Ten É importada por forzas políticas tanta influencia como se lle dá o como UPyD ou organizacións liderado dos partidos? como Galicia Bilingüe, que falan SANTOS DIEZ / COLECTIVO OLLO DE VIDRO De momento, tanto en España dunha problemática que nin- como en Galicia, os líderes non guén sentía como eles a presen- gua. Esta é a perspectiva que a non apareza como patrimonio teñen tanta importancia. A xen- tan. O que me parecía unha xente non se formulaba e que de ningunha forza política? te vota partidos políticos, PP, enorme desgraza agora xa non Feixóo puxo negro sobre bran- A idea de que a defensa da lingua A crise’’ do Prestige PSOE ou BNG, e os líderes apro- estou seguro de que fora tal. Co- co. A importación do problema non sexa exclusivamente un te- cambiou o goberno. ximan pero non son elementos mo din os crentes en frase moi resultou a decote un estímulo ma nacionalista é positiva. O na- As mobilizacións da lingua decisivos. O importante é a mar- interesante, Deus escribe derei- en favor do galego. cionalismo colleu esa bandeira, poden ser un Prestige 2” ca e a mensaxe partidaria. A xen- to con liñas tortas. O traballo Ese intento de presentar o caste- con toda a razón, porque estaba te é moi pouco personalista nes- destes grupos, en xeral de extre- lán en perigo xa se fixo en Cata- deixada da man de deus, pero é tas cuestións. ma dereita, foi paradoxalmente luña e en Baleares. Ten máis sig- unha bandeira xusta e se o PP, Sempre se cita o caso de Nunca un traballo a prol da lingua, por- nificado político que o propia- como noutro tempo, se suma e o Máis, a mobilización deste do- que fixo reaccionar a toda a xen- mente lingüístico? fai o PSdeG tirándose á piscina Falamos de mínimos e non se mingo está dicindo algo sobre a te que ten no galego unha refe- Unha vez que destapas a caixa con racionalidade, é importante. pode ir con ninguén que acepte representatividade dos partidos? rencia importante e que estaba de Pandora dos dereitos da xen- Se a lingua vai unida a algo secto- algo así. Hai cousas que non son Prestige e lingua son os moti- francamente adurmiñada. Mi- te, e falar e defender a propia lin- rial e de partido estamos perdi- negociábeis. É mellor ir sós que vos das máis grandes mobiliza- rando desde Madrid non me gua é un dereito, aparecen máis dos. Temos que facer que o pro- mal acompañados e o tema do cións contemporáneas en Ga- parecía que houbese un move- cousas. Son asuntos complexos pio votante do PP se comprome- topónimo da Coruña ten gravi- licia e son asuntos políticos. O mento con nervio abondo para que a dereita entende que cues- ta co galego e o sitúe máis alá da dade como para rexeitar calque- Prestige deulle a gobernación darlle vigor á lingua. Había unha tionan a estrutura do mesmo es- batalla política, que é o que al- ra alianza, que debe basearse en ao bipartito e rompeu a maldi- lexislación que malamente se tado. Pero son esaxeracións que gúns non acaban de entender. mínimos e ese é o máis cativo ción de que só o PP era a forza cumpría, unha organización de nos fan dano a todos, empezan- No seu blog (votoconbotas.trin- dos acordos. Sería unha salvaxa- de goberno en Galicia. A lingua defensa da lingua que ás veces do pola propia dereita. Conside- cheradigital.com/) dicía que a da pretender volver atrás nesta é importante para unha maio- non actuaba acertadamente e rar que o feito de que un país fale reaparición, de man de Carlos cuestión. O PSOE non pasa por ría da poboación, fálea ou non. xa se vía que a lingua non ía ben. a súa lingua atenta contra a pro- Negreira, da polémica sobre o aí e algunhas declaracións foron Se estas mobilizacións conse- Se a este proceso lle engades o pia supervivencia de España é o topónimo da Coruña perseguía produto dalgún despistado guen ser moi concorridas farán triunfo de Feixóo coas políticas que dramatiza absurdamente a romper a posibilidade dunha al- máis pendente doutro tempo callar na xente a conciencia de lingüísticas novas que aplica cuestión. ternativa cara o 2013 entre socia- que da actualidade. Non era se- que algo grave está a pasar e chegamos á desaparición da lin- É bo para o futuro do galego que listas e nacionalistas. rio e déronse conta rapidamen- poden ser un Prestige 2.G 8-9 poleiro galiza.qxd 13/10/09 23:19 Página 2

ANOSATERRA GALIZA.8. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

ENPOLEIROALLEO ’’ O DEVALO RAXOI CONTRA corrupción, á vista de millóns O ESTADO de persoas, resulta devastador Á REBELDÍA para quen non demostra ante De “perniciosa e perigosa” cua- ela contundente dilixencia. Francisco Carballo lifica Anxo Guerreiroen El País Pero é tamén unha absoluta es- a actitude de Mariano Raxoi. tupidez política, dado que a ver- sociedade mundial sente “Este home que ocupou no pa- dade, como o carteiro, sempre A inquedanzas: a crise eco- sado diversos e importantes chama dúas veces: vexan, se nómica deste capitalismo ministerios sen deixar pegada non, a Camps, quen, tras meses apreta e non hai país sen espe- detectábel, eríxese agora na de pelexa, actos de desagravio, ciais intres de tensión social. As versión actualizada do salvador apoios incondicionais e pírricas saídas da crise financieira son da patria. A súa obsesión por vitorias xudiciais, vese obrigado escuras; espanta o comporta- recuperar o poder custe o que a cortarse a súa man dereita mento de banqueiros empeña- custe converteuse no único (Costa) no que, probabelmente, dos en gaños desmesurados e vector da política de terra quei- non supón máis que o comezo insultantes. Os galegos aforran: mada que o partido conserva- Anxo Guerreiro. ANDRES PANARO do desfile. É certo que a tenta- Adolfo de Abel Vilela. presenten días difíceis, horizon- dor veu practicando nos últi- ción de non facer nada vén ava- tes bretemosos. Son estes días mos anos. Ninguén antes che- lada polo feito de que os casos de festas gastronómicas: do ma- gara tan lonxe como Raxoi no contestábel é que, fronte a co- de corrupción son como a balea A POLÉMICA risco no Ogrobe, da mazá en intento de deslexitimar o Es- rrupción –e Gürtel é, sen dú- para quen lles sacan ganancia DO TOPÓNIMO San Tomé de Piñeiro e tantas tado democrático en España. bida, un asunto de corrupción electoral: deles aprovéitase máis. A festa cura, a festa aluma. Porque, en efecto, cando o Go- como unha casa–, a peor acti- todo. Que os sospeitosos non A polémica do topónimo é unha Seguer o devalar de Galiza, o berno é acusado de pór en pe- tude é a parálise. É eticamente dimiten? Pois acúsanse de das cuestións que apartaron o climático e o veciñal, topa con rigo a unidade nacional e de degradante, pois transixir coa manterse no poder a pesar das caso Gürtelda mirada dos gale- fracturas. As económicas por- claudicar ante os terroristas, acusacións. Que dimiten? Pois gos e precisamente o colum- que a banca se converteu en cando todas as institucións do proclámase que así admiten a nista Blanco Valdésfoi unha das mediación única da arteria do Estado –Goberno, Parlamento, súa culpabilidade. Raxoi cedeu persoas que defenderon a mercado; e a banca non ten Xudicatura, Fiscalía, Policía, de pleno a esa tentación e per- forma deturpada da Coruña. A creto e só dá créditos con moita CNI...– foron postas en dúbida; Pode’’ ser que na época deu, a un tempo, dúas batallas: el respóndelle desde as mesmas discriminación. Que a media- cando ás devanditas institu- de Manuel Fraga o voto a política e a ética. Alberte Nú- páxinas de La Voz de Galicia ción do mercado non teña cións –primeiro con motivo do dos emigrantes fose ñez ten agora a posibilidade de Adolfo de Abel Vilela, que ocu- unha regulación transparente e atentado do 11-M e agora co non cometer o mesmo erro. pou a dirección xeral de Política responsábel demostra que algo caso Gürtel– impútaselles nada manipulábel” Gañar a batalla ética é probar Lingüística con Manuel Fraga. cheira mal nas Dinamarcas. menos que a participación que nin espera nin se esconde. “Do seu artigo [o redactado por Que non se avance nas previ- [Santiago Camba] nunha conspiración para alte- Secretario xeral de Emigración. Gañar a política é acabar co Blanco Valdés] 'Topónimos, por sións ante o cambio climático e rar as regras de xogo democrá- asunto canto antes para evitar que non chamar as cousas polo non se atallen proxectos insen- tico, é obvio que o PP non só –como con previsíbel lóxica de- seus nomes?', só comparto o tí- satos ás previsibeis mutacións, está pondo en cuestión o Exe- sexa o adversario– que aquel se tulo, é dicir, chamar ás cousas é dunha insensatez delirante. cutivo, senón tamén o Estado”. manteña vivo sine die: na me- polo seu nome orixinal. Non é Os dirixentes políticos de Ga- A conclusión á que chega é que llor das súas hipóteses, até que verdade que os topónimos bilin- liza asoman ao ecrán con cara “os actuais dirixentes do PP, co se celebren as próximas elec- gües sexan máis coherentes coa durae algúns provocativa. Ale- señorito de provincias á ca- cións autonómicas”.G cooficialidade lingüística que es- gan ilegalidades das legalidades beza, non se detiveron aí. Con- tablece a Constitución e o 'bilin- de antecesores. Unha equipa vencidos de que o poder lles güismo da nosa sociedade'. Pa- –pretenciosa e lerda– que con- pertence por dereito natural, récelle lóxico, serio e coherente funde os seus interes partida- destilan un rancio discurso que dicir Praza de María Gallina en rios mesmo antes de impoñer recorda demasiado o da vella lugar de Praza de María Pita; La por maioría absoluta. Que frac- dereita patricia e a súa abe- Gaiteira en lugar de A Gaiteira; La tura de lexitimidade e de sen- rrante demofobia. Foi Álvarez Grela en lugar de A Grela; Arteijo tido da historia! Non dou ato- Cascos, cando afirmou que o en lugar de Arteixo; Toro Muerto pado nos arquivos unha tal ar- Goberno socialista era unha en lugar de Boimorto; San Ginés bitrariedade e pedantería. anomalía na historia de Es- en lugar de San Xenxo, Puente Calquera galego cor nervos paña, o dirixente conservador Arenas en lugar de Ponteareas; quentes renxe, ten que ir nada- que con máis precisión definiu Mesón del Viento en lugar de ren no lago de Castiñeira; ten a esencia da estratexia que Mesón do Bento (ou de Bieito); que mascar o freo e, tal vez, hoxe desenvolve o seu par- Nido del Águila en lugar de Niño cantar: meu cabaliño, cabalo, tido”. Non se pode dicir que a de Aguia, etc? Vostedes teñen meu cabaliño redondo, qué- crítica sexa suave.G dereito a facer o ridículo, pero renche cortar as pernas antes non a obrigar a que o fagan os de chegar ao fondo. É un cantar GÜRTEL, A PELOTA CAE demais, forzar ás institucións a de seitura; da seitura do pan, NO TELLADO DE FEIXÓO desandar un camiño empren- non da seitura de gobernos á dido hai 26 anos e destruír o tra- caza do gamociño. G O caso Gürtelestá a invadir os ballo e o investimento de moitas medios de comunicación e institucións e persoas. A Lei de mesmo La Voz de Galiciadedi- Normalización Lingüística que coulle algunhas páxinas. Nese aprobamos todos os grupos po- Unha’’ equipa diario, o politicólogo Roberto líticos non foi, como di vostede, pretenciosa Blanco Valdésexplica que a res- para erradicar de Galicia o caste- confunde ponsabilidade recaeu sobre o lán, senón para cortar coa erra- o poder cos seus presidente da Xunta. “Sexa cal dicación do galego, tarefa na intereses for o caso, se hai algo que de- que parecen vostedes estar em- particulares” mostra a historia dun modo in- Roberto Blanco Valdés. JÉSSICA BARCALÁ / A.G.N. peñados”.G 8-9 poleiro galiza.qxd 14/10/09 11:10 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 GALIZA.9.

TRIBUNA I Xosé Manuel Barreiro. Vicepresidente do PPdeG. ’’ PERSOA NIN AUSTEROS NIN SOLIDARIOS IMPRESCINDÍBEL

Os orzamentos do Estado para altas. Os dous puntos de suba que se produce dende hai Melchor Roel o vindeiro ano non son nin do IVE vanlle afectar a todo o unha década. Secretario de Comunicación austeros nin solidarios, aínda mundo e os máis prexudica- O goberno’’ central deixou Total, que o investimento do SN de CC OO que a ministra de Economía, dos, obviamente, serán os que de investir en Galicia 4.000 per capita previsto na nosa Helena Salgado, tente con- menos teñen. comunidade será de 717 eu- 16 de outubro celebra- millóns de euros vencernos do contrario. Os socialistas empregan ros, pero quedará en 117 eu- O rase en Santiago unha A realidade é que o gasto como argumento para xustifi- ao non executar o 60% do ros porque a suba de impos- homenaxe a Xan María Castro público dispárase, cun incre- car este incremento que Es- orzamento do ano pasado” tos suporá desembolsar ao re- Paz, traballador e loitador pola mento desmedido do gasto paña é un dos países europeos dor de 600 euros a maiores igualdade e a xustiza social. corrente e unha reducción do que ten unha das taxas máis por cabeza. Esa loita provocou que o des- 9,4% no gasto produtivo. A baixas por este concepto. Pero Por se todo isto fose pedisen do seu traballo e le- débeda pública subirá por o verdadeiramente intere- pouco, non hai que esquecer vouno aos cárceres franquis- riba do 33%, polo que no pró- sante sería comparar a cali- 26% non pode máis que cuali- que, segundo a tendencia á tas. Readmitido tras a amnistía ximo exercicio suporá o 62,5% dade de vida que teñen os paí- ficarse de ilusión. O máis pro- que nos teñen acostumados laboral de 1985, o compromiso do noso Produto Interior ses como Alemaña ou Francia, bábel é que, como conse- os socialistas, máis da metade que contraera de ben novo no Bruto. O dobre de hai dous aos que fan alusión, a súa me- cuencia do seu aumento, se deste orzamento quedará sen seu barrio de Monelos xa o tiña anos, que se di pronto. dia salarial ou cal é a pensión resinta o consumo e o castelo executar. De feito, o 60% do zarandeado na vida en múlti- Na suba de impostos, que mínima que cobran alí os xu- de naipes que son estas con- consignado para este ano plas ocasións. A súa militancia será permanente como non bilados. tas, consecuentemente, se non se gastou, polo que e a súa traxectoria, marcadas lle quedou máis remedio que Os orzamentos do Estado desmorone. dende 2005 o goberno de José inequivocamente por CC OO, recoñecer á propia ministra, para 2010 son, ademais, irre- No que atinxe ás previsións Luis Rodríguez Zapatero dei- levárono a comprender xa hai tampouco hai nin chisca de ais, porque supoñen un nivel para Galicia, a situación non é xou de investir en Galicia moito que as organizacións solidariedade. Máis ben todo de ingresos difícil de cumprir. moito mellor. De entrada su- 4.000 millóns de euros. políticas e sociais compóñe- o contrario porque o gravame Sen ir máis lonxe, o previsto porá un recorte de perto dun En definitiva, nin auste- nas persoas, por iso hai que non lles afectará precisamente incremento da recadación sete por cento con respecto a ros, nin solidarios, e, por coidalas. aos que teñen as rendas máis pola suba do IVE de máis do este ano, o primeiro descenso riba, irreais.G O compañeiro Xan María nunca deixa descansar o seu intelecto nas cómodas redes da ortodoxia. Consciente da súa tarefa na loita por cam- biar a realidade, toma unha vía en desuso, a da reflexión con perspectiva sistémica. Esta rompe coas enfaixaduras do pensamento conservador e elimina o curtopracismo no razoamento. Tamén é un bo repelente para a demagoxia. O amigo Xan María recea dos mitos, consciente de que anubran e atenazan o pensa- mento e só serven para crispar o ambiente. Recea aínda máis dos mitómanos que erguen bandeiras e sacralizan palabras cuxo significado descoñecen. Xan, gran cinéfilo e ávido devorador de libros, sempre soubo que o rigor e a serie- dade son compatíbeis co sen- tido do humor. Abonda con escoitalo para saber que non confunde a firmeza coa rixi- dez e que nunca entendeu o sindicalismo como unha orde monástica urbana. Xan, o amigo, o compa- ñeiro, unha persoa impres- cindíbel para CC OO.G

Esa’’ loita provocou que o despedisen do traballo e levouno aos cárceres franquistas” 10-11 galiza reportaxe.qxd 13/10/09 23:21 Página 2

GALIZA.10. ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

SERVIZOS DE BENESTAR

Residencia pública de anciáns, rematada hai meses, e aínda sen inaugurar na rúa do Morín en Monforte de Lemos. ‘A este paso, irei ao asilo dentro do cadaleito’

Os anciáns de Monforte e Vimianzo ma; os que queren ingresar ago- ra téñeno moito peor”, engade. agardan a apertura de residencias que A residencia do Morín cons- levan meses rematadas truíuse despois dun longo pro- ceso. Inicialmente, proxectára- se na Chacineira un asilo de xestión privada pero co aval fi- H. Vixande a súa posta en funcionamento. nanceiro do concello –asumía Paco Vilabarros [FOTOGRAFÍA] En Vimianzo dáse unha situa- as débedas se as houber– e que ción similar cun centro de 150 ía dispor ademais de prazas O edificio da residencia da ter- camas. A Administración non concertadas. A concesión esta- ceira idade na rúa do Morín en aclarou cando abrirán. ba feita pero desde Urbanismo Monforte loce un cartel da so- “Cartos”, nesa palabra resú- da Xunta presidida por Manuel ciedade pública da Xunta Soga- mese a razón pola que a Xunta Fraga non chegou a autoriza- serso. Trátase do maior inmoble non decide unha apertura que, ción correspondente. Sen al- dos arredores. No seu interior, con todo, é inevitábel. A políti- ternativa, porque non había 180 camas en 90 cuartos, agar- ca de austeridade que impuxo Xosé Luís Macia pensa que a este paso irá para o asilo no cadaleito. tempo para modificar as nor- dan os seus futuros inquilinos, Alberte Núñez Feixóo implica mas de planeamento, o conce- mais leva meses pechado a cal e que os servizos sociais reducen se trata dunha sociedade moi marcharon para o Incio, para llo trasladou o proxecto ao Mo- canto. “Por aquí só vén o vixilan- a actividade mentres se reser- avellentada que precisa deste ti- Chantada, para Sober e lugares rín e sacou a concurso a edifi- te”, aclara unha veciña que, te- van subvencións para a com- po de equipamentos. O outro así”, explica Mercedes, unha cación e explotación do centro. morosa, evita dar o nome. O pra de coches. centro da terceira idade da Xun- muller de 79 anos que vive na Entón, o novo goberno da centro construíuno e equipou- En Monforte todo o mundo ta conta con moi poucas prazas residencia pública. “Entrei hai Xunta anunciou que a partir no o goberno bipartito, pero a ten unha opinión que dar sobre e o asilo das monxas tamén está seis anos e tiven que agardar dese momento as prazas que actual administración posterga a residencia do Morín porque completo. “Moitos veciños seis meses para conseguir ca- financiaría serían públi- >>> 10-11 galiza reportaxe.qxd 13/10/09 23:21 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 GALIZA.11.

DEREITO’’ Nove centros de día pendentes de abrir A DECIDIR Mª Xosé Queizán O Consorcio Galego de Servi- ningunha”. Só en cinco dos ca- sete de outubro que abrirán zos de Igualdade e Benestar sos “o actual goberno preten- doce centros antes de fins de 7 deste mes celebrouse construíra nos últimos meses O actual’’ presidente da Xunta de abrir os centros”. Trátase, ano, pero os que indicou non O en Santiago a presenta- do goberno bipartito un total comprometeu, no seu segundo Aymerich, de “Rois, son os mesmos que os que xa ción do Manifesto da Platafor- de 15 novos centros de día discurso de investidura, Culleredo e Coia (Vigo), tendo están rematados, agás os cin- ma Galega polo Dereito a Deci- que están rematados ou en fa- a construción dun centro saído a concurso a moblaxe do co que citou Aymerich e outro dir para apoiar a nova lexisla- se avanzada de edificación de Tomiño e Porriño sen se te- máis, o de San Sadurniño. ción sobre o aborto do Gober- pero que aínda non se abriron de día nos concellos de máis ren aberto os procesos de se- “Tamén abrirán as súas por- no. A anterior lei despenaliza- ao público, segundo denun- de 1.500 habitantes” lección de persoal”. tas antes de rematar o ano os dora non conseguía superar os ciou o BNG nunha pregunta O deputado lembrou ade- centros de Begonte, Alfoz, problemas de inseguridade xu- [Carlos Aymerich] parlamentaria formulada por Portavoz do BNG no Parlamento. mais que “o actual presidente Xinzo de Limia, Carballeda de rídica, tanto das mulleres co- Carlos Aymerich. da Xunta comprometeu, no Avia, Vilar de Barrio e A Bola, mo do persoal sanitario. Hou- O deputado nacionalista seu discurso de investidura, a estes tres últimos co equipa- bo actuacións en determina- sinalou que “hai problemas construción dun centro de dia mento tamén xa licitado”, das autonomías que provoca- coas obras dos centros de día Consorcio” e lembrou que “o en todos os concello con po- asegurou o xerente. Neste ron conflitos ben desagrada- de Valadares (Vigo) e máis ta- resto [dos centros] ou ben xa boación superior a 1.500 ha- sentido, se se cruzan os datos bles. É, pois, necesario un novo mén Eirís e Monte Alto (A Co- están rematados ou ben o es- bitantes”. ofrecidos por Carlos Ayme- marco legal que deixe de crimi- ruña)”. Aymerich sinalou que tarán antes de fin de ano”. O xerente do Consorcio, rich e por Roberto Rodríguez, nalizar as mulleres que teñen as dificultades son “imputá- Os nacionalistas denuncia- Roberto Rodríguez, asegurou hai nove centros de día case que adoptar esa decisión e que beis á parálise xestora en que ron que “para dez dos centros nunha comisión do Parla- concluídos, que continuarán permita un comportamento a actual dirección sumiu o o Consorcio non ten previsión mento celebrada o mércores pechados.G como persoas libres, sen tute- las, e con garantías xurídicas e sanitarias á hora de interrom- per un embarazo non desexa- do. Parece incríbel que aínda, >>> cas, non en residencias no 2009, teñamos que reivindi- concertadas. Como conse- car unha lei do aborto cohe- cuencia desa decisión, o muni- ’’ rente. Desde o ano 1975 come- cipio impulsou a adquisición zou a escoitarse en Galiza o gri- do edificio por parte da Xunta to: “Dereito ao propio corpo”, para que fose a sociedade So- que tamén significa dereito a gaserso a que rematase, dotase decidir, tomar as rendas da as instalacións e realizase a súa procreación, resolver ter ou selección de persoal. non criaturas. Parece algo evi- dente, que non admite discu- REMATADO. “O edificio estaba re- sión. Pero continúa o escollo matado a finais de xaneiro des- da Igrexa, un enorme penedo te ano e o seu persoal escollido que non se move, non progre- en oposición”, explica o alcal- sa. Considera que un embrión, de de Monforte, Severino Ro- un minúsculo conxunto de cé- O edificio estaba rematado dríguez (BNG). Con todo, a lulas, é un ser humano e ten al- eito’ Xunta decidiu non inauguralo a finais de xaneiro deste ano ma. Daquela, a relixión concé- nin abrilo na precampaña para e o seu persoal escollido delles a esas células o estatuto evitar electoralismo. “Os pra- en oposición” de persoa. Superior ao estatuto zos da Administración son len- de muller. Dentro da concep- [Severino Rodríguez] tos porque hai que cumprir Alcalde de Monforte (BNG). ción misóxena da Igrexa, a mu- moitos requisitos, pero agora ller só é un recipiente, un útero, hai meses que está preparada”, onde se fai ese novo ser que asegura. A directora xeral de medra grazas ao principio acti- Dependencia visitou Monforte vo masculino. As mulleres de en xullo e anunciou que se Moitos’’ veciños marcharon hoxe, lonxe deses reacciona- abriría “o antes posíbel”. para o Incio, para rios criterios queren proclamar Mais ese antes posíbel non Chantada, para Sober e que son persoas, cidadás tra- dá chegado. Antonio, un ho- lugares así” balladoras, que necesitan deci- me que aos seus 84 anos aínda dir libremente sobre a súa des- emprega a bicicleta para tras- [Mercedes] cendencia.G ladarse, felicítase de ter praza Veciña, de 79 anos. no asilo das monxas. “Estou Antonio, que está coa muller no asilo das monxas, non podería mudar á nova residen- coa miña muller e non pode- cia pola enfermidade que padece a súa dona. mos cambiar agora, a ela non A relixión’’ concédelles lle rexe a cabeza”, láiase. Outro que non a dan aberto”. Xosé En Vimianzo, hai cinco me- tos de traballo directos. Mais a esas células que de momento non precisa Luís sabe das necesidades des- ses que está rematada unha re- vellos e traballadores sociais o estatuto de persoa. de residencia é Xosé Luís Ma- ta instalación e cita nomes de sidencia que custou 7,5 mi- agardan a súa apertura, adiada Superior cia. Conta con 76 anos de ida- persoas que están desexando llóns de euros e que ten cabida sine die. Neste caso, aínda que ao estatuto de e atópase moi ben na casa. entrar. Pero non só se trata das para 150 residentes e outras 50 xa rematou o prazo de inscri- de muller” “Non quero polo de agora –ad- camas para os usuarios. A resi- persoas no centro de día. Estí- ción para o proceso de selec- virte–, pero como desexe ir, a dencia da terceira idade con- mase que a súa entrada en fun- ción de persoal o 14 de xaneiro, este paso entrarei na residen- templa outras 40 prazas como cionamento suporía a crea- tampouco hai data para a cele- cia dentro dun cadaleito, por- centro de día. ción de máis dun cento de pos- bración das probas.G 12 galiza.qxd 14/10/09 11:49 Página 2

GALIZA.12. ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

retornará ao ex alcalde, Edesio Yáñez. Os independentes “ca- breados do Partido Popular”, apoiaron tras as eleccións o candidato socialista, agora en- tenden que volven a unha si- tuación de normalidade onde houbo que limar especialmen- te as diferenzas persoais. Tanto a nivel provincial, coma no concello da Veiga, os partidos implicados dan por inminente a presentación da moción.

DE FOLGOSO DO CAUREL A VILARIÑO DE CONSO. Máis complexa, aínda que para nada descartábel, pa- rece unha moción en Folgoso do Caurel. O actual alcalde so- cialista quedou en minoría ao solicitar a baixa un concelleiro da súa formación. No concello da montaña luguesa séguese asegurando “que se coce a mo- ción”. O secretario de organi- zación do PSdeG, Pablo García, asegura que espera quen non Antonio Arauxo(BNG) recibido por veciños que o apoiaban o día da moción de censura pactada polo PP e concelleiros tránsfugas do PSOE en Gondomar . A.G.N. suceda, aínda que “non o des- carto, pero sería outro caso de transfuguismo claro”. Non foron nin serán estes os únicos concellos que troquen Cambio de alcaldes de alcalde na actual lexislatura. En Vilariño de Conso, o popu- lar Ventura Sierra, retornou a A alternancia de goberno na Xunta e o feito tran o descontento coa moción lleiros populares,que permitirá alcaldía trala dimisión do ex al- que tentará sacar da alcaldía a retornar á alcaldía a Eladio Ca- calde socialista Arcadio Gonzá- de que as eleccións máis próximas sexan socialista Paula Fernández. Es- pón, alcalde da vila nas dúas úl- lez e despois de que resultase as locais parecen o motivo de que se desatase ta alcaldesa culpa directamen- timas décadas. Os edís de Tega imposíbel unha reedición do unha onda de mocións de censura te a Xosé Crespo, alcalde de La- sosteñen que sempre estiveron pacto entre socialistas e nacio- lín, e a Rafael Louzán, presi- afiliados ao PP, que simplemen- nalistas. Complexidade seme- dente da Deputación ponteve- te se presentaron baixo as siglas llante teñen neste momento A.R. censura ou os contactos para a dresa, de mover os fíos para le- de Terra Galega como indepen- outros dous concellos ouren- Dúas mocións de censura se- presentación doutras. var até o bastón de mando da dentes. Para algúns populares sáns, San Xoán de Rio, onde di- rán debatidas o vindeiro deza- En Silleda, a ex socialista, alcaldía a Ofelia Rei. Os socia- trátase do retorno de dous fillos mitiu o alcalde socialista Darío nove, as de Silleda e Láncara Ofelia Rei farase coa alcaldía listas considérana unha muller pródigos que xa foran concellei- Álvarez e Manzaneda, onde o que sacarán da alcaldía a dous apoiada en cinco edís ex popu- de palla, dirixida desde a som- ros baixo as siglas do PP. que decidiu abandonar a polí- rexedores socialistas. Non se- lares e nun tránsfuga socialista. bra polo ex alcalde popular, tica foi o nacionalista Xosé An- rán as únicas. No concello ou- Dúas concentracións cida- Xosé Vieitez. O ANDAZO DE CENSURAS NON REMA- tón Núñez. En ambos casos o rensán da Veiga, independen- dáns, que reuniron a unhas En Láncara, socialistas e po- TA. Na Veiga do Bolo ultímase o pacto entre socialistas e nacio- tes e populares ultiman a pre- dúas mil persoas, mostraron a pulares,discuten se hai ou non pacto entre populares e inde- nalistas vese inviábel, dadas as sentación doutra e en Folgoso súa desconformidade. A locali- transfuguismo, na moción pre- pendentes para sacar da alcal- fortes diferenzas, con denun- do Caurel non se descarta a dade do Deza está ateigada de sentada por dous concelleiros día o socialista Fernando Fer- cias xudiciais de por medio no mesma posibilidade, dende pancartas e carteis que mos- de Terra Galega e máis os conce- nández. O bastón de mando caso de Manzaneda. As cúpu- que o pasado verán, un conce- las socialistas e nacionalistas lleiro socialista solicitara a bai- non teñen nada claro o camiño xa no grupo e deixara en mino- a seguir e pásanlle a pataca ría o alcalde Xosé López. quente ás bases nos dous con- Dende as pasadas eleccións cellos, unha decisión xa toma- municipais, celebradas o 27 de da polo PSdeG. maio de 2007, presentáronse O troco de alcalde máis sin- seis mocións de censura en gular da presente lexislatura Abegondo, Trivés, Mos, Gondo- deuse en Rodeiro, onda un pac- mar, Santa Comba e Calvos de to entre socialistas e indepen- Randín, aínda que esta última dentes levou hai dous anos a al- non saíu adiante ao impedir os caldía o cabeza de lista de esta veciños a entrada no salón de última formación, Manuel Sal- plenos dos censurantes, catro gado, quen debería dimitir aos edis do Partido Popular e un dous anos para que gobernase a tránsfuga socialista. Na actuali- outra metade da lexislatura o ca- dade, ano e medio despois da beza de lista Xosé Vence. Esta al- súa celebración, aínda continúa ternancia produciuse o pasado o proceso xudicial de repetición mes de xuño, aínda que con sus- do pleno. Non embargante, nas pense polo medio, ante as con-

últimas semanas acelerouse a PEPE FERRÍN / A..G.N. dicións do alcalde independen- presentación de mocións de Acto en Silleda, o pasado 11 de outubro, de apoio á alcaldesa socialista Paula Fernández, ameazada por unha moción de censura. te para dar o paso.G 13 estado.qxd 14/10/09 11:05 Página 1

PENÍNSULA.13 O PP de Valencia rompe con Raxoi.A resistencia de Ricardo Costa, ANOSATERRA secretario dos populares valencianos, a actuar de fusíbel no caso Gür- 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 tel, abre unha fenda grave nas relacións de Camps e Raxoi. Valencia é, por peso demográfico e apoio electoral, unha das bazas principais de ’’ Mariano Raxoi cara 2012, pero a desobediencia manifesta da direc- CHAFALLADA LEGAL ción en Valencia reabre o debate interno coa incertidume engadida de aínda non coñecer o groso dun sumario que ameaza a estabilida-

Xosé A. Gaciño de do principal partido da oposiciónG HEINO KALIS/REUTERS

rustrado o intento do xuíz ELECCIÓNS AUTÁRQUICAS F Baltasar Garzón para po- ñer orde na recuperación dos restos das vítimas da represión franquista que non recibiron un enterro digno, seguimos a asis- O poder dos concellos, tir á peregrinación desesperada dos familiares das vítimas, á busca dun xuíz comprensivo ou dunhas autoridades (locais ou o máis estábel de Portugal autonómicas) concienciadas, que lles boten unha man en ca- da caso concreto. Resulta lamentábel que, 70 César Lorenzo Gil PSD xa anunciou, veladamen- anos despois do final da guerra Portugal viviu o seu segundo te, que participará “con máis civil e recuperada a normalida- domingo electoral nun mes cun ánimos ca ninguén” na reno- de democrática, aínda teñamos ambiente de certo aborrece- vación que precisa o partido. pendente esa recuperación, mento (a abstención foi do No Porto, en troques, re- que aínda alguns dos descen- 41%) e sen grandes novidades. cunca Rui Rio. O veterano al- dentes das vítimas sintan medo As eleccións municipais (cha- calde do PSD beneficiouse de reclamar, que a esquerda go- madas autárquicas en Portugal) dunha campaña moi persona- bernante non se atreva a impul- confirmaron na maior parte lista e finalmente obtivo me- sar directamente esa tarefa e dos casos o equilibrio preexis- llores resultados dos previstos que a dereita supostamente de- tente e refrendaron a maior par- nas enquisas. Tentado moitas mocrática asuma a protección te dos alcaldes e concelleiros. veces de dar o salto á política do pasado ditatorial coa súa O sistema electoral que rexe nacional, haberá que estar oposición sistemática a calque- o poder local en Portugal esixe atentos ás súas decisións nos ra investigación. dos partidos un traballo previo próximos anos. Ao seu favor Nestes días, o goberno au- de negociación para formar ten a ampla experiencia muni- tonómico andaluz ultima os grandes coalicións. Non en cipal e a súa capacidade de preparativos para escavar nos van, o partido que conseguiu xestión e negociación, incluso terreos nos que se cre que fo- máis alcaldías, o Social Demo- en temas internacionais –caso ron enterrados os restos do po- crata (PSD) concorreu nas da Eurorrexión Galiza-Norte eta Federico García Lorca e dos principais cidades da man do de Portugal– pero os seus de- que foron asasinados con el CDS-PP, forza de dereitas coa tractores considérano “inca- (un mestre, dous banderillei- que no parlamento nacional paz” de impoñerse na corte de ros e un inspector de tributos). ten máis desencontros que intereses de Lisboa. A operación rodéase de toda acordos. sorte de cautelas para non mo- Outro factor particular des- A CRISE DO PSD, XA SEN ESCUSAS. Pa- lestar a familia de García Lorca, ta convocatoria é a maior im- sadas as eleccións municipais, que inicialmente se opoñía á portancia das siglas indepen- o centro-dereita portugués en- escavación e finalmente acce- dentes, completamente au- tra nunha fase de debate inter- deu con certas condicións. sentes noutros escenarios polí- Rui Rio,alcalde do Porto, reelixido o 11 de outubro no e aggiornamento que ben Pero, como di a Federación ticos. Nalgunhas cidades, o ca- pode durar varios anos. Nin- Estatal de Foros pola Memoria risma de determinados políti- do Tejo oposta a Lisboa. O pro- guén acredita no futuro de Lei- nas súas alegacións ao proxec- cos non adscritos a ningunha pio líder do partido, Jerónimo te á fronte do partido pero tam- to andaluz, estas accións á das grandes forzas impúxose a de Sousa, admitiu que “os lo- O partido’’ que conseguiu pouco hai unha liña de suce- marxe da tutela xudicial poden unha maré moito máis biparti- gros na política municipal dos máis alcaldías, o Social sión clara. Quizais sexa o presi- resultar discriminatorias e dista que as anteriores elec- últimos anos foran varridos da Democrata concorreu nas dente da Comisión Europea, contribúen a manter a impuni- cións lexislativas. actualidade por mor da proxi- principais cidades da man José Manuel Durão Barroso, o dade dos crimes franquistas. Esta pátina de bipartidismo midade das anteriores elec- do CDS-PP, forza de seu Dom Sebastião anceiado Consecuencias da chafalleira merece un matiz, tanto pola cións e as súas sinerxías”. pero de momento non parece Lei da Memoria, que lle deixa á tradición das coaligacións Con certeza, o resultado dereitas coa que non se leva con moita vontade de retornar iniciativa privada o esclarece- electorais que escurecen un das xerais do 27 de setembro ben no parlamento a Portugal. mento de delitos perseguíbeis tanto o papel de partidos co- influíu no voto do 11 de outu- nacional” Unha parte do partido esixe de oficio.G mo o CDS-PP, como pola difi- bro. O mal resultado daquela un cambio xeracional inme- cultade doutros grupos, caso do PSD de Manuela Ferreira diato. Outra pensa que a cues- do Bloco de Esquerda, de Leite e as claras chiscadelas do tión é encontrar unha mensa- avanzar na conquista de espa- socialista José Sócrates á de- xe atractiva para unha socieda- Unha parte do PSD esixe zos municipais, máis ríxidos e, reita seguramente moveron ’’ de en crise xa case permanen- Resulta’’ lamentábel que 70 tal e como apuntamos, máis parte do voto e quizais o bipo- un cambio xeracional te, incapaz de dar o pulo defini- anos despois do final estábeis. larizaron. inmediato. Outra pensa tivo cara á prosperidade e con da guerra civil, Capítulo á parte merece a Mais en esencia, case todo que a cuestión é encontrar demasiados vicios burocráti- aínda situación do Partido Comunis- fica igual. O socialista António unha mensaxe atractiva cos que impiden unha moder- teñamos ta. Os resultados foron peores Costa será alcalde de Lisboa. para unha sociedade en nización axeitada do país, máis pendente esa dos esperados aínda que man- Este triunfo elimina definitiva- crise xa case permanente” alá de seguir a ser territorio per- tén, con dificultades, o seu mente a Pedro Santana Lopes fecto para conseguir man de recuperación” gran bastión –por número de de calquera posibilidade de re- obra a baixo custo dentro da habitantes–, Almada, na beira levar a Leite. O ex alcalde do Europa unida.G 14-15 mundo.qxd 13/10/09 23:02 Página 2

ANOSATERRA MUNDO.14. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 ’’ LATEXOS Os derradeiros atrancos UN NOBEL do Tratado de Lisboa NON PACÍFICO X.L. Franco Grande A ollada de Europa Saímos do impassee do estan- on deixa de ser chamativo camento actual, que sempre é N que a prensa dos EE UU, fita a Chequia. noticia, e conseguimos avances en xeral de dereitas, sexa a máis O seu presidente, por veces contraditorios ao per- crítica coa concesión do Premio der a capacidade de veto dos Es- Nobel da Paz a Barack Obama, Vaclav Klaus, ten tados membros nalgunhas ma- ás veces mesmo con ferocidade na man que o longo terias e ao mesmo tempo incre- e nun ton moi duro e moi se- proceso mentar a participación do parla- mellante ao que mantiveron os mento europeo e dos parla- senadores republicanos. de ratificación mentos dos Estados (para can- A de esquerdas –principal- desta nova norma do dos parlamentos das nacións mente The Nation– é tamén crí- sen Estado?), amais da creación tica coa decisión, pero en xeral remate por fin da “iniciativa cidadá” para pedir remata aceptándoa e facendo Xosé Manuel Figueiras que a comisión teña en conta as valer as razóns que, ao seu xuí- analista colaborador do IGADI propostas emanadas directa- zo, xustifican que se lle conce- (www.igadi.org) mente do pobo. Mesmo se reco- dese ese premio. Curioso ta- lle a posibilidade de retirada da mén que subliñen os mesmos Despois da polémica adhesión UE se é que Klaus e os seus co- extremos, que se din positivos, dos irlandeses ao Tratado de rrelixionarios así o desexan. que a prensa europea máis se- Lisboa no referendo da semana É preciso por outro lado ria destacou. pasada, falta aínda un último adoptar métodos de decisión Na liña das razóns expostas chanzo para concretar comple- máis simplificados nunha polo comité noruegués, salién- tamente os procesos de ratifica- Unión a 27, que non tivo avan- tase que en menos dun ano ción dun tratado que, guste ou ces desde o Tratado de Niza. Obama modificou por comple- non, debe facilitar obxectiva- Probabelmente, un dos capítu- to a escena internacional e a mente a toma de decisións los máis polémicos é o da pro- imaxe dos EE UU no mundo, si- nunha unión con 27 membros. tección dos dereitos dos cida- nálanse as súas intervencións Esta fin de semana o presi- dáns que serviu para resistirse á de Ankara e o Cairo, o seu esfor- dente polaco Lech Kaczynski ratificación do tratado aos paí- zo por manterse á marxe da completou o proceso de ratifica- ses anglosaxóns e e aos euroes- idea dun “Occidente islamófo- ción de Polonia, é dicir, asinar o cépticos do leste, aos que non bo” e da falsa tese da guerra de documento de adhesión despois lles gusta nada a regulación nes- civilizacións... de pasar polo parlamento local tas materias. Claro que á par deses datos que é o que realmente ten a lexi- O presidente da República Checa, Vaclav Klaus. DAVID W CERNY/ REUTERS E finalmente apúntase unha positivos non se poden esque- timidade para ser logo ratificado maior ambición para que a cer os negativos, tan graves co- por parte do xefe do Estado. así como se o rei de España se Unión se exprese con claridade mo seguir mantendo dúas gue- O último obstáculo será a Re- negase a rubricar as normas do no ámbito internacional. Que o rras, Guantánamo e outras pri- pública Checa, onde o Tribunal noso parlamento. É certo que É evidente’’ que o Tratado vicepresidente da Comisión se- sións secretas polo mundo, fei- Constitucional debe pronun- os irlandeses conseguiron ga- de Lisboa non vai crear un xa o responsábel dos asuntos tos que por si mesmos entran en ciarse sobre unha moción pre- rantías no ámbito dos dereitos Superestado só polo exteriores, debe incrementar o aberta contradición con calque- sentada por un grupo de sena- humanos, ou soberanía e taxas, simple feito de que crédito e a coherencia da acción ra idea a prol da paz e, por iso dores que cuestionaron a con- pero é evidente que o Tratado algunhas materias deixen exterior de UE, que ademais mesmo, co fundamento do ga- formidade do tratado de Lisboa de Lisboa non vai crear un Su- de ser gobernadas polo crea un corpo diplomático, o lardón. Con seguridade que ho- coa carta magna. O presidente perestado só polo simple feito “servizo europeo de Acción ex- xe hai outros destinatarios máis criterio da unanimidade” checo, Vaclav Klaus, ten tempo de que algunhas materias dei- terior”, para asistilo. Iso non sig- merecentes desa distinción. logo para refusar asinar un trata- xen de ser gobernadas polo cri- nifica que a Comisión Europea ¿Permitiranlle os escuros po- do que tradicionalmente vén terio da unanimidade. É posíbel poida impoñer a súa visión so- deres do seu arredor seguir o ca- obstaculizando até que o Tribu- que se dilate o proceso até as bre os estados membros no to- miño sinalado cando a campa- nal Constitucional se pronuncie. eleccións en Gran Bretaña do cante á política europea de se- ña electoral e que, ao cabo, é o Aproveitando a circunstan- ano que vén, onde se espera Recóllese’’ a posibilidade guridade e defensa que segue que o galardón toma en conta, cia, e o feito de que está de moda que gañen os conservadores e de retirada da UE se é que conservando un sistema espe- ou obrigarano a diverxer de si poñer paus nos radios da bicicle- se pronuncien sobre o Tratado Klaus e os seus cial de toma de decisións, pero mesmo un pouco máis cada ta europea, Klaus buscou unha de Lisboa se este aínda non for correlixionarios así o axuda a unificar criterios cun día? Pode que o premio lle teña nova condición para poñer a súa totalmente ratificado. desexan” grupo reducido de Estados, e o chegado máis ben con adianto.G sinatura no papel. Unha nota a En calquera caso, unha de- que é máis importante, o Trata- pé de páxina no que se indique claración política non pode levar do de Lisboa tende cara á unifi- que o capítulo sobre os dereitos a renegociar o tratado. Ten que cación dos tres piares da UE: a fundamentais non sexa aplicado ser o goberno checo, e non o pre- dimensión comunitaria (cida- para a República Checa porque sidente, o que demande a “de- danía da Unión, políticas co- Sarkozy’’ pensa podería dar lugar a reclamacións claración política” solicitada por POR QUE TANTO REBUMBIO?Por que munitarias, unión económica e e actúa como un xebre alemás en territorio checo pre- Klaus nunha reunión que terá tanta lea en contra do Tratado monetaria, etc), a política exte- neocon” vias á II Guerra Mundial. lugar en novembro e que pode- de Lisboa? Gañamos algo con rior e de seguridade común Trátase de reinventar as re- ría dar lugar a un documento ad- este tratado? Teoricamente si. (PESC), e a cooperación policial gras de xogo e crear unha difi- xunto ao tratado. Este sería simi- e xudicial en materia penal. É cultade engadida, logo da ratifi- lar ás garantías legais outorgadas dicir, retomar o vieiro da cohe- cación do tratado polo parla- a Irlanda despois de rexeitar o UERE SABER MÁIS? rencia e da credibilidade insti- mento e o senado checos. Algo tratado en xuño de 2008. ? www.igadi.org. tucional.G 14-15 mundo.qxd 13/10/09 23:02 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 MUNDO.15.

ELECCIÓNS / RUSIA O PARTIDO DE MEDVEDEV GAÑA AS REXIONAIS

Rusia Unida, partido fun- dado polo primeiro mi- nistro ruso, Vladimir Pu- tin, e sostén político do presidente, Dimitri Medve- Dimitri Med- dev. vedev, lo- grou unha cómoda vitoria nas eleccións rexionais que se ce- lebraron na federación o 11 de outubro. Rusia Unida foi a for- za máis votada en 76 das 83 entidades rexionais e terá maioría absoluta no parla- mento de Moscova. Os co- munistas son a segunda forza.

DIPLOMACIA / EURASIA Granxeiros afgáns en Talbozag, na provincia do Badakhshan. OMAR SOBHANI/ REUTERS TURQUÍA E ARMENIA ABREN FRONTEIRAS

Zurich acolleu o 10 de outu- bro a histórica sinatura dun Poder duro ou poder brando tratado de normalización di- plomática entre Turquía e Ar- menia. Os ministros de Exte- riores de ambos os países, Ah- para Afganistán met Davutoglu e Eduard Nal- bandian, deron o primeiro paso para achegar dous paí- Obama dubida entre diferentes estratexias tadounidenses e os 38.000 efec- ideas e da cultura, en contrapo- ses fronteirizos pero enfronta- tivos internacionais provenien- sición ao unilateralismo militar dos desde hai un século. Du- diplomáticas e militares para o país asiático. tes de 13 países non dan cuber- da era Bush. rante a I Guerra Mundial, os Os EE UU non queren cumprir unha década to as 40.000 aldeas rurais espa- Hillary Clinton, concordou exércitos turcos asasinaron ao nun territorio invadido pero para nada controlado lladas por máis de 645.000 qui- no seu discurso diante do pode- redor de 1,6 millóns de arme- lómetros cadrados. Nin tan se- roso Council on Foreign Rela- nios. Se os parlamentos re- quera cidades da envergadura tións, organización económico frendan este tratado, pronto Laudelino Pellitero de Kabul ou Kandahar. Pero o empresarial con poderosa in- haberá apertura de fronteiras. director do Instituto para a Proxección de Análise Exterior (IPAEX) poder militar é só un dos peóns fluencia na política exterior dos Os’’ 65.000 soldados do taboleiro da política exterior Estados Unidos, en que ningún CONSTRUCIÓN /PALESTINA Saír do Iraq para concentrar re- estadounidenses norteamericana que cómpre país pode afrontar en solitario PROXECTO DE VIVENDAS DE cursos e tropas en Afganistán e os 38.000 efectivos recolocar. os desafíos internacionais, en 220 MILLÓNS DE DÓLARES non leva necesariamente á vito- provenientes de 13 países O do regueiro de bases dos que se pode concordar con ria. A filtración do informe ela- non dan cuberto EE UU polo planeta costa 102 moitos países na loita antiterro- borado polo xeneral xefe das as 40.000 aldeas espalladas mil millóns de dólares anuais. rista, no deseño de políticas que forzas internacionais en Afga- en 645.000 quilómetros Sen contar embaixadas en luga- limiten a proliferación de armas nistán, Stanley McChrystal na cadrados” res de conflito, auténticos Pen- atómicas, na loita contra as que advirte da derrota no caso tágonos deslocalizados. A de pandemias e nas actuacións de que non se envíen outros Bagdad ocupa 44 hectáreas, e diante das catástrofes. Aínda 40.000 efectivos, así o demostra. custou 750 millóns de dólares, o que os EE UU non van renun- Que a insurxencia está lo- mesmo custo que a que se ciar ao “Poder Duro” das armas, A Autoridade Palestina (que grando avances significativos é constrúe en Paquistán. O déficit si vai deixar espazos para a ne- ten competencias de gober- unha evidencia, pero as claves Obama’’ utilizará o poder público norteamericano non gociación con aqueles talibáns no en Cisxordania), anunciou do futuro da ocupación en Af- duro concentrándoo pode soportar indefinidamente que marquen distancias defini- a creación do Fondo Palesti- ganistán non pasan necesaria- contra Al Qaeda. O poder esta hemorraxia de diñeiro pú- tivas con Al Qaeda, que estean no de Investimentos (FPI), mente pola óptica da balanza brando en negociacións blico, sen perspectiva ningunha dispostos a asumir certas res- que investirá 220 millóns de bélico-militar. cos talibáns para de dominar os recursos petrolí- ponsabilidades políticas dentro dólares na construción de vi- Nin sequera o ex presidente determinar a súa feros desta área xeográfica, tal das normas constitucionais, vendas para os palestinos no George Bush contemplaba a vi- participación en política como pretendía Bush. sen invocar ás armas. territorio. “Estamos cansos toria militar como solución pa- no futuro” Obama utilizará o poder du- de ver só novas vivendas de ra o Iraq. Na súa última etapa, a IDEAS EN VEZ DE FUSÍS.A nova políti- ro concentrándoo contra o te- colonos xudeus”, manifestou partir de xaneiro de 2008, com- ca exterior de Barack Obama rrorismo de Al Qaeda. O poder o presidente do FPI, Moham- binou o envío de 60.000 novos non vai aliñarse coas posturas brando en negociacións cos tali- mad Mustafa. En Cisxordania soldados co diálogo e negocia- do “Poder Brando”, defendidas báns para determinar a súa par- viven 2,5 millóns de palesti- ción con aqueles grupos rebel- polo profesor Joseph Nye, da ticipación no futuro político de nos pero desde o 1967 non des que estaban fóra da órbita os aliados da misión da ONU te- Escola de Política John F. Ken- Afganistán, de xeito que tan só houbo plans organizados de de Al Qaeda. ñen un grave problema en Af- nedy da Universidade de Har- sexa necesario enviar as tropas vivenda. O FPI contará con Efectivamente, os EE UU e ganistán. Os 65.000 soldados es- vard que procura o poder das xustas para debilitar Al Qaeda.G apoio privado.G 16-17 economía.qxd 13/10/09 23:22 Página 2

’’ ECONOMÍA.16. ANOSATERRA O NORTE 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

Manuel Cao

nivel de incerteza económica, política e social no A ORIXE DOS FALLIDOS O ámbito internacional configura un contexto deci- sional complicado no cal os axentes haberán de afinar e andar con pés de la á hora de elexir estratexias e asignar recursos ás actividades máis axeitadas. Se algo está claro é que estamos diante dunha economía globalizada mul- tipolar na que os liderados son limitados e pesan máis as interrelacións e as interdependencias. Se isto aféctalles aos grandes actores mundiais máis aínda a Galicia con institucións de autogoberno que enraizaron hai pouco como axentes clave á hora de promover e levar adiante as iniciativas de decisión colectiva. O cambio de goberno de 2005 foi chafado con facili- dade sorprendente por unha sociedade e uns grupos de interese que derribaron o bipartito cunha campaña electoral que se fixo xirar arredor de temas anecdóticos e insubstanciais onde non se sabe se era máis preocu- pante a incapacidade e impericia do goberno para de- fenderse e encetar unha dinámica de proxectos con- fluentes, ou a elección de temáticas conflitivas por parte da oposición. Dalgún xeito, a típica dinámica autóctona PACO VILABARROS de autodestrución e loita fratricida entre localidades, veciños e adversarios internos deixoulle o campo libre a uns axentes externos que se fixeron cos resortes do po- der da Xunta cunha estratexia á contra sen gastar nin ter Os pisos sen vender das caixas que prometer nada. Por agora, o goberno de Feij009 mantense entretido soerguendo a alfombra de cando en vez e cambiando os concéntranse fóra de Galiza nomes dos organismos e as persoas que van a imple- mentar as políticas que se fixeron dende a época de Ma- nuel Fraga ao que cabe atribuír as estratexias e políticas fundamentais realizadas pola Xunta dende a súa crea- Caixa Galicia e Caixanova centraron a que nos últimos meses caixas ción. Este modelo ten os seus límites nunha crise que e bancos repiten que non que- mina a afluencia de recursos, nos novos Estatutos que a expansión da súa rede de oficinas ren dedicarse ao negocio inmo- reducen a capacidade de autogoberno do país e na en comunidades onde destacou o auxe biliario senón ao financeiro, as perda de fondos da UE que permitiron crear infraestru- da construción (Madrid, Catalunya, Andalucía circunstancias impoñen novas turas e dinamizar a nosa economía sen custo electoral actividades. Os pisos de Caixa nin financeiro para os axentes galegos. Quizais, a ausen- e Comunidade Valenciana) Galicia na urbanización de La cia dun modelo claro nas propostas de Feij009 está le- Manjoya, nas aforas de Oviedo, vando á errancia nas decisións da Xunta e a unha recu- X. G. están aínda en construción, tras peración de poderes por parte de axentes obsoletos As caixas galegas manteñen a quebra da compañía vasca como as Deputacións e certos grupos de intereses anti- polo momento un nivel de mo- Caixanova’’ posúe 290 Urazca, que os iniciara. guos que non captan as novas tendencias da sociedade rosidade non alarmante no na famosa urbanización e a economía global que poderían favorecer a Galicia contexto do sistema bancario de Seseña, en Toledo e OFICINAS NAS COMUNIDADES MÁIS “IN- ou, ao menos, sobre as que tería que posicionarse e re- español. Con todo, chama a Caixa Galicia constrúe máis MOBILIARIAS”. Casualidade ou definir as súas estratexias e preferencias. atención que unha parte im- non, as comunidades máis afec- Para citar só un dos casos máis rechamantes, re- portante dos posíbeis créditos de 350 pisos en Oviedo” tadas polo fin da época dourada sulta absurdo que coa potencialidade que un país fallidos de Caixa Galicia e Caixa- do sector inmobiliario centraron como o Brasil ten no ámbito internacional –a propia nova teñan a súa orixe en ope- a expansión da rede de oficinas América Latina de fala española acepta o seu liderado– racións realizadas fóra do país. de Caixa Galicia e Caixanova du- os limitados seguidores de Galicia Bilingüe sexan ca- Así, a entidade con sede na Co- rante os últimos anos. Así, en paces de meter na axenda a protección das súas esca- ruña fíxose cargo este ano de ambos casos a primeira do resto sas capacidades para aprender idiomas latinos. Viría máis de 350 pisos en constru- Caixa’’ Galicia posúe tamén do Estado é Madrid, mentres ben que a nova Xunta recuperase o norte para non ción na contorna de Oviedo, o 5% do Grupo Afirma, que Catalunya, Andalucía e a perder o sentido en lugar de seguir a aqueles axentes mentres que a viguesa debe denominación adoptada Comunidade Valenciana ocu- que poden verse confundidos pola insuperábel auto- xestionar 290 pisos da famosa a principios de 2008 pola pan outros postos destacados. estima da estulticia.G urbanización de Seseña, en To- malograda inmobiliaria A estratexia desenvolvida ledo, iniciada polo controver- Astroc, primeira das nos últimos anos polas caixas tido construtor Francisco Her- grandes do Estado en caer” galegas contrasta coa que puxo nando, El Pocero. en práctica Caixanova nos anos O alcance do impacto deste 80. Baixo a dirección de Xulio tipo de investimentos errados Fernández Gayoso apoiou os Por’’ agora, o goberno nos balances das caixas consti- estaleiros galegos nos graves de Feij009 mantense túe un segredo. Nin sequera nos galego. Exemplos destacados momentos da reconversión. entretido soerguendo casos nos que construtoras te- son, ademais dos xa citados, Este tipo de investimentos dé- a alfombra de cando en vez ñen recoñecido débedas con Tremón, Fadesa e Colonial. ronlle á entidade con sede na vi- e cambiando os nomes entidades galegas se confirmou Caixa Galicia posúe tamén o guesa rúa de García Barbón be- dos organismos e as persoas” o importe exacto das mesmas. 4% do Grupo Afirma, denomi- neficios no longo prazo ao Desde o estalido da burbulla in- nación adoptada a principios tempo que posibilitou a viabili- mobiliaria varias quebras de de 2008 pola malograda inmo- dade dun sector fundamental empresas de ámbito estatal biliaria Astroc, primeira das para a economía da súa área afectaron ao sector financeiro grandes do Estado en caer. Pese principal de influencia.G 16-17 economía.qxd 13/10/09 23:08 Página 3

Xavier Guerra advirte de que as axudas á compra de coches aca- Xavier Guerra, ECONOMÍA.17. barán pronto. O conselleiro de Economía considera que esta me- Conselleiro de Economía e Industria. ANOSATERRA dida contribuíu á mellora da situación no sector e que xerou arredor JÉSSICA BARCALA / A.G.N. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 de 300 millóns de euros de facturación, pero que non pode ter dura- ción ilimitada. O investimento realizado polo Goberno galego foi de 14 millóns de euros.G

OS GANDEIROS E O MERCADO Por que non se vende máis leite do día?

A preferencia polo leite uperisado (UHT) en Galiza prexudica os gandeiros locais. En Italia, Francia ou Alemaña triunfa o leite pasteurizado ou do día, cuxas propiedades se asemellan máis ás do leite cru e beneficia máis os produtores

Xurxo González Moita da xente que vive actual- mente nas cidades galegas na- O leite’’ do día fortalece ceu na aldea. Saben, polo tanto, o sistema inmunolóxico cal é o gusto do leite acabado de e, ao aguantar menos, muxir e, por suposto, que ten favorece os gandeiros pouco que ver co leite uperi- sado, comunmente coñecido locais” como UHT. Pese a isto, conti- nuamos a mercar masivamente este tipo de leite no canto de mercar o pasteurizado (coñe- cido como “leite do día”), que Leite fresco da marca Leyma. PACO VILA BARROS conserva unha parte impor- A poboación’’ volveuse tante do sabor e das propieda- cómoda: non é o mesmo des beneficiosas do produto cru. mercar unha caixa de leite ao que é sometido elimina to- Agrarias, afirma que “a hexe- fende que o UHT “populari- O leite pasteurizado ten un que aguanta varias dos os microorganismos pre- monía que o UHT ostenta no zouse no Estado español por im- público moi reducido. Así o re- semanas que preocuparse sentes no leite. Ao mesmo mercado español débese a posición de empresas leiteiras. coñece Manuel Sierra, xerente de mercalo cada poucos tempo, elimina gran parte das unha estratexia dunha indus- Este tratamento posibilita a im- da industria láctea Leyma, unha días” vitaminas e modifica o seu sa- tria débil, dependente da gran portación de leite foráneo, que das poucas que produce actual- bor e cheiro. Pola contra, o se- distribución”. Hai que ter en doutro xeito é imposíbel. Un mente este produto en Galiza e [Manuel Sierra] gundo aguanta períodos non conta que é máis fácil de xestio- momento importante foi a case a única que o comercializa Xerente de Leyma. superiores aos catro ou cinco nar a venda de leite UHT. A pas- prohibición da comercialización no país. A desvantaxe é tan días antes de callar, pero con- teurizada debe estar refrixerada do leite natural, sen tratar. Un grande que moitos mozos nin serva parte das propiedades be- desde a súa produción até o exemplo da discrecionalidade sequera saben que o leite pas- neficiosas do leite cru, a cuxo consumo, o que é máis custoso desta medida é que no Reino teurizado existe, pese a ser o gusto se asemella máis. En con- e require mellor organización Unido a maior parte da xente máis consumido en países É necesario’’ que o goberno creto, os expertos consideran que a distribución de UHT. consume leite cru, sen tratar” como Italia, Francia e Alemaña. cree novos regulamentos que o UHT se trata dun produto Precisamente nestas dificul- (como indica a famosa imaxe do Ademais da diferencia de ca- para que todos os morto mentres que os microor- tades radican as vantaxes para reparto de botellas cada mañá). lidade entre un e outro, a prefe- ganismos que conserva o pas- os produtores locais, ao non po- O problema principal para rencia entre leite UHT e pasteu- supermercados oferten teurizado axudan a reforzar o der trasladarse longas distan- fomentar o consumo é que rizado ten unha influencia di- leite pasteurizado” sistema inmunolóxico e a evitar cias. Manuel Sierra, xerente de moitas grandes superficies, que recta na organización da estru- [Xavier Vence] certas enfermidades. Leyma, incide en que “Italia ato- concentran a maior parte das tura gandeira. O consumo de Catedrático de Economía As razóns de porque no Es- pábase nunha situación seme- vendas, deixaron de ofertar pas- leite pasteurizado beneficia os Aplicada da USC. tado español, a diferenza do llante á española no que res- teurizado. Xavier Iglesias opina gandeiros locais e especial- resto de Europa, a poboación pecta ao consumo de leite pas- que “se o consumidor o vise nos mente aos que producen unha consume máis leite UHT, hai teurizado. Con campañas de lineais do super seguramente o calidade mellor. As característi- que buscalas, segundo Manuel formación e sensibilización, as consumiría”. Xavier Vence cas deste produto implican que Sierra, en que “as grandes mul- industrias conseguiron inverter pensa que “é necesario que o non é rendíbel trasladalo dis- A hexemonía’’ que o UHT tinacionais impulsaron a moda, o proceso”. O problema é que a goberno cree novos regula- tancias longas, polo que os que ostenta no mercado e a poboación volveuse có- maioría das industrias que ope- mentos para que todos os su- se benefician son os produtores moda. Non é o mesmo mercar ran en Italia son de capital nacio- permercados oferten este tipo do país. español débese á unha caixa de leite que aguanta nal, mentres que, agás Leite Río, de produto aos clientes. Se o go- debilidade da industria varias semanas que ter que pre- as que traballan en Galiza están berno prioriza o leite do día axu- O PASTEURIZADO CONSERVA AS PROPIE- propia” ocuparse de mercalo cada pou- en mans de capital foráneo. daría a manter o mercado inte- DADES.As principais diferenzas [Xavier Iglesias] cos días”. rior, como sucede noutros paí- entre UHT e pasteurizado resi- Unións Agrarias. NECESIDADE DE MELLORAR A DISPOÑIBI- ses”. Manuel Sierra apón que den na data de caducidade e A PROMOCIÓN DO UHT RESPONDE A INTE- LIDADE. Xavier Vence, catedrático “non se trata de prohibir o UHT, nas propiedades. O primeiro RESES ECONÓMICOS.Xavier Iglesias, de Economía Aplicada da Uni- que tamén é un bo alimento, ten unha período de caduci- secretario de acción sindical da versidade de Santiago e consu- pero si de que os cidadáns te- dade de tres meses, e o proceso área de gandería de Unións midor de leite pasteurzado, de- ñan a capacidade de elixir”.G 18-19 deportes.qxd 14/10/09 11:08 Página 2

DEPORTES.18. ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 O filial do Celta, colíder da Se- gunda División B. O Celta B enca- beza a clasificación do grupo I da Segunda División B do fútbol esta- tal, empatado a 18 puntos coa Pon- ferradina. No último partido de liga, o Celta B impúxose por 2-0 ao Bil- bao Athletic. Esta clasificación do fi- lial celeste é histórica, xa que a pri- meira vez que lidera o grupo da ca- tegoría de bronce do fútbol.G

FÚTBOL Vítimas e verdugos dos estadios Dende que o balón comezara a rodar nos campos de fútbol, os incidentes, as lesións Os’’ Granaguayospasarían estiveron sempre a orde do día. O último aos anais do fútbol coma futbolista gravemente lesionado foi Borja un dos equipos máis Oubiña, unha das grandes promesas do violentos que se forxara a si mesmo a súa propia fútbol galego, que vén de saír do quirófano lenda negra”

Antonio Cendán varios xogadores do campo re- O medio centro do Celta lesio- mataron tocados, nunha época O campo de Los Cármenes narase ao pouco de fichar polo na que non estaban aínda per- ’’ Birminghan británico da Pre- mitidos os cambios. foi o terror. O que se mier Leagueinglesa, tras dispu- atrevía a pasar de medio tar un partido contra o Liverpo- TORRENS LESIONA A AMANCIO AMARO. campo xogábase a cabeza ol en setembro de 2007. Dende Outro dos futbolistas máis dura- ou unha perna” aquela, Oubiña pasou unha mente castigado polas lesións morea de veces por centros hos- foi o extremo do Deportivo e do pitalarios sen que polo de agora Real Madrid, o galego Amancio se puidese facer nada por recu- Amaro Varela. En 1967 recibirá O 8 de xuño 1974 nun partido de Copa co Granada no estadio dos Cármenes, peralo. Aínda así, o celtista está unha brutal entrada do lateral Amancio sufríu unha gravísima lesión, cazado polodefensa paraguaio Fernández. Arteche,’’ alcumado Arleche, ilusionado con regresar aos azulgrana Torrens que o afasta- saía da meirande parte campos de fútbol no menor lap- ría dos terreos de xogo durante ñecido coma os Granaguayos, na historia do Real Madrid. dos campos ouvindo o so de tempo posíbel. Nunhas case oito meses. Aínda así, o pero que pasaría aos anais do berro de asasino, asasino!” declaracións feitas con posterio- Bruxo retornaría aos campos de fútbol estatal coma un dos equi- O ATLÉTICO DOS HORRORES. Outro ridade a súa intervención cirúr- fútbol e lideraría o Madrid tras a pos máis violentos que se forxa- equipo que se caracterizou ao xica, Ouviña manifestou que sa- retirada de Gento. Cando estaba ra a si mesmo a súa propia lenda longo da súa historia por dispor bía o que o agardaba tras pasar a piques de colgar as botas, o negra. O xornalista Alfredo Rela- de defensas que non facían pre- polo centro sanitario. Con tan só futbolista coruñés volvería sufrir ño dixo que “Aguirre Suárez fora cisamente fair playfoi o Atlético Supermán López era 27 anos, o xogador celtista leva unha grave lesión, provocada suspendido de por vida no fút- de Madrid. Así, tamén con xoga- ’’ vivido unha odisea que o afas- polo xogador do Granada FC, bol arxentino e que atopara tra- dores charrúas, chegaría a final famoso porque, grazas aos tou dos terreos de xogo durante Pedro Fernández, un paraguaio ballo en España ao que se uniu da Copa de Europa de 1974, seus estudos de Medicina, dous anos. ao que lle remataría a carreira un paraguaio feroz apelidado ademais de conquistar o título sabía onde propiciar Pero, ao longo da historia deportiva tras ser sancionado Fernández, xunto a outros espa- de liga en 1972-73. Del forma- as entradas e facerlle así houbo casos de lesionados ilus- con 15 partidos sen xogar. Ade- ñois que se asilvestraron. Du- ban parte Melo, Capón, Pana- máis dano os contrarios” tres, así coma de futbolistas que mais, ao pouco, ás instancias fe- rante tres tempadas (1973-76) o dero Díaz, Heredia, Ovejero ou se comportaban coma auténti- derativas decidiran expulsalo campo de Los Cármenesfoi o Benegas. No equipo branco e cos verdugos cos seus adversa- definitivamente do fútbol espa- terror. O que se atrevía a pasar vermello da capital de España a rios. É a lenda negra do deporte ñol. E é que o equipo andaluz vi- de medio campo xogábase a ca- tradición de leñeiros perpe- rei, coma en todos os aspectos vía daquela o mellor momento beza ou unha perna”. tuouse ao longo da historia. Nel da vida: unha historia de vítimas deportivo da súa historia, pero a Nos anos setenta no Real militaría na década dos oitenta ra entrada que afastou a Diego e verdugos. Así, as lesións condi- base de practicar un fútbol moi Madrid houbera cara e cruz. o cántabro Arteche, alcumado Maradona durante bastante cionaron partidos e tamén tor- agresivo e rochoso, propiciado Por un lado Goyo Benito quen coma Arlechee que saía da mei- tempo dos terreos de xogo. Aín- neos. Iso foi o que lle ocorreu ao pola chegada masiva de xoga- sempre dicía que non era un rande parte dos campos ouvin- da que o éuscaro fora expulsado Celta na final de Copa de 1948. dores charrúas. Así, ademais de asasino, malia que tiña unha do o berro de asasino, asasino! por 25 partidos, cumpriría moi- O equipo galego perdería a final Fernández, do cadro branco e sona de todos coñecida. A outra Tamén unha década máis tarde tos menos. Ademais, saltaría a a consecuencia da lesión do seu vermello granadino formaban cara da moeda foi José Antonio estaría ‘Supermán’ López, fa- polémica porque o entón selec- porteiro ante un violentísimo parte outros coma Aguirre Suá- Camacho, mítico lateral e ex- moso porque, grazas aos seus cionador español Miguel Mu- Sevilla en quen xogaba o que lo- rez, que acadara a sona pola foto seleccionador, que sufriu unha estudos de Medicina, sabía on- ñoz chamarao a mesma sema- go sería adestrador celeste na na que se ve meténdolle as bo- grave lesión en xaneiro de 1978 de propiciar as entradas e facer- na para formar parte do combi- década dos sesenta Juan Arza, tas a altura do peito ao madri- que o afastou do terreo de xogo lle así máis dano os contrarios. nado estatal. que remataría sendo un dos tris- dista Santillana. Naquel equipo durante máis de dous anos e Tamén neste equipo chegaría a tes protagonistas de tan aciaga andaluz tamén estaba o uru- medio. A pesar da gravidade, xogar na súa decadencia Ando- A AGRESIÓN DE VILLAR A CRUYFF. O ho- xornada para o celtismo, no que guaios Montero Castillo, Orué- Camacho sería, en anos poste- ni Goicoechea, un xogador vas- xe en día presidente da RFEF, lle lesionaron ao seu porteiro e zabal ou Denis Millar, sendo co- riores, un dos xogadores claves co que acadaría a sona pola du- propinoulle unha brutal >>> 18-19 deportes.qxd 14/10/09 11:08 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 DEPORTES.19.

O porteiro alemán Toni Schumacher desenténdese do balón e derruba o francés Patrick Battiston [arriba sen coñecemento], Luis Enrique enfróntase ao italiano Tassotti despois deste romperlle o naris , no Espa- durante a semifinal da Copa do Mundo de 1982. ña-Italia de Cuartos de Final del Mundial dos EE UU, desputado en Boston en 1994.

>>> agresión, en abril de 1974, as vítimas, sobre todo cando se mán, senón que nin sequera pi- obriga de estar constantemente nito fora sancionado durante ao holandés Johan Cruyff no de- trataba dun futbolista de sona. tara falta. Logo, Alemaña clasifi- vixiado pola policía. catro anos sen xogar competi- curso dun partido que se estaba Nas semifinais do Mundial caríase para a final do Campio- Outras agresións con sona cións europeas, o que precipi- a retransmitir por televisión. Ao 82, en Sevilla, o entón gardame- nato do Mundo dese ano nos foran a que lle propiciara o de- tou a súa saída do equipo bran- igual que no caso de Goicoe- ta xermano Schumacher de- lanzamentos de penalti, cunha saparecido Juanito Gómez ao co. En 1977, o extremo do Real chea, o seu compatriota tamén sentendérase do balón e agredi- destacadísima actuación de alemán Aughentaler nun parti- Madrid tamén recibirá un bo- fora convocado a mesma sema- ra brutalmente ao dianteiro Schumacher, que meses máis do de semifinais de Copa de tellazo en Belgrado, no último na polo seleccionador Ladislao francés Batiston cando encara- tarde recibirá moitas ameazas Europa, en 1987 ou a de Tassot- partido de clasificación da se- Kubala. Os verdugos, ás veces, ba a portería. O árbitro non só de morte e cada vez que acudía ti a Luís Enrique no Mundial de lección española para o mun- gozaban de mellor prensa que non expulsara ao porteiro ale- xogar fora do seu país víase na Estados Unidos, en 1994. Jua- dial de Arxentina.G 20-22 cultura apertura.qxd 13/10/09 23:03 Página 2

ANOSATERRA CULTURA.20. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

A ÚLTIMA NOBEL DE LITERATURA Herta Müller, retorcer a lingua para salv

Escritora en alemán, pero nacida dentro da minoría xermana de Romanía, a última premio nobel de literatura, Herta Müller, usa a súa lingua literaria como refuxio contra a opresión. Descendente dunha familia de propietarios, expropiada polo estado comunista, e filla dun membro das Waffen SS, Müller revive e transforma nos seus libros a crítica rotunda contra a ditadura de Ceaucescu. Algúns dos seus libros xa eran un éxito en Alemaña antes da concesión do nobel, como nos lembra a autora deste artigo

Marga Romero Amalie, no xardín de infancia, en O home é un grande faisán olvo escoitar a Herta no mundo (Versión en galego Müller na cadea de de F. Meyer, Edicións Xerais): radio cultural Hessis- “As cidades son os cuartos desta cher Rundfunk nun- casa grande, da nosa terra. Nas haV entrevista gravada antes de casas de noso viven o noso pai e recibir o Nobel, sobre o seu no- a nosa nai. Son os nosos pais. vo libro Atemschaukel(Randei- Cada neno ten cadanseus pais. ra do alento). A súa mensaxe é Tal como o noso pai é o pai na segura, lúcida e atrapa, envolta casa onde vivimos, o camarada nunha voz á que lle costa saír, Nicolae Ceausescu é o pai do coma se estivese abafada, e noso país. Tal como a nosa nai é lémbrome da conversa con Luí- a nai na casa onde vivimos, a ca- sa Villalta sobre a educación nos marada Elena Ceausescu é a nai colexios de monxas, sobre unha do noso país... Todos os nenos asma fantasma que se conse- aman o camarada e a camara- gue vencer con forza e, cando o da, porque son os seus pais”. logras, a voz supera todos os Todo isto mentres a muller da obstáculos, aínda que fique limpeza, cunha mancha escura marcada, con cicatrices. Como na meixela e unha pálpebra a voz de Herta Müller, díxenlle; morada, chora e admite que unha aldea tamén pode ser tan (el) volveuna bater. Na obra de Herta Müller, recibida con aplausos na Feira de Frankfurt. asfixiante como un colexio de Müller o papá Estado aniquila, monxas. En Die Nacht ist aus o pai de familia aniquila, a nai mann “a moral estúpida das ví- que se mesturan niveis cogniti- Tinte gemacht, (A noite é feita aniquilada e cómplice transmi- timas deixa moito que esperar”. vos do romeno que non teñen de tinta), un audio-libro, a escri- te esa aniquilación, mentres a A lingua,’’ convertida Müller constrúe a súa lingua existencia no alemán, mais ela tora alemá, fala da súa infancia sombra das mulleres vellas che- en literatura, serve para literaria a través da súa lingua consegue darlles voz, como no na aldea na que naceu, Ni?chi- ga antes ca elas á igrexa. salvarse do naufraxio, para materna, o alemán da súa fami- libro O home é un grande fai- dorf en Timisoara no Bánát salvar o propio” lia levado a Romanía, o Mittel- sán no mundo. Como ela di, se (Romanía) e esa infancia, ese lu- A LINGUA COMO CASA.A vida de pri- hochdeutsch, que se falaba hai desde o alemán se ve a arro- gar, a súa veciñanza e máis a loi- meira man sofre un proceso no trescentos anos en Alemaña. gancia do faisán, o romeno ve ta por saír adiante e para fuxir, que a lingua a converte en lite- Con el vive en minoría e apren- nel a ave incapaz de voar, e ese vai prendida desa voz con cica- ratura, en segunda man, como de na primeira mocidade ro- faisán romeno está máis preto trices, que xa non podo deixar ten explicado a autora. Con esa Se ’’desde o alemán se ve meno, a lingua “nacional”, un- dela ca o alemán. Esta dupla vi- de escoitar cando leo a súa obra. lingua literaria, táboas dun nau- a arrogancia do faisán, ha lingua que aínda hoxe non sión, a convivencia dese rome- Agora, días despois da con- fraxio ás que se agarran, como o romeno ve nel fala ben, segundo afirma; men- no intrínseco que respiraba co cesión do Premio Nobel, sobre Diestes, conmóvennos Hilde a ave incapaz de voar” tres tanto, imaxes e metáforas, alemán familiar, enriquece as a inesperada e descoñecida Domin ou Paul Celan, Mann ou frases e xiros dese romeno po- súas imaxes literarias, que cha- Herta Müller, o lector xa terá Anna Seghers, que fixeron da boan a súa vida cotiá, entre mi- man a atención da crítica e eses mínimos datos que toda a lingua o fogar, a súa Heimat, a tos e crenzas, entre trampas pa- confirma a lealdade de lectores prensa repite, xa se escoitou a razón coa que explicarse. E pen- ra sobrevivir nun labirinto que é e lectoras, unha lingua alemá súa voz mentres a sorprendente so na claustrofobia de E. Jelinek, conducido pola lingua estatal, a tan auténtica e tan estranxeira. obra agarda reedicións e tradu- a anterior e tamén sorprenden- que fala o estado, lingua da orde E con esa lingua viaxa a súa cións, mentres as cicatrices se- te Premio Nobel en alemán, ción de Wolfgang Weyrauch, li- e da obediencia, da prensa e da condición de perseguida pola guen aí, coma mapas agachan- que retorce as voces abafadas berar a lingua da lingua-estado burocracia, da ditadura, que vai ditadura, que lle impediu pu- do paisaxes para seren descu- na lingua para chantar novas do nazismo, algo que en moitos impoñéndose por que as dita- blicar, o pasado nazi e o regreso bertas. Permítanme que me re- palabras no escenario teatral. aspectos comprendemos, pois duras monopolizan o idioma e a Alemaña como inmigrante mita á claustrofobia dunha aula Penso neles e nelas en lingua aquí (no estado español) tamén as persoas deixan de pensar en dun país do leste. onde se aprende co mapa de alemá, que deberon darlle a vol- viviu atada á estrutura profunda como falan. Tamén asoma en Müller, Romanía que se converte nun- ta a lingua, desposuíla de fanáti- do franquismo, quizais por que Con esta materia crea Herta como na literatura alemá ac- ha casa grande, como explica cas roupaxes, como fixo a xera- como diría Ingebord Bach- Müller a súa lingua literaria, na tual que goza de tan boa >>> 20-22 cultura apertura.qxd 13/10/09 23:03 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 CULTURA.21.

Franck Meyer, tradutor ao galego ‘Müller mostra que é a lingua a que define a pertenza a unha literatura’ ara salvar a alma Charina Giráldez A única obra traducida ao ga- lego da Premio Nobel de Lite- ratura 2009 é tamén un dos poucos títulos que se poden conseguir nas librerías do Es- tado nestes momentos. Tráta- se de O home é un grande fai- sán no mundo, da colección ‘As literatas’ de Xerais, que Franck Meyer trouxo á nosa lingua no ano 2001. Este tra- dutor alemán, que viviu en Galiza, non imaxinaba daque- la que os textos de Herta Mü- ller que lle presentou á edito- rial, atraido pola súa lingua particular, ían ocupar ás por- tadas dos principais xornais. Por que considera que Xerais moito e no que a literatura é escolleu O home é un grande conversa. faisán no mundo e non outra O seu último libro Atems- obra de Müller para incluíla chaukel xa era un éxito antes no seu catálogo? do Nobel, quizais por tratar un Supoño que había varias ra- tema “delicado”, o da socieda- zóns. Na época da publicación PACO VILABARROS de labrega na que vivía na súa do libro eu andaba sempre á infancia e da que non quería procura de editoriais para os ma literario alemán? ou non podía falar, era un tema meus proxectos de tradución. Para Müller a lingua da súa lite- tabú, a deportación da poboa- Parecíame que este libro po- Naceu’’ romanesa porén ratura é, asemade, a súa lingua ción alemá de Romanía aos día entrar na colección ‘As lite- sempre falou e escribiu materna e a dunha minoría. campos de traballo na Unión ratas’ e así llo fixen saber a Ma- en alemán, o cal é un dato Dentro do panorama literario Soviética. Herta, filla dun ría Xosé Queizán, quen a diri- interesante para o debate en lingua alemá (que non feita membro das Waffen SS e dun- xía: a calidade literaria, o tema sobre que é literatura en Alemaña) Müller é un bo ha deportada a un campo de (emigración) e o tamaño do li- galega” exemplo para o feito de que a traballo en Ucraína, nunca fa- bro podían axustarse moi ben. lingua é a que fai a literatura e lou disto coa súa nai. Mais, Paseille daquela unhas mos- non o pasaporte. Ela naceu ro- moito soubo da experiencia vi- tras traducidas, de momentos manesa porén sempre falou e vida polo poeta alemán, naci- diferentes da historia, para escribiu en alemán. Ese feito RALPH ORLOWSKI / REUTERS do en Romanía, Oskar Pastior, que puidese ter unha impre- valor en si. Non embargante, paréceme interesante para a co que pensou escribir un libro sión bastante completa, sobre cando a falta de fluidez é parte discusión sobre o termo “litera- >>> saúde, o sentimento de sobre esta vivencia. Despois do todo da lingua particular –ou intrínseca da historia e dos ca- tura galega”: é a que fan os gale- culpabilidade que se ata á res- falecemento do escritor en estraña, se se quere– empre- racteres dos personaxes por re- gos ou a que se fai en lingua ga- ponsabilidade co pasado nazi. 2006, Müller afrontou soa a gada no texto. Gustoulle, ob- velar a alienación na que viven, lega? Herta Müller, para volver- Se isto xa era así, agora obsér- problemática nunha novela viamente, a idea xa que ao fi- quitar a aspereza lingüística mos a ela, atópase, daquela, vase como os e as que naceron que escribiu tamén como ho- nal foi unha das primeiras tra- implica empobrecemento. nunha situación periférica no ou se criaron no lado do leste, menaxe a este poeta dadaísta ducións do texto. Que outro libro de Müller lle sistema literario alemán, o cal engaden outra culpa máis e que levou as entrañas do seu Cales foron os aspectos máis gustaría traducir ao galego? non quere dicir que estea nun- confesan como os seus pais, alemán as imaxes da lingua de complicados da tradución? Cando se trata dun premio ha posición marxinal. Simple- avós ou avoas formaban parte Romenía. E detrás da persona- A maior dificultade foi a trans- Nobel todos os libros son bos. mente que os seus grandes te- do sistema de espionaxe da xe de David Lommer, xudeu posición ao galego desa lingua Daquela entran outros crite- mas non son, de entrada, os Stasi. Isto é o que acontece, que sobrevive grazas á poesía especial, reflexo da situación de rios na avaliación dun proxec- mesmos que os dun escritor de mentres as xeracións máis no- está O. Pastior. E no fondo o marxinalización dobre dentro to de publicación, se estamos Hamburgo ou Colonia. De to- vas intentan aprender que o problema da culpa e de pagar de Romanía e con respecto á falando desde a perspectiva da dos os xeitos, a súa obra apré- problema nazi non é un pro- por esa culpa. cultura alemá. Igual que no ca- editorial, que é quen finalmen- ciase, cómprase e prémiase. blema alemán, é un problema Mentres as cicatrices e a voz so da tamén premio Nobel, Je- te é responsábel da elección. Que destacaría da súa figura humano. de Herta Müller agarda a in- linek, a lingua, aquí, é protago- Estes criterios poden ser, por como escritora? dustria do libro traballa contra nista do contido, é imposíbel exemplo, se un texto é repre- A súa integridade. Hai anos ti- A SORTE DE QUE A SÚA PEQUENA LIN- o tempo para que as súas obras cambiala sen mudar e falsificar sentativo (a non ser que se ven a posibilidade de coñecela GUA TAMÉN É UNHA LINGUA GRANDE. cheguen ás librerías. Será fer- o carácter literario ou incluso as queiran publicar as obras persoalmente na presenta- A literatura alemá goza dunha moso lermos a súa poesía para implicacións de contido de completas) e se ten o tamaño ción dun libro seu. Daquela vi- boa saúde. Nesta ambiente li- comprendermos títulos como senllos textos. Vinme entón adecuado. Outros libros inte- na como unha persoa moi sin- terario a obra de Herta Müller A verdade é que non me fixe- metido nunha “loita” cos co- resantes de Herta Müller son cera e humilde no bo sentido. fascina, é premiada e vende, ron nada ou o ensaio que nos rrectores que, segundo a miña Herztierou Der Fuchs war da- E vina igual agora, nas entre- esgota as súas existencias, e, advirte O rei inclínase e mata. experiencia, tenden, xunto aos mals schon der Jäger. O libro vistas despois da entrega do sobre todo, ten sorte de que Gocen de O home é un grande editores, a preferir traducións seu que acaba de saír do prelo, premio Nobel de literatura. esa lingua “minoritaria” en Ro- faisán no mundo, na lúcida co- “normalizadas” (non falo só de Atemschaukel, aínda non o lin. Segue sendo a mesma persoa, manía sexa o alemán, co que lección As Literatas que dirixe normativa), retocadas e fluídas, Como enmarca a obra de fiel a si mesma, aos seus temas agora vive nun país no que se le María Xosé Queizán.G vendo estes puntos como un Müller dentro do panora- e á súa maneira de escribir.G 20-22 cultura apertura.qxd 13/10/09 23:03 Página 4

ANOSATERRA CULTURA.22. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

Carmen Rábade, produtora executiva ‘A miúdo esquecemos o público que gosta doutro tipo de cine’

M.B. Vítor F. Freixanes, Ramón Maiz, Miguel Barros, Ramón Villares e Justo G. Beramendi [desde a esquerda] no acto da presentación. M. VILAS O documental Señora de, dirixi- do por Patricia Ferreira e coa produción executiva de Car- men Rábade, participará na O galeguismo, unha ideoloxía plural sección competitiva da 54ª Se- mana Internacional de Cine de Valladolid, Seminci, que se cele- consulta obrigada para calque- cincuenta, pero o Piñeiro dos se- brará do 23 ao 31 de outubro. A Miguel Barros presenta en Santiago ra que se queira achegar a Ra- tenta e dos oitenta é moito máis longametraxe, que retrata a cró- os dous volumes de Ramón Piñeiro e món Piñeiro. discutíbel”, afirmou Villares. nica vital de trece mulleres du- O historiador vilalbés tamén rante o franquismo, é o primei- a revisión do nacionalismo INXENTE TRABALLO DE DOCUMENTA- incidiu no carácter rupturista de ro documental feito en Galiza e CIÓN. A obra inclúe numerosas Piñeiro, por exemplo, á hora de rodado en galego que participa M.V. cartas e textos de Piñeiro até escoller unha base sobre a que no festival de Valladolid. O ex deputado e ensaísta Mi- agora pouco ou nada coñeci- construír un ideario distinto do Como nace o proxecto? guel Barros (Cotobade, 1944) As clases’’ políticas estatais dos, que poñen da manifesto a dos galeguistas máis vellos. “Se Coincidindo coa celebración do presentou o xoves, oito de ou- nunca cederán nada extensión e solidez do pensa- no caso de Murguía foi a etnia, ano institucional da memoria tubro, en Santiago de Com- do seu poder, porque antes mento do histórico galeguista. na Xeración Nós probabelmen- histórica, María Salgueiro máis postela, na sede da Fundación os partidos estatais Beramendi quen admitiu ter te foi a Terra, no caso de Piñeiro eu decidimos elaborar en 2006 Caixa Galicia, a súa obra Ra- deberían estar artellados “discrepancias” con Piñeiro, estes elementos non tiñan a im- un traballo sobre esa xeración món Piñeiro e a revisión do na- gabou este “inxente traballo de portancia da lingua”. de xeito autonómico” de mulleres á que nunca se lle cionalismo, que a editorial Ga- documentación”, aínda que fi- Outro dos presentes, o profe- consultou nin se lle pregunta. A laxia vén de editar en dous vo- [Miguel Barros] xo notar “unha excesiva vonta- sor Ramón Máiz, destacou a partir dese momento comezou lumes. No acto participaron de apoloxética na obra”. A este “ruptura co nacionalismo máis o proceso de investigación. O tamén Justo Beramendi, Ra- respecto, o presidente do Con- etnicista” que supuxo o piñeiris- ano pasado estabelecemos con- món Villares, Ramón Máiz e o sello da Cultura Galega, Ramón mo malia que, asemade, foi ne- tacto con directoras e Patricia editor Vítor Freixanes. Villares, matizou que ningún xo de unión entre “o nacionalis- Ferreira aceptou o proxecto. O primeiro dos volumes, Na’’ presentación tamén autor é quen de facer unha obra mo histórico” e o “novo nacio- Dos máis de 300 testemuños resultado de varios anos de in- participaron tan profunda sobre un perso- nalismo” militante de esquerda. preseleccionados escollemos 13 vestigación, está dedicado ao Justo Beramendi, Ramón naxe se non sente por el algun- mulleres maiores de 60 anos e pensamento do galeguista que Villares, Ramón Máiz ha proximidade. “Ningún bió- NOVIDADES DE GALAXIA SOBRE PIÑEI- comezamos a gravar en León, este ano foi homenaxeado co e o editor Vítor Freixanes” grafo é obxectivo coa persoa RO EN 2010. O acto estivo presen- Ourense, Vigo, Noia, Betanzos, Día das Letras; o segundo cén- que biografía”, insistiu. tado polo director de Galaxia, Ferrol, Lugo e Santiago. trase na súa acción política. En Vitor Freixanes, que adiantou Teñen todas algo en común? opinión de Barros, Piñeiro CRÍTICAS Á ORGANIZACIÓN DOS PAR- que a súa editorial publicará no- Tentouse buscar a diversidade tentou devolverlle ao pobo ga- ñeiro no primeiro parlamento TIDOS ESTATAIS. Barros admitiu vas obras sobre Piñeiro. Malia e abarcar todos os ámbitos so- lego a cota de poder que lle co- da autonomía, lembrou que que a realidade social e electoral asegurar que non se trata dunha ciais. No documental retratá- rresponde dentro dun Estado esta obra nace dunha tese de impediu a realización do ideario figura “supervendas”, nin se- ronse mulleres do rural e da ci- federal e plurinacional. O au- doutoramento sobre a figura piñeirista coa chegada da de- quera este ano cando foi o ho- dade, do mar e do interior, con tor tamén defendeu a postura máis polémica e relevante do mocracia. “As clases políticas menaxeado no Día das Letras, estudos e sen eles. de Piñeiro de non someter o galeguismo da posguerra. estatais nunca cederán un adar- está previsto que en 2010 vexan Que significa ser o primeiro do- galeguismo ao marxismo, que No acto de presentación me do seu poder, nin sequera a luz unha crónica do seu paso cumental galego da Seminci? abrazou maioritariamente a participaron destacados inte- polo interese xeral, porque an- pola prisión franquista e outro De ter que ir de porta en porta xeración nacionalista que en- lectuais, como o historiador tes os partidos estatais deberían volume sobre escritos políticos. cun proxecto que parecía impo- trou en política nos setenta. Justo Beramendi quen gabou a estar artellados de xeito autonó- Ao acto acudiu a familia de síbel levar adiante pasamos a “Galicia é un proxecto político obra até cualificala de “magní- mico” dixo o ex-militante do PS- Ramón Piñeiro, así como des- competir co máis destacado da plural que ten que dar cabida a fico ensaio” que debe ser de deG, que concluíu dicindo que tacados personaxes da cultura filmografía internacional. todas as ideoloxías”, insistiu o “o poder non se regala”. entre os que se atopaban, Biei- Como agarda que se comporte ex-deputado socialista e ac- O resto dos convidados ta- to Iglesias, Camilo Nogueira, nas salas comerciais? tual presidente de Promo- UERE SABER MÁIS? mén polemizou sobre a figura Lois Celeiro, Afonso Eiré, Alfre- ? Miguel Barros publicou tamén Pode ser complicado, pero hai cións Culturais Galegas, em- recentemente en Edicións A No- de Piñeiro. “Hai un Piñeiro ex- do Conde, Isaac Díaz Pardo, un tipo de público, que se es- presa que edita A Nosa Terra. sa Terra a obra, de ton máis divul- cepcional na actividade política Luís González Tosar, Xesús quece a miúdo, que gosta dou- Miguel Barros, que com- gativo, Ramón Piñeiro. Nas olla- nos corenta, excepcional na acti- Veiga, Henrique Monteagudo tro tipo de cine.G partiu escano con Ramón Pi- das do galeguismo. vidade cultural nos corenta e nos ou Ramón Lorenzo.G BULE-BULE 1377.qxd 13/10/09 22:26 Página 1

Redacción/ilustracións: Gonzalo Vilas

15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009

Tempo de Cogomelos Coas primeiras chuvias do outono, e si despois sae un pouco o sol, xa temos aí esa explosión de cores e formas nos campos e bosques: os cogomelos.

O reino dos fungos ou cogomelos é unha sociedade sempre misteriosa e caprichosa: non aparecen cando nós pensamos ou queremos senón cando a eles lle peta e no lugar que lles parece.

Por eso o atractivo destes seres tan apreciados na cociña. Non podemos controlalos, e apenas cultivalos, e obrígannos a andar boas camiñadas polos montes e leiras. Ademais, ta- mén nos obrigan a aprender a distin- guir coidadosamente os comestíbeis dos velenosos. Imos lembrar algun- has das especies de fungos máis co- ñecidas. BULE-BULE 1377.qxd 13/10/09 22:26 Página 2

ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009

Os máis coñecidos Cos cogomelos sucede que os máis coñecidos e abondosos adoitan ser os máis gorentosos e apre- ciados na cociña. Aquí tes uns debuxos de varios deles. Mais lem- bra que unha boa identificación da especie non se fai mirando un só debuxo ou foto, senón ollando varias imaxes e, sobre todo, véndoos ao natural cunha persoa maior e experta que nos amose o exemplar e nos explique con claridade o nome. AGARICUS Non se coñece nun día nin en dous, senón repe- Nome común: Champiñón, bola de neve, tindo a experiencia varias veces, e aprendendo a fungo dos lameiros distinguir entre especies que se poidan parecer LACTARIUS DELICIOSUS O coñecido champiñón que mercamos en entre elas. Nome común: Níscalo, fungo da muña. bandexas está moito máis rico recollido nos A mellor guía é o propio ollo e as explicacións prados, onde forma grandes curros, en distin- Cogomelo moi apreciado, dase en bosques de tas variedades e tamaños. dunha persoa experta, pero tamén hai moi boas piñeiros e beiras dos camiños. Adoita aparecer guías de cogomelos, algunhas delas específicas en abondosas petadas. Cor laranxa moi carac- de Galiza. Tamén en internet podemos dispor de terística. Un dos fungos máis comúns e “deli- magníficas fotos e clasificacións de fungos. ciosos”. Cogomelos tóxicos ou mortais Nos debuxos tes tres mostras de coñecidos cogo- melos tóxicos ou que poden causar a morte si se comen. Ao igual que cos comestíbeis, existen moi- tos máis. Cos cogomelos sempre hai que ter unha gran CHANTARELLUS prudencia, e nunca tentar probar un que non se Nome común: Cantarela, cantarelo. coñece ou sobre o que se ten dúbidas, a ver qué Atópase en bosques de piñeiros ou caduci- pasa, porque pode pasar o peor. folias. Bastante abondoso, consérvase máis Ten en conta que cociñar cogomelos é cousa de tempo que outros fungos pola súa dura adultos expertos, e que os fungos serven para fa- textura. BOLETUS cer outras divertidas actividades: dar unha volta Nome común: Boleto, andoa, madeirudo, polo campo ou monte, ver os bosques nos que se cogordo. dan, identificando tamén plantas e árbores aos Abrangue moitas variedades, case todas que se asocian. Ou facer un pequeno “safari foto- comestíbeis. Fungo moi robusto e apreciado gráfico”, recollendo imaxes polos “gourmets”. Dáse nos bosques, e é doado de distinguir pola “esponxa” que ten baixo o para despois identi- sombreiro. ficalas na casa.

HYDNUM Nome común: Hidno, língua de vaca. Cogomelo característico polas súas esporas en forma de agulla. Dáse serodiamente, cando ven o frío e case xa non quedan outros fungos.

LEPIOTA AMANITA CESÁREA Nome común: Zarrota, Nome común: Amanita cesárea, raíña. cogordo, choupín. A raíña dos cogomelos, segundo moi- Un dos cogomelos máis tos afeccionados. Era o fungo que comí- populares pola súa an os césares de Roma. A súa exquisitez abundancia e o doadas contrasta co feito de pertencer ao xéne- que son de ver, dado o ro das amanitas, moitas das cais son seu gran tamaño. tóxicas ou mortais. Non moi frecuente Atópanse sobre todo en Galicia. nos prados, en gran número. Típica forma “Polo souto amodiño ollar, de paraugas, ou de maza de tambor cando se madeirudos queres atopar” son novas. (Refrán) BULE-BULE 1377.qxd 13/10/09 22:26 Página 3

ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009

AMANITA MUSCARIA Nome común: Reventabois, brin- cabois Este famoso cogomelo dos anani- ños é tóxico, aínda que non mortal. É bastante doado de atopar polos nosos bosques ou prados. Ten unha espectacular cor ver- mella, que o fai moi atractivo á vista, pero non á hora de comelo. O seu nome galego indica os efectos que pode causar nos ani- mais que a coman sen se decatar, no medio da herba.

Cogomelos tóxicos ou mortais !! Tes un debuxo, unha caricatu- ra, unha foto túa, da túa mas- AMANITA PHALLOIDES cota ou do sitio en que vives Nome común: Amanita faloides, Cacaforra que queres publicar e comen- PAXILLUS INVOLUTUS da morte. tar? Nome común: Paxilo. Ou un artigo, un contiño, ou Temíbel fungo que causa a maior parte das un pequeno poema? Cogomelo de efectos mor- mortes por esta causa. Fáinolos chegar a este tais, non é frecuente no O seu sombreiro pode ser verdoso ou total- correo: noso país, nin doado de mente branco. É bastante común nos mon- [email protected] e, na confundir con outros tes, xunto a outras amanitas tamén veleno- medida do posíbelk, irémolos comestibeis sas. O seu aspecto atractivo e bó sabor con- publicando aquí. Mira que non tribúen ás veces a terríbeis confusións. sexan escritos moi longos. E manda o teu nome, e o lugar “Cacaforra comida, nin herba nin manciña” no que vives ou a escola onde (Refrán) estudas, se queres. Anímate! BULE-BULE 1377.qxd 13/10/09 22:26 Página 4

ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009

ARMAS Ser un mesmo Antonio García Teixeiro o último día dun curso Nde formación continua A máscara do león. cionais dos adultos, transmitidos aos fi- para docentes en Santiago, llos, poden ser fonte de inseguridade, estou co meu amigo Manolo Autora: Margarita del Mazo Bragado.Amósame un curio- incomprensión e, xa que logo, xermolo Ilustracións: Paloma Valdivia dunha futura infelicidade provocada so marcapáxinas cunha Editorial: OQO. Colección O mensaxe que nos debe facer polo feito de renunciar á propia identi- reflexionar. Contén unhas As editoriais cumpren un labor impor- dade, a ser un mesmo. Trátase da histo- palabras de Nelson Mandela: tante para a divulgación do libro a toda ria dun león cuxos trazos característi- “A educación é a arma máis a sociedade, é por iso, que non nos es- cos nada teñen que ver cos esteoroti- de acadar a felicidade sen ter a necesi- poderosa que podes utilizar traña que a Editora OQO se estea a con- pos do rei da sabana, o que provoca o dade de agochar os sentimentos tras para cambiar o mundo”. verter nun referente neste mundo ao enfado do seu proxenitor, materiali- máscaras que deforman a esencia do Sempre me seduciu a figura achegarlles ao público máis novo inte- ser. A ilustradora chilena Paloma Valdi- de Mandela. O seu talante, zado nun absurdo plan do que o prota- conciliador e intelixente, é un resantes álbums ilustrados, nos que se gonista logrará desfacerse. Ao longo via complementa a expresividade do exemplo de capacidade polí- aposta pola calidade tanto no formato das páxinas descubrimos como a au- texto ao dotalo dunha intensidade cro- tica para resolver conflitos a coma no contido. A máscara do león tora, Margarita del Mazo, a través do mática que reflicte a atmosfera da sa- través do consenso e o diálo- amosa, ao xeito das fábulas tradicio- emprego dun ton humorístico e, bana.G go. Estas palabras do líder su- nais, como os diferentes clixés conven- mesmo tenro, fai unha reivindicación Alba Piñeiro dafricano deberían telas moi presentes os que teñen nas súas mans as chaves dos pro- xectos educativos. A educa- ción como arma, a poesía co- mo arma, a música como ar- ma son conceptos que nos permiten pensar. Non me gusta a palabra arma. Pero se a educación, a poesía e a mú- sica puidesen servir para eli- Averigua o camiño para chegar a esos apre- E xa que a cousa vai de fungos hoxe, atopa minar actitudes nocivas para ciados cogomelos... no cadro sete nomes de cogomelos dos a convivencia e reavivar valo- que podemos atopar polos nosos montes. res de liberdade, de respecto á diferenza, de solidariedade, de xustiza etc.estou disposto a empuñar esa arma sen nin- gún tipo de remorso. Daque- la, os libros de Educación pa- ra a Paz de Xesús Jares, serían unha arma indispensable. A obra dos Beatles ou de Beet- hoven serían armas podero- sas para encher de rebeldía e esperanza o noso espazo vi- tal. Os versos dos poetas, que resoaron firmes ao longo dos tempos para combater os de- satinos, serían armas dispa- rando aloumiños e flores. Si, a educación como arma, símil ou metáfora necesaria, para facer máis respirable a at- mosfera social que nos abafa. As verbas de Mandela lévan- me a Miguel Hernández, nuns versos memorables: “Tristes armas / si no son las palabras. / Tristes, tristes”. Esas son as armas que me gustan. G

Os versos dos poetas’’ serían armas disparando aloumiños e flores” 27 cultura.qxd 14/10/09 11:01 Página 1

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 CULTURA.27. Breve manual para escribir ’’ POLANSKY un galego de moitos quilates OU O ARDOR Xavier Queipo

Varios dicionarios de dúbidas e ferramentas odo este asunto do cine- lingüísticas en liña fan máis doado usar T asta franco-polonés é, o idioma con corrección cando menos, escuro. O ardo- roso director de cinema come- teu un delito hai 30 anos, cando abusou sexualmente dunha César Lorenzo Gil nena de 13. Foi condenado e Non hai que ir moi lonxe. Ao es- fuxiu. Dous delitos seguidos: a cribir o titular desta información O Ortogal’’ e o Opentrad son violación e a fuxida. Logo calou asaltáronme as dúbidas. Como ben sinxelos de utilizar. as reivindicacións da rapaza se di: kilates ou quilates? Tras É só escribir o texto que cunha importante suma de di- aplicarlle o corrector lingüístico queiramos corrixir ou ñeiro, coidando así que o delito e consultar dous dicionarios traducir e inmediatamente fose borrado do seu expe- souben cal era a grafía correcta. o proceso se resolve” diente. Agora foi detido, apro- A disposición do usuario veitando unha visita anun- existen hoxe unha serie de ferra- ciada ao festival de cinema de mentas que fan moi doado es- Zurich. cribir con corrección. As máis Isto ten moitas voltas e con- novidosas, as que forman parte O Dicionario’’ de usos e vén reaxir sen prexuízos e sen de programas informáticas ou dificultades...permite ardores combativos típicos da- son accesíbeis na internet. consultar dunha maneira queles que ven no corporati- Dúas páxinas son obrigada ‘enriquecida’ os vocablos vismo un acto natural. Convén visita. Por unha banda, o Semi- pois, actuar de xeito analítico e nario de Lingüística Informá- correctos en galego facerse unha serie de pregun- tica, da Universidade de Vigo, e tamén os incorrectos tas para se orientar antes de ofrece moitos recursos útiles. pero moi comúns” arroutar nun senso ou noutro. Un corrector en liña, o Ortogal; Permítanme pois facer al- un tradutor automático, o gunhas preguntas, se cadra Opentrad, o servizo de toponi- pertinentes, e non me decantar mia galega (co nomenclátor nin por unha condena inquisi- completo de lugares e parro- en liña que permite traducir por torial nin por unha ardorosa quias de Galiza) e múltiplas op- enteiro documentos de texto, declaración de inocencia cións de léxico, como o diciona- tanto de estándar aberto como (como fixeron os cineastas e as rio de dicionarios históricos que documentos do Word (os fa- que podería supor toda unha re- cífico, o Dicionario de usos e di- autoridades culturais francesas publicou o Instituto da Lingua, mosos .doc) de Microsoft. volución para a corrección “in- ficultades da lingua galega,diri- e polonesas ao unísono). dicionarios de galego a outras telixente” de textos. xido por Benigno Fernández Actuaron as autoridades linguas (francés, inglés) e voca- IMAXINANDO EN GALEGO. A outra Ademais, existen versións Salgado e editado por Galaxia. suízas de xeito oportunista, bularios técnicos de diferentes páxina de obrigada visita é a da dos programas Open Office e Esta obra permite consultar cando Polansky ten visitado ámbitos, como o científico ou o empresa Imaxin Software. Adi- Neo Office co corrector inte- dunha maneira “enriquecida” regularmente Suíza nestes artístico. cada á consultoría informática e grado que se poden descargar non só vocablos correctos en ga- anos? Pasados 30 anos pagou O Ortogal e o Opentrad son ao desenvolvemento de progra- de balde. Estas suitesfuncionan lego senón outros incorrectos o reo a pena? Mercar o silencio ben sinxelos de utilizar. É só es- mas, esta compañía ten no seu nos tres sistemas máis comúns pero moi comúns na fala ou na da vítima significa que non hai cribir o texto que queiramos co- catálogo os dous correctores nos nosos computadores: Win- escrita. O dicionario percorre a delito? Rehabilítase mellor un rrixir ou traducir e inmediata- dispoñíbeis para o uso directo dows, Mac OS X e Linux. historia das palabras e o xeito no violador na cadea ou no exilio mente o proceso se resolve. En en programas de procesa- que entrou no galego. dourado da doce Francia? Se ambos os casos, as ferramentas mento de textos. ACLARANDO DÚBIDAS.O avance in- Outras propostas que axu- non fose artista coñecido ac- son moi útiles pero non perfec- O máis veterano é o 2.Mil3. É formático non significou o dan a puír o galego son o Dicio- tuarían igual as autoridades tas. O corrector é, polo mo- un corrector integrado na suite ocaso dos dicionarios de dúbi- nario ortográfico da lingua ga- francesas e polonesas? E a po- mento, só ortográfico, é dicir, Officede Microsoft e tenun fun- das. En galego hai un título espe- lega (Xerais) e Ortografía e estilo licía suíza? Xuntaríanse como non detecta que sentido ten a cionamento semellante ao do da lingua galega(Do Cumio), unha piña outros traballado- palabra, só se a súa grafía está Ortogal, eivas incluídas. ambos de Xosé Feixó Cid. Ade- res se o violador ameazado de admitida nalgún caso. Iso su- E o máis moderno é o Gol- UERE SABER MÁIS? mais dunha completa gramá- extradición tivese a súa pón que determinadas palabras fiño. O primeiro corrector gra- ? Seminario de Lingüística tica, estes títulos indican as for- mesma profesión? Importaría- que si existen en galego pero matical do galego funciona uni- Informática da Universidade de mas correctas dos xentilicios, os lle a alguén? Sairía nos me- Vigo: que están incorrectamente utili- camente no Open Office(suite webs.uvigo.es/sli/ erros máis frecuentes ou unha dios? Sáeme empate mais… zadas nunha frase concreta, pa- ofimática de software libre) e Imaxin Software: lista de topónimos universais dáme noxo.G sen desapercibidas. vén solucionar aqueles proble- www.imaxin.com en galego. O tradutor adoece das eivas mas que van máis alá da orto- Traducíndote: Axudar os que escriben a dia- www.ieschandomonte.edu.es/tr do automatismo pero axiliza grafía: concordancia de xénero e aducindote/ rio é unha función que se coou moito o tránsito dunha lingua a número, coherencia verbal, Descarga do Open Office en ga- nos dicionarios máis cotiáns. O Se non fose artista lego: ’’ outra. Ao seren software libre construción de perífrases. Este Gran Dicionario Xerais da Lin- coñecido ambas as ferramentas, calquera corrector é pioneiro no mundo www.mancomun.org/descar- gua(de varios autores) inclúe garprogramas/detalledepro- actuarían pode adaptalas ou melloralas. (até agora só dispoñen dunha duto/nova/openofficeorg/ moitas palabras indicadas igual as Eis o caso de Óscar Hermida, ferramenta semellante seis lin- Dicionario en liña de Ir Indo: como non recomendadas ou autoridades?” alumno do Instituto Chan do guas no mundo) e forma parte http://digalego.com/ incorrectas no galego estándar. Monte de Marín, que creou Tra- dun ambicioso proxecto de soft- Dicionario Estravis, da AGAL: O Digalego de Ir Indo conta cun www.estraviz.org/ ducíndote, ferramenta tamén ware libre lingüístico brasileiro glosario de formas incorrectas. G 28-31 critica.qxd 13/10/09 23:07 Página 2

ANOSATERRA CULTURA.28. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

Tabela das letras. FICCIÓN¬ NON FICCIÓN¬ A praia dos afogados. Domingos Villar. Galaxia. A cociña de Larpeiros.Benigno Campos. Galaxia. Sol de Inverno. Rosa Aneiros. Xerais. Curuxás. Carlos Parrado. A Nosa Terra. Monte Louro.Luís Rei Núñez. Xerais. Cartas de republicanos... X. Alonso Montero. Xerais. Pirata.María Reimóndez. Xerais. Galicia solidaria.X. Ríos, Carlos Teixo (editores). Xerais. Os bicos de Tina. Afonso Eiré. A Nosa Terra. Catro historias de emigrantes. M. Losa. Galaxia.

LIBRARÍAS CONSULTADAS:Cartabón (Vigo);Couceiro (A Coruña);Michelena (Pontevedra);Pedreira (Santiago);Torga (Ourense); crítica Central Libreira (Ferrol); Andel (Vigo); Escolma (O Carballiño); Sisargas (A Coruña).

NARRATIVA. LIBROSDEFONDO. Cruce Fran Alonso, de camiños fillo da nube Territorio ocupado Autor: Fran Alonso. Edita:Xerais, 1988 (277 pp.). Ás de bolboreta Autora: Rosa Aneiros. Logo de case vinte anos dedi- Edita:Xerais. cados á narrativa de ficción e á poesía, Fran Alonso é un autor Na primavera, Rosa Aneiros foi sobradamente establecido no protagonista por facerse, no circuíto litera- mesmo día, co Caixa Galicia de rio galego. En Literatura Xuvenil e co Xerais. Ás ambos xéneros de bolboretae Sol de inverno. E obtivo o vigués iso implica que tamén o está recoñecemen- sendo neste outono, xa cos dous to e considera- títulos no mercado. Precisa- ción, tendo si- mente un deles, do particular- o primeiro, é o mente ben recibidos algúns que comenta- dos seus títulos. remos hoxe. E a Mais un dos Fran Alonso primeira consi- que máis me interesa non ten deración non espertado (comparativamen- ten condición te) tanta atención; refírome ao estritamente li- Fran Alonso que practica o teraria. Logo de xornalismo de autor e que, aín- lela, unha pregunta ou dúbida da recentemente, ten dado a xorde inmediatamente na Rosa Aneiros na gala dos premios Xerais da última edición coñecer o estimable Un país a mente do lector. Porque un pre- medio facer (2008), o mesmo mio de literatura xuvenil? Non é tado por Patricia, e a novela novela recolle unha tradición presente e nace da preocupa- que durante dúas décadas foi que non o mereza, indubida- consiste na exposición frag- xa, a estas alturas, moi consoli- ción da narradora pola condi- deixando oír as súas opinións belmente é unha boa novela, mentaria das vidas que, durante dada prestixiada (Manhattan ción humana e a sorte que corre en cabeceiras como Diario 16 mais non se trata da literatura un tempo, habitan ese lugar. Transfer,La Colmena…) e ta- o ser humano neste paraíso te- de Galicia, La Voz de Galicia, El xuvenil á moda e perfectamente Ben entendido ese presente de mén un tipo de lector que revela rreal convertido en val de bágo- País ou A Nosa Terra, espazos podería resultar premiada en indicativo como un o fracaso do sistema as. Cruce de camiños con voca- todos nos que contou con co- calquera premio de literatura presente totalitario, educativo, tremenda- ción universal, os tipos sociais lumna propia. para adultos. A resposta, obvia: eterno. Aí caben as vi- mente conservador e que se dan cita nas mesas e es- Pois ben, ese Fran Alonso a autora presentou a novela e o das que se desprazan A novela que mira de reollo a pazo que rexenta Patricia, son o deu ao prelo en 1998 un libro xurado escolleuna. Se quixemos polo chan do local, e convertese’’ evolución da historia li- suficiente amplos e están selec- fundamental na historia da iniciar esta crónica con tal refle- tamén as que o fan por nun cruce teraria, sen atreverse a cionados de xeito que sexan crónica de literatura periodís- xión é por tentar evitar que a co- calquera outro medio. de camiños, entrar decididamente, fieis testemuños de como é a tica neste país: Territorio ocu- lección en que se edita lle vaia Elas e as que traen con- como tamén pregoando as peculia- sociedade. pado, no que profundaba con restar lectores. Ir afacendo os sigo. Non pode estra- ridades da nova lectura. Os docentes que queiran admirable acerto na comple- o é o bar lectores novos a lecturas como ñar o feito de que a ac- Que hoxe, en 2009, es- empregar este título como re- xa problemática do pobo sa- esta, con certa complexidade, é ción se traslade a cal- Luzada” teamos advertindo isto comendación lectora, deberían harauí. cousa comprensíbel e necesa- quera outro continen- porque o lectorado pensar que sería bo que o alum- Un libro, cómpre dicilo, ria; porén o lectorado que me- te, pois as fronteiras do máis novo non está no/lector se armase de papel e modélico en moitos sentidos, llor se lle asimila é o adulto. século XXI son máis as afeito a esta forma de bolígrafo a fin de anotar os su- pois non só radiografía con su- Que complexidade ten a lec- culturais (que subsis- narrar, evidencia ese cedidos ás personaxes e as rela- til comprensión unha situa- tura de Ás de bolboretaque nos ten no mundo da globalización) fracaso e condiciona o propio cións que se establecen entre ción xeopolítica abondo difícil leva a dicir tal? Pois trátase dun- e políticas que de calquera outra desenvolvemento da literatura, elas. Os conceptos de lectura e de entender para un profano, ha novela exenta de trama, ou índole. pois malamente se pode explo- escritura mesmo chegaron a ser senón que sabe trasladala de do que os lectores desas idades Quedan rotas, pois, as unida- tar un recurso do que se coñece considerados case antitéticos maneira transparentemente entenden por trama. As causali- des (tempo, lugar, personaxe, pouco. cando non son máis que com- accesible e non por iso exenta dades están reducidas ao míni- historia) que adoitaban estar A novela convertese nun cru- plementarios. Este método po- de valores poéticos que espe- mo e en nada condicionan a presentes na fabulación. O lec- ce de camiños, como tamén o é súe tamén a virtualidade de llan nunha prosa de grande al- aparición e desaparición de per- tor debe ir cosendo as causali- o bar Luzada. Un cruce de cami- prestarlle seguranza ao lector tura literaria. sonaxes. O centro da novela é o dades que o texto obvia. Nin ños relatado en formato narrati- non familiarizado. Vai tecendo, así, o escritor Luzada, bar ou cafetaría rexen- moito menos é un novo lector. A vo-lírico. O lirismo está omni- X.M. Eyré vigués todo un mosaico de 28-31 critica.qxd 13/10/09 23:07 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 CULTURA.29.

Homenaxe a Ramiro Fonte en Vi- go.Co gallo do primeiro aniversario do pasamento do escritor, Edicións Xerais, Edicións Tambre e os amigos de Ramiro Fonte réndelle homenaxe no Museo do Mar de Vigo. No acto presentaranse as edicións dos seus últimos poemarios, Reversose Xardín do pasatempo,e Ramiro Fonte, o libro dos amigos, unha obra colectiva que recorda a faceta humana e literaria

do escritor de Pontedeume. A.N.T.

voces onde teñen cabida tan- ha nación vagabunda á forza, CONTADELIBROS. to as entrevistas cos refuxia- errática no espacial, pero per- dos de Tinduf coma o relato fectamente centrada nas súas Buscando un bulleiro das súas heroicas lexítimas demandas mulleres –sostén dun fronte ao estado ma- O porquiño, de Arnold Lobel, pobo valente e soña- rroquí. conta a historia dun curricho dor– encargadas de Ler Territorio ocupa- que vivía feliz cunha familia organizar a hamada, Trátase’’ do é deixar que o ven- que lle quería igual o sentir dos mi- dun libro to do deserto nos gol- un mundo. litantes da causa sa- importante pee o rostro para lem- Mais un día a harauí encarcerados dentro brarnos que, na dis- dona da gran- coma o parecer dos da historia tancia, hai un pobo ir- xa decide lim- ministros do goberno da crónica mán que sofre. As pla- parlle o corte- exiliado, visións todas xornalística” nas deste libro, escri- llo e xa nada ás que aínda se su- tas con tanta paixón volverá ser igual para o cocho, man a dos fundado- coma mestría estilísti- afeito a gozar do seu bulleiro. A res da Fronte Polisa- ca, amosan tal viveza tradución é de Xosé González rio, a dalgúns nenos na captación dun Barreiro. Edita Kalandraka. que viñeron de intercambio á mundo e as súas xentes que un nosa terra ou a que propor- non pode senón deixarse aso- Merlín +7 Merlín +9 cionan as sabias palabras de lagar por ese relato de ilusións anciáns nómades desta tribo truncadas e loita inmorredoira Xerais publica dous novos títu- desértica que, como fillos da que talvez aínda non teña fin los da colección ‘Merlín’. nube, perseguen eternamen- próxima, pero que si que conta Leocadio, o león, de Oli, con te a auga dadora de vida. xa para nós cun texto guieiro, ilustracións de Teresa Novoa, Liberdade para gozar da un mapa literario referencial está pensado para cativos de Paz. Velaí a demanda que dei- debuxado por un cronista de máis de sete tan todas as testemuñas ás que excepción: Fran Alonso, adop- anos. Conta a acudiu Alonso para recrear es- tivo fillo da nube. historia dun Fran Alonsopor Calros Silvar. ta súa reportaxe narrativa. Un- Armando Requeixo león ao que a familia expul- sa da casa e te- rá que aprender a vivir. A profesora Ripaldi, con tex- to e ilustracións de María Alcañiz Loren- zo, é para rillotes de máis de nove anos e narra un misterio nunha escola ben especial.

A profe Maripi

Anjel Lertxundi publica en ga- lego Bícame mon amour, en tradución do vasco de Carme Torres París. A novela cóntanos novas aventu- ras de Maxe, personaxe doutras obras do escritor. Nesta ocasión, xunto coa pro- fesora Maripi viaxarán a Bordeos e terán máis dunha aventura co equipo de balonmán. Polo medio, unha historia misteriosa coas fotos dixitais. Edita Galaxia. 28-31 critica.qxd 13/10/09 23:07 Página 4

ANOSATERRA A Feira das Artes Escénicas inte- CULTURA.30. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 gramente galega.Do 19 ao 23 des- te mes celébrase en Compostela a XVII Feira das Artes Escénicas, cita de referencia do teatro e a danza tanto na vertente de exhibición como de mercado, cun cartel integramente galego e coa incerteza de se a crise diminuirá a contratación. A feira, que por segundo ano consecutivo orga- niza a Axencia das Industrias Cultu- Kvetch, unha comedia rais, presenta montaxes de 20 com- americana sobre a ansiedade, pañías, das que 11 son de teatro de Teatro do Morcego. crítica adulto, seis infantís e tres de danza.

O CORDEL. CINEMA. O Ollo Público Nº Setembro-decembro do 2009. Woody Allen Dirixe: Fernando Vilaboa Martínez. volve a casa Prezo: 3,50 euros Xosé Antonio Cidre fai unha in- vestigación sobre etimoloxía arquitectónica. A pintora con- vidada é Eveli- Se a cousa funciona na Oliveira, de Dirección e Guión: Woody Allen. quen se publi- Elenco:Larry David, Evan Rachel Wood, can diversas Ed Begley, e Patricia Carlson. ilustracións. Deseño de Producción: Sandro Lo- María dos An- quasto. xos Sueiro Be- navides é a protagonista da sección ‘Cou- sas da vida’. María Luísa Quin- Woody Allen é un dos autores, teiro lévanos á igrexa da no sentido máis amplo da pala- Veracruz, obra de Antonio Pa- bra, que se move sen mirar para lacios, no Carballiño. os lados, porque sabe que por aí andan xentes que o adoran e ou- Chelo Suárez. M. PÉREZ / A.G.N. Paraíso tras xentes que o detestan; el vai Nº 6. Setembro do 2009. polo seu carreiro, facendo cou- clara referencia nos diálogos (hai quántica. A vida non ten un es- ARTE . Edita: Rede Galega de Teatros e Audi- sas que unhas veces contan co un momento que alude a Hig- quema, non vén con prospecto torios. plebiscito mundial e outras non gins) e outras de Almorzo en Tif- de contraindicacións, todo de- Dorotea Bárcena é a son máis que unha páxina que fany’s. E todo consiste en que un pende do que esperes dela e A importancia protagonista deste número, no pasar cada ano, como un alma- alter ego do director, incorpora- adaptarte e tirar para diante “se da outra intre de cumprir 65 anos. E naque. De calquera maneira, do polo actor e director de TV a cousa funciona”. seguindo cos aniversarios, aínda nos seus máis esquecíbeis Larry David, se dedique A comedia é unha obra dimensión Áncora traballos advírtese a pegada de a falar pestes da Huma- se cabe menor, pero en Occidente Producións un grande autor, ese touch of nidade en xeral e a facer que chega nun mo- fai 20 anos en- classque salva calquera mínima notar a alta estima que Estamos’’ mento adecuado; esta- riba dos esce- obra, e polo que máis de un con- ten de si mesmo. a falar dunha mos a falar dunha pe- narios. A sagrado de parroquia daría o Os parlamentos de pequena quena historia de hu- reportaxe pescozo. todos os actores soan historia mor, con sentido co- Espellos / Mirrors deste número Este proxecto de agora mes- enfáticos, moi a posta, de humor, mún e graza intelixen- Lugar: MARCO de Vigo. céntrase no grupo O retrete de mo é un guión vello, parece ser un feito que aproveita o con sentido te, cousas que a diario Data:Até o 17 de xaneiro. Dorian Gray e o seu espectáculo que feito para que aquel grande e director para poñer a se esquecen polos ma- común Rúa aire. descoñecido humorista, perse- parir (en boca do fun- los imitadores que pre- guido na caza de bruxas de gón protagonista) a to- e graza tenden facer chistes Casahamlet Hollywood, Zero Mostel, o levase das as relixións (un intelixente” con veciños televisivos Nº 11. Maio do 2009. á pantalla. Pero Mostel morreu grande negocio multi- e xentes de barrio que O Museo de Arte Contemporá- Dirixe: Isaac Ferreira. antes de poder traballalo, e ago- nacional), a cultura, a case sempre inspiran nea de Vigo vén de inaugurar Edita: Deputación da Coruña. ra, trinta e tantos anos despois, ciencia, a sociedade, a máis aburrimento que unha nova exposición colecti- Este número céntrase na figura Allen rebusca no caixón e rea- televisión (da que só risa. Esta entrega de va, Mirrors/Espellos, que ten de Xesús Pisón. Escriben sobre dapta esta pequena historia, un- salva a vella música de antes, temporada de Allen vén a ser como comisario ao italiano el Afonso Becerra de Becerreá, ha comedia ambivalente, que o bailada por Fred Astaire) e a como ese sorbete de limón que Gyonata Bonvicini. A mostra Carlos Caetano mesmo serve para facer esta pelí- Deus (un decorador gai). nos dan no medio dunha papa- foi o proxecto gañador da 2ª Biscainho Fer- cula barateira como para levala a O fundamento de todo este rota para descansar as tripas e edición do Premio MARCO pa- nandes, un escenario (aposto a que sairá discurso está en que o vello preparalas para cousas máis ra Novos Comisarios, unha ini- Santiago nalgún momento por aí adiante, científico analista posúe o pen- fortes. Agradécese. ciativa da Fundación MARCO Fernández, porque é unha obra mínima, de samento global, cousa que os PROPOSTA: Apagar por un para apoiar o labor e potenciar Manuel pouco presuposto, fácil adapta- demais non teñen. O asunto é día a televisión (ninguén morre a formación de novos profesio- Lourenzo, Eva ción e garante resultados). que visto cada diálogo por sepa- por iso, créanmo), e ler unha no- nais no ámbito do comisariado F. Ferreira, Olivia Pena e Paulo Allen retorna a ese mitificado rado, o home ten razón, e cada vela, calquera, da igual que sexa e xestión de exposicións. Rodríguez. Ademais, entrevista Manhattan feliz, onde a xente acusación que fai contra o deva- Estefanía, Thomas Mann, Sara- Mirrors/Espellos reúne ao autor Cilha Lourenço. As tres parece que non ten nada máis lar do mundo é exacto. Pero, e aí mago, Verne, Blanco Amor, Co- obras experimentais de once ar- pezas teatrais que se inclúen que facer que falar e pontificar está a graza da película, crúzase rín Tellado ou Faulkner. So é por tistas que teñen en común a súa pertencen tamén a este drama- nos bares de amigos; mestura por diante o azar, a casualidade, entreter o cerebro con outras actitude ante as imaxes. O espe- turgo. A Vía Láctea, Os ollos e unha pingas de My Fair Lady(ou en forma de xente que non está ximnasias. llo –e a súa capacidade para des- Animal/Vacío. Pigmalion, como queiran) con prevista pola ciencia e pola física J.A. Xesteira compoñer o tempo e o es- >>> 28-31 critica.qxd 13/10/09 23:07 Página 5

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 CULTURA.31.

Relixión e laicidade nos VII Encontros de Mondariz-Balneario.Na VII edi- ción, os encontros organizados pola Fundación Carlos Casares, que se celebra- rán do 20 ao 22 de outubro, reflexionarán sobre as relacións que se estabele- cen entre os poderes da Igrexa e do Estado. Entre os relatores estaránGrego- rio Peces-Barba[na foto], que pronunciará a conferencia Laicidade e cidada- nía; Gonzalo Puente Ojea, que abordará o laicismo dende a óptica dunha so- ciedade democrática; así como José Bono, João Medina, Andrés Torres Queiru- ga, Victorino Pérez Prieto, Antón Baamonde, Basilio Lourenço, José María Ri- dao, Carmen Pellicer Iborra, Henri Peña-Ruíz e Fernando Sebastián Aguilar. MICOL ASSAËL & ZERO…, MILÁN ASSAËL & ZERO…, MICOL Micol Assaël. Eldfell, 2006 Colección privada, Colonia. VOIR / TAVIALTO Maya Deren. Meshes of the Afternoon (Redes da tarde), 1943. Cortesía Re: Voir, París.

universo alternativo coñecido O simbolismo, a relixiosida- ximadamente 15’ de metraxe como “Universo espello”. O ca- de e o misterio propios da mito- reúne diferentes motivos de os dos escenarios narrativos que loxía e da paisaxe de Islandia van grande carga simbólica como se suceden no serial obrigan ao xurdir tanto na obra do islandés unha flor abandonada, a caída espectador a pór en orde a se- Hreinn Fridfinnsson como na fi- dunha chave, un coitelo sobre cuencia e artellar unha interpre- gura dun volcán en activo, Eld- unha rebanda de pan, pero so- tación válida –práctica constan- fell, que a italiana Micol Assaël bre todo, a presenza case que te nas tendencias cinematográ- constrúe a partir de anaquiños ameazante dunha figura que ficas posmodernas (véxase Da- de arame de cobre, facendo pa- ten un espello por cara... Un rit- vid Lynch)– onde atopamos es- tente o sentido amea- mo obsesivo e unha es-

GREENGRASSI, LONDRES/ MARCUS LEITH MARCUS GREENGRASSI, LONDRES/ traños sucesos que debemos in- zador que neste caso trutura en clave onírica Giuseppe Gabellone. Sen título, 2006 Impresión dixital e estrutura de LED. Galerie terpretar e ordenar no tempo e xorde das relacións di- “surrealista”. Emmanuel Perrotin, París. no espazo. Mirrors / Espellosé námicas entre forma e As múltiples’’ Como colofón final a tamén unha mostra conceptual tempo. Fridfinnsson ta- referencias unha mostra suxestiva >>> pazo– é o fío condutor que exemplar, a pesar das súas dife- ateigada de claves interpretati- mén vai ser obxecto de que atopamos e polisemántica, a fa- artella as distintas obras (como rentes sensibilidades artísticas, vas que intrigan o espectador, asombro perante a na- unha vez nos chada do propio mu- corpo físico ou mesmo como da total vixencia da temática do unha viaxe teórica e sensorial a tureza de contrastes da internamos seo acolle a obra da bri- metáfora) e á vez é un motivo “reflexo”, da “outra dimen- un mesmo tempo. súa Islandia natal, e re- no ámbito tánica Susan Philipsz, con continuidade ao longo da sión”, e do valor simbólico do Literariamente non debemos colle no seo da súa obra expositivo unha instalación sono- historia da arte occidental. As “espello” nas distintas partes do obviar a presenza invisíbel da o lirismo da súa mitolo- ra na que a propia artis- obras presentan diversos sopor- mundo occidental. pequena Alicia de Carroll a ollar xía e a literatura das sa- colorean a ta deconstrúe a obra tes –fotografías, vídeos, instala- As múltiples referencias que con curiosidade ao longo dos co- gas medievais: “Thors- intención da elexíaca de Syd Barrett, cións, colaxes, esculturas, insta- atopamos unha vez nos inter- rredores do museo. Como pro- teinn Surtr soñou que mostra” “Long Gone” outor- lacións de son, performances– e namos no ámbito expositivo co- tagonista indiscutíbel dunha via- estaba esperto pero o gándolle certa sonori- tratan temas como a repetición, lorean a intención da mostra. xe “a través do espello”, as refe- resto durmía; despois dade mística, e estable- o reflexo das imaxes e a reapro- “Non precisamos outros mun- rencias semellan obvias. O pro- soñou que quedaba cendo unha relación piación da cultura. dos, precisamos máis espellos”, pio comisario da exposición, durmido e que o resto entre a cultura visual e Os once artistas que integran extraída do filme Solaris, de An- Gyonata Bonvicini, aludiu ao espertaba”, do Libro dos Islan- a sonora. É a obra máis pública a exposición, Micol Assaël, Ma- drei Tarkovsky é, segundo o co- conto de Alicia no país das mara- deses de Ari o sabio, preside un dunha exposición que afonda ya Deren, Hreinn Fridfinnsson, misario, o epígrafe inicial. Ade- billaspara significar unha das amplo mural expositivo. obsesivamente no valor semán- Giuseppe Gabellone, Ryan mais, o propio nome Mirrors / obras de Kitty Kraus: unha lámi- E se enfiamos o relato a pro- tico dos reflexos que emiten os Gander, Isa Genzken, Dan Gra- Espellosestá inspirado no epi- na de vidro que simula ser a por- pósito do mundo onírico non espellos, no seu contido máxico, ham, Kitty Kraus, Susan Phi- sodio “Espello, espelliño” da clá- ta clave da mostra, aquela que debemos eludir a presenza do misterioso, incluso “relixioso”, e lipsz, Falke Pisano e Oscar Tua- sica serie televisiva de ciencia nos transporta cara a outra di- filme experimental do ano 1943, na súa calidade imprescindibel- zon, pertencen a tradicións cul- ficción, Star Trek, onde o elenco mensión paralela e sempre ex- Meshes of the Afternoonda po- mente efémera. turais diferentes e son proba protagonista vese atrapado nun plícita en Mirrors/Espellos. lifacética Maya Deren. En apro- Cecilia Novas 32-33 cultura.qxd 13/10/09 22:48 Página 2

ANOSATERRA CULTURA.32. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

’’ ECOS LUSÓFONOS TRIBUNA I Miguel Castelo. O TEATRO EN TIMOR: ELOI LOZANO, IN MEMORIAM KANOIK

Xosé Lois García O Festival de Cine de Ourense expresión timorense kanoik significa lenda, mito, homenaxea ao que foi A historia e fábula. Todas estas particularidades están o seu creador presentes na danza e no teatro de rúa e itinerancia. No cal participa o pobo, reproducindo lendas orais e mitos que posicionan á cultura tradicional do pobo maubere de Timor, dunha maneira moi particularizada naqueles eventos festivos e de caracter relixioso. En Timor hai un- ha tendencia a revelar eses mitos ancestrais por medio Tiña Eloi Lozano un certo mal de danzas e dun teatro moi particular que reafirma a súa café. Os que o coñeciamos sa- identidade. biámolo ben. Pero non pasa- Este tipo de teatro confirmou, durante séculos, que a ba de aí. El dedicábase ao seu cultura maubere esta viva, ante outras expresións de te- e non se metía con ninguén. atro exportado polos portugueses no longo período co- Eloi foi o primeiro en Galicia lonial. Mais as esencias deses mitos e dese teatro épico en facer un filme en 35 mm., confirma a forza e a vontade dos moradores desta illa despois da Guerra Civil. Un fil- que, nos peores momentos da súa historia, souberon es- me de curtametraxe, Retorno tar de pé e permanecer nas raíces da tradición, como ár- a Tagen-Ata, adaptación do bore esmorecida que non se dobra nin se seca, nin nega relato homónimo de X. L. froitos e perfumes. Como moi ben detectou Camões, ao Méndez Ferrín, que polo 1974 Ourense (do que Eloi foi crea- dicir: “Ali também Timor, que o lenho manda/ Sândalo, se estreara no medio dunha dor e primeiro director), que salutífero e cheiroso”. grande expectación no decur- Blanco’’ Amor cedéralle está a celebrar nestes días a Nese perfume popular es- so dunha das primeiras edi- os dereitos súa décimo cuarta edición, tá o teatro vivencial, críti- cións das Xornadas do Cine cinematográficos réndelle pública homenaxe. co coa vida mesma, e con- en Ourense. da Esmorgaa Lozano, Non está mal lembrarse dos tra a vida que non corres- Hoxe, cando unha boa par- pero despois cambiou que nos preceden na viaxe sen ponde aceptala porque é te do persoal vén ao mundo, de opinión. Agora ambos retorno, recoñecerlle os seus a que impuxeron primei- no canto do pan, cunha cá- son homenaxeados méritos. Pero mellor está acu- ro os portugueses e des- mara videográfica debaixo do dirlles cando o precisan; axu- pois os indonesios. Neste brazo, non resulta doado en- en Ourense” dalos en vida. caso, o teatro tamén for- tender o valor da súa acción, o E o que son as cousas, o mou parte desa confianza verdadeiro sentido do seu festival homenaxea tamén a de acrecentar a liberdade atrevemento. Haberían vir lo- Eduardo Blanco Amor (mere- existencial. Un teatro de go outros títulos. Mais, loita- cente dun mellor recoñece- insubmisión que reco- dor infatigábel, sabía que isto despedimos, comprobei que mento), cando se cumpre rrendo á mitoloxía mais do cine non daba para vivir e no me tiña trabucado na mi- medio século da publicación introvertida foi emerxen- creou unha estrutura empre- ña apreciación. Estaba nunha da súa primeira novela, coa do en variadísimas ten- sarial que lle permitiu dedi- pausa da rodaxe da(s) súa(s) proxección do filme que Gon- dencias desas lendas. carse á produción publicita- Belas Durmintes e andaba un zalo Suárez fixo sobre ela, Pa- No teatro timorense de ria, mesmo con importantes tanto desesperado. Acompa- rranda (sen artigo). O que rúa e de escenario hai un éxitos puntuais. A publicida- ñábao a sensación mórbida moitos non saben é que, ben expoñente naqueles animais benéficos e maléficos co- de, non só de índole audiovi- da incomprensión: andaba antes de que Eloi Lozano con- mo é a presenza do crocodilo dominador e voraz que se sual, era, con outros traballos ensarillado a realizar un tra- seguise converter en película oculta nas augas mariñas e fluviais de Timor e aparece de encarga, o seu principal so- ballo que non era entendido a súa adaptación do romance como o deus do mal, Ray-Na’i. Ese anfibio que espreita porte económico. Pero Eloi polos que o arrodeaban; esta- de Yasunari Kawabata, xa tiña os timorenses só para dominalos e aflixilos. Deste croco- nunca perdeu de vista a súa ba acompañado por un nu- adaptado A esmorga. Un pro- dilo se teñen feito diversas versións representadas no te- eminente vocación cinemato- meroso equipo e, porén, sen- xecto longamente agarimado atro popular. A loita do monstro por asoballar o pobo gráfica. Metraxes diversas, di- tíase totalmente só. Ben que o que non chegou a pasar do maubere de Timor. Un prototipo da besta colonialista, ferentes xéneros… O caso era entendín. Separámonos e papel. Unha frustración que ese crocodilo que ao final remata por ser dominado e contar historias. marchou co fuxidío conforto acompañou ao noso cineasta domesticado polos nativos. Na nosa fragmentaria rela- da cativa esmola da miña por ben tempo e que deixou Todas esas expresión mitolóxicas invertidas no teatro ción, teño, entre outros, ben comprensión. nel un pouso de amargura. timorense danlle un caracter antropolóxico de inmenso presente un casual encontro Nas veces que o vin poste- Seica, don Eduardo, que lle ti- valor, cando acolle persoeiros míticos desa caste de gue- con el. Foi á noitiña, na coru- riormente, observei que no ña cedidos os dereitos da rreiros como son Behale e Liquiçá, que levados ao teatro ñesa rúa de Durán Loriga, nas seu rostro se tiña instalado o obra, volveu atrás ante a ofer- de rúa personifican ese carácter tan particular dos mou- inmediacións do CGAI. Era aceno lene do desengano. Eloi ta do director asturiano. O ve- beres en vingar a quen traizoa o seu pobo. Como ben ex- verán e, se ben as datas nunca Lozano non tirara –nin pen- llo novelista e o novo realiza- plica esa cantiga de danza e drama teatral que nos resul- foron o meu, debíamos andar saba tirar– a toalla, pero esta- dor non acabaron alá moi ta reveladora: “As fogueiras das clareiras, nas clareiras, nas lindes do cambio de sécu- ba decepcionado. Con razón. ben. Que agora o azar os xun- ao luar,/ Vamos todos, vamos todos, vamos todos dan- lo. Celebramos mutuamente Como non o ía estar, logo de te na mesma sección do festi- zar./ As cabeças de inimigos, as cabeças de inimigos vão o noso encontro e percibín tantos anos de dedicación e val na que se proxecta a pelí- saltar./ Inimigos, perdoar! Inimigos, estoirar, rolar!/ Ui! que se alegraba especialmen- traballo, logo de tanta desidia cula que Eloi quixo facer e na serra a guerra aterra a terra./ É rumor, o tambor, é ru- te ante a posibilidade de po- dos poderes públicos, logo de non puido semella unha nova mor de guerra”.G der falar con alguén que o es- tanto arribista de última hora, volta de torca ao seu infortu- coitase e, sobre todo, que o de tanto ágrafo e iletrado. nio, a derradeira carantoña puidese entender. Cando nos Agora, o Festival de Cine de do destino.G 32-33 cultura.qxd 13/10/09 22:49 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 CULTURA.33. Os escritores de Galeusca apoian as ’’ mobilizacións en defensa do idioma HIPATIA Marica Campo Escritores galegos, índa non vin a película A de Alejandro Amenábar vascos e cataláns Ágora; fareino en breve malia acordaron o pasado ter medo de lle pór rostro a fin de semana no unha personaxe que me fasci- na. Acontece a miúdo. A falta XXVI Galeusca, de datos permítenos tecer celebrado en lendas sublimadoras á medi- Arantzazu, apoiar as da dos nosos soños e, se ca- dra, o retrato que fan outros mobilizacións que se prodúcenos decepción. Seica celebrar en Galiza, a Igrexa, tan dada aos anate- Euskadi e Países mas, xa anda a condenar a pe- lícula. Mesmo queren ver nela Cataláns na defensa unha conxura do goberno es- dos dereitos pañol contra o cristianismo lingüísticos e amosar co que, segundo afirman, pre- o seu ‘total desacordo’ tende rematar. Parece ser que unha das voces máis alporiza- coas ‘accións das é a de Jesús Trillo, un ir- regresivas’ respecto mán do ex ministro de José ao galego adoptadas María Aznar, vinculado á FA- ES. É un bo síntoma. As cau- polo goberno sas e as cousas, igual que as Os escritores galegos, vascos e cataláns na reunión de Arantzazu (Euskadi) o pasado 12 de outubro. persoas, tamén se definen po- los inimigos que teñen. Non sei como reflicte a pe- M.B. lícula o papel de San Cirilo de A clausura da XXVI edición do O Galeusca rematou Alexandría no referente á Galeusca en Arantzazu o pasa- ’’ morte da heroína. O certo é do 12 de outubro supuxo non con mudanzas internas que Hipatia era a personifica- só un cambio de ciclo para o en- destacadas” ción de todo o que o predica- contro anual de escritores das dor rexeitaba: paganismo, ra- literaturas galega, vasca e catalá, zón versus fe, liberdade e que pasa a estar representada mais helenismo en estado pu- legalmente pola Federación ro. Seguramente os coñece- Galeusca, senón que serviu da Federación Galeusca, o escri- mentos da filósofa, astróno- ademais de altofalante da preo- tor Cesáreo Sánchez sinalou ma e matemática, só ao al- cupación do sector e o seu “total que detrás desta decisión tópase cance dunha elite, non re- rexeitamento” ante as agresións a necesidade de “por ao día a re- dundaban en melloras prácti- que están a sufrir as linguas mi- lación entre as tres asociacións e cas para o pobo. Pola contra, norizadas. as tres literaturas”, mantendo os o cristianismo ofrecíalles un- Concretamente, os partici- O galego Cesáreo Sánchez Iglesias, o vasco Fito Rodríguez e o catalán Guillem J. Graells. postulados cos que naceu o Ga- ha esperanza ás masas popu- pantes aludiron ás “accións re- leusca hai 26 anos. Pasa así de lares apoiándose no irracio- gresivas” que está a executar o presidente da AELC, e organiza- relacionadas cos novos forma- ser unha reunión anual consen- nalismo fanático. A mente goberno de Núñez Feixóo con rá o próximo encontro anual da tos dixitais, a propiedade inte- suada de escritores dos tres sis- fronte ao sentimento e, xa se respecto ao galego. Neste senti- federación, que será ao tempo lectual e o libro electrónico. temas literarios a adquirir unha sabe, tratándose de masas, do, as tres asociacións de escri- xuntanza de escritores, como vi- No que respecta ao ámbito entidade legal que lle permite sempre leva as de gañar este. tores tomaron a decisión de ña sucedendo, e asemblea xeral. estatal, tamén se decidiu incidir servir de interlocutor ante as ad- Comparen, por ver se ato- apoiar a manifestación que terá Na presidencia, Cesáreo estará a nos traballos da subcomisión ministracións e institucións en pan algún paralelismo, a lugar o vindeiro 18 de outubro apoiado por tres vocalías de re- parlamentar que estuda a revi- temas de lingua e literatura. queima da biblioteca de Ale- en Compostela, convocada po- cente creación, unha en cada sión da Lei de Propiedade Inte- O encontro serviu tamén para xandría e o asasinato de Hipa- la plataforma Queremos Gale- asociación. lectual. Neste senso, Cesáreo medir a saúde das tres literatu- tia coas actuacións contra a go. Ademais, a Federación Ga- Entre as conclusións do en- Sánchez, avanzou que a Asocia- ras e linguas. Con respecto ao nosa lingua.G leusca, ante a próxima celebra- contro de Arantzazu, que levou ción de Escritores en Lingua Ga- galego e a literatura, Cesáreo ción do xuízo oral contra a di- por lema 'Literaturas minoriza- lega xa estabeleceu contactos Sánchez destacou o seu “bo es- rección de Auskaldunon Egun- das, grandes desafíos', figura a cos parlamentares nacionalistas tado” e valorou positivamente a karia, fixo chegar a súa “solida- de tomar postura pública ante en Madrid. No encontro valorá- “implicación dos escritores riedade” aos imputados e esixiu “os ataques” que afecten ao de- ronse ademais moi positiva- máis novos” no que significa ter o arquivo da causa. senvolvemento das culturas na- mente os novos contratos tipos unha literatura nacional cada Hipatía’’ é a mente fronte O Galeusca rematou ademais cionais representadas no Ga- pactados entre a asociación de vez máis normalizada. Entre a ao sentimento” con mudanzas internas destaca- leusca. Ademais, a Federación, escritores e o gremio de editores delegación galega que se des- das. O presidente da Asociación a través de European Writers cataláns e recomendouse a súa prazou a Arantzazu están Antía de Escritores en Lingua Galega, Council, participará nos deba- difusión e utilización futura. Otero, Marcos Calveiro, Fran Cesáreo Sánchez Iglesias, releva- tes sobre lexislación e directivas Alonso, Antón Riveiro Coello, rá, no exercicio rotatorio da pre- europeas de propiedade inte- PRIMEIRAS ACCIÓNS DA FEDERACIÓN. Rexina Vega, Francisco Castro e sidencia, a Guillem Jordi Graells, lectual, así como as cuestións Con respecto a posta en marcha o propio Cesáreo Sánchez.G 34-35 magazine.qxd 14/10/09 01:28 Página 2

ANOSATERRA MAG AZ INE.34. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

OS VELLOS OFICIOS Peóns camiñeiros, unha profesión e

O Corpo foi creado en 1790 polo Conde de Floridablanca e case desapareceu douscentos anos despois

Antonio Cendán [TEXTO & FOTOS] soa sospeitosa esixiralle a súa cédula persoal, e se non a ten, raballas menos conducirao á vila da súa xurisdi- que a chaqueta ción para poñelo a disposición dun camiñeiro” do Alcalde ou ao posto máis in- ‘Trezaba un dito po- mediato da Garda Civil, para pular que pouco ou nada tiña que esta se faga cargo del, reco- que ver cos profesionais dos ca- llendo recibo como compro- miños por onde pasaban as ca- bante do seu celo. O mesmo fa- rretas, no século XIX, que logo rá coas persoas que encontre darían lugar ás estradas. Contra delinquindo”. o que di ese antigo tópico, o ofi- O regulamento de ingreso cio dos que se dedicaban a coi- dos peóns camiñeiros faise pú- dar das antigas vías estatais era blico o 3 de decembro de 1909, suxeito e escravo, xa que se- así coma algunhas ordenanzas gundo as súas ordenanzas de- que o rexerán, entre elas a relati- bían de permanecer durante va a xerarquía destes traballa- todo o ano no posto de traballo, dores. Así, sinálase que o capa- agás o tempo que dedicaban taz será o encargado de organi- para durmir e comer. De feito zar o traballo e as tarefas que ten vivían na estrada. que facer cada camiñeiro. Así mesmo, mediante esta lei son AS CASETAS DOS CAMIÑEIROS. Para- obrigados a levar uniforme e lelamente ao nacemento do distintivos que, dalgún xeito, O camiñeiro’’ é todo Corpo de Peóns Camiñeiros, outorgábanlles unha certa au- un símbolo das antigas xorde tamén o seu hábitat natu- toridade nas antigas estradas de estradas nacionais” ral que se conservou até a actua- carácter estatal. Os antigos pe- lidade. O Estado facilitáballes óns camiñeiros debían facer un unha casa que dispuña tamén percorrido durante a xornada dun pozo e, nalgúns casos, dun dos domingos no treito que lles pequeno terreo para abastecer- adxudicarán. Logo debían utili- Debían denunciar a todos se de alimentos. Os antigos ca- zar esta xornada e os días deno- ’’ miñeiros tiñan as súas vivendas minados de precepto para a aqueles que cometesen emprazadas nas tradicionais es- limpeza do uniforme. algunha actividade tradas nacionais. Foran cons- contraria á lei” truídas ao amparo dunha orde AUXE E DECADENCIA DO CORPO DE PE- do ano 1852. Nelas, ademais de ÓNSCAMIÑEIROS.A comezos do aloxarse, tamén debían gardar século XX, coincidindo co inicio os útiles de traballo. A cada coi- do reinado de Alfonso XIII e a dador das estradas asinábase- aparición do que hoxe en día Coa’’ chegada das autovías, lles un treito determinado de vía coñecemos coma “tránsito ro- na década dos noventa, e a el correspondíanlle as tarefas dado” multiplícanse o número a institución vive por todas a estradas. A súa vi- xorden as famosas cuadrillas de arranxo, limpeza e coidado, de vías estatais e locais, o que le- os peores momentos” venda servirá tamén para dar de camiñeiros para axudar a pero tamén exercía unha fun- va aparellado o incremento de pousada a moitos transeúntes facer unhas vías das que tan ción parapolicial, xa que debía coidadores das estradas públi- que aínda viaxaban a pé. O ca- necesitado estaba o Estado e denunciar a todos aqueles que cas. O seu asentamento prodú- miñeiro é todo un mito das anti- especialmente Galicia. Nos cometesen algunha actividade cese mesmo á beira do camiño gas estradas nacionais. anos de posguerra, e xa avan- contraria á lei, aínda que de xei- ou vía de circulación en cues- Nos anos posteriores á Gue- zada esta etapa histórica, a pro- to moi directo incumbíanlle tión. O número vai en aumento escolas”. A tradicional casa do rra Civil son os encargados de fesión do “peón camiñeiro” é aquelas nas que os infractores a medida que avanza o século, camiñeiro convértese no lugar restaurar os camiños dura- vista coma un “choio”, espe- danasen as vías destinadas a uso sendo especialmente significa- de referencia, xa que será un ele- mente castigados polos bom- cialmente pola mocidade de público. Así nun dos artigos que tiva a etapa previa á ditadura de mento pouco menos que indis- bardeos e polo conflito bélico, entón, que contaba cunha es- regula a profesión dise textual- Primo de Rivera, e dende o mi- pensábel non só para os vian- aínda que moitos deles non se- casa preparación académica. mente: “O peón camiñeiro que nisterio de Fomento lánzase a dantes senón para os escasos rán recuperados até os anos Esta era unha das opcións para atope no camiño algunha per- máxima de “camiños, estradas, condutores que comeza a haber sesenta. É nesta época cando acceder a unha praza pública 34-35 magazine.qxd 14/10/09 01:29 Página 3

ANOSATERRA MAG AZ INE.35. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 MAG Az sión en extinción

minacións de A Casiña, aínda que a denominación oficial que reciben é a de Parque de Obras Públicas. Aínda así, gar- dará moitas semellanzas co modelo anterior, xa que ao ca- rón mesmo das vivendas dos novos camiñeiros emprázanse os garaxes nos que se gardan os materiais que se empregan no coidado das obras.

A DECADENCIA A PARTIR DOS OITEN- TA. A partir dos anos oitenta co- meza a decadencia do Corpo dos antigos Peóns camiñeiros, malia que na actualidade aín- da se sigan a convocar prazas por parte das distintas comu- nidades autónomas. Os últi- mos peóns camiñeiros pouco ou nada teñen que ver co pasa- do máis remoto. Nas décadas dos sesenta e setenta aínda se lles asinan tarefas de mellora das principais vías, tales coma o asfaltado, pero coa chegada das autovías, na década dos noventa, esta ancestral institu- ción pública vive os peores momentos. Aos que aínda quedan asínanlles tarefas completamente distintas. En- Vello marco indicador de distancia. cárgaselles a limpeza de vías comarcais e das antigas nacio- por unha canle máis ou menos poñen dela, pasa a mellor vida. nais polas que apenas hai trán- rápida. Os novos profesionais seguen sito. Tamén son os encargados Nos anos 50 e 60, os antigos a ter vivendas concedidas polo da reposición de sinais e de fa- peóns camiñeiros disporán Estado en canto permanecen cer algunha obra menor, coma dun novo emprazamento, en exercicio, mais, a diferenza tapar fochas. Un dos corpos de principalmente as novas xera- do que viña ocorrendo, agora funcionarios públicos máis an- cións que ingresan no corpo viven en agrupacións á entra- tigos pódese dicir que case é nese momento. A tradicional da de localidades máis ou me- historia. A alta tecnoloxía en caseta ao pé da estrada, aínda nos grandes que, curiosamen- materia de obras públicas é a que se mantén para os que dis- te, conservan as antigas deno- única responsábel.G

Nos anos 50 e 60 os As míticas vivendas camiñeiros son reunidos en poboados á entrada Nas antigas vías estatais aínda máis fermoso para elas e ta- elas a de albergue de peregri- dalgunhas localidades. se contemplan moitas edifica- mén para a propia vía na que nos ou, até casas da mocida- cións, propias do século XIX, se emprazan. As que sobrevivi- de, pero a maioría delas su- que lembran que alí residía o ron foron desafectadas polas cumben ao esquecemento, a peón camiñeiro ou o capataz. distintas autoridades públicas pesar da importante carga de A indicación está rotulada en e cedidas aos peóns camiñei- historia que levan enriba de porcelana e chama a atención ros cando se xubilaron e estes, si. Non estaría de máis, darlle de calquera viaxeiro, así coma á súa vez, deixáronllas en her- utilidade a algunha delas co- a proximidade coa estrada e a danza aos descendentes. mo museo do que represen- súa arquitectura. A meirande Moitas destas antigas vi- taron as antigas estradas na- parte delas son xa simples lem- vendas están a ser utilizadas cionais noutro tempo, cando branzas dun pasado que foi para distintas funcións, entre viaxar non era tan doado.G 36-37 comarcas.qxd 13/10/09 22:50 Página 2

ANOSATERRA Na Punta Herminia están os menhires de Manolo Paz. MAG AZ INE.36. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

COMARCAS DE GALIZA A Coruña, a terra dos homes peixe

Patrimonio relixioso románico, cascos antigos, pontes romanas e costas protexidas compoñen algúns dos principais valores da comarca da Coruña A Coruña desde o monte de san Pedro.

M.B. Grupo XEA [FOTOGRAFÍA]

én de saír do prelo a nova entrega da co- lección Comarcas Vde Galiza, coa que Edicións A Nosa Terra, baixo a coordinación de Adela Leiro, Castelo de santa Cruz, en Liáns (Oleiros), sede do Centro de Estudos Medioambientais. se achega ao patrimonio natu- ral, cultural e etnográfico do país. Titúlase A Coruña e nas súas máis de 60 páxinas perco- rre esta comarca formada po- los concellos de Abegondo, Ar- O Petón do Xalo, o cume máis visitado da comarca. teixo, A Coruña, Bergondo, Cambre, Carral, Culleredo, Oleiros e Sada, que abarca 469 O Domus (Casa do Home) forma parte da O Balneario de Arteixo é indicado para pro- km2 cunha poboación que as- importante oferta museística da Coruña. blemas da pel, reumáticos e respiratorios. cende a 373.425 habitantes.

ABEGONDO. Un dos principais en- claves naturais do concello tó- pase no encoro de Cecebre, construído en 1976 para o abas- tecemento de auga potábel á Coruña e a área metropolitana. O embalse asolagou unha gran parte da coñecida fraga de Ce- cebre, que inspirou O bosque animado, de Wenceslao Fer- nández Flórez. A pesar de todo A igrexa románica de santa María de Cambre (s. XII) formou parte dun mosteiro fun- O Porto de Dexo, entrante no cantil que abriga unhas cantas gamelas. A fondo, A Marola. aínda se poden topar exempla- dado polos templarios no s. IX. res de arborado destacados, co- mo é o caso do piñeiro manso ARTEIXO. As escavacións realiza- destacados figura o Balneario No concello habilitouse, á car a igrexa románica de San Sal- monumental do Pazo de Orto, das no Campamento Costeiro de Arteixo, un edificio recons- beira do río Arteixo, unha ruta vador de Bergondo, do século ao pé do encoro. En Cecebre in- do Reiro apuntan que entre o truído a principios do século a pé pero, para os que prefiran XII, que pertenceu ao mosteiro verna unha importante comu- 10.000 e o 5.000 a.C. xa existían pasado, aínda que se descoñe- a costa, existe tamén un paseo bieito. En 1338 un incendio pro- nidade de aves acuáticas (ao re- poboamentos humanos na zo- ce a data de edificación da anti- peonil e un carril de bicicletas, vocou o afundimento da cuber- dor de 45 especies), entre as que na. Nas prospeccións topáron- ga Casa de Baños. Neste balne- que permite percorrer parte do ta, que explica as reformas da se- destaca o pato cullerete, o char- se machadas así como unha ario, en 1815 o xeneral Porlier, litoral de Arteixo, dende a praia gunda metade do século XIV le- neco, o parrulo chupón, o corvo serie de indicios que fan pensar militar liberal, organizou o le- de Sabón até a de Barrañán, vadas á cabo polos Andrade. mariño grande ou a garza. É, ao aos arqueólogos nunha posíbel vantamento para derrubar a cun interesante sistema dunar. O Pazo de Mariñán, a beira mesmo tempo, un enclave con explotación mineira romana. O restauración absolutista de Fer- do esteiro do Mandeo, presén- moitas especies invasoras de que é evidente é a importancia nando VII. As súas augas conte- BERGONDO. Ten un rico patrimo- tase como un dos exemplos flora e fauna. En Crendes, cre- que no momento tivo a cultura ñen sales de cloro, sodio, iodo, nio histórico artístico artellado a máis destacados dentro da ar- ouse, ademais, unha aula da na- castrexa na zona, pola apari- bromo, litio e fluor que están in- redor dos restos arqueolóxicos quitectura civil da localidade. tureza, onde comezan varios ro- ción de máis de dez castros. dicadas para problemas de pel, topados nos castros, das súas Hoxe en día acolle un Centro teiros que percorren o encoro. Entre os monumentos civís reumáticos e respiratorios. igrexas e pazos. Cómpre desta- Cultural da Deputación >>> 36-37 comarcas.qxd 13/10/09 22:50 Página 3

A estroza [na imaxe unha cria] ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 é unha ra que vive nas árbores e só se achega á auga para reproducirse.

O parrulo cristado común inverna no encoro de Cecebre. e

Ponte do Pedrido, na desembocadura do Mandeo, entre Bergondo e Paderne. A Punta de Seixo Branco está formada por xistos de foliación moi marcada cun dique de aplita branca, que lle dá o nome. As illas de san Pedro.

>>> da Coruña. Nos xardíns, da Coruña viron peixes con figu- destes monumentos. Tamén se SADA. O asentamento de distin- abertos ao público, consérvan- ra de homes, coa mans e pés un topou na zona, na ría do Burgo, tos pobos dende a antigüida- se exemplares monumentais O embalse’’ de Cecebre pouco tortos, por andar sempre un puñal lingua de carpa, ante- de, a pertenza destas terras á de numerosas árbores. asolagou gran parte da fraga a nadar a xeito de ra. Tiñan espi- cesor das armas típicas dos cas- familia dos Traba e, posterior- que inspirou O bosque ñas negras moi delgadas na ca- trexos, unha cultura que deixou mente, o impulso económico CAMBRE. Na desembocadura do animado, de Wenceslao beza, peito e costas. Segundo os moita pegada no concello. provocado pola actividade das río Mero, que separa este conce- Fernandez Flórez” mariñeiros, a súa presenza era Cómpre a visita ao museo industrias pesqueiras a partir llo de Culleredo, tópase a Ponte amigábel, presaxiaban moita instalado na Torre de Celas, e do século XVII, dan forma as do Burgo, construída no século pesca e había que darlles pan. Ás ao museo etnográfico da Acea páxinas máis destacadas da XV sobre os restos dunha ponte veces, dicían, ían a terra para te- da Má, o muíño de marés le- historia de Sada. romana. Foi destruída parcial- ren relación coas mulleres e dela vantado na ría do Burgo. Destaca a presenza, no Cas- mente polos ingleses e restaura- En’’ 1815, o xeneral Porlier nacía un neno humano, con al- tro de Senanade, da fábrica de da no século XIX. Trátase dunha organizou no balneario de gunha escama e moita inclina- OLEIROS. Nun illote da enseada cerámica do grupo Sargadelos. das mostras máis importantes Arteixo o levantamento ción pola auga. de Santa Cruz, esta situado o O Complexo Artístico Cultural do patrimonio artístico do con- para derrubar a Ten un importante patri- Castelo de Santa Cruz, que na do Castro inclúe unha fábrica cello, xunto coa igrexa románica restauración absolutista de monio histórico-artístico: o actualidade acolle asede do de cerámica, o Laboratorio Xe- de Santa María de Cambre, do casco da Cidade Vella, a torre Centro de Estudos Medioam- olóxico de Laxe, o Museo de século XII, que formou parte Fernando VII” de Hércules, o castro de Elviña, bientais. Foi mandado cons- Arte Moderna Carlos Maside, dun mosteiro fundado no IX o castelo de Santo Antón e nu- truír no século XVI polo xene- unha Escola de Cerámica e as polos Templarios. Acolle parte merosas igrexas e pazos. O Fa- ral Diego das Mariñas, para Edicións do Castro.G do Lugar Importancia Comuni- ro de Mera e a Torre de Hércu- completar o sistema defensivo taria Encoro de Cecebre. A lenda’’ conta que na furna les, construída inicialmente da baía coruñesa. Séculos des- coruñesa da Serea polos romanos e declarada es- pois converteuse na residencia CARRAL. Foi tamén lugar de paso habitaban estes seres te ano Patrimonio da Huma- da escritora Emilia Pardo Ba- para os peregrinos que se dirixí- mitolóxicos que facían nidade, son as luces que sina- zán e, tras a súa morte, foi doa- an a Santiago polo Camiño In- lan os límites da ría da Coruña. do á Armada da Cabalería, que naufragar os barcos” glés, e contou co beneplácito Na Punta Herminia, que no o destinou a residencia estival dos Reis Católicos, que lle con- pasado foi unha illa que o tem- de orfos militares. cederon en 1497 á vila a Carta de po e o sedimento converteu en Tamén no concello se topa Puebla Real, polo que quedaba istmo, tópanse os Menhires, Lorbé, pequeno porto pes- libre do señorío de Santiago. ademais, o ecomuseo dos Muí- obra do escultor cambadés Ma- queiro con grande actividade Pero, sen dúbida, un dos fei- ños do Batán, na Costa da Égoa, nolo Paz. Nas proximidades, acuicultora. Nas proximidades tos históricos máis relevantes ti- cunha ruta para facer a pé, que cara o interior da ría, na ensea- están as praias de San Pedro e vo lugar en 1846 co fusilamento discorre por catorce muíños e a da dos Pelamios, atópase a fur- Cirro así como a Punta do Sei- dos Mártires no levantamento pequena central eléctrica. na das Sereas ou da Sereíña, on- xo Branco. O espazo compren- contra o presidente Narváez, Os autores destacan, polo de, segundo conta a tradición, dido entre a Punta de Mera e feitos coñecidos tamén como a seu interese natural, o río Barcés cantan estes seres mitolóxicos e Lorbé foi declarado Zona de Revolución Galega de 1846. e o monte Xalo, con singulares atraen fatalmente aos mariñei- Especial Protección dos Calo- A sublevación iniciuse en Lu- formas labradas no granito e ros facéndoos naufragar. res Naturais, proposta para a go, coa disolución do Consello vistas panorámicas da comarca. Rede Natura 2000. A punta de Provincial e a Deputación por CULLEREDO. Na ruta xacobea co- Dexo e Seixo Branco son Mo- parte de Miguel Solís, o Coronel A CORUÑA. Medrou durante os ñecida como o Camiño Inglés, numento Natural. do Estado Maior da Capitanía séculos XVIII e XIX grazas, entre Culleredo foi, e segue a ser, un- Xeral de Galiza, e a proclama- outros factores, á relación co- ha parada importante. Mostra Teixo no Pazo de Baldomir, en Guísamo [abaixo]. Algúns dos plátanos do Pazo de Mari- ción dunha Xunta de Goberno mercial con América. Na actua- disto é a construción da igrexa ñán acadan os 50 m. de altura e case 6 de toro. de Galiza en contra do goberno lidade é un importante centro de Santo Estevo, levantada no de Isabel II. Tras un enfronta- comercial e de servizos con pre- século XII, de estilo románico. mento na batalla de Cacheiras, to de 250.000 habitantes, e os- Malia todo, o seu poboa- os homes de Solís foron apresa- tenta, como porto, o primeiro mento remóntase moitos sécu- dos e trasladados á Coruña para posto do Estado en desembarco los atrás. Do período neolítico ser xulgados. Ante a cantidade de peixe fresco e o segundo co- diversos estudos aseguran que de simpatizantes que tiña o alza- mo centro industrial de Galiza. na zona da Zapateira existiu un mento nesta cidade, decidiuse Jerónimo del Hoyo, nas Me- importante complexo funerario facer un xuízo polo camiño, que morias do Arcebispado de San- de preto de 40 mámoas, e que finalmente se celebrou en Ca- tiago(XVII) relata varios casos de no monte Xalo, con pedras aso- rral, onde todos foron fusilados. homes mariños das rías coruñe- ciadas a cultos relixiosos precris- No concello habilitouse, sas. Conta que nunha das praias tiáns, tamén se localizan restos 38-39 comer, viaxar.qxd 14/10/09 00:36 Página 2

MAGAZINE. 38. ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

viaxar.comer.mercar

VISITAR. saborosas castañas do país, VISITAR. comprométese a capturar o dióxido de carbono emitido As San Lucas, por particulares e empresas a Feira ecolóxica escusa para través da plantación de casti- en Arzúa ñeiros autóctonos para benefi- achegarse a cio de todo o planeta. A feira ecolóxica de Arzúa, máis Mondoñedo Que como o fai? O recadado coñecida como Terractiva,cele- na venda de cada caixa destína- bra, os días 17 e 18, a VI edición. se á plantación de castiñeiros en Como nas ocasións anteriores, Ao longo dos vindeiros días a terreos que a empresa ten en o recinto feiral da localidade capital da provincia máis orien- Ourense e que progresivamente acollerá numerosas actividades, tal do antigo Reino de Galicia, se estenderán a Verín, a Ribeira todas elas defensoras da conser- Mondoñedo, celebra as súas Sacra, o entorno do Camiño de vación do medio ambiente, o tradicionais e ancestrais festas Santiago e as Ribeiras do Miño. consumo responsábel e o co- en honra a San Lucas, que pode Os técnicos de Climadapta- rrecto uso dos recursos naturais. servir de escusa perfecta para ción fan un cálculo das emi- Terractivaacollerá un gran achegarse a estas terras, se ca- sións de cada persoa ou em- mercado verde no que máis de dra unhas das máis descoñeci- presa para personalizar o ta- medio cento de postos porán á das. O que sorprende a calque- maño e características de cada venda produtos biolóxicos e ra viaxeiro que vaia a estas bei- caixa. Cada envase de cartón ecolóxicos, ofrecerán terapias ras do Masma son as súas festas inclúe o compromiso de cap- medicinais alternativas e darán

en si. Ao igual que antano, os turar as emisións de CO2 emiti- a coñecer a distintos colectivos tratantes de gando acoden a das, facilitando o investimento sociais ecolóxicos. Mondoñedo a facer as transac- medioambiental de empresas Ademais, a feira terá un apar- cións coma se facía de xeito an- e cidadáns. Este compromiso tado formativo ‘Formaterra’, cestral. Alí veremos a eses rudos ten forma de certificado no que que oferta varios cursos de tera- homes, chegados principal- se garante a recollida de media pias alternativas, danzas, agri- mente do nordés galego e o oes- tonelada de dióxido de carbo- cultura ecolóxica, aromaterapia te asturiano, poxando por un no ao ano por árbore plantada e técnicas de meditación. A ofer- cabalo, un burro ou tamén un e a posibilidade de facer un se- ta desta cita tamén inclúe a sec- becerro, coma se facía hai sécu- TURGALICIA guimento do crecemento de ción ‘Altofalante’, un espazo de los. E é que as San Lucas datan cada castiñeiro accedendo ás denuncia e crítica das actuais do século XIII e están conside- REGALAR. plantacións a través de Inter- políticas medioambientais con radas coma unha das feiras e net ou visitas in situ. proxeccións, presentacións e festas máis antigas do país. Caixa O custe deste agasallo, que charlas de expertos na materia. Pero achegarse até o berce xa se vende no Xapón e que se A axenda de lecer de Terrac- de Álvaro Cunqueiro non é tan ecolóxica pode mercar a través de tiva ten un amplo catálogo de só feira e festa, xa que de todos www.climadaptacion.es, em- obradoiros con temáticas varia- é coñecida a historia que ate- XEIMA Curiosa é a proposta que a em- presas de regalos orixinais e ca- das para todos os públicos, ac- soura esta cidade catedralicia. presa ourensá Climadaptacion sas de turismo rural é de 26 eu- tuacións musicais e teatrais, e Alí, precisamente o monu- En Mondoñedo, ao igual fai a empresas e particulares ros (gastos de envío pagos) de demostracións variadas de téc- mento máis salientábel é pre- que Compostela, a proximida- que queiran sorprender cun se mercar por internet. nicas de bioconstrución ou a cisamente a catedral, de estilo de dos monumentos permítelle regalo ecolóxico e perdurábel. Contribuír a frear o cambio elaboración de instrumentos de

románico, que data de 1219, ao viaxeiro facer unha viaxe fer- A caixa ‘Cómete o CO2!’ ade- climático e agasallar de xeito música tradicionais. aínda que experimentou al- mosa e fecunda nun relativa- mais de ofrecer unha bolsa de orixinal non é tan caro.G Terractiva abre o sábado 17, gunhas transformacións, va- mente curto espazo de tempo. Eva Estévez de 11 a 14h30 e de 17 a 21h30. O rias de estilo barroco. Mentres Así, na mesma contorna pode domingo 18, de 11 a 14h30 e de tanto, na praza, un vendedor contemplarse o seu Seminario 17 a 21h. Todas as actividades, ofrece produtos das hortas Diocesano, un dos máis antigos agás os cursos de formación, próximas, en tanto o busto do de Galicia, e que tantos froitos son de balde. Máis información fabulista galego segue contem- lle deu á nosa cultura, entre os en www.culturaactiva.orgG plando, impertérrito, a paisaxe. que salientan, ademais de Cun- Eva Estévez A catedral está acompañada queiro, o médico e escritor Lei- por outra ruta monumental que ras Pulpeiro ou o músico Pas- non pode pasar desapercibida, cual Veiga. Curiosamente os salientando a mítica Ponte do tres descansan no mesmo ce- Pasatempo, lugar histórico on- miterio, declarado de interese de fora detida a dona de Pardo turístico, aínda que o segundo de Cela cando regresaba de Cas- faino no espazo que se lle adica- tela co indulto para o seu home. ba os ateos e masóns. Alí, en pleno barrio dos Muíños, E no itinerario non estaría un dos máis tradicionais da ci- demais contemplar o Santuario dade episcopal, levántase, en dos Remedios, a Fonte Vella ou conxunción co grupo arquitec- a dos Pelamios. Tampouco po- tónico, unha fermosa vista na de marchar un de Mondoñedo que se misturan o natural e o ar- sen levar un bo sabor de boca tístico. Para non perderse, men- grazas as tortas desta cidade tres degustamos un bo viño do creadas polo desaparecido Car- país cunha tapa de produtos da los Folgueira, o Rei das Tortas.G terra na Taberna do Valeco. Antonio Cendán 38-39 comer, viaxar.qxd 14/10/09 00:36 Página 3

ANOSATERRA 15-21 DE OUTUBRO DE 2009 MAGAZINE.39.

atormentamos a copa fica nas faino en grupos moi numero- súas paredes unha bágoa de sos, formando “acios” negros morte, como a bágoa que non dignos de ver. Na zona da dá caído na imaxe da Virxe. Manchica, A Merca, medra to- Aroma metálico, brillante, dos os anos baixo bosque mix- xistoso, mediciñal, con vexetal to e en grandes cantidades. de monte e froita negra sobre- Excelente comestíbel, tráta- collida. Andar baixo o sol sobre se dun cogomelo que pola as laxas de xisto bordeando pouca carne que ten, aprovéi- matos con pintiñas florais per- tase para secar e moer como fumando levemente a paisaxe. especia e, posteriormente, ser Pasa con garra e viveza, coma empregado en distintos pratos. un felino na noite pecha.G Aguanta ben as xeadas e pode- A VIÑOTECA. Antonio Portela mos atopalo incluso no mes de xaneiro. Cotízase caro. Existen Ladeira da Mata diversas receitas na bibliogra- COGOMELOS. fía culinaria e micolóxica sobre este cogomelo, acompañando A adega Ladeira da Mata, SAT Al- A carne é escasa e elástica, Aparece en bosques de un bacallau ou unha vieira ou fer, propiedade de Francisco Ál- A trompeta moi delgada e firme, de cor gris frondosas, carballeiras, faias e formando parte dun revolto de varez Fernández, atópase no lu- dos mortos ou negra. Ten bo cheiro e sabor castiñeiros con terreos húmi- cogomelos de tempada.G gar da Mata, na parroquia de Ce- a especias. dos. Nas zonas onde aparece Alexandre Mínguez suris do concello de Manzaneda. Dentro da subzona da Ribei- Cogomelo único no seu xénero, ra Sacra denominada Quiroga- o craterellus cornucopioides é Bibei as viñas do concello de coñecido popularmente como Manzaneda atópanse na banda trompeta dos mortos, xa que esquerda do Bibei, desde o lugar presenta un aspecto en forma de Soutipedre, á mesma altura de funil moi peculiar e colora- de Santa Cruz do Bolo en Valde- ción escura. É abundante en to- orras, até o lugar da Mata, xusto da Galicia e moi apreciado en antes de que este río pase a su- cociñas de medio mundo, tra- car as viñas do concello da Po- tándose dun excelente comestí- bra de Trives, despois de atrave- bel ao que non lle fai xustiza o sar a histórica ponte do Bibei. nome popular referido. En dis- A Mata, onde se elabora este tintas zonas recibe tamén o no- viño tinto fundamentalmente me popular de “cantarela mou- de mencía con 14,5º, coroa un ra”. Está incluído dentro dos co- esporón que nace fronte á Pon- gomelos medicinais polas súas te, mirador privilexiado cara ao propiedades hipoglucemiantes. solpor, custodiado nas costas Trátase dun cogomelo de polas terras altas de Manzane- cinco a dez centímetros de altu- da. Aire limpo, veráns quentes, o ra e de dous a seis de diámetro selo do xisto coa vida entre os de sombreiro. Ten forma de 400 e os 700 metros de altura. trompeta, cunha cavidade cen- SAT Alfer é un proxecto dina- tral que chega até o fondo do pé. mizador que conta con planta- A beira é ondulada e afinada. A cións forestais e unha cabana de tonalidade é variábel, dende un vacas e ovellas, ademais das gris ou pardo, até case negro, en aproximadamente 10 hectáreas función da auga que reciba. de viña, moitas delas cun traba- A parte correspondente ás la- llo de recuperación de bancais e melas, que non son tal, senón o cepas moi meritorio. Explota- himenio, é primeiro lisa e vai en- ción agraria diversificada que gurrándose lonxitudinalmente, aposta polo viñedo de montaña cunha coloración entre gris e nas terras do Mario de Langullo, parda. A medida que madura o último maquis que sobreviviu torna máis clara polas esporas. aos avatares da vida guerrilleira e O pé está unido ao sombrei- conseguiu finalmente marchar a ro e forma en ocasións un todo. Francia en 1967. Coa base atenuada, está oco e ten a mesma tonalidade ca o Ladeira da Mata, 2008 resto do cogomelo. D.O. Ribeira Sacra.

Cor profunda, intensa, impe- netrábel, pero co brillo dos no- sos viños, densidade que non é quen de apagar ese brillo, cun- ha luz violeta relucente coma un círculo de lumeiras envol- vendo a noite escura. Cando Guieiro 1377.qxd 14/10/09 01:16 Página 2

ANOSATERRA GUIEIRO 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009 1.377 DE CULTURA E ESPECTÁCULOS

Carballo continúa a celebrar o Festival de Outono-FIOT, unha mostra internacional de teatro que vai estar aberta até o vindei- ro 1 de novembro.

Coordenado por Gonzalo Vilas

ALLARIZ ¬MÚSICA. Samasati. Grupo lisbo- eta que vai dar un concerto o sá- ¬ ARTE bado 17, ás 21:00, no Café-cultural Roi Xordo. LeopoldoNóvoa na ColecciónCaixa Galicia. AMES ¬TEATRO. O segredo dos Hoff- Leopoldo Novoa García naceu en man. Nova produción do grupo Salcedo (Pontevedra) en 1919. Fi- Lagarta, Lagarta, nesta obra sobre llo dun diplomático, aos sete anos un texto de Roberto Salgueiroba- fixo a súa primeira viaxe a Amé- seado na novela de Alejandro Palo- rica, onde comezou a debuxar, mas, e cun sólido reparto encabe- pintar e modelar. Voltou a Galicia zado por Ernesto Chao. Este venres en 1929, influindo nos movemen- 16, ás 21:00, na Casa da Cultura do tos artísticos dos anos da Repú- Milladoiro. blica, e en 1938 a súa familia se ¬TEATRO. Chincha rabincha. traslada novamente a América, Nesta obra do grupoA Xanela do para residir en Uruguai até 1947, Festival de cine Maxín veremos como se entrela- zan as vidas dun pallaso paroleiro, en que se mudan a Bós Aires. Alí, de Ourense OUFF dun bruxo pintor de soños e dun con viaxes constantes por todo o vergonzoso cativo para dar fin aos continente, o artista vive até que Espacio Cromlech ocupado, obra de Leopoldo Nóvoa pesadelos que atormentan os ne- en 1965 se traslade a París, onde en Vigo e outras cidades de Gali- rámica que á concepción que tra- Chegando á súa XIV edición, o Festi- nos/as pola noite. O domingo 18, traballará intensamente, pasando cia. Participou en colectivas en dicionalmente temos da pintura. val Internacional de Cine de Ou- ás 17:00, na Casa da Cultura de Ber- longas tempadas en Armenteira, todo o mundo, sempre como Obxectos tridimensionais de for- rense (OUFF)remata esta semana, tamiráns. cousa que segue a facer, aos seus nome destacado dunha tenden- mas austeras, limpas e a miúdo coa entrega de galardóns nunha activos 90 anos. cia informalista, absolutamente monocromas espértannos sensa- AS PONTES gala final que terá lugar este sábado As exposicións sucedéronse, conceptual, de gran peculiari- cións e ideas máis aló do puro de- ¬TEATRO. Kvetch (unha Come- no Auditorio Municipal. dende 1953, en Buenos Aires, dade, na que hai un afán de iden- corativismo da abstracción con- dia Americana sobre a An- Nova York, Punta do Leste, Monte- Nado nunha cidade pródiga en ci- siedade). Comedia que presenta tidade entre espazo e tempo. temporánea. video, Dublín, Madrid, Italia, Bél- neastas, como os históricos Carlos Teatro do Morcego, este venres 16, A obra de Leopoldo Nóvoa Centro Sociocultural Caixa Galicia, Velo ou Antonio Román, ou o re- ás 21:00, no Cine Alovi. xica, París, Lima, Bogotá, Quito e achégase máis á escultura ou á ce- Vigo, até o 10 de xaneiro de 2010. centemente falecido Eloy Lozano, fundador el mesmo do festival, o cer- O BARCO tame ourensán segue no pulo por ¬MÚSICA. Sugar Mountain. deremos ver, o venres 16, ás 21:00, rent Cantet, 008) forma parte do ci- 2002. 87´. Subtítulos en galego. facerse un oco entre os festivais de Banda eminentemente de di- Gulliver, da compañía chileña El clo Rodando nas Aulas, de Caixa Ga- Sábado 17 recto, curtida en todo tipo de es- Viaje Inmóvil. E o domingo 18, El tí- licia. O luns 19, ás 18:00 e 20:30, na A Contraonda.18.00 h. Polax, Leos referencia peninsulares e europeos. cenarios. Este venres 16, ás 00:00, tulo de espectáculo no es mi ma- Sede Fundación Caixa Galicia. Carax, 1999. 135´. Subtítulos en ga- Nesta última semana, o festival na sala A Baranda. dre, da compañía SeXpeare, ás ¬ CINE. Programación CGAI. lego. contrá coa presencia de Gabriele 21:00 e no Pazo da Cultura, como a Xoves 15 After Hours / A Contraonda. 20.30 h. Röthemeyer, responsable do BOIRO anterior (información aparte). A Contraonda.20.30 h. Polax, Leos La chatte à deux têtes, Jacques No- Fondo audiovisual europeo Baden ¬MÚSICA. Skarallaos . Actuación Carax, 1999. 135´. Subtítulos en lot, 2002. 87´. Subtítulos en galego. Württenberg, ou do francés Jacques este venres 16, ás22:00, na Sala Leña CEE galego. Luns 19 A Contraonda. 20.30 h. Laurent, promotor e ex-programa- Verde. ¬TEATRO. Ñaque, ou de piollos e Venres 16 Clean(Olivier Assayas, 2004) 104´. actores . Solano e Ríos, dous "fa- A Contraonda20.30 h. Clean(Olivier Subtítulos en castelán. Precedido da dor da canle ARTE. Tamén será pre- BUEU mosos representantes" do século Assayas, 2004) 104´. Subtítulos en curtametraxe Cine_ASCIIART(DSK, sentada a sección Cine e muller, e ha- ¬MÚSICA. Debuxos Reanima- XVII, entran arrastrando un vello ar- castelán. Precedido da curtametraxe 2003/2004) berá homenaxes a Blanco Amore dos . Banda que revisa as vellas cón que encerra todo o seu "aparato" Cine_ASCIIART (DSK, 2003/2004). Martes 20 ao filmeEl andamio, pioneira rareza melodías que escoitaban na televi- teatral. Obra do Teatro de Ningures After Hours / A Contraonda23.00 h. A Contraonda. 20.30 h. Les revie- do cinema galego. sión e na radio cando eran cativos, que poderemos ver o sábado 17, ás La chatte à deux têtes, Jacques Nolot, nants, Robin Campillo, 2003. 105´. Ademais das proxeccións e confe- con letras irónicas e humorísticas 20:30, no Salón de Actos do Concello. rencias, a mostra mantén abertas e diversión asegurada. Este venres 16, ás 23:30, entrada a 4 euros, na A CORUÑA cinco exposicións, adicadas aos es- Sala Aturuxo. ¬ACTO.Outonarte. Unha gran va- tudios da UFA alemana, dúas relacio- O domingo 18, na mesma sala, ás riedade de actividades musicais, cul- nadas coas paralelas xornadas de 21:30, os vigueses Cró!, unha mes- turais e artísticas ademais de diferen- banda deseñada, outra de carteis de tura entre sentimentos rock, clási- tes exposicións. cine cubanos, e unha última de ma- cos ou jazzeiros, eunha comunica- Este venres 16, ás 19:30, Mesa re- terial sobre a rodaxe do filme Pedro e ción entre música e vídeo manipu- donda: O botellón. Chiu Longina, o Capitán. lado no tempo real. Paco Rei, un afectado e un usuario do botellón. Modera: Concellaría de CAMBADOS Mocidade. Na Casa da Cultura Sal- XIV Festival internacional de Cine de O ¬MÚSICA. The Yuri Gagarin vador de Madariaga. Domingo 18, Ourense (OUFF), até o sábado 17, di- Trío . Formación madrileña que vai ás 12.00, Performance con canta- versos locais de Ourense, entrada libre tocar o domingo 18, ás 23:00, no reiras, con Mónica Cabo e Con ou por invitación, dependendo do Café Continental. Canto Donaire: Interferencias. Mar- evento. tes 20, ás 12:00, Performance con CARBALLO Filipa Guimarães, A castañeira, na ¬TEATRO. Festival de Outono- explanada de Palexco. FIOT. Unha mostra que chega á ¬CINE. A Clase.Este recente e exi- súa XVIII edición. Esta semana po- toso filme francés (Entre les murs, Lau- Teatro de Ningures presenta Ñaque, ou de piollos e actores, en Cee. Guieiro 1377.qxd 14/10/09 01:17 Página 3

986 222 405 986 223 101 [email protected] Apartado 1.371 - 36200. Vigo ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009 GUIEIRO.41.

O grupo Cantigas da Terra or- ganiza xunto a outros grupos folclóricos, as quintas xornadas Ciclo de Coros Históricos, que chegan á súa fin esta semana na Coruña.

Subtítulos en castelán. Yuri Gagarin Trío, ás 22:30, no 19:00 , no Teatro Rosalía de Castro. MÚSICA Mércores 21 mesmo local. ¬TEATRO. Disney Live!. Unha incri- ¬ A Contraonda. 20.30 h. Les revie- ¬MÚSICA. Alberto Cortez. O vete- ble aventura na que viaxará polas nants, Robin Campillo, 2003. 105´. rano cantautor arxentino presenta o emocionantes historias de Branca- Subtítulos en castelán. espectáculo Intimo, cos seus mellores neves e os Sete Ananiños, Cincenta No Centro Galego de artes da Imaxe, temas de sempre. O venres 16, ás e A Bela e a Besta. Mickey, Minnie e Rúa Durán Loriga, 10. 20:30, no Teatro Colón. máis de 25 amigos Disney partici- ¬EXPO. Montes de Lobeira. Ex- ¬MÚSICA. V Ciclo de Coros His- pan nesta nova experiencia teatral. posición de obras do artista galego tóricos. O ciclo trátase dunha xun- O xoves 15 e venres 16, ás 18:30, sá- Correa Corredoira, sobre paisaxes tanza de irmandade entre os Coros bado 17, ás 16:00 e 19:00, e do- desa terra. Aberta até o 6 de novem- decanos de Galicia, organizada por mingo 18 , ás 16:00, no Coliseum. bro, na Galería Atlántica. Cántigas da Terra. Estas agrupacións ¬TEATRO/DANZA. Shadowland de ¬EXPO. Rodin e a mitoloxía Pilobolus. Unha magnífica obra simbolista. A exposición está or- da agrupación de teatro e danza ganizada pola Obra Social "La Caixa" americana Pilobolus. Foi realizada coa colaboración do Musée Rodin de grazas á colaboración de Steven Paris. Trátase de 85 pezas entre escul- Banks xunto ao músico, produtor e Orquesta de Orquesta do Teatro turas (a maioría en bronce) e debu- compositor de cine David Poe. O cámara do Cáucaso Olímpico de Vicenza xos, na que por primeira vez se pro- venres 16 e sábado 17, ás 20.30, en- Hai algúns anos o director ale- Esta orquestra é un dos conxun- funda na conexión do escultor co co- tradas de 12 a 23 euros, no Teatro Ro- mán Uwe Berkemer, que entón tos máis significativos do pano- razón simbolista e a interpretación salía Castro. traballaba na capital xeorxiana rama musical italiano, creada no da mitoloxía. Até o 15 de novembro, ¬TEATRO. Voces de papel. O Tbilisi, tivo unha idea simple: ano 1979, reúne a algúns dos no Kiosko alfonso. grupo La Baracca abre o Ciclo Todo crear unha orquestra de cámara mellores músicos da rexión do ¬EXPO.Ignacio Caballo: Neste Público representando esta obra composta por músicos de toda a Veneto. lugar. Exposición dedicada ao es- para os máis pequenos da casa. O rexión do Cáucaso, unha rexión Ten actuado con importantes cultor e debuxante Ignacio Caballo sábado 17, ás 19:00, entradas 5 a 2 fogar de grupos étnicos que fa- directores e con solistas como (Gardo, Palencia, 1965). O artista se- euros, no Fórum Metropolitano. lan 40 linguas, como forma de Joaquin Achucarro, José Carrei- leccionou perto de cincuenta obras, ¬TEATRO. Cachai. Cando non superar conflitos intratables: ru- ras, Claudio Desderi, Renato entre esculturas e debuxos, perten- queda nada é preciso renacer. Rena- sos e chechenos, xeorxianos e Brusson, Cecilia Gasdia ou Nar- centes á súa última etapa. Até o12 de cer despois da perda, renacer desde abxazios, armenios e acerbaixa- ciso Yepes. decembro, na Fundación Luís Seoane. a carencia. Obra do grupo Mirosco- nos,etc... Diversas xiras de con- Giancarlo di Lorenzo éo Direc- ¬EXPO. Crónicas da represión Alberto Cortez actúa en Coruña. pio Perdicións. O domingo 18, ás certo levaron á orquestra ás prin- tor Artístico e Director Principal lingüística. Obra expositiva pre- 19:00 e luns 19 e martes 20, ás 12:00, cipais salas europeas. da orquestra . Actuou na Barge tende recuperar as experiencias das naceron dentro do idearium das Ir- no Forum Metropolitano. Unha das súas metas é dar a Music de Nova York e na presti- persoas que viviron os tráxicos suce- mandades da Fala, loitando pola re- ¬TEATRO. Ratiña Linda. A ra- coñecer a compositores cauca- xiosa Carnegie Hall. Baixo a súa sos do golpe de Estado do 18 de xu- cuperación integral da nosa identi- tiña Linda vai coñecer varios pre- sianos, como os xeorxianos batuta tocaron orquestras como llo de 1936, así como reflexionar so- dade. Neste evento participan Canti- tendentes, entre os que escollerá a Vasha Azarashvili, Sulchan Nas- a Sinfónica de Kiev, Orquestra do bre as consecuencias que tiveron gas e Agarimos e Colexiata do Sar un da súa especie. Obra de Mauel sidse e Sulchan Tsintsadze, arme- Ermitage de San Petersburgo, para elas e o conxunto da nosa socie- (Compostela), Coral de Ruada(Ou- Lourenzo representada polo nios Serguei Aslamazyan e Ale- Helsinqui Baroque Ensemble, e dade. Até o 8 de novembro, na Casa- rense), Grupo de Teatro da Funda- grupo Casa Hamlet. O sábado 17 xander Arutiunian ou acerbai- Sinfónica do Teatro Nacional de Museo Casares Quiroga. ción Wenceslao Fernández Flórez e domingo 18, ás 12.30 e 18:00, no xano Fikret Amirov. Brasília entre outras. ¬MÚSICA. Igloo . Concerto para (Cambre), Real Coro Toxos e Froles Teatro del Andamio. Sábado 17, ás 20:30, Teatro Prin- Martes 20, Pontevedra, e mérco- este venres 16, ás22:30, entrada a 6 (Ferrol), Trioliro Regueifeiros(Rías cipal de Ourense. res 21, Vigo, Centros Caixanova. euros, no Mardi Grass. Baixas) e os anfitrións Cántigas da FERROL O sábado 17, os madrileños The Terra(A Coruña).O domingo 18, ás ¬CINE. Ciclo memoria histó- rica. Ciclo adicado a lembrar a me- moria da represión na guerra civil e ¬ TEATRO franquismo. Proxéctase A mala morte, dirixida por José Manuel Festival Internacional teatro de rúa, o Conversatorio de con entrada a 5 euros. Con El título Martín eFidel Cordero.(100 minu- Outono de Teatro (FIOT) Quico Cadaval(conversas co pú- de este espéctáculo no es mi madre, o tos). O martes 20 , ás 19:00, no no Carballo blico pola modesta tarifa dun euro), grupo SeXpeareregresa ao FIOT co Ateneo Ferrolán. o nomeamento honorífico do Xo- seu décimo espectáculo, adentrán- ¬ACTOS. Tertulia cidadá. Como O festival de teatro carballés, que grar de Outono, ou o Premio do Pú- dose de novo no seu universo parti- cada xoves, neste, día 15,haberá cumple a súa 18ª edición, entra na blico 2009que consiste na invitación cular da ciencia ficción,no que vol- unha tertulia entre as 18:00 e as súa segunda e última semana de para estar presente na edición do ven contar coa colaboración con 19:00, no Ateneo Ferrolán. programación. próximo ano. David Ottone da compañía Yllana. ¬CINE. Elephant. Filme de A Asociación Cultural Telón e Os espectáculos que se poderán Estará o domingo 18, ás 21:00, ta- Guus Van Sant (2004) no ciclo Aparte e o Concello de Carballo, ver esta semana son: mén no Pazo da Cultura. Rodando nas Aulas. O luns 19, ás 18:00 e 20:30, na Sede Fundación responsables da organización do Gulliver, pola Compañía El Viaje Até o final do mes aínda teremos Caixa Galicia. FIOT, programaron diversos espec- Inmóvil(Chile) narra a extraordina- obras como as galegas Kvetch, Glass ¬EXPO. Fondos do Ateneo. Ex- táculos nos que, se non hai un claro ria viaxe de Gulliver por éxoticos e City, ou as presentadas polos arxen- posición permanente de fondos fío temático común coma en outros salvaxes lugares, a través dunha sor- tinos Los Modernos, os casteláns propios de varios artistas como Se- anos, si se reflicte un ton de sátira e prendente posta en escena, con Teatro del Corsario, ou os madrile- gura Torrella, Carmén Chacón, Ma- ironía compartido por moitos deles. gran despregue técnico, creada ños Pentación. nuel Patiña ou González Collado, Ademáis dos espectáculos tea- desde o mundo das marionetas. FIOT, 2009, Pazo da Cultura de entroutros. Entrada libre, no Ate- trais en sala, o FIOT deste ano pre- Maxia visual chea de humor e imaxi- Carballo até o 1 de novembro. neo Ferrolán. senta actividades paralelas como nación. Será este venres 16, ás 21:00, ¬MÚSICA. Bodycoktail + Ras- mus Adaptatilus. Concerto para este venres 16, ás 22.00, entrada a 2 euros, noa sala Manchita Cosa. Guieiro 1377.qxd 14/10/09 01:17 Página 4

ANOSATERRA GUIEIRO.42. DE CULTURA E ESPECTÁCULOS 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009

Ourense vive de perto o cine co seu Festival Internacional de Cine, unha mostra que entra na súa se- gunda semana, e que rematará este sábado 17, coa gala final e entrega de galardóns.

¬MÚSICA. Ciclo Novas Noites. no Centro Sociocultural Caixa Galicia. man. Nova produción do grupo e Eva Lesmes. Na Carpa do Dentro do ciclo actúa o grupo Al- ¬EXPO. O lobo, unha carreira Lagarta, Lagarta, nesta obra so- Festival.Ás 11:00, presentación de macabra, con Black Cherry Burles- pola supervivencia. A mostra bre un texto de Roberto Sal- “Papeis da Academia 2008-09”, Anua- que. Inspirándose nos shows dos trata de facer un chamamento para gueiro baseado na novela de Ale- rio da Academia Galega do Audiovi- anos 50 e cunha estética moi pin up garantir a conservación do lobo e os jandro Palomas, e cun sólido re- sual (AGA) e CD de músicaCon Xosé americana nace este espectáculo seus hábitats, xa que son varias e parto encabezado por Ernesto Manuel Olveira Pico, Presidente de pura fusión do cabaré máis burlesco moi potentes as ameazas que se Chao. Este sábado 17, ás 21:00, no AGA. Na Carpa do Festival.11:30, pre- coas formas máis actuais. O xoves cernen sobre a especie e o seu me- Centro Cultural e Xuvenil . sentación de Télévision du Monde, 15, ás 20:30, no Centro Cultural To- dio natural. Até o 25 de outubro, na con Jacques Laurent, promotor e ex- rrente Ballester. Sala de Exposicións do Pazo de San NARÓN programador da canle ARTE, na ¬MÚSICA. Ciclo Outono de Marcos (Museo Provincial). ¬TEATRO. Maná, maná.Comedia carpa do Festival . Jazz. A formación de jazz Marc ¬EXPO. Xoias tradicionais do dos tres cómicos que forman o 16:30 , proxección e coloquio sobre Ayza Grouptocará nesta nova en- Museo de Lugo. Máis de 500 pe- grupo Los Ullen. O sábado 17, ás as películas O andamiodeRogelio trega do ciclo. O sábado 17, ás 20:30, zas, moitas delas inéditas, confor- 20:00, no Pazo da Cultura. Amigoe 50 anos no andamio, de entradas a 10 euros, noTeatro Jofre. man este proxecto expositivo de Ángel Rueda Montalvo, no Centro ¬MÚSICA. Skandal. Concerto gran interese histórico e cultural . Un AS NEVES Cultural da Deputación. para o sábado 17, ás21:30, na Sala documental titulado “A Ourivería na ¬TEATRO. Paramount Comedy. 17:00 – 20:30 A caixiña dos mistos. Rum-Rum. pintura e na fotografía” servirá de Show con Javi Nacher, este venres O sábado 17: ¬TEATRO/DANZA. Ovay. Espectá- apoio visual permanente para unha 16, ás 23:00, entrada 10 euros. Na Ás 13:00: lectura do palmarés do culo de danza baseado na tradición mellor asimilación e compresión da Sala Montesol. Festival polos membros dos xura- galega, a cargo do bailarín Quique transcendencia destas xoias. Até o Na mesma sala, música o sábado 17 dos, na Carpa do Festival.11:00 / Peón. O domingo 18, ás 19:00, no 15 de novembro, na Sala de Exposi- A Calumnia, de William Wyler. co funky deChipper, ás 23.00, en- 17:00, A caixiña dos mistos, no Cen- Teatro Jofre. cións do Museo Provincial. trada 18 euros. tro Comercial Aberto. ¬MÚSICA.Sweet Oblivion Band. Ás 21:00 , Gala de clausura e en- LARACHA A banda galega vai tocar este venres MONFORTE OURENSE trega de premios, no Auditorio Muni- ¬MÚSICA. Taberna Revisitada. 16, ás 23:00, no Clavicémbalo. ¬MÚSICA. Hendrik Röver & Los ¬ACTO.O nacionalismo galego cipal. Entrada por invitación. O grupo portugués que versionea O sábado 17, á mesma hora, actua- Esqueletos . A banda vai tocar nos seus programas políti- 22:30, proxección de películas gaña- folclore do fado cunha nova óptica ción do grupo portugués Ta- este venres 9, ás 23:59, na sala El Otro cos. O século XX.Presentación doras do Festival, no Auditorio Muni- musical, estará este venres 16,ás berna Revisitada. Caimán. deste libro da Fundación Galiza cipal. Entrada por invitación. 24:00 , 22.30, no Pub D’Antón. ¬TEATRO. Babiliglub. Unha obra Sempre, que percorre a traxectoria One for the Road, na Carpa do Festival MARÍN para os nenos/as a cargo da compa- das principais organizacións nacio- (invitación). LUGO ¬MÚSICA.The Carlos Childe ñía Galitoon. O domingo 118,ás nalistas a través dos seus programas ¬EXPO.Man Ray.Caixanova patro- ¬CINE. Rebelión nas Aulas. Troupe. O músico coruñés de 18:00, no Edificio Multiúsos. e da análise de coñecidos historia- cina esta exposición do singular ar- Dentro do ciclo Rodando nas Au- blues e swing actúa coa súa for- dores e politólogos. Este xoves 8, ás tista americano, que revolucionou a las, proxección deste coñecido tí- mación este xoves 15, ás 22:30, na MUROS 20:00, na Libraría Torga. arte mundial na primeira metade do tuilo de 1967. O martes 20, ás 20:00, Sala A che. ¬TEATRO. O segredo dos Hoff- ¬CINE. A Calumnia. Dentro do ci- século pasado. Permanecerá aberta clo Rodando nas Aulas, William até o 25 de outubro, no Centro Social Wylerdestapa os tabús da época Caixanova. con esta segunda versión da obra de ¬EXPO. XXI Xornadas de Banda Lilian Hellman,coa axuda de Audrey Deseñada.Despóis de 21 anos, se- Hepburn e Shirley McLaine.. O gue esta mostra da novena arte, con martes 20, ás 20:00, no Centro Socio- diversas exposicións de importantes cultural Caixa Galicia. nomes do comic actual e outras acti- ¬CINE. XIV Festival Internacio- vidades . Até o domingo18 deste nal de Cine OUFF. Na segunda mes, en diversos locais da cidade. semana do festival de cine ourensán ¬MÚSICA. Samasati. Grupo lisbo- terán lugar estas actividades: eta que vai tocar este venres 16, ás O xoves 15: 21:30, entrada a 4 euros, no Café Cul- Ás 10:00, Conferencias de prensa / tural Auriense. Encontros co público, na Carpa do E o sábado 17, ás 21:30 tamén, actua- Festival.12:00: Conferencia “Fondos ción dos galegos Dandy Fever, rexionais europeos do audiovisual”, con entrada a 2 euros. con Gabriele Röthemeyer, respon- ¬MÚSICA. Orquesta de cámara sable do Fondo Baden Württenberg. do Cáucaso. Formación con Ga- No Centro Cultural da Deputación. lina Banduraao violín e Uwe Berke- 17:00, A caixiña dos mistos, noRío mer, piano e director. O sabado 17, ás Mao, entrada libre. 20:30, entradas de 12 a 6 euros, con Ás 20:00, Concerto e proxección da descontos, no Teatro Principal. longametraxe O brinde(Premio do Público no OUFF 2008), noColexio PONTEVEDRA Santo Anxo, entrada libre. ¬CINE. A onda.O director alemán Ás20:45, Homenaxe a Eduardo Dennis Gansel recrea o experi- Blanco Amor, A esmorga, de Gon- mento levado a cabo en 1967 nun zalo Suárez, no Teatro Principal, en- centro de California, relacionado co trada libre. nacismo. O martes 20,ás 20:00, na O venres 16: Sede da Fundación Caixa Galicia. Ás 10:00, presentación de CIMA / ¬EXPO. Man Ray. A entidade finan- Sección Cine e Muller, coa presenza cieira Caixanova patrocina esta expo- O grupo cómico Los Ullen presenta por Galicia a súa comedia Maná, Maná. de Chelo Loureiro, Patricia Ferreira sición do singular artista americano, Guieiro 1377.qxd 14/10/09 01:17 Página 5

Quere saber máis? anosaterra.com ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009 GUIEIRO.43.

O guitarrista Graham Foster, un in- glés afincado en Valencia e que toca con frecuencia en Galicia, estará no Liceumdo Porriño este sábado.

que revolucionou a arte mundial na ¬MÚSICA. Sociedade Filarmó- música de Xavier Constenla. O primeira metade do século pasado. nica de Pontevedra. A forma- domingo 18, ás 21:00, no Centro Permanecerá aberta até o 25 de ou- ción Ensemble Sakyrinterpreta a Social Caixanova. tubro, no Centro Social Caixanova. Brahms e Dvorak nun novo con- ¬EXPO. Irreversible. Dobre certo da programación da Filarmó- PORRIÑO cara da colección Sánchez nica de Pontevedra.O luns 19, ás ¬MÚSICA. Graham Foster Trío . Ubiría. Unha exposición sobre a 20:30, no Teatro Principal. Este guitarrista británico, descuberto dobre identidade da colección ¬MÚSICA. Orquesta Sinfónica no seu día por Elton John, está afin- Sánchez Ubiría, segundo os gus- do Teatro Olímpico de Vi- cado en Valencia e chega agora ao tos de cada membro dese matri- cenza. Nunha das súas 2 únicas Porriño con todo o seu gran bagaxe monio, con obras de Bruce Nau- actuacións en Galicia, a formación musical. Actúa o sábado 17, ás 23:00, man, Gordon Matta-Clark, Tho- italiana interpretará o Concerto nº 2 no Café Bar Liceum. mas Ruff, Katharina Grosse e para piano e orquestra en fa menor, Richard Deacon, entre outros op.21 de F. Chopine a Suite Sinfó- SANDIÁS grandes artistas contemporáneos. nica “Sherezade” de N. Rimsky Kor- ¬EXPO. A Casa da Lagoa (Cen- Estará aberta até o 15 de novem- sakov, baixo a dirección de Gian- tro de Interpretación da La- bro, no Pazo da Cultura. carlo de Lorenzo. O martes 20, ás goa de Antela). Neste centro de ¬EXPO. Momentos cubanos. O 21:00, no Centro Cultural Caixanova. recente apertura preténdese dar a fotógrafo Simón Jiménezexpón ¬TEATRO. Pan. Catro propostas coñecer dunha forma didáctica a unha serie de imaxes da illa cubana. arredor da malla. Esta obra po- historia da lagoa de Antela. No cen- A mostra pode verse até o 30 de ou- ético-teatral-musical da compañía tro da vila. tubro,no pub Rumore Lounge(rúa Volta e dállerecréase sobre o valor Virxe do Camiño). do pan na sociedade rural de hai SANTIAGO ¬EXPO. Maracutaria. Caio Rei- pouco, e a perda de certos valores ¬CINE. A herdanza no vento. sewitzé un fotógrafo brasileiro da esenciais. O venres 16, ás 21:00, no Un filme de Stanley Kramer, parte natureza, un viaxeiro que recala en Teatro Principal. do ciclo Rodando nas Aulas. O mar- Pontevedra e Vigo ao mesmo ¬TEATRO. O xogo de Yalta/Af- tes 20, ás 20:30, no Centro Sociocul- tempo, da man da Fundación Rosón terplay. Risas e bágoas, beleza, tural Caixa Galicia. Arte Contemporáneoe Fundación humor e drama chegarán até nós ¬CINE. Cine Mudo. O pub Ultra- Barrié de la Maza, respectivamente. a través da creación de catro gran- marinos ofrece un filme clásico Na Fundación RAC. des intérpretes da compañía Tea- mudo nas tardes dos domingos, na ¬MÚSICA. Tríos. Rock alternativo tro do Atlántico: María Barcala, súa gran pantalla. Ás 19:00 e até as cos cántabrosEstereotypoe os re- Gonzalo M.Uriarte, Damián 22:00 dos domingos. dondelanos Belöp. O sábado 17, ás Contreras e Victoria Pérez, ¬CINE. Daguerrotipos. Marga- 23:00, na Sala Karma. arroupados/as desde o piano pola rita Ledovai presentar o filme de

Eduardo Valiñas expón na Casa da Parra, entre outros obxectos, esta árbore arrincada, proceso que o artista fotografou. Guieiro 1377.qxd 14/10/09 01:17 Página 6

GUIEIRO.44. DE CULTURA E ESPECTÁCULOS ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009

O rockeiro madrileño Coque Malla, que coñeceu os seus mo- mentos de maior popularidade nos principios dos anos no- venta, estará presentando os seus novos traballos musicais en Santiago e Vigo.

Agnès Varda Daguerrotipos (Da- Philip-Lorca diCorcia, Nan Goldin ou ¬EXPO. O espectáculo da peri- dos amigos, unha obra colectiva de guerréotypes, Francia, 1976), Mark Morrisroe, a chamada Escola feria. Proposta expositiva multidis- tributo á memoria humana e literaria inaugurando unha serie de pre- de Boston.Até mediados de decem- ciplinar do artista Eduardo Valiñas. do escritor. O sábado 17, ás 12.00, no sentacións de persoas externas bro, noCGAC. Até decembro, na Casa da Parra. Auditorio do Museo do Mar de Galicia, ao Cineclube Compostela. O mér- ¬EXPO. Alfredo debuxa o ca- ¬MÚSICA. Coque Malla . O fa- en Alcabre. cores 21, ás 21:30, no Centro So- miño. Esta mostra presenta unha moso no seu día cantante madrileño ¬CINE. Utopía.Filme documental cial Gentalha do pichel. escolma do traballo do veterano de- vai dar un concerto, presentando o do ciclo Cinema e Medio Ambiente, ¬EXPO.Exposicións de pin- buxante Alfredo Gonzálezsobre o seu último disco La hora de los gita- dirixido porlo catalán Lucho tura. Reseña de varias exposicións camiño de Santiago. Como docu- nos. Este xoves 15, ás 22:00, entradas Iglesias. O domingo 18, ás 19:00, en- abertas na cidade: mentalista debuxante, Alfredo pre- a 15 euros, no pub Ultramarinos. tradas a 2 ou 3 euros, no Centro Social Moi d'après moi, fotografía polo senta a experiencia do Camiño de ¬MÚSICA. Ciclo de Lied. Remata Caixanova. alumnado da Facultade de Belas Ar- Santiago no seu inconfundible e este ciclo de música clásica, coa ac- E neste ciclo, o mércores 21, ás 21:00, tes de Pontevedra, na Galería Trinta. solto estilo. Até este martes 20 de ou- tuación de Bernarda Fink, mezzo- proxección de Búho Gris, de Ri- Madrasas de África. O fotógrafo tubro, no Museo das Peregrinacións. soprano. Será este xoves 15, ás 21:00, chard Attemboroughe protagoni- Luis López Gabú expón un proxecto ¬EXPO. Santiago 1909. No verán noTeatro Principal. zada por Pierce Brosnan, un filme nado na guerra civil de Guinea Bisau. de 1909 Santiago viviu un acontece- ¬MÚSICA. Skarallaos . Concerto de tema ecolóxico. No Museo do Pobo Galego, até o 1 mento sen precedentes na historia para este xoves 15, ás 22:00, no pub ¬CINE. Nin un menos. Dentro de novembro. galega como foi a Exposición Rexio- Pérez & Pérez. do ciclo Rodando nas Aulas, pro- Místicos encontros e achados nal Galega. Cen anos despóis, o Co- ¬MÚSICA. Mendetz e Neon- xección deste filme do realizador plásticos na obra de Eugenio Gra- lexio de Fonsecaacolle unha mostra flash. Actuación este xoves 15, ás Zhang Yimou, que relata a histo- nell, até o 31 de decembro, na Fun- na que se recuperan do esquece- A cantante de Lied Bernarda Fink. 21:30, entradas a 10 e 14 euros, na ria dunha escola nunha aldea per- dación Granell. mento 44 imaxes moi singulares. Até Sala Capitol. dida de China. O martes 20, ás ¬EXPO.Familiar Feelings. Unha o 18 de outubro. Clemente Bernad, Paco Elvira, Cristina O sábado 17, con entrada por invita- 18:00 e 20:30, no Centro Sociocul- mostra fotográfica da atmosfera ¬EXPO. Latexo dun mundo con- García Rodero, Santiago Lyon, Kim ción, estarán The Right Ons, ta- tural Caixa Galicia. punk e bohemia do Boston de finais vulso. Mostra colectiva de fotoxor- Manresa, Enric Martí, Fernando Mole- mén ás 21:30, na mesma sala. ¬EXPO. Heteropías.Neste pro- dos anos 70, con obras de Diane Ar- nalismo de conflito con imaxes toma- res e Gervasio Sánchez. Até o 22 de ¬MÚSICA. Orquestra Nacional xecto, Carlos Bungarealiza unha bus, David Armstrong, Larry Clark, das por Sandra Balsells, Javier Bauluz, novembro, no Auditorio de Galicia. do Porto. Primeira das cinco or- aproximación á historia recente da questras convidadas que visitarán cidade de Vigo, á súa arquitectura e Compostela esta temporada. A or- urbanismo, aos seus cambios e questra lusitana estará dirixida por transformacións. Até o 18 de outu- 3 de decembro. 12:00 : tempos. Desconto 10% a alumn@s Peter Rundel e co violinista Ge- bro, no Espazo anexo do MARCO. ¬ CONVOCATORIAS Máscaras e rostros, teatro e realidade. de Pasatempos E.T.L. nos Cursos e rardo Ribeirocomo solista. O venres ¬EXPO. A arte da semellanza. Quico Cadaval, Afonso Becerra. Monográficos. Entrega de diploma 16, ás 21.00, no Auditorio de Galicia. Este proxecto, comisariado por Mer- acreditativo ó finalizar o cursiño mo- ¬TEATRO. Testosterona. Obra do cés Rozas, apóiase nunha selección IV Ciclo Escritores/as Curso de Direcitores e nográfico. grupoChévere que volta á súa sede de artistas novos de reputada traxec- na Universidade Directoras de tempo libre natural despóis dunha exitosa xira. toria tanto a nivel nacional como in- A Asociación de Escritores en Lingua de Pasatempos ETL Obradoiros de comic Estará dende o xoves 16 até o do- ternacional. Até o 25 de outubro, na Galega (AELG) e a S. X. de Política Lin- O curso de Directores/as consta e graffiti mingo 18. Ás 21:30, agás o domingo Sala de Exposicións do Centro Cultural güística, en colaboración coa Facul- dunha fase teórico-práctica de 150 Mulleres Arte+ Parte=2, segunda (20:00), na Sala NASA. Caixanova. tade de Filoloxía e Tradución da Uni- horas lectivas e outra práctica de edición do festival cultural co-or- ¬TEATRO. Glass City. Unha obra di- ¬EXPO. Naturnova. A pretensión versidade de Vigo, organizan o IV Ci- 14 días de actividade nun campa- ganizado pola Concellería de rixida por Eduardo Alonsoao frente deste espacio para a educación me- clo Escritores/as na Universidade, mento, ou de 150 horas de activi- Igualdade e Participación Cidadá do Teatro do Noroeste, e que conta dioambiental é tratar de axudar a consistente nunha serie de mesas dade periódica nunha entidade e EXPOCoruña e que terá lugar en clave de musical e vodevil deca- concienciar á sociedade da impor- redondas nas que se achegarán á que traballe no eido do tempo li- os días 30 e 31 de outubro, ven dente unha visita de Franco a Co- tancia do mantemento do entorno, comunidade universitaria e á socie- bre (Titulación expedida pola de abrir o prazo de inscricións, ruña a finais dos anos 50. O xoves 15, enfocando esta actividade principal- dade en xeral a posibilidade de sa- Xunta de Galicia). sen custo adicional, para os dous venres 16 e sábado 17, ás 20:30, e do- mente hacia os sectores de poboa- ber como ven os autores/as a situa- Horario e lugar: Sábados e Domin- obradoiros que terán lugar na mingo 11 ás 18:00, entradas a 10 eu- ción máis novos. No Centro Cultural ción actual dos seus respectivos xé- gos:09:00 ás 14:00 horas e de 16:00 tarde do sábado31, en info@ex- ros, no Salón Teatro. Caixanova. neros literarios. ás 21:00 horas. O curso realizarase pocoruna.com (reserva de pra- ¬EXPO. Espellos/Mirrors. Esta En concreto, as mesas redondas tra- nos locais de Avda de Madrid, 26- zas). En paralelo, desenvolverase SERRA DE OUTES exposición, comisariada polo ita- tarán de ofrecer panorámicas dos xé- Entreplanta- oficina 10. a programación documental do ¬MÚSICA. Som do Galpom. Ac- liano Gyonata Bonvicini, foi o pro- neros narrativo, poético, teatral e en- Calendario: 15 Novembro, Pre- festival que ofrece actividades tuación o venres 16, ás 00:30, no xecto gañador da 2ª convocatoria do saístico desde o punto de vista dos es- sentación (10 horas), 21 e 22 Novem- para todos os públicos. Café-concerto Antano. Premio MARCO para novos comisa- critores/as, que faran unha análise bro (20 horas); 12 e 13 de Nadal: (20 Os obradoiros serán imparti- rios. No Museo de Arte Contemporá- subxectiva, para despois participaren horas); 16 e 17 de Xaneiro (15 horas); dos por dúas mozas galegas que TUI nea, MARCO. nun coloquio aberto ao estudantado. 13 e 14 de Febreiro (20 horas); 13 e están a destacar nos mundos do ¬EXPO.Roberto González.Expo- ¬EXPO. Maracutaria. Caio Reise- O ciclo celébrase no salón de actos 14 de Marzo (15 horas); 10 e 11 de cómic e o graffiti. Emma Ríos é sición co título “Foto dixital-Gráfica witzé un fotógrafo brasileiro da na- da Facultade de Filoloxía e Tradución Abril (20 horas); 7 e 8 de Maio (15 ho- unha nova artista coruñesa que dixital”. Na galería Trisquel&Medulio. tureza. Maracutariarecolle traballos da Universidade de Vigo, tendo co- ras); 5 e 6 de Xuño (15 horas). actualmente traballa para Marvel ¬TEATRO. Só. Detrás do nome de realizados dende o ano 2001 ata a mezado xa no pasado 8 de outubro: Módulos: Áreas de Psicoloxía, In- Comics, actualizando a perso- Abada Teatro está o de Carlos actualidade. Na Fundación Barrié. 5 de novembro. 12:00 : tervención educativa, Xestión, No- naxe do Doutor Estraño. No seu Blanco, o cómico, presentador actor ¬EXPO. Teresa Irisarri.A pintora Narrar e contar dos tempos que co- vas Actividades en tempo libre. obradoiro-conferencia relatará a e monologuista arousán. Vai actuar viguesa expón pinturas que teñen rren. Requisitos: Título de Ensino secun- súa experiencia no mercado este venres 16, ás 21:30, no Teatro que ver co jazz e coa música, para Marcos S. Calveiro, Luis Rei Núñez dario, Título de Monitor/a de Activi- americano. No obradoiro de Edificio Área Panorámica. algo se colgan nun teatro. Até o 30 e Inma López Silva. dades de Tempo Libre. graffiti, a artista Nada (Iria Fafián deste mes, no Teatro Ensalle. 19 de novembro Matrícula: O custo para asistir ó Alonso) realizará en directo unha VIGO ¬EXPO. Retrospectiva Maruxa Ensaiar e pensar desde (e para) o país curso é de 300,00 Euros que se abo- obra, que se suma á que realizou ¬ACTO. Homenaxe a Ramiro Mallo. Dezaseis anos despois de escuro. narán ó inscribirse. durante a presentación do festi- Fonte.No primeiro aniversario do que o CGAC lle adicase a mostra María López Sánchez, Dolores Desconto 10% parados e carné val. Mentres desenvolve un obra- seu pasamento, presentaranse tres inaugural do edificio á obra da musa Vilavedra e Xosé Manuel Beiras xove (que acrediten a sua condi- doiro no que os asistentes pode- libros, as edicións dos seus poema- do surrealismo no Estado, a Funda- Torrado. ción), ou alumn@s da Escola Pasa- rán facer a súa obra – mural. rios derradeiros, Reversose Xardín do ción Caixa Galicia en colaboración pasatempo, e Ramiro Fonte, o libro coa Sociedade Estatal de Conmemo- Guieiro 1377.qxd 14/10/09 01:17 Página 7

Queres saber máis? anosaterra.com ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009 GUIEIRO.45.

Anuncios de balde. Poden facelos chegar a: Apartado1.371, 36200-Vigo Tel.: 986 22 2 4 05 O grupo santiagués Teatro do Fax: 986 22 3 1 01 Lume visita a figura de Rosalía, E-mail: [email protected] . na obra Vaguedás, que perma- Poden adxuntar unha foto. necerá en cartel durante a fin Prégase avisar da desactualización dos de semana, en Vigo. anuncios.

racións Culturais e o Concello de 5 euros, na sala Iguana Club. o Concerto nº 2 para piano e or- ¬TEATRO. O xogo de Yalta/Af- Vigo pon en marcha unha das maio- Ao día seguinte, sábado 17, no questra en fa menor, op.21 de F. terplay. Risas e bágoas, beleza, res exposicións sobre Maruxa mesmo local e hora, estarán Thee Chopine a Suite Sinfónica “Shere- humor e drama chegarán até nós Mallo. Até o 10 de xaneiro do 2010, Possums, un grupo de punk rock vi- zade” (Mil e unha noites) de N. a través da creación de catro gran- na Casa das Artes. gués formado a principios de 2009, Rimsky Korsakov, baixo a direc- des intérpretes da compañía Tea- ¬EXPO.Ramón Piñeiro, olladas con influencias do punk rock ameri- ción de Giancarlo de Lorenzo. O tro do Atlántico: María Barcala, no futuro.A personalidade dunha cano dos anos 70-80 e movimentos mércores 21, ás 20:30, no Centro Cul- Gonzalo M.Uriarte, Damián das figuras máis representativas e in- underground. tural Caixanova. Contreras e Victoria Pérez, fluentes de Galicia da segunda me- ¬MÚSICA. Coque Malla . O fa- ¬ÓPERA. Concerto de Nuria arroupados/as desde o piano tade do S.XX , en 21 paneis nos que moso no seu día cantante madri- Lorenzo. Dentro do ciclo Novas pola música de Xavier se diferencia unha primeira parte: leño vai dar un concerto, presen- voces da lírica galega, a cantante Constenla. O sábado 17, ás 20:30, Singradura vital (1915-1990) e unha tando o seu último disco La hora de ofrecerá o programaGrandes arias no Centro Cultural Caixanova. segunda: Conciencia da Galegui- los gitanos. Será o sábado 17, ás de ópera e zarzuela. Este xoves 15, ¬TEATRO.Valladares Teatral. O dade, que reúne a obra colectiva, a 22:00, na sala Fábrica de Chocolate. ás 20:30, no Teatro Centro Cultural Grupo de Teatro da Asociación de “Xeración Galaxia” e a súa obra per- ¬MÚSICA. Tony Lomba . O mú- Caixanova. mulleres de Moañapon en escena soal. Até o 1 de novembro, no Ver- sico vigués seguirá sorprendendo ¬TEATRO.Vaguedás. Obra de Tea- a obra Roupa ó clareo. O sábado 17, bum, Casa das Palabras. cunha actuación este sábado 17, tro do Lume, de Compostela. Unha ás 20:30, no Centro Veciñal e Cultural ¬MÚSICA. The Right Ons + The ás23:00, noa sala La Pecera (rúa Piza- nova compañía, que poñerá en es- de Valladares. Ramblin’ Rose . Concerto que rro 35). cena esta montaxe que xira en darán este venres 16, ás 22.00, na ¬MÚSICA. Orquesta Sinfónica torno á figura de Rosalía de Castro, VILAGARCÍA DE AROUSA Tony Lomba actúa en Vigo. Sala Mondo. do Teatro Olímpico de Vi- unha dramaturxia nova y unha con- ¬TEATRO. Maná, maná.Comedia ¬MÚSICA. Mongollica. Cover álbums de Metallica con certo to- cenza. Nunha das súas 2 únicas cepción diferente. O xoves 15, ven- dos tres cómicos que forman o band de Ferrol que interpreta os te- que humorístico. Actuación para actuacións en Galicia, esta presti- res 16 e sábado 17, ás 21:00, no Tea- grupo Los Ullen. Este venres 16, ás mas clásicos dos cinco primeiros este venres 16, ás 00:00, entrada a xiosa formación italiana interpretará tro ArteLivre. 21:00, no Auditorio Municipal.

¬ ANUNCIOS DE BALDE

Alúgase apartamento en Salva- mana ou vacacions, situada á beira (tresillo), coa armazón de madeira. Véndese Vespa azul, modelo [email protected] , e envio-che telf. terra de Miño. Amplo. Luminoso. Un do rio Miño en Seixas (Caminha). En Moi bó estado e económico. Tel: ET2 do 99, 50cc, bo estado (durme dormitorio. Un cuarto de baño. Co- Telf. 690 64 50 63 986 290219, preguntade por Con- en garaxe, cubertas novas e ITV), Vendo camada de cachorros ciña americana. Salón. Terraza. Ga- chi. con papeis. 600 €. Entrégase en Vigo border collie. Con bo pedigrí. raxe. Adega. Tel.: 986 024 343 ou 690 Alúgase casa en Ribadeo, amo- a mediados de agosto. Contactar Tlf. 638303327 990 979. blada, meses de xullo, agosto e se- Chámome Kenke e son un ga- con Iago/Julia: 636404719. tembro. Tel. 676 727 518. tiño abandoado. Son moi bó, xo- Alúgase casa en Vegadeo (Astu- Mércanse cacharros de barro guetón e cariñoso. Teño 2 meses, Aula de música moderna. Pop - rias) en tempada escolar. Amoblada, da antiga olaría de Samos. Ofrécese rapazapara coidar an- son macho. Desparasitado int. e ex- Rock -Jazz. Canto, Flauta traveseira, con garaxe e calefacción. Teléfono [email protected] ciáns e nenos. Experiencia e título. ternamente. Vacinación pagada. Guitarra eléctrica, Baixo, Piano, Bate- 985 63 55 02. Mañás e fins de semana. Santiago e Deprazamento calquera punto de ría, Composición de cancións. Licenciado en Xeografía e Histo- comarca. Tel: 617 407 697. Galicia. Tel.: 649 902 195. Tel 658 824 262 • 986 298 530 • Vigo Busco piso en Santiagoen alu- ria imparte clases particulares a do- guer, para unha persoa. Preferible micilio en Santiago e cercanías.To- Vendo casa de 90 m2, finca cer- Alúgase casa céntrica en Vigo zona vella. Tel.: 609 81 75 05. das as materias de letras. Telf: 687 cada de 1000 m2, a tres quilómetros con pequeno xardín e totalmente 5811 37 de Betanzos. 130.000 euros. Telé- equipada. Dous cuartos. Zona Praza Particular vende áticono centro fono 617 135836. España. Tamén temporada verán de Tomiño, amoblado con calefac- Aluguer de apartamento en Véndese Mercedes BenzMB100 por semanas. Interesados chamar ción, duplo ventanal, terraza con Lira(Carnota), Portocubelo. A carón D; Ano 1995; Bo estado. Renovados ao 615 89 39 85 (Andrés). toldo, adega e garaxe. Impecábel. da praia. Catro persoas. Terraza, vis- recientemente diversos elementos, Mellor ver. 90.000 euros. Tel: tas ao mar e ao cabo Fisterra. De radio cd novo. Por 3500 €. Vendo Audi A3TFSI Attraction 690719480 xuño a setembro, de 500 a 600 eu- Tlf: 650485043 novo, gañado en concurso. Ten 3 ros/quincena, segundo época. portas, gasolina, cambio manual, Busco rapaza entre 30/40anos 981 76 11 44 / 666 84 39 97 Ofrécese moza para coidado de cor vermella, 1.400 centímetros cú- que viva en Galiza e fale galego para anciáns e nenos ou limpeza de cal- bicos, 125 CV. Tel: 636403156 relación de parella ou amizade. Pro- Vendo Buxus Suffruticosa. En quera tipo polas mañás ou por ho- meto honestidade e sinceridade. terra: 30 ou mais cm. , 4 anos. Prezo: ras e festivos. En Santiago e co- Véndese piso en Xove en moi bó Mestre xubilado de 63 anos, Correo : [email protected] 1 €. En maceta de 1 litro: 15 cm. , 500 marca. 686924339. estado, calefacción, 4 cuartos, 2 ba- viúvo, galegofalante, boa persoa, unidades. Prezo: 0.50 € . Tamén bu- ños, salón comedor e trasteiro, 90 culto, que gosta da xadinería desexa Con experiencia e responsabili- xus semprevirens e camelias. En Les- Véndese Peugeot 106vermello m2. , tamén podería ser amoblado. amizade con muller de 55 a 65 anos, dade, coido do teu meniño ou me- tedo, Boqueixón. Tlf: 690 020503 con 38.000 Km. , cinco portas e ga- Telf. 651528712. preferiblemente da zona de Ponte- niños. Zona de Vigo e Valmiñor. Cha- solina. 2.500 euros. Tel.: 655 546 479. vedra e Vigo. Tel. 986 84 16 98 mar ao 660183231. En Ribadeo, véndese aparta- Vendo dúplexde 130m2 na Ave- mento 2 cuartos, garaxe e rocho. 54 Home das Rias Baixasen Com- nida de Ferrol en Santiago. Vendo ovos da casa(ecolóxicos.) m2. Con calefacción eléctrica, mo- postela, busca muller 30/40 anos, 656262385. Entre Padron e A Estrada, ao pé do Poña aquí GRATIS o seu bles de madeira maciza e roupeiros sensible, con inquedanzas culturais, monte Meda. Galinhas de crista pin- anuncio, facendoo chegar a: encaixados. Zona Parque de San galeguista, boa persoa, con ganas Licenciada en Filosofíadá aulas heira e de Mos, ceivas en zona sen Apartado1.371, 36200-Vigo Francisco. Impecábel. Prezo 97.500 de amizade ou o que poida xurdir. de letras (lingua, filosofía, francés) a polución, auga limpa, alimentadas Tel.: 986 22 2 4 05 Correo: [email protected] tódolos niveis en Compostela. Am- de millo e erva.Venda de pitas, coel- euros. Teléfono 672434757. Fax: 986 22 3 1 01 pla experiencia e flexibilidade hora- hos e anhos criados à maneira tradi- E-mail: [email protected] Casa para aluguer de fin de se- Vendo sillón e dúas butacas ria, seriedade. Tel: 600 370886. cional. E-mail a: ovosdacasa.pa- 46 cine,tv,dvd (2).qxd 13/10/09 22:51 Página 2

ANOSATERRA CINE,TV,DVD.46. 15-21 DE OUTUBRO DE 2009

Xosé Valiñas

Fotograma de Inglorious bastards.

ñer os seus recursos ás ordes de rantino nos estertores do pode- Adidas, Disney e o Real Madrid río nazi toma directamente o tí- na ruborizante segunda parte tulo orixinal dunha mítica serie Z da, até agora, triloxía futboleira de explotación italiana do Gol, para coordinar, de novo ás grande –en determinados con- ordes de Silver, esta inquietante textos– Enzo Castellari. A Inglo- Escena de NY I love you. intriga con nena diabólica, na rious bastardspuxéronlle os dis- que Vera Farmiga –Infiltrados– tribuidores estadounidenses EN CARTEL. predomina a presenza estran- A orfa e Peter Sarsgaard –Jarhead– son como ao seu filme de 1978, Aquel xeira con nomes como o do tur- Dirixe: Jaume Collet-Serra. a sufrida parella que terá que li- maldito tren blindado,unha fre- NY I love you coalemán Fatih Akin ou o fran- Intérpretes: Peter Sarsgaard, dar co pequeno monstro na tra- nética incursión ao estilo italiano Dirixen: Fatih Akin, Mira Nair e coisraelí Yvan Attal, a carón das Vera Farmiga. dición doutras históricas pare- da época nos filmes de coman- outros. curiosas experiencias tras a cá- Terror. EE UU, 2009 llas do subxénero. dos suicidas na Segunda Guerra Intérpretes: Natalie Portman, mara de actrices como Natalie Mundial, seguindo a estela de Hayden Christensen. Portman ou Scarlett Johansson. Ao estilo do que sucede no DVD. VENDA. producións ‘made in Holly- Drama. EE UU, 2009 Diante da cámara, o desfile in- mundo dos deportes, axentes e wood’como Doce do patíbulo. terxeracional de estrelas é cons- produtores de Hollywood, e do Inglorious Bastards. Tarantino toma de Castellari o tí- O produtor de Paris, Je t’aime, tante, con Julie Christie, Chris- Off-Hollywood, percorren o Aquel maldito tren tulo, a ambientación e parte do Emmanuel Benbihy, repite fór- tina Ricci, James Hurt, Orlando mundo dende hai uns anos na blindado estilo, esa refrescante traslación mula empregando como esce- Bloom, Shia LaBeouf ou Robin procura de sangue novo co que Dirixe: Enzo G. Castellari. dos códigos do spaghetti wes- nario a cidade dos rañaceos, na Wright-Penn. Seica xa andan a paliar a crise de ideas dunha in- Intérpretes: Bo Svenson, ternao terreo do cinema bélico. que congrega unha nutrida re- preparar entregas ambientadas dustria do espectáculo que co- Fred Williamson. Como curiosidade, apuntar que presentación de cineastas inter- no Rio de Janeiro e Xanghai. meza a abusar de refritos e se- Bélica. Italia-Bélxica, 1975 non é a primeira vez que o enfant nacionais de prestixio e intérpre- cuelas. Un dos primeiros novos terriblenorteamericano home- tes hollywoodianos, para enlazar Eu tamén leóns do cinema de xénero esta- Comeza a explotación cinéfaga naxea esta fita italiana. Dous dos un fío de desiguais curtametra- Dirixen: Álvaro Pastor tal que atopou acomodo en do último Quentin Tarantino. seus protagonistas xa aparece- xes románticas de ambiente ur- e Antonio Naharro. Hollywood foi o barcelonés Co- Que Malditos bastardos, como ron estelarmente en anteriores bano, sendo a gran protagonista Intérpretes: Pablo Pineda, llet-Serra. Os seus primeiros en- todo o cine do director de Reser- fitas súas: Fred Williamson en a atmosfera da cidade; cando Lola Dueñas. redos audiovisuais chamaron a voir Dogs, está chea de referen- Aberto até o mencer,e Bo Sven- menos é o que se prentende. Cu- Drama. España, 2009 atención dos magnates califor- cias e “homenaxes” cinéfilos, son en Kill Bill. Tribanda Pictures riosamente, mentres que na en- nianos e, baixo a protección do unhas veces máis explícitas ca aproveita o tirón tarantiniano e trega parisina predominaba a re- Chega ás carteleiras unha das todopoderoso Joel Silver –Ma- outras, é evidente. Se Kill Billca- recupera para o mercado do- presentación de cineastas norte- triunfadoras do último Donos- trixou Arma letal– acabou diri- nibalizaba a saga nipoa Female méstico unha luxosa edición americanos, na neoiorquina tia. Probablemente, o mellor xindo a Paris Hilton na excesiva Prisoner #701até o extremo de deste clásico cinéfago con me- desta historia, removedora de A casa da cera. Agora volve ao ci- tomar prestada parte da banda traxe estendida e contribucións conciencias, sobre os amo- nema de terror despois de po- sonora, a aventura bélica de Ta- do mesmo Tarantino.G res dun mozo con sín- Pablo Pineda drome de Down cunha en Eu tamén. compañeira de traballo sexan as premiadas in- Peter Sarsgaard, terpretacións de Pablo Isabelle Fuhrmane Pineda (anóteno para Vera Farmiga os Goya) e Lola Due- [desde a esquerda] ñas, actriz sempre en A orfa. reivindicable. Verismo ro- mántico, humo- rismo de esguello e enfoque intelixente para o tra- tamento das discapa- cidades no discurso fic-

cional. RAFY Pasatempos 1377.qxd 14/10/09 01:45 Página 1

ANOSATERRA 15 - 21 DE OUTUBRO DE 2009 PASATEMPOS.47.

por Gonzalo Vilas CRUCIGRAMA XADREZ por Carlos Pena - [email protected]

Vallejo campión de España 2009. Do 26 ao 4 de outubro celebrouse o 74 campionato de España individual de xadrez en Mallorca. O menorquín Francisco Vallejo foi o claro vencedor (7+,2=,0-) e é o novo campión de España deixando sen coroa ao galego David Lariño que non defendeu o título ao irse a disputar un torneo á cega en Arxentina. Francisco Vallejo Pons na- ceu en Castells en 1982 e na actualidade é o segundo xogador español, despois de Shirov, con maior categoría internacional e atópase no lugar 36 no ranking mundial, a piques de entrar no selecto club dos 2700 ELO. Paco Vallejo sempre estivo moi li- gado a Galicia onde estivo varios anos a perfeccionar a súa técnica e coñecementos na escola de xadrez Kasparov-Marcote en Mondariz. Segundo e terceiro do campio- nato quedaron respectivamente clasificados os grandes mestres Jose Manuel López e Gabriel Del Rio.

Vallejo Pons, Francisco 2696 bro no Teatro Cervantes de Linares. 1.e4 16.a4 Cc6? 16...Dc4≈ mantiña as posibi- Valmana Canto, Jaime 2332 e6 2.d4 d5 3.Cc3 Ab4 4.e5 c5 5.a3 lidades, e a situación negra non sería España ch. 2009 (2.1) 27.09.2009. C18: Axc3+ 6.bxc3 Dc7 7.Dg4 f5 8.Dh5+ g6 mala, pero agora Vallejo explota inme- Defensa francesa. 9.Dd1 b6 10.h4 h6 [10...cxd4 11.cxd4 diatamente a debilidade negra de g6 Dc3+ 12.Ad2 Dxd4 13.Cf3 De4+ que so se atopa defendida polo mo- Na presente temporada Vallejo milita no 14.Ae3≈] 11.Ce2 cxd4 [11...Ce7 narca mentres o resto das pezas se ato- Club Xadrez Marcote co que vai a dispu- 12.Tb1±] 12.cxd4 [12.Dxd4 Cc6 13.Dd1 pan no flanco de dama, lonxe da de- tar o play-off polo campionato de Es- Dxe5Δ] 12…Ce7 13.Th3 Aa6 14.Cf4+- fensa do seu rei Diagrama 17.Cxg6! e paña de equipos de división de honra, o cabalo branco adquire unha sólida po- as negras abandoaron ante [17.Cxg6 que se celebrará os dias 7 e 8 de novem- sición en f4 14…Rf7 15.Axa6 Cxa6 Rxg6 18.Tg3+ Rh7 19.Dh5+-] 1-0 . SUDOKU difícil doado

Horizontais: 1- Bosque ou plantación con abundancia de exemplares de roble. 2- Extensión de area na costa. Xogo de rodas dianteiras que se engade a unha carreta de artillaría para formar unha carruaxe de catro rodas para facilitar a condución. 3- Contrac- ción da preposición “en” e un demostrativo. Vivenda, fogar. 4- Tea moi fina de seda ou algodón brillante. Nome de varón bastante común. 5- Que salta moito, inquedo, que non para. 7- Volver a unir, usado tamén pra referirse a parellas que vol- ven convivir. 8- “....” Carneiro, político e aeroporto portugués. Elementos, ordenados ou non, que dan información sobre un asunto ou tema. 9- Cortiza dunha árbore, especialmente cando está seca e vella. Vila do interior da provincia da Coru- ña, cercana a Arzúa. 10- Froito de certa palmeira. Transportar. 11- Compañía de seguros.

Verticais: 1- Animais domésticos, que pasan por ser os mellores ami- Encher os cadriños cos números do 1 ao 9, sen repetir ningún cadro, nin liña, nin ringleira. gos do ser humano. Adiantamento dun coche a outro. 2- En plural, diminutos anacos de rochas que sempre se acaban AUTODEFINIDO por pegar entre as nosas dedas. Pouco comúns, escasas. 3- Establecimento de hostalaría. 4- Embarcación de pequenas dimensións e tres remos, típica de Euskadi. Aseguradora nor- teamericana de gran volume de negocio, intervida tras da crise económica. 5- Rexión do sul de Portugal. Antiga matrí- cula de Lugo. 7- Artigo español polo que moitos suspiran para o nome da Coruña. Disco perforado no centro, empre- gado para fixar mellor parafusos ou puntas. 8- Partido políti- co catalán, de tendencia soberanista. Existe. Peza de lá coa que cobren a cabeza os xudeus nas súas cerimonias relixio- sas. 9- Que ten inxenio ou demostra inventiva. 10- Orballar pola noite. Dar voltas algo arredor dun eixe. 11- O que, de ter un circo, lle medraría a quen ten mala sorte . Existirá.

SOLUCIÓNS autodefinido doado

crucigrama difícil 48 contra e portada 2.qxd 13/10/09 22:52 Página 2

PROMOCIÓNS CULTURAIS GALEGAS S.A. Presidente: Miguel Barros Puente. Director: Manuel Veiga Taboada 01377 Redacción VIGO: Príncipe 24, 1º- 36202. Teléfono 986 222 405. Fax 986 223 101. [email protected] [email protected] Administración, subscricións, publicidade e Editorial: Príncipe 22, baixo, 36202 VIGO. Teléfono 986 433 830 Diario dixital: www.anosaterra.com 8 400021 303104

César Lorenzo Gil non contaminou a imaxe deste prestixian os produtos, ao con- ecoñezo que non tiña INFINITI coche. As visitas á webe aos con- trario, convértense en obxectos nin idea do que era un cesionarios da industria aumen- de desexo. Que llelo digan aos R Infiniti antes de que Ri- tor de “luxo xaponés” –segundo taron e os directivos pensaron reloxeiros de Frank Muller. A 1.377 cardo Costa esnafrase un, do din os propios responsábeis da que non estaría mal lanzar unha este paso, as boutiques van ter modelo FX, que seica pagou cun compañía, domiciliada nos EE campaña publicitaria aprovei- que ofrecerlles patrocinios ás crédito persoal. Esta marca, filla UU, por certo– vive unha boa tando o rebufo. Saben que nos Administracións e deixarse de da Nissan para competir no sec- época en España. O caso Gürtel casos de corrupción, non se des- organizar torneos de vela.G anosaterra

Especializada na atmosfera e no Medio Ambiente, Susana Bayo é unha das cinco delegadas galegas do Climate Project,a alianza para a protección do clima que o ex vicepresidente dos EE UU, Al Gore, ten para lle facer fronte PILOTO ao cambio climático. Esta física combate a problemática coa palabra e prendas de entretempo. DE EMERXENCIA

Laura Caveiro

stou na cidade á que Ra- Susana Bayo Besteiro, física E miro Fonte lle dedicou es- tes versos: “A cidade que queres contigo terá un porto//Polo que ‘Al Gore non me dá medo’ xa pasaron, hai anos, os bos tem- pos”. Estou xusto nesa cidade, Eva Estévez traballando nun edificio moder- O tempo sempre foi un tema nista, quizais algún deses que de conversa. Agora é un tema admiraba o poeta, cando me de política? avisan de que, ao cumprirse Unha cousa é o tempo que vai, agora un ano da súa morte, vái- se chove ou non, e outra cousa selle facer o sábado 17 unha ho- o clima que, por suposto, é un menaxe en Vigo, no Museo do tema político. Mar, ao mediodía. Por que está tolo o clima? A mesma ironía, precisión e Estamos portándonos mal co virtuosidade que lle vin nas cola- planeta e o sistema termodiná- boracións que escribía neste mico está dicindo que está mesmo semanario, vinlla nas canso dese maltrato. novelas que escribiu ao final da Hai que remodelar as esta- súa vida. Recreaba o Ponte- cións? deume dos anos 60. Pechaba a É certo que vemos un adianto triloxía “Vidas de infancia”, na da primavera e as estacións es- fin da última novela, unha mar- tán variando. cha, unha mudanza. Un adeus. Habería que vivir doutra ma- Describía Fonte esa despedida: neira? asociada ao recendo do abolido Xa o estamos facendo. pasado, ese que irá connosco O cambio climático está de onde nós vaiamos, que perdu- moda. É unha tendencia van- rará no interior dos armarios, no gardista? RAMSES / A.G.N. fondo dos caixóns. Dicía tamén (Risas) Oxalá estivese moití- que daría conta de nós cando as simo máis de moda non só de para as futuras xeracións. unha consecuencia do au- Como é? nosas angueiras fosen unica- palabra, senón con feitos con- A Alliance for Climate Protec- mento dos gases do efecto in- Grande. Alto e ancho. mente sucos de letras, palabras

PACO VILABARROS PACO secuentes. tion da que forma parte fun- vernadoiro que fai que aumente Impón? dunha lingua incomprensible. Que me di ca campaña de Ca- ciona como unha ONG? a temperatura do planeta pro- A min non me dá medo. Leo o seu poema na mesma rrefour? É unha ONG entre comiñas. vocando a desestabilización de Pensa que o éxito radica nel? cidade que llo inspirou: “A ci- É un exemplo de que o cambio Está avalada pola Fundación todo o sistema climático. A súa figura é unha vantaxe. dade que queres, así unha flor climático está de moda. Biosfera, que o que fai é unirnos Cal é o seu papel como dele- Pero sen todo o equipo que hai amable//Esfollará os seus días Lámpadas de baixo consumo, e asistirnos por medio dunha gada deste proxecto? detrás non funcionaría. igual que murchos pétalos//Al- electrodomésticos eficientes. intranet na páxina web de ‘Cli- Dalo a coñecer a través de con- Non son uns toliños? gúns serán de vida, outros virán Cal será o seguinte paso? mate Project’, dános material ferencias. Comportámonos, non imos de morte//Uns mancharán de Hai tantos e tantos capítulos a para dispor de datos cos que Predica no deserto? prendendo lume nin somos os luz, e outros de tebra, negros”. asumir! O que pasa é que polo pronunciar conferencias en re- Non. Hai xente que está intere- homiños verdes de Al Gore. Deixo a escrita de Fonte momento non nos están obri- presentación do proxecto. sada. Traballa por amor ao clima? prendida no medio do camiño. gando a nada e hai que ter ca- Cambio climático e quece- Coñece a Al Gore? Iso é. Como un piloto de emerxencia, rácter para imprimir leis, que mento global son a mesma Non de tomar un café xuntos, Está casada con el? unha luz permanentemente aínda que non gusten son be- cousa? pero teño estado con el en va- Máis ca casada, síntome com- acesa na escuridade.G neficiosas para todos nós e Non. O quecemento global é rias reunións. prometida.G

Describía’’ Fonte esa despedida: asociada ao recendo do abolido pasado”