HERBARZ POLSKI

i li IIII» BI) 81? II Si zasłużonych w Polsce ludzi

wszystkich stanów i czasów;

UŁOŻONY PORZĄDKIEM ALFABETYCZNYM NA PODSTAWIE HERBARZA NIESIECKIEGO I MANUSKRYPTÓW

Tom II.

psaM er CzoioistJ * ' Kości spruchniałe powstańcie x mogił;, Przywdziejcie ducha i ciało i siły.

Woronicz.

Ł W Ó W

Druftiem JlorneCa piftera.

1859.

mmmmŁmm t# Ł ® m it i

Imionospi? w powszechności zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów, ułożony porządkiem alfabetycznym na podstawie herbarza Kaspra

Niesieckiego i manuskryptu, zebranego z różnych autorów. T o m II.

K a b r y t Fryderyk, nobilitowany w Kaczorowicz Adam Józef, Lwo­ r. 1790. M* wianin, bawiący w akademii Krakowskiej w Kaciucewicz, dziedziczył niegdyś r. 1685, pisał wiersze zastosowane dla mło­ dzieży. M. w Orszańskiem. M.* Kaczorowski, herbu Jelita. M.* K a c p e rsk i Jan, podpisał elekcyę Jana III. Kaczycki, herbu Abdank. Kaczanowski, herbu Ostoja. Jan, Kaczyński, herbu J astrz ęb ie c. M.* podpisał z powiatu Bracławskiego elekcyę Kaczyński, herbu Pomian. Kilku Jana III. stawało na elekcyach królów polskich. Paweł, Kaczanowski, herbu W czele. Jezuita, mąż znakomitych cnót kapłańskich i sławny kaznodzieja, zostawił kilka tomów Kaczkowski, herbu Nałęcz. szacownych kazań; zakończył życie w Lubli­ Kaczkowski, herbu Pomian. Nycz- nie r. 1676. ko Kaczkowski, podczas bezkrólewia pod­ Kadan, nobilitowany r. 1790. M.* pisał konfederacyę Wielko-Polską Krzy­ sztof, uposażył kolegium Lwowskie datkiem Kadłubek, herbu Poraj. M.* 2000 złp. — Kaczkowski, rotmistrz za­ Kadłubek Wincenty, proboszcz wołanego męztwa w wyprawie wojennej Sandomierski, w skutek wysokich nauk z cnót Zygmunta Augusta, naówczas jeszcze króle­ kapłańskich, obrany zgodnie biskupem Kra­ wicza na Wołoszczyznę, ganił otwarcie po­ kowskim r. 1201 j okazał się na tym wyso- wrót jego do Polski, jako nie będącego je­ ' kim urzędzie wielce gorliwym pasterzem; szcze w boju. M. — Potomkowie domu tego, znacznie też dopomagał Kolomanowi, królewi­ przeniósłszy się z Poznańskiego na Ruś, sta­ czowi Węgierskiemu do korony Halickiej, wali często w jej obronie; dzisiaj dziedziczą którego sam na to królestwo namaścił i u- jeszcze w Sanockiem. koronował; ułagodził oraz zatargi domowe Kaczkowski, herbu Prus I. książąt polskich, wylewając się przytem nie- przestannie na pobożne uczynki — ratowania Kaczkowski, herbu Świnka. M.* ubóstwa, opatrywania sierót opuszczonych Jeden tego nazwiska, niewiedzieć atoli i wspierania uczącej się młodzieży. Prze­ z którego domu, rotmistrzując pod Sobieskim bywszy dziesięć lat na tej godności, ustąpił do Austryi, poległ przy odsieczy Wiednia w dobrowolnie z katedry biskupiej, obierając r. 1683. M. sobie życie w zakonie Cystersów. Zostawszy

T. II. Nr. 1. 1 2 Kin.

mnichem w Jędrzejowie, pisał pierwszy kro­ pamiętale, poległ dopiero po wielkiej klęsce nikę dziejów polskich, która pod tytułem wroga nastającego. M. Historia Polonica wyszła w Dobromilu r. 1620. Kable, nobilitowany r. 1775. M.* Po pięciu latach ostrego mnichostwa, doko­ nał życie świątobliwe w r. 1223. Synod pro- Kajetanowicz Grzegorz, rodem wincyonalny odprawiony w Warszawie r. 1034, z Łysca (r. 1780), porzuciwszy szkoły teolo­ zaniósł prośbę do stolicy Apostolskiej o jego giczne wstąpił do służby wojskowej, w któ­ kanonizacyę, w skutek czego też Klemens rej jako doskonały matematyk, utorował so­ XIII. papież wpisał go w poczet błogosła bie drogę do stopni honorowych. W wypra­ wionych. Po czterystu latach podniesiono te­ wach wojennych odznaczył się czynami ry- dy ciało świątobliwego męża z grobu, a prze­ cerskiemi i doszedł rangi kapitana przy ar- łożone w trumnę ołowianą, złożono w nagrob­ tyleryi, a około r. 1812 został zamianowany ku marmurowym w Jędrzejowie r, 1633. M. komendantem jednej fortecy w Kroacyi. Zyto. Orm. X. Bar. Kadlubicki, herbu Doi i w a. M.* Kadłnbiski, herbu Korczak. Gnia­ Kajmir, herbu Abdank. zdo domu lego Kadłubiska, w ziemi Bielskiej. Kakanowski, herbu Świnka. Jan, poległ w bitwie pod Żółtemi Wodami. Wojciech, skarbnik Buski; tego zasługi K akawski. 0 tych wzmiankują księ­ wspomina konstytucya z r. 1076. gi grodzkie Ostrzeszewskie już pod rokiem 1542. — Kadłubowski, herbu Belina. Kadłnbowski, herbu Drzewica. linko wski. herbu Kościesza w Gniazdo doinu Kadłubowce w powiecie Brań­ województwie Ruskiem, gdzie znakomite u- skim rzęda piastował. Pierwszego kładą Stefana, chorążego Sanockiego. Jędrzej, cześnik Kadłubowski, chorąży Litewski, w Trembowelski, posłował z chwałą na trybu­ bitwie pod Chocimem r. i 673 dowodząc puł­ nał koronny r. 1727 i na sejm Warszawski, kiem, odznaczył się walecznością niepospo­ z kąd był przeznaczony komisarzem do kon- litą. M. federacyi Tarnogrodzkiej. Gabryel, chorą­ K&dłubgki, herbu U o! iwa. . ży Nowogrodzki pułkownik chorągwi pan­ Kadzidłowski, herbu Ogończyk, cernej, posłował z ziemi Halickiej na sejm? dóm starodawny, z którego Horacy słynął iv 1732 i 1733. M. z wielkich nauk. Trojan, podczaszy Łęczyc­ Kalaweki Waleryan, kapłan za­ ki wsławiony rycerśkiemi dziełami. Mikołaj, konu ś. Franciszka, obdarzony głębokiemi starosta Badziejowski, za Stefana Batorego za­ naukami, piastował z gorliwością urząd lek­ służył się czynami waleczności. Wojciech, tora filozofii i teologii; wyniesiony następnie najprzód pisarz ziemski Łęczycki, potem re­ na godność prowincyała Małej Polski, utrzy­ gent kancelaryi kor. za Władysława IV., na­ mywał‘słowem i przykładem ostrość zakon­ ostatek kasztelan Inowrocławski, mąż znako­ ną, trwając przytem w statecznej pokorze i mity w radzie, fundował klasztor Kamedułów ubóstwie. Życie świątobliwe zakończył w kla­ w pobliżu miasta Kazimierza. — Maciej, sztorze Soleckim r. 1735. M. szlachcic z Kujaw w owej nieszczęśliwej bi­ twie pod Batowem r. 1652, gdy Tatarzy jeń­ Kałecki, herbu Kotwicz. Maciej, ców polskich w pień wycinali, stargawszy kanonik Wileński, sekretarz królewski, sła­ siłą więzy swoje, wydarł szablę jednemu wiony z nauk .wybornych i hojności dla ubo­ mordercy, a rąbiąc nią w około siebie za­ gich ; umarł 1576 r. Ka. l i a . 3

K.nleczycki, herbu Kotwicz. Kilku córą, za co odniósł sprawiedliwą karę, uto­ z tego domu stawali na elekcyach 'Włady­ nął bowiem w przeprawie przez rzekę Prut. sława IV. i Jana III. Pamiątkę po sobie zostawił fundacyą zakonu Kalenicieńko, nobilit. r. 1659. M.* Jezuitów w Winnicy, któremu darem 30.000 K alen ik , herbu Leli w a. złp. zapisał. Adam, starosta Bracławski i Kalcnkowicz , herbu Kotwicz. Winnicki, pamiętny z waleczności w bitwach Samuel, podskarbi księżnej Ostrogskiej w pod Chocimem, Gzortkowem, Haliczem, Lwo­ pierwszej połowie XVII. wieku., na ozdobę wem, Bursztynem, Tszczewem i Kamieńcem,' kościoła XX. Jezuitów w Jarosławiu, przy fundował 00. Dominikanów w Nesterwarze na wielu innych darach wyliczył 2000 złp. J a- Rusi; f 1638. Marcin, wojewoda Czernie- cek, podpisał elekcyę Władysława IV. chowski, hetman polny koronny, w młodym Kalenowfcz, herbu Kotwicz. M.* wieku udawszy się do obozu, zebrał po Ce- K alew sk i, podpisał elekcyę Jana corskiej klęsce resztę rozprószonych po kra­ Kazimierza. M.* ju ludzi wojennych, i odpierał z wytrwało­ Kaliborski, herbu Grzymała; tego ścią nawał wdzierającego się nieprzyjaciela. męztwo przytacza Okólski w dziejach Polski. Tak samo pod Korsuniem stawił Tatarom Kaliclńskl, w Wielkiej Polsce. połąćzonym z Kozactwem bezprzykładny od­ Z Kalinowa Mateusz, herbu Zaręba, pór, pełniąc razem hetmana i żołnierza obo­ wojewoda Sieradzki, poległ w bitwie z Kon­ wiązek, i póty ścierał się z najezdniczą tłuszczą, radem, książęciem Mazowieckim r. 1288. M. aż cięty w głowę i rękę, dostał się do nie­ R A I INO W A, woli. Wyszedłszy z tej po kilku leciech, znowu Opis herbu. objął straż zagrożonej granicy kraju, poskra­ W polu czerwo­ miając przeważnie powstanie Kozactwa pod nem znajdoje się przewództwem Bohuna; zagrożony atoli od strzała ze złotem że- przeważającej potęgi Tatarów i Chmielnickie­ lezcem w połowie go, uskutecznił mistrzowski odwrót od Ka­ rozdarta, przy któ­ mieńca aż pod Sokal, gdzie połączywszy się rej końcach są dwie z obozem królewskim, uczestniczył w bitw4e gwiazdy koloru zło­ pod Beresteczkiem, w której radą i dzielno­ tego ; nad hełmem ścią wiele do zwycięztwa się pizyczynił. Po zaś trzy pióra stru­ śmierci hetmana Potockiego objąwszy znowu sie, które przeszywa straż nad Ukrainą, "gdy z częścią wojska pod takaż sama strzała Batoh przyciągnął, a nie mogąc przez wylew rozdarta. Dniepru połączyć się z swojemi, został naraz Początek domu togo wywodzą niektórzy opasany od przeważnej siły Chmielnickiego, autorowie z Czech, Niesiecki atoli kładzie z którą ścierając się do ostateczności, poległ go na Rusi. Jędrzej z Kalinowy Kalinow­ razem z synem swoim Samuelem r:; 1652. ski, poległ pierwszy w bitwie z Wołochami Szczodry na chwałę Boską, zbudował w Hu- pod Obertynem. Marcin, wsławił się wa- siatynie dwa kościoły, farę i 00. Bernardynów. ' lecznością w bojach pod hetmanem Jazło- Mikołaj, podczas najazdu Tatarów na. Ruś, wieckim. Walenty Aleksander, starosta napadnięty w Kamionce dziedzictwie swojem, Rracławski i Winnicki; temu dla położonych nadanem jeszcze I w a n o w i Kalinowskiemu zasług nadała konstytucya prawem dziedzi- od Stefana Batorego r. 1576 w nagrodę zasług cznem Humań na Ukrainie i puste grunta na wojennych,’poległ od ręki zabójczej. Adam, 30 mil w około. Poświęcenie się atoli jego syn jego, rotmistrz królewski, dostał się do przyćmiło ustąpienie z placu walki pod Ce­ niewoli Tatarskiej, z której po dziewięciu le- 4 Ka.

ciech wyszedłszy, na Chocimską wyprawę Bojankowice w Sandomierskiem. Feliks, 2000 Kozaków uzbroił i przyprowadził. Idzi, rotmistrz królewski, z nadzwyczajną odwagą pod Cecorą podobnie dostawszy się do nie­ walczył pod Cecorą i Chocimem; f 1624.— woli, dopiero za wielkim okupem odzyskał Tomasz, uczeń akademii Krakowskiej w wolność, poczem udawszy się ze zlecenia pierwszej połowie XVII. wieku, zjednał sobie Zygmunta III. na czele pułku ochotników (Li- pochwały z prac poetycznych. M. sowczyków) do Czech w pomoc cesarzowi Kaliński, pułkownikował zaszczytnie Ferdynandowi II., przybył właśnie w najwię­ w bitwie pod Zbarażem r. 1649: drugi tego kszej potrzebie i bez namysłu uderzył na nazwiska, rotmistrz ussarski w wyprawie czele jazdy polskiej na Szwedów pod wo­ Jana Sobieskiego na Turki, poległ w bitwie dzą. sławnego Mansfelda, których też szczę­ pod Parkanami na Węgrzech r. 1683. M. śliwie rozprószył i z całego Szlązka wyparł. Kaliski Wojciech , rektor szkół w W szczęśliwem powodzeniu oręża swego, za­ Lewarlowie przy końcu XVI. wieku, słynął bity został na Węgrzech r. 1621. Wojciech, z wysokich nauk i gładkiej Wymowy. M. łowczy Podolski; i ten na wojnach strawił czas niemały; syn jego podobnie Wojciech, Kalisz, dziedziczył niegdy na Wołyniu, 1 poległ w bitwie pod Cecorą. Walenty, Kalisxkowski, kerbu Nałęcz, dóm wojski Halicki, wsławił się pod Batorym w starożytny, o którym wspominają księgi Ostrze- wyprawie Gdańskiej. Jan, syn tegoż popadł­ szewskie już pod rokiem 1432. szy pod Cecorą w niewolę Turecką, w woj­ Kalityński Jan, chorąży Bracław- nie Turcyi z Persami walczył z odwagą w ski, fundov\ał XX. Dominikanów w Tywro- sprawie Sułtana, zaco obdarzony wolnością, wie na Podolu. M. stanął natychmiast w potrzebie uciśnionej swej ojczyzny. Jakób, wojski Czerwono- Kalk, nobilitowany w r. 1790. M.* grodzki, za położone zasługi wojenne otrzy­ Kalkrajter Adam i Karol, szlach­ mał dobra Podwysokie. ta Szlązka, przypuszczeni do prerogatyw Kalinowski, nobilit. r. 1790. M.* szlachty Polskiej na sejmie koronacyjnym r. 1676, gdzie się zobowiązali przystawić herbu Jelita w woje­ * Kaliński* 50 zbrojnych rajtarów na wojnę Turecką. wództwie Łęczyckiem, gdzie już w XVI. wie­ ku urzęda ziemskie sprawował. Marcin, ka­ Kaikstein, herbu K os z tą odmia­ nonik Chocki, cedował bibliotekę swoję ko­ ną, że w tarczy herbu są trzy pasy czy rze­ legium Rawskiemu. ki w szerż tarczy ułożone, a na hełmie mię­ dzy dwiema trąbami myśliwemi skrzydło sę­ herbu Topor, w Krakow­ Kaliński, pie. Dóm rozkrzewiony w Prusiech książę­ skiem. Marcin, towarzysz pod znakiem Zbo­ cych, gdzie znaczne urzęda piastował. rowskiego, i drugi pod znakiem Tarnowskie­ go, odznaczyli się z odwagi przy zdobywaniu Kało, herbu Pobóg, Litwin, przyjął Pieszkowa r. 1582, idąc obaj pieszo do ów hprb na sejmie Horodelskim r, 1413. szturmu. Łukasz, sufragan i dziekan Lwo­ Kalski, herbu Poraj. Według Kro­ wski, mąż słynący z nauk i wymowy, prócz mera pierwszy i tego domu Tomasz, ze­ ozdobienia kościoła katedralnego, wspoma­ brawszy w r. 1395 znaczny poczet ochotni­ gał oraz szczodrze klasztor 0 0 . Franciszka­ ków, przeprawił się na Węgry, gdzie w nów i Jezuitów tamże; f 1633. Jan, w na­ ciągłych zapasach z Turkami trwając, poległ grodę dania ratunku Zygmuntowi III. podczas w bitwie pod Nikopolis, dokąd się zapędził utlęręeDia nań przez Piekarskiego, otrzymał w uniesieniu zwycięzkiem.— Wprzódy jednak od zawdzięczającego się monarchy dobra uczestniczył w wojnie Władysława Jagiełły Ka. 5 z Krzyżakami, w której leż bitwie pod Grun­ Kamieniecki, herbu Pilawa. Sławny waldem r. 1410 przewodził walecznie. M. to. z dawna dóm w Polsce i wielkiemi dzie­ łami jaśniejący, biorący tę nazwę od zamku Kalamaszek, herbu Brochwicz. M* Kamieńca na Podgórzu Karpackiem. Piotr, Kałdow&ki, dziedziczył dawniej w wyprawiwszy się na Węgry, w bitwie z Turkami Piotrkowskiera. M* pod Budzyniem r. 1443, odniósł świetne zwy- Kalkuta, nobilitowany r. 1576. M.* cięztwo, w skutek czego proporce swoje za­ tknął w kościele tamecznym. Henryk, kasz­ Katowski, herbu Korab. Jędrzej, telan Sanocki, poległ w bitwie z Tatarami sędzia grodzki Łęczycki, posłował na elekcyę pod Wiśniowcera 1494 r. — Jan, kasztelan Jana III. Lwowski, starosta Buski, wsławił się pamię­ Kattiski, herbu Rogala. Samuel, tną porażką Tatarów pod Woronoweni, gdzie podwojewodzi Podlaski, podpisał elekcyę Ja­ w 500 tylko koni uderzywszy na plądrują­ na III. — Stanisław, sławny kaznodzieja cą czerń pogańską, położył trupem 2000 i zakonu jezuitów, wydał drukiem mowy przy­ wszystek plon odebrał. — Mikołaj, woje­ godne; umarł w Jarosławiu r. 1711. M. woda Krakowski hetman wielki koronny, dla Kałlist, biskup Ormieński Lwowski rzadkich cnót swoich nietylko Zygmunta I., w połowie XVI. wieku, od Polaków powszech­ ale i całego narodu szczególniejszych dozna­ nie Kilianem zwany, odznaczył się gorliwem wał względów. Pomimo wrodzonej dobroci pełnieniem obowiązków powołania swego, dla serca, potrafił utrzymać rycerstwo w przy­ tego też zgodnemi głosy narodu obrany na zwoitych obrębach karności, a dopełniając biskupstwo. Z. Orm. X. Bar. czujnie obowiązków wodza, eielenił się też w potrzebie zastępować powinności prostego żoł­ KAŁUSZOWSKI. nierza, któremi to przykładami zagrzewając Opis herbu. żołnierzy, uczynił ich niezwyciężonymi. Gdy Bohdan hospodar Wołoski, wsparty posiłka­ W tarczy pola mi Turockiemi wtargnął w granice państwa, czerwonego są dwie toć Kamieniecki samym imienia swego po­ szable, rękojeściami strachem sprawił, że najeźdźca z kraju ustą­ do góry, a ostrzami pił, uchodząc bezładnie nazad na Woło­ do siebie obrócone, szczyznę; lecz hetman idąc za nim w pogoń, związane w połowie w odwet popełnionych zbrodni nawiedził zie­ ze sobą, na hełmie mię nieprzyjacielską ogniem i mieczem, ni­ pięć piór strusich, szcząc miasteczka Czarnowce, Dorohim, Botu- na których kładą szany, Chocim i inne twierdze jego. W So- szablę z ukosa. — czawie stolicy hospodarów, zdobywszy plon Ow herb prawdopo­ bogaty, ustępował zwycięzko nazad ku Dnie­ dobnie nadany został od któregoś z książąt strowi, gdzie przeprawiwszy przez rzekę po­ Ruskich za czyny wojenne. Kałuszowscy kwi- łowę wojska swego, napadniętym został od tnęli na Wołyniu już na początku XVI. wieku. mściwej Wołoszy; męztwo Polaków pod przy­ Roman i Adam, zasłużyli się z dzieł ry­ wództwem tak walecznego hetmana dało atoli cerskich pod wodzą książąt Ostrogskich. nietylko dzielny odpór, ale nadto odniosło Damian, podpisał elekcyę Władysława IV. zupełne zw;ycięztwo. Wkrótce potem pod Lor Kamieniczny, herbu Pogonia IV. puszną, w pięć tysięcy tylko wojska uderzył w Wielkiej Polsce, jeden dóm z Hunorow- na 25tysięczną potęgę Tatarów, którą z nie­ skiemi. , małą klęską rozprószył, niestraciwszy nad 6 K a, Ka.

50 ludzi swoich. Następnie gdy Zygmunt I. strzębczykowie piastowali też dożywotni u- wybrał się na kongres do Wiednia (1515), rząd burgrabiów Krzemienieckich. Monogr oddał wejewodzie Kamienieckiemu królestwo Kam. w opiekę, podczas którego też sprawowania Kamieński, herbu Junosza. M.* lak wysokiego urzędu zakończył życie. — Marein, wojewoda Podolski, Mikołaja brata Kamieński, herbu Odrowąż. swego we wszystkich wyprawach nierozdziel- Kamieński, herbu Rawicz. ny towarzysz, niezadługo po śmierci jego po­ Kamieński, herbu ślepowron. raził na głowę Tatarów pod Trembowlą, na­ Włodzimierz, w nagrodę zasług wojen­ stępnie Tatarów i Wołochów pod Chocimem; nych otrzymał chorążstwo Mścisławskie. Jan, f 1530. Tak wielu jeszcze innych z tego domu syn jego, w usługach Leona Sapiehy, swego wspominają dzieje z czynów rycerskich, któ­ opiekuna wielce się przysłużył krajowi ufor­ rzy nadto w każdej potrzebie kraju w zna­ tyfikowaniem zamku Mścisławskiego, o który cznym kompucie ze swojemi chorągwiami sta- się następnie nieraz potęga nieprzyjaciela roz­ , wali. — bijała. Jak nieprzełamany w boju, tak zachwy- Kamieniecki z przydomkiem Cho­ cającym był wymową swoją na sejmach, dla cim, niegdy w księztwie Litewskiem, które­ tego też pozyskał poważanie nawet nieprzy­ go chwalebne czyny wspomina konstytucyja jaznej Moskwy, która go dla jego prawości z r. 1661. w sprawach spornych obierała za komisarza ■, Kamieniecki Matyasowicz, herbu f 1644. — Eustach i usz, protopop Wileń­ Wadwicz. M.* ski popierał gorliwie unją kościoła. Kamieński Ambroży (Jędrzej), ar- Kamieniewski, herbu Junosza cybiskup Moskiewski rodem z Ukrainy, pa-, w Poznańskiem. Stefan, wsławił się z miętny z tego względu, że pobierał nauki męztwa i odwagi W bitwach, które staczał z w akademii jezuickiej we Lwowie, zkąd u- Węgrami, Tatarami, Turkami i Moskalami. dawszy się w r 1735 do Petersburga, po- Niemniej służył ojczyźnie, zdrową radą, przyj­ leconem miał sohie uporządkowanie semi­ mując na siebie po kilka kroć poselstwa na narium tamecznego. W r. 1768 mianowany różne sejmy. — Karol, podczaszy Kaliski, arcybiskupem Moskwy, gdzie w działaniu miał wziętość u narodu z powodu gładkiej pełnem oświaty i poświęcenia się, podczas wymowy, którą jaśniał na sejmach. Jeden grasowania powietrza w r. 1771 od podbu­ tego imienia, pierw waleczny towarzysz pod rzonego moUochu w świątyni został zamor­ Czarnieckim, potem miecznik Poznański słyną­ dowany. Mąż wielce uczony, przetłumaczył cy z cnót obywatelskich, zapisał 0 0 . Domi­ też kilka dzieł z hebrajskiego, greckiego i ła­ nikanom kilkanaście tysięcy na dobrach swo- cińskiego. Monogr. Kam. • ich Kamionkach i Taczałacb. Kamieński Adol,f, Pijar z Nieświeża, herbu Cholewa w zie­ Kamieński, zostawił kilka dzieł historycznych i materyi mi Dobrzyńskiej. Jeden z tego domu poległ edukacyjnej,* f 1781. M. K. w bitwie pod Sokolą r. 1570. Kamieński Kajetan, rodem * wo­ herbu Dołęga, Wa­ Kamieński, jewództwa Krakowskiego, prowincyał zakonu wrzyniec, podpisał elekcyę Jana Kazi­ Pijarów, rektor konwiktu szlacheckiego w mierza. — Warszawie, i członek Towarzystwa przyja­ 'Kamieński, herbu Jastrzębiec, ciół nauk, położył wielkie zasługi w względzie w Sieradzkiem i na Wołyniu, zkąd wielu sta­ krzewienia nauk, tłumaczył oraz wiele dzieł wało na elekcyach królów polskich. — Ja- z francuzkiego. M. K. Ka. Ka. * 7

Kamieński (Dadzibóg), rotmistrs Turecką r. 1706, odzyskał wolność dopiero znaku ussarskiego, w bitwie ze Szwedami po kilkunastu leciech przez wykupienie przez pod Kirehholmem r. 1605, walcząc z nad­ XX. Trynitarzów. M. K. zwyczajną zaciętością, odniósł rany zaszczyt­ Kam ińs ki, regimentarz wojsk polskich ne. M. K. i komendant miasta Lwowa, dostał się w nie­ Kamieński Włodzimierz, podko­ wolę Szwedów podczas zdobycia miasta tego morzy Mścisławski, fundował w Mścisławiu przez Karola XII. r. ]704. M. klasztor 0 0 . Dominikanów r. 1676. M. Kamiński, jenerał polski, poległ Kamieński Ma ciej, znakomity muzyk w bitwie pod Szczekocinami w r, 1794. M. Warszawski, pozostawił piękną pamięć po Kamiński Henryk, jenerał polski sobie wydaniem wielu kompozyj polskich; uczestniczył z chwałą w wyprawie Hiszpań­ f 1821. M, K. skiej, zwłaszcza w pamiętnem przejściu przez Kamieński Marcelli, Jezuita, jako Sommo-Sierra; następnie poległ w bitwie pod misyonarz do Irkatska w r. I8l4, udzielał Ostrołęką r. 1831. M. K. tamże najprzód nauki w szkołach niższych Kamionacki, podpisał elekyę Jana lat 4, potem oddawał się szerzeniu wiary Kazimierza. M.* - •chrześcijańskiej w Syberyi przez lat 8; w r. 1821 wygnany atoli z zakonem z całej Kailiionomojski, herbu Łabędź, Rosyi, udał się do Rzymu, i zakończył tam w Sieradzkiem. życie bogobojne r. 1845. M. K. Kamionowski, herbu Paparona.M* Kamiński, herbu Ł uk napięty z Kamisowski, herbu Jelita. tą odmianą, że strzała w tarczy jest na dół Kamocki, herbu Jelita, w Sieradz­ skierowana. Z domu tego piastowało kilku kiem, gdzie kilku piastowało urzęda ziemskie. urzęda ziemskie w województwie Nowogrodz- kiem. Kamodziński, herbu Grzymała. M i c h a ł, dyrektor szkół Lwowskich, nieprzyj- Kamiński, herbu Sulima. mując żadnego beneficium, mieszkał u XX. Kam iński, herbu Topor. Jeden Franciszkanów, gdzie prowadząc życie przy­ z tego domu z Lubelskiego, mąż doświad­ kładne, umarł w opinii świątobliwości ro­ czonego serca w bojach, z polecenia sejmu ku 1768. M. ' r. 1674 rotmistrzował rotom Wybrańców.— Kamiński Jan Nepomucen, założyciel, KANPEIVHAU SE N. 50letni dyrektor teatru polskiego we Lwo­ wie, członek Towarzystwa Warszawskiego Opis herbu. przyjaciół nauk, jako prawdziwy miłośnik i W tarczy jest mur, badacz języka polskiego, wydał około sto na którym wznoszą dzieł dramatycznych, przetłumaczywszy oraz się trzy baszty albo niektóre utwory Szylerowskie. Nieustając w wieże równie od sie­ pracach umysłowych aż do ostatnich chwil ży­ bie oddalone. —Jan, cia, zakończył takowe d. 5. Stycznia 1855. M. podkomorzy Parna- Kamiński Jan, posesyonat w Wilnie, wski, generałmajor podczas zdobycia miasta przez Rosyan w r. infanteryi koronnej, 1794, zabity od żołdactwa rozuzdanego. M. K. zasłużył się znako- Kamiński Antoni, towarzysz znaku mitemi czynami na J. M. Obnuskiego, dostawszy się w niewolę wojnach. 8 K a. K a.

Kampiait Paweł, konsul Lwowski Kanon, burgrabia zamku Sandomier­ r. 1665, zapisem 1000 złp. założył pierwszy skiego. Jędrzej, uczony Jezuita, wydał fundusz banku pobożnego przy kościele me­ kilka dzieł historycznych w języku łacińskim. tropolitalnym, do którego i syn jego Marcin, Kantakuzen, dóm pochodzący z Gre- lekarz Lwowski datkiem 500 złp. się przy­ cyi, a spowinowacony z domem cesarzów łożył. M. wschodnich Paleologów, osiadł w później­ Kailipiail Szymon, akademik Kra­ szych szasach w Polsce, gdzie też nabył do­ kowski, otrzymał pierwszy wieniec filozofii bra na Podolu. Herb jego: Orzeł dwugłów- r. 1643. M. ny z rozpostartemi niby do lolu skrzydłami. Hampioni, (Campioni) Filip Anto­ Kanty Jan, profesor akademii Kra­ ni, nobilitowany w r. 1790. M* kowskiej rodem z Kęt (1412), jaśniał swoich Kampowski albo Kampanow* czasów z wielkich nauk, zatem już w młodym ski S ta ni sław, podczas szturmu Piesz­ wieku na nauczycielstwo został powołanym. kowa r. 1582, odniósł rany zaszczytne. Przyjmując stan kapłański, zaczął odtąd ży­ cie surowe, i zwracając swoje myśli jedynie Kamsetaer, nobilitowany r. 1790. M.* ku Panu Bogu, nic na świecie nie pragnął, Kanał, (Canal) nobilit. w r. 1775. M.* ani mieć chciał. Po odbyciu podróży pieszo Kandyba, niegdy ziemianie na Litwie. do ziemi świętej, dano mu plebanię w Olku­ szu; lecz prędko ją złożył, wracając nazad Kandzierzawski, herbu Nowin a.M* do zawodu nauczycielskiego, czytając i ucząc Kandzierzawski, herbu P o r aj. M.* drugich teologię ś. Głośny darem nauczyciel­ Kaiicwezy Tomasz, rodem z Tar­ stwa i gruntowną świątobliwością życia, prze­ nogrodu, profesor astronomii w akademii Kra­ niósł się do wieczności r. 1473 w samą wi­ kowskiej w pierwszej połowie XVII. wieku, gilią Narodzenia Pańskiego z żalem wszyst­ wydał kilka dzieł matematycznych, oraz różne kich mieszkańców Krakowa. Za staraniem poezye w języku łacińskim. J. — Drugi tego akademii wyprowadzony został proces o ży­ imienia, proboszcz Jarosławski, podczas pierw­ ciu, cnotach i cudach jego, w skutek' czego szego najazdu Szwedów, uwiózł sprzęty ko­ Klemens IX. papież ogłosił go błogosławio­ ścielne do Gdańska i ocalił je od łupieży nym kościoła katolickiego i między patronów nieprzyjacielskiej. M. polskich policzył. W 140 lat po śmierci pod* niesiono tedy zwłoki i przeniesiono je do wspa­ Kanicki, ziemianie na Mazowszu i niałej bazyliki, wystawionej u ś. Anny w trum­ Wołyniu. M.* nie z pięknego marmuru. M. Kailiez w ziemi Pruskiej, posłował Kański, herbu Gryf. M." na kongres królewski r. 1612. Kański, herbu Janina. Kaniewski, herbu Nałęcz. Kapci, nobilitowany w r. 1790. M.* Kanigowski, herbu L is w woje­ Kaploński, nobilit. w r. 1659. M.* wództwie Płockiem, pisze sig z Kangowa. — Franciszek, sufragan Władysławski, fun­ Kapostas, nobilit. w r. 1790. M.* dował Reformatów w Płocku. M. Kapuściński, w ziemi Chełmskiej. Kanimier Jan, podpisał elekcyę Kapusta kniaź,e herbu Odrowąż, Władysława IV. bierze swój początek od książąt Perejesław- Kaniowski, herbu Zagłoba. M.* skich. Jędrzej, kasztelan Rracławski, siaro- K a K a 9 rosta Owrucki, podpisał unję Litwy z koroną lwie pod Tczewem, otrzymał prawo dożywot­ r. 1569. nie na starostwie Sieświejskim r. 1589. Je­ Wojciech Kapusta, braciszek zako­ den tego nazwiska, rotmistrz odważny wsła­ nu Jezuitów, dla łagodnych i prostych oby­ wił się nadzwyczajną walecznością w bitwie czajów był od Zygmunta III. mile widziany. pod Pilawcami. - Płynąc na jednym okręcie z tymże królem Karcliowski, herbu Trzy kar­ do Szwecyi, gdy był zapytany: czy by pie. M.* wolał być królem szwedzkim czy polskim, Karczewski, herbu Jasieńczyk. dał pamiętną odpowiedź stosującą sie do Tomasz, kasztelan Halicki, szczególny do­ osoby króla: „że szwedzkim; bo tam Cię królu broczyńca kolegium Lwowskiego, fundował otwarcie nienawidzą, a tu skrycie/* M. XX. Trynitarzów wr Beresteczku na Wołyniu; Kapusty ński, herbu Topor. M.* f r . 1691. Maryanna za Granowskim, staro­ Kar, nobilitowany w r. 1708. M.* stą Zytomirskim, słynęła z łaskawości na ubogich i domy Boże; f 1694.— Jan, syn Kara, herb, patrz Akszak. powyższego kasztelana, wstąpiwszy do zako­ . Karabataki, nobilitowany r. 1676.M.* nu XX. Trynitarzów, jaśniał w tymże przy­ kładną świątobliwością; a wyniesiony na Karabczewski, herbu Ostoja, nie­ przełożeństwo, wśród umartwienia ciała pil­ gdy na Podolu r w Bełzkiem województwie. nie przestrzegał ustaw zakonnych. Za jego Zofia z Karabczewskich Chodkiewiczowa, to staraniem powstał według woli ojca jego kasztelanowa Wileńska, fundowała Panny za­ klasztor tego zakonu w Beresteczku, w któ­ konne w Bełzie z nadaniem wsi Staje, co rym przeżywszy lat 50, przeniósł się do też zatwierdziła konslytucya w r. 1674. wieczności r. 1744. M. Karaczewski Wasyl, dworzanin Karczewski, herbu Sam son, nie­ Witołda, w nagrodę zasiug wojennych otrzy­ gdy w Poznańskiem województwie. Melchior mał od tegoż książęeia po zawojowaniu Po­ pamiętny z waleczności pod Dorohostajskim, dola (1494) znaczną część ziemi pustej, na marszałkiem Litewskim. której założył kilka osad. M. Kat rac z u u. dóm starożytny na Litwie. K A R Ę G A K araś, herbu Dąbrowa. — Kazi­ Opis herbu. mierz, kasztelan Wizki, marszałek dworu Stanisława Augusta, chwalony z staropolskiej Pole tarczy prze­ dzielone na cztery cnoty i obyczajów. M. części nakształt kra­ Karasiński, ziemianie na Wołyniu. M. ty, z których dwie są Karaszewicz Grzegorz i Jan białe, a dwie szare, z powiatu Pińskiego, podpisali elekcyę Jana na hełmie trzy piór Kazimierza. strusich. Dóm Ka- -ręgów dziedziczący Karaszewicz, nobilitowany]'. 1 775.M* ^“niegdy na Litwie, Karboth, herbu Tryb u ławy, nio- nazywał się oraz d e gdy w Krakowskiem i Sandomierskiem, gdzie Quarto, wyprowa­ się pisał z Małęcina. dzając swoje po­ Karcliowski, herbu Pretwicz. Ję­ chodzenie od ksią­ drzej, w nagrodę okazanego męztwa w bi- , żąt Sycylijskich.

T. II. Nr. 2. za Luty 10 K a.

K a r e r Wacław, nobilitowany r. Karmiński, herbu W czele. 1790. M.* Jeden tego nazwiska, żołnierz kwarcian- K argO W Ski, herbu Bończa. ny w obozie Szwedów oblęgających Często­ chowę w r. 1655, znalazłszy z innemi w sa­ herbu Ostoja. Czte­ Kargowski, dzawce śrebra klasztorne zatopione przed rech stawało z Sieradzkiego na elekcjri Jana łupieżą Szwedów, utaił je przed okiem na- Kazimierza. jezdników, potem oddał XX. Paulinom jako K a rk o w sk i Piotr., podpisał elek­ własność kościelną. M. cyg Władysława IV. K a rn ic k i, herbu Iłgowski. Pierw­ Karliński, herbu Ostoja, dóm sta­ szego podaje Niesiecki Stanisława, obo- rożytny w Polsce, z którego jednę dzielnicę źnego koronnego starostę Latyczewskiego r. zwano Szyjami, a to z tego powodu, że któ­ 1565. Trzech innych podpisało elekcyę Jana regoś z przodków zacięto w szyję. Ducha ry­ Kazimierza. Kasper, inąż znakomity z czy­ cerskiego, siedmiu Karlińskich a to braci nów wojennych, za przywilejem Zygmunta III, rodzonych, poległo w różnych bitwach.— K a­ ■otrzymał dobra w Inflantach. M. sper, kasztelan zamku Olsztyńskiego, wsła­ K a rn ic k i, herbu Kościesza. wił sig pamiętną obroną onegoż w r. 1587. Podczas sporu o posiadanie tronu polskiego K a rn ic k i, herbu Syrokomla. M.* przez Zygmunta HIT i arcyksięcia Maksymi­ jeden tego nazwiska, waleczny żołnierz liana, gdy stronnicy ostatniego po daremnych polski przy zajęciu twierdzy Rzeczycy przez usiłowaniach zdobycia twierdzy, pojmawszy Polaków, w pięknem uczuciu ludzkości za­ syna jego niemowlę i tegoż mamkę, prowa­ słaniał ujętych w niewolę Szwedów od zem­ dzą na czele w'ójska, toć na wałach stojący sty rozjuszonego żołnierstwa, czem uratował ojciec poznawszy dziecię swoje, nie wahał życie wielom nieprzyjaciołom, których mienił się ani chwili; w myśl żołnierskiej powinno­ być także bliźniemi. M. ści przytłumił uczucia ojcowskie i dał znak Karniewski. herbu Rogal a. do odparcia tuż nastawającego nieprzyjaciela. Zagrzmiały działa wałowe, w kłębach dymu Karnikowski, herbu Łabędź. M* znikły zastępy posuwające się do szturmu, K a m iń s k i, herbu Prus III. Jan, a z niemi i niemowlę. Tem rzadkim własnej kasztelan Siorpski, wojski Płocki, za poło­ krwi poświęceniem, ocalił Karliński powierzo­ żone zasfugi otrzymał przywilej od Zygmun­ ną mu twierdzę i sławę domu swego. M. ta l, na podniesienie Karniszyn, majętności Marcin, syn jego, niemniej żołnierz wa­ dziedzicznej do stanu miasteczka i odprawia­ leczny, okrył się sławą w wojnie cesarza nia tamże jarmarków. Rudolfa na Węgrzech, w Inflantach pod Chod­ Karniewski, herbu Bersztyn I. kiewiczem, o najwięcej pod Smoleńskiem; tam albowiem przedarł się przez mnogie Karniowski, herbu Dąbrowa, dóm szyki nieprzyjacielskie do oblężonego miasta, starożytny na Mazowszu, z którego potomstwo wprowadzając doń potrzebną żywność i po­ od różnych dóbr działem wziętych, przyjęło moc w ludziach. też różne nazwiska; tak Swentosław na­ zwał się Smolechowskim, Jakób Młodzianow­ Karłowski, dziedziczył niegdy w Tro- skim a Mikołaj Mikoszewskim. Także dóm ckiem M.* Kostko w bierze z niego swój początek. T o- Karmanowski, dwóch glosowało masz, lenutarz Wasylkowski, przy erekcyi na elekcyach królów polskich. kościoła Pułtuskiego, zapisał dobra swoje K anni linki, herbu Prus III. M.* Malechy r. 1647, K a K a 11

Karilkowskf, herbu Junosza, dóm j pożywienie, a podczas biesiad stawiać go starodawny z którego autorowie podają pierw­ kazał na stole niejako dla przypomnienia szego Jana, kasztelana Gnieźnieńskiego; ten sobie dawnego stanu. Jako mądry senator, w wojsku cesarskiem żołd wojenny prowa­ przykładny pasterz i uczony autor wielu pism dząc, pozyskał zaszczytne imię Joann es historycznych i duchownych, zakończył życie Polać u s. Za Jana Olbrachta wsławił się świątobliwe r. 1603. Michał starosta Wy­ zwycięztwy nad Turkami na Wołoszczyznie; szogrodzki, zapisał na kollegium Płockie do­ w kilka lat potem wyprawiony na Moskwę, bra swoje dziedziczne'r. 1661. li tylko postrachem imienia swego sprawił Karnkowskl, herbu Łabędź. tyle, iż nieprzyjaciel za zbliżeniem się jego w głąb kraju ustąpił. Umarł ów mąż wielki K a ro n e Józef, nobilitowany w r. w r. 1503, mając lal 75, i pochowany w Kra­ 1790. M.* kowie. Jan, synowiec poprzedzającego, bi- , K artm sk i, nobilitowany r. 1685. M.* skup Przemyski a potem Kujawski, urodzon Jan tłumacz koronny, ostatnią wolą zapisał w Żmigrodzie, jaśniał swoich czasów z by­ r. 1722. 8000 złp na kahale Lwowskim cię­ strości rozumu i nauk niepospolitych, dla żących, na klasztory zakonu ś. Bazylego we czego też Zygmunt 1. zażywał go do różnych Lwowie, Krechowie i Skicie M. legacyi do poslronnych dworów; -f 1538. Stanisław najpierw biskup Kujawski po­ KARP. tem arcybiskup Gnieźnieński,, zajmował się gorliwie wykorzenieniem herezyi zaniesionej Opis herbu. do Polski, utrzymując nadto karność kościelną. W tarczy w polu Na zjeździe w Brześciu Litewskim wielce się błękitnem są trzy też przyłożył do unii Rusi z kościołem rzym­ gwiazdy, dwie na skim. Szczodry na ubogich, którym jałmu­ górze podle siebie, żny hojnie dawał, opatrywał także szpital trzecia pod niemi we Włocławski i inne zakłady dobroczynne; nad­ środku, a na hełmie to fundował seminarium na 24 kleryków, a w koronie cztery pió­ w Kaliszu kollegium Jezuitów, nie skąpiąc ra strusie. Przodek na nie znacznych funduszów. Jak rad sam domu tego, szlachcic miewał kazania, tak też często czynił prze­ włoski Carpio na­ mowy do studentów zachęcając ich do nauk: zwany, zamieszkaw­ zwykł był tedy przy publicznych popisach szy na Litwie, przy­ mówić: „Te ręce kiedyś w piecu paliły, te­ jął następnie z po­ raz królów maszczą i korony im na głowę tomstwem swoim na­ kładą (koronował bowiem Stefana Batorego zwę Karp. Piastując znakomite urzęda i do­ i Zygmunta HI.), te nogi boso chodziły, teraz stojeństwa, zasłużyło się wielu z tego domu pierwszą w ojczyznie prymacyalną godność dla dobra kraju. Pomiędzy innemi Jan Karp noszą: wiecież z kąd mi to? Szczerze mó­ starościc Litewski, umierając w kwiecie wie­ wię, żem się zawsze najpilniej o dochowanie ku swego, spełnił rzadki czyn ludzkości, za­ niewinności starał." Jak w tych słowach wy­ pisał bowiem pałac swój w Janiszkielach na dawała się głęboka pokora, tak też i w uczyn­ szpital publiczny z funduszem kilkakroć tysię­ ku niezapierał się swego ubóstwa w latach cy złp.,osobny legat przyznaczył dla akademii dziecinnych, gdy był sierotą; zostawszy bo­ Wileńskiej, rozdawszy nadto znaczne sumy wiem biskupem, kazał oprawić w śrebro gar­ między swoich sług i domowników. M. nuszek, w którym odbierał u fórt zakonnych K a rp e ń k o Izydor; temu oprócz 12 K » K a

nobilitacyi w r. 1660, nadano oraz za poło­ pomyślność prostego ludu, w którego obro­ żone zasługi wojenne, dobra Wodjamki. nie często i dobitnie przemawiał. W czasie Karpiński, herbu Korab. Jan wsła­ zbierania się burzy, był on też nietylko nau­ wił sig z odwagi przy zdobywaniu Pieszkowa. czycielem. cnoty i stróżem religii, lecz razem Szymon od lut młodocianych aż do sędzi­ i wyrocznią obywatelstwa. Po podziele kraju wego wieku, przetrwał w obozach na usłu­ przetrwawszy ciężką chorobę, na zjezdzie gach ojczyzny, a uczestnicząc w walnych w Gumbinie r. 1796 został zamianowany nie­ bitwach pod Smoleńskiem, Cecorą, Bednaro- spodziewanie biskupem nowej dyecezyi Wi­ wem, Krukowem, Kumejkami i pod Starczem, gierskiej, gdzie oddając się z rządkiem po­ odniósł zaszczytne blizny na czole i na święceniem ciężkim obowiązkom swoim, piersiach. umarł w r. 1803, przeżywszy lat 59. M. Karpiński Jędrzej, łowczy Wen- Karpo wski, ziemianie na Wołyniu. M.* deński, pisał dzieje świata. J. Karski, herbu Janina. M.* K arpiński Franciszek, po ukoń­ K arski, herbu Jastrzębiec w Baw- czeniu szkół w Stanisławowie (na Rusi), na skiem. dworze ks. Czartoryskiego dał się najprzód poznać z talentu poetycznego ; lecz nie stwo­ Karski, herbu Korab w Sieradzkiem. rzony na dworaka i obojętny, na powaby Karski, herbu Radwan, w Płockim. świata, powrócił do ubogiej zagrody, gdzie Z tego domu wyszło kilku znakomitych ry­ napisał ów piękny wiersz: „Powrotna wieś,“ cerzy: Piotr, chwalony z waleczności w woj­ który, najlepiej stan jego duszy maluje. Król nie Inłlantskiej; Stanisław sławny rotmistrz Stanisław August dowiedziawszy się o nie­ i pułkownik w Inflantach, przeniósłszy się doli lak czułego i miłego poety, darował mu na Podole, w bitwie pod Perejesławiem zgi­ dwie wioski na Litwie. Karpiński oddał się nął od ran zadanych mu od postrzałów dzia­ odtąd zupełnie życiu rolniczemu, gdzie też łowych. Krzysztof, w zapasach wojennych został prawdziwym ojcem poddanych swoich; z Turkami, pojmał Abas-Baszę i do Obozu a założywszy szkółkę, zastępował w niej przyprowadził. Jan Wacław, dostał się nieraz miejsce nauczyciela. Zapomniany w pod Cecorą do niewoli, z której wyszedłszy tem ustroniu, wśród dzieci i wnuków swojej tern zawzięciej walczył potem pod Choeimem siostry, zgasł w r. 1825, doszedłszy wieku i w Inflantach. W zasługach wojennych otrzy­ sędziwego. Poezyje jego są pełno słodyczy, mał też dobra Głuchów w województwie prostoty i miłego wdzięku, i dotąd słychać Czerniechowskiem. , pieśni jego lak w przybytkach Boga, jak i Karśnicki, herbu Jastrzębiec, w zagrodach wiejskich. M. dóm już w XV. wieku znakomity z urzędów K arpowicz Michał, zakonu XX. w Polsce, gdzie się pisał Sasin z wielkich Missionarzów, w 22. roku życia swego z po- Karśnic. Pomiędzy innemi Jakób, kasztelan dziwieniem wszystkich zaczął kazać po am­ Tnowłodzki, zasłużył się czynami wojennemi bonach w Warszawie i Krakowie; wkrótce za Stefana Batorego; Sebastian, chorąży przeniósłszy się do Wilna, wykładał tam lat Łęczycki, mąż siły do podziwienia wielkiej, kilkanaście historyę kościelną i teologię, gdzie zrywał bowiem jednem targnięciem postron­ też dla wdzięcznej wymowy swojej przyszedł ki przeplecione drutami, albo zatrzymywał do tej wziętości, iż każdy trybunał lub zjazd karety poszóstne w biegu, ująwszy jeno za krajowy uzacnić musiał przemową kapłańską.' tylne kołe. Jan wsławił się z czynów rycer­ Poważany powszechnie od narodu i króla skich w wyprawie Wołoskiej. Dwóch poległo Stanisława Augusta, niemniej był gorliwym o w wojnie Inłlantskiej. K a 13

Karśllickl, herbu Leliwa, gniazdo zwę z Karwie albo Karwicki. Od Zygmunta domu Ruś Halicka,, jedna dzielnica z Gra- Augusta aż do najnowszych czasów zajmywali nowskiemi. Józef z Granowa Karśnicki, potomkowie tegoż znakomite urzęda w ko­ podkomorzy Halicki, młode lata strawiwszy ronie. w obozie, następnie służył ojczyźnie zdrową Karwosiecki, herbu Lubicz. Jan radą; posłując bowiem na sejmy, osobliwszą ziemianin Płocki, dzieląc trudy obrony Zba­ ludzkością pociągał wszystkich zdania ku so­ raża, wsławił się z okazanej wytrwałości. bie a zatem ku zgodzie. Sławiony był oraz z wielkiej dobroczynności; zgon jego pogrą­ Karwowski, herbu Pnieihia. Ka­ żył przeto w żalu wszystkich go znających. zimierz, stolnik ziemi Bielskiej, posłował przeszło 20 razy na sejmy koronne, gdzie K a r ś n i c k l , herbu Odrowąż w San­ w publicznych radach jako mąż doświadczo­ domierskiem. Mikołaj, podpisał elekcyg ny wielką zyskał powagę, ztąd też na sejmie Władysława IV. r. 1740. marszałkiem był obrany. M. Karsyiiski Ludwik Gustaw, uro­ Karwowski, herbu Rawicz. dzony w Szwecyi, w Polsce zaś wychowany, za Karwowski, herbu Zagłoba. M-* położone zasługi wojenne od Władysława IV. Karyński Wawrzyniec, akademik udarowany szlachectwem r. 1638. Jego męz­ Krakowski i dziekan filozofii r. 1634. I. two doznali także i najezdcy miasta Lwowa; zawiadywał bowiem obroną zbrojowni; f 1653. Karyski z Podlaskiego; dwóch sta­ wało na elekcyg Jana Kazimierza. Kai■sza, herbu Roch III. Kasanowa, (Cassanowa) nobilitowany Karszanowski, herbu WczeSe. M.* r. 1775 M* Karsznicki, herbu Jastrzębiec. M.* Kaslewicz, kanonik Tarnowski, zo­ Karwacki, pięciu z tego domu pod­ stawił prócz dobrego mienia i piękną pamiąt­ pisali elekcyę Władysława IV. kę pokrycia fary Bieckiej blachą miedzianą. M. K arw at, herbu Murdelio. Jerzy Kaski, herbu Leliwa. M-.* przyszedł z tym herbem z Króacyi pierwszy Kaski, herbu Szedziński w woje­ do Polski, gdzie wkrótce zasłynął waleczno­ wództwie Bawskiem. Z tego domu doszło ścią w bojach, za co też otizymał w nagro­ kilku do nadzwyczajnego wieku; Stanisław dę opatrzenie dobrami ziemskiemi. Mikłusz żył lat 116, ojciec jego 130, a matka 95. towarzysz usarski pod Zborowskim hetmanem, Adam zginął w Niemczech w wyprawie przy zdobywaniu Pieszkowa r. 1582 odzna­ wojennej. czył się z mężnej odwagi.— Karwat Sewe­ Kasparl Jan, nobilitowany r. 1790.M.* ryn Wojcikiewicz, zakonu Jezuitów, kazno­ Kasparowicz Gabryel Andrzej, dzieja Jana Kazimierza, pomimo znaczenia na kaznodzieja przy kościele katedralnym ormień- dworze królewskim, najmniej się mieszał do skim we Lwowie, łączył nauki swe wybor­ intoresów publicznych, oddając się jeno obo­ ne z prawdziwą bogobojnością. Prócz nauk wiązkom swoim i naukom, których był mi­ teologicznych, oddawał się z zamiłowaniem łośnikiem. Podczas wojny Kozackiej gromił historyi powszechnej, dla tego też kazania surowo grzechy narodu, strasząc go zasłu­ jego na tle dziejów ojczystych osnute, tak żoną karą. M. wielce zajmywały słuchaczów. Przy ścisłem Kar wieki, herbu Łabędź, z dziel­ wykonywaniu swoich obowiązków kanonicznych, nicy domu Duninów, Krystyn Dunin ku­ zajmował się oraz pracą literacką, które do­ piwszy bowiem r. 1340 Karwice, wziął na­ tąd znajdują się w manuskryptach w księgo­ 14 ' n K a K a zbiorze tejże kapituły. Życie świątobliwe za­ K aszycki, herbu Salamandra. kończył w r. 1785. Ż. X. Bar, Katardzy Apostoł, siostrzeniec Pio­ Kasperowski Adam, major wojsk tra, wojewody Multańskiego, otrzymał w Pol­ polskich, znany z wielu prac literackich w sce indygenat r. 1676. przedmiocie rolnictwa, przełożył oraz marzenia Katkowski, podpisał elekcyę Wła­ Tassa. M. dysława IV. l\L* Kasperski, podpisał elekcyę Ja­ K atyński Aleksander, podpisał na III. M.* konfederacyę Zatorską r. 1705. Kasprowicz Tomasz Dominikan, Katzler, nobilitowany r. 1768. M.* mający sławę najlepszego teologa, w r. 1756 K aillfus, nobilitowany r. 1775. M.* jeździł jako" luminarz zakonny na kapitułę Kaulsbers, nobilit. r. 1790. M* jeneralną do Rzymu, zkąd powróciwszy do Lwowa, z przykładnem poświęceniem się cho­ K aw czy kie Wicz Mateusz Józef, dził około budowli teraźniejszego kościoła akademik Krakowski, pisał wiersze przygo­ XX. Dominikanów. Jako wzór prawego za­ dnie. J. konnika, zakończył przykładne życie w roku K aw ecki, herbu Gozdawa. Jan, 1776. Ż. X. Bar. w bitwie z Kozakami pod Starczem -r. 1638, Kasprzycki, nobilitowany r. 1685. odniósł rany zaszczytne. Barbara pogar­ Hilary, Benedyktyn, proboszcz Kościelecki, dziwszy światem, poświęciła się na usługę sławiony swoich czasów z umiętności poe­ Bożą, w której w rzadkiej pokorze oddawała tycznych. J. się ratowaniu ubogich, których codziennie karmiła po dwunastu. Zycie świątobliwe za­ Kassyanowicz, niegdy W powiecie kończyła w Toruniu r. 1667. Bracławskim M.* Kawecki , herbu Gryf. Kastelli Daniel, Lwowianin akade­ mik Krakowski w XVII. wieku, profesor gym­ Kawecki Wacław, porucznik cho­ nasium Stanisławowskiego, pisał wiersze rągwi kś. Czartoryskiego, znany w obozie w stylu Horacyusza. M. z męztwa i odwagi, w r. lfódO imieniem to­ warzystwa oddawał we Lwowie uroczyście Kaszanowicz Stanisław, podpisał srebrną lampę do obrazu Maryi Panny, dzię­ elekcyg Jana Kazimierza. kując imieniem całego rycerstwa polskiego Kaszewski, herbu Janina. Piotr, za opiekę przy oblężeniu Zbaraża. M. kanclerz niegdy Rczptej Rabińskiej, przez Kawęczyński, herbu Ostoja. Fa­ uczciwe żarty wielce wpływał na poprawę bian, w wojnie Szwedzkiej w czterdzieści obyczajów. M.— Jeden tego imienia zajmował tylko koni uderzywszy na potęgę nieprzyja­ się tłumaczeniem klasyków łacińskich, którą cielską, zadał jej klęskę dotkliwą. to pracę chwali Jabłonowski. M. Kawęczyński Krzysztof, podko­ Kaszliński, herbu Poraj. morzy Miński, fundował w Uzdach w powie­ Kasztelli, nobilitowany r. 1676. M.* cie Mińskim farę i szkołę r. 1647. M. Kasztlllski Kruszyna, ma własny herb K awenicki Maciej, podpisał elek- Krzyż, u którego spodu jest gwiazda. Dóm cyę Władysława IV. niegdy przeniesiony z Szlązka na Litwę. Kawiecki, herbu, Do łęg a na Rusi. Kaszyc-Józef, cześnik Smoleński r. Franciszek, skarbnik Podolski, fundował 1778. M. missyę w Liczkowcach. K a K a 15

Kawic.cki. herbu Wyszogota. dości do życia wojennego, stanął następnie na czele wojska jako wódz zawołanego męz­ Kawieczyński Maciej, starosta twa: w bitwach pod Teleżynem, Kirchholmem Nieświezki. Za pomocą jego zajmował się Łopuszną, Chocimem i Ornetą dał dowody Szymon Budny tłumaczeniem biblii na język niezwykłej odwagi, z kąd też odniósł rany za­ polski r. 1570. M. szczytne. Tak samo i pod Smoleńskiem do­ Kazanowski, herbu Grzymała,po- znał Zygmunt III- męztwa jego, gdzie szczu- chodzi od Casanovy, rodziny Włoskiej; z tych płemi tylko siłami oblęgłszy tę twierdzę, jeden przybywszy do Polski, zamieszkał tam­ przyprowadził ją do poddania się. Z wro-_ że, gdzie go nazwano z Kazanowa. Dominik dzoną walecznością łączył oraz przykładną podkomorzy Kazimierza Jagiellończyka, staro­ bogobojność; w «bozie nawet nieopuścił ża­ sta Niepołomski, stawiając pod Chojnicami dnej mszy, podczas której i w najcięższe nacierającemu nieprzyjacielowi dzielny odpór, mrozy głowy nie nakrył, a podczas elewacyi nietylko króla w koło prawie już opasanego wychodząc z ławki i czołem bijąc o ziemię, zasłonił, ale i szczęśliwie go aż do Bydgo­ korzył się przed Stwórcą swoim. Szczęścił szczy uprowadził. Henryk syn tegoż, do­ mu też Bóg przez całe życie, wyprowadzając stawszy się w niewolę Turecką, przetrwał go nadto po nieszczęśliwej przegranej pod w niej lat 20, na ostatek ująwszy sobie Tur­ Cecorą prawie cudem z niewoli Tatarskiej. czyna tegoż samego, co go pojmał, odpro­ Po przepędzeniu niemal 40 lat w obozach, i wadzonym został przez niego nazad do Pol­ zwalczeniu wielu niebezpieczeństw, zakończył ski, gdzie obaj żyli aż do śmierci prawie życie w r. 1636. Ciało jego spoczywa w Boł- w miłości braterskiej. Hieronim, chorąży szowcu w kościele 00. Karmelitów, których Sandomierski, fundował klasztor 0 0 . Bernar­ był fundatorem. Adam oboźny koronny, sta­ dynów w Kazanowie.— Adam kasztelan Ha­ rosta Tłumacki i Czerkawski, poległ w bitwie licki, przed bitwą Berestecką w r. 165). pod Korsuniem.* Dominik Aleksander, wo­ ścierając się z Tatarami, poległ na placu jewoda Bracławski, drugi syn wojewody Mar­ utarczki. Zygmunt, podkomorzy koronny, cina, niemniej żołnierz zawołanego męztwa, kierował młodością Władysława IV., dzieląc wojował szczęśliwie z Tatarami, Szwedami i z nim trudy wojenne we wszystkich ekspedy- zawieruszonem Kozactwem, któremu zadał cyaeh do Mułtan, Inflant i Moskwy. W wieku pamiętną klęskę pod Kumejkami, z kąd też sędziwym oddał się ćwiczeniom pobożności wyniósł ranę, która go później o śmierć przy­ i w tych zakończył życie r. 1634. wiodła. Na nim zakończył się też przezacny dóm Kazanowskicb.— Maria Anna, córka jego, Adam, marszałek nadworny koronny, wydana za Stanisława Jabłonowskiego, wo­ ulubieniec Władysława IV., z którym razem jewodę Ruskiego, hetmana W. kor., jaśniała się wychował, ztarł plamę swej chciwości swoich czasów z rzadkiej ludzkości i b°g°- i rozrzutności pięknym czynem; w niedostat­ bojności, mając ku temu wielkie dostatki, ku bowiem skarbu królewicza, zahartował które od młodości swojej obracała li na do­ dlań swój majątek. Gdy mu tedy Władysław broczynne uczynki. Łożąc wielkie sumy na przedstawiał: ile dla siebie był niebacznym, wykupno ziomków z niewoli Tatarskiej, zbie­ odpowiedział na to Kazanowski: „ani przy rała i wychowywała ubogie sieroty, zakładała Tobie N. Panie ubogim być nie mogę, ani szpitale, nadewszystko szczepiła miłość je­ bez Ciebie bogatym być chcę.Cir f 1049. dności kościoła katolickiego między ludem. Zycie tak błogoczynne zakończyła we Lwo­ Marcin, wojewoda Podalski, hetman wie r. 1687, gdzie też ciało jej złożono w polny koronny, przyzwyczaiwszy się od mło­ kościele Jezuitów. 1 6 K a

Kazewski Adam, łowczy Wołyński, Kąsinowski, herbu Nałęcz. Kąsi- pułkownik królewski podpisał elekcyę Jana^* nowski, pułkownik wojsk polskich pod Na- Kazimierza. pólęońem I., poległ pod Tudelą w Hiszpanii * , r .\ l 808,*, będąc pierw zamianowany baro- Stanisław, kapfan Kązimierczyk itfem państwa Francuzkiego. M. zakonu S. Augustyna kanoników regularnych Laterańskich w Krakowie, jaśniał swoich cza­ Kąt ko weki Feliks, podpisał elek­ sów z wielkiej bogomyślności i pokory; nad­ cyę Władysława IV. to jako wymowny kaznodzieja wielce wpływał Kątski, herbu Brochwicz od dóbr na poprawę obyczajów. Po 40 letnich pra­ Kątów tak nazwany. Marcin, sławiony z od­ cach wśród surowości życia zgasł w Krakowie wagi rotmistrz królewski w wojnach Batore­ r. 1489., gdzie też w 140 lat później zwłoki go; Maciej podobnie rotmistrz, za panowa­ jego podniesiono z grobu i w kościele Bo­ nia Zygmunta lll. Jerzy, poległ pod Smo­ żego Ciała w wspaniałym grobowcu złożono. M. leńskiem: Jan, cześnik Podolski w potrze­ Kaziinirskii, herbu B ibersztoin. bie kraju r. 1658 przystawił swoim kosztem Jan Kazimierz, biskup Przemyski w dru­ 200 piechoty do obozu. Mar c i n Ka z i in i e rz, giej połowie XV. wieku, ceniony z cnót ka­ najprzód kasztelan Lwowski, generał Podol­ płańskich i dowcipu rozumu; Piotr żołnierz ski i artyleryi koronnej, dalej wojewoda Ki­ zawołanego inęjstwa, przy zdobyciu zamku jowski a nakoniec kasztelan Krakowski, w Iżborg dostawszy się do niewoli Moskiewskiej młodości swojej w wojnie ze Szwedami po­ r. 1569., pośredniczył tamże wymianę jeń­ strzałem w szyję jakoby poświęcony do bo­ ców, za co od W. Kniazia kosztownemi upo­ ju, we wszystkich następnych kampaniach minkami został udarowany. Powróciwszy do odniósł chwałę wielkiego wojownika. Po Polski, uczestniczył następnie w wyprawie wstąpieniu na tron Michała Korybuta, będąc Stefana Batorego na Moskwę. Krzysztof osobliwie przywiązany do osoby hetmana So­ brat tegoż ?, Gołuchowskiej, biskup Kijowski bieskiego, dzielił sławę tego bohatera: Ku- z polecenia sejmu r. 1613 traktował z Tur­ dryńce, Bar, Chocim, Zurawno, Wiedeń i kami o zawarcie pokoju; nadto zostawił pię­ Strzygon są pomnikami jego czynów— wszę­ kną pamiątkę zbudowania tamże katedry dzie artyleryą raził przeważnie nieprzyjaciela śś. Piotra i Pawła; f. 1618.— Jon, na zjez- i torował Polakom drogę do zwycięztwa. dzie Andrzejewskim gdy Stanisław Stadnicki Rczplta Wenecka ofiarowała mu też przez niechcący widzieć Piasta na tronie powiedział: posła jencralnego komendę wojsk swoich, iż się obawia, aby woźnica jego niezechciał czego on jednak nio przyjął; pełen chwały być królem; dał odpowiedź pamiętną: „Nie zakończył życie r. 1710. M. wadzi, byle biczem dla złych, a berłem do­ Kątski albo Kącki Walenty, zawia­ brych władać umiał.et M. dowca dóbr Komarna, należących do kś, Kazfowski, herbu Grzymała. M.* Ostrogskiego, wydał drukiem naukę o pasie­ kach r. 1612. M. Kaziowiecki Piotr, biegły typo­ graf w drukarni biskupiej we Lwowie roku Kątska Dorota, ksieni klasztoru Zwie­ 1666. M. rzynieckiego w pierwszej połowie XVII. wie­ ku, wielce przykładała się do szerzenia oświaty, Kaznowski, herbu Jastrzębiec. łożąc koszta niemałe na wydawanie dobrych Kaznowski , herbu S u ch e-k o- książek. E. m n a t y. K czcw sk i, herbu Lewarl w ziemi Kąt ki. obacz Kątski, Pruskiej, dokąd zawitał z Anglii za czasów K e. Kę. . 17

Krzyżackich w r, 1472. Piotr Ecnest, Kęsowski, herbu Poraj z tą od­ wojewoda Malhorski, senator wielkiej powagi, mianą, że na hełmie jest pawi ogon, a na który przez własne zasługi doszedł przez ró­ nim róża. Przodek domu tego Jakób Bau- żne stopnie do najwyższych godności; f 1722. zendorf, przybywszy z Niemiec z ludem za- Kczyński, w Poznańskiem, ciężnym w pomoc Krzyżakom, za położone K e k c n n a n Bartłomiej, rodem z zasługi wojenne otrzymał' od tego zakonu Gdańska, nauczyciel filozofii tamże, pisał znaczne dobra, a między innemi i Kęsowo, pierwszy o prawie polskim, i wsławił się od których, potomkowie jego nazwę Kęsow- przez swe dzieła filozoficzne; f 1609. M. skich nabyli/ Zygmunt I. aprobował tę do*, nacyę. 'Jan, zginął pod Kiesą. Aleksan­ Kcttier Gothard, ostatni mistrz Ka­ der, opat Oliwski, przy rzadkiej gorliwości walerów mieczowych Inflantskich. Nie będąc o chwałę Boską, przestrzegał surowo kar­ w stanie oprzeć się Moskwie i Szwedom, od­ ność zakonną, przyczem zajmował się rato­ dał się w r. 1559 wraz ze stanami księztwa waniem szlachty ubogiej. J a n, brat jego, w Wilnie pod hołd Zygmunta Augusta, króla najprzód w wojsku cesarza Rudolfa', a potem polskiego, od którego otrzymał prawem len­ w wojnie Polski z Szwedami i Moskwą daw- • nym dla siebie i potomków swoich księztwo szy dowody wielkiego męztwa i odniosłszy Kurlandyi i Seinigalii. Panował , w Kurlandyi ciężkie rany, udarowany od Władysława IV. lat 28 i zostawił dwóch synów Fryderyka i dobrami. Maciej, chorąży hetmański, po­ Wilhelma. M. legł w Inflantach. Jan, chorąży ussaryi K ęczan ln Walenty, akademik Kra­ polskiej, w bitwie z Turkami pod Strzygo- kowski ; prace jego poetyczne do dziś dnia niem r. 1683, poległ na polu sławy, zachowane, są dla czystości mowy i dawności Kęsztort, herbu L is z tą odmianą, dosyć szacowne. J. że przez strzałę tylko jeden krzyż kładą z Kęczewski; kilku piastowało urzęda podporą i z dwiema gwiazdami, w hełmie w województwie Płockiem. zaś dwie trąby. Kędzierski, w Sandomierskiem. M.* Kęśzyeki, Jherbu Nałęcz, wojewo­ Kędzierzawski, herbu Nowina. da Gnieźnieński r. 1789. M.* Kędzierzyński, herbu Bylina, Kętrzyński, herbu Cietrzew. Kępiński, herbu Ni e si o ba. Wierz- Kiciński, herbu Rogala.— Wale- bięta Kępiński, chorąży Wieluński r. 1402, ryan, piastując urząd najwyższego pisarza przy dobywaniu Smoleńska z Witołdem, od­ skarbu koronnego, chlubnie służył krajowi niósł ciężką ranę. Bartłomiej, mąż chwa­ ciągiem przez lat 50, a jako poseł podpisał lony z czynów rycerskich już to w ojczyznie, elekcyę Augusta II. r. 1697. Stanisław, jak i za granicą, walczył bowiem w sprawie regimentarz wojska polskiego, dowodził wa­ cesarza Ferdynanda III. ze Szwedami; f 1646, lecznie w wojnie ze Szwedami. Pius, nieodr Kępski, herbu Gryf, rodzony swych przodków potomek, po wej­ • Kępski, herbu Jastrzębiec. ściu do gabinetu Stanisława Augusta, wielce wpływał na ulepszenie form w obradach i Kępski, herbu Niesioba. M.* ustawach^ później nieraz odprowadzał też Kępski, herbu Wieruszowa. króla od słabych czynów, którym ulegał. Po g ic k i, herbulłgo wski z tą odmia­ rozbiorze kraju r. - 1794. osiadł w Galicyi, ną, że nad Abdankiem w pośrodku jest strzała gdzie otrzymał od cesarza Franciszka tytuł bez pierścienia, a na hełmie trzy pióra strusie. hrabiego ; wezwany atoli nazad do królestwa Kęsmiński, herbu Strzała. r. 1817, wyborem senatu mianowany został

Tom II. Nr. 3. 18 K i. K i.

senatorem, w której godności pełnił oraz Kielpski, herbu Rogala. powinności najwyższego sędziego. Wielkie K ielpsz Jerzy, podpisał elekcyę Ja­ zasługi położył przekazaniem ogromnych na Ul. — Michał, Jezuita, pisał trajedie zbiorów pamiętników i notat dziejowych dla wierszem polskim i łacińskim r. 1752. J. przyszłych pokoleń, nagromadzonych przez % ciąg politycznego i domowego życia swego, K i e m l i c z , herbu Rawicz, dóm z da­ które zakończył r. 1828. M. wna już dziełami rycerskiemi wsławiony, z którego jeden wielce się przyczynił do zwy- K ic k i, herbu G o z d a w o. M * cięztwa Litwy pod Morachwią w r, 1 432. • K i c k i Saryusz, herbu Jelita. M* Kieuiszko, podpisał elekcyę Jana Kicki Ferdynand, arcybiskup Lwow­ Kazimierza. M* ski, nominowany na tą godność w r. 17 80., Łukasz, podpisał elek­ zjednał sobie chwałę pasterza gorliwego. W Kiereiński cyę. Jana Kazimierza. —— młodym wieku służył wojskowo; f 1797. M. Kicki Kajetan, także arcybiskup Kieremowicz Jan, biskup ormiań­ "Lwowski, mąż równie zacny jak jego po­ ski na Mołdawii i sufragan Lwowski w dru­ przednik. Z licznych cnót jego, było miło­ giej połowie XV5I. wieku, z korzyścią nie­ sierdzie dla ubogich jedno z najcelniejszych; małą pracował dla dobra narodu. Z. X. Bar. ogólnie dobroczynność i miłość bliźniego zje­ Kierdej, h erbu Bełty. Jeden z tego dnała mu wieczną pamięć w rocznikach kra­ starożytnego domu poległ pod Żurawnem. M. ju naszego; f 1812. M. Kierdej, herbu Tr'ąby. Kicki Wojciech, wsławił się na wojnach z Szwedami i Tatarami; podczas K i e r d ej a. przechodu ostatnich do Węgier, jako rotmistrz lekkiej jazdy uganiał się za niemi aż po za Opis herbu. Karpaty, czyniąc im niemałe szkody. Z nie­ W tarczy w zdłuż małą sławą dowodził też swoją rolą i na na dwie części prze­ Ukrainie pod sprawą Żółkiewskiego, co mu dzielonej, są po pra­ dało powód do napisania dyalogu o obronie wej stronie w po­ Ukrainy. M. lu błękilnem trzy li­ Kiędzierski Stanisław, głosował lie jedna nad drugą na elekcyi Jana Kazimierza. położone, drugie po­ Kielanowski, herbu Pobóg. le czerwone próżne, Kielecki, herbu Sulima. Włady­ a na hełmie trzy sław, podpisał elekcyę Jana 111. piór strusich. Herb ów według Długosza, nadany Kierdejowi wale­ •Kiełbasa, herbu Nałęcz. cznemu żołnierzowi przez króla Ludwika przy herbu Orla. Kiełbowski, zdobyciu zamku Bcłzkiego. Hryczko, kasztelan, Kiełczcw§ki, herbu Abdank. — Lwowski a potem wojewoda Podolski, stając Dwóch z tego domu pud znakiem Mikołaja za Zygmuntom W. książęciem Litewskim, po­ Potockiego walcząc z Kozakami pod Star- raził przeciwnika jego Swidrygajłę. Pro ko p, czem, odnieśli zaszczytne blizny. zginął pod Moryniem; Roman, starosta Kielczewski, herbu Pomian, dóm Włodzimierski, rotmistrzując w wojnie Mo­ starożytny i zasłużony w Polsce, którego skiewskiej za Zygmunta III., pozyskał sławę przodkowie zwali się Kielcami. walecznego. Kii. K i. 19

Kierekiesz Jan, za położor.e zasłu­ Kicrnozki, herbu Sulima, pisze gi wojenna nobilitowany r. 1062. się z Kiernozia.

S ii e r k i ł o Jędrzej, oboźny Wiłko­ K iersk i, herbu Jastrzębiec z tą mirski, podpisał elekcyę Jana 111. odmianą, że jastrząb na hełmie trzyma w ", Kierkorowicz Cyprian, Ormianin dzióbie pierścień zamiast podkowy. — Józef, rodem z Sandomierza, uzyskawszy pozwole­ sufragan Poznański, usunąwszy się w zacisze nie stolicy Apostolskiej, wstąpił do zakonu klasztorne 00. Oratorianów w Gostyninie, po XX. Reformatów, w którym jaśniał z cnót przeniesieniu Młodziejowskiego na biskupstwo kapłańskich. Podczas grasowania powietrza Poznańskie, objął rządy dyecezyi Przemy­ morowego (r. 1705) będąc w Jarosławiu, skiej; i 1783. M. oddał się niezwłocznie na usługi zapowie­ trzonych, którym niósł pomoc duchowną i liierszainski. herbu Łuk napięty. lekarską. Wyszukując ich po domach i po fiii«rznowski, herbu Jastrzębiec polach, karmił i pieięgnował opuszczonych, z odmianą. M.* umarłych zaś grzebał w dołach przez się u- kopanych. Wycieńczony na siłach, uległ w Kierznowski, herbu Pobóg. Ga­ krotce tej strasznej chorobie; zgon jego o- bryel, towarzysz chorągwi ussarskiej, za budził też płacz i narzekanie wdzięcznego położone zasługi wojenne otrzymał uchwałą ludu, który się teraz mienił być opuszczo­ sejmu r. 1662 dobra Trostyn w posiadanie nym. Z. X. Bar. dziedziczne.

Kterlo, herbu Płomieńczyk. Lu­ Kierzyński, herbu N i es i o ba. dwik, szlachcic Saski, dworzanin cesarza Rudolfa, w bitwie z Francuzami gdy zwal­ Kieszkowski, herbu Krzywda. czył znakomitego wodza nieprzyjacielskiego, pasowany został od tegoż monarchy na ry­ K ictlicz. cerza z nadaniem herbu zwyciężonego prze­ ciwnika: trzy lwie głowy z rozwartemi pasz­ Opis herbu. czami w polu błękitnem. Synowie jego prze­ niósłszy sig do Prus, służyli w wojsku Krzy­ W polu czerwonśm żackim. Z tych jeden Henryk, zawiedzio­ ma być łańcuch zło­ ny w swych nadziejach, udał się pod opiekę ty pancerzowy w trzy Władysława Jagiełły, od którego jako mąż węzły czyli essy u- rycerski, pozyskał znaczne przywileje r. 1479. łożony, a na hełmie Wnuk tegoż także Henryk, poległ w bitwie trzy pióra strusie. pod Chojnicami. Ludwik, ten rotmistrzując Jak o kształcie her­ zaszczytnie za królów Olbrachta, Aleksandra bu, tak i o początku i Zygmunta I., otrzymał na sejmie Piotrkow­ domu tego niezga- skim indygenat. Gabryel, marszałek Stą- dzają się autorowie, rodubowski, uczestniczył z chwałą w woj­ co też jako rzecz nie­ nach na Wołoszy i w Prusiech. pewną ominiemy. Z domami książęcemi spowinowacony, dwóch łiiermański, kwitnął w r. 1583. Kietliczów (Henryków) sprawowało godność l i le r i l i c k i , posesyonat w Nowomiej- arcybiskupią Gnieźnieńską w XIII. wieku, skietn. M.* z których też jeden ważne zajmuje miejsce Kieruowskl, herbu Junosza. w historyi kościoła Polskiego.. ' 20 K i. K i.

Kijański albo Kijeński, herbu Kietlicz II. Gryf. Kijewski, herbu Świercze k. — Opis herbu. Wojciech, kanouik Krakowski r. 1560, przetłumaczył statut koronny z łacińskiego Według Paprockiego w po­ na język polski. M. la żółtem jest bawół czarny wystający- do połowy niby z Kijowski, herbu Junosza na Rusi, przegrody szachowanej o trzech jednej dzielnicy z Grochowskiemi. czerwonych a trzech czarnych polach, na hełmie zaś korona, Kijowski, herbu Lubicz w ziemi u której na rogach są róże, Pruskiej. jedna czerwona a druga bia­ Kijowski, herbu 0 gończy k. ła, a po między nimi pióra kapłonie. Lenard Kietlicz, wniósł pierw­ Kiiński, herbu Syrokomla, pisze szy ów herb do Polski za Zygmunta Augu­ się z Kijan. Szymon, Jezuita, podczas gra­ sta, gdzie osiadłszy rotmistrzował walecznie sowania powietrza w Polsce roku 1708, w wojnie Inflantskiej, zaco też otrzymał sta­ padł ofiarą swego powołania kapłań­ rostwo Kremoneńslue w Inflantach, skiego. . Kietlicz, herbu Prus. M* Kikul, herbu D rogom i r. Kfetliński, herbu Odrowąż, jednej Kilczewski Jan, podpisał elekcyę dzielnicy z Płoszowskiemi. Jana HI.

Kictllłka P i o tr, . dziodziczył niegdy Kilewski, herbu Sulima, w Wiel- na Wołyniu. kiej-Polsce. herbu Lei iwa. Krzysztof, Kiewlicz, Kilski, herbu Gryf. pułkownik zawołanego męztwa, wsławił się walecznością w bitwach pod Piątną, Byczy­ Kimbar, herbu Siekierz z od­ ną, Gdańskiem i Buszą. Jeden tego imie­ mianą. nia wspomniany zaszczytnie z odwagi pod Janusz, podwojewo- Połockiem. Kinarzewski dzi Kamieniecki, z polecenia sejmu r. 1535, Kiewnarski, herbu Lubicz. zawiadował ■ fortecą Hołoskowską na Po­ Kiejstotr, herbu Lis.* dolu. Kiejstucz, ma własny herb. Kimlawski, poległ w bitwie pod Chocimem r. 1621. M. Kicyzgato, herbu Łabędź, pierwo­ tnie na Litwie, zawarł z innemi pokój Litwy Kinicki, herbu Prawdzie. z Polską r. 1401. Michał, kasztelan Wi­ leński, starosta Żmudzki, posłował z polece­ Kiniglis herb, obacz Zając. nia stanów Litewskich z bratem swoim J a- Maciej, żołnierz zawoła­ nem do Polski z ofiarowaniem księztwa Ka­ Kiparski nego męztwa, za położone zasługi wojenną zimierzowi królowi. otrzymał od króla Władysława IV. osadę Wy- Kijanowski Jakób, rotmistrzował braniecką w Grywałdzie w starostwie Czor- z powiatu Oszmiańskiego r. "1700. , sztyńskiem. M. K i. 21

K i r k o r. trzymał od kiszenia chleba. — Kisiel, sta­ rosta Kijowski, poległ podczas oblężenia te­ Opis herbu. go grodu przez Polaków. Aleksander, W tarczy pola wierny sprawie Władysława Jagiełły, zginął czerwonego jest ni­ w boju ze Swidrygajłem, zaco wdzięczny by tryanguł koloru monarcha synowi jego nadał dobra w woje­ białego, a na hełmie wództwie Kijowskiem, gdzie też potomkowie w koronie pięć piór tegoż znaczne urzęda piastowali. Adam strusich. Aleksan­ Franciszek, podkomorzy Witebski, fundo­ der głosował na wał monastyr XX. Bazylianów w Witebsku elekcyi Władysła­ na tym miejscu, na którym został zabity Jo­ wa IV. zafat Kunczewicz; przy którym też osiadł na starość. Gniewosz, poległ w bitwie pod Klsarssewski Michał,' podpisał Orszą; Dymitr zaś pod Sokalem. Adam, elekcyę Władysława IV. wojewoda Bracławski, mąż doświadczony lecz i umiarkowany, w początku rokoszu Koza- Kisiel, ctwa wielce się zajmował ułagodzeniem gro­ Opis herbu. żącej burzy, radząc raczej do łagodnego po­ W polu czerwonem stępowania z uwiedzionym ludem, niżeli par­ jest namiot obozowy ciem go orężem do ostateczności; jakoż gdy biały i otwarty, na jego rada skutku nie miała, po klęsce Kor- wierzchu jego kapa suńskiej jako Rusin traktował o pokój z pstra przetykana bia- Chmielnickim. Mikołaj, brat jego starosta łemi i czarnemi łuska­ Czerkaski, rotmistrzował zaszczytnie w woj­ mi, zaś na gałce nie Szwedzkiej w Prusiech, następnie doby­ -krzyż złoty, a na heł­ wając Kozaków w Winnicy, wśród gradu kul mie w koronie trzy wie­ przedarł się aż do bramy twierdzy i utoro­ że, z których średnia ma wał swoim drogę ,do zwycięztwa. — Jerzy, być nieco wyższa od drugich. — Herb ów miał podkomorzy Nowogrodzki, wsławił się z mę­ być nadany Swiętodyłczowi, hetmanowi Rusi żnej waleczności pod Zbarażem r. 1649. M.

od ^Włodzimierza W. około roku 1040 za Kisielewski, herbu Junosza, przemyślną obronę Kijowa, gdy bowiem Pie- czyngi tę stolicę obiegli, a nie mogąc prze­ Kisieliński, herbu Junosza. mocą nic dokonać, umyślili, głodem przyna­ Kisielnicki, w wojew Mazowieckim. glić ją do poddania się. Swiętołdycz zro­ K i s k i , herbu Leliwa. zumiawszy ten zamysł, rozkazał zaraz dwa doły wykopać, które napełniwszy mąką, roz- Kissowski, herbu Radwan, czyniono ciasto i napieczono z tego ogromną Kiszewski, herbu Drya. — Sta­ ilość bochenków chleba, które poterti miota­ nisław, opat Benedyktynów w Lublinie, no • do obozu nieprzyjacielskiego. Widząc był jeden z najsurowszych przestrzegaczów Pieczyngowie, że ani siłą ani głodem nie ustaw zakonu tego; widząc albowiem wkra­ mogą Kijowianów złamać, odstąpili od opa* , dające się nadużycia, obmyślił środki dla sanego na okoł miasta. Za tę przemyślność przywrócenia dawnego porządku. Nadto i połączoną z wytrwałością, nadał Włodzi­ wzorowem życiem I przekonującemi naukami mierz W. temuż Swiętołdyczowi ów namiot przywrócił mieszkańców Swięciechowej na jako znamię herbowe, nazwę Kisiel zaś o­ łono wiary katolickiej. M. 22 K i. K i.

K iszk a , herbu Dąbrowa, dóm bio­ go. Nieprzerwanie walczył on z Aryanami, rący swój początek w XV. wieku od Zgier­ których sami Kiszkowie poprzednicy jego do skich, jeden albowiem ze Zgierskich bawiący Litwy sprowadzili; f 1626. M, przy dworze hetmana Litewskiego, a lubiący L e a Kiszka, metropolita całej Rusi i jadać kiszki, z fantazyi pańskiej otrzymał władyka Włodzimierski, doprowadził szczę­ żartem tą nazwę a razem i córkę jego je­ śliwie synod kościoła grecko-katolickiego, na dynaczkę w małżeństwo z tćm zastrzeżeniem, którym wiele rzeczy dobrych na poprawę że tę nazwę przyjmie na się i sukcesorów duchowieństwa swego postanowił. swoich. Inni autorowie kładą wszelako przed­ tem jeszcze Stanisława Kiszkę, który wetu­ Kiszkowski Zygmunt, podpisał jąc Moskwie spustoszenie Litwy, i wojskiem elekcyę Jana Kazimierza. swoim wtargnął w kraj nieprzyjacielski, gdzie gospodarząc przez dni 10, przy odwrocie Kita obacz Krzycki. zadał jeszcze ciężką klęskę zebranej pogoni. Kitnowski, herbu Cholewa, w Drugi tego samego nazwiska także Stani­ ziemi Chełmińskiej, gdzie kwitnąc za Krzy­ sław, marszałek Litewski idąc w r. 1496 żaków', zwał się z niemiecka von Kintenau, w pomoc królowi polskiemu do Mułlan, w potym zaś przybrał nazwę polską Kitnowski. dwóch potyczkach zgromił nacierających na Michał, będąc obożnym generalnym w woj­ się Wołochów, jak nieco później i Tatarów pod sku cesarskim, zginął w boju na Węgrzech. Bracławiem. Następnie pod Smoleńskiem oparł Fabian, chorąży ussarski, poległ w bitwie się mężnie potędze ^jskiewskiej, pod Grod­ ze Szwedami pod Kcyną. kiem zaś poraził Tatarów na głowę. Z pomię­ dzy wielu innych znakomitych z dostojeństw, K itow ski, pisze sig z Kitowek. zasłużyli się: Jan Stanisław, starosta Zmudzki, w wojnie Stefana Batorego z Mo­ Kittel, nobilitowany r. 1790. M.* skwą przystawił pod Wielkiełuki do obozu K iw a lsk i, nobilitowany r. 17(38. M.* królewskiego 400 jazdy i 120 piechoty swo­ im kosztem wystawionych. Mikołaj, ka­ sztelan Trocki,, wsławił się- zwycięztwy od- Kizinck I. niosiotiemi nad Szwedami •, fundował oraz 0 0 . Bernardynów w Iwie w powiecie Osz- Opis herbu. iniańskim r. 1631. Janusz, wojewoda Po- łocki, hetman W. Litewsjci w wojnie w In­ W polu czerwonem flantach ze Szwedami dał pierwsze dowody jest trąba czarna ro­ odwagi rycerskiej, gdzie też znaczne roty giem cieńszym w le­ własnego zaciągu przystawił; następnie pora­ wą stronę tarczy na ził potęgę Moskiewską, ciągnącą do odzy­ ukos do góry położo­ skania Smoleńska, zaco wdzięczna Ilzplita na, po której grzbie­ na sejmie r. 1623 wyznaczyła mu pewne su­ cie wystają trzy lilie my na dobrach Bolnickich. Niezostawiwszy wedle siebie, nad potomstwa, zeszedł ostatni tego domu ze świa­ ,hełmem w koronie ta r. 1653. — Stanisław brat jego, bi­ podobnie takie stojące dwie trąby krzywe, skup Zmudzki po rozwiązaniu ślubów mał­ a na każdej z boku także po trzy lilie. żeńskich złożywszy godność wojewody Smo­ Herb ten przyniesiony został do Polski ze leńskiego, wstąpił do stanu duchownego, w Szlązka, gdzie przodkowie jego jaśnieli z za­ którymi po stopniach doszedł biskupstwa te­ sług dla kraju i cesarza Karola V. K i. K i. 23

Kizinek II. Klecho wski, herbu Doli w a.

Opis herbu. Kiecki Marcin, pleban w Kłecku a potem w Miejskiej-górce, wydał pisma tyczą­ Tarcza herbu te­ ce się sporów religijnych, oraz wiersze przy­ go jest zupełnie sza­ godne w stylu gminnym. J. chowana żółtemi i czerwonerai pręga­ Kleczkowski, herbu Cholewa. mi, t, j. pręgi prze­ Hieronim, rotmistrz kozaków Liss.owczy- cinają Jakową na u- ków wysłany na posiłek cesarzowi Ferdy­ kos całkowicie, a na nandowi II. do Niemiec, wsławił się wale­ hełmie pięć, według cznością w bojach z Husytami, których w innych sześć piór wielu potyczkach na głowę poraził. Pod strusich także czer­ Hornem atoli, zadawszy wprzód nieprzyjacie­ wonych i żółtych. lowi ciężką klęskę, poległ od kuli wypalonej nań z zasadzki r. 1620. Wojciech, pod­ Kiżynopoislii Stanisław, Jezui­ pisał elekcyę Jana Kazimierza. ta, przez pół wieku przewodniczył jako nau­ Kleczkowski, herbu Do li w a. M* czyciel niespracowanio różnym szkołom, zo­ stawił oraz pisma teologiczne; f 1633. M. Kleczkowski, herbu Tarnawa. K la h o n Krzysztof, wyborny muzyk Kleczkowski, herbu Trzaska. na dworze Stefana Batorego, zjednał na Kleczkowski Stanisław, refor­ piękną pamięć kompozycyą muzyki do p.ieśni mat, kustosz prowincyi Ruskiej, wydawał we zwycięzkich Kochanowskiego. M. Lwowie na początku' XVII. wieku kalendarz Klaczy liski Stanisław, akademik duchowny. M. Krakowski w połowie XVII. wieku, pisał w Kleczy liski, herbu Strzemie, nie- języku łacińskim. J. gdy w powiecie Pilznieńskim. — Józef, za­ Klag Tomasz, zakonu Jezuitów, pro­ konu Jezuitów, sławny swoich czasów mówca, fesor gramatyki i teologii ś. w Wilnie, wy­ zostawił drukiem kilka kazań; umarł w Łu­ dał wiele pism uczonych w przedmiocie spo­ cku r. 1725. M. rów religijnych,- f 1664. J. Klein Jerzy, kapitan autoramentu Klamry, obacz Cholowa (w Tom, I.) cudzoziemskiego, uchwałą sejmu r. 1632., Używają atoli i innym kształtem; tak Terlec­ policzony w komput szlachty Polskiej. cy w Nowogrodzkiern nie kładą mieęza w pośrodku klamr, a Niemierzycowie kładą Kleinfeld. znowu dwie klamry na krzyż, o czem wię­ Opis herbu. cej na swoim miejscu. Tarcza herbu wzdłuż Klat W ilhelm, pułkownik w wojsku na dwie części prze­ Litewskiem cudzoziemskiem, za okazane męz­ dzielona, której każda two i odwagę w bojach, nobilitowany w r. ma po siedm pasów 1662; następnie jako podczaszy Rzeczycki przeplatanych biało z podpisał elekcyę Jana III. czarnemi a na hełmie Klansgielowioz, herbu Ciołek.M.* dwa rogi jelenie. Dóm KlailSgielowicz, herbu Koście­ Kleindorfów kwitnął sza. M.* niegdy w Prusiech. 24 KI. KI.

fóleilipolt Stanisław, sekretarz Kliczkowski, herbu Pilawa. królewski, z polecenia hetmana uchwałą sej­ Kliczkowski, herbu Prus I. M.* mu z r. 1676. obdarzony szlachectwem za położone zasługi, a mianowicie za danie o- Klimas» Karol, nobilitowany roku 1790. M.* fiary pieniężnej na okup więźniów Polskich z niewoli nieprzyjacielskiej. Klimbowski, fundował opactwo Be­ Klejst, herbu Doręgowski, niogdy nedyktynów w Orłowej na Szlązku roku w województwie Pomorskiem, zkąd Jan pod­ 1268. M. pisał pacta conventa r. 1697. Kłimczycki Wiktoryn, podpisał Kleman, herbu Brochwicz z tą elekcyę Jana 111. odmianą, że jeleń uskakujący w prawą stro­ Klirłieckś Krzysztof, Reformat, pi­ nę tarczy, ma gwiazdę nad głową, Dóm sał anagrammata i wiersze przygodnie w ję­ starożytny w powiecie Gzłuchowskim. zyku łacińskim. J. Klembowski, herbu Roch, Klimkiewicz Marcin Józef, aka­ Klem cilt, nobilitowany r. 176S. M.* demik Krakowski w pierwszej połowie XVIII. wieku, biegły poeta swoich czasów, pisał Kleparezyk Sebastyan, akademik panegiryki. M. — Inny tego nazwiska, nobili­ Krakowski, chwalony swoich czasów z wy­ towany r. 1790. M.* mowy i nauk w historyi i poezyi. J. Klimkowski, herbu Ślepo w, r on. M.* Klcmpowski, herbu Strzemie. Kleniew sk i, herbu Zagłoba. K I i ń s k i. Klermont, nobilitowany r. 1790. M.* Opis herbu.

KIe§ZCZOWSki, W Bracławskiem, W tarczy herbu po­ zkąd kilku stawało na elekcyach królów winna być kula ziem­ Polskich. ska, a na niej krzyż, pod którym są dwie Kleszczyński, herbu Gryf z tą od­ mianą, że gryf biały wspięty w polu czer­ klamry końcami na wonem do góry, trzyma krzyż w nodze pra­ dół obrócone, wyższa wej. — Maciej, wsławił się za panowania nieco większa, druga Jana 111. z męztwa na wojnach, gdzie też pod nią zaś mniej­ w pewnym harcu pojmał znacznego Turczy­ sza. Daniel Kliński,. pamiętny z życia wo­ na, którego do óbozu żywo przyprowadził. jennego, w którem przetrwał aż do samej śmierci. Klichowski, herbu! Doliwa. M.* Tym herbem pieczętują się lchnatowi- Klichowski, herbu Trąby. M.* cze i Okunie na Litwie. , K licki, herbu Prus I. — Piotr i K liński, herbu Junosza z od­ Stanisław, głosowali na elekcyach królów mianą. Polskich. Kliszewski, herbu Jastrzębiec. Kliczewski, herbu Brodzie. Jacek, kapłan zakonu kaznodziejskiego i Kliczewski, herbu Dołęga. Sta­ dziej opis; f 1762. — Piotr, zawołanylekarz nisław, mąż wielkiej siły, który zwykł był w Lublinie, którego umiętność chwalą współ­ wyjeżdżać na harc z dwiema kopjatni i po­ cześni. M. konywać szczęśliwie nieprzyjaciół. Klizne, nobilitowany r. 1685. M.* KI. KI. 25

K lo n o w ic z Sebastyan, mąż rzad­ K luwer Filip, jeden z najznakomit­ kiej nauki i nadzwyczajnej pracy, zaszczy­ szych mężów, jakich Gdańsk wydał. Jak na cony godnością doktora filozofii na akade­ dworze Zygmunta III. tak leż i w obcych mii Krakowskiej, przeniósł sig do Lublina, krajach, po których później podróżował, dzi­ gdzie zostawszy radcą i sędzią spraw ży­ wiono się jego głębokiej nauce i biegłości dowskich, przez naganne obyczaje swojej języków, których dziesięć doskonale posiadał; żony przyszedł' do ostatniej nędzy i ubó­ Wsławił się nadto wielą dziełami geografi- stwa, w którym też i życie zakończył r. 1008. cznemi, które w Niemczech, Anglii i we Jako surowy stróż obyczajów, karcił on wady Francyi kilkakrotnie przedrukowywano; f współczesnych, przezco ściągnął na siebie 1622. M. niezasłużone prześladowania: wdzięczna po­ Klu.wiński, dziedziczył niegdy na tomność atoli szanując jego pamięć, uczciła Wołyniu. go nadgrobkiem w kościele ś. Michała w Lu­ blinie, porównywając go oraz z Owidiuszem Kłaj o wski, herbu Pogonia IV. co do smutnego losu, jakiemu obadwa ulegli. M. Klębowski, herbu Jastrzębiec. Klonio wski, herbu Abdank. Kłobski, herbu Pomian. Bartło­ miej, wspominany z zasług wojennych. Klonowski, herbu Bończa. Klonowski, herbu Leszczyc. — Kłobucki Jan,' professor akademii Józef, wojewoda Brześciański, wielki kraso­ Krakowskiej i znakomity krasoroowca, uwa­ mówca. Fabian, poległ pod Smoleńskiem żany był jako jeden z najlepszych mówców od kuli działowej. wieku swego. Od młodości poświęcając sig nauczaniu, aż do dni ostatka nie opuścił Klonowski, herbu Nałęcz. M.* swego zawodu, za które też trudy znalazł Klucz obacz 'JTasicńczyk. Niektóre nagrodę w przywiązaniu swoich uczniów, któ­ domy mianowicie Czeezcrscy i Obuohowicze rzy go pochowali w kościele akademickim używają tego znaku, t. j. Klucza białego roz­ ś. Anny r. 1609. M. dartego w polu czerwonem z przydaniem zło­ Kłobnkowski, herbu Oksza. —■ tej gwiazdy u boku, a na hełmie trzy pióra Jan, w pamiętnej walce z Kozakami i Ta­ strusie. tarami pod Zbarażem r, 1649., pułkowniku­ Kluczewski, nobilit. r, 17 68. M.* jąc pod wodzą Stanisława Lanckorońskiego kasztelana Kamienieckiego, odznaczył się z Kluczyński, herbu Klucz. M.* waleczności i zadziwiającej odwagi. Ale­ Klug, nobilitowany r, 1790. M.* ksander, napisał szacowne dzieło o stanie i powołaniu człowieka. IM. Kluk Krzysztof, kapłan zakonu XX. Missyonarzów. jako zamiłowany badacz Kloczewski, herbu Do li w a. natury wypracował wielce szacowne dzieło: K£oczowski, herbu Rawicz, — „Op is roślin z zastosowaniem do gospodar- Piotr, kasztelan Zawichoslski, starosta Ma- stwa“ ; równie botanikę dla szkół narodo­ łogoski, znany zaszczytnie z poselstw' za gra­ wych, historyę naturalną zwierząt i wiele nicę, poległ przy oblężeniu Wielkichłuków r. jeszcze innych dzieł naukowych, które zna­ 1580 od postrzału armatniego, właśnie w tej lazły chlubny rozgłos w kraju i 7-a granicą. chwili, gdy drugich do męztwa zachęcał. Umcrł w Ciechanowcu na Podlasiu roku Mikołaj, zginął w bitwie pod Sokolą. 1796. M. Kloczyński Marcin, proboszcz K łu s, herbu Sreniawa na Rusi. Bożego Ciała w Krakowie w XVI. stuleciu,

Tom II. Nro. 4. 20 K i. K ł.

zbudował kościół ś. Wawrzyńca, przy którym Kłoczko Aleksander, chorąźyc też fundował szkołę. M. Płocki, poległ w bitwie pod Wiedniem ro­ ku 1683. M. Kłodllicki, herbu Łada, dóm sta­ rożytny na Mazowszu. Stanisław, walczył Kłokocki, herbu Nałęcz. Hiero­ mężnie z Wołochami pod Obertynem; nastę­ nim, półkownik i starosta Rzeczycki, roz­ pnie fundował kościoł w Żukowie na Rusi rządziwszy obszernemi dobrami wstąpił do z obligacyą śpiewania trzech mszy na ty­ zakonu Jezuitów, gdzie wśród pełnienia obo­ dzień za poległych. Stanisław, bratanek wiązków swoich fundował w Słucku konwikt poprzedzającego, mąż wielkich nauk, jako dla ubogich . studentów; f 1721. — Pi.erW doktor obojga praw był mianowanym prono- (1666) założył tamże Kazimierz Kłokocki tariuszem Juliusza papieża. Wysłany do Ne­ szpital dla ubogich. M. apolu w sprawie ksigztwa Barskiego, zabawił Kłokowski, dziedziczył niegdy na tam czas niejaki, gdzie się też ożenił z cór­ Nowosiedlcach. ką margrabiego de Lauro, synowicą kś. Ne- K ł o m i i i c k i , herbu Oksza. apolitańskiego z domu Pignatelli. (Na auto­ grafie listu, pisanego z Neapolu r. 1578, Kfoilieki, herbu Niezgoda. podpisał sig tenże Stanisław: Chłodzińskim). Kioński, h erbu Topor. Kasper, starosta Błoński i Wolkinicki, Kłopocki, herbu Łabędź, Paweł, także mąż wielkich nauk i biegłości w języ­ podpisał elekcyę Jana III, kach, zyskał najprzód w wojsku niemieckim wielkie pochwały, zkąd powróciwszy do oj­ Kłopotowski, herbu Pomian. — czyzny, zasłużył się na wojnach, mianowicie Hieronim i Walenty głosowali na elek­ pod Połoćkiem, Pskowem i Wielkołakami. cyi Jana Kazimierza. Nieprzyjmując ofiarowaaych mu godności, Kłopotowski, herbu S le p o ­ poświęcał sig raczej naukom, których był wron. , wielkim miłośnikiem, przyczem też fundował kościół w Kamionce; Żukowski zaś w fundu­ Kłosiński, herbu Lubicz. sze opatrzył. Mikołaj, towarzysząc królo­ Kłosowicz Dominik, kapłan wy­ wej Bonie do Włoch, otruty tamże zdradziec­ sokich nauk, piastował z zaszczytem narodu ko, umarł po powrocie swoim do ojczyzny godność rektora gospody ś. Stanisława w , r. 1559. Rzymie r. 1060. M. Kłodllicki, herbu Sas. — Stani­ Kłosowski, herbu Rola. sław ', podpisał elekcyę Jana III. Kłnski., rotmistrz Kozacki, znany z Kłodziński, w bitwie pod Zbara­ męztwa w bojach, w bitwie pod Chocimem żem r. 1649, pułkownikował pod wodzą An­ roku 1621, odniósł ciężki postrzał w drzeja Firleja kasztelana Bełzkiego z chwałą ggbg. M. .. . niemałą. Wysłany następnie z Kondrackim Kmicic,' herbu Radzie. Samuel, do Wołoch, zdobył Soczawg (1653) bronioną starosta Krasnosielski, słayny z odwagi puł­ przez młodego Chmielnickiego. M. kownik, którego chwali konstytucya r. 1670. Kłodzki, herbu Ogończyk. Woj­ Mikołaj, kleryk zakonu Jezuitów w Wilnie, ciech, marszałek Litewski, starosta Ko­ napisał historyą męczeństwa Josafata Kunce­ wieński i Bielski, odprawił od króla Ale­ wicza arcybiskupa Połockiego, którą dopiero ksandra poselstwo do Moskwy, i umawiał po jego śmierci drukiem wydano roku pokój szościo-letni. 1628. M. Kin. K m . 27

K m ita herbu C h o rąg w ie. : prozą, pomiędzy innymi jako otwarty nie- Opis herbu, | przyjaciel żydów, wydawał prawie co rok W polu czerwonem pisma przeciw nim, wykrywając ró;:no wady są dwie żółte cho­ i podstępy, w skutek czego stanął wyrok są­ rągwie kwadratowe dów Krakowskich r. 1602, że żydzi z Bochni jedna pod drugą, na wywołanemi zostali. — W jednem z tych pism hełmie zaś w koro­ powiada Kmita: „że przyjdzie ten czas, kiedy nie pięć piór slru- żydzi nie posiędą urzędów, ale będą rządzić sich. Kojałowicz kła­ urzędnikami: nie będą panować, ale będą pa­ dzie aloli na hełmie nami panów ; kraj będzie miał podskarbiego, pawi ogon z gwiazdą a oni skarb: a jak panu sprawią szubę so­ w pośrodku. — Tym bolą, to im pozwoli wszystkim chłopom za­ herbem pieczętują brać kożuchy/4 J. się: Bykowski Ty- K m ita, herbu Sreniawa z Krzyżem. sza, Czerlinkowski, Najdawniejszy z domu lego Jaśko, starosta Hryckiewicz, Jelec, Kmita Czarnobylski i Oli- Sieradzki w r. 1374, zasłużył się uhamowa- zar Wołczkiowicz. Początek jego wyprowa­ niem smutnych zawichrzeń w kraju, zgromiw­ dzają outorowie na Rusi, gdzie miał być na­ szy Władysława (mnicha) najeżdżającego bytym od jednego z przodków domu tego n$i Wielkopolskę. Zginął wkrótce jako starosta wojnie, kiedy natarłszy na nieprzyjaciela, wyr­ Krakowski podczas tumultu wszczętego przez wał ehorążym przeciwnej strony dwie chorą­ Węgrów w Krakowie przy królowej Elżbie­ gwie i przyniósł takowe panu swemu. cie będących, gdy właśnie starał się uśmie­ M at w ej, starosta Winnicki, od Kazi­ rzyć ów rozruch. Mikołaj z Wiśnicza, ka­ mierza destynowany na województwo Kijow­ sztelan Przemyski r. 1436, podpisał pokój skie, w nagrodę zwycięztwa nad Tatarami Brzeski. Z pomiędzy wielu jeszcze innych, otrzymał od Aleksandra króla starostwa Czer- piastujących wysokie godności senatorskie, niechowskie i Lubieckie; następnie oblężony jaśniał Piotr, najprzód kasztelan Lubelski, od Moskwy w zamku Lubieckim, po wytrwa­ nakoniec wojewoda Krakowski i marszałek łej obronie wzięty w niewolę, umarł' w wię­ w. k. wysokiemi przymiotami duszy i umy­ zieniu. Krzysztof, syn jego., hetmaniąc słu; tak łączył on rozsądek i miłość ojczyz­ nad ludem Kijowskim i Czerkaskim, gromił ny z szlachetną hojnością dla uczonych i szczęśliwie najeżdżających Tatarów, Filon ubogich uczniów, dla których w chrześciań- Siemonowicz Kmita, wojewoda Smoleński, skiej gorliwości zawsze był cnym opiekunem; starosta Orszański, zwiący się pierwszy Czar- w bojach zaś (pod Wiśniowc.em, Orszą i w nobylskim od zamku Czarnobyla, który wziął Pruskiej kampanii), przysłużył się nie mało zamianą od króla Augusta za dobra na Po­ do pomyślności oręża zdrową radą i siłą. dolu, wsławił się pamiętnem zwycięztwem w Posłując nareszcie do Karola V. i Ferdynan­ r. 1552 pod Ostrzem, gdzie tylko w 300 da ces,ar/,ów z narodowem przepychem, utrwa­ ludzi swoich zbił nieprzyjaciela do szczętu, lił jedność pokoju z wielką imienia swego że go ledwie kilku uszło z placu walki. Na­ sławą. Zasłużył się także krwawem poskro- stępnie odniósł jeszcze wiele innych zwy- i mieniem łotrów pogranicze Węgierskie nie­ cięztw; lak pod Czerniechowem, Starodu- pokojących, i zaSłonieniem ziemi Spizkiej od biem i Smoleńskiem, torując tóm Stefanowi rozhukanego żołdactwa. Ulokowawszy XX. Batoremu drogę do dalszych zwycięztw. — Missyonarzów w Wiśniczu, dla których ko­ Jan Ac.hacy, urzędnik żup Bocheńskich w ściół zbudował i funduszem opatrzył, i od­ XVf. wieku, pisał wiele dzieł wierszem i nowiwszy z gruntu zamek obronny tamże, 28 Kil. Ku. zaszedł ze świata r. 1553, niezostawiwszy Kniażycki, herbu Z agłoba z od­ żadnego potomstwa po sobie. mianą. M.* Knaeiiftis, nobilitowany r. 1775. M.* Kniclliniński, dziedziczył na Wo­ łyniu. Kliapiński Franciszek, akademik Kniehiński Z Kniehinic na Rusi, Krakowski, jako biegły matematyk otrzymał dóm starożytny, z którego J a n był kasztela­ pierwszy wieniec akademicki r. 1702. J. nem Halickim r. 1453. Knapski Grzegorz, Jezuita, rodem z Knilin5cki Mikołaj, zostawił pa­ Mazowsza, zajmuje jedno z najpierwszych miejsc miątkę fundacyą kościoła w Jaryczowie ro­ między filologami polskiemi; wydał on wiele ku 1451. M. dzieł szacownych, które mu zjednały chwałę dwóch tego nazwiska narodu i potomności. Przy obowiązku stanu Knfżyńeki, swego, wykładał oraz nauki matematyki i stawali z Podlaskiego na elekcyi Jana III. krasomowstwa; życie oddane nieustannej pra­ Knobclsdorf, niegdy w Prusiech cy i ćwiczeniom pobożności, zakończył roku książęcych, zkąd Sebastyan podpisał de- 1633. M. kreta komisyi królewskiej r. 1609. Eustachi, kanonik Warmijski, dla znakomitych przymio­ K niaź, herbu Kurcz. M.* tów swoich i biegłości w naukach, posiadał Kniaźilln, herbu Kurcz. M.* . poważanie biskupów Gdańskich. Wydał też K niaźnin, herbu Rudnica. M.* kilka dzieł historycznych w-języku łaciń­ K niaźn in Dyonizy Franciszek, skim; i 1571. M. rodem z Witebskiego, obok poetyckiego ta­ K n u t. lentu posiadał obszerną i gruntowną naukę, mianowicie starożytnych języków. Książę A- Opis herbu. daru Czartoryski oceniając znakomite zdolno­ Tarcza przedzielona ści jego, wezwał go do domu swego i po­ na trzy części, w któ­ wierzył mu obowiązki sekretarza przy boku rej każdej jest jedna swoim. Spokojne życie Kniaźnina zakłóciły lilja, a na hełmie nieszczęścia krajowe i miłość zbyt niebaczna,- w koronie trzy chorą­ które taki wpływ wywarły na umysł jego, iż gwie wojenne, scho­ z melancholii przeszedł w obłąkanie, z któ­ dzące się rękojeścia­ rego nie mogły go wyprowadzić i najtroskliw­ mi u spodu do sie­ sze starania. Prace jego tchną wszystkie bie. Dóm ton wy­ duchem obywatelskim ; pełne są one głębo­ szedł z Danii; osiadł- kiego czucia i żywej imaginacyi. Na tych szy w Polsce, wydał samych niwach, co współczesny mu Karpiń­ kilku mężów mają- ski, zbierał on kwiaty i stanął z nim w ró­ w ekspedycyi Smo­ wni a częściej przeszedł go swoją żywą wy­ leńskiej. obraźnią. Umarł r. 1807 na ręku X. Za­ Kobelski, herbu Prawdzie. M.* błockiego, dawnego swego przyjaciela. M. Kobiclski, herbu Jelita, jedna Knlaziewicz, herbu Murdelio z dzielnica z Silńiekiemi, albowiem jeden brat odmianą. Kniaziewicz, jenerał wojsk pol­ Stanisław nazwał się Silnickim od dóbr Sil- skich, poległ w- bitwio pod Szczekocinami nicy, drugi zaś Jakób, Kobielskim od dóbr r. 1794. M. Kobiela. — Jakób, walczył zaszczytnie pod K niazkf, na Wołyniu. wodzą Jana Sobieskiego pod Chocimem i K o. Ko. 29

pod Wiedniem, zkąd też odniósł rany od wem Jagiełłą i Krzyżakami r. 1422. Inny postrzałów Tatarskich. Wiel. czy ten sam jaśnieje z czynów bohaterskich Kobielskf, herbu Poraj. Mikołaj w bitwach pod Grunwaldem i Koronowem. Małdrzyk z Kobiela, dworzanin Witolda., dla Jakób, starosta Sanocki, w 5000 jazdy po­ wielkiego rozsądku w radzie, posiadał wzglę­ siłkował cesarza Zygmunta w wojnie Turec­ dy tego książęcia.— Franciszek, biskup kiej r. 1426; — następnie w bitwie pod Łucki, oraz kanclerz Maryi Józefy austryaczki, Wilkomierzem r. 1435. wsławił się głośnem małżonki Augusta III. i osobliwszy protektor zwycięztwem nad Litwinami pod Swidrygaj- Karmelitów na Wołyniu, jaśniał swoich cza­ łem, sprzymierzonych z Rusią i Krzyżakami. sów z poświęceń pasterskich, szczególnie W lej poległ sam mistrz z całem prawie kaznodziejstwa; fundował oraz kościoł w Ja­ rycerstwem, z Rusi zaś zabrano w niewolę nowie nad Bugiem; f 1755. . M. 13 kniaziów i 1070 bojarów. M. Kobicrnlcki, herbu Dołęga. Kobylański, herbu Lubicz. Kobicrski, herbu Ryś. Stefan, Kobyłecki, lerbu Go d zi e m b a , je­ podpisał elekcyę Jana Kazimierza. dna dzielnica z Łuhrańskiemi, Franciszek, podczaszy Mielnicki, sędzia generalny woj­ Kobicrzycki, herbu Korab, dóm skowy ; temu dla położonych zasług wojen­ zasłużony w Polsce z czynów wojennych. — nych puściła Rzplta dobra Grzęda w ziemi Jan, mąż dzielności wielkiej i odwagi, puł­ Lwowskiej w posiadanie posessyjne. kownikował z chwałą w bilwie pod Zbara* żem r. 1649. M. Kobyliński, herbu Łodzią. Z tego domu zasłużyło się wielu orężem w boju. Kobierzycki, herbu Nałęcz. Kazimierz, podpisał elekcyę Jana III. — Ko!łica’zycki, herbu Pomian. Zo- Krzysztof, obywatel w Sieradzkiem, sła­ lija Kobierzycka wydana za mąż za sławne­ wiony z uiniętności języka łacińskiego i ta­ go Stefana Czarnieckiego, wojewodę Kijow­ lentu poetycznego, wydał szacowne dzieło skiego, hetmana p. k., po między wielu czy­ naukowe r. 1558. J. nami dobroczynności, zapisała kollegium ś. Kobyliński, herbu Prus II. Piotra w Krakowie 12 tysięcy; f 1671. — Mar- cinj słynny z waleczności w bojach, poległ Kobyliński Maciej, kapłan przy- w bitwie ze Szwedami pod Ingolstadtem. tem sławny lekarz, pisał uczone traktat,a o Stanisław brat jego, starosta Brodnicki, medycynie, któro darował akademii Krakow­ potem kasztelan Gdański a nakoniec woje­ skiej. Drugi tego nazwiska, imieniem Jakób, przy oblężeniu Malfaorga przez Władysława woda Pomorski, wydał drukiem kilka dzieł historycznych odnoszących się do dziejów Jagiełłę r. 1410, pierwszy dostał się na wa­ ły tej twierdzy. M. XVII. wieku. herbu Prawdzie. Kobrzyński, herbu Rogala. — Kobylnicki, Byli leż i książęta Kobrzyńscy, z których Kobylnicki, herbu Rola. Sylwester piastował godność władyki Kobylskś, herbu Kościesza. Chełmskiego. Kobylski, herbu Pobóg. Kobuzowski, herbu Mora, M.* Koc, herbu Dąbrowa. Kobylański, herbu Grzymała, nobilitowany w r. 1658. M.* dóm starożytny na Podgórzu Karpackim, Koch, zkąd też Domarat z Kobylan, kasztelan Kochalowski, herbu Radwan z Biecki podpisał przymierze między Władysła­ odmianą. M.* 30 K O . K o .

K othan, berbu Rawicz. Aleksan­ Kochański, herbu Lubicz. Woj­ der, przyłożył sig do uposażenia klasztoru ciech, dziedzic Łososiny wsławił się wale­ XX. D ominikanów • w Tyśmienicy datkiem cznością w bojach z Turkami i Szwedami ; 300 złp. M. f 1634. Marcin, podobnie mąż rycerski, chwalony z męztwa na wojnach; Stanisław Kochailkowski Jan, ławnik Lwow­ Samuel, burgrabia zamku Krakowskiego, ski, jako mąż uczony i pięknej wymowy, wi­ w bitwie pod Beresteczkiem dał dowody tał imieniem miasta Jana Sobieskiego przy wielkiej odwagi, gdzie leż ofiarował 2000 wjezdzie jego po wygranej pod Chocimem czerwonych złotych na restauracyę kościoła mową pochwalną. M. tamecznego; f 1659. K o c h a n o w s k i , herbu Korwin. — herbu Ogończyk. — Jan, wojski Sandomierski, wydoskonaliwszy Kochański, Jerzy, posłował do Turcyi, gdzie z dziel­ się w naukach za granicą, po powrocie swo­ im do ojczyzny pozyskał względy Padniew- nością sprawił się z danych mu poleceń sejmu r. 1616. skiego, a potenv Myszkowskiego biskupów Krakowskich. Przenosząc atoli mierność i Kochański, herbu Rola. Adam, wolność naci wszelkie godności, do których Jezuita, profesor matematyki za granicą, któ­ otwierały mu drogę jego talenta i cnoty, ani rego sława gdy doszła do Polski, król Jan się dał namówić do stanu duchownego, do III. sprowadził go do ojczyzny i powierzył którego nie czuł w sobie powołania, i nie mu dozór biblioteki swojej. przyjął ofiarowanych sobie urzędów, lecz wy­ Kochcicki, herbu Czapla. jechał do Czarnolesia majętności swojej, gdzie | się oddał pracom naukowym. On to język Kochie wski Wojciech, podpisał przywilej Zygmunta III., dany Rusi r. 1592. nasz wydoskonalił, zbogacił, i pierwszą poe- Jan, sekretarz królewski, jako mąż niepo­ zyi dał miarę, tok i gładkość; znając dokła­ spolitej nauki wielce był ceniony od Zygmun­ dnie autorów łacińskich i greckich, z ich ta 111,, któremu też w podróży do Szwecyi dzieł nabrał tej tkliwości, którą przelał w towarzyszył. M. rym polski. Dzieła jego są też szaoownym składem bogactw i piękności mowy naszej. Kochnowski. nobilitowany w roku Stając w Lublinie przed królem Stefanem 1775. M.* Batorym w sprawie Podlodowskiego, tknięty Kochliowicz, nobilitowany w roku został apopleksią i przestał żyć r. 1584. M. 1676. ML* Piotr, sekretarz królewski, kawaler maltań­ Kochowski, herbu Nieczuja. — ski, brat poprzedzającego, wsławił się w wy­ Wespazyan, wojski Krakowski, jeden z prawie afrykańskiej r. 1601 ; następnie wy­ najcelniejszych pisarzów XVII, wieku; pomi­ dał drukiem tłumaczenie Torquata Tassa: mo wad stylu i sposobu wykładu zajmuje „Gotfred czyli Jerozolima wyzwolona^ r. 1618. niepospolite między historykami, szczególnie Zostawił także szacówny rękopis „Orland sza- w jego Klimakterach (okres panowania Ja­ Ionyu z Ariosta. Drugi tego nazwiska J ę- na Kazimierza) przebija duch szlachty pol­ drzej, stolnik Sandomierski, wydał w roku skiej z zupełną znajomością rzeczy. Uczestni­ 1590 Eneidę Wirgiliusza. M. czył niemniej z chwałą w wyprawie Jana Kochanowski Trojan, żołnierz Sobieskiego do Auslryi, gdzie też w bitwie doświadczonego męztwa za Zygmunta III., pod Wiedniem otrzymał rany zaszczytne. bronił wytrwale poruczoną sobie twierdzę Życie zakończył w Krakowie r. 1699. M .— Kozielsk w Inflantach, a w wyprawie Cho- Aleksander, w wojnie z Tatarami za Ja­ cimskiej dowodził mężnie piechotą polską M. na Kazimierza, dostał się do niewoli; inny K o. K o. 31 tego nazwiska waleczny żołnierz polski, pod­ ' Koczański, herbu Jastrzębiec z czas najazdu Szwedzkiego przytomnością odmianą, że jastrząb trzyma w dzióbie pier­ swoją uratował hetmana Lanckorońskiego w ścień, a w szponach podkowę z krzyżem. przeprawie przez Dunajec z rąk nieprzyja­ Koczclski Wojciech, podpisał e- cielskich. Felicyan znowu, wsławił sig le kcyę Władysława IV. przez odważne natarcie na Szwedów i wy­ Koczor Jan, proboszcz ś. Wojciecha parowanie ich z zajętego przoz się Sącza. w Poznaniu, fundował tamże klasztor PP. De- Ostatecznie jeden Kochowski poległ w bi­ gninck tak zwanych Kanoniczkami, naco wła­ twie pod Beresleczkiem, M. sny swój dóm odstąpił r. 1405. M. K ocięcki Józef’, skarbnik Kowień­ Koczorowski, herbu Rogala. — ski r. 1700. Stanisław, wsławił sig walecznością w wy­ Kocieł, herbu Pelikan, dóm biorą­ prawach Stefana Potockiego; Antoni podo­ cy swoje pochodzenie cd książąt Słowackich: bnie odznaczył się z odwagi w podjazdach Rościsława, Swiatosława i Koeiela, pamię­ Śmigielskiego. tnych z przyjęcia wiary chrześciańskiej roku Koczowski, herbu Jastrzębiec. 800. Pierwszy Mikołaj Kocieł, osiadł w Jan stawał na elekcyi Jana JII powiecie Oszmiańskim, gdzie jako starosta Korzyński, herbu Zabawa. Zygwolski, bronił mężnie tego zamku prze­ Kodrębski, herbu Poraj. ciw przewadze Szwedzkiej, którą nadto dziel­ Kodzie!, herbu Prus III. nie strzepał pod Kerepcem, Jaskardem i Łendwardem. Kolialowski, herbu RadwaD z tą odmianą, że nad chorągwią jest w środku Kocietkowski, herbu Korab. — kopia z proporcem, ostrzem do góry skiero­ Dwóch lego nazwiska poległo na wyprawie wana, a na hełmie trzy piór strusich. Moskiewskiej. Kojalowicz Wijuk, herbu Koście­ Kocieński, herbu Rogala. Jan, sza z odmianą, że strzała rozdarta jest bez podpisał ustawy zjazdu Pokrzywnickiego ro­ krzyża albo jelców, a w hełmie trzy pióra ku 1587. strusie. Wojciech, Jezuita, napisał i wy­ Kociubiński, herbu Zdanowicz z dał kilka dzieł historycznych i teologicznych, odmianą. M.* pomiędzy innymi historyę Litewską, która mu Kocorowski, podpisał elekcyg Jana właściwą sławę zjednała; f 1677. M. Kazimierza. M.* K o j e ti. herbu Dąbrowa. M.* K ocow ski, Opis herbu. Koczail, herbu Nałęcz. Pierwszy Przez środek tarczy przyjął ów herb na sejmie Horodelskim ro­ idzie pas na ukos z ku 1.413, od którego idą dzisiejsi Koczano- góry od prawego boku wicze. — Aleksander Antoni Koczano- na lewy na dół, w któ­ wicz, aktem wydanym w Sączu r. 1710 przez rego pośrodku znaj­ Teodora Lubomirskiego, wojewodę Krakow­ duje sigpieniek leżą- skiego, starostę Spizkiego, mianowany guber­ cyi sgkowaty, po obu natorem Spiżu. Józef, piastował uząd szam- stronach pasu trąby belana dworu Stanisława Augusta; Ignacy myśliwskie obiedwie zaś, brat jego, był kanonikiem Warszaw­ do siebie obrócone, skim. P. fam. jedna czerwona, a Kóczanowski, herbu Strzem ie. druga biała; na heł- 32 K o. K o.

takiż pieniek prosto wystający, po którego Koiecki, herbu Trąby, M.* lewej stronie jest chorągiew rozwinięta. — Kolęeki, herbu Strzała. Aleksan­ Benedykt de Kojen, rodem ze Szlązka, der, w bitwie pod Kircholmem zasłużył sig pojąwszy c_órkę ostatniego z domu Tojden- przy okazanem męstwie oraz uratowaniem kus, otrzymał ów herb domu wygasłego starosty Szmelsztyńskiego, pod którym gdy w ziemi Pruskiej, które to nadanie potwier­ ubito konia, z tak wielkiego niebezpieczeństwa dził Stefan Batory. M. salwował go wzięciem na swego wierzchow­ Rojicński, herbu Z d a ń. ca. Tak samo przewodząc pod Chodkiewi­ Kojo (Cojo), nobilitowany r. 17 68, M.* czem chorągwią ussarską w Moskwie, za powstaniem konfederacyi w wojsku polskiem Kojszewski w Brzesko-Litewskim. M.* wolał ustąpić z obozu, a niżeli się wiązać Kokałewski, herbu Samson, z rokoszanami przeciw własnej ojczyznie. Kokaracki, nobilit:, r. 1676. M.* Wkrótce potem gdy przybieżał z piechotą do odsieczy pod Smoleńsk, toć Piotr Tyszkie­ Kokiej Konstanty, za położone za­ wicz, wojewoda Miński oceniając jego wo­ sługi wojenne nobilitowany r. 1662. jenne zesługi, dał mu córkę swoją Zofię za Kokorzyński, herbu Łodzią. żonę; f 1632. K o k o s z k a Stanisław, kapłan za­ Molenda, herbu Bełty z tą odmia­ konu ś. Dominika w Krakowie, przez ostrość ną, że byłty są żelezcami na dół a nie do żyda i inne cnoty kapłańskie pozyskał chwa­ góry obrócone, na którym jednym środkowym łę błogosławionego; f *1532. M. w polu czerwonem stoi na wierzchu krzyż, na hełmie zaś pawi ogón. — Jan, pisarz Kokogzyński, herbu Pypka. M.* ziemski Wileński, mąż dla wielkiej biegłości Kokułosza, herbu Działo sza. M.* w prawie j dla surowej sprawiedliwości, oso­ N ^ k u t o w i c z , herbu Działosza, bliwsze posiadał poważanie narodu, Jerzy • dórń starożytny, którego przodek przyjął ów Gabriel, archiepiskop Połocki i metropolita herb na sejmie Horodąlskim r. H 13. całej Rusi, jaśniał swoiph czasów z przykła­ dnego życia i gorliwości o unję świętą. Kolablttski dziedziczył na Woły­ Koleildowicz Mateusz, akademik niu. M. ir- Krakowski, pisał wiersze heroiczne r. 1721. M. Kolailkowski Jędrzej, ceniony muzyk dworu Zygmunta III. M. Kolędo weki, herbu Bełty. M* Kolanowski, herbu B ogor ya na Kolenko, patrz W olkow icz. Rusi. Koleński, uczestnicząc w wyprawie Koliatorowicz Łukasz i Woj­ Chocimskiej r. 1621, został pochwycony od ciech, nobilitowani r. 1790. M.* dziczy Tureckiej i rozsiekany na sztuki. M. Kolbrzymski Ludwik, podpisał Kołcsiński Kazimierz i Konstan­ elekcyę Jana Kazimierza. tyn, podpisali elekcyę Jana III, Kolczycki Sebastyan., nobilitowa­ Kolicki Jan, podpisał eltfftcyę Jana ny r. 1676. Kazimierza. Kolczyński, herbu Rogala. Dwóch Koliezkowski, herbu Boga la. tego imienia stawało na elekcyach królów Dwóch z Rawskiego stawali na elekcyi polskich- Jana III. K o. K u. 33

K o liń sk i Adam, pisarz ziemski Dro- urządzeniem poprawnem akademii Krakow­ hickij posłował na sejm Warszawski r. 1564. skiej, której był rektorem. Umarł w War­ szawie r. 1812. M. K olm er, nobilitowany r. 1658, M.* Kołdowski, herbu Korab. z K o ln a Jan, Polak będący w służ­ K ołek, herbu Trąby. bie Duńkiej w r. 1476, słynął jako najbie- glejszy żeglarz swoich czasów w całej Eu­ K oło albo K oła, herbu Junosza, ropie; uprzedził on też Krzysztofa Kolumba dóm starożytny w Polsce, z którego Jan, z odkryciem Ameryki od strony stałego lą­ sędzia ziemski Halicki r. 1436 podpisał po­ du, wynalazł bowiem' cieśninę Amian i zie­ kój Brzeski. Paweł, wojewoda Podolski mię Labrador, co właśnie było Kolumbowi r. 1504; tego córka jedynaczka Anna za wskazówką do dalszych poszukiwań i odkryć Mieleckim, wniosła całą majętność rodu tego na morzu. M. w dóm Mieleckich. K oluicki, h erbu Trąby z tą odmia­ K o 1 a d y n. ną, że między trąbami znajduje się cyrkuł Opis herbu. czyli róża. Dobrogost z Kolna, kasztelan Na tarczy pola Kamieński podpisał pokój Brzeski r. 1436. białego jest litera A, K olu m n a herb obacz R och. a nad jej wierzchoł­ kiem niby akcent, Kołaczkowski, herbu Abdank, na hełmie pięć piór jednej dzielnicy z Konarskiemi Skarbkami w strusich. — Tym zna­ Wielkiej-Polsce. Przemysław z Konar, kiem pieczętują się kasztelan Konarski, na dworze Zygmunta I. Kołodyńscy na Wo­ i Zygmunta Augusta ceniony z zasług poło­ łyniu, których przod­ żonych. kowie sięgają cza­ Kołaczkowski, herbu Janina. sów Włodzimierza W. Kołakowski, herbu Koś ciesz a. Toż samo i Pu Gico­ Kilku z domu tego zasłużyło się czynami wie używają tego herba z tą jednak odmia­ rycerskiemi.— Stanisław, znakomity poeta, ną, że na wierzchu litery A, a raczej kro­ zostawił szacowne tłumaczenia obcych pisa- kwi, znajduje się krzyż. rzów. J. Kołodziczyński, w Wileńskiem, herbu Kotwica. Kazi­ K o łłą ta j, Kołodziński, rotmistrz chorągwi mierz, zginął w bitwie ze Szwedami; inny z dragońskiej, stawił się mężnie w bitwie pod tego domu poległ pod Chocimem r. 1621. Zbarażem r. 1646. M. Hugo, kanonik Krakowski, teologii i obojga praw doktor, podkanclerzy koronny i czło­ Kołomyjski, niegdy w Zambrow- nek wielu towarzystw uczonych, pracował w skiem. M.* różnym zawodzie dla dobra publicznego, K oło wski Kaz imierz, podsędek wszędzie jednak znachodził przeciwności, Warszawski r. 1690. które umiał przezwyciężyć, aż nakoniec do­ Kołozębski, herbu Kościesza. stąpił urząd referendarza Litewskiego, z któ­ rego wkrótce po rozwiązaniu władz krajo­ Kołpytowski Jędrzej i Zaeha- wych ustąpił i, zakończył na zawsze zawód ryasz, podpisali z Wołyńskiego elekcyę polityczny Po między innemi zasługami, na­ Jana 111. leży też i jego zajęcie się niezmordowane Kołnbielski, herbu Jasieńczyk.

Tom 11. Nro. 5. 34 l i o .

Kołudzki, herbu Pomian, dóm sta­ komorzym Halickim. Michał, rotmistrz rożytny, z którego Mikołaj, podsloli Ino­ królewski, poległ w bitwie pod Chocimem. wrocławski r. 1436, podpisał pokój Brze­ Hieronim, walczył zaszczytnie na wszyst­ ski. Mikołaj, sławiony z męztwa i od­ kich wojnach pod Chodkiewiczem; Krzy­ wagi na wojnach roku 1578. Szymon, sztof, syn jego rotmistrz królewski podczas kanonik Krakowski scholastyk Kujawski w nieszczęsnego rokoszu przystawił swym ko­ pierwszej połowie XVII. wieku, przykładał sig sztem zebraną chorągiew do obozu. Jerzy, niemało do ozdobienia świątyń i pomników, wojski Wendeński straciwszy przez najazd na które łożył znaczne sumy. Nie przyjmu­ nieprzyjacielski dobra swoje, z ostatniej for­ jąc biskupstwo Chełmskie, które mu ofiaro­ tuny wystawił wszelako chorągiew pancerną, wano, rządził dworem Jana Albrechta, kró­ z którą stawał we wszystkich potrzebach oj­ lewicza kardynała i biskupa Krakowskiego, czyzny, za co w nagrodę otrzymał piec wsi posiadając tegoż osobliwsze zaufanie. — Au­ z Królewszyzny mu wydzielonych. Konstytu- gust, znakomity dziejopis i biegły w pra­ cya r, 1602 chwali pobożność i męztwo jego. wie-, -J* 1720, M, Komar, herbu Korczak, niegdy na liO/lwpaj, dziedziczył na Litwie. M.* Mazowszu. W. . , ' ' / Kotycz, w Brzesko-Litowskiem. Komar, herbu Radwan. M.* Kolyszko, herbu Denis. Bene­ Komaruicki, herbu Junosza. M.*' dykt, najprzód brygadyer kawaleryi, a potem Komarilickf, herbu S a s w ziemi generał-major wojsk koronnych, pamiętny z Przemyskiej. odwagi na wojnach. M. Kouiarzcwski Jan, jenerał-adju­ Komadarsk! Marcin Kazimierz, tant Stanisława Augusta zniewolony intrygami akademik Krakowski, następnie profesor gra­ dworu, opuścił ojczyznę i zwiedziwszy obce matyki w szkołach Brodzkich w XVII. wieku, kraje, osiadł w Paryżu, gdzie zajmując się wydał piękne ody, między innemi opisał badaniami naukowemi, wydał wielce szaco­ wierszem czyny Stanisława Koniecpolskiego, J. wne dzieło o miąeralogii. Mianowany tamże Koiliajewski, herbu Trąby. Jan członkiem Towarzystwa naukowego królew­ Juryewicz, marszałek Litewski, starosta Ko­ skiego, brał ora:!; udział w pracach Towarzy­ wieński za Zygmunta I. jako komisarz kró­ stwa przyjaciół nauk w Warszawie, którego lewski umawiał ugodę z Moskwą pod Sie- był członkiem korespondującym. M. bieżem‘r. 1543. K om ar. Koillborski Jakób, kanonik Lwow­ Opis herbu. ski r. 1700. W tarczy pola czer­ Kornecki, herbu Slepowron. Mel­ wonego jestlilja biała chior, podczas pierwszego najazdu Szwe­ na dółułożona,na niej dów na Polskę, stanął odważnie w obronie krzyż, na hełmie zaś klasztoru panien zakonnych w Staniątkach w koronie trzy piór pod Krakowem, gdzie też jego zwłoki zosta­ strusich. Komar Za- ły pogrzebione. D. — Jan, kanonik Kra­ bożyński, dziedzic kowski, przyłożył się do fundacyi Kollegium wielkich włości nad ś. Anny. M. Dniestrem , założył Komeniusz Jan Amos, rodem Mo--, Komargrod na Podo­ rawczyk wygnany z ojczyzny, znalazłszy schro­ lu. Wnuk jego Wasyl nienie w Lesznie, został najprzód nauczycie­ Ostafiewicz, był pod­ lem a potem rektorem szkoły tamtejszej. Tam K o. K o. 35 ułożył też owo sławne w czasie swoim ele­ Komorowski, herbu Boża wola., mentarne dziełko: „Orbis sensualium pictusc<, Komorowski, herbu Ciołek. Sa­ tłumaczone następnie na wszystkie prawie muel podpisał elekcyę Władysława IV. języki; f 1671. M. Komorowski, herbu Dołęga. Z Komoniata. | domu tego wyszło kilku mężów wsławionych Opis herbu. 7, męztwa na wojnach: tak Jan, sędzia Wił­ W tarczy pola czer­ komirski, rotmistrz i pułkownik królewski, wonego jest strzała odznaczył się zaszczytnie w wyprawie In- na dwoje rozdarta i | flantskiej ; Samuel, starosta Wiłkomirski, na krzyż z ukosa na oboźny Litewski po między innemi pod Ło- kszłalt litery X uło­ jowem wielce się przyczynił do zwycięztwa, żona, gdy trzecia jej uderzając z nadzwyczajną odwagą na nie­ część przez inne dwie przyjaciela z zaplecza jego; po popadnięciu u spodu przechodzi, j Gąsiewskiego w niewolę zostawszy regimen- a na hełmie trzy tarzem, szczęśliwie prowadził bój zawzięty. pióra strusie. — Herb I Eliasz, brat jego, poległ pod Nitawą ro- ten „ został nadany | ku 1659. Bogdanowi Ko- Komorowski, herbu Korczak, moniakowi, nakażnenni Białoruskiemu z tej o« j dóm starożytny w Polsce, gdzie już za Wła­ kazyi: Podczas najazdu Tatarów trafiwszy on dysława Jagiełły stawał w obronie kraju. w. małym poczcie swoich na kosz nieprzyja­ | Jakób, poległ w bitwie z Tatarami r, 1431. cielski, rozpoczął z niem bój zawzięty, w ! Mikołaj, przeniósłszy się za panowania którym wszystkich ludzi swoich utracił tak Władysława HI. na Węgry, posiadł starostwa dalece, że został mu tylko jeden zbrojny. Z j Orawę i Liptawę. gdzie w zamieszkach kra- tym ustępując z placu, zdążał ku Mozyrowi, , ju popadłszy pod Eperies w niewolę Sskry lecz gdy konie pod niemi ustały, zsiedli obaj wodza Czechów, zaprowadzony został do i stanęli pod sosną, z pod której tak dzielny Czech, zkąd wyszedł dopiero za wdaniem odpór dawali, że wprzód 40 Tatarów' od ich broni się Kazimierza W .— Piotr, hrabia na Ora­ poległo, niż życie dali; niechcąc bowiem ży­ wie i Liptowie, w czasie pamiętnych wichrzeń wo dostać się do niewoli, bronili się aż do łupieżców w księstwie Oświęcimskiem, przy­ ostatniego tchu życia. Za ten czyn poświę­ szedł w pomoc Pieniążkowi, staroście Kra­ cenia, nadany też został ów herb synom te­ kowskiemu, z którym też ową swawolną ku­ go Bohdana, Filip, mszcząc się śmierci pę łotrów rozprószył. Sprzyjając domowi brata swego, zniósł tenże kosz plądrującej królewskiemu panującemu w Polsce, wspie­ ordy pod Kijowem. Stanisław, poległ w rał królewicza Kazimierza wezwanego na tron bitwie pod Wierzchowicami; Michał zaś od W§o*’®w; za co °d Macieja, króla węgier­ na-Podolu w utarczce z Tatarami. skiego prześladowany i z dóbr odarty, mu­ Komoilfecki Andrzej, spisał dzie­ siał się wynieść z kraju. Kazimierz wywdzię­ je miasta Żywca i jego okolic r. 1704. M. czając mii atoli jego chęci, w nagrodę utra­ Komoński, herbu Lis. M.* conych dóbr na Węgrzech, puścił mu w po­ siadanie Żywieczyznę na pograniczu Karpac- Komornicki, herbu Gryf. Jedón kiem, która odtąd została dziedzictwem do­ ż tego domu chwalony z odwagi pfzy sztur­ mu tego. Krzysztof, kasztelan Oświęcimski, mowaniu Połocka r. 1582. jaśniał pomiędzy innemi z miłości dla oj­ Komornicki, herbu Łodzią. czyzny; podczas bezkrólewia bowiem r. 1586 36 K o. K o.

uzbroił swoim kosztem kilka chorągwi, a w cem w niewolę Turecką, z której dopiero w wbjoie Tureckiej pożyczył Rzpltej 10.000 zip. 48 lat za wykupnem XX. Trynitarzy Lwow­ Mikołaj, starosta Nowotarski, mąż wspa­ skich wyszedł na wolność r. 1727. M. niałomyślny i stały w wierze katolickiej na­ Komorski, herbu Sreniawa. — ruszonej pod ów czas przez różnowierców, Szczęsny, walczył zaszczytnie z Krzyżaka­ szczególną położył zasługę około fundacyi mi pod Grunwaldem, Koronowem i Choj­ kościołów w osadach Karpackich. nicami. Jan, podczaszy Bełzki, podstarości i Kommiski, herbu L i s. sędzia grodzki Krakowski; o tym wspomina­ Konarski, herbu Abdank, dóm sta­ ją zaszczytnie konstytucye z. r. 1620 — 1G38. rożytny z dzielnicy Skarbków, z którego był Michał, łowczy Buski, dziedzic na Suszni i ów Jan, co zabawiając się w kostki z Ka­ i Niestanicach, traktując w młodym wieku zimierzem Sprawiedliwym, uniesiony z-wiel­ po rycersku, w różnych rozprawach wojen­ kiej przegrany, zadał panu swemu policzek. nych dał niemałe dowody mężnego serca. — Książę poczuwając się do winy, nietylko że Adam, arcybiskup Gnieźnieński, prymas kró­ publicznie do tego się przyznał, ale i potę­ lestwa, mąż. w sprawach politycznych naro­ pionego szlachetnie uratował, co mu też zje­ du wielce biegły i troskliwy, położył niemałe dnało imie Sprawiedliwego. — Jan , biskup zasługi około podniesienia gospodarstwa; Krakowski, pamiętny z wielkich przymiotów f 1759. — Stefan, stolnik Bełzki, puł­ duszy i rozumu, zostawił trwałą pamiątkę po kownik artyleryi koronnej, słynął z rzadkiej sobie wzniesieniem okazałych gmachów na ludzkości swojej. M. — Komorowska Kune- dobrach biskupich; f 1525. Adam, biskup gunda, przełożyła dramat Metastazego ,,Te- Poznański, założył kollegium Jezuitów i se­ mistokles'* na język polski. Toż i inne pra­ minarium w Poznaniu, na którego . utrzyma­ ce po niej pozostałe, okazują rzadki talent nie zawezwał duchowieństwo do pewnych poetyczny. M. składek, uposażając takowe sam datkiem Komorowski, herbu K o t w i c z. M.* 2500 dukatów; następnie odprawił z chwałą Komorowski, herbu Łabędź. niemałą podróż do Hiszpanii dla odzyskania pretensyi po królowej Bonie, i do Francyi herbu Nałęcz. Komorowski, dla sprowadzenia Henryka Walezyusza obra­ Komorowski, herbu O stoja. nego królem polskim, gdzie powagą i rozu­ Komorowski, herbu Pobóg. M.* mem swoim zjednał sobie szacunek Paryża- nów : f 1574'. Komorowski, herbu Rola. herbu Gryf, jednej dziel­ Komorowska Konstancya z do­ Konarski, nicy z Branickiemi, pisze się z Wielkich Ko­ mu lndycka, fundowała w Słonimie XX. Fran­ nar w województwie Sandomierskim. Przo­ ciszkanów r. 1660. M. dek domu tego Poznań czyli Rozwoń, kwi­ Komorowski Aleksander, w bi­ tnął za panowania Kazimierzą W., gdzie też twie i Kozakami pod Pińskiem roku 1649, był obecnym rozgraniczeniu dóbr opactwa wsławił się z okazanego męztwa i odwagi. M. Tynieckiego r. 1354. Stanisław, kaszte­ Komorowski Adam, dziedzic dóbr lan Chełmski, mąż sławy wojennej, uczestni­ Łoszniowa, legował 6.000 złp, na odbudo­ czył z chwałą w bojach Stefana Batorego. wanie klasztoru w Łoszniowie r. 1649, przez Jan, przeniósłszy się do Prus, był genera­ Tatarów zburzonego. M. łem w wojsku Brandeburskim; tak podobnie Komorowski Stanisław, porucznik i Stanisław pułkownikował w wojsku An- . z, chorągwi\§łjiżki, dostał się pod Kamień­ gielskiem, drugi tego imienia w wojsku Ho- K o. K o. 37

lenderskiem, a Franciszek w Duńskiern. J' narchy swego. Samuel, chorąży Pomorski, Kasper, porucznik pod chorągwią ussarską, fundował kościoł w Topolnie r. 1006. S ta­ poległ przy odsieczy Wiednia r. 1683. G a­ nisław, kasztelan Kowalski, porucznikując bryel, stolnik Mozyrski starosta Serejski, pod wodzą Jana Sobieskiego pod Wiedniem, w wojsku Holenderskim pod wodzą księcia odniósł ciężki postrzał, z którego wyszedłszy Oranji, wsławił się walecznością w bojach; prawie cudownie, służył jeszcze ojczyznie z i wielu jeszcze innych znamienitych z czynów poświęceniem nietylko majątku, ale i własne­ rycerskich. — Stanisław, prowincyał zakonu go zdrowia, Pijarów, położył wielkie zasługi w względzie Konarski, herbu Rola. Zygmunt, wskrzeszenia nauk w Polsce; poznawczy bowiem podpisał elekcyę Jana III. wady istniejące, sprowadził zbawienną reformę nauk, wzbudzając oraz szlachetny sposób Konarski, herbu Topor. myślenia, zamiłowanie narodowości i podnie­ Konarski Hieronim, króla Stanisła­ sienie gustu do nauk tak długo uśpionego. wa Leszczyńskiego sekretarz i przyjaciel, póź­ Słusznie też Stanisław August oceniając tak niej profesor akademii Krakowskiej, założył wielkie zasługi, uwieńczył go złotym meda­ instytuta dla wychowania' młodzieży w War­ lem. Zycie czynne zakończył r. 1773. — szawie, Wilnie i Lwowie. Mając wzięcie u Józef, syn Ludwika starosty Przyluskiego z dworu, wymówił się od przyjęcia mu od Au­ Bielskiej, odznaczył się w bitwach pod Ko­ gusta III. ofiarowanych godności urzędowych, ściuszką w r. 1792 — 94; pełen cnót i po­ oddając się jedynie nauce młodzieży. M. ważania u ziomków, zakończył życie w Sa- Konarzewski, herbu Nowina. nockiem r. 1848. M. Konarzewski, herbu Pobóg. Jan, Konarski, herbu Jastrzębiec. pamiętny z czynów wojennych; Jakób, syn Konarski, herbu Lewart. jego toż samo żołnierz z namiętności, poległ Konarski, herbu Łzawa. w wyprawie lnflantskiej; Stanisław, żaś w bitwie pod Kumejkami. Konarski, herbu Ozory a z tą od­ mianą, że niema koła złamanego tylko jedno Konarzewski, herbu Poraj. dzwono położone barkiem do góry, z które­ Konarzewski, herbu Wręby z lą go dwie sprychy wystają ku ziemi; tak też odmianą, że w polu czerwonem tarczy są i piasta nie cała i bez krzyża, a na hełmie trzy wręby albo*rzeki białe równo siebie u- ręka zbrojna z miecżem podniesionym. Przo­ łożone, idące wszystkie nieco ukośnie od dek domu tego przybył z Misnii, a osiadłszy lewego boku na dół, nad niemi gwiazda w Konarzynie, przyjął tę nazwę, zkąd w r. ośmiograniasta, a na hełmie trzy piór stru­ 1311 przeniósł się do ziemi Pruskiej. Mie­ sich. Ów herb nabył przodek domu tego za czysław, uczestniczył w wyprawie Włady­ heroiczne dzieła na wojnach, któremu ani sława 111. i poległ pod Warną. Michał, głębokość rzek, ani ciemność nocy nie była kawaler Bożogrobski, dowodził zaszczytnie na przeszkodzie, Jędrzej, mąż rzadkich kawaleryą w wojnie Inflantskicj. Stanisław, przymiotów serca, mądrym postępowaniem wojewoda Gdański, najprzód walczył na Wę­ swoim odwrócił wielu dysydentów od błędu; grzech za Rudolfem cesarzem przeciwko Os­ nadto dla ubogich miłosierny, poświęcał się manom,. poczem powróciwszy do Polski, za niemało dla cierpiącej ludzkości. Melchior, panowania Zygmunta III. rotmistrzował z synowiec jego za panowania Zygmunta III. chwałą w wyprawie lnflantskiej i Tureckiej; walczył zaszczytnie zc Szwedami — Adam, pojmany następnie od Szwedów, wolał raczej fundował 0 0. Reformatów w Koninie, upo­ poświęcić życie, niż wyrzec się sprawy mo- sażając klasztor i zbudowany szpital jak 38 K o. K o. najhojniej f 1676. Jeden tego nazwiska K o n d a ra t, nobilit. r. 1676. M.* traktował w roku 1672 z baszą Tureckim Koildradzki, waleczny przewódzca względzie okupu miasta Lwoyva. M. wojska polskiego r. 1653, zdobył Soczawę Konaszewicz Piotr, z prostego stolicę Wołoską, gdzie też w królce z zada­ Kozaka wyniesiony na wodza Zaporożców, nej mu trucizny życie zakończył. M. był rodem z Ukrainy. Odwaga, przezorność, Kondratowicz, herbu Syrokomla. dzielność niespracowaiia, rozsądek zdrowy, Sebastyan, wsławił się z odwagi w bi­ a przytem rzadka cnota w Kozactwie — trzeź­ twie pod Ułą. wość, mieszczą go słusznie po między najwa­ leczniejsze»» wojownikami tegoż wieku. Wsła­ Konecki, herbu Odrowąż. wiły go tyle kroć przezeń Turkom i Tata­ Koiliecki, herbu Brodzie. rom zadane klęski; nietylko bowiem płoszył Koiliccki, herbu Lew. przeważnie najezdnicze tłumy, lecz zapuszczał się za niemi aż na stepy Krymskie, wydzie­ Koniecpolski, herbu Pobóg, dóm rając bogate piony i zrabowane zdobycze, starożytny w Polsce tak nazwany od Koniec-1 po drugiej stronie na morzu szerzył po­ pola w wojew. Sieradzkiem, z którego pierw­ strach aż po inury Stambułu. Lekki, zrę­ szy Przedbor był generałem Wielko-Pol- czny i odważny, przytćm Polsce zawsze wier­ skim r. 1309. Jakób, wojewoda Sieradzki, ny, w wojnie Zygmunta Ili. z Moskwą, wiel­ przeciw Krzyżakom na Grunwaldską potrze­ ką był temu królowi pomocą. Hetmanem od bę wystawił swym kosztem chorągiew ludzi Kozactwa obwołany, gdy karność i porządek rycerskich. Jan, kanclerz W. K. za trzech chciał zaprowadzić, został przez zniechęconą królów: Władysława Jagiełły, Władysława i do wolności przywykłą czerń Kozaczą z tej III., i Kazimierza służąc wiernie ojczyznie, godności zrzucony, a na jego miejsce wynie­ odprawił z chwałą kilka ważnych poselstw siony opilec Brodawka; lecz mając zawsze w celu zawarcia pokoju lub przymierza, mię­ poważanie starszyzny, w wybuchłej wojnie z dzy innemi odebrał w Chocimie przysięgę Turcyą zebrał na prędce 20.000 Kozactwa wierności od Piotra, hospodara Wołoskiego i przybył w pomoc Chodkiewiczowi właśnie z przyłożeniem się z drugiej strony do tego, w tej chwili, gdy los walki miał rozstrzygnąć że szlachta Pruska i miasta tameczne królo­ istnienie kraju. Znaczna część pomyślności wi Kazimierzowi się poddały; f 1455. — bitwy pod Chocimem należy przeto jego Przedbor, kasztelan Sandomierski starosta dzielności, w której też postrzelony, w krot­ Przemyski, hetmanił zaszczytnie szlachcie ce zakończył życie niezmordowane r. 1621. M. Ruskiej do Wołoch r. 1450, gdzie spędziw­ szy przewrotnego hospodara Bogdana z pola, Konaszewski Jan, podpisał elek* następnie w odwrrocie swoim napadnięty od cyg Jana III. — Adam, fundował 00. Fili­ tegoż u Krasnego Potoku, acz w sile nieró­ pinów w Gostyniu r. 1668, na których u- wnej, wszelako stawił mężnie czoło i odniósł trzymanie przyznaczył dobra zieftiskie (Bodzew- świetne zwycięzfwo. Aleksander, woje­ ka i Błażejowo), do czego małżonka jego, woda Sięradzki uczestnicząc w wyprawie Zofia z Opalińskich po śmierci męża dodała Stefana Batorego pod Wielkiełuki, w rozpra­ ■włość' Dreńczewo, wystawiwszy nadto wspa­ wie pod Turopciem był jednym z liczby tych, niały kościoł. M. co spędziwszy nieprzyjaciela z pola, gonili ’ Koncza, herbu Ogończyk. Jeden go jeszcze kilka mil siekąc i zabierając w z tego domu odznaczył się z odwagi przy niewolę; f 1609. — Stanisław, kasztelan zdobywaniu Pieszkowa r. 1582. Krakowski, hetman W. K. zaprawiwszy się KoilczycM, herbu Ostoja. w młodości swojej pod Żółkiewskim w rze- Ko. K o. 3 9 miośle wojennem, przy oblężeniu i zdobyciu mii Krakowskiej; lecz ta upadla po zgonie Smoleńska dał pierwsze dowody wielkiego jego. Wnuk jego także Stanisław ka­ serca, odkąd stał się tego wielkiego wojow­ sztelan Krakowski, odstąpił twierdzę Brodzką nika nieodstępnym towarzyszem, idąc po sto­ darem królewiczowi Jakubowi Sobieskiemu, pniach aż do najwyższej godności. W nie­ Podhorce zaś królowej Maryi Kazimirze. M.— szczęśliwej bitwie pod Gecorą, w której po­ Aleksander, syn poprzedzającego, woje­ legł Żółkiewski, dostał się Koniecpolski z woda Sandomierski, po zwiedzeniu w mło­ innemi 56ma Polakami do niewoli Tureckiej, dym wieku krajów obcych powróciwszy do z której po przetrwaniu ciężkich utrapień ojczyzny, najpierw pod Ochmatowem bijąc wyszedł dopiero w cztery lata: ledwie co się z Tatarami, dał dowody odważnego ser­ wytchnąwszy, wyruszył znowjj na Podole ca: następnie pod Merlem, Tomaszpolem, przeciw Tatarom tę krainę plądrujących. W Konstantynowem, Zbarażem i Beresteczkiem trzech walnych bitwach pod Satatiowem, Du- okrył się sławą zwycięzcy. W wojnie ze najgrodem i Martynowem starł też potęgę Szwedami przyprowadziwszy wojsko swoje wroga tak skutecznie, że ledwie szczątki je­ do powinności, nieschodził już więcej z po­ go uszFy na stepy. Z tamtąd obrócił swą la; w stroju prostego żołnierza szedł z boju szablę przeciw Szwedom — i tych zgromiw­ do boju aż do r. 1659, w którym przeszedł szy w kilku potyczkach (przyczem o mało co na wieczność. — Remigia n, biskup Chełm­ niepojmano Gustawa, króla Szwedzkiego po­ ski, zostawił pamięć podniesieniem zwłok strzelonego z muszkietu), przymusił go do Wincentego Kadłubka, niegdy biskupa Kra­ zawarcia pokoju z Polską. Uspokoiwszy kowskiego a potem zakonnika Cystercyńskie- Prusy, pociągnął znowu na Podole, gdzie go i wystawieniem mu wspaniałego nadgrob- dognawszy Tatarów na Wołoszczyznie, pora­ ku w’ Jędrzejowie r. 1633. Jan Aleksan­ ził ich na głowę i wszystek plon i jeńców der, wojewoda Bracławski, nakoniec Sie­ w jasyr zabranych odebrał. Strzepawszy je­ radzki, mąż nieporównanej odwagi, brał u- szcze należycie baszę Tureckiego pod Ka­ dział czynny przy umowach traktatu Karło- mieńcem, zajął się wystawieniem potężnej wickiego względzie rozgraniczenia Polski od fortecy Kudak przy Dnieprze, zamykając tem Turcyi. Na nim wygasł też ród Koniec­ Kozakom drogę do wycieczek do Turcy i, co polskich, umarł bowiem bez potomstwa ro­ jedynie dawało powód do wzajemnych najaz­ ku 1720. dów i wojen. Sprzeciwiających się temu Konieński, herbu Nieczuja. postanowieniu Kozaków, którzy pod Pawlukiem podnieśli otwartą rebelją, poskromiwszy mo­ Konigsfels, nobilit. r. 1768. M.* cą oręża, zbił ostatecznie jeszcze Tatarów Koniński, herbu Junosza. pod Ochmatowem, i w krotce zakończył ży­ cie w Brodach r. 1646. Wielki ten wojo­ Koniński, herbu Łabędź. wnik, pan 170 miast i 740 wsi, miał mowę Koniaszewski, w Brzesko-Litew­ nieco zająkującą się, przeto żołnierze zwykli skim. M." byli o nim mawiać: „Pan Stanisław wprzód uderzy, nim wymówi.“ Z pamiątek po nim Konojacki albo Konojadzki. pozostałych, są: kościół wspaniały w Koniec­ herbu Prawdzie. polu, drugi w Brodach, gdzie też zbudował Kononowicz, herbu Radwan. zamek warowny, o którego ważności po dziś dzień świadczą ogromne fortyfikacye. Fundo­ Konopacki, herbu Junosza. wał oraz tam 00. Dominikanów i akademią, sprowadziwszy do niej profesorów z akade- I Konopacki, herbu Nowina. M.* 40 K o. K o. •. i v ‘ '* ' * Konopatski. chocki, dalej Tyniecki, nakoniec nominat na biskupstwo Warmińskie, dzielił z królewiczem Opis herbu. Kazimierzem podróżującym po Francyi los W tarczy jest mur niewoli. Z pomiędzy innych cnót jaśniał z z kamieni kwadrato­ wielkiej ludzkości dla ubogich i ludzi uczo­ wych w siedin linij nych tak dalece, że dla poratowania bliźnich ułożony, na jego dzielił się ostatnim groszem, dla tego też wierzchu trzy blan­ po jego śmierci nie znaleziono li jeden czer* ki, a na hełmie w wony złoty; f 1643. koronie chorągiew Konopierski Wojciech, podpisał nie zupełnie rozwi­ elekcyę Jana Kazimierza. nięta w prawą stro­ nę nachylona. Po­ Konopka, herbu Nowina. Z tego czątek jego wypro­ domu zasłużyli się: Stanisław, Paweł i wadzają jeszcze z Filip z czynów rycerskich. Kilku poległo wypraw Krzyżowców do ziemi świętej; jeden śmiercią walecznych w wyprawie Wołoskiej. z przodków domu tego bowiem z księstwa Jędrzej, głosował na elekcyi Jana III.; Brunswickiego pod wrodzą Gotfreda Boulong, Stanisław, pleban' Zabłotowski zapisał na walcząc z Saracenami w Palestynie, w pe­ dobrach Trościaniec kapitał 6000 złp. jako wnej okazyi wdarłszy się pierwszy na mury fundusz na utrzymanie trzech ubogich stu­ miasta nieprzyjacielskiego, wzniósł tamże swą dentów. chorągieu, czem swoim drogę do zwycięztwa Konopnicki, herbu Jastrzębiec. utorował, zaco mu też ów znak zaszczytu Hieronim, kasztelan Spicimirski, słynął z został nadany. dobroci serca dla ubogich, fundował oraz Najdawniejszego z tego domu wspomi­ 0 0 . Paulinów w dobrach swoich. nają: Jana na Belczanach około r. 1260, de Konrade, herbu Sulima. Ka­ potem Mikołaja z Konopatu zarządzcy for­ rol Ludwik, nobilitowany za położone za­ tecy pogranicznej Kamień podczas bezkróle­ sługi wojenne r. 1676. wia po Kazimierzu W., których potomkowie mieli tytuł hrabiów od papieża i cesarza so­ Konrad i (Conradi), nobilitowany ro­ bie nadany, Pierwszego małżonka Jutta z ku 1768. M.* domu Sangerhausen (f 1264), jaśniała ży­ Konradzki, herbu Osorya. Ja­ ciem bogobojnem, dla tego zapisana w po­ nusz z Konradziec, kasztelan.Raciążki ro­ czet błogosławionych. Jan., najprzód pod­ ku 1496. skarbi ziem Pruskich, obrawszy stan ducho­ Konsiadzki, herbu Prawdzie. M* wny,' proboszcz Malborski, nakoniec biskup Chełmiński, jaśniał swoich czasów z wysokich Konstantynowie*, herbu Lis. nauk i ludzkości dla ubogich: f 1530. F a ­ Augustyn, podpisał elókcyę Jana III. bian, dziekan Poznański, fundował 00. K o ń sk i, starosta Przemyski r. 1678, Bernardynów' w Grodnie i altaryę. w kościele założył tamże pierwszą zbrojownię. M. Warmińskim. Maciej, wojewoda Pomorski, K ontowt, dóm starożytny na Żmudzi., po zgonie żony swojej biskup Chełmiński, zostawił pamięć po sobie ustanowieniem fun- Kontrym Jarosz, podpisał elekcyę dacyi dla dzieci szlacheckich w Chełmży; f Jana III. 1613. Jan Karol, syn poprzedzającego, Konwentski Wojciech, podpisał najprzód starosta Dybowski, potem opat Wą- I konfederacyę Krakowską r. 1705. K o. Ko. 41

Kopaczewski, rotmistrz kozaków skiego; pełniąc z chlubą obowiązki nauczy­ Lisowczyków. wsławił się walecznością w ciela i przełożonego, zajmował się niezmor­ wojnie Moskiewskiej; w wyprawie Chodkie­ dowanie wyjaśnieniem zasad mowy polskiej, wicza pod Chocimem zaś w r, If321, wielce wydał też w tym przedmiocie kilka ważnych sig przyczynił do zwycięztwa bezustannem rozpraw uczonych. Umarł r. 1817 w 82 ro­ niepokojeniem obozu nieprzyjacielskiego, gdzie ku życia oznaczonego pracowitością bez gra­ też został postrzelonym. M. nic, uczczony krótko przed zgonem medalera Kopański, dóm starodawny, z któ­ złotym od wdzięcznych ziomków. M. rego Michał z Kopany, cześnik Warszaw­ Kopeć, herbu Kroje z tą odmianą, ski roku 1490, uczestniczył przy zjezdzie że na jednym kroju po lewej stronie tarczy, Czerskim. kładą krzyżyk mały. Dóm Kopciów niegdy Kopanina. w księztwie Łitewskiem rozrodzony i wielce możny, wywodzi swoje pochodzenie od ksią­ Opis herbu. żąt Twerskich; piastował też znakomite go­ W tarczy są dwie dności aż do najnowszych czasów. — Jan rzeki z góry na dół Karol, wojewoda Połocki, fundował opactwo spływające, w po­ Benedyktynów w Janowie w powiecie Piń­ środku których wy­ skim. M. staje krzyż czyli ra­ czej miecz otłuczo- Kopeć, herbu Lubicz. sny, a na hełmie trzy Koperili, herbu Jastrzębiec. pióra strusie. P o­ czątek jego sięga Kopernik Mikołaj, rodem z To­ dawnych czasów: w runia, pobierał nauki w akademii Krakow­ wojnach Bolesława Śmiałego bowiem po­ skiej, gdzie też został filozofii i sztuki lekar­ strzegłszy pew'ien rycerz Kopasina wojsko skiej doktorem. Czując w sobie skłonność nieprzyjacielskie między dwiema rzekami ro­ przyrodzoną do matematyki, pojechał do Włoch złożone, podczas nocy ciemnej uderzył nań dla słuchania sławnego na ów czas astrono­ z towarzyszami swemi, gdzie zebrawszy wprzód ma Dominika Maryi z Ferrary, i w krotce tak postąpił z nauki tego mistrza, iż został jego wszystkie konie, zbił niespodziewających się towarzyszem, a w krotce nauczycielem mate­ do szczętu. Za ten czyn odwagi, otrzymał też ów rycerz od króla polskiego te dwie matyki w Rzymie. Za powrotem do ojczyzny, wuj jogo Wesserode biskup Warmiński dał rzeki jako znak herbowy, nadto darem i owe mu kanonię tejże katedry. iNa tym urzędzie miejsce nad Dunajcem, na którem odniósł poświęcił się Kopernik cały naukom i po­ tak świetne zwycięztwo. winnościom kanonicznym; jako kapłan służył Tym herbem pieczętują się także: Ko- bliźnim i kościołowi, jako lekarz ratował pasiński i Sikorski. ubóstw'0, a jako astronom czynił ustawiczne K o p c z y k Grzegorz, dziekan kapi­ obserwacye ciał niebieskich. Odrzuciwszy tuły Ormiańskiej we Lwowie, słynął jako system Ptoiomeusza, ugruntował dotąd nie­ niezmordowany kaznodzieja; -[ 17 82. M. znany system słoneczny, podług którego słoń­ Kopczyński Onufry, kapłan zako­ ce nieruszalnem, inne części ciała niebie­ nu Pijarskiego, członek Towarzystwa War­ skiego zaś około tego swój obieg odbywają, szaw: przyjaciół nauk, jeden z najlepszych Jogo nauka znalazła w początku naganę i pisarzów gramatyki narodowej, dla tego też ostrą cenzurę, późniejsze wieki atoli uznały słusznie nazwany prawodawcą języka pol­ ją bez uprzedzenia prawdziwą i ugruntowani

Tom II. Nro. 6. 4‘2 K o . Ko. na zasadach dokonanych badań : jemu więc twic pod Grunwaldem przyczynił się do zwy­ należy chwała .i imię pierwszego tłumacza cięztwa pojmaniem oddziału Szlązabów po­ prawdziwych biegów niebieskich i pierwszego siłkującego zastęp Krzyżacki. założyciela dzisiejszej astronomii. Przeżywszy K opylski patrz Olelkicwicz. lat 71, zakończył życie w r. 1543. M Kopystyńeki, herbu Leli w a w K o p e s z y , herbu .1 a s t r z ę b i e c. M.* ziemi Przemyskiej, gdzie też Michał, włady­ Kopiewski, wydał w Amsterdamie ka ruski r. 1595 podpisał uniję z kościołem gramatykę łacińską w rosyjskim języku, oraz Rzymskim. — Wincenty, chorąży koronny słownik łaciński, holenderski i rosyjski. M. królestwa Galicyi i Lodomeryi, znany w uczo­ nym świecie z przekładu Rasyna, legował Kopij «weki Teodor, od sejmu r. dla zakładu imienia Ossolińskich 500 czera. 1616 miał sobie poruczoną rewizyę ksiąg złotych. M. ziemskich grodzkich i podkomorskich woje­ wództwa Bracławskiego. Kopytkowski, herbu Koście sza. K o p ii!ą j, nobilitowany r. 1009. M.* K O B A B Kopiński Adam i Paweł, obywa­ Opis herbu. tele Podlascy, na zjezdzie Parczowskim roku W polu czerwo­ 15T5 zasiadali w sprawie rozgraniczenia wo­ nem tarczy jest ko­ jewództw Podlaskiego i Brześciańskiego. rab żółty, toż samo Kopiewski, herbu Abdank. i na hełmie w' ko­ ronie, do którego Kopy ciński, herbu Topa cz, przyjął jednak później w na­ t§ nazwę od dóbr Kopyczyniec na Podolu. Szy­ grodę położonych za­ mon, rotmistrz chorągwi ussarskiej, wsławił sług zamiast żaglu sig walecznością w wojnach Moskiewskich. i masztu, przydano Kopycki. wieżę mu.ru - forte- cznogo. — Przodek Opis herbu. domu tego był R o­ W tarczy są drzew­ bert, kasztelan Sie­ ca od oszczepów w radzki około roku 1088, którego syn także wiązkę, związane, z Robert albo Rupert obrany biskupem Kra­ których wystają po kowskim r. 1142, kościoł katedralny rozprze­ obu stronach do gó­ strzenił i z fundamentu wyprowadził. Wśród ry na ukos dwa o- obowiązków pasterskich, szczególnie zabie­ strza oszczepowe, a ganiu około karności kościelnej, zajmował na hełmie nad ko­ się także niemało ubogiemi, dla których wiel­ roną trzy pióra stru- ce był szczodrobliwym. Sędziwój albo trzech braci z tego Sandek, rektor akademii Krakowskiej i ka­ domu brali udział we wszystkich wyprawach nonik Gnieźnieński, w celu upomnienia Kazi­ wojennych, z których średni Dawid osiadł mierza IV. szedł boso aż do Brześcia, gdzie później na Podolu. Stanisław, w poczcie stanąwszy przed królem, sztrofował go o nie­ Kozaków wprowadził Podkowę na hospodar- sforne życie. W wieku podeszłym wstąpił stwo Wołoskie ,r. 1577. do zakonu kanoników regularnych w Kłoda­ K o p y d |;o w s k i, herbu Drya. Przed- wie r. 1476. pełk z Kopydlowa, kasztelan Łęcki w bi~ Tym herbem pieczętują się: Bieniecki, K o. Ko. 43

Bobkowski, Bogusławski, Bojemski, Bronow- | K ot *CZ, nobilitowany r. 1685. M.* ski, Brzozowski, Chajecki, Chociszowski, Chojecki, Chrzanowski, Chwalibowski, Chy- KORCZAK. żanowski, Czacharowski, Czachowski, Czart- kowski, Czepiel, Czerniecki, Dąbrowski, Droz­ Opis herbu. dowski, Ejsmout, Gądkowski, Gałęski, Gli­ W tarczy pola czer­ niecki, Głoskowski, Gniazdowski, Gociątkow- wonego są trzy wrę­ ski, Gorzycki, Grodzielski, Hołowicki, Hor- by białe, pierwszy dziejowski, HoŁowicki, Jankowski, Kałowski, najdłuższy, drugi nie­ Karpiński, Karski, Katorowski, Kiend, Kobie- co krótszy, a trzeci rzycki, Kociełkowski, Kołdowski, Korabiewski, najmniejszy, na heł­ Kolowiecki, Kowalski, Krąpiewski, Krynicki, mie zaś nad koroną Kucharski, Laskowski, Luteński, Lutomski, czasza, z której wy­ Łabęcki, Łaski, Łobeski, Łopatecki, Łoza, staje wyżeł w lewą Miłaczowski, Molski, Młodziejowski, Moraw­ stronę obrócony. — ski, Nadsławski, Nawojski, Orzcszko, Ostrow­ Nie wszystkie domy ski, Piątkowski, Piecznowski, Perucki, Pora- wszelako jednakowo dowski, Radlicki, Rajski, Rulikowski, Ruso- tego herbu używają; t-ak jedni kładą w tar­ cki, Skarszewski, Skulski, Sliwnicki, Słone- czy powyższego wyżła w czarze złotej, nad cki, Sobocki, Sokołowski, Szczurski, Tani- koroną zaś trzy wręby; inni dają nad heł­ szowski, Tarusz, Wdziekońskij Wojciechowski, mem zamiast wyżła trzy pióra strusie (Da- Wojsławski, Zadzik, Zbikowski, Zdzieniecki, ieszyński, Kotowicz,_ Sielicki, Jeleński, Ła- Zerowski. niewski, Ulczycki i Swidło); inni znowu kła­ dą wręby przewrotnie, t. j. że u dołu jest Kopitowski Sebastyan. znakomity największy a najmniejszy u góry, a nad nim muzyk na dworze królewskim w pierwszej podkowa barkiem do góry, toż samo z trze­ połowie XVII. więku. M. ma piórami na hełmie (Hornowski); znowu Korabczewski, herbu Ostoja. M.* inni kładą nad wrębami herb Abdank (Der- Korabiewski, herbu Korab. Ale­ munt), aibo między drugim i trzecim wrębem ksander, fundował w r. i 067 szpital w księżyc niepełny rogami na dół skierowany Leżajsku, zapisując na utrzymanie jego po (Newolski), albo wręby na ukos a nad nimi wieczne czasy łan pola gwiazda (Konarzewski) wszystkie z piórami strusiem) na hełmie; albo pod wrębami księ­ Koracz, herbu Wąż. l\L* życ niby je opasujący, a na hełmie głowa Korajski Jan, obywatel miasta Lwo­ charta (Korytyński). — Początek herbu tego wa, sukiennik, na okup miasta podczas oblę­ podają historycy nasi niejednakowo, wszelako żenia jego przez Chmielnickiego r. 1648, zgadzają się w tem, że nabyty został na Wę­ dostarczył dobrowolnie sukna za 40.590 grzech, zkąd rozp.lemienił się po różnych złp. M. krajach: w Wenecyi używają go Donatowie, Koralewski Piotr i Frańciszek, a w Neapolu Karaffa i wielu jeszcze innych. podpisali elekcyę Jana Kazimierza. W Polsce zaś pieczętują się niem; Bałaban. Korbowski, dziedziczył w XVI. stu­ Barzi, Bedlewicz, Biernacki, Biernawski, Bie­ rza ws ki,, Bohowityn, Boratyński, Branicki, leciu w województwie Brześciańskim, Chańkowski, Cbański, Chodorowski, Choiński, ' K c rb u t, herbu Korczak na Litwie. Chyszewski, Cuper, Czaryski, Czasza, Czer- K o rc ic k i, herbu Prus. M.* niejowski, Czupa, Czuryło, Dąbkowski, Dale- 44 KO. Ko. szyński, Derewiński, Dermunt, Dcrszniak, Deu- jaćh kraju naszego wydaniem dzieł wielce bel, Dobraczyński, Drogojewski, Drohojewski, nauczających : Ksiądz pleban czyli wizerunek Drzemlik, Drzewiński, Gliński, Gorajski, Hań­ dobrego dusz pasterza; wykład nauki kato­ ski, Hołowicki, Hołoniewski, Hornowski, Ho- lickiego kościoła: gramatyki języka polskie­ rodyjski, Hreczyna, Hyńko, Hinicz, Jfarkow- go i czasopisma dla duchowieństwa. Życie ski, Jarmoliński, Jeloński, Jesman, Jewłaszko, pełne niezmordowanej pracy zakończył roku Kadłubiski, Komorowski, Konarzewski, Kor­ 1839. M. but, Korczakowski, Korczmiński, Korytyński, Kordecki Augustyn, przeor Pau­ Kotowicz, Kozieradzki, Krę.żyłowski, Krukie- linów, podczas najazdu Polski przez Szwer wnicki, Krupski, Krzeczowski, Leszczyński, dów r. 1655, na czele tylko 150 żołnierzy Lipski, Luszkowski, Łahodowski, Łaniewski, i 70 zakonników obronił z Stefanem Zamoj­ Łuszczewski, Łyszczewski, Malczycki, Micha­ skim Częstochowę trzymaną przez Millera ge­ łowski, Mieleszko, Mleczko, Mogilnicki, Moro- nerała Szwedzkiego w oblężeniu. Nieustanne chowski, Myszka, Newelski, Ościsławski, miotanie kul działowych i ponawiane sztur­ Ostrowski, Podhorodeński, Porwaniecki, Pro- my do tej twierdzy, nie zdołały zachwiać chnicki, Pruchnicki, Rocimirski, Rynka, Sad- wytrwałość tak szczupłej załogi; po 38 dniach łocha, Salamoński, Sampławski, Saporowski, daremnych usiłowaniach, odstąpił tedy Mil­ Serebryski, Sielicki, Siennoski, Silicz, Silnic- ler od oblężenia, zostawiając Kordeckiemu i ki, Skoruta, Śmietanka, Sołomiński, Stawski, jego towarzyszom nieśmiertelną sławę w dzie­ Struś, Sulkowski, Swidło, Szczebiński, Szu- jach świata. M. mlański, Taraanowski, Tur, Ulczycki, Wasi- Kordoński Piotr, Mazowianin, słu­ czyński, Wasilkowski, Wasiutyński, Waszczyń- żąc za młodu wojskowo, uczestniczył z chwa­ ski, Wereszczyński, Wierzchnowski, Wołod, łą w wyprawach wojennych do Inflant, Wę­ Wołodyjowski, Wytycz, Zachorowski, Zaję- gier i Wołoszczyzny; w wojnie z Moskwą czyński, Zaranek, Ziołkowski, Zoratyński, dostawszy się atoli do niewoli, został osa­ Zorawiński. dzony w klasztorze na pewnej wyspie głę­ Korczakowski, herbu Korczak. bokiego jeziora, gdzie posługiwany od czerń- Jan, podpisał elekcyę Jana Kazimierza, ców, miał sposobność czytać żywoty Ojców Maciej Stanisława Augusta. świętych, w czem tak zasmakował, że wy­ Korczewski, herbu S wilczyc. szedłszy na wolność, wstąpił do zakonu 00. Iwan z Litewskiego przeniósłszy sig na Karmelitów, w którym w krotce zajaśniał Wołyń, walczył zaszczytnie z najezdniczemi życiem przykładnem co do obowiązków za­ hordami, za co nadane mu zostały w nagro­ konnych. Z jego to pobudki zbudowała też dę obszerne grunta, na których założył mia­ Agnieszka Firlejowa wojewodzina Krakowska steczko Grodek, nazwane potem Adamgród. ową sławną pustelnię w Czerny. Życie świą­ Adam, fundował tamże 00, Dominikanów tobliwe zakończył ów sługa Boży' r. 1642. M. roku 1641. Korczmiński, herbu Korczak. Kordy lllier, nobilitowany r. 1G76.M*. Stanisław, sędzia ziemski Włodzimierski KordySZ w Bracławskiem, podpisał 1648, podczas elekcyi piastował urząd sę­ elekcyę Jana Kazimierza. dziego kapturowego. Korecki książę, herbu Pogonia, Korczyc, herbu Brochwicz II. dóm pochodzący od OJgerda książęcia Litew­ Stanisław, podpisał elekcyę Stanisława skiego. Dymitr Butaw Olgerdowicz posiadł­ Augusta, M. szy dobra na Wołyniu, nad rzeką Koree na Korczyński, herbu Sas. Michał, wzgórzu wyniosłem wystawił zamek warowny biskup Przemyski, zapisał imie swoje w dzie- i nazwał go Korcem, od którego przyjął na­ K o. Ko. 45 zwę Koreckiego. Jako mąż wojenny mający amunicyi, otoczony od 60 tysięcy nieprzyja­ udział w wyprawie Witołda przeciw Tatarom ciela, slaw'ia opór bezprzykładny, bije zapal­ pod sławnym Edygą, w walnej bitwie r. 1399 czywie i odpiera nieprzejrzaną tłuszczę po- poległ na polu sławy. Wasyl, Lew i Ale­ hańoów. Baszowie nie mogąc przemocą nic ksander bracia rodzeni, polegli w bitwie dokonać, posłali doń poselstwo zaręczając z Tatarami pod Sokalem. Iwan, czwarty przywrócenie Mohyłów na hospodarstwo, byle ich brat i Fiedor syn jegOj wsławili się się tylko poddał. Poseł zaklinał go przeto, walecznością w bojach za panowania Zygmun­ aby złożył oręż. „Mężu serdeczny, rzekł on ta I. Bohusz, wojewoda Wołyński, wysta­ do Samuela, miłuj swoje zdrowie: straciłeś wił zamki obronne w Winnicy i Bracławiu. mężnych towarzyszów, nie trać sam żywota: Jego odwagę uczuli nieraz najeźdźcy kraju; włos ci z głowy nie spadnie, ani uronisz niekontentując sig bowiem spędzeniem ich z swojej nieśmiertelnej cnoty.“ Korecki spojrzał granic Polski, gonił za nimi zwycięzko aż do na swe chorągwie: garstka walecznych ze­ Krymu, Wołoszy, Bulgaryi i do Turcyi. Pod szczuplała już na 800 towarzyszów opasa­ Ułą i na polach Iwańskich przyczynił sig nie­ nych do okoła od zdziwionego pogaństwa; mniej do wygranej. Umierając w Łucku, zsiadł więc z konia, rzucił na ziemig szablę przekazał konia swego doświadczonego w i głowę smutnie pochylił: pierwsze go bo­ bojach razem z łukiern królowi Zygmuntowi wiem czekały wigzy. Z radosnym tryumfem Augustowi. Tak samo i Joachim, syn je­ wprowadzono go przeto do Konstantynopola; go stawał walecznie z ludźmi swremi w ka­ wybiegły chmary ludu, sam Padyszah wyszedł żdej potrzebie kraju. oglądać tego, przed którym cała jego potęga Samuel, syn Joachima, jeden z owych zadrżała. Umiejąc cenić bohaterstwo, ofiaro­ wojowników', co zasłynął w dziejach Zygmun­ wał mu też wolność i najwyższe zaszczyty, ta III. nie tyle przeważnemi usługami dla jeżeli przyjmie wiarę mahometańską. Wzgar­ kraju, jak raczej osobistą odwagą i waleczno­ dził tą łaską Korecki, więc jako jeniec zo­ ścią a szczególniej przygodami swego życia. stał osadzony w zamku warownym nad Ros- Poślubiwszy Kalarzyuę, córkę Jeremiego Mo- forem, w którym przesiedział blisko rok były, hospodara Mułtańskiego, stanął w obro­ jeden, aż potrafił uciec przebrany i do­ nie swego teścia przeciw potędze Tureckiej, stać sig przez Włochy do Krakowa, gdzie którą tylko z nadwornemi chorągwiami swemi został przyjęty z niewysłowioną radością i dwóch swoich szwagrów Michała kś. Wi- • uniesionego ludu. W krotce nastąpiła wy­ śniowieckiego i Stefana Potockiego, potrafił prawa Żółkiewskiego na Wołoszczyznę, na zwyciężyć. W dwudziestu bitwach usłał tru­ odgłos której Samuel Korecki przybył na pem przeszło 100.000 Turków, Tatarów i czele 200 hussarzów i tyle kozaków swoich Wołochów, i stał się postrachem dla Muzuł­ do obozu hetmana, by dzielić trudy i zwy- manów większym, niż cała Polska. Niedołę­ cięztwa. W bitwie pod Cecorą wśród pow­ żny nawet Zygmunt III., co ani znał ludzi, szechnej klęski po zabiciu Żółkiewskiego ani ich umiał cenić, w podziwieniu nasłuchu­ walcząc do upadłego, wraz z Koniecpolskim, jąc o czynach Samuela, wyrzekł: „Gdyby ta­ Farensbachem i innemi dostał się do niewo­ kich Koreckich więcej miała Polska, nigdyby li, zkąd prowadzony do Konstantynopola w gro­ tak częstych najazdów od Turków i Tatarów nie smutnych towarzyszów, przygrywał im na nie doznawała.^ — Po raz drugi bez wiedzy kobzie marsza, jakby szedł w tryumfie do króla i Rzeczpltej wydawszy Turcyi wojnę, znanego mu już grodu. Osadzony powtórnie wpadł Korecki do Mułtan, łamie potęgę oto- w warowni, łudził sig słodką nadzieją, że mańslią i wszedł zwycięzko do Jass stolicy. wolność uzyska, pisał przeto listy do kś. We trzy tysiące fylko żołnierza, bez dział i Zbarazkiego przeznaczonego na posła do 46 Ko. K o.

Polly; dywan atoli postanowił go tymczasem walczył z niemałą odwagą pod Zborowem, zgładzić, bojąc sig pozostawić przy życiu gdzie też konia pod nim ubito. W nieustan­ tak głównego nieprzyjaciela, który w niecier- nych zabiegach pohamowania rozhukanego pliwem uniesieniu nieostrożnie z pogróżkami kozactwa, zgasł w r. 1651; na nim leż zga­ wystgpował, że skoro tylko wolność otrzyma, sła świetność domu Koreckich, który według najazdem Wołoszczyzny pomstę przyniesie. okazanych wielkich czynów wiekować był po­ Dowiedział sig nareszcie Samuel o wydanym winien. nań wyroku; mógł policzyć godziny pozosta­ Korewicki, herbu Prus III. Ale­ wione życiu. Czas był krótki, przekupuje ksandra wspomina konstytucya z r. 1631 straż i sprowadza sobie kapłana, przed któ­ zaszczytnie z czynów rycerskich, rym oczyściwszy sumienie spowiedzią, spo­ Koreywa, herbu Dębno, przyjęty kojnie oczekuje chwili niecofnionej. Wysłani od jednego z panów Litewskich na sejmie mordercy wchodzą do wieży, przed któremi Horodelskim. ledwie stanąwszy, widzi na sig rzucający Koreywa, herbu Kusza. przez oprawcę stryczek: zręcznym skokiem KorfF, h erbu Gozdawa z odmianą. na bok unika zarzut sznura, lecz zarazem W i I h e 1 m Korff' Smiling a Kreczburg, sta­ rzuca się na morderców, wyrywa jednemu rosta Orleński, pułkownik królewski wsławił nóż z zapasa i rozpoczyna nierówną walkę: się w obronie Smoleńska r. 1654. Mikołaj, żga i płata na przemiany podłych opraw­ wojewoda Inflantski syn tegoż, uchwałą sej­ ców, a gdy dwunastu uścielił trupem, mową otrzymał za położone zasługi wojenne nadbiegła nowa tłuszcza w żelazne drągi dobra Kryszborskie prawem dziedzicznem. — uzbrojona i zabija mężnego rycerza. Tak Jeden z tego domu, pułkownikował w bitwie skończył Samuel Korecki r. 1622, w rok pod Zbarażem roku 1640 z wytrwałą wale­ po sławnem nad Turkami zwycięztwie pod cznością. M. Chocimem; zwłoki jego zrzucone z wysokiej wieży Korkoiios Piotr, pleban kościoła i przysypane piaskiem., wykupił Włodek, dwo­ ś. Piotra w Wilnie r. 1595, odbudował tę rzanin jego i uwiózł do Polski, gdzie w Kor­ świątynię swoim kosztem. M. cu w kościele 0 0. Franciszkanów pochowa­ Kormanicki, herbu Gozdawa. M* ne zostały. — ,lan Karol, kasztelan Wo­ Kormanicki, herbu Junosza. Je­ łyński, brat Samuela w młodym wieku woja­ den z tego domu wsławił się odwagą w bi­ żując po Europie, został w Holandyi od Szwe­ twie z Wołochami pod Obertynem. dów pojmany i do Sztokholmu zawieziony, Komachowsk! T., znakomity ryto­ gdzie dopiero po pięciu latach ciężkiej niewoli wnik przy końcu XVIII. wieku. M. w zamianę za Pontusa wodza Szwedzkiego K ornacki, dziedziczył niegdy na wyszedł na wolność. Powróciwszy do ojczy­ Rusi. M.* zny, pierwszy z domu swego złączył się z ko­ Kornalowski, podpisał elekcyę Au­ ściołem katolickim, i zaraz fundował w Kor­ gusta II. M„* cu klasztor 00. Franciszkanów, zapisując Koriliakt, herbu Krucyni. Kon­ mu 10.000 złp. na utrzymanie. Dla zwątla- stanty, dziedzic na Hussakowie, Sośnicy, łego zdrowia nie mogąc uczestniczyć w woj­ Żurawicy i Białobokaćh, rodem z wyspy nie wybuchłej z Turkami, przystawił wszela­ Krety, otrzymał indęgenat za Stefana Bato­ ko ośm chorągwi, następnie li w kilka set rego. (Członek bractwa ruskiego we Lwowie, ludzi swoich poskromił swawolę Kozaków wyprowadził swoim kosztem wiążę cerkwi woło­ Lisowczyków pod Tulczynem i Uśfciem, i za­ skiej. M.) Syn jego także Konstanty z kończył życic r. 1633. Samuel Karol, Ddeduszyckiej, wsławił się z czynów rycer­ starosta Robezyński syn poprzedzającego, skich na wojnach w Inflantach i na Wę* K o. Ko. 47 grzech, poczem wysławiwszy własnym ko­ książąt ruskich niejakiemu Kornicowi w na­ sztem kilka chorągwi, wojował szczęśliwie z grodę za waleczność w bojach, gdzie go też Tatarami, których w wielu potyczkach prze­ zwano Hospody błahosławy, aż później otrzy­ ważnie gromił. Prócz tego zostawił pamiątkę mał nazwę tego rycerza. po sobie fundacyą 0 0 . Karmelitów w Hussako- Tym herbem pieczętują się: Bies, Fry- wie i wyprowadzeniem jednej baszty we Lwowie, drychowski, Górecki, Inwaldski, Jaroszewski, wydawszy na pierwszą 30, a na drugą tysiąc złp. Jasieniecki, Kórnicki, Porębski, Sokołowski -J- 1620. Karol Franciszek, wprawiwszy się i Szczepanowski. za granicą do szabli, stanął jako nieodrodny syn zagrożonej ojczyzny w jej obronie ; na Koi 'Itic k i, herbu Kornic, niegdy uskromienie bowiem swawoli Kozackiej, zfor- ziemianin na Wołyniu. inował kilka chorągwi zbrojnych ludzi, z któ­ K orniłowicz Kurosz, herbu Ra* rymi jako i poddanymi z dóbr swoich pod­ wicz. M.* stąpił pod Przemyśl,, i przyniósł skuteczną Stefan, podpisał elekcyę pomoc w oblężeniu trzymanemu miastu; od­ Si O rolko Jana III. biwszy bowiem nieprzyjaciela od murów mia­ sta, pokonał go zarazem i w czystem polu; Koronowski, herbu Łada. M*. zdobytą też chorągiew zawiesił w kościele Korowaj niegdy na Wołyniu. katedralnym na pamiątkę tego zwycięztwa. Gdy w tem wpjna domowa przybrała postać K O R 8 A K. groźniejszą, a Kozactwo połączone z dziczą Tatarska zalało niwy Podola, wtedy stanął Opis herbu. Korniakt na czele pięciu własnych chorągwi dragońskich i ruszył do obrony kraju. W wal­ W tarczy pola nej akcyi pod Zborowem w oczach całego czerwonego są dwa wojska spędzając po trzykroć czerń Tatarską jelca, według innych z pola, gdy znowu na nią naciera z odwagą dwie lilije do kupy niepohamowaną, ugodzony w pierś wypu­ szczona strzałą, poległ na placu walki. Miał spojono w pośrodku ci on trzech synów, lecz ci zeszli wszyscy niby ogniwem zwią­ bezpotomnie, zgasł przeto ów dóm w Polsce zane, a na hełmie na zawsze. trzy piór strusich. KORNIC. Opis herbu. Przodek domu tego przyszedłszy do Li­ Na kamiennej pod­ twy z Korsyki, pojął siostrę Swidrygjełła stawie o trzech gra- książęcia Lit., za którą otrzymał w posagu dusach w polu czer- włości obszerne, który to obszar ziemi (w wonem stoi krzyż Połockiem) nazywają dotąd pole Korsakowe. biały na kształt lite­ Potomstwo jego rozrodzone licznie, stawało ry T, na którego często w obronie kraju. Jan sędzia 0$z- obu końcach utkwio­ miański w r. 161-3, dla uczącej się młodzie­ ny jest bochen chle- ży szlacheckiej fundował konwikt w Wilnie, ba, a na hełmie pięć a w Ostrowcu klasztor 0 0 . Dominikanów. piór strusich. We­ Drugi tego imienia, chorąży Połocki fundo­ dług Długosza nadał wał XX. Karmelitów bosych w Głębokim na ów herb któryś z Rusi! Fiedor i Jędrzej, wsławili się -18 lio . K o.

zwycięstwem nad Tatarami w bitwie pod Sko- KORWIN. w ród kami r. 1577. Rafał, najprzód włady­ Opis herbu. ka Piński, potem metropolita całej Rusi, mąż wielce uczony i gorliwy około unij świętej, W tarczy pola nie małe łożył staranie o kanonizacyę bł. Jo­ czerwonego jest kruk zafata Kuncewicza; Urban VIII. ceniąc jego czarny stojący na zasługi, ofiarował mu też kosztowny aparat pniu sękatym leżą­ kościelny obrządku greckiego. Kazimierz, dziedzic obszernych włości, podczas nocne­ cym w poprzek, trzy­ go napadu Tatarów gdy zamiast swoich mając w dzióbie pier­ sukien, chłopskie odział, i w nich najezdni- ścień złoty kamieniem cze tłuszcze rozpłoszył, uczuł odtąd taki po­ na dół obrócony, zaś pęd do prostego życia, że porzuciwszy do­ na hełmie trzy piór statki i godności, udał się na puszczę, a strusich. potem za sługę do prostego rolnika, gdzie pracując aż do zgonu życia, zakończył świą­ Początek Korwinów wyprowadzają z Rzy­ tobliwie i niepoznany od swoich. Józef, staro­ mu, z których jeden (Valerius Messalius' Cor­ sta, potem wojewoda Mścisławski, w wojnie vinus) za panowania Tyberiusza wojując w z Moskwą własnemi siłami obronjł twierdzę Panonii, podbił tę krainę pod władzę, wszech­ Dzisę ; fundował oraz klasztor dla Karmeli­ władnej Romy. Tym przydomkiem i znakiem tów w Głębokim, a XX. Bazylianom w Be- herbowym szczycił się takoż i Jan Huniady, rezwie i Wierzbiłowie. Ambroży, pomimo ów sławny swoich czasów wojownik węgier­ sędziwego wieku, liczył bowiem przeszło lat ski, którego syn Maciej dzierzył berło tego 70, stanął w potrzebie kraju, a ścierając się królestwa. Do Polski zawitał w pierwszej z nieprzyjacielem pod Częstochową, poległ połowie XIII. wieku, którego pierwszy Wa- na polu sławy. M. Raimund, opierał wznio­ wrzęta Kornim w r. 1224- na Ślepowrona słem uczuciem miłość ojczyzny. Utwory jego, zamienił. umieszczone w ułomkach w pamiętniku War­ Tym herbem pieczętują się: Bachowsk*, szawskim r. 1819, są pełne słodyczy i ognia Bieńkowski, Bronicki, Ginwił, ‘ Jagodyński, i warte zupełnego wydania; f 1817. M. — Kochanowski, Korwin, Kruk, Krukowski, Li­ Julian, przy wzorowem gospodarstwie zaj­ sowski, Małaczewski, Mietelski, Młodnicki, mował się oraz pracą literacką; prócz wła­ Pawłowski, Piotrowski, Sakowicz, Sarnicki, snych utworów poetycznych, tłumaczył obcych Sołkowski, Terajowicz, Żarnowiecki. klasyków: Byrona, Szekspira i Dantego; umarł Koryatowtcz, książę, herbu Pogo­ w Nowogródku d. 30 Sierpnia 1855. M. nia litewska, dóm starożytny na Litwie K o rsa k , herbu Lis z przydomkiem z ptfchodzący od Koryata, syna Gedyminowego, Poczapowa. Marcin, sławiony z doświad­ który się w XIV. stuleciu wielce zasłużył czonego męztwa w wojnach z Moskwą. wypędzeniem Tatarów z Podola, gdzie też potem dzierzył rządy tej krainy. Aleksan­ K orticeli (Corticeli), nobilitowany r. der będąc gubernatorem Podola, Wołynia i 1764. M.* Pokucia, z ramienia Kazimierza W. trzymał K o rtem , nobilitowany w r. 1775. M.* oraz część ziemi Włodzimierskiej razem z — Ludwik Karol, rodem z Bielska, czło­ zamkiem Oleskim w posiadaniu, drugiego zaś nek Towarzystwa Warszawskiego przyjaciół Konstantego, zamierzał ów monarcha, wi­ nauk, zostawił ważne rozprawy fizyczne; f dzący żonę swoją a córkę Gedymina niepło­ 1808. M. dną, widzieć sukcesorem po sobie na tronie Ko. Ko. 49 polskim, f'lo czego atoli nie przyszło. Nie­ t 1633.— Wojciech, arcybiskup Lwowski, zgody doraowe sprowadziły w krotce wyga­ exekutor ostatniej woli króla Michała Wiśnio- śniecie tef>o tak przezacuego domu. wieckiego, jaśniał osobliwą dobroczynnością Koiryclński, herbu Topor, dóm dla ubogich, po między których aż do 300 niegdy w Polsce wielce zasłużony, z którego codziennie rozdawał jałmużnę, żywiąc nadto pomiędzy innymi Jakób, wsławił się męz- kolejno po dwóch w domu swoim, Życie twem na wojnach za Stelana Batorego; świątobliwe zakończył r. ]677, M. Wojcifcch, chorąży Halicki walczył zaszczy­ K o ry ck i, herbu Ciołek. Jan, pa­ tnie z najezdniczą Wołoszą; Stanisław miętny z pogromu Talarów pod Skowródka- zaś 7, Tatarami, od których też żelaza otrzy­ mi r. 1577. mał cios śmiertelny. Jakób, zasłużony; rotmistrz polski, konstytueyą r. 1601 w na-/ K orycki, herbu Prus I. Krzysztof, grodę otrzymał dobra Zuków na Rusi na lal rotmistrz królewski; temu za położone za­ 50 w posiadanie, zkąd zapisał wieś Mięczy- sługi wojenne pod Zborowem, mianowicie za kówkę konwetowi 0 0 Dominikanów w Ko­ przystawione do boku króla Jana Kazimierza łomyi. Krzysztof, kasztelan Sądecki, po­ 500 koni, naznaczyła konstytueyą zapłatę za tem Wojnicki, mąż światły i wielce wymo­ dwie ćwierci. — N, podkomorzy Derpski, wny, odprawił zaszczytnie po dwa razy po­ walczył zaszczytnie na czele swego pułku selstwa do Hjszpanii; nadto zasłużył się uspo­ w bitwie pod Chocimem r. 1673, następnie kojeniem wzburzonych rokoszem umysłów przy odsieczy Lwowa oblężonego od Tatarów przeciw Zygmuntowi III.; fundował oraz kla­ r. 1 675. M. — Korycki Michał, Jezuita, zna­ sztor 0 0 . Rernardynów w Alwerni. Jędrzej, komity wierszopis łaciński za Stanisława Augu­ kasztelan Wiślicki, starosta Żywiecki, brat sta, wielce się przyczynił do usunięcia szkodli­ poprzedzającego, podobnie jeździł w legacyi wych przesądów, mianowicie w poprawie do Rudolfa i Macieja cesarzów Rzymskich, nauk szkolnych. Uwolniony od rządów swe­ gdzie wymową i miłemi’ obyczajami zjednał go zakonu, trudnił się aż do zniesienia jego sobie poważanie niemałe. Mikołaj, ka­ kaznodziejstwem, poczem mianowany rekto­ sztelan Sądecki, starosta Ojcowski, posłując rem szkół Mińskich, udarowany został me­ na sejmy prawie wszystkie, z okazanej roz­ dalem złotym; f 1791. M. tropności i wiadomości rzeczy zjednał sobie K o ry tk o , herbu Jelita, dóm staro­ takie poważanie zgromadzeń obradujących, żytny na Rusi, gdzio już widzieć go w roku że najwięcej na jego radzie polegano. Nie 1427 w rejestrze szlachty ruskiej. Paweł, tylko atoli radą,- ale i orężem służył on oj- podkomorzy Przemyski, polem Lwowski, a na- czyznie; pod Chocimem, pode Lwowem i w koniec kasztelan Przemyski, posłował na zjazd innych okazyach walczył zaszczytnie, dźwi­ pod Jędrzejowem r. 1576. — Stanisław, gnąwszy oraz wielkim nakładem zamek w podczaszy Czerniechowski, pisarz grodzki Ojcowie, upadający prawie już w gruzy. S te- Lwowski, uczynił fundusz na monastyr Hor- fan, kanclerz koronny wielce hojny na ko­ -piński, nazywając go „Krasną puszcząa, za­ ścioły, zasłużył się ojczyznie odprowadzeniem- pisawszy mu na wieczne utrzymanie pewne pod Zwańcem Tatarów od przedsięwziętej grunta w Horpinie i Zahorćach r. 1712. M. wojny przeciw Polsce, następnie dostawieniem Korytkowski, posessionat w Po- własnych ludzi do obozu pod Beresteczkiem, znańskiem. jak i wytrwałą obroną Krakowa i Warszawy przeciw Szwedom: umarł w r. 1658. Jan, K o ry t Ulicki Florian, w bitwie pod kasztelan Oświęcimski, sławiony z męztwa Grunwaldem r. 1410, dowodził z sławą od­ w bojach za Stefana i Zygmunta III. królów; działem wojska, miał zatem głośny udział

Tom II. Nro 7. 50 ■ K o. K o. w ■ zwycięzUie odiiiesionera nad Krzyża- K O R Z B O G. kami. M. Opis jiittrbti. Korytowski, herbu Mora, pierwo­ tnie w wojew. Poznańskiem. — Rajmund, W polu białem szlachcic polski, podczas zajęcia Krakowa powinny być trzy kar­ przez Rosyan w roku 1772, mieszkający na pie jeden nad dru­ zamku, z największem niebezpieczeństwem gim niby płynące, życia, jakie mu ze strony dowódzcy wojska a na hełmie pięć nieprzyjacielskiego zagrażało, odważyłsięna piór strusich. I)óm rzadkie poświęcenie się, z którego zaszczy­ Korzbogów zawitał tne znalazł miejsce w rocznikach historyi. do Polski jeszcze Porozumiawszy się z załogą Tyniecką pod za panowania Wła­ Dumourmiórem, przedsięwziął ją wprowadzić dysława Jagiełły, al­ do zamku; spędziwszy tedy kilkanaście nocy bowiem w r. 1400 nad tak niebezpiecznym dziełem, dokonał Piotr posłował od tegoż monarchy do Wę­ tego d. 2go lutego; oddział żołnierzy pol­ gier w sprawie Krzyżaków. Jan, kanonik skich wszedł przez przepiłowane okno kana­ Krakowski, opiekował się wielce uczącą mło­ łu od Wisły, zaskoczył straż nieprzygotowa­ dzieżą, którą, jako też i akadernją Krakow­ ną, rozbroił ją, a resztę załogi zabrał w nie­ ską hojnie wspomagał; nadto restaurował wolę. R. 433, n. 4. — Felicyan, pułko­ swoim kosztem klasztor św. Agnieszki na wnik i komendant miasta Lwłowa, zajmował Stradomiu od pożaru zrujnowanego; f 1573. — się po między innemi upiększeniem stolicy Tym herbem pieczętują się: Korzbog, Łącki, Rusi: użył przeto do tego ujętych w niewolę Montigaiło, Niesiołowski, Rybieński, Stryj­ jeńców wojennych, któremi zbudował też kowski, Suplika, Tuchołka, Zaidlicz i Za­ gmach kamieniczny w' rynku, dziś tak zwany wadzki. Andryolego. M. Korzckwicki, herbu Syrokomla, Korytyński, herbu Korczak z od­ Za klika, w bitwie z Krzyżakami pod Ko- mianą, niegdy na Wołyniu.— Onufry, zna­ ronowem w r. 1410, wsławił się z męztwa komity poeta, przetłumaczył Horacyusza na i odwagi. język polski; f 1770. M, Korzenicki w Kaliskiem. K O R Y Z N A. Koi ‘zeniewicz , herbu Kolumna z odmianą. Opis herbu. Korzeniewski, herbu Lis, na Li­ W polu czerwo­ twie. Jan, podskarbi Anny królowej, Ste­ nem jest krzyż biały fana Batorego małżonki, otrzymał od tegoż jakby przewrócony, króla w nagrodę swej wierności starostwo przez który przecho­ Trabskie. W potrzebie kraju za Zygmunta dzi strzała żelezcem III. zaliczywszy 45 tysięcy kóp groszy litewr w prawą stronę; a skich, wiódł oraz roty królewskie na Ukrainę, na hełmie trzy, piór gdzie też życie postradał. Stanisław syn strusich. Tego herbu jego, przetrwał w niewoli Tureckiej lal dzie­ używali Koryznowie sięć, z której wyszedłszy, od Zygmunta III, na Żmudzi, gdzie otrzymał przywileje na dobra Wydrę. Kil­ też piastowali zna­ ku jeszcze innych zasłużyło się z czynności komita urzęda. poselskich. Wiel. . li.©, 51

Korzeniowski, herbu Nałęcz. tycznych ; 1794. M. — Anna, córka Mikołaja, Korzeniowski, herbu Waga. kasztelana Kijowskiego, ksieni Panien Bene­ dyktynek Lwowskich, jaśniała swoich czasów Korzeński, herbu Strzemię. Je­ z niezrównanej bogomyślności, przyczem wy­ dnego z lego domu chwali Paprocki z męz­ lana no miłosierne uczynki, podawała ubo­ twa przy zdobywaniu Pieszkowa r. 158J. gim hojne jałmużny, żywiąc oraz sieroty w K o rz y ć , dawniej w Słonimskim. klasztorze swoim; f 1758. M.

K O S. Kosarzewski, herbu Ł uk napięty. K o s a w ie z , herbu Kozieł. M.* Opis herbu. Kościewiez Stanisław, rotmistrz W tarczy pola Litewski, w bitwie pod Chojnicami r. 1454, czerwonego są trzy dostał się w niewolę Krzyżaków, zasłaniając pasy albo linie (rze­ wytrwale ustępującego z placu króla Kazi­ ki czyli belki) od mierza IV. prawego na lewy bok na ukos poło­ Kościalkowski, herbu Syrokomla. żone, a nia hełmie Kośeielecki, herbu Ogońezyk. trzy pióra strusie. Paweł z Spicimierza Ogon, wojewoda Łę­ Początek domu tego czycki, protoplasta tego domu, w wojnie z wywodzą z Włoch; Krzyżakami r. 1329, bronił wytrwale zamek —z Neapolitańskiego Dobrzyński przeciw potędze nieprzyjacielskiej. dostał sig do Czech, z lamtąd zaś do Prus, Wojciech z Kościelca, wojewoda Brzeski- gdzie nabywszy dobra, wsławił się z czynów Kujawski wsławił się podobnie zwycięztwy wojennych. Tym herbem pieczętują się: Kalk- nad Krzyżakami, mianowicie w bitwie pod sztein, Kos, Kosak, Osiowski, Piast,wig, Ra­ Radziejowem r. 1331, gdzie ich do 20 ty­ ba i Stoliński. sięcy trupem położył. Jędrzeja podskarbi K o s s Szemirowski, podobnie w ziemi koronny, administrator żup Krakowskich, pod­ Pruskiej, nosi w herbie dwa charty do sie­ czas pamiętnego pożaru w kopalniach soli bie wspięte, a nad nimi trąbę myśliwską. w Wieliczce r. 1510, gdy już wszystek ra­ tunek okazał się być bezskuteczny, z wido- K o ssa , herbu Kosy. M.* cznem niebezpieczeństwem życia własnego K o sa k , herbu Kos. spuścił się z Betmanem, rajcą Krakowskim w gorejącą szybę i pożar szczęśliwie przy­ Kossakowski, herbu S 1 epo wro n. tłumił. Uczestniczył też w podróży Zygmun­ Franciszek Nikodem, starosta Łomżyń- ta 1. na kongres Wiedeński r. 1515, gdzie ski jakoby pierwszy rozpoczął sławę domu wystawnością dworu swego sprawił niemałe tego; w bitwie pod Kirchholmem roku 1605 podziwienie. Łukasz, biskup Poznański, dowodził lewem skrzydłem i przyczynił się gorliwy o czystość wiary katolickiej, pomno­ niemało do głośnego zwycięztwa Chodkiewi­ żył fundacyę kollegium Poznańskiego, daro- cza nad Szwedami. Wielu piastowało nastę­ wawszy mu wieś Januszowice; f 1597. — pnie urzęda i godności znakomite w kraju.— Miko f a j, proboszcz kapituły Kujawskiej, Kossakowski, podsędek Bracławski, w bitwie fundował kościół Bernardynów w Wymyśli- pod Zbarażem roku 1G49 pułkownikował nach, w woje w. tnowroeławskiem r. 1498. M. z chwałą niemałą. M. Jan, biskup Wileń­ ski, znany wliczonym święcie z pism drama­ Kościelski, herbu Koś cieszą. M.* * 52 K o. K o.

Kościeliski, herbu Ogończyk. Kry­ Olszewski, Orański, Prawecki, Pudlińskir Pu­ styn, stolnik Brzeski-Kujawski, podpisał po­ dłowski, Pukszta, Rakowski, Rudawski, Ru- kój Brzeski. dziejewski, Rzeczyński, Sałapski, Siecbmo- K oście», herbu Jastzębiec. Gnia­ wieki, Siekierzyński, Skorulski, Sławogorski, zdo domu tego Sędziszów, z którego Paweł Słończewski, Sopocki, Stetkiewiez, Stanisław­ już przy pierwszym wtargnięciu Talarów do ski, Strzyszewski, Suliszewski, Szkleński, Polski, stawał w bitwie pod Chmielnikiem, Szymkiewicz, Targon, Targoński, Trojnowicz, Tronowski, Waszkiewicz, Wawrowski, Wijuk, Koscieski, herbu Kościesza. Ste­ Wodyński, Wolski, Wołk, Wołkowicz, Wroń­ fan, podpisał elekcyę Władysława IV. ski, Żaba, Zakrzewski, Zaleski, Załuski, Zambrzycki, Zberowski, Zbiruski, Zdzychow- KO Ś C I E S Z A. ski, Zerzyński. — Niektórzy z tych tu wy­ szczególnionych domów, używają atoli tego Oj)is herbu. herbu z niejaką odmianą. W tarczy pola Kościszewski Adryan, cześnik czerwonego jest ni­ Bracławski, podpisał elekcyę Jana III. by biała strzała u dołu nieco rozdarta, Kościifszkicwicz wojski Wołyń­ przez którą w poło­ ski, w wojnie Moskiewskiej r, 1660, wsławił wie przechodzi belka sig pod wodzą Czarnieckiego z męztwa i od­ dająca kształt krzy­ wagi. M. — Inny tego nazwiska z Bełzkie- ża, na hełmie zaś go, podpisał elekcyę Jana III. M.* trzy pióra strusie. Kościuszko, herbu Roch III., dóm. Herb ten miał być zasłużony w Polsce, któremu jeszcze Kazi­ nadany od Bolesława mierz Jagiellończyk w nagrodę nadał dobra Śmiałego około roku 1072 z tej okazyi: Siechnowice, a król Aleksander zaś dar ‘ten , w bitwie pod Snowskiern potykając się pomnożył o dwie włości więcej. Jan, żoł­ mężnie pewien rycerz polski Kościesza na­ nierz zawołanego męztwa, poległ w bjtwie zwany, z nieprzyjacielem, odniósł wiele ran pod Dyneburgiem r. 1578. Adam, kaszte­ ciężkich; co widząc król Bolesław, a miano­ lan Kurlandzki , niechcąc szkodliwych dla wicie strzałę w ciele rycerza utkwioną i miecz Polski podpisać o Kurlandyę tranzakcyi z Ro- w ręku jego całkiem otłuczony i złamany, syą, wzięty został w niewolę i zaprowadzony nadał mu owę strzałę i miecz przez nię idą­ do Moskwy, gdzie przetrwawszy kilka mie­ cy, jako znak herbowy na wieczną pamiątkę sięcy w więzieniu, wyszedł dopiero na wsta­ jego stateczności. — Tym herbem pieczętują wienie się Augusta II. — Tadeusz, pamię­ się: Aleksandrowicz, Beresniewicz, Blus, tny w dziejach świata z poświęceń swoich Branwieki, Bujalski, Chodkiewicz, Chodzicki, dla ludzkości, rozpoczął zawód czynnego ży­ Chotowski, Chrząstowski, Baliński, Dalwicki, cia w Ameryce, dokąd się udał w młodym Dolski, Dohorostajski, Gniewosz, Gołocki, jeszcze wieku właśnie wtedy, gdy kolonie Grzywa, Jarmoła, Jaszkowski, Jaworski, Ja­ angielskie podniosły oręż przeciw Wielkiej wor, Kakowski, Kobylski, Kojałowicz Wijuk, Brytanii. Wstąpiwszy w szeregi Amerykanów, Kołakowski, Kołozębski, Kopytkowski, Ko- walczył zaszczytnie przeciw Anglikom, przez­ ścielski, Koscieski, Kułakowski, Lazarowicz, co pozyskał miłość narodu i przyjaźń Wa- Mężyński, Michałkiewicz, Miłoszewski, Miro- shyngtona. W r. 1792 powróciwszy do oj­ szewski, Mniszewski, Murawicki, Nachorecki, czyzny, w czasie rozpoczętej wojny z Rosyą Nagorzewski, Naritowicz, Narwit, Nielubowicz, otrzymał władzę nieograniczoną, którą spra- lift. Ko. 53

wował z rozwagą i umiarkowaniem aż do nów włpskich powrócił do kraju, i umarł na chwili dostania sig w niewolę w bitwie pod dobrach swoich w Poznańskiem r. 1822. M. Maciejowicami. Zaprowadzony do Rosyi, trzy­ Koskowski, herbu Junosza. M.* many był jako więzień stanu aż do wstąpie­ nia na tron Pawła I., którego pierwszą czyn­ K osla, herbu Nowina. nością było, Kościuszkę i jego towarzyszów Koslarowski, herbu Jelita. M.* udarować wolnością. Kościuszko powtórnie Kosmaczewski,herbu Jastrzębiec. udał się do Ameryki, w kilka lat atoli prze­ płynął Atlantyk po raz czwarty, przenosząc Kosmaczcwski, herbu Junosza. się do Szwajcaryi, gdzie żyjąc patryarchal- Kosmicrzowski, starosta Kolski. nie w gronie przyjaciół, zakończył szlachetne Kosmiński, herbu Lubicz. życie r. 1817. Skromność, prostota obycza­ jów i uprzejmość, były prócz innych zalet Kosmowski, herbu Lis, z tą od­ Kościuszki przymiotami, dla czego też naro­ mianą, że na strzale zamiast dwóch krzyżów, dy Europy policzyli go do znakomitych mę­ jest tylko jeden krzyż po lewym boku tarczy. żów, przynoszących zaszczyt naszemu wieko­ Kosmowski, herbu Trąby. wi. Dla uczczenia pamięci z polecenia Ale­ Kosmowski Jakób, rycerz polski ksandra I., sprowadzono zwłoki jego do Kra­ uczestniczący w wojnie cesarza niemieckiego kowa, i złożono je w kościele katedralnym z Turkami na Węgrzech (r. 1550), przy o- na zamku, pomnik zaś wystawiono usypaniem blężeniu Pesztu dostał się do niewoli Muzuł­ niebotycznej mogiły na górze Sikornik. M. manów, z której atoli wybił się z orężem w Kościtiszkowicz, dziedziczył na ręku i powrócił szczęśliwie do obozu cesar­ Wołyniu. M.* skich, którzy go powitali z głośnemi okrzyki podziwienia i szacunku. M. — Michał, opat K o seck i, herbu Rawicz,— Józef, kanoników regularnych w Trzemesznie, wła­ zginął pod Gołczą r. 1733. M. snym kosztem wymurował tamże r. 1773 ko­ K o ssel (Cossel), nobilitowany roku ściół wspaniały, i założył przy nim szkołę 17 68. M.* publiczną, na którą mocą buli papieża Kle­ K o sib sk i, herbu Rawicz. M .* ^ mensa XIV. przeznaczył fundusz z dochodów opackich. Ustanowił także przy niej konwikt K osicki. herbu Sam son. na 12 młodzieży szlacheckiej. M. Kosiłowski, herbu Jastrzębiec, Kosilicki Michał i Floryan, pod­ waleczny towarzysz w chorągwi Polanow- pisali elekcyę Jana Kazimierza. skiego, przestał żyć w Przemyślu r. 1691. Kosnowicz, herbu Jas trzę b iec.M.* K o siń sk i, herbu Rawicz. Kossobadzki, herbu Pobóg. Mi­ K o siń sk i, herbu Rogala. Jan i kołaj, pisarz ziemski Płocki, podpisał unją Aleksander słynęli z waleczności na Litwy z Koroną r. 1569. wojnach. KOSSOW Sylwester, najprzód wła­ Kosiński, jenerał polski, dał liczne dyka Mścisławski, potem arcybiskup Połocki dowody męztwa i wysokich zdolności swoich. i metropolita Rusi r. 1649, opisał pieczary Wiele pięknych czynów jego u samych nie­ Kijowskie. — Stefan Antoni, horodniczy przyjaciół zjednały mu szacunek i poważanie; Witebski, głosował na elekcyi Jana III. umiał bowiem zawsze połączyć odwagę żoł­ nierza z ludzkością. Po rozwiązaniu legio­ Kossowicz, herbu Wieniawa. M.* 94 Ko. Ko.

K o s s o w s k i , herbu Abdank, w Lę- Chełmiński, ręką i głową służył sprawie ezyckióm, gdzie kilku piastowało urzęda Zygmunta I.; mianowicie w bitwie z Tatara­ ziemskie. —--Antoni, sekretarz koronny, mi pod Wiśniowcem dał dowody wielkiej dowodził z chwałą regimentem łanowym, M. odwagi; f 1555. Jan, wojewodą Sando­ mierski znany z dzielności rozumu, z porady Kossowski, herbu Ciołek, w ziemi Porty Otomańskiej po ucieczce Henryka Wa- Drohickiej, gdzio słynął z czynów wojennych lezego z Polski, o mało co nie został wyniesiony za czasów Władysława Jagiełły. — W a- na tron polski, do czego jednak żadną miarą wrzyniec Wojciech, pisarz grodzki Dro- nie dał się namówić, skłaniając raczej wszy­ hicki, w czasie szerzenia się szyzmy, posło­ stkich do wyboru Stefana Batorego, któremu wał do Stolicy Apostolskiej r. 1722; nastę­ następnie radą i orężem wielce był użyte­ pnie deputował z chwałą na różne trybunały cznym; f 1581. Paweł, odziedziwszy do­ koronne. M, bra po ojcu swoim, kasztelanie Zakroczym­ Kossowski, herbu Jelita. skim, prowadząc życie , wielce przykładne i Kossowski, herbu Leszczyo. bogobojne, fundował klasztor 0 0 . Bernardy­ nom w Praszniszczu i bursę dla uczącej się Kossowski, herbu Łodzią. młodzieży ubogiej w Pułtusku, które hojnie Kossowski, herbu Odwaga, na opatrzył w dochody. Nieprzyjmując żadnych Pomorzu. ofiarowanych mu honorów, sprzedał nareszcie Kossowski Franciszek, wojski Lu­ dobra swoje, i rozdawszy wszystko między belski, fundował klasztor XX. Franciszkanów ubogich, osiadł w szpitalu przez siebie fun­ w Lublinie r. 1619. M. — Albert, penita- dowanym, gdzie się oddał całkiem opiece ryusz archikatedry Lwowskiej, legował testa­ ubogich pielgrzymów i kalek, zniżając się mentem znaozne fundusze dla kościołów } przy ich pielęgnowaniu aż do posług ciele­ szpitalów Lwowskich ; f 1646. M, — Hen­ snych; f 1607. — Stanisław, brat jego, ryk' kasstelan Wendeński, podczas najazdu już w młodocianym wieku począł się przy­ Tatarów' na Polskę r. 1653, napadnięty w sposabiać do stanu duchownego; nieotrzy- własnym domu w czasie wesela swojej sy­ mawszy wszakże podczas bawienia swego na nowicy, zabrany został z całą drużyną we­ naukach w Wiedniu przyjęcia do klasztoru, selną w niewolę. M. bez wiedzy rodziców udał się pieszo do Kostecki, rektor 00. Bazylianów w Rzymu, gdzie też wstąpił do zakonu. Je­ Humaniu, podczas pamiętnego rokoszu hajda* zuitów, w którym zajaśniał z postępków ■ maków pod sławnym z okrucieństw Gontą, pokory i bogobojności; wkrótce atoli, bo zamordowany w przybytku pańskim roku dziesiątego miesiąca swego zakonnego, a w 1768. M. I9tym roku swego życia, wśród podziwienia godnych wypadków przeniósł’ się. do wie­ Kostecki, nobilitowany na sejmie czności d. 15 sierpnia 1568. W niedługim r. 1775. M.* czasie uznany od Stolicy Apostolskiej za bło­ Kostka, herbu Dąbrowa. Nawój, gosławionego, rozniesła się chwała jego po z llostkowa z przyczyny kostki na twarzy mu cąłej Europie; a gdy Jan Sobieski pamiętne wyrosłej, Kostką przezwany, przekazał pierw­ nad Turkami odniósł zwycięztwo pod Choci- szy to imie na potomków swoich. Jako mąż mem, toć na wstawienie się bohatera króla rycerski walczył zaszczytnie z Krzyżakami. wpisał Papież Innocenty IX,, Stanisława Ko­ Jakób, w nagrodę zasług wojennych otrzy­ stkę w poczet najpierwszych patronów koro­ mał od Kazimierza Jagiellończyka obszerne ny Polskiej, oznaczając oraz uroczystość jego dobra ziemskie. Stanisław, wojewoda doroczną, którą to ustawę potwierdzili i inni K o . K o. 55

Papieże. — Anna. córka Jana, starosty Li­ czył zaszczytnie w Prusiech ze Szwedami, pińskiego, postanowiwszy poświecić się Bogu, Jakób zaś z Turkami pod Chocimem. M. v stąpiła do zakonu panien Benedyktynek w Ja­ Koszczyński Jędrzej, podpisał rosławiu, któremu wniosła bogaty posag przeszło elekcyę Władysława IV. 100.000 zip. wynoszący, gdzie też po 55 le­ tnim przełożeńslwie zakończyła życie wielce Koszewski, herbu Ciołek. bogobojne r. 1899. M. Koszkowski, herbu Dołęga. Kostkiewicz, herbu Rogala. M* Koszoiiowski Alek san der, kano­ Kostkowski, herbu Dołęga. M.* nik Poznański był sekretarzem króla Jana III. Kostro, herbu Rawicz. Kilku ch Koszowiez Jan Michał, za wojen­ głosowali na elekcyi Jana Kazimierza. ne zasługi nobilitowany r. IG62. Koszowski, dziedziczył na Podolu, M. Kostrowieki, herbu Rawicz. M.* Koszilbski Paweł, sekretarz Zy­ Kostrowicz, obacz Lwowicz. gmunta III. Kostrowiccki Mikołaj, znakomity Koszutski, herbu Lesz czy c. Se­ bibliofil i przyjaciel nauk; f 1853, M. bastyan, żupnik Wielicki w połowie XVII, Kostro weki, herbu W ąż VI. wieku, zbudował tamże klasztor 00. Refor­ Kostrzejowskt, herbu Łabędź. matów. — Stanisław, wydał szacowne dzieło o wychowaniu i ćwiczeniu przełożo­ Kostrzeilibski, dziedziczył na Wo­ nego r. 1558. M. łyniu. M.* Kostrzeński, herbu Zenowi cz. M.* Koszyc, herbu Poraj. M.* Koszycki, herbu Sam son. M.* Kosty. nobilitowany r. 1790. M.* Koszyrski książę, herbu Pogonia, Koswiński Aleksander, podpisał obacz Sanguszko. elekcyę Władysława IV. Koszyrski Krzysztof, szlachcic KOSY. polski z Sochaczewskiego, dla niepospolitych nauk i dowcipu posiadał względy Zygmun-1 Opis herbu. ta I., gdzie go powszechnie zwano uciechą W polu czcrwo- i roskoszą dworu. M, nem tarczy są dwie KOT. kosy białe, ostrzem Opis herbu. ku sobie ułożone a W pola czerwonem schodzące się u do­ tarczy ma być kot łu w krzyż, na heł­ ‘morski wspięty no­ mie zaś pięć piór gami przedniemi do strusich. Są też i góry, ogón po mię­ wilcze ' kosy, o dzy nogi zwiniony, czem pod herbem a przepasany w po­ Prus więcej się po- łowie pasem żółtym, w'ic. na hełmie zaś. trzy Koszański na Litwie. piór strusich. Woj- Koszczyc z Brześciańskiego, głoso­ sznar, jeden z panów wał na elekcyi Jana III. — Andrzej, wal- Litewskich, przyjął , 56 K o . K o .

ów herb na sejmie Horodelskim; a prócz Kotowicz, herbu Korczak. Gniazdo niego nieużywał go nikt więcej w Polsce. domu tego ziemia Wołyńska, zkąd przeniósł Kot, herbu Doi iw a. M.* się na Litwę. Jan, kasztelan Wileński, po­ łożył pierwszy fundaeyę na klasztor Karme­ Kot (Kolh) Wincenty z Dębna, ar­ litów bosych w Grodnie; Jan, syn' jego u- cybiskup Gnieźnieński, piastujący poprzednio marł z ran odebranych przy obronie Smo­ stopień doktora nauk wyzwolonych w aka­ leńska Aleksander, biskup Wileński, pa­ demii Krakowskiej, przewodniczył chwalebnie sterz pełen przykładnego życia i promowator w trudnych przygodach kraju; a tak przez nauk, sprowadził XX. Missyonarzów do Wil­ czyny publiczne, jak i cnoty prywatnego ży­ na; f 1686. — Piotr, marszałek Litewski, cia , pozyskał szacunek współczesnych; odbył we Lwowie z Petryłą, wojewodą Wo­ | 1448. M, łoskim badanie sądowe, w skutek którego Kotarski, herbu Pniehinia. — tenże jako gwałciciel przymierza skazany zo­ Stanisław, syn cześnika Latyczewskiego, stał na ucięcie głowy. M. pułkownikował kozakom Zaporozkim za pa­ Kotowski, herbu Pomian. Jan, nowania Władysława IV. — Tomasz, walczył porucznikując pod Chodkiewiczem, poległ pod wodzą Sobieskiego pod Wiedniem. M. w jednej z wielu bitew ztaczanych ; Stani­ Kotczyc w Słonimskim. sław, zginął w bitwie z Turkami pod Ory- Kotecki Ra fał, sekretarz Zygmunta I. ninem, Jędrzej pod Chocimem, Krzy­ sztof, zaś pod Łojowem. Wszyscy cztery Kotkowski, herbu Ostoja. Miko­ byli braćmi rodzonemi. łaj, podczaszy Sieradzki w XVI. stuleciu, herbu Trzaska. Adam, uczestniczył zaszczytnie w różnych sprawach Kotowski, sekretarz królewski, otrzymawszy indygenat kraju. Mikołaj, syn jego z Gołuchowskiej, w r. 1673, przyrzekł w potrzebie kraju do­ służąc wojskowo, dostał się w niewolę Tu­ stawić sto dragonii własnym kosztem. M. recką. Koilarzewski Jan, ua początku Kotuliński, herbu Odrowąż. M.* tego stulecia rozpoczął nową epokę poezyi Kotlirczyński Wojciech, podpi­ ruskiej; tak przetłumaczył Eneidę wierszem sał elekcyę Jana III. rymownym, przezco wzbudził niemały zapał Kotłltewicz, herbu Trzaska. M.* i naśladowanie. M. Kotlewic*, herbu Pobóg. M.* KOTWIC A. Kotliliski, herbu Ogończyk. Je­ Opis herbu. rzy Maurycy ze Szlązka, zawiadując pod wodzą Slahrenberga komendę dwóch tysięcy W polu czerwonein piechoty, dawał Turkom mężny odpór pod tarczy jest kotwica Wiedniem, gdzie też zginął od ciężkiego z tryangułów ułożo­ postrzału. na, uchem na dół położona, a na heł­ S amuel, podczaszy Wi­ Kotłnbaj mie trzy pióra strusie. tebski r, 1674. Tym herbem pieczę­ Kotomirskl, herbu Puchała. tuje się dóm Kołon- Kotoili Jerzy i Konstanty, nobi­ tajów. litowani za czyny wojenne r. 1676. Kofowleki, herbu Korab. K o t w i c k i , herbu Korab. M.* / K o. Ko. 57

Kotwic*. sprawiedliwości w urzędzie; nieprzyjmując bowiem żadnych darów ani jakichkolwiek u- Opis lierbu. pominków, zwykł był mawiać: „I bez tego W larczy białej jest z łaski Boga będę chleb jadł;“ f 1646. pas czerwony na Kowalewski, herbu Gryf. M.* kształt rzeki wszerz Kowalewski, herbu Junosza. tarczy rnzciągniony, herbu Łada. a na hełmie ręka z Kowalewski, mieczem niby do cię­ Kowalewski, herbu Nowina. cia wzniesiona. Kowalewski, herbu Prus III. Tym znakiem pie­ Kowalewski, herbu Radwan. czętują się: Chmie- Kowalewski, herbu Żuk o w ski. M.* lik, Czaplicki, Dłuski, Kowalewski Jan, Zaporożec, no­ Dziegano wski, Gilew­ bilitowany r. 1659. M. M a r c i n, kapitan z pułku ski, Gołycki, Grodliński, Hełmindowski, He- marszałka kor. Lubomirskiego, dostał się do mindowski, Kalecki, Kalenkowicz, Komorow­ niewoli Tureckiej, z której dopiero r. 1727 ski, Kotwicz, Krzycki, Lenkiewicz, Muchliński, po czterdziestoletniej niewoli od Trynitarzy Pochner, Radomicki, Silheim, Smolik, Stru- Lwowskich został wykupiony. M. piński, Strzała, Swęderski, Sylchanowski, Toł- Kowalkowski, herbu Godziem­ kacz, Wężykowski, Wilkowski, Wryszkowski, ba. M.* Wyrzykowski, Zgorski. Kowalkowski, her. Prze gon ia.M* Przodek domu tego był niejaki Pochner, i pochodził zAustryi; osiadłszy tenże w XIII. Kowalski, herbu Abdank. wieku na Slązku, przezwał sig Kolwiczem, Kowalski, herbu Jasieńczyk. M* zkąd potomkowie jego przenieśli się później Kowalski, herbu Korab. Kilku z te­ do Polski i od różnych dóbr nabyli osobnych go domu piastowali urzęda na Rusi. Z tych nazwisk. — Ja ni sław, arcybiskup Gnieź­ jeden chorąży Lwowski, poległ w bitwie z na- nieński, fundował 0 0 . Dominikanów w Żni­ jezdniczą tłuszczą r. 1649. W walce, gdy mu nie, przyczem hojnie opatrując ubóstwo, po­ prawą rękę odcięto, przejął chorągiew w le­ zyskał zaszczytne imię ojca ubogich; fl3 4 1 . wą., a gdy i tę stracił, upuszczony sztandar Mikołaj, archydyakon Poznański, prałat na ziemię przykrył swoim ciałem, dochowując wielkiej znajomości prawa, na synodzie pro* ów klejnot mu powierzony aż do ostatniego wincyonalnym za Jana Łaskiego, arcybiskupa tchu życia swego. Gnieźnieńskiego podał zbawienne ustawy o Kowalski, herbu Wieruszowa, gwałcicielach; f 1493. M. dóm starodawny w Sieradzkiem, posiadający Kotyński Jan, uczeń akademii Kra­ przywileja od Władysława Jagiełły.— B ene­ kowskiej, pisał pochwałę Władysława IV. M. dykt, sędzia ziemski Wieluński, fundował Kowalewski, herbu Dołęga. Sta­ w Wieruszowie r. 1401 klasztor zakonników nisław, łowczy Kijowski, sprawował urząd ś. Pawła; następnie w wojnie z Krzyżakami komisarza do traktatów z Moskwą; r. 1670. poległ w bitwie pod Maiborgiem r. 1409.— Gorliwy o wiarę katolicką, przebudował w Marcin, fundował 00. Reformatów w Ka­ Kisielowie zbór ariański na kościoł parafialny. liszu roku 1631. Kowalewski, herbu Godziemba. Kowinicki, herbu Trąby. Tomasz, pisarz ziemski Sandomierski, sły­ K,owiński w województw. Płockiem. nął z rzadkiej dobroczynności dla ubogich i K ow nacki, herbu Slepowron.

Tom II. Nr. 8. 58 KOa K o .

Kownacki, herbu Suche komnaty. KOSICUOWSKI, Kownacki Hipolit, niegdy sekre­ tarz prymasa Poniatowskiego, później biblio­ Opis herbu. tekarz Stanisława Potockiego w Wilanowie, W tarczy są trzy poświęcał sig' z osobliwszem zamiłowaniem róże na gałązkach, badaniom historycznym. Po między innemi zchodzących się u do­ wydał wielce szacowne dzieło : „Dzieje Ma- łu do kupy, u każdej zowsza.£c Pełen zasług w dziedzinie nauk, gałązki zaś po czte­ zakończył życie czynne w r. 1854, przeżyw- ry listki, a na hełmie w koronie trzy piór Kownia. strusich. Tego herbu Opis herbu. używa tylko dóm Ko- W polu czerwonem ziczkowskich w Pru­ tarczy są trzy gołe siech. miecze, u dołu ostrza­ mi się zchodzące, a Koziefcrodzki, herbu Jastrzębiec. na hełmie trzy pióra Władysław, podpisał zPołockiemwojewódz­ strusie. Są atoli i od­ twem elekcyę Jana III. miany jego, a to z do­ Koziegłowski, herbu Zerwikap­ daniem księżyca u tur. Krystyn, kasztelan Sądecki, podpisał spodu, albo gwiazd przymierze Władysława Jagiełły z Krzyżakami pomiędzy mieczami. roku 1412. M. Tym znakiem pieczę­ Koziek, herbu Pawęza Herburt na tują się: Domaradzki, Łośniewski, Pachoło- Litwie. wiecki, Ptaczek, Suskrajewski i Tur. Kozielski, herbu Leliwa. Kojczan Sułkowicz, herbu-Wężyk. Kozielski, herbu Rola. Maciej, rot­ Kozakiewicz: Marcin, podpisał e- mistrz królewski; Bielski chwali jego wojen­ lekcyę Jana III.— Ksawery, kanonik Wi­ ne czyny na Podolu przeciw Tatarom. — S e­ leński, w r. 1018 piastował godność rektora weryn, zakonu Pijarskiego, biegły w naukach kościoła i gospody ś. Stanisława w Rzymie. M. filozoficznych i teologicznych, trudnił się ich Kozarski, herbu Wąż. — Tomasz, wykładem z niemałą korzyścią młodzieży; rotmistrz królewski, zginął za Zygmunta III. f 1730. M. pod Smoleńskiem. — Stanisław, rotmistrzo- Kozieł I. wał z chwalą w wyprawie Chocimskiej. Czte­ rech innych stawało na elekcyi Jana III. Opis herbu. Kozas*yn, herbu Drya. W potu czerwonem tarczy, powinien być Kozew Stefan, horodniczy Witebski, kozieł biały w prawą roku 1704. stronę sobą obróco­ Ko ziarowski, herbu Jelita. M.* ny, na hełmie w ko­ Kozic, herbu Łabędź. Dwóch podpi­ ronie zaś podobnie sało elekcyę Jana III. taki kozieł tylko do Kozicki, herbu Lubicz.— Maciej, połowy do góry się rotmistrz jazdy polskiej, uczestniczył z chwa­ wspinający. Do Pol­ łą niemałą w ekspedycyi Moskiewskiej, r. 1GG5. ski dostał się ów K o. K o. 58

herb ze Szlązka, gdzie go Wilczkowie uży­ Kozikowski Aleksander, podpisał wają. elekcyę Jana Kazimierza. Kozieł II. Koziński, herbu Kierdeja. Adam, kasztelan Wołyński, wielbiony z dobroczynno­ Opis herbu. ści dla ubogich i dla kollegium Łuckiego. W polu czerwonem Koziński, herbu Lubicz. M.* jest księżyc niepełny rogami na dół obró­ Koziński, herbu Zagłoba z odmia­ cony, z którego bar­ ną, że nie przez podkowę szabla idzie, ale nad podkową sterczy ostrzem do góry, a na ku z pośrodka i obu hełmie miasto skrzydła, trzy pióra strusie. końców wystają trzy Ducha rycerskiego, poległ jeden z domu tego strzały, a na hełmie Gabryel, w bitwie pod Sokalem. trzy piór strusich. Herbu tego uży­ Koziński, herbu Zdań. M.* wali Kozłowie na Li­ Koźlątkowski, herbu Śreniawa. twie, z których jedni Koźloróg', herbu Jelita. M.* przezwali się Poklewskiemi, drudzy Jasie- Koźloróg, herbu Poraj. M.* nieckiemi. Koziełkowski Mikołaj, podpisał Kozłowski. elekcyę Władysława IV. Opis berbu. w Orszańskiem. Kozieiliecki W tarczy ma być mur Kozieradzki, herbu Korczak. na ukos niby walący sig Kozicrowski, herbu Dołęga. od góry, a na hełmie w koronie dwa rogi bawole Kozierowskj, herbu Jelita. albo trąby myśliwe, u któ­ Kozietulski, herbu Abdank. Jeden rych z każdego boku wisi tego nazwiska, rotmistrz legionów polskich pod po cztery dzwonki sokole. Napoleonem I., wsławił się z odwagi przy Będący dawniej w ziemi pamiętnym zdobyciu wąwozu Sommo-Sierra Pruskiej, pisali się jedni w Pireneach rokuV1808. M. z Kozłowa, drudzy z Kłot- Kozika ki, a inni z Laskowej. herbu Zkrzyzłuk, Kozłowski, herbu Jastrzębiec.— którego Okólski tak Mikołaj, podsędek Sanocki, jako poseł sej­ opisuje: Łuk tatarski mu r. 1618, deputował na trybunał Radom­ cięciwą do góry na­ ski.— Mikołaj, odznaczył się walecznością pięty, a na niej stoi w bojach ; poległ też w jednej potyczce z nie­ krzyż złoty. Herb ów przyjacielem r. 1769. M. — Michał, syn nadany został przod­ jego uczestnicząc w szkołach w Berlinie i Lip­ kowi domu Kozików sku, otrzymał w Halli palent doktora medy­ jako znak nagrody cyny, zkąd powróciwszy do ojczyzny, został za odniesione zwycięztwo nad Tatarami, ozna­ najpierw sztabs-medykiem gwardyi koronnej, czając tem zarazem zwycięztwo krzyża ś. a potem konsyliarzem Stanisława Augusta. nad księżycem. Nadgrobki Kozików, spowino­ W czasie późniejszych wojen jako medyk ge­ waconych z książęcemi domami w Polsce, neralny lazaretów wojskowych, pozyskał imie znajdują się w Kijowie i Sokalu. prawdziwego przyjaciela ludzkości. M. 60 K o. K r.

Kozłowski, herbu Lis. Wawrzy­ czerw. zł. na różne fundusze; pisał oraz szczyt­ niec, z pocztem Kozaków Ukraińców wysłany ne poemata, między innemi Pharsalia Lucana. w pomoc Iwoni, hospodarowi Wołoszy prze­ Zycie zakończył r. 1569, a nadgrobek znaj­ ciw Turkom, w wielu bitwach dał dowody duje się w kościele 00. Dominikanów w Kra­ nieustraszonego męztwa, gdy wtem przez zdra­ kowie. M. dę tego Iwoni popadł w niewolę Muzułmanów Koźmiński, herbu Lubicz. roku 1518, z której wyszedł dopiero za wy- Koźmiński, herbu Poraj, jednej kupnem Ormianów polskich. M. dzielnicy z Gruszczjńskiemi w Wielkiej Pol­ Kozłowski, her. Wieże na Szlązku. sce. — Piotr, sędzia ziemski Kaliski, uczest­ Kozłowski Piotr, kasztelan Zawi- niczył z chwałą we wszystkich wyprawach chostski, poległ w bitwie pod Wielkołukami Jana Sobieskiego. — Jan, syn jego wstępu­ roku 1579. M. — Kozłowski Szymon, pro­ jąc w ślady ojca swego, zakończył1 zawód boszcz obrządku grecko-katolickiego w Żół­ życia w zaszczytnym boju. kwi w połowie XVIII. wieku, jaśnieje w rocz­ Koźmiński Mikołaj, zakonu ś. Bene­ nikach tego miasta z szczególnego poświęce­ dykta, jaśniał swoich czasów z ostrości życia nia się dla nieszczęśliwych, których w czasie i wielkiej bogobojności; f 1490. M. morowej zarazy niezmordowanie ratował i po­ cieszał. M. — Kozłowski Mateusz, ka­ Koznicki, herbu Nowina. — Flo­ płan zakonu kaznodziejskiego, rodem z Kra­ ry an, sławiony z męztwa w bitwie pod Pie­ kowa, po powrocie swoim z Rzymu, gdzie szkowem. nauki pobierał, do ojczyzny, rozpoczął zawód Kozniewski, herbu Ostoja. nauczycielski, w którym pozyskał nieograni­ Kozuba, herbu Mora. czone poważanie i szacunek od wszystkich Kozubowski Adam, podpisał elek­ stanów, ceniących jego wysokie nauki i cnoty cyę Jana Kazimierza. kapłańskie. Piastując później różne godności herbu Abdank. akademickie, poświęcał oznaczoną sobie pen- Kozubski, syę na potrzeby klasztoru swego, mieniąc go Kożuchowski, herbu Doliwa. — właścicielem wszystkiego co posiadał. Pełen Stanisław, stolnik Kaliski, zebrał i podał zasług, przeniósł się do wieczności w roku do druku prawa koronne od roku 1550 do 1839. M. 1729. M. K o z m ia n , herbu Nałęcz. — Kaje­ Kożuchowski, herbu Pierzcha­ tan, radca stanu i wzorowy gospodarz, ce­ ła. M.* lował przedniedawna jeszcze jako jenialny Kożuchowski, herbu Roch. wierszopis. Pomiędzy innemi wydał poemat: Kozyrski w Krzemienieckiem. M.* „Ziemiaństwo/c w którym naucza ziomków Krabesiow, nobilit. w r. 1685. M.* swoich kochać Boga, cnotę, mierność i zagon rodzinny; a w zgrzybiałym nawet wieku w za­ Kraczkowski W Sandomierskiem M.* ciszu wiejskiego życia, wygotował poemat bo­ Kl*Aiński, herbu Jelita. — Kr zysz- haterski: „Stefan Czarnecki,“ przypominający tof, znakomity kaznodzieja w XVII. wieku, wielką przeszłość narodu polskiego. Życie wydał kilka dzieł treści duchownej. M. pracowite zakończył dopiero w r. 1856. M. Krajewski, herbu Jasieńczyk. — Kozmińczyk Benedykt, akademik Marcin, dziedzic na Sendziwujach, obraw­ Krakowski, pracą własną i majątkiem roz- szy stan duchowny, najprzód rządził semina­ krzowial nauki w Polsce; pełen wzniosłych rium dyecezyalne w Pułtusku r. 1766, po­ uczuć wyznaczył dla tejże akademii 4.000 czem mianowany kanonikiem i officiałem Łom- Kr. Kr. 61

żyńskira, zasłużył się przywróceniem zwichnię- W Dobrzyńskiej ziemi kwitnął pod imieniem tego porządku w zarządzie duchowieństwa. M. Siecińskich z Siecina i Murzynowa; z tych Krajewski, herbu Leliwa. — Ję­ Piotr był kasztelanem Wyszogrodzkim; Sta­ drzej, archydyakon Krakowski, sskretarz nisław, biskupem Przemyskim; Piotr, ka­ Zygmunta Augusta, niespracowany w karności sztelanem Czerskim, a Piotr kasztelanem kościelnej; f 1573.— Jan, poeta znakomi­ Inowrocławskim. — Jakób Sieciński prze­ ty na początku XVII. wieku, wydał drukiem zwany Trąba, mąż wojenny; tegoż syn także kilka prac historycznych. M. Jakób, przeniósłszy się około roku 1510 Krajewski, herbu Łabędź. Z tego do ziemi Przemyskiej, i pojąwszy Barbarę domu bvł Mi koła i, biskup Przemyski, zmar­ Orzechowską (ciotkę Stanisława sławnego ły roku 1498. pisarza), wziął z nią Krasice z przyległościa- mi i od tych dóbr Krasickim pisać się zaczął. Krajewski, herbu Trzaska.-—Jan Synowie jego: Marcin, wojski Przemyski, Stanisław, kapitan w wojsku polskim, po­ mąż zasłużony z czynów rycerskich; Aleksy, legł w bitwie pod Krupczycami r. 1794. M. sędzia ziemski Przemyski, zostawił wiele mów Krajewski, waleczny towarzysz z roty i dysertacji w rękopismach. Nowomiejska sławnego z zwycięztw rotmistrza Niewiarow­ wniosła mu w posagu Nowemiasto z częścią skiego, w wojnie lnflantskiej pojmany od Szwe­ dawnego księstwa Bybelskiego. Tego potom­ dów w zasadzce utajonych, i stawiony przed kowie: Jan, podkomorzy Ciechanowski; Je­ Karolem IX., mężnie i nieulęknienie odpowia­ remiasz, proboszcz Przemyski, mąż wielce dał na czynione mu zapytania ; w tem po zaszłej dobroczynny, zabity we własnym domu swo­ bitwie pod Kirchholmem roku 1605, wleczony im roku 1621. Jakób, umarł młodo w Po­ jako jeniec, od tegoż króla najezdcy z tej znaniu, ofiarowawszy nowieyatowi Krakowskie­ klęski uciekającego, nikczemnie szpadą prze­ mu znakomity dar w księgach i innych przy- szyty. M. borach. Stanisław, oboźny koronny, och­ Krakowie® Jan i Wawrzyniec, mistrz królowej Anny, kasztelan Przemyski, wybrańcy z Raniszowskiej Woli (włości poło­ mąż doświadczony w boju i w radzie, dla żonej w Rzeszowskim obwodzie), za odzna­ tego leż wielce szacowany u królów Zygmun­ czenie się na wojnach, przywilejem Augusta ta Augusta, Henryka, Stefana i Zygmunta III. II. roku 1699 obdarzeni wolnością i posia­ On to czynił zToszmą, hospodarem Wołoskim, dłościami gruntowemi. M. niegdyś hołdownikiem a później zdrajcą Pol­ Krakowiccki, herbu Roń cza. ski, schwytanym w ucieczce swojej do Wę­ gier i do Lwowa przywiedzionym, badanie są­ Krakowiński; trzech głosowało na dowe, w skutek którego Totnsza za wyrokiem kró­ elekcyi Jana III. lewskim skazany został na utratę życia, co Kral, nobilitowany r. 1768. M.* spełniono ścięciem na rynku Lwowskim roku Kralewski, nobilitowany r. 1768. M.* 1563. W potrzebie zTatarami i Moskwą, dał Kramkowski w Lubelskiem. on wielkiego męztwa dowody, przytem dopeł­ Kramptemcr Rafał, podpisał elek­ niał przez cały ciąg życia królowej Anny naj- cyę Jana Kazimierza. poufniejsze jej życzenia; tak towarzyszył w drodze do Szwecyi, dzielił niebezpieczeństwa Krąkowskś, herbu Trąby. i zwiększał okazałość dworu królewskiego Krąpicwski, herbu Korab. swym majątkiem. W czasie przyjazdu króla Krasicki, herbu Rogala z mitrą do Szwecyi roku 1593, gdy jako marszałek książęcą, pochodzi od Pomściborza, hrabi na królowej w Gdańsku urząd nieobecnych mar­ Mnachanacimie, kasztelana Ciechanowskiego. szałków koronnych zastępował, a gdy wśród 62 Kr. Kr.

zaburzenia spokojność i porządek przywrócić zumu wykształconego naukami i postawy cia­ usiłował, gorliwości swej o bezpieczeństwo ła okazałej, miał siłę tak wielką, że woła króla Zygmunta III. o mało co życiem nie- pałaszem przecinał; f 1645. 1 on też był przepłacił. Był to człowiek ludzki, wszystkim dostojnością hrabi cesarstwa Rzymskiego wraz miły, w rycerskich dziełach biegły, a ludzi z potomstwem obojej płci zaszczycony. Z San- mądrych kochający. Po matce swojej odzie­ guszkównej księżnej zostawił synów pięciu : dziczył dobra Krasice z przyległemi wsiami, Stanisława, podczaszego Łomżyńskiego 5 gdzie zamek Krasiczyn w roku 1594 stawiać Mikołaja, protonotariusza papieża Urbana rozpoczął; posiadał także od roku 1589 Du­ VIII., archidyakona i administratora biskup­ biecko. Z Żurawińskiaj zostawił synów dwóch, stwa Łuckiego, a potem biskupa Argiweńskie- z Jakubowskiej tyleż córek, z których Kata­ go. — Marcin Konstanty, z razu pod­ rzyna była małżonką Jana Daniławicza, wo­ czaszy, dalej kasztelan Przemyski. Synowie jewody Buskiego, pradziada po kądzieli króla tegoż: Aleksander, drugi Jerzy, stolnik Sobieskiego. — Marcin, krajczy koronny, Przemyski znany z wydania drukiem dzieła dalej kasztelan Lwowski, a w r. 1627 wo­ wierszem napisanego: „Scutata Sarmatiae jewoda Podolski, syn poprzedzającego, z po­ Aquila sub regalli clypeo Joannis III. repre- lecenia królowej Anny pobierał wychowanie sentata 1676.“ Po bezpotomnym zgonie tegoż, w Ingolstadzie. Był to równie mąż ojczyznę przeszły dobra Krasiczyn na Modrzewskich, kochający, dla której przeciwko Moskwie, Tur­ Łaszczów, Tarłów, Mniszchów i Potockich; kom i Tatarom swym kosztem liczne roty sta­ Dynów zaś przeszedł na Ogińskich. — Jerzy wiał, i sam do obozu wodził, nacierając z nie­ Kazimierz, mąż wielce dobroczynny, zapi­ mi odważnie na nieprzyjaciół kraju. W cza­ sał Jezuitom Piotrkowskim znaczny legat, a sie rokoszu jemu to było powierzone bezpie­ Karmelitom bosym Przemyskim wsie Hubice czeństwo królowej, którą od napastujących i Przedzielnice. Adoptowany za syna od swe­ Tatarów oswobodził, wichrzących w Rzpltej go wuja, ostatniego księcia Sanguszki Koszyr- hamował, broniąc przytern wolność ojczystą. skiego, schodzącego bezdzietnie, odziedziczył Sprawując poselstwo do cesarza Ferdynan­ po nim księztwo Koszyrskie i odtąd książęcą da II., z którym znał się jeszcze z lat mło- mitrą swój rodowy klejnot ozdabiać zaczął; dociannych ze szkół w Ingolstadzie, zaszczy­ f 1689.' — Adam Władysław, chorąży cony został od tego monarchy w raz z bra­ Wołyński, nakoniec kasztelan Przemyski, mąż tem swoim Jerzym, godnością hrabi pań­ wielkich przymiotów, uposażył kościoł w Ro­ stwa Rzymskiego. On to dźwignął zamek kietnicy, w Tuligłowach zaś nowe probostwo Przemyski już do ruiny nachylony, a Krasi- erygował; f 1677 — Jari, syn jego, zginął czyński dla obrony okolicy wraz z kaplicą w bitwie pod Żurawnem roku 1676; drugi dokończył; Karmelitom bosyrn w Przemyślu Karol, adoptowany za syna od stryja swego zbudował wspaniały kościół z klasztorem, Jerzego Kazimierza, odziedziczył po nim księ- poezem wiek podeszły poświęcił pobożności, ztwo Koszyrskie. Równie cnót staropolskich, naukom i przyjaźni, doświadczając w obywa­ umarł w roku 1717 kasztelanem Chełmskim, telstwie, które zawsze zapełniało dóm jego zostawiając z księżnej Czetwertyńskiej syna gościnny, nadzwyczajne poważanie; życie za­ Józefa, kasztelana Halickiego, męża cnót kończył r. 1633, przekazując obszerne dobra wielu, zmarłego roku 1712. Synowie jego z w braku potomstwa na bratanków swoich.— Justyny Sapieżanki, wojewodzianki Trockiej: Starszy brat jego Jerzy, chorąży Halicki, Aleksander i Jan, chorąży Litewski na­ starosta Doliński i Boberecki, to pod bronią dworny. Z dalszych potomków tychże: F e ­ przeciw nieprzyjaciołom ojczyzny, to w poko­ liks, dziedzic na Olble, Wielbicy i Wojcho- ju na urzędach, dożył wieku sędziwego. Bo- szczu, fundował 0 0 . Reformatów w Lublinie; K r . 63

Jacek, wielbiony jako dobroczyńca uczącej upięknieniem ogrodów, gdzie są dotąd ślady się młodzieży; — Jan, kasztelan Chełmski, kilkoletniego pobytu jego. Z powodów różnych mąż pełen cnót obywatelskich i ludzkości względem biskupstwa Warmińskiego spraw (f 1751), zostawił sześciu synów, z których zaległych, na początku tego stulecia pojechał był najstarszym: Ignacy, (urodzony w Du- do Berlina, gdzie też dokonał życia 14. Mar­ biecku 3. Lutego roku 1735). Ten w 16tym ca roku 1801, mając lat dopiero 06. Ciało roku życia swego utraciwszy ojca, został pod jego złożone zostało w świeżo za jego stara­ pieczą bogobojnej matki (Anny z Starzechow- niem i zabiegiem tam wystawionym kościele skicb), która widząc w podrastającym dzie­ ś. Jadwigi. Dopiero za wstawieniem się księ­ cięciu osobliwsze zdolności, zajęła się nim cia Antoniego Radziwiłła, namiestnika Wiel­ troskliwie. Po ukończeniu szkół u 0 0 . Jezui­ kiego księztwa Poznańskiego, a gorliwem sta­ tów we Lwowie, przeznaczony został do sta­ raniem X. Wolickiego, arcybiskupa tamtejsze­ nu duchownego; wysłany przeto do Rzymu, go, szczątki jego przywieziono do ćniezna i powrócił po pięciu latach nauk do Warszawy, tam złożono na wieczny spoczynek r. 1829. gdzie został zamianomany w tymże roku (1759) Jak wiadomo, Ignacy Krasicki wydał wiele kanonikiem katedry Przemyskiej. Jako kustosz dzieł szacownych, między któremi są: bajki kapituły Lwowskiej, uczestniczył na trybunał i przypowieści, satyry, listy, poemata żarto­ Małopolski, któremu w roku 1763 prezydował. bliwe : myszeis, monochomachia i t. d. wojna Król Stanisław ceniąc przymioty jego, dał Chocimska, pieśni Ossyana, listy o ogrodach, mu wkrótce kanonię Warmińską, później zo­ przypadki Doświadczyńskiego, Pan Podstoli, stał koadjutorem opactwa Wąchockiego przy rozmowy zmarłych zLucyana, żywoty zacnych znakomitym biskupie Kijowskim Józefie Za­ mężów z Plutarcha tłumaczone lub naślado­ łuskim, z kąd go Grabowski, biskup Warmiń­ wane, zbiór potrzebnych wiadomości, i t. d. ski przybrał za koadjutora swego. Po zgonie Dmochowski w mowie mianej na posiedzeniu tegoż biskupa zasiadł, przeto w początkach Towarzystwa przyjaciół nauk, wyrzekł o Kra­ 1^67 roku krzesło biskupstwa Warmińskiego, sickim te pamiętne słowa: „Póki się u- utraciwszy rokiem wprzódy cnotliwą matkę trzyma język polski, ta znakomita i najkształt­ swoją. Tam zajął się uporządkowaniem dy- niej okrzesana gałęź języka sławiańskiego, ecezyi, oddając się nadto naukom i przyo­ póty imię jego (Ignacego Krasickiego) wspo­ zdabianiem Heilsberga i Smolan, rezydencyj minane będzie z tem uczuciem, jakie dzieła swoich, przyczem zaczął oraz wydawać różne jego w każdym z czytających wzbudzają. Co pisma, które zwróciły na niego oczy ziomków, mówię! dzieła jego przyłożą się do utrzyma­ a zjednały mu chwałę znakomitego pisarza, nia tego języka. Najodleglejsi potomkowie, i stały się najpiękniejszą literatury polskiej chciwi tych samych kosztować słodyczy, któ­ ozdobą. Z dowcipem i poetycznym talentem, rych w czytaniu Krasickiego ich pradziadowie łączył oraz najmilsze przymioty obcowania. Pe­ czerpali, uczyć sig będą ich mow'y i prześlą łen zabawnych anegdot, obfity w dowcipne ją swoim następcom.1-'' żarty, umiał najdrobniejszej rzeczy nadać szcze­ Pięciu braci Ignacego: Franciszek gólniejszy wdzięk w opowiadaniu. Dóm jego Xawery, Jezuita, a po zniesienia zakonu odtąd zawsze pełen przyjaciół, znajomych i kanonik i proboszcz kapituły Warmińskiej, krewnych, łączył z przepychem książęcym sta­ umarł w r. 1781. Karol, iakże Jezuita a ropolską gościnność, uprzyjemnioną przyzwoitą po zniesieniu zakonu kanonik kat. Krakow­ wesołością gospodarza. W roku 1795 miano­ ski i Warmiński, umarł w młodym wieku. wany księciem-arcybiskupem Gnieźnieńskim, Marcin, kanonik kat. Warmiński; Antoni, zamieszkał w Skierniewicach w księztwie Ło­ pułkownik wojsk Rzpltej, po wiele kroć po­ wickiem, i tam bawił się najmilszem sobie seł na sejmy z ziem Ruskich, kawaler ordę- 04 Kr. rów orła białego i ś. Stanisława, mąż świe­ dwaj synowie Roman i Bronisław, toż tnych zalet i wytwornego zdania, przytem samo znakomici z urzędów i posiadłości ziem­ gościnności i ludzkości staropolskiej, zosta­ skich, pozostawili liczne potomstwo, z które­ wił po sobie pamiątki pisane wierszem i go Chryzolm, kasztelan Czerski pierwszy prozą. — Katarzyna córka Antoniego, od dóbr Krasne, przezwanym został Krasiń­ zmarłego w Dubieckiu r. 1800 (za Stadni­ skim. — Sławek, sędzia Ilożański i Makow­ ckim, starostą Ostrzeszewskim), słynęła z ta­ ski, za położone zasługi otrzymał uwolnienie lentu malarskiego; jej prace przechowują od pewnych powinności na wieczne czasy dotąd w obrazach olejnych w Boratynie i Du- (1427). Tego pięciu synów dało nazwę pięciu biecku. Anna, jej siostra (za Charczę w* domom w Polsce; tak bowiem Sławomir, skim) podobnie wykształcona w malarstwie i dziedzic na Szczukach, nazwał się Szczuckim; rytownictwie. Synowie tegoż Antoniego: Jan, Stanisław na Rembowie, Rembowskim;—- od młodych lat służąc w wojsku Rzpltej, de­ Fal i sław na -Laniątkach, Łanieckim;— Ja­ putował z Bracławskiego na trybunał Lubel­ kób na Pienicy, Pienieckim ; gdy tylko Mi­ ski r. 1792 •, majorem w regimencie imienia kołaj, dziedzic na Krasnem, pozostał przy Potockich, odznaczył sig szczególnie w obro­ tej nazwie — Krasińskich. Syn tegoż Jakób, nie przejścia Bugu pod Dubienką; życie za­ służył wojskowo na Węgrzech, drugi Adam, służone zakończył w Baranowie r. 1831. w wyprawie Jana Olbrachta do Wołoszy, het­ Ignacy, kawaler orderu ś. Stanisława, pod­ manił Mazurom, gdzie też poległ w lasach komorzy królestwa Galicyi, posiadał jeden z Bukowińskich r. 1497. Franciszek, biskup najznakomitszych zbiorów numizmatycznych Krakowski, posiadający zaufanie narodu i kró­ w kraju i znajomość w tej nauce niepospo­ la Zygmunta Augusta, będąc jeszcze kanoni­ litą, zostawił też w rękopismach pamiętniki kiem, po dwa razy jeździł w legacyi do Rzy­ i wiele notat historycznych i. numizmatycznych; mu, i tyle do cesarza Maksymiliana, gdzie f 1844. Ksawery, młodo wstąpiwszy do wojsk z chwałą niemałą doprowadził polecone mu Rzpltej, odbył w brygadzie Mokronowskiego ca­ interesa do skutku. Za jego to staraniem na łą wojnę; wr. 1794 miał sobie od Kościuszki sejmie Lubelskim roku 1569 doszła też unia powierzone dowództwo korpusu towarzyszów Litwy z koroną i inkorporacya Wołynia i Pod­ tak zaszczytnie z tej kampanii znanych, lasia, za co król wywdzięczając się, wyniósł potem jako majorowi dowództwo pułku hu­ go na biskupstwo Krakowskie. Na tem Wy­ zarów; następnie otrzymał od tegoż naczel­ sokiem stanowisku niezapomniał atoli swoich nika za odznaczające czyny w bojach pier­ obowiązków obywatela, w potrzebie kraju bo­ ścień obrońców ojczyzny. Życie zwątlone tru­ wiem podczas najazdu Tatarów wystawił 100 dami zakończył w Lisku r. 1844. Maciej, mąż koni, a przeciw Gdańszczanom posłał 50 hus- podobnie znakomity z nauk, i oddający się sarzów i 200 piechoty, szafując przytem hoj­ z zamiłowaniem rolnictwu, umarł w Dubio- ne dary dla ubogich, których chętnie i w każ­ cku r. 1855. Józef, oficer 2go pułku uła­ dym razie wspomagał. Łagodnego charakteru, nów księztwa Warszawskiego, w skutek ran on jeden z biskupów na sejmie Warszawskim odniesionych r. 1809 pod Sandomierzem, roku 1573 podpisał artykuły pokoju zróżno- młodo zeszedł ze świata. r P, fam. wiercami, niezważając na czynione mu zarzu­ Krasiński, herbu Śle po wron. Przo­ ty: następnie zbudował wspaniałą świątynię dek domu tego Warcisław Korwin, przy­ w Krasnem, oraz szpital i szkołę, opatrzywszy był za czasów Bolesława Wstydliwego do Pol­ takowe w dostatne fundusze. Uwielbiany i po­ ski z Węgier, gdzie osiadłszy na Mazowszu, ważany od wszystkich, zakończył życie roku nabył znaczne dobra sprawując oraz urząd 1577. Pięciu braci jego, równie piastowali hetmana wojsk księcia Mazowieckiego. Tego znakomite urzęda kościelne i świeckie. — Kr. 65

Jan, synowiec biskupa, kanonik i sekretarz cały swój majątek na dobroczynne cele: naj­ Stefana Batorego, wydał drukiem kilka dzieł pierw dobra Zalipie, Zawadówkę, Chołodów- historycznych, a między temi Polonia, w któ- kę i Podgrodzie (w Brzeżańskim obwodzie) rem podaje dokładny obraz polityczny stanu zaWadowi Sióstr miłosierdzia z tem zastrze­ ówczesnej Polski; f 1612. Franciszek, żeniem, aby założono oraz i dóm dla cho­ kasztelan Ciechanowski, zjednał sobie chwa­ rych w Rohatynie lub w innem miejscu tych łę niemałą wytrwałością przy oblężeniu posiadłości; dalej przekazał sprzedać cały Pskowa, gdzie z Zamojskim hetmanem, całą swój majątek ruchomy, z czego uzyskaną zimę w polu dotrwał. Stanisław, woje­ kwotę miano rozdać pomiędzy poddanych u- woda Płocki, po zwiedzeniu dalekich krajów bogich lecz więcej pracowitych, którym je­ po za Europą, zajmował się czynnie sprawa­ dnocześnie darował na wieczne czasy daninę mi ojczyzny, mianowicie praw uporządkowa­ owsa osepowego. Jako osobny legat zapisał niem. Bazyli, ten porzuciwszy znaczne 1500 złr. dla podzielenia pomiędzy uboższych dobra swoje w państwie rosyjskiem położo­ poddanych swoich. Uwieńczając tę szlache­ ne, udał się w prolekcyę Jana Kazimierza, tną wolę ostatnią, przeznaczył oraz fundusz który mu dał cześnikostwo Czacheckie w po­ na założenie w tych dobrach domu ochrony siadanie dożywotnie. Ludwik, kasztelan dla małej dziatwy razem ze szkółką. M. — Ciechanowski, starosta Płocki, odznaczył się Wal ery a n, zamieszkawszy od r. 1831 w wielce w wojnach ze Szwedami i Moskwą. Edynburgu w Szkocyi, przez cały przeciąg J a n Bonawentura, wojewoda Płocki, pobytu zajmował się badaniem dziejów oj­ fundował klasztor Reformatów w Węgrowie czystych; napisał też historyę reformacyi w na Podlasiu. — Stanisław, starosta No- Polsce, zarys historyi kościelnej narodów womiejski; tego córka Franciszka dostała sławiańskich; panslawizm i germanizm; Rosya sig w małżeństwo Karolowi, księciu Kur- i Europa; zdanie o Napoleonie I. odnośnie landzkiemu, synowi Augusta III., którego za­ do Polski i t. p., które to płody wydał dru­ ślubiła bez wiedzy królewskiej, ztąd też zno­ kiem w języku angielskim. Pełen przykła­ siła niezasłużenie największe przeciwności dnych obyczajów, zakończył życie w roku losu. Dopiero po śmierci tego króla, za wda­ 1855. M. niem się cesarzowej Maryi Teresy przyszła Krasiński, Jezuita w XVIII. wieku, do swych praw niczem niezaprzeczonych, któ­ wydał w Konstantynopolu historyę odkrycia rym jednak niebawem śmierć koniec przy­ Ameryki, historyę Egiptu i Afganistanu w ję­ niosła (r. 1796). Od jej córki jedynaczki, zyku tureckim. M. Maryi, zaślubionej księciu Sabaudyi, pocho­ Krasiński Aleksander, towarzysz dzi dzisiejszy dóm królewski panujący w Sar­ ussarski za Zygmunta III,, zginął w wojnie dynii. M. — T ekla, marszałkowa Czehrjńska, Moskiewskiej. M. znana znakomicie w świecie literackim; jej Krasiński Mikołaj, archidyakon pracy wierszem i prozą zapełniały swoich Płocki, piastował urząd rektora kościoła i czasów dziennik Wileński. M. — Józef, se­ gospody ś. Stanisława w Rzymie r. 1611. M. nator kasztelan, zasłużył się niemniej wyda­ Stanisław, kanonik Krakowski, uczynił waniem pism czasowych: Piast, Przewodnik fundaeyę na opatrzenie 12 ubogich uczniów Warszawski i t, p.; napisał oraz i tłumaczył z młodzieży ziemiańskiej, legując na to 7000 wiele dzieł dramatycznych; f 1845. M. — złp. na ydobrach Mi&rzejowicach r. 1599. M. Leopold, prawdziwy przyjaciel ludzkości, Kraska, herbu Belina. którego szlachetne postanowienia uwielbiać będzie potomność; tak bowiem ostateczną Kraśnicki, herbu Rawicz. Trzech swą wolą d. 18. sierpnia 1842 przekazał tego imienia podpisało elekcyę Władysława IV.

Tom. II. Nro. 9. 66 K r. K r.

Krasnodębski, herbu Pobóg z tą Kraszewski, herbu Jastrzębiec. odmianą, że na podkowie kładą półtora Kraszkowski, herbu Nałęcz. krzyża. Adam Quiryn, wydał drukiem filozofię Arystotelesa r. 1678. — Łukas^z, Kraus Michał, kapłan zakonu Pi- mąż uczony, pomnożył księgozbiór akademii jarskiego rodem ze Spiża, napisał wielce Wileńskiej znacznym darem swoich książek. M. szacowne dzieło: „Prawidła sztuki kraso­ Krasnodębski, poseł na sejmie Gro- mówczej.« f 1673. M* dzieńskiem r. 179-3, sprzeciwiając się zamy­ Krauser (Crauser), nobilitowany ro­ słom ambasadora Siwersa, został uwieziony ku 167 3. M. do Rosyi. M. Krauszewski Jan, z ziemi Prze­ Krasnopolski, herbu Topor. Je­ myskiej , w wyprawie węgierskiej kozaków den z tego domu, urzędnik komory na Ukra­ Lissowczyków odznaczył się z męztwa i od­ inie, zabiły od Hajdamaków podczas rebelji wagi. M. Gonty, M. Kraykowski, herbu Swierczek. Krasnopolski, nobilitowany roku Jan, kanonik Płocki, pisał wiersze hero­ 1768. M.* iczne; f 1625. M. Krasnosielski, dóm dziedziczący na herbu Zagłoba. Wołyniu w XVI. wieku. Kraykowski, Paweł, podpisał elekcyę Władysława IV. Krasnosielski, herbu Prus I. M.* - K re c llO W ic lii, dziedziczył na Podolu. Krasowski, herbu Jastrzębiec. Krasowski, herbu Rogala. Kreezyk, nobilitowany r. 1685. M.* Krasowski, herbu S ie po wron. Krcczmcr Jan, niegdyś przełożony Dyzunitów w Połocku, przeszedłszy do unii Krasowski, herbu Sreniawa. został kaznodzieją Wileńskim, gdzie działa­ Jan, kanonik Przemyski, później War­ jąc niespracowanie w duchu pojednania, szawski, dziedzic dóbr Siemiatycz, fundował wśród zaburzeń r. 1626 o mało co życia tamże Missyonarzów; poczem przeniósłszy nie postradał. M. się db Rzymu, wielce się przyczynił do wspo­ ■ • . • * . f £-‘-j możenia domu i kościoła narodowego ś. Sta­ Krekwicz, na Szlązku. Fryderyk, nisława tamże, któremu 40.000 złp. lego­ jeździł w legacyi do Konstantynopola, gdzie wał. M. przeciwko prawu narodów osadzony w wię­ Krasowski Piotr, architekta Lwow­ zieniu, tamże życie zakończył. ski w połowie XVI, wieku, założył funda­ Krempa P i.otr, wódz załogi Sando­ menta na cerkiew tak nazwaną wołoską. M. mierskiej, podczas pamiętnego najazdu Tata­ Krasusfci, herbu Nieczuja. Pa­ rów na Polskę r. 1251, dawał mężny odpór weł, rotmistrzował z chwałą w bitwie pod najezdniczej tłuszczy; nareszcie namówiony Chocimem. od książąt ruskich, stawił się w dobrej wie­ K rasnski,' herbu Nowina. Kilku rze w obozie nieprzyjacielskim dla umówienia z tego domu odznaczyło się czynami rycer- pokoju, gdzie atoli został pojmany i srodze sbiemi.— Michał, kapłan zakonu Jezuitów, zamordowany. M. wykładał z niemałą chwałą nauki po ró­ herbu Drya. żnych szkołach, pisał oraz o wielu okoliczno­ Krepsztul, ściach religijnych, tyczących się szczególnie Krcsimowski Antoni, znakomity wojen Jana Kazimierza. M, teolog; f 1706. M. K r. K r. 67

Kretkowski, herbu Dołęga, dóm Krleger Jan Konrad, malarz dosko­ starożytny w Polsce, z którego wielu piasto­ nały rodem ze Szczecina, w r. 1768 prze­ wało wysokie urzęda. — Katarzyna, cór­ niósł się z Warszawy do Drezna, gdzie ob­ ka Łukasza, kasztelana brzesko-kujawskiego, jął nauczycielstwo sztuki malarskiej. M. osobliwsza dobrodziejka ubogich, po owdo­ KrivelllllS, nobilitowany za Bato­ wieniu swoim przekazawszy majątek na do­ rego. jYL* bre uczynki, wstąpiła do zakonu Panien Kar- melitek bosych, w którym jaśniała z praw­ Krobanowski, herbu Abdank, dziwych cnót chrześciańskich; f 1654. M. Krobanowski, herbu Gryf. Kretowicz, herbu Godzie mba. M.* Krobski Stefan Józef, akademik Krakowski, znakomity wierszopis w języku KREUTZEM. polskim i łacińskim na początku XVIII. Opis herbu. wieku. M. W tarczy jest pas I^rocłowski Stanisław i Piotr zakrzywiony z góry podpisali elekcyę Jana III. na dół idący, z hełmu Kroczcwski, herbu Grabie. — zaś wystają trzy ta­ Erazm, podpisał unją Litwy z Koroną. kie pasy,u wierzchu Kilku poległo też na wojnach Polski z Tata­ niby zawiązane. Tym rami i z Moskwą. znakiem pieczętowali sig niegdy Kreuzo- Kroczowski Jacek, akademik Kra­ wie w ziemi Pru­ kowski (1647), pisał wiersze przygodnie. M skiej. Karol, Jezu­ Krognlecki, herbu Junosza. ita i znakomity ka­ Krognlski w Sandomierskim.8 znodzieja w Gdańsku, wydał kilkanaście dzieł uczonych w języku niemieckim; f 1660. Kroinski, herbu Lis. Krenza Lew, władyka Smoleński, KROJE. wydał w r. 1618 traktat: „Obrona jedności Opis herbu. cerkiewnej. W polu czerwo Kreza, herbu Ostoja, Jakób, w nem tarczy są trzy wojnie Polski z książętami Szlązkiemi, sta­ kroje białe, a na wał walecznie w obronie zamku Żarki. Mi­ hełmie w koronie kołaj, w bitwie pod Sokalem, dostał się pawi ogón. Jest to do niewoli Tatarskiej. Aleksander, mąż znak jeden z najda­ wojenny wniósł chwałę domu tego do grobu wniejszych w Polsce, r, 1625. którego używają tyl­ Krępski, herbu Ostoija. ko Krzeszowscy i Kopciowie na Litwie, Krępski, herbu Poraj. ostatni atoli z tą ró-. Kręski, herbu Nadelwicz. To­ żnicą, że na jednym masz, kapitan w gwardyi królewskiej, po­ kroju kładą krzyż. legł w bitwie pod Kowalowem. Krokier, mistrz akademii Krakow­ Krętowski na Wołyniu. skiej i lekarz biegły nadworny Krzysztofa Krężyłowski, herbu Korczak, księcia Zbarazkiego, z którym przy poselstwie 03 K r. K r. r. 1621 jeździł do Turcyi; uleczywszy tam­ obcych Liwiuszem polskim. Pełen bystrego ie matkę sułtana, uzyskał wielką łaskę, któ­ dowcipu i pięknej wymowy, łączył oraz wy­ rą użył na dobro poselstwa. M. sokie nauki, których nabrał w Krakowie i innych zagranicznych akademiach, co go za­ Krokoezyński, typograf umiętny w leciło Zygmuntowi I,, który go poznawszy na drukarni biskupiej we Lwowie r. 1646. M. dworze biskupa Gamrata, dodał swemu sy­ K r o k o W w ziemi Pruskiej, gdzie ma nowi Augustowi za sekretarza. Polubił uczo­ własny herb. nego męża Zygmunt August, a chcąc wynieść na wyższe stopnie, nobilitował go i miano­ Krokowski. wał kanonikiem Krakowskim. Przełożony nad archiwum koronnym, zajął się uporząd­ Opis herbu. kowaniem onego, gdzie też powziął myśl na­ pisania hisloryi powszechnej narodu polskie­ W tarczy pola go, do czego miał bogate materyały pod rę­ czerwonego jest trą­ ką. Przy wielu innych ważnych usługach ba myśliwa iczarna, publicznych, wykonał zamierzone dzieło z do­ ustawiona na dwóch kładnością wyborną łaciną, za co mu też ptasich nogach, z wiązaniem u wierz­ zgromadzone stany swą wdzięczność publi­ cznie oświadczyły. Niemniej i Stefan Batory chu, a na hełmie dwie ręce zbrojne poważał go dla pięknych jego przymiotów, i powierzał mu ważne czynności kraju; mię­ złożone z podnie- sionemi palcami do dzy innemi odbywał ważne poselstwa do Rzymu, do Karola Y. i Ferdynanda cesarzów. góry. Olbracht Wikerod, rodem z Fran- Po śmierci kardynała Hozyusza, został jedno­ konii, osisdłszy w XIII. wieku w Prusiech, głośnie obranym jego następcą na biskupstwo rozkrzewił tam potomstwo swoje ; tego syn Warmińskie, gdzie w 77 roku życia przeniósł Franciszek nabywszy dobra Krokowo, się do wieczności r. 1589. Oprócz historyi pierwszy przyjął tą nazwę. Wawrzyniec, powszechnej napisał Kromer panowanie Zy­ poległ w lasach Bukowińskich. Reinhold, gmunta I.; wyborny opis Polski, i kilka poe- pułkownikował zaszczytnie w wojnach Zy­ zyj, które zwykł był zawsze posyłać kole­ gmunta III. t giacie Wiślickiej, jako jej dawny kustosz z Krokowski, herbu Slepowron pigknemi własnoręcznemi listami. M. na Rusi. Kromer Andrzej, brat dziejopisa bi­ Krokwiński, nobilitowany w roku skupa, pisał elegie i piękne wiersze ; umarł 1775. M* w młodym wieku zaledwie doszedłszy lat 20 r. 1538. M.. . .' . * .... - . v, A- s : ■ “ J .. Królewski, podpisał elekcyę Augu­ sta II. M.* Krompacll, nobilit. r. 1673. M.*

Królikiewicz, w ziemi Nurskiej. M.* Kronemaii, nobilit. r. 1790. M.*

Królikowski, herbu Poraj. Mi­ Kropidłowski Przedpełk, w bi­ kołaj, podpisał pokój Brzeski. twie pod Grunwaldem r. 1410 wśród wznio­ słych czynów waleczności, zabrał główną Marcin, biskup Warmiński, Kromer chorągiew Krzyżacką ś. Jerzego. M. rodem z Biecza na Podgórzu, znakomity pi­ sarz dziejów ojczystych, nazwany przetó od Kropiwnicki, herbu Sas. K r . K r. 69

Kropotka, niegdy kniazie na Wołyniu. Kroszyński. Opis herbu. KrOsner Jan, obojga praw doktor, poświęcał sig z wielkim zamiłowaniem nau­ W polu czerwo­ kom i usługom religijnym w Krakowie, gdzie nem tarczy jest niby też umarł r. 1631. M. trzyramienny lichtarz na podstawie dwu- Krośnianill Paweł, akademik Kra­ zębnej, który to znak kowski rodem z Krosna, niegdy miasta kwi­ zowią też lichtarzem. tnącego na Podgórzu, które dało mu to nazwi­ Używali go kniazio­ sko, On pierwszy zaczął uczyć wierszopistwa, wie Kroszyńscy, pochodzący od książęcia i słynąć wydanemi tamże wierszami; pisał Wigunda, syna Kiejstutowego. Hrehory, bowiem pełen mocy i wdzięków. Podczas syn tegoż Wigunda, zbudowawszy miasto i zarazy morowej w Krakowie r. 1508, prze­ zamek Kroszyn na Siewierzu, pierwszy przy­ niósł się do Węgier, gdzie od pierwszych jął nazwę kniazia Kroszyńskiego. Mikołaj, panów dla pięknych nauk i miłej w obco­ porucznik chorągwi ussarskiej Lwa Sapiehy, waniu towarzyskiem przyjemności, z rzadką dowód niepospolitego męztwa dał w pewnej gościnnością został powitany. Wszystkie je­ akcyi, gdzie w przedbojowym harcu 17 nie­ go prace cechują trafny wybór materyi i mo­ przyjaciół pokonał. Pod Smoleńskiem po­ wę dla każdego pojęcia i przekonania. M. strzelony ciężko, umarł w obozie z rany otrzymanej. Krośnlcki,-herbu Lubicz. Krotki, herbu Radwan na Żmudzi. Krotowski, herbu Leszczyc. Jan, Krosnowski, herbu Junosza. — kasztelan Inowrocławski, posłował do Mo­ Gniazdo domu tego województwo Rawskie; skwy; f 1583. zkąd niektórzy przenieśli się na Ruś. Z wie­ lu znakomitych z urzędów i godności, od- Kro wieki, herbu Nowina. Jan, szczególniają się: Stanisław, podpisaniem dziekan katedralny Lwowski r. 1507, zrobił zjazdu Jędrzejowskiego r. 1576. Mikołaj, fundacyę na bezpłatne użycie łaźni parowej podkomorzy Lwowski, potem wojewoda Czer- dla studentów szkoły miejskiej. M. — Mar­ niechowski, fundował wielkim nakładem szko­ ci n, pleban w Sądowej Wiszni rodem z ły przy kolegium Lwowskim; f 1723. — Mi­ Przemyśla, wydał kilka dzieł polemicznych kołaj, arcybiskup Lwowski, mąż wielce treści duchownej, należących teraz do uprzejmy i gościnny; pomiędzy innemi do- najrzadszych osobliwości bibliograficznych; brodziejstwy dla ubogich tego miasta, zosta­ f 1574. M. wił szczytną pamięć fundacyą dwóch kano- Krucyni, obacz Kruczyn. nij, i pomnożeniem funduszu na muzykę ko­ Kruczkowski na Wołyniu. ścielną darem 2000 złr., zaś do kaplicy Bu­ czackiej 10.000 złp.; f 1653.— Jan, cho­ Kruczyn obacz herb Krzyż. rąży Podolski, rotmistrz znaku hussarskiego Krudner Jan, podpisał z Intlants- królewicza Aleksandra, głośny z męztwa oka­ kiego elekcyę Władysława IV. zanego pod Wiedniem, zginął w utarczce Krilderowicz Kasper, akademik r. 1702 pod Pińczowem stoczonej ze Szwe­ Krakowski r. 1670. M. dami. M. r Kruki są w herbie Korwin, Sle- K ro s ie n w ziemi Pruskiej. powron i Rosiniec. 70 K r. Kr.

Krukiewntcki, herbu Korczak. którego szlachectwo niemieckie potwierdził Krilkowiecki, herbu Pomian. M.* Zygmunt I. r. 1515. Tenże Piotr Kruczberg wołany akcentem polskim Krupkiem, pozo­ Krukowski, herbu Gryf. stawił też tą nazwę swoim potomkom. Konrad, K r u k o w s k i , herbu Ślep o wron z sekretarz królewski, za położone zasługi o- tą odmianą, że nad chorągwią, jak w her­ trzymał od Zygmunta Augusta znaczne do­ bie Radwan, na szczycie krzyża stoi Ślepo- bra w posiadanie. Samuel, kanonik Puł­ !«rron z pierścieniem w dzióbie w prawą tuski, fundował seminarya w Łowiczu i Puł­ strong obrócony, a na hełmie trzy pióra tusku, oraz szpital w Gnieźnie; f 1659. strusie. Kruniewicz. Krupockl, taki sam herb jak Klein- Opis herbu. feldów z tą jeno odmianą, że tu pasy są W tarczy pola białe z czerwonemi, a na hełmie pawi ogón. niebieskiego są dwa Dóm Szynfeldów w Prusiech, przyjął tę na­ księżyce, jeden ro­ zwę od Krupocina na Pomorzu. gami na dół, drugi Krupski, herbu Korczak. Jeden zaś rogami prosto do z tego domu w niefortunnej bitwie królewi­ góry obrócony, po­ cza Olbrachta z Węgrami pód Koszycami, między któremi jest uratował go podaniem oręża, którym się kró­ krzyż obydwa księ- ‘ lewicz zdołał wyrąbać z pomiędzy nieprzy­ życe niby spajający, jaciół. — Jędrzej, wojewoda Bełzki, pa­ a> na hełmie trzy miętny z dobroczynności dla ubogich; f 1533. M. pióra strusie. Dóm Kruniewiczów znakomity w dawnych cząsiech Krupski, herbu Topacz. M.* na Wołyniu, z którego Wacław, chorąży Krusiński, herbu Dołęga, Jan, ussarski poległ w bitwie pod Walmuzą. rotmistrz polski znany z czynów waleczności K ru p e c k i' na Wołyniu. Atanazy, w wielu bitwach, zginął w Moskwie r. 1606- władyka Przemyski, pasterz wielce gorliwy Tadeusz, prokurator misyi polskiej w Per- o unją świętą. Na synodzie we Lwowie r. syi, pozyskał względy dworu perskiego, od J629 odprawionym, wielce się zasłużył uspo­ którego też do tajemnic stanu był przypusz­ kojeniem umysłów. M. czony. Jako naoczny świadek wojny perskiej K ru p ic k i Krzysztof i Stanisław, r. 1722, opisał ją językiem łacińskim, które tych czyny rycerskie wspomina zaszczytnie to dzieło przetłumaczywszy potem na język konstytucya z r. 1626. polski, za staraniem sprzyjającego naukom wielkiego wezyra Ibrahima baszy, wydruko­ Krupka. wane zostało w Konstantynopolu. Po 12 le- Opis herbu. ciech pielgrzymki po krajach azyatyckich, za­ kończył ten mąż uczony życie niezmordowa­ W polu czerwo­ ne w Jerozolimie r. 1729. nem tarczy są dwie f lilje białe obok sie­ Krusz Piotr, podpisał z Wołyńskie­ bie, a na hełmie je­ go elekcyę Jana Kazimierza. dna taka lilja mię­ Kruszczyński Maciej, tak samo. dzy dwiema trąbami. Krusasecki, herbu Doliwa. Herb ów przyniósł do Polski niejaki Kruszelicicki, herbu S a s na Rusi. Piotr Kruczberg, Jeden z tego domu, rotmistrz królewski, K r. Kr.. 71

wsławił się zwycięztwem nad Wołoszą roku Kruszyński Jan, mąż zasłużony org- 1572. Stanisław i Władysław, polegli żem w bojach. W nagrodę mianował go na polu sławy. Jan Sobieski gubernatorem fortecy Brodzkiej Kruszewski, herbu Abdank, dom r. 1682, nabytej darem od Stanisława Ko- starożytny, z którego kilku piastowało znako­ niecpolskiego. iVl. mite urzęda.— Kruszewski, doktor medy­ Krużanowski Stanisław, obywa­ cyny, zwiedzając obce kraje, wstąpił w służbę tel miasta Lwowa, traktował z Chmielnickim wice-króla Egyptu Mehemeta Alego; a odda­ o okup miasta przezeń oblężonego, M. jąc sig badaniom zarazy morowej panującej w Kairze r. 1837, uległ jej w samym kwie­ K r 11 z e r. cie wieku swego. M. ł ■' .# Opis lierbu. Kruszewski. W polu modrem tarczy są trzy krokwie jedna nad Opis herbu. drugą, i trzy kubki srebrne^ W tarczy jest nie­ dwa u góry, a trzeci u do­ dźwiedź stojący na łu w pośrodku krokwi. — tylnych łapach w pra­ Eneasz Kruzer, przyniósł ów herb do Pol­ wą stronę obrócony, ski z Niderlandyi r. 1655; wstąpiwszy w a przeszyty dwiema szeregi wojsk polskich, stawał mężnie we strzałami w gardło 5 wszystkich wyprawach Jana Sobieskiego, za tak samo na hełmie co otrzymał indygenat r. 1683. Karol Ma­ w koronie widzieć ksymilian, syn jego z Fredrównej, sędzia pół niedźwiedzia. — ziemski Podolski, jako major artyleryi ko­ Przodek domu tego ronnej zasłużył się niemało swej ojczyznie. przyszedłszy do Polski za Zygmunta I. z Wę­ Marcin, chorąży Latyczewski, wystawił cho­ gier, przyjął tę nazwę od dóbr Kruszowo. rągiew żołnierzy, którą utrzymywał swoim Joachim, wsławił się na wojnach za Zy­ kosztem aż do uspokojenia zaburzonego gmunta III. kraju, K ru sz y n a , nobilitowany r. 1790. M.* K rw a c k l, herbu Lewart, jednej dzielnicy z Firlejami, tak nazwany od Krwat, herbu Pobóg. Je­ Kruszyński, dóbr wziętych w podziale. rzy, posłował za Władysława IV. po dwa razy do Turcyi, za co otrzymał w nagrodę ‘ K ry d el, nobilitowany r. 1790, M.* stolnikostwo Podolskie. Brat jego poległ w K ry g e r niegdy w ziemi Pruskiej, ma bitwie pod Chocimem. własny herb tego samego nazwiska. Kruszyński, herbu Pomian. Kryliński, herbu Godziemba. Kruszyński, herbu Prawdzie. — K ry n ick i, herbu Korab z tą od­ Bernard, walczył zaszczytnie w sprawie mianą, że tarcza pola czerwonego jest wzdłuż królewicza Władysława carem moskiewskim przedzielona, w której po prawej stronie jest obranego, poczem popadłszy w niewolę Mo­ Korab zwyczajny, a w lewej gryf stojący na skwy, przetrwał w niej lat siedm. Antoni, dwóch nogach tylnych w prawą strong obró­ kasztelanie Gdański, jako nieodstępny towa­ cony, na hełmie zaś nad koroną pół gryfa rzysz Stanisława Leszczyńskiego, dzielił z nim z mieczem wzniesionym. Potocki w poczcie wszelkie nieszczęścia losu zmiennego, M. herbów fol. 562 podaje, że ów herb nadany 72 Kr. został Janowi Krynickiemu za odznaczają­ w złotym polu są dwie jelenie głowy jedna- ce sig czyny wojenne w Inflantach przeciw pod drugą, a na hełmie pawi ogón między Moskwie, który konstytucyą sejmu r. 161-3 dwiema skrzydłami orlemi. Przodek domu w komput rycerstwa polskiego został poli­ tego niejaki Kierszejsztein, zaszczycony przy­ czony. — Krynicki, porucznik kozaków Lis- wilejami oesarskiemi w Niemczech, przeniósł sowczyków, poległ w bitwie pod Chocimem się do Prus, ztamtąd znowu do Litwy, gdzie r. 1621. M. — Jan, profesor uniwersytetu nazwany Kryszpiuem, zamieszkał na Żmudzi. w Charkowie, niezmordowany badacz natury, Potomek tego dziedzic na Radwani, odbyw­ napisał kilka dzieł uczonych w języku łaciń­ szy w młodym wieku w wojsku Niderlands- skim, polskim i rosyjskim; f 1839. M. kim kampanią pod wodzą sławnego Maury­ cego, po powrocie swoim do ojczyzny wal­ K r y p ski, herbu Top acz, na Rusi. czył zaszczytnie pod Chodkiewiczem z Mo­ K ry siń sk i Dominik, profesor uni­ skalami w Inflantach. Hieronim, podskar­ wersytetu Warszawskiego, wydał kilka roz­ bi wielki Litewski, regimentował z chwałą praw historycznych w przedmiocie ekonomii ludźmi księztwa Żmudzkiego pod Mohilowem; politycznej; f 1853. M. następnie stawał mężnie w obronie Żmudzi K ry sk i, herbu Prawdzie, dóm sta­ przeciw Prusakom i Szwedom; f 1676. J ę ­ rożytny w Polsce, z którego wyszło wielu drzej, wojewoda Witebski w r. 1697, zna­ znakomitych mężów stanu. Z pomiędzy in- komity mówca i żołnierz wielki. oych był Wojciech, podkomorzy Płocki; Krzysztoporski, herbu Nowina temu jako mężowi wytwornych przymiotów w Krakowskiem. Mikołaj, poległ w wy­ rozumu, powierzał Zygmunt August ważne prawie Jana Olbrachta w lasach Rukowiń- poselstwa do Rzymu, Niemiec, do Hiszpanii skich r. 1497. Jan, kasztelan Sieradzki,, i do Anglii. Stanisław, wojewoda Mazo­ wsławił się z legacyi, które odprawił z chwa­ wiecki, starosta Płocki, jeździł w poselstwie łą niemałą za Stefana Ratorego do postron­ od Ratorego do Moskwy r. 1576. Szczę­ nych książąt i monarchów. sny, syn tegoż, kanclerz wiolki koronny, pe­ Krzeczonowicz, herbu Szeliga łen wiadomości i cnót obywatelskich, wspie­ z tą jednak odmianą, że na księżycu kładą rał uczonych swoich czasów; f 1617. M. półtora krzyża. Stanisław zginął w Mo­ Kryski Piotr, kasztelan Sierpski, w skwie; Piotr, poległ w bitwie z Tatarami; wojnie Pruskiej r. 1520 na czele z szlachty dwóch znowu padli pod Chocimem. Mazowieckiej zdobył zamek Niżborg. M. Krzęclcwski, herbu Rola. K ry sz p in . K rz ęc k i, herbu Łodzią. Opis herbu. Krzeczkiewicz Paweł, profesor poetyki w akademii Zamojskiej, z gorliwo­ W pośrodku tar­ ścią poświęcał się obowiązkom stanu swego, czy jest pieniek dę­ z którego też szkoły wyszło wiele zacnych bowy sękaty prosto mężów. M. do góry stojący, po którego lewej stro­ Krzeczkowski wspomniony zaszczy­ nie w polu lazuro- tnie konstytucyą r. 1676. wem stoi lew prze- K rz ec z o t Samuel, podpisał elek­ dniemi łapami nań cyę Jana Kazimierza. oparty, po prawej Krzeczowski, herbu Korczak, stronie pieńka zaś na Rusi. ~ K r. K r. 73

Krzeczowski, herbu Lubicz, M.* j zykach wschodnich, jeździł w poselstwie do Krzeczimowicz Grzegorz, przy- iJ Turcyi. M. czynił się pierwszy do ożywienia przemysłu Krziicki, herbu Topor. M.* kraju naszego, albowiem on pierwszy rozpo­ herbu Chomąto. czął handel wołami z Gulicyi do Szlązka, Krzybawski, M.* Celując niezmyślną bogobojnością i szczo­ Krzyeki, herbu Kotwicz. Jędrzej, drobliwością dla cierpiącej ludzkości, zakoń­ arcybiskup Gnieźnieński, dla niepospolitych czył życie w r. 1789, zostawiwszy przykład nauk, wdzięcznej wymowy i gładkości stylu, pracowitości i nieskazitelnej rzetelności. Ce­ zyskał u współczesnych chwałę, którą i naj­ sarz Józef II. oceniając zasługi jego, udzie­ późniejsze niezaprzeczą pokolenia. Od Zy­ lił mu też szlachectwo (r. 1785) z nadaniem gmunta I. wyniesiony na biskupstwo Prze­ herbu: tarczę przedzieloną na dwie części, myskie, jeździł w legacyi do Ludwika, króla w której jednej w polu śrebrnem jest owca, Węgierskiego, zkąd powróciwszy postąpił na w drugiej pola czerwonego koń biały, na biskupstwo Płockie, gdzie zajął się gorliwie hełmie zaś w koronie dwa skrzydła orle uspokojeniem niesnasek dawnych z miastem dwufarbne, z których pośrodka koń śrebrny Toruniem, i odbudowaniem tamże katedry niby wyskakuje. Pam. X. B. spalonej. Założył oraz miasto Jędrzejów, nazwane od imienia swego. Ztamtąd posło­ herbu Ostoja. M.* Krzeleżycki, wał na sławny .zjazd monarchów w Ołomuń­ KrzeimcnioWfśki , heibu -Grzy­ cu, gdzie podobnie dał dowody wielkich ta­ mała. lentów i zrozumiałości. Za wszystkich zgo­ Krzepicki, herbu P o r aj. dą wyniesiony na arcybiskupstwo Gnieźnień­ KrzcsimowskI, herbu Jastrzębiec. skie, żył na niem tylko dwa lata, umarł bo­ wiem r. 1537. Był to mąż we wszystkiem Krzesiński, herbu Nieczuja. nieporównany; najpierwszą piastując godność, * Krzesławski Stanisław, akade­ nie pokazał i cienia dumy, przytem lubił lo­ mik Krakowski i wierszopis r. 1674. M. dzi uczonych, z któremi chętnie dzielił chwile Krzesz, herbu Kroje. M.* wolne od publicznych zatrudnień,wspierając oraz uczącą się młodzież. Pisał także w różnych Krzesz, herbu Leliwa. Wacław, materyach, celując osobliwie w poezyi; w chorąży Sanocki , walczył zaszczytnie prze­ sa!yrycznych wierszach przeszedł albowiem ciwko Kozakom, Węgrom i Szwedom, o czem Juvenala, a w bohaterskim równał się Wir świadczy nadgrobek w kościele 00. Bernar­ gilemu. M. dynów w Tarnowie; f 1671. Mikołaj, dziekan Krakowski, proboszcz Krzesz, herbu Szreniawa. M,* Poznański, podpisał elekcyę Aleksandra kró­ Krzeszowicki, herbu Gryf. la. Wojciech, poległ w bitwie z Rosya- nami roku 1660. Maciej, pisarz ziemski Krzeszowski, herbu Kroje. Krzesz, Wschowski, po śmierci żony swej obrawszy wojewoda Łęczycki, założywszy Krzeszów, stan duchowny, postąpił na kanonię Poznań­ dał początek tej nazwie domu swego. ską ; jaśniał jako osobliwszy dobroczyńca aka­ Krzeszyński, herbu Łodzią. demii tamtejszej, której procent od 10.000 złp. przeznaczył na utrzymanie uczniów ubo* Krzetowski, herbu Topor. gich; f 1679. — Stanisław, podkomorzy Krzętowski, herbu Zadora. Kaliski, mąż staroświeckich obyczajów i po­ Krzewski, herbu Bończa. — Abra­ siadający powszechną opinię nieudanej po­ ham, sekretarz Zygmunta III., biegły w ję- czciwości, na sejmie elekcyjnym r. 1669 dał

Tom II. Nro. 10, K r. 74 K r *

pierwszy pomysł do obrania królem polskim Krzykowski, herbu Junosza. Michała Wiiniowieekiego, którego też z po­ K rz y m u s k i Jędrzej, podpisał elek­ dziwianiem całego narodu zgodnie obrano. M. cyę Jana III. K rzy ck i, herbu Kita. Krzy niecki, herbu Lubicz. Opis herbu. Krzyniecki, herbu Nie czuj a. M* Ma być w polu Krzyszczanowski Jan, głosował czerw onem ręka pra­ na elekcyi Jana III. wa zbrojna kitę czar­ Krzyszkowski, herbu Odrowąż. ną trzymająca; toż Krzysztanowicz Stani sław,uczo­ i na hełmie w ko­ ny prawnik Krakowski, rodem z Żubrza pod ronie taka sama rę­ Lwowem, w posługach Zygmunta III. odpra­ ka: według Kojało- wił kilka podróż do obcych krajów, wydał wicza zaś trzy piór przytem szacowne dzieło, zawierające opis strusich. Ten herb kraju naszego; f 1617. M. nadany został przod­ kowi domu Krzyc- K rz y sz tc k B ogumił, Jezuita rodem kich z tej okazyi: z Biecza, rektor kolegium Prazkiego; życie że zwalczywszy wodza nieprzyjacielskiego, swe naukom oddane zakończył w mieście ro- kitę jego (pióropusz) przyniósł do obozu dzinnem r. 1622. M. swego jako znak zwycięztwa. — Adam z Krzysztofo wicz Jerzy, chorąży Bychowa Krzycki, r. 1647 straciwszy w za­ w wojsku polskim, nobilitowany r. 1676, M,* mianie z Moskwą wsi 33, otrzymał starostwo Krzysztofowicz Jakób, przybyły Ejszyckie z sumą 16.000 kóp Litewskich. M. z Armenii do Seretu za czasów jeszcze udzielnie panujących książąt na Mołdawii, * Krzycki, herbu Lubicz, dał początek temu domowi rozrodzonemu Krzyczewski. później i w Polsce. Otrzymawszy tenże Op is herbu. poświadczenie w Jassach dnia 4, września • 1791 roku swego rodzimego szlachectwa, W tarczy pola wcielonym został do metryk szlacheckich kró­ czerwonego ma być lestwa Galicyi i Lodomeryi r. 1792. Grze­ Radwan albo chorą­ gorz, słuchacz filozofii w Zamościu na po­ giew kcścielna biała, czątku XVII. wieku, należał do owych dzie­ w której miasto prze­ więciu poetów, których zaszczytnie nazywano działu jest w po­ „M uzam i.11 Zacharyasz, starszy sądów środku strzała na ormiańskich w Kamieńcu podolskim, wolą dół żelezcem niby ostateczną r. 1662 przeznaczył przychód z wisząca, u góry zaś sumy 7313 złp. na młynie tamże ubezpie­ rozdarta, a na heł­ czony na dobro publiczne i obronę miasta, mie ptak pierścień który to testament Jan Kazimierz potwierdził w dzióbie trzymający. — Władysław, puł­ osobliwym dyplomatem. ---■ Szymon, filo­ kownik królewski, piastował urząd strażnika zofii i medycyny doktflr, sławny swego cza­ wojsk polskich w wojnie lnflantskiej; f 1 622. su lekarz we Lwowie, złożył w banku ś. Krzykawski, herbu Trąby. Krzy­ Grzegorza 2250 złp. na pobożne uczynki; sztof, opisał kometę widzianego w r. 1680 następnie w r. 1746 testamentem zapisał dla pod względem astrologicznym. 1 kościoła katedralnego łacińskiego 1000 czer­ K r. K r. 75 wonych złotych; f 1746. Mikołaj, wikary zaś trzy piór strusich. — T,en herb wziął Stanisławowski, przez 51 lat oddawał się swój początek od herb'.: Lubicz, z którym niezmordowanie nauce młodzieży, utwierdza­ prócz nie całego krzyża na podkowie, ma jąc w niej życiem przykładnem cnotę i bogo- zupełne podobieństwo. — O pochodzeniu tej bojność; f 1788. Szymon, dziekan Ka­ różnicy domyślają się autorowie, iż brat mieniecki rodem zŁysca, za położone za­ brata ukrzywdziwszy w dziale ojczystego sługi mianowany od Stolicy Apostolskiej pro- spadku, oddzielił kawał krzyża, od czego notariuszem apostolskim, przeniósł się na też ów herb Krzywdą był nfliwany. probostwo Mohylowskie, gdzie własnym ko­ Tym znakiem pieczętują się: Rajkowski, sztem odbudował kościół upadający r. 1785. Rogucki, Chrząstowski, Danowski, Duńczew- Józef, biskup ormieński w Mohilowie, pierw­ ski, Kieszkowski, Łaziński, Łazowski, Pogo­ szy tego obrządku w państwie rosyjskiem rzelski^ Poleski, Rzewuski, Sankowski, Sie- r. 1809 w Petersburgu mianowany, zajmował nicki, Święcicki, Zgorzelski. się niemało wyprowadzeniem Ormian nieu- Krzywda Jan, obywatel Nieszawy, dla nitów z Krymu. Jędrzej, kapelan przy kościoła i szpitalu miasta tego zapisał w r. głównej armii kś. marszałka Witgensteina, 1637, 100.000 złp. M. uczestniczył w całej kampanii Rosyan prze­ ' Krzywczyckl, herbu Topor. M. ciwko Turcyi, za co ozdobiony został kilko­ podpisał elekcyę Jana ma orderami. Objąwszy nakoniec probostwo Krzywicki, Kazimierza. M.* w Raszkowie i mianowany kanonikiem Mo- hylowskim. zakończył życie r. 185-3. P.X.B, Krzy w ie c , herbu Ostoja. Krzy s ztofo w i cz N., legował klaszto­ Krzywiecki, herbu Kierdeja. rowi 00, Dominikanów w Rrodach fundusz Krzywiecki, herbu Massalski z 1000 złp. r. 1768. M. tą odmianą, że nad literą M znajduje się Krzysztoporski Stanisław, pod­ zamiast miecza, strzała żelezcem do góry pisał elekcyę Jana Kazimierza. M.* Miko­ wyslająca, u spodu bez piór przez dwa krzy­ łaj, młodzieniec uczony, wydał książkę wier­ że idąca, a na hełmie trzy piór strusich. szem polskim o powinnościach stanu szla­ Krzywiński, herbu Abdank w checkiego. M. — Jeden tego nazwiska, od­ Wielkiej Polsce, gdzie przodkowie domu te­ znaczył* się z odwagi przy obronie Często­ go fundowali kanonię w Poznaniu. chowy r. 1655. M. Krzywkowski, herbu Półkozic. Krzywański, herbu Jastrzębiec. Sebastian, miecznik Płocki, najznakomit- K rz y w d a . szv swćgo wieku gospodarz. Jako rządzca Opis herbu. dóbr biskupstwa Chełmińskiego, zaprowadził porządek rolnictwa i przemysłu; on to pierw­ W polu błękitnem szy zboża nie ziarnem, lecz mąkami wypro­ tarczy ma być pod­ wadzał za granicę, z czego nagromadził wielki kowa biała, w po­ majątek: f 1623. M. środku niej krzyż cały, a na barku Krzywobloclii, herbu Leli w a. M.* podkowy taki drugi K rzyWOllOWski, herbu Lubicz. lecz nie zupełny, bo po prawej stronie Krzywotnlski, herbu Prus I. — niedostaje belka; na Mikołaj, wsławił się walecznością w bitwie hełmie w koronie Sobieskiego pod Chocimem. 76 K r. K r.

Krzyworęcki, niegdy w Płockiem cach, gdzie oddając się zwykłym pracom, województwie, zajął się pisaniem dzieł uczonych i zbiera­ Krzy wosądzki, herbu Niesioba, niem pamiątek historycznych. W pośród dóm starożytny, którego początki sięgają tych poświęceń, wielce się też zasłużył wy­ pierwszej epoki chrześciaństwa w Polsce, jaśnieniem pochodzenia Kopernika z domu albowiem Krzywosąd nadał pewną wieś kla­ polskiego. Umarł w Warszawie r. 1852. M. sztorowi Sieciechowskiemu w roku 999. Krzyżański, herbu Juńczyk. 9 K rzyż albo Krncynf. Krzyżewski, niegdy w ziemi Bo- Wiele domów w Polsce używa herbów ze żańskiej. znakiem krzyża, które też mają osobną nazwę, Książeński w Ostrzeszewskiem. M.* tak: Baryczka, Białynia, Bojcza, Bożedanz, Brodzie, Bodek, Chrynicki, Dębno, Dowojna, K siąż k i, herbu Jastrzębiec. M.* Jeziorza, Łopotow, Nawrotnik, Pilawa, Prus, Książllicki, herbu Ostoja. Swienczyc, Sieniuta, Waśkiewicz, Wizgiert, K sięski, herbu Łodzią. Złotawolność i wiele innych pod różnemi formami i z różnemi dodaniami. Pisarze K sięski, herbu Topor, tak nazwany nasi domyślają się, że pierwsi biskupi świe­ od dóbr Książ. Wacław, kanonik Kra­ żo nawróconym do wiary chrześciańskiej Po­ kowski, r. 1381 sławiony z nauk lekarskich. lakom własne krzyże do ich herbów przy­ Stanisław i Krzysztof polegli w wojnie dawali, albo też przodkowie nasi z afektu do Moskiewskiej; Kasper zaś w bitwie pod znaku męki Chrystusowej sami te krzyże Cecorą. Mikołaj, cześnik Krakowski, za­ przybierali. szczycony w młodym wieku ufnością hetma­ Krzyżem samym lub też z dodaniami nów Lanckorońskiego i Czarneckiego, którzy pieczętują się: Dalewicz, Denis, Isiora, Kor- go regimentarzem wojsk swoich czynili, jeź­ niakt, Skorobohaty i Szczepkowski. dził w poselstwie do chana Tatarów; f 1676. Stanisław, brat jego, zginął w bitwie pod Krzyżanowski, herbu Dębno, Beresteczkiem. pisze się z Krzyżanowic w Sandomierskim. Knbecki Józef, nobilitowany roku Krzyżanowski, herbu Juńczy k.M* 1790. M* Krzyżanowski, herbu Prus I. Kuberski, herbu Dołęga w ziemi Krzyżanowski, herbu Świnka. Wizkiej. Krzyżanowski, nobilitowani konst: Kubicki Jakób, nestor budowniczych r. 1769 i 1775. M.* polskich, wykształcony we Włoszech kosztem Jeden tego nazwiska, ułan z pułku Kra­ Stanisława Augusta, po powrocie do ojczy­ sińskiego, poległ śmiercią walecznego przy zny oddawał się z całem zamiłowaniem zdobywaniu Sommo-Sierra w Hiszpanii roku swemu zawodowi. Mnóstwo gmachów liczy 1809. M. — Krzyżanowski Andrzej, Polska wzniesionych jego pomysłem, kilka­ profesor uniwersytetu Warszawskiego, jako dziesiąt kościołów, pałaców i domów oby­ młodzian jeszcze ułożył książkę dla szkół watelskich; toż i pałac Belwederski i Ła­ elementarnych; wezwany potem do statiu na­ zienki pod Warszawą są pomnikami jego uczycielskiego, wykładał w Płocku matema­ biegłości; f 1833. M. ■ tykę; następnie udał się do Paryża, gdzie słuchając prelekcyi najsławniejszych uczonych, Kublickiy herbu Księżyc i miecz. wzbogacony naukami powrócił do kraju, o- Kilku z tego domu piastowało znakomite bejmując znowu posadę nauczycielską w Kiel­ urzęda ziemskie. K u . K u. 77

Ku b 1 i c k i, pułkownik polski, znany za­ do Frankfurtu, zaślubioną margrabi Branden­ szczytnie z utworów poetycznych; f 1809. M. burskiemu. — Kuciński Wincenty, ka­ Kublliewski w ziemi Różańskiej. sztelan Bydgoski, poległ w bitwie pod War­ Trzej głosowali na elekcyi Jana Kazimierza. ną r. 1444. M. — Kuciński, kanonik ka­ tedralny Lwowski, traktował pokój ze Szwe­ Kucharski, horbu Godziemba. dami po zdobyciu tego miasta r. 1704. M. Kucharski, herbu Jastrzębiec. Kuczaukowicz Michał, Lwowia­ Kucharski, herbu Korab. Seba­ nin, akademik Krakowski w drugiej połowie stian, pisarz grodzki Piotrkowski w roku XYR. wieku, pisał wiersze przygodnie. M.— 1682, legował kolegium tamecznemu kamie­ Maciej, obojga praw doktor, radzca miasta nicę swoją. Lwowa, jaśniał swoich czasów jako znako­ mity mówca i protektor zakonu Trynitarzów. M. Kucharski, herbu Lubicz. herbu Ogończyk. Kucharski, herbu Prawdzie. Kuczborski, Tomasz, chorąży Dobrzyński r. 1632, sła­ Kucharski, herbu Rola, dóm za­ wiony z czynów wojennych, Walenty, ka­ służony z poświęceń wojepnych. — Hiero­ nonik Krakowski i Warszawski, pełen żarli­ nim, kapłan zakonu Karmelitów bosych, wości o naukę ludu, wydał drukiem kate­ urodzon w Oleszycach r. 1695, jaśniał swo­ chizm według uchwały soboru Trydenckiego ich czasów nietylko z wielki ej bogomyśino- i mowy kazalne; f 1573. — Jan, biskup ści, ale i z, gruntowności swoich zdań, da­ Chełmiński, zasłużył się urządzeniem Prus i wanych na obradach biskupich, do których uspokojeniem zamieszek domowych. Pomię­ był powoływanym. M. dzy innemi czynami dobroczynności, wydał Kucharski Jędrzej, rektor akade­ na kolegium Toruńskie 10.000, na konwikt mii Krakowskiej, położył nie małe zasługi alumnów 12.000 złp,, a 35.000 złp. na u- około uporządkowania biblioteki Jagielloń­ trzymanie ubóslwa w Toruniu, Grudziążu i skiej przez Karola Gustawa zrujnowanej. M Malborgu. Umierając (1624 r.) posłał Zy­ Michał, zapisał dla klasztoru XX. Domi­ gmuntowi HI. kilkakroe tysięcy, podobnie dla nikanów w Tyśmienicy legat 3500 złp. M. rozdania pomiędzy ubogich. — Walenty, * Andrzej, mieszczanin Krośnieński malarz kapłan klasztoru Bychowskiego na białej Bu- zawołany; tego pamiątkę zachowuje dotych­ si, mąż szczególnej bogomyślności, prowadził czas ołtarz w kościele 0 0 . Kapucynów tam­ życie pustelnicze w ustroniu nad Dniestrem, że przez niego malowany. M. zkąd powołany nazad do klasztoru, zakoń­ czył życie r. 1624. M. Kuchmistrzowicz, herbu Lei i w a. Kliczewski, herbu Poraj. Kucicki, herbu Pobóg. Kuczkowski, herbu Jastrzębiec. Kisciński, herbu Ogończyk, dóm Stanisław, żupnik Krakow-ski r, 1547 , starożytny, z którego Jan z Kutna był pod­ podpisał z urzędu ustawy zjazdu Pokrzy- komorzym Gostyńskim r. 1446. Mikołaj, wnickiego. wojewoda Łęczycki, po odprowadzeniu Wła­ dysława królewicza polskiego, obranego kró­ Kuczkowski, herbu Wąż. lem Czeskim, do Pragi, umawiał przymierze Jeden tego nazwiska Jan, żołnierz i między Polską, Węgrami i Czechami, poczem rymopis, w bitwie pod Korsuniem dostał się miał sobie powierzone odprowadzenie króle- do niewoli Tureckiej, z której wyszedł do­ wnej Jadwigi, zaślubioną Jerzemu książęciu piero po wielu cierpieniach. M. Rawarskiemu; roku zaś 1479 królewnej Zofii K llC Z llk, herbu Jastrzębiec. M.* 78 K u.

K t i c z u k , herbu Siostrzeniec. Kukowski,, herbu Jastrzębiec. Jeden z tego domu, rotmistrz królewski do­ stał sig pod Chojnicami w niewole Krzyża­ K u k o w sk i, herbu Slepowron. ków r. 1454, ucierając sig z nimi jedynie K u k w a , herbu P ó ł kozic na Litwie, dla dania sposobności swemu monarsze do szczgśliwego odwrotu. Maciej, posłował K u l , herbu Jastrzębiec w Kra- kowskiem. w r. 1499 do Moskwy. ■ '*> 1 ■ * Kuczwarewicz Marcin, dziekan Kulczycki, herbu Sas. Porfiry, Srzemski w pierwszej połowie XVII. wieku, władyka Piński, sławiony z gorliwości o wydał drukiem: „Relacyg expedycyi Zbaraz- unije ś. k i ej r. 1G49 i siedm psalmów spowiednych Kulczycki Jerzy Franciszek, ro­ wierszem polskim.“ M. dem z Sambora, pierwotnie tłumacz wscho­ K uczyński, herbu Slepowron. dniej kompanii handlowej, podczas pamiętne­ F 1 orj an z Gąsiorowa, otrzymawszy w za­ go oblężenia Wiednia przez Turków r. 1683, sługach od Witołda książęeia Litewskiego dał niezwykły przykład poświecenia: odważył dobra Kuczyn, pierwszy Kuczyńskim zwać sie bowiem przedrzeć przez obóz turecki sig począł. Kilku głosowało za elekcyą opasujący do okoła miasto, bv uwiadomić Jana III. Jana Sobieskiego spieszącego dó odsieczy, Kaczyński, herbu Ogończyk. M.* o smutnym stanie Wiednia. Przebrany po turecku, z niebezpieczeństwem życia swego herbu Jastrzębiec. K u d b ry n , doprowadził do skutku umowę miedzy wo­ K udelski, herbu Slepowron. dzami, i powróciwszy do uciśnionego miasta, Kudrewicz, herbu Łabedż. Sa­ ożywił w niem nadzieje niepłonną. Po oswo­ muel, rotmistrz chorągwi pancernej r. 1658, bodzeniu Wiednia śmiały nasz rodak za po­ chwalony z czynów waleczności. łożoną tak wielką zasługę n>c więcej nie żą­ Ku dr o wic z Bartłomiej, majster dał, jak urządzenie pierwszej kawiarni w tem szewski w Warszawie, znany z osobliwszego mieście. Miasto atoli przez wdzięczność po­ humoru i dowcipu, śpiewający zawsze czy stanowiło nadto zawiesić popiersie jego we przy robocie, czy idąc ulicą własne kompo- wszystkich późniejszych kawiarniach, i coro­ zycye; a ,ie przytem był bardzo regularny i cznie obchodzić pamiątkę tego Polaka, by zgrabnie robił trzewiki damskie, przeto zna­ potomkom przypominać tem bezinteresowne czny miał odbyt, z czego wypływający zysk poświęcenie się jego. M. szczodrze rozdawał po miedzy ubóstwo, prze­ Kulczycki Innocenty, urodzon na stając sam na małym i żyjąc bezżenny bar­ Rusi galicyjskiej, po odbyciu nauk w Kijo­ dzo skromnie. Życie pracowite zakończył wie, później w Moskwie, doszedł przez wła­ r. 1767. M. sne zasługi do godności biskupa Perejesław- K u d rz y c k i Z Trockiego, podpisał skiego. Piotr W. ceniąc jego zdolności, elekcyę Władysława IV. przeznaczył go do Pekinu jako członka po­ selstwa rosyjskiego, dokąd atoli przed rząd K a ia rs k i, poległ w bitwie pod Kirch- holmem. M. chiński nie został przypuszczony; wrócił prze­ to do Irkutzka w Sy.ber.yi i osiadł tam w Kufel, herbu Kruzer. M* Wozneseńskim monasterze, oddając sie °P0' K u k alsk i, herbu Prawdzie. Pa­ wiadaniu słowa Bożego różnym pogańskim weł, podstoli Mielnicki, logował kolegium pokoleniom, z których wielu skłonił do przy­ Malborskiemu 25,000 złp. jęcia chrztu ś. Założył oraz własnym ko- sztem szkoły i trudnił sig przy niej nauczy­ ■Kułakowski, herbu K oście sza. M.* cielstwem. Zycie bogobojne i wielce cnotli­ we zakończył r. 1731. M. Kumarilicki, herbu Sas. Czy nie jednego domu z Komarnickim? Kilku są Kulczyński Ignacy, kapłan zako­ zaszczytnie wspomnieni z czynów wojennych. nu 0 0 . Bazylianów, pisarz dziejów gr. kat. Paweł, wojski królewski, zapisał dla mo- w Polsce. Dla wielkich nauk i wybornych nasteru Ławrowskiego 100,000 złp,, gdzie przymiotów duszy, powołanym był na godność też zwłoki jego pochowane spoczywają. prokuratora kongregacyi XX. Bazylianów w Rzymie, zkąd powróciwszy do ojczyzny, zo­ Kumelski Norbert, autor dzieł po­ stał zamianowany archymandrytą Grodzień­ święconych naukom przyrodzonym i techno­ skim, gdzie też w r. 1741 życia dokonał. M. logicznym, zasłużył się niemało wypracowa­ niem wielu artykułów do encv‘klopodvi ; Kulesza, herbu Slepowron. Piotr, f 1853. M. misionarz obozowy pod Zamojskim i Żół­ kiewskim, z krzyżem w ręku prowadząc Komorowski, herbu. Trąby. M.* szyki do boju, wiele sig przyczynił do zwy­ Kunaszewski, herbu Radwan. M.* cięztw wojsk polskich. — Stanisław, oby­ Wojciech, skarbnik Bracławski, rotmistrzu- watel ziemski, podczas oblężenia Częstocho­ jąc w wyprawie Jana Sobieskiego, prowadził wy przez Szwedów r. 1655, sposobił się z dyaryusz tej wyprawy aż do powrotu do oj­ właściwą odwagą do dania odsieczy tej twier­ czyzny. M. dzy. M. Kunat, herbu Topor. Marcin, rot­ Klllcwski, herbu Strzemie. mistrz sławny z waleczności, gromił szczę­ Kulikowski Mateusz Ignacy, śliwie Tatarów pod wodzą Mieleckiego. pleban Wołpiński i dziekan Wołkowyski, pra­ Kunczewicz, herbu Łabędź. Przod­ cowity pisarz i tłómacz w XVII. wieku. M. kiem domu tego zowią Ginnejda; ten przy- Kulikowski, herbu Drogom i r. jąwszy ostatni z pomiędzy panów Litewskich Marcin z Kulikowa, kasztelan Gnieźnieński za króla Jagiełły chrzest ś., otrzymał od te­ r. 1413 podpisał przywilej Horodelski, go nazwę Kuncza, t. j, ostatni. Syn jego Kulikowski Uszak, herbu N a- Ginejd Kunczewicz, przeprowadziwszy Witoł- łęcz. M.* da ciągnącego z wojskiem do Prus szczę­ Kuliński, herbu Odrowąż. śliwie przez wody i błota bez wszelkiej szko­ dy, otrzymał od tegoż znak herbowy Łabę­ herbu Pokora. Kuliński, dzia. Maciej, cywun Trocki, posłował od Kulmiński, herbu D ąb z odmianą. króla Aleksandra po dwa razy do Moskwy. K t l l n o w , herbu Lubicz. Iwan, kasztelanie Smoleński, za położone zasługi wojenne otrzymał od Zygmunta I. wspomniony w konstytu- Kulpiński, dobra w Kowieńskiem. cyi r. 1775. M.* Kulpowicz w Mozyrskiem. Kunczewicz, herbu Róża. Z tego domu wyszedł Jozafat, archiepiskop Poło­ KUlwiec Ginwiłł, herbu Brodzie, cki i Witebski, urodzony na Wołyniu r. 1580. Kułwiń@ki, herbu Bończa. Wstąpiwszy do zakonu Bazylianów, oddał Kulak, podpisał elekcyę Jana Kazi­ się ćwiczeniom naukowym tak dalece, że mierza. wkrótce za biegłego teologa był poczytany; Kulftkiewicz, nobilitowany roku postąpił tedy wkrótce z przełożonego kla­ 1673. M.* sztoru na archymandrytę Wileńskiego. W tej 80 K « . K u. godności dał się jeszcze więcej poznać z Zaporożan do Krymu, zemścił się na łupież- cnót kapłańskich, przeto po śmierci Gedeona nych Tatarach wyrządzonych najazdów na został na arcybiskupstwo Potockie i Witeb­ Polskę. Zwarłszy się potem z dziczą po­ skie wyniesiony. Teraz rozwinął całą ener- wracającą z Węgier pod Kiliją, zniósł ją gję ku nawracaniu ciemnego ludu do jedno­ do szczętu, zabrawszy przytem ogromną zdo­ ści w wierze, czem atoli rozjątrzył jeszcze bycz. Utrzymując następnie Wołoszę na wo­ bardziej wzburzone umysły, kierowane od dzy, popadł w podejrzenie Kozactwa, które inaczej myślących. Ktinczewicz pełen gorli­ niepomne swojej sławy, utłukło go między wości, nie wahał sig osobiście tam wystąpić, obą r. 1684. gdzie najwięcej złego upatrywał, pospieszył Kuniewicz, herbu Poraj. M.* przeto do Witebska, gdzie słowem i czynem zabiegał rozerwaniu kościoła ruskiego. Lud Kuiiiglis. zażarty rzucił sig na swego pasterza prze­ mawiającego do niego po ojcowsku, i za­ Opis herbu. mordował okropnie, potem obwłóczone ciało W tarczy pola zie­ po mieście wrzucił w rzekg Dźwinę r. 1623. lonego jest zając w To zabójstwo pasterza potgpili wszystkiego lewą stronę niby wy­ stanu ludzie, nawot heretycy i żydzi, narze­ skakujący, a na heł­ kając z płaczem na okrucieństwo zaślepio­ mie trzy pióra stru­ nego ludu. M. sie. Początek tego Kllitecki, nobilitowany r. 1673. M.* znaku jest niewia­ domy, i przywiązany K u n e lsk i, niegdy w ziemi Łom­ il do nazwy tego żyńskiej. domu na Litwie. K unicki, herbu Abdank. K u n iń s k i, niegdy w ziemi Ró­ Kunicki, herbu Bończa, Wacław, żańskiej. kanonik Łowicki r. ,1015, wydał kilka dzieł pożytecznych, po między innemi: „Wizeru­ Kuniowski, herbu Piatyr. nek szlachcica polskiego ^ książka pełna Kuno wski, herbu Łodzią. zdań wybornych i zajmujących. Franci­ szek, podkomorzy Chełmiński, mąż pełen K u n o w s k i, herbu Nałęcz. cnót obywatelskich i poświgceń, majątkiem i Kuno w ski Paweł, z Tłumacza, dla zdrową radą przykładał sig wiele dla dobra kościoła Tyśmienieckiego legował w r. 1663 ojczyzny swojej. M. fundusz 100 złp. M. K unicki, herbu Łabędź. Jędrzej, K u p a ra , nobilitowany r. 1676. M.* tego zasługi wspomina konstytucya z r. 1632. 11 p i Tl 4 k i Wojciech, asessor mia­ Kunicki, szlachcic z Lubelskiego, ja­ sta Lwowa, deputował z narażeniem własne­ ko żołnierz doświadczonego mgztwa, pozy­ go życia do obozu tureckiego w względzie skał względy króla Jana Sobieskiego, cenią­ umowy okupu miasta. M. — [Andrzej, doktor cego przymioty wojenne, który go też zamia­ medycyny i radzca miasta Lwowa, podczas nował przewódzcą Kozaków' Zaporozkich. Nie oblężenia tego przez Szwedów r. 1704, nie­ zawiódł hetman Kozaczy nadzieje w niem po­ zmordowaną zapobiegliwością wielce się za­ łożone, albowiem nie tylko że granicę Pol­ służył ojczyznie. M. ski przeważnie osłaniał, lecz podczas wypra­ wy Wiedeńskiej wpadłszy z drużyną bilnyćh K u p re ło . niegdy w ziemi Upitskiej. K n. 81

K u r. Kurdwanowski, herbu Junosza. M* Opis herbu. Kurdwanowski, herbu P ó ł kozic, W polu czerwonem jednej dzielnicy z Ligęzami. Jakób z Kur- jest kogut biały w pra­ dwanowa, biskup Płocki, długi szereg lat wą stronę obrócony. rządził tym kościołem z przykładnem ży­ Znak ten nadany zo­ ciem i pasterskiem pieczołowaniem, przy­ stał pewnemu ryce­ kładając się nadto wiele do ozdoby swej ka­ rzowi za okazaną czuj­ tedry; f 1425, Seweryn, wojski Czerski, ność w obozie. Pie­ podpisał elekcyę Władysława IV. Paweł, czętują się nim: Kurkowie, Kurscy i Kurżescy. kasztelan Zawichostski, po zgonie żony swo­ K u ra k in , herbu Kory but. M.* jej z domu Branickich, obrał sobie stan du­ chowny, w którym poświęciwszy się Bogu, K u rc z. żadnych godności kościelnych przyjąć nie- Opis herbu. chciał; f 1069. - Jan, sufragan Warmiński, W polu czerwo­ dla osobliwszych przymiotów posiadał niemałe nem tarczy powinna względy króla Sobieskiego, Jan, sędzia być niby Kościesza ziemski Sandomierski, wielce się przyłożył przewrócona, po któ­ do fundacyi konwentu 0 0. Reformatów tamże rej prawej stronie r. 1672. Jan, skarbnik Drohicki, podobnie jest gwiazda, po le­ po zgonie żony swojej wstąpiwszy do stanu wej księżyc niepełny, duchownego, był proboszczem Przemyskim. na hełmie trzy piór Kilku jeszcze piastowało znakomite godności strusich. Kurczowie urzędowe na Rusi Halickiej. — Tomasz, biorą swój początek do fundacyi kościoła Bołszowieckiego przy­ od kniaziów Ruskich na Wołyniu, z pomię­ czynił się datkiem 4.0Q0 złp. M. — Jan, stol­ dzy których wyszło wielu zacnych mężów. nik Lubaczowski, posłował z ziemi Bełzkiej; Tak sławią dzieje nasze kniazia Rułhę, i Mar­ na sejmie r. 1764 obstawał gorliwie za u* cina rotmistrza królewskiego z czynów od­ trzymaniem powagi praw. M. wagi. Kazimierz, wzięty pod Pilawcami Kurek, herbu Kur. w niewolę, przetrwał siedm lat na galerach Kurkowski Jan, podpisał elekcyę Tureckich; wyszedłszy na wolność, poległ w Władysława IV. bitwie pod Warszawą. Eustachy, kaszte­ lan Witebski, fundował klasztor Franciszka­ Klirkuć, dziedziczył niegdy na Li­ nów w Grodnie. twie. M.* Kurczcwski, herbu Sreniawa, Knrnachowski, herbu Trzaska.M* Kurdniak, ziemianin Rracławski, pod­ Kurnatowski, herbu Łodzią. czas napadu Tatarów r.' 1551, dał dowody Kliropatnicki , herbu Nie czuja, niepospolitej odwagi, liczbie bowiem-tylko dóm starożytny na Rusi, z którego Hiero­ ośmiu mężczyzn i kilkudziesiąt kobiet, bronił nim był kasztelanem Kijowskim, gdzie pierw zamku przez dni trzy, gdzie też poległ od jako sędzia Lwowski w ważnych sprawach kuli działowej z obozu nieprzyjacielskiego kraju, dał dowód gruntownej biegłości. Nadto wypuszczonej. M. przyłożył się do podźwignienia' kościoła w Kurelowa Henryk Paweł, kanonik Wyżnianach , w r. 1640 przez Tatarów spa­ Krakowski, akademii Jagiellońskiej rektor, lonego. Trzech potomków jego piastowało po biegły matematyk; f 1651. M. sobie kasztelanię Biecką. — Ewaryst An­

Tom II. Nro 11. 82 Ku.

drzej, kasztelan Bełzki, wydał ważne dzieło: Kurozwęzki, herbu Poraj. Dobie­ „Wiadomości o klejnocie szlacheckimoraz sław z Kurozwgzk, kasztelan Krakowski za geografig Galicyi. Bibliotekg swoją groma­ czasów Ludwika króla wielce pracował około dzoną z wielką troskliwością, wcielił do Za­ pomyślności kraju, którego leż rządy w nie­ kładu narodowego imienia Ossolińskich. M. obecności tego monarchy sprawował. Po Kuropatwa, herbu Jastrzębiec, śmierci Ludwika utrzymywał gorliwie stronę dórn starożytny, z którego Jan, kasztelan Władysława Jagiełły, i utorował mu drogę Zawichostski r. 1413 podpisał przywilej IIo- do tronu; f 1381'. Zawisza z Kurozwęzk, rodelski. Jaśko, podkomorzy Lubelski, biskup Krakowski, bral, poprzedzającego i przewodził zwycięzko wojsku polskiemu w wy­ ulubieniec króla Ludwika, podobnie miał so­ prawie przeciw Janowi X. Oświęcimskiemu roku bie powierzone rządy państwa. Fundował 1453 , i zdobyciem zamku jego położył ko­ oraz przy bazylice Krakowskiej siedm man- niec zaburzeniom krajowym. Mikołaj, pod- syonarzów; f 1382. Krze sław, kasztelan 'komorzy Halicki, poległ w bitwie z najezdni- Sądecki a potem Sandomierski, wsławił się czą tłuszczą Tatarów. Helena za Bełze- na wojnach węgierskich za króla Ludwika, ckim, fundowała kolegium Jezuitów w Stani­ później w wojnie Władysława Jagiełły z Krzy­ sławowie. — Aleksander, kanclerz Lwow­ żakami uczestniczył zaszczytnie we wszystkich ski w połączeniu z książęciem Zasławskim, zwycięztwach ; f 1390. Mikołaj, kasztelan fundował klasztor XX. Karmelitów bosych Krakowski, mąż wielce ojczyznie zasłużony, w wojnie bowiem z Krzyżakami swem męz- we Lwowie r. 1634. M. twem tak im docierał, że o pokój prosić Kurosz, herbu Ostoja. musieli, przyczem był oraz tak ludzkim, że Kurosz, herbu Rawicz. Jan, dwo­ na hasło jego miasta nieprzyjacielskie do­ rzanin Stefana Batorego zginął pod Połockiem, browolnie mu się poddawały; f 1438. Krze­ Kurowicki Wacław i Benedykt, sła w, kasztelan Wiślicki r; 1442, posłował głosowali na elekcyi Jana III. z chwałą do Rzymu do Mikołaja V. papieża. Krzesław, biskup Kujawski, pamiętny z su­ Kurowic*, niegdy w Trockiern wo­ rowego przestrzegania karności kościelnej, jewództwie. niemało łożył starania, by króla Olbrachta Kurowski, herbu -Lubicz. Piotr, odprowadzić od zamierzonej wyprawy na wystawił w Brodach kościół murowany,- w Mułtany; f 1503.— Od tychże Kurozwęzkich którym też pogrzebiony został. wziął początek dóm Męcińskich. Kurowski, henbu Nałęcz w Ka- ‘ K u rp , herbu S le p o w r o n. liskiem. K c r p s k i, herbu Lew wspięty prze- Kurowski, herbu Sreniawa. Mi­ dniemi łapami w lewą stronę tarczy do góry. kołaj, arcybiskup Gnieźnieński, fundował Jędrzej Kurpski kniaź Jarosławski, hetma­ klasztor Dominikanów w Łowiczu, a na potrze­ niąc pod Newlem r. 1563 wojsku Moskiew­ bę Grunwaldzką posłał królowi Jagielle cho­ skiemu, gdy pomimo waleczności swojej stra­ rągiew uzbrojoną; f 1411. cił bitwę, uszedł przed tyranią Iwana Wasy* Ku rowski, herbu Strzemię, jednej lewicza do Polski, gdzie od Zygmunta Au­ dzielnicy z Lenczowskiemi. gusta dobrami hojnie był opatrzony. Za mor­ Kurowski, herbu Wężyk. dy popełnione na jego sługach, zemścił się Kurowski Kazimierz, sekretarz kró­ następnie wtargnięciem w kraje ojczyste, lewski, jako mąż pełen uczuć ludzkości, w gdzie około Wielkichłuk szkody niemałe po­ w r. 1763 fundował • szpital dla ubogich w czynił. Potomkowie jego piastowali następnie Piotrkowie pod wezwaniem ś. Trójcy, M. , godności urzędowe w ziemi Upitskiej. K u. K u. 83’

Kurslii, herbu Kur. rękojeści i cięciwy, a pod bełtem trzy wręby; Bystrzycki naostatek samego tylko bełtu bez Kur&ki, herbu Prawdzie. Maciej Maryan, zakonu ś. Bernarda, sprawował wrębów. biskupstwo Wołoskie w XVI. stuleciu, jaśnie­ Kuszaba, obacz Pa przy ca. jąc swoich czasów z życia przykładnego. Kuszczycki, dziedziczył na Woły­ Kurządkowski, herbu Brodzie. niu. M.* z Klirzelewa Stanisław, znako­ Kaszel , herbu Odrowąż, Okta­ mity lekarz XVII. wieku i filozof; f 1015. M. wian, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Kurzeński, herbu Od.rowąż. Ber­ Kuszel, herbu Drogosław. M.* — nard odbywszy kilka wypraw wojennych z Konstanty, cześnik Podlaski, w wojnie chwałą, wstąpił do zakonu Bernardynów w Jana Sobieskiego popadł w niewolę Tu­ Krakowie. Mikołaj, darem kamienicy dał recką. M. początek klasztorowi 0 0. Dominikanów w Kuszelewski, dawniej w Upitskiem.M* Rohatynie; Krzysztof, niemało czynił do­ Paweł, przetłumaczył brodziejstw dla kościoła tamże. Kliszewicz prawa Chełmińskie z łacińskiego na język Kurzeniecki, herbu Rogorya z tą polski r. 1023, Samuel, rodem ze Lwowa odmianą, że obie strzały we środku do kupy i radzca tego miasta w XVII. wieku, opisał tak przystają, jakby jedną były. — Kasper, wierszem poselstwo Krzysztofa Zbarazkiego starościc Piński, uczestniczył z chwałą we do Turcyi r. 1621. M. — Paweł, obywatel wszystkich wyprawach Stefana Batorego do Lwowski podczas oblężenia tego miasta przez Moskwy; król też własnoręcznym listem po­ Chmielnickiego r. 1648, posłował do obozu chwalił jego męztwo i odwagę. M. nieprzyjacielskiego dla umówienia pokoju. M. Kurze wski, herbu Kur. Kuszewski, herbu Junosza. Trzech Kurzewski, herbu Poraj. tego nazwiska podpisało elekcyę Jana III. M. Kurzewski, herbu T op acz. Kuszkowski, herbu Junosza. Kuezycki, niegdy na Wołyniu. Kutklański, herbu Dołęga. K ustra z Krzyszowa, pierwszy poło­ K otkow sk i, jeden dóm z Kotkow- żył początek fundacyi Leżajska. skiemi. Kusza. Kutlcwski, herbu Pobóg. Kutnowski, herbn Ogończyk. M.* Opis herbu. Kutylowski, herbu Lis. W’ polu czerwo­ nobilitowany r. 1790. M.* nem tarczy ma być Kutzner, łuk czyli kusza na­ Kuzarski, herbu Wąż. M.* pięta bez strzały, a Kuźmicki, herbu Jastrzębiec. na hełmie trzy pióra , herbu Pielesz. Ję­ strusie. Tym herbem Kwaśnicki drzej, był archiepiskopem Smoleńskim, wła­ pieczętują się; Ko- dyką Pińskim; Jan, dostał się z Gąsiewskim rejwa i Burriak na Litwie; Bystrzycki u- w niewolę Moskiewską. żywa go z tą od­ Kwaśniewski Jędrzej, arcybiskup mianą, że jest tylko sam bełt od kuszy bez Smoleński gr. kat., pasterz cnót chrześciań- 84 K w . K y . L a.

skich podczas oblężenia miasta przez Rosyan na niebezpieczeństwo życia wszystkie prace r. 1654, wielce wpływał na spokojne zacho­ odbywał. Padł też ofiarą miłości bliźniego. M. wanie sig mieszkańców, odprowadzając ich K w o le k An toni, mieszczanin Jaro­ napomnieniami od zawichrzeń spokojności. M. sławski, dla sprowadzonych do miasta XX. Kwiatkiewicz, herbu Gryf. M.* — Reformatów darował folwark z gruntami. M. Jan, wierszopis i historyk, z zaszczytem K y k ie ry c , herbu Gozdawa z od­ sprawował różne urzęda w zakonie Jezuitów; mianą. wstępując w ślady X. Skargi, prowadził ro­ czniki dziejów kościelnych; 1750, M. Ł a b a d y , nobilitowany r. 1790. M,* Kwiatkowski, herbu Gryf, dóm Lacll Szyrma, herbu Lubicz. starożytny w Polsce, z którego pomiędzy in­ Lacliilicki, dziedziczył niegdy w Wil- nemi Krzysztof, mąż wielce wykształcony komirskiem. M.* deputował po dwakroć na trybunały koronne, Lachowicki, herbu Łodzią. Piotr, dawszy oraz w wojnach z Kozakami i Szwe­ podpisał elekcyę Jana III. dami dowody dzielnego serca. Lachowicki, herbu Sieniuta. M.* Kwiatkowski, herbu Nowina. Je­ den z tego domu uczeń w Krakowie, w prze- Lachowicz, herbu Łodzią. M.* chodzie przez miasto śmiertelnie raniony od Lachowicz, herbu Radwan. M.* nieznajomego żołnierza, usilnemi prośbami Lachowski, herbu Pilawa. Krzy­ wymógł u brata swojego uwolnienie pojma­ sztof, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. M. nego mordercy, czekającego na karę śmierci, Sebastian, sławny kaznodzieja króla Sta­ któremu tuż przed samym zgonem krzywdę nisława Augusta, wydał drukiem kazania na swoją odpuścił. niedziele całego roku. Po zniesieniu zako­ Kwiatkowski Marcin z Rożyc w nu Jezuitów został kanonikiem ' Inflantskim; Sieradzkiem, napisał kiika uczonych dzieł, f 1770. M. pomiędzy innemi opis ziemi lnflantskiej, wia­ domości o języku sławiańskim, przykłady L ack i. cnót i rodopisa niektórych wielkich domów. M. Opis herbu. Kwiatkowski Paweł, proboszcz ś. Jana w Krakowie, jaśniał z biegłości w języku W tarczy ma być greckim, M. smok skrzydlaty niby leżący głową w pra­ Kwieciński, nobilitowany r. 1764. M* wą stronę zwrócony, K w ilecki, herbu Sreniawa, Jeden a ogonem zwinionym; tego nazwiska starosta Kościański, wsławił nad nim między gło się zwycięztwem w bitwie pod Rozrażynem. M. wą a grzbietem krzyż Kwileński, herbu Lis. kawalerski, a na heł­ mie trzy piór stru­ herbu Drya. , K w in ta , sich. Według zdania Kwintowicz Franciszek, gwar- dawnych pisarzów, przodek domu tego Za- dyan zakonu ś. Franciszka w Bieczu, pod­ charyasz Zawichojski wyszedłszy do Mo­ czas grasowania powietrza w tem mieście, skwy i tam osiadłszy, został nazwany od gdy już żadnego z kapłanów przy farze nie­ Rusi, Lackim, gdyż tak Ruś Polaków nazy­ stało, pełen gorliwości podjął się do usług wała. Iwan, syn tegoż nie mogąc znieść zapowietrzonych, około których bez względu tyranii Owczyny, opiekuna młodego cara La. La.

Iwana, przeniósł się za Zygmunta l. króla, Lacki Kasper, kustosz Tarnowski na Litwę, od którego otrzymał dobra ziem­ w połowie XXII. wieku, jaśniał swoich cza­ skie w posiadanie. Następnie jako mąż wo­ sów z wymowy i prac poetycznych. M. — Fe­ jenny, walczył zaszczytnie za panowania Zy­ liks, zakonu Cystersów, zawołany teolog i gmunta Augusta. Teodor, pisarz poiny Li­ mówca; f 1700. M. tewski, syn poprzedzającego, wsławiony dzie­ Lanckoroński, herbu Ryś. M.* łami kawaleskiemi za granicą i w kraju, był tak wielkiej siły, że w Wenecyi wołu dzikie­ Lanckoroński, herbu Zadora, mu z impetem na niego zapędzonemu, ująw­ dóm starożytny i zasłużony w Polsce, które-, szy za rogi, kark skręcił i o ziemię uderzył; go przodkowie pisali się z Brzezia, Jaśko nadto targał z łatwością liny i powrozy, za­ z Brzezia pierwszy otrzymał przywileja w r. trzymywał karety poszóstne, ująwszy je za 1251 od Bolesława Wstydliwego. Zbigniew, koła rozpędzone, i wiele innych sztuk zadzi­ hetman polski; ten w 200 ussaryi i 300 lżej­ wiających. Powróciwszy do ojczyzny, przez szej jazdy towarzysyył Karolowi IV. na jego lat 20 trwał w służbie wojennej, przewodni­ koronacyę do Rzymu, za co odwdzięczający cząc zwycięzko hussaryi swym kosztem wy­ się cesarz r. 1355 nadał mu i jego sukceso­ stawionej. W wojnie Szwedzkiej w Inflan-, rom tytuł hrabiego państwa Rzymskiego z tem tach, widząc hetman Chodkiewicz jego do­ ukształtowaniem herbu: tarcza na cztery czę­ świadczenie i męztwo, mianował go nad ści przedzielona, w której wyższej prawej i wszystkiem wojskiem namiestnikiem swoim. niższej lewej są orły złote w koronie z roz- W bitwie pod Kirchholmem domagał się on piętemi skrzydłami, w wyższej zaś lewej i u tegoż hetmana, żeby mógł pierwszy ude­ niższej prawej zwyczajny płomieńczyk, w po­ rzyć na Szwedów; Chodkiewicz'atoli nie chciał środku tej tarczy zaś w samym skrzyżowa­ na to zezwolić, lecz zostawił go z częścią niu się na części znowu mała tarcza, w któ­ wojska w odwodzie; w tem podczas bitwy rej powinien być lew złoty buchający pło­ przypatrując się Lacki jej z daleka, i widząc mienie; nad główną tarczą są znowu dwa pasujące się szczęście między walczącemi, hełmy z koronami, z której jednej wystaje orzeł z niepohamowanej niecierpliwości skoczył w podobny jak na tarczy, a z lewej lew trzy­ ogień, i tyle przewagą swoją pomógł, iż da­ mający w prawej łapie miecz wzniesiony. leko liczniejszą potęgę Szwedów złamał, czem Kazimierz W. potwierdził ów przywilej ce­ do pamiętnego zwycięztwa znacznie dopomógł. sarski r. 1370. — Zbigniew, syn poprze­ Pomimo dwóch postrzałów w udo, nie ustą­ dzającego, marszałek wielki koronny, rycer­ pił z placu bitwy, lecz dowodził swym puł­ skiego serca dał dowody w wojnie z Krzy­ kiem aż do zupełnego ustąpienia nieprzyja­ żakami, na którą 200 ussaryi właśnym ko­ ciela z placu, za którym jeszcze dwie mil sztem zebranej do obozu Władysława Ja­ gonił i wiele mu szkody poczynił. W na­ giełły dostawił, za co zjednał sobie wdzię­ grodę trudów wojennych i poselskich, kon- czność króla tego. Mikołaj, dziedzic Lanc­ stytucyą z r. 1609 wypłaciła mu wdzięczna korony i Dobczyc, kasztelan Oświęcimski, o- Rzeczpospolita sumy zaległe, przekazując oraz sobliwy dobroczyńca klasztoru 00. Augustya- czyny jego potomności.— Jan Alfons, sta­ nów w Krakowie, zbudował kościół muro­ rosta Zmudzki uczestniczył z chwałą we wany w Oświęcimie; f 1458. Przęcław, wszystkich wojnach za panowania Zygmunta starosta Chmielnicki, po zwiedzeniu dalekich III.; fundował oraz konwent 0 0 . Dominika­ krajów poświęcił się usłudze ojczyzny; tak nów w Wysokimdworze i wiele kościołów w w liczbie tylko 1200 Zaporożców zapędziwszy dobrach swoich dziedzicznych. się aż pod Oczaków, pobił tam z grabieży powracających Tatarów, przyczem odebrał im 1 86 Ła. Ł a.

30.000 szluk bydła i 500 koni; równie zgro­ bnicki, w wyprawie Wiedeńskiej r. 1683 od- mił Turków pod Białogrodem i w wielu in­ szczególnił się z waleczności, w której też nych potyczkach na Podolu, dawszy sig ró­ przy szturmie miasta Syczynu na Węgrzech wnie w znaki butnym Krzyżakom w Prusiech. stracił lewą nogę od kuli armatniej. Sławiony len mąż zeszedł ze świata r. 1531. Stanisław, jako generał Podolski pozyskał Łacza, herbu Topor. M.* nieśmiertelną sławę z odniesionych zwycięztw Ładayda, herbu Sreniawa. M.* nad Tatarami pod Biłką, Wiśniowcem, Trem­ bowlą, Podhajcami i wielu innych miejscach; Ł a d o w ick i Jan, podpisał elekcyg pełen chwały i zaszczytu umarł r. 1505. Jana Kazimierza. M.* Stanisław, kasztelan Halicki, zasłużył się ojczyznie z odniesionych zwycięztw w wypra­ ImgOlia, herbu Grzymała. wie Wołoskiej r. 1572 i pod Skowródkami L akow śki, podpisał elekcyę Włady­ r. 1577. Mikołaj, podkomorzy Podolski, sława IV. równie jak poprzedzający wsławił się gło- śnemi zwycięztwy w wojnie Stefana Batorego Lalande Ludwik, nobilitowany ro­ z Moskwą, mianowicie pod Pskowem, Połoc- ku 1790. M.* kiem i Wielkiemiłukami; następnie w bitwie Lalcwicz Walenty, nobilitowany pod Skowródkami w małej liczbie swoich roku 1790. M.* rozgromił liczne siły Tatarów, gdzie też szko­ dliwą ranę odniósł w nogę. Hieronim, Ł am ara, przywrócony do indygenatu podkomorzy Podolski, przetrwawszy nie mały r. 1726. M.* szereg lat w obozach, w wielu okazyach liamfryd, herbu Lewart. M.* osobliwie pod Kluszynem dał dowody męztwa wrodzonego. Stanisław, wojewoda Ruski, Landsaj, nobilitowany r. 1764. M.* hetman polny koronny zaszczytnie zapisany w Landszaft, nobil. r. 1790. M.* dziejach kraju naszego; od młodociannych Jat trwał on w boju z nieprzyjaciółmi narodu Langenhott Werner, nobilitowany swego,, w którego obronie zawsze stawał go­ r. 1768. M.* towy z narażeniem zdrowia i fortuny. Tak pod Jagielnicą, Kapuścincami, Szmankowcami, Łagliatl (de) herbu Ryś. Bednarowem, Martynowem, Ujściem i Bełzom ŁailgUS Jan, rodem ze Szlązka, wy­ płaszał przeważnie najezdnicze hordy Tatarów doskonaliwszy się w naukach w akademii i Wołochów, dając oraz uczuć ostrość szabli Krakowskiej, uczył na Węgrzech i w księ­ swojej rebelizującym Kozakom pod Kamień­ stwie Łignickiem, gdzie poznany od biskupa cem, Ostropolem, Zbarażem i Krasnem. Zy­ Wrocławskiego, powołanym został dla niepo­ cie wojenne zakończył r. 1657. — Krom tu spolitych umiejętności na jego sekretarza. wyliczonych, położyło jeszcze wielu innych Posłując na dwór cesarza Ferdynanda, otrzy­ z tego przezacnego domu, aczkolwiek rozro­ mał tamże urząd konsyliarza i w tej godno­ dzonych na inne dzielnice, nie małe zasługi ści przywiózł do Krakowa Katarzynę, trzecią około kraju już to orężem, albo radą, gdy żonę Zygmunta Augusta. Kochając Polaków, nadto i kilku dało życie w obronie kraju : kochanym był od nich nawzajem. M. Zbigniew w Inflantach, Stanisław i Se-' bastian w Moskwie, Zygmunt zaś, starosta Lanko\vski Zygmunt, wydał her­ Miaskowski pod Beresteczkiem; — Franci­ by miast polskich z dodaniem do każdego szek, podkomorzy Krakowski starosta Sto- po 12 wierszów. M. l i i i . L a. 87

Łarissa. Laskowski, herbu Korab niegdy w ziemi Warszawskiej, teraz w Galicyi. Opis herbu. Laskowski, herbu,Leliwa. W poiu czerwo­ nem są dwa lemie­ Laskowski, herbu Leszczyc. sze podle siebie koń­ Laskowski, herku Półko zic, cami do góry, a o- Laskowski, żołnierz waleczny, w bi­ strzem nu bok obró­ twie pod Chocimem r 1621 pojmany od cone, a na hełmie Turków w zasadzce ukrytych, i zaprowadzo^ trzy pióra strusie. ny do obozu, został ścięty od dziczy najez^ 0 dniczej. początkach Drugi tego tego nazwiska, kanonik Łu­ klejnotu późne są cki za panowania Stanisława Augusta, poło­ zdania, między inne­ żył zasługi wychowywaniem dzieci szlachec­ mi najpodobniejsze prawdy, że Wratysław kich swoim kosztem. M. książę czeski nie kontentująo się z wyrugo­ wania Jaromira, brata swego z kraju, zapę­ Lasocliowski, herbu Jelita. dził się za nim aż do Polski. Bolesław Lasocki, herbu Dołęga. Mikołaj, stając w obronie prześladowanego, wyruszył biskup Kujawski będąc jeszcze dziekanem przeto przeciw niemu, a ciągnąc z wojskiem Krakowskim, wysłany z innemi na koncylium spotkał człowieka niosącego dwa lemiesze Bazylejskie, stawał w obronie praw narodu od kowala, z którym wdawszy się w rozmo­ przeciw Krzyżakom; nastgpnie towarzysząc wę, nie tylko od Diego dowiedział się o sta­ Władysławowi (Warneńczykowi) do Węgier, nowisku nieprzyjaciela, ale i przez jego obro­ wielce mu tam pomógł swą radą i zabiegiem tność odniósł nad nim zupełne zwycięztwo; do owładnięcia Kroacyl, Dalmacyi i Słowa- za którę to przysługę pozwolił mu nosić w czyzny. Ztamtąd jeździł w poselstwie do herbie owe dwa lemiesze, jakie pod ów czas Fryderyka cesarza, a nareszcie do Rzymu, dźwigał. Tym herbem pieczętują się: Cho- gdzie od Mikołaja V. papieża na biskupstwo cholaly, Domański, Madaliński, Mendalski i został wyniesiony; f 1450. — Michał, pod­ Zdanowski. komorzy Dobrzyński, sławny z zwycięztwa L a ry s z , herbu Kolumna. nad Turkami na Węgrzech, zawiesił na pa­ L aSSC ll, nobilitowany r. 1685. M,* miątkę. tego swój proporzec w kościele Bu­ dzińskim. Stanisław, podkomorzy Po­ Lascaris, herbu Słońce. M.* znański, podpisał elekcyę Aleksandra króla. L a s k a ry , herbu Leszczyc. M.* Walenty, podkomorzy Wyszogrodzki r. 1626, w wojnie Szwedzkiej wielce się przykładał L a s k a ry s , herbu Godziemba. M* do podzwignienia najechanego kraju. Wła­ Laskiewicz, nobilitowany r. 17 90. M.* dysław, kasztelan Wyszogrodzki w nieszczę­ Laskowicz, herbu Korab. śliwej bitwie z Kozakami pod Batowem sta­ jąc z męztwem nieustraszonym, dostał się Lasko wiecki Jan, podpisał elekcyę do niewoli, z której dopiero po dwóch le- Władysława IV. ciech wyszedłszy, i dalej ojczyznie zdrową Laskownicki, W wojew. Kaliskiem. radą służyć nie, przestawał. Stanisław, Laskowski, herbu Dąbrowa w mąż rycerski, zginął pod Buszą r. 1621. Łomżymskiem. Oprócz tych są wspomnieni zaszczytnie z Laskowski, herbu Drużyna w dzieł wojennych: Grzegorz pod Chocimem; Krakowskiem. 1 M i koła j pod Batowem; Jan zaś pod Wiedniem. 88 s La. L a.

L a so c k i, herbu Sreniawa. cając r. 1598, został schwytany od Szwe­ dów i w morze wrzucony. Śmierć jego Laśocki Kasper, fundował klasztor uczcił Lwów obchodem pogrzebowym i mo­ 0 0 . Reformatów W Brzezinie r. 1627. M. wą pochwalną arcybiskupa Solikowskiego. M. L a s o p o l s k i , nobilitowany r. 1768. M* Latkow ski Jędrzej, akademik Kra­ L a s o t a , berbu Jelita. kowski w XVII. stuleciu, pisał wiersze ele­ Lasota, herbu Rawicz. gijne. M. Latosz Jan, mistrz astronomii i sztu­ Lasotowie*, herbu Rawicz. M.* ki lekarskiej w Krakowie, zkąd też był ro­ Lasowski, herbu Osorya. dem, pisał rozprawy uczone o kometach ro­ Lasowski, herbu Szeliga. ku 1593. M. Lasseur, nobilitowany r. 1768. M.* Latoszyński, herbu Gryf. Gniazdo domu Latoszyn w powiecie Pilznieńskim, na­ Lastek, herBu Wieniawa. M.* dany od Leszka Czarnego r. 1287 jednemu Laszczyński, herbu Wierzbna. M.* z Cedrów herbu Gryf za czyny wojenne. Laszewski, herbu Szeliga. M.* Piotr, walczył w nieszczęśliwej bitwie pod Warną, w której się też dostał w niewolę Jan, ławnik narodu Laszkiewicz Turecką. Kilian, kawaler Jerozolimitański, ruskiego we Lwowie r. 1594, słynął z rzad­ po dwa razy odbył peregrynacyę do Pale­ kiej sprawiedliwości. M. styny, gdzie też przyjął śluby zakonu Bożo- Latałski, herbu Prawdzie. Ma­ grobskiego r. 1534. ciej z Łabiszyna, wojewoda Brzeski-Kujaw- Latoszyński Jan, rektor akademii ski, w wojnie ż Krzyżakami za panowania Krakowskiej za Władysława Jagiełły, której Władysława Jagiełły wielce się zasłużył oj- sława napełniła świat chrześciański i spro­ czyznie. Jan, arcybiskup Gnieźnieński, pa­ wadziła do niej mnóstwo cudzoziemców, zje­ miętny z odprawienia zboru w Piotrkowicach dnał sobie chwałę męża zapobiegliwego o w względzie reformy obyczajów i karności nauki. M. ducbowisństwa polskiego, nie mało sig zaj­ Latyczynski, herbu Hołobok. mował podniesieniem nauk, dla tego tei był Latyński. herbu Prus. M,* nazwany ojcem uczonych; 1540. Janusz, Laurans, przyjęty do szlachectwa ro­ wojewoda Poznański, zapędziwszy sig za Ta­ ku 1768. M.* tarami aż pod Oczaków, dostał się do nie­ Lanrysiewicz Paweł, obywatel woli , z której wyszedł dopiero za okupem miasta Lwowa, podczas oblężeń miasta tego brata swego arcybiskupa. Następnie posło­ przez Chmielnickiego, w czystem poświęce­ wał do Zygmunta cesarza, i umówił mał­ niu się dla współbraci, udał się do obozu żeństwo Zygmunta Augusta z Elżbietą księ­ nieprzyjacielskiego, gdzie przez ofiarowany żniczką austryacką. okup potrafił wytargować ocalenia miasta. M. nobilitowany r. 1790. M.* Latecki. Lauxinill, herbu Dąbrowa, niegdy Laterna Marcin, rodem z Droho- na Żmudzi. Jan, służąc żołniersko za Zy­ tyyćzy na Rusi, po odbytych naukach w Ka­ gmunta III., zabity w Moskwie. Mikołaj od­ liszu wstąpił do zakonu Jezuitów, w którym znaczył się walecznością w bitwie pod Kirch- zasłynął z cnót kapłańskich. We Lwowie ■holmem. Zygmunt, członek zgromadzenia spędził siedm lat na nauczycielstwie; powo­ Jezuitów, zawołany mowća i retor, jaśniał łany do dworu Zygmunta III., towarzyszył swoich ciiasów z biegłości w języku greckim; królowi w drodze do Szwecyi, zkąd powra­ | 1670. M. L a. Le. 89

L aveaux, nobilitowany r. 177i'i. M.* j w piastowaniu różnych urzędów jaśniał swo­ Ladwański, herbu Jastrzębiec, j ich czasów z nienaruszonej sprawiedliwości i dbałości o honor ojczyzny. Do nieporównanej Laty no wic* Bogdan, znakomity ludzkości łączył oraz i staropolską pobożność; kupiec rodu Ormiańskiego we Lwowie, zna­ tak w uroczystości Maryi Panny zapraszał ny swoich czasów z dowcipu, który oddawał j do siebie rycerstwo Wołyńskie, z którem wierszem satyrycznym , oraz z uczynności zjeżdżał do Łucka dla uczestniczenia na wy- swojej, albowiem nietylko kościół Panny Ma­ stawnem nabożeństwie; w Chocieniu dobrach ryi w Kamieńcu zrestaurował, ale i bractwu swoich fundował 00. Trynitarzów, a w Pod- ś. Grzegorza we Lwowie przekazał 1000 złr. kamieniu zbudował piękny kościół, gdzie też dla poratowania ubogich. Umarł r. 1716. po zgonie r. 1725 zwłoki jego złożono. Ja­ P. X. B. kób, podstoli Drohicki, fundował klasztor L a y m a n , nobilitowany r. 1509. M.* 00, Bernardynów w Warkowicach r. 1733. Ławrynowicz Mikołaj, kapłan Franciszek, podkomorzy, następnie woje­ zakonu 0 0 . Bernardynów, znakomity mówca woda Czerniechowski, podczas wzmagających w pierwszej połowie XVII. wieku. M. się w Polsce niepowodzeń, nie przyjmując żadnych mu ofiarowych urzędów, wyjechał L a z a ń s k i, herbu Jastrzębiec. z kraju i zamieszkał za granicą. M. — An Lazarowicz, herbu Kościesza. toni Filip, starosta Hajsyński. mąż nie­ Michał, nobilitowany r. 1602 za okazane zwyczajnej dobroci dla swych poddanych, w męztwo na wojnach. w r. 1800 wyniesiony wraz z potomstwem Lebedowlcz, nobilit. r. 1676. M.* swoim no dostojność hrabiego państwa Rzym­ skiego (już za Zygmunta I. szczycili sig Le- L e b c l Jan Zygmunt, dworzanin Ja­ dochowscy tytułem Comites), i mianowany na III., potem pułkownik w wojsku polskim, kawalerem orderu austryackiego ś. Leopolda, otrzymał indygenat na sejmie r. 167 6. po zgonie małżonki wstąpił do, zakonu XX. L eb cn , herbu Szachownica. M.* Missionarzów. W r. 1822 pożegnawszy uro­ L e b o w s k i, niegdy w ziemi Pruskiej. czyście zasmuconych poddanych swoich, któ­ rym po ojcowskiem upomnieniu wszelkie za­ L e c h n c r Ferdynand, ławnik mia­ ległe należytości darował, udał się w drogę sta Lwowa, w czasie oblężenia jego r. 1672 misyjną do Warszawy, gdzie zajaśniał rzadką mając sobie od Łąckiego poruczono dowódz­ wymową kaznodziejską. Przykładne życie two oddziału ochotników, mężnie stawał w zakończył w r. 1835 w 8l wieku swego. M. obronie zagrożonego miasta. M. Tadeusz, c. k. austryacki jenerał-porucznik Lcdocliowski, herbu Szaława. i podkomorzy, syn starosty Hajsyńskiego, już Gniazdo domu tego województwo Wołyńskie, w młodociannym wieku jako oficer-chorąży gdzie Nestor Halka przodek jego otrzymaw­ w bitwie pod Regensburgiem r. 1809 dał szy w nagrodę czynów wojennych od Kazi­ dowód waleczności narodowej: na czele bo­ mierza W', dobra Ledochow, przyjął nazwę wiem małego oddziału żołnierzy przedarł się Ledochowskiego. Iwan i Wacław, wsła­ z trzema chorągwiami pułku br. Hiller przez wili się męztwern w wojnach z Krzyżakami zwycięzką armię francuzką pod Quodinotem, za Władysława Jagiełły. Jerzy, Jan i Sa­ i ze stratą prawie połowy swoich towarzy­ muel, podpisali elekcyę Władysława IV. szy uratował szczęśliwie poruczone mu Felicyan i Kazimierz polegli pod Wie­ sztandary, oddając je niesplamione swemu dniem r. 1683. Stanisław, podkomorzy wodzowi. Czyn ten zjednał mu chwałę nie Krzemieniecki, potem wojewoda Wołyński, małą i względy najwyższe, w dowód czego

Tom II. Nro 12. 90 Łe. Łe. przechodził prędko stopnie honorowe aż do ski, Chleb, Chlebowicz, Chłasko, Chrościcki, rangi rotmistrza przy pułku ułanów, w roku Cudowski, Czapski, Czechowicz, Czelatycki, 1813 uformowanych własnym kosztem przez Czerkas, Czeski, Czobor, Czubiński, Czudow» stany galicyjskie. Mianowany c. k. podko­ ski, Czulski, Daszkiewicz, Daszkowicz, Dąb, morzym, znajdował się odtąd przy boku ce­ Dorohostajski, Dorpotoski, Drasławski, Fry- sarza Franciszka, który go z osobliwem upo­ jewicz, Gintowt, Gołuchowski, Górka, Gor- dobaniem rad widział przy sobie. Jenerałem kuński, Graniewski, Granowski, Hlasko, Ja- został w r. 1836; dla nadwątlonego zdrowia cosławski, Jarosławski, Jaskmanicki, Jelec, przeszedł atoli już w r. 1845 do stanu spo­ Jerzykowicz, Józefowicz, Juchnowicz, Juskie- czynku; osiadłszy w Wiedniu, zakończył ży­ wicz, Kalenik, Karsnicki, Kiewlicz, Kiski, cie r. 1856 w 66tym wieku swego. M. Kopestyński, Kozielski, Krajewski, Krzesz, Krzywobłodzki3 Kuchmistrzowicz, Laskowski, Ł egaw ski, herbu Janina. M.* Lgocki, Lisowski, Łaski, Łoziński, Łysakow­ L eg en d o rf w ziemi Pomorskiej, gdzie ski, Melsztyński, Miaskowski, Mierzeński, miał herb własny. Paweł, biskup War­ Młaszkowski, Mładkowsbi, Monwid, Morsztyn, miński, po zawarciu pokoju zakonu Krzyża­ Mutykalski, Narmunt, Niemierzyc, Ninieński, ckiego z Polską r. 1464, pierwszy uznał Okuszko, Olechnowicz, Osostowicz, Osta- władzę króla Kazimierza, poczem został otru­ szkiewicz, Ostrowski, Pacyna, Pausza, Pa­ ty od trębacza Krzyżaków. włowski, Pilecki, Piorun, Piotrowicz, Pokrzy- Legleckl, herbu Przyjaciel z tą wnicki, Połoński, Popławski, Pruski, Pru­ odmianą, że strzała sterczy żelezcem do gó­ szak, Przywidzki, Ptaszyński, Rakowicz, Re- ry między dwoma sercami, na hełmie zaś kuc, Rohoziński, Rykowski, Ścierski, Szcze- pawi ogón. piecki, Sieniawski, Sierpski, Skorupa, Sła­ wiński, Słotwiński, Smojski, Spławski, Srze- Lcgow iez, dziedziczył w Wilkomier- dziński, Staniewicz, Starowolski, Starzechow- skiem. M.* ski, Staszkiewicz, Stryjkowski, Sworski, Szal- Ł e 1 I w a. kiewicz, Tarnowski, Trzcieński, Tułkowski, Tyszkiewicz, Ustarbowski, Wapczyński, War- Opis horbu. dgski, Wiazewicz, Więcławski, Wierozemski, W polu błękitnem Wietski, Wodzicki, Wojanowski, Wyrozemski, tarczy jest księżyc Wyrykowski, Wyskocki, Zabrzeziński, Żarski, jak na nowiu niepeł­ Żurowski. ny do góry rogami Lekszycki, herbu Warnia. M.* obrócony, we środku L elew el, na Litwie, gdzie ma własny jego gwiazda o sze­ herb. ( W tarczy podłużnie przedzielonej po ściu granach, a na prawej stronie w polu błękitnóm lwa wspi­ hełmie w koronie nającego się, i trzymającego w łapachWazon pawi ogón, w któ­ czerwony z sześcioma kwiatami konwalii, po rym takiż sam księżyc z gwiazdą, jak na tar­ lewej stronie zaś w polu białem skrzydło orle czy. 0 początku tego klejnotu różnią się rozpostarte, a na hełmie w koronie pół lwa, nasi historycf w podaniach, wszelako zga­ podobnego tarczowemu. M.* dzają się w tem jednomyślnie, że jest bar­ L elo w sk i, herbu Junosza. dzo starożytny i sięga XII. wieku. Pieczę­ tują się niem: Adamowicz, Bahrynowski, Ba­ Lelliszewlez Jan, wojewoda Pod­ jer, Bedliński, Błocki, Bobiński, Bobola, Bo- laski r. 1519, umawiał pokój z Moskwą. dżanta, Broniewski, Brzozdowski, Brzozogaj- L e m a ń sk i Józef, nobil. r. 1790. M* 91

Łemillcki, herbu Jastrzębiec. M.* góry. Piotr von Ezelich czyli Leselicht L e n , nobilitowany r. 1775. M.* dziedzic dóbr Leszcze pod Toruniem, pierw­ Lenartowicz, nobilit. r. 1676. M.* szy począł się pisać Leskim. Wielkich przy. miotów i wiadomości, sprawował on z chwałą Lenczowski, herbu Strzemię, urząd gubernatora województwa Chełmiń­ dziedziczył w XV. wieku w Krakowskiem. skiego. Leniek, herbu Rawicz, jednego do­ Leski, herbu Dołęga na Mazowszu. mu z Rokickiemi. Leski, herbu Ostoja. Anna Leska Lenkiewicz, herbu Kotwicz na za Gniewoszem Marcinem, niemało sig przy­ Rusi. Jan, podsędek Mozyrski, jak uczony, kładała do odbudowania kościołów, miano­ tak był oraz i żołnierz odważny. wicie w Lunowie, Zdziechowie i Zaklikowie, Łepiecki Floryan, akademik Kra­ gdzie też szpital okazały wystawiła, w któ­ kowski w połowie XVII. wieku, ceniony jako rym po owdowieniu osiadłszy, tam i życie poeta, wydał kilka elegii zajmujących. M. świątobliwe zakończyła. Lepiszcwicz, wspomniony w gene­ Leśnicki Grzegorz, sędzia gene­ alogii Tarnowskich. ralny w wojsku Zaporozkim, nobilitowany w Lernet, nobilitowany r. 1790. M.* r .. 1659. Nadto od wdzięcznej Rzpltej otrzy­ Lesiecki, herbu Nałęcz. mał za czyny wojenne miasteczko Kamiono- Lesing, nobilitowany r. 1790. M.V gród w posiadanie. — N. ziemianin Łęczyc­ Lesiowski, herbu Ogończyk, nie­ ki towarzysz Stadnickiego, poległ w walce gdy w ziemi Sanockiej i na Rusi, gdzie zna­ pod Pieszkowem r. 1581. komite urzęda sprawował. Jan, jezuita, ro­ Leśniewicz, herbu Półkozic, o dem z Sanockiego, rządzca kolegium Kra­ którym wspominają zaszczytnie księgi grodz­ kowskiego, dał początki kolegium Grodzień­ kie Opoczyńskie pod rokiem 1589. skiemu. Będąc spowiednikiem Władysława IV., ' Leśniewski, dziedziczył w Sieradz­ towarzyszył mu nieodstępnie w jego wypra­ kiem. M.* wach, wzbudzając po obozach ducha religij­ nego. Napisał oraz z wielką pracą historyę Leśniowolski, herbu Pierzcha- Polski, która atoli po śmierci jego w Kra­ ł a. M.* kowie roku 1633 w manuskrypcie zaginęła. Leśniowolski, herbu Roch II., je­ Pozostało jednak szacowne dzieło pod tytu­ dnego domu z Oborskiemi. Stanisław, łem: „Zwierciadło przykładów.u kasztelan Czerski, mąż rzadkiej odwagi, cze­ go dał dowody pod Newlem r. 1562, gdzie Leski. tylko w półtora tysiąca ludzi uderzywszy na Opis herbu. 40 tysięcy nieprzyjaciela, zadał mu klęskę W tarczy niby li­ pamiętną, położywszy oraz do 8 tysięcy tru­ nią wzdłuż przedzie­ pa na placu. — Mikołaj, kasztelan Podla­ lonej, są dwa charty ski, mąż biegły- w naukach,ujeździł po Zy­ z obrożami na szyi, gmunta III. do Szwecyi, od Którego dworu a wspiętemi siedząco atoli później usunął się dla knowanych prze­ grzbietami do siebie; ciw niemu intryg, nie łącząc się później ani nad niemi zaś mur, do jego nieprzyjaciół, ani szukając pozyska­ a na hełmie w ko­ nia nowych względów. ronie takiż chart Leśniowski, herbu Gryff, pierwo­ wspięty podobnie do tnie na Rusi zwany Gołąbkiem. Mikołaj, 92 Le. Le. biskup Kamieniecki, 1467 r. zabity w drodze Leszczyński, herbu Abdank. Z od ręki rozbójniczej. Jeden z (ego domu lego domu wyszło kilku zasłużonych mężów walczył zaszczytnie w bitwie pod Obcrtynem z czynów wojennych; pomiędzy innemi Piotr, roku 1531. zginął w boju na Węgrzech. Leśnio wski, herbu G rzymał a. Leszczyński, herbu Bylina. Maciej, kasztelan Bełzki, przechodząc z za­ szczytem rożne urzęda, w wojnie ze Szwe­ Leszczyński, herbu Jastrzębiec. dami i Turkami walczył odważnie; fundował Leszczyński, herbu Korczak. oraz miasteczko Leśniow na Rusi, gdzie zbu­ Tomasz, po zgonie małżonki swojej opu­ dował klasztor 00. Bernardynów, opatrzyw­ ścił świat i wstąpił do zakonu ś. Franciszka, szy go w mury forteczne r. 1(537. w którym hędąc gwardyanem w Sanoku, Lcszczyc. zbudował tamże swoim kosztem klasztor z kościołem. Opis herbu. W polu czerwonem Leszczyński, herbu Radwan. tarczy jest bróg o- Leszczyński, herbu Wieniawa, twarty, którego słu­ pochodzi od Perszteinów familii czeskiej, z py są białe, a na których Dobiesław, marszałek dworu Dą­ hełmie pawi ogón, brówki, Mieczysława I. małżonki zawitawszy w którego pośrodku do Polski, osiadł tam na zawsze. Z potom­ taki sam bróg niby stwa jego wymieniają autorowie nasi kilku wywrócony. Jest ,to biskupów, następnie Dobiesława: ten za znak starożytny, a panowania Władysława Jagiełły wielce się Bielski powiada, że zasłużył pokonaniem Krzyżaków w bitwach ludzie z tego domu odszczególniali sig z pod Koronowem i Gołubiem. Rafał, ka­ szczerej prostoty i gospodarn°ści. Pieczętują sztelan Poznański, marszałek nadworny ko­ sig niem: Belęcki, Białecki, Białgski, Biegań­ ronny, młode lata przepędził na dworze Fry­ ski, Bolemiński, Bolimiński? Chmieliński, Do- deryka lii. cesarza, od którego dla ukła- brzycki, Kokowski, Donoski, Fałęcki, Gra- dności obyczajów i niezwykłych umiętności bionka, Gułtowski, Jaskólski, Klonowski, Kos­ był użyty do różnych interesów poselskich, sowski, Koszutski, Krotowski, Laskowski, za co ów monarcha wywdzięczając się prócz Leszczyc, Luboński, Lubstowski, Łukawski, hojnych podarków przydał mu jeszcze i ty­ Mierucki, Mierzewski, Mierzejewski, Mroczek, tuł hrabi na Lesznie, z ozdobą herbu zamiast Nagórski, Piekarski, Pierzchliński, Ponętow- trzech piór strusich na hełmie, Iwa z mie­ ski, Popowski, Pszczyński, Radoliński, Ry- czem dobytym w łapie niby do cięcia wznie­ siński, Siemiński, Siestrzewitowski, Skarsze­ sionym. W turnieju odbytym w W7iedniu, wski, Skulimowski, Słupski, Smięłowski, goniąc ów mąż zacny na ostrze z Maciejem Stawski, Strztfzimiński, Sumieński, Świecki, królem węgierskim, pokonał go zsadzeniem Swieżowski, Szumieński, Waliszewski, Węgo­ z konia kopią. Powróciwszy do ojczyzny, rzewski, Wieruszewski, Włoszynowski, Wy- oddał się gorliwie jej usłudze,' za co przy grażewski, Zaleski, Żyznowski. łasce swego monarchy doszedł najwyższych Kilku biskupów': Piotr arcybiskup Gnie­ godności; f 1501. Kasper, podkomorzy źnieński, Imisław biskup Wrocławski, Ger- Kaliski, za położone zasługi wojenne na W7o- ward Poznański, Gerward Kujawski, Floryan łoszczyznie i w Moskwie, otrzymał starostwo JLascary Płocki, Trojan Kujawski i Piotr Radziejowskie. Wacław, kanclerz koronny, Wisz Krakowski pieczętowali się tym herbem. generał Wielkopolski, w wojnach Zygmunta III, 93 nie opuścił prawie żadnej okazyi, by nio i łacińskim, zostawił pamiątki i w innych stanąć osobiście w licznym kompucie ludzi umiętnościach, j. t. w mechanice, architektu­ rycerskich i zaciężnych swoim kosztem żoł­ rze i muzyce, w których był niepospolicie nierzy; f 1628. Jędrzej, arcybiskup Gnie­ biegłym. Co do życia politycznego: z Szwe­ źnieński, zrestaurował po między innemi ko­ cyą zawarł traktat pokoju, w wojnie Tureckiej ściół Tyniecki; w klasztorze zaś Czerwień­ r. 1621 na czele 100 konnych i tyle pie­ skim fundował szkoły filozoficzne i teologi­ choty kosztem własnym uzbrojonych, dzielił czne. W wojnie ze Szwecyą odwiódł elek­ chwałę Chodkiewicza pod Chocimem. S a­ tora Brandeburskiego od ligi ze Szwedami, muel, oboźny koronny, starosta Łucki, Kor- nieprzestając nęcić serca synów koronnych suński, podpisał elekcyę Jana 111. Bogu­ do bratniej zgody; f 1658. Jędrzej, wo­ sław, podkanclerzy koronny, generał Wiel­ jewoda Brzesko-Kujawski, w wojnach za Zy­ kopolski pamiętny z gładkości wymowy i do­ gmunta Augusta, Stefana Batorego i Zvgmunta wcipu, dla tego też od zgromadzonego rycer­ III. rotmistrzował z chwałą niemałą, ucze­ stwa po trzykroć obierany marszałkiem na stnicząc na czele swojej ussaryi we wszy­ różne sejmy. Mowy jego drukowane, świad­ stkich bitwach; j 1006. Jan, wojewoda czą do dziś dnia o jego prawości. Rafał, Krakowski, generał Wielkopolski podczas podskarbi wielki koronny, generał Wielko­ najechania Polski przez Szwedów, niesfaty- polski, uczestniczył z chwałą -w wyprawie gowanie pracował w sprawie zagrożonej oj­ Jana III. pod Wiedeń i do Węgier. Pamię­ czyzny, jeżdżąc to do Szwecyi, to do Wie­ tne w dziejach jest oraz jego poselstwo do dnia, gdzie też uzyskeł pomoc strapionemu Konstantynopola, gdzie przepychem orszaku królestwu. Gorliwy w wierze katolickiej, na swego wprowadził Turków w podziwienie; zjezdzie Toruńskim z dyssydentami prezydo- f 1703. Stanisław, syn jego, (urodzony wał w imieniu królewskim, gdzie przy wiel­ we L"wo\yie d. 20 paźdz. 1677 r.) najprzód kiej żarliwości niemniej pokazał niemało u- podczaszy koronny, potem starosta Odolauo- miarkowania; f 1678. Przęcław, woje­ wski, wkrótce po śmierci ojca wojewoda Po­ woda Derpski, uczeń sławnego wojownika znański, podczas nieszćzęsnego rozerwania Spinoli w Niderlandyi w sztuce rycerskiej, kraju na dwie partye ■—’ szwedzką i saską, po powrocie swoim do kraju, w wojnie gdy Karol XII. król szwedzki po dwukrotnem Szwedzkiej pułkownikował z województwa zwycięztwie nad Augustem II. zajął Polskę,, Wielkopolskiego, f 1670. Wacław, arcy­ umyślił wynieść jednego z synów Sobieskiego biskup Gnieźnieński, podczas wojny Koza­ na tron Polski, czemu atoli uwięzienie star­ ckiej liczny komput wojska na obronę oj­ szego przez Sasów, a zrzeczenie się szla­ czyzny do obozu posłał, wwojnie z Szwedami chetne drugiego stanęło mu w drodze, został zaś od elektora Brandeburskiego rugowany, po- niespodzianie od tegoż Karola, któremu się trafiłgo nazad dla sprawy Polski pozyskać. Uczo­ z ujmującej poatacyi, jako też z otwartości ny i ludzi uczonych kochający, nakładał hojnie i przytomności umysłu podobał, na kandydata na nauki młodzieży szlacheckiej, ratując przy­ do tronu podany i wkrótce królem polskim tem ubogich rzęsistemi jaimużnami; j 1666. koronowany, (r. 1704). Wybó^en zapowiadał Jędrzej, wojewoda' Derpski, mąż uczony i szczęście dla znękanego kraju: gdy w tem upa­ pierwszy poeta swego wieku, fundował ko­ dek Karola XII, stał się i jego upadkiem. Po ściół w Czartorysku, uposażywszy go fundu­ bitwie pod Pułtawą a powrocie Augusta II, do szem 10.000 złp, Ba fał, wojewoda Bełzki, Polski, nie mogąc się Stanisław przeciw niemu niemniej mąż uczony, o którego przyjaźń utrzymać, nie sądząc się nadto w kraju być wszystkie znakomite osoby się ubiegały. bezpiecznym, ustąpił do Szwecyi, a ztamtąd Oprócz prac poetycznych w języku polskim udał się przez Turcyę do Alzacyi, do swej 94 rodziny, gdzie żył prywatnie aż do r. 1723, | miłość ustaliły przeto w jej sercu wszystkie w którym córka jego Mary a zaślubioną zo. cnoty niewieście, które zwróciły na się uwa­ stała Ludwikowi XV. królowi francuzkiemu. gę Ludwika XV., młodego króla francuzkiego. W r. 1733 po zgonie Augusta II. z namowy Zażądał jej ręki, i wprowadził ubogą wy­ Francyi powrócił nazad do Polski, w nadziei gnankę na tron, którego stała się ozdobą i odzyskania utraconej korony; nie było atoli przykładem. Skromna jak zawsze i na ło­ wolą Pana Boga, ażeby narodowi Polskiemu nie wielkości, pędziła dnie swoje na wspie­ panował, albowiem August III. elektor saski, raniu ubogich i pełnieniu obowiązków pobo­ syn zmarłego króla przy pomocy swojej par- żności, nie wdając się ani w sprawy kraju, tyi i siły zbrojnej rosyjskiej, zmusił go po­ ani intrygi dworu. Otoczona tym wszystkiem, wtórnie do ucieczki z kraju. Uszedł przeto co tylko pochlebia dumie i namiętności, a Stanisław do Gdańska, a ztąd po wielu nie­ nadto zepsuciem wieku swego, nie zeszła ani bezpieczeństwach do Królewca, gdzie pozo­ na chwilę z drogi cnoty, stała się przeto stał aż do umówienia pokoju, zapewniającego zaszczytem płci swojej. Będąc wielce wy­ mu tytuł króla Polskiego, jako też posiada­ kształconą, nie chciała uchodzić za uczoną, nie księztw Lotaryngii i Baru, Długo uszczę­ nawet lękała się o podobnem mniemaniu o śliwiał on swoich nowych poddanych swem sobie. Za jej staraniem utworzył się przy panowaniem, na które iego ziomkowie przy­ kolegium Poznańskiem gabinet fizyczny, któ­ stać nie chcieli; cnoty jego zjednały mu tamże ry zasilała z Francyi hojnemi dary, gdy z przydomek Stanisława dobroczynnego. drugiej strony dla ubogich była tak uczynną, Był to mąż z geniuszem, i kochający nauki że na ich poratowanie nie wahała się nawet i piękne sztuki, które ile możności wspierał sprzedać własne klejnoty. Niezatarte ślady i podnosił. Wstrzemięźliwy, hojny i przystę­ jej dobroczynności przetrwały aż do naszych pny, bez okazywania najmniejszej dumy chę­ czasów. Zawczesna śmierć królewicza jej tnie rozmawiał z swymi poddanymi jak z ró­ syna, po której nastąpiła wkrótce śmierć wnymi sobie, dzieląc ich prace i ciesząc się ukochanego ojca, skróciła wątek jej życia; ich powodzeniem jak czuły ojciec. Dotąd zakończyła go w r. 1768, licząc dopiero istnieje w Barze pomnik jego, trwalszy nad lat 65. Z sześciu córek poszła jedna za spiży i marmury: — jest to fundusz od niego księcia Parmy, dwie zaś Wiktorya1 i Ade- ustanowiony, składający się z 10.000 talarów laida, dożyły czasów Napoleona I., które z przeznaczeniem: zakupywania zboża w cza­ uchodząc przed jego wojskami, pomarły w sie urodzajów, a odsprzedawania go ubogim Tryeście, pierwsza r. 1799, druga r. 1800. za potnierną cenę w czasie drożyzny. W Lu- Nabożne i dobroczynne, zjednały sobie serca nevillu założył nadto szkołę rycerską, w któ­ ubogich. M. rej szczególnie dla Polaków ustanowione były fundusze. I Lwów posiada pamiątkę jego Łeszkowski, herbu Prawdzie. M.* szlachetnego myślenia: na fabrykę klasztoru PP. Sakramentek, ofiarował bowiem 40.000 złp. Okropn^ przypadek pozbawił go życia: Leszyński, herbu Pomian z tą od­ siedząc przy kominku, ogień płonący zajął mianą, że na hełmie kładą księżyc z gwia­ jego suknie, i nim słudzy przybiegli na ra­ zdą. Przodek domu tego pod nazwą Czo- tunek, został ciężko uszkodzony, w skutek bor, przybył do Polski za Stefana Batorego czego od ran odniesionych i febry umarł r. z Siedmiogrodu, i osiadł w księztwie Oświę- 1766 w 89tym wieku swego. — Mary a, cimskiem. córka Stanisława króla, dzieliła od kolebki niepomyślności jego; nieszczęścia i dziecinna Le. Le.; 95

Lew art. L ettaw . Opis herbu. Opis herbu. W tarczy pola W tarczy pola błę­ czerwonego, według kitnego zda się być innych błękitnego, znajduje się lampart lemiesz w zwyczaj- biały i centkowany nem drzewie, a na z korona na głowie hełmie trzy piór stru­ niby siedzący, a prze- sich. Dum rozrodzo­ dniemi łapami w pra­ ny w Prusiech, z wą stronę obrócony; którego Zygmunt na hełmie podobnie wystaje pół takiego lamparta z korony. i Alesander za położone zasługi wo­ Historycy nasi zgadzają się na to, że jenne otrzymali w dziedzictwie dobra w zie­ ten herb przyniesiony z zagranicy do Polski, mi Starodubowskiej położone, niegdy nadane a to z prowincyi Kolońskiej w Niemczech. prawem lennem od Władysława IV. ojcu ich Przodek domu tego Wichfried, dzierzył Maciejowi, sekretarzowi królewskiemu. zamki Sandecz, Oświęcim i Siewierz, nadane mu w XII. wieku od któregoś z monarchów polskich. Tego potomek 0 sta fi, piastował godność stolnika Krakowskiego, którego i L ew alt. jego potomstwo Firlejami przezwano. Tym Opis herbu. herbem pieczętują się: Broniewski, Firlej, Górski, Kczewski, Krwacki, Konarski, Le- W tarczy w czer­ wartowski, Markuszewski, Meglewski i Tre- wonem polu jest rę­ tius. — i — ka zbrojna trzymają­ Lewartowski, herbu Lewart, dóm ca w prawą stronę mający swoje pochodzenie od jednego z Le- pierścień złoty, na wartów, który później od zamków i włości hełmie zaś w koro­ posiadanych, na różne nazwiska podzielił się, nie panna trzymają­ zmieniając nazwisko zwykłym dawniej zwy­ ca podobnie takiż czajem, dodając doń głoskę wici lub s k i; i tak Lewartowie rozrodzeni na Ukrainie i w pierścień, na której Sandomierskiem, pisali się na małym Lewar­ głowie w koronie są trzy pióra cie­ towie Lewartowscy, drudzy na Litwie Lewar- trzewie. Przodek domu tego wyszedłszy z towicze, od których znowu jeden przeniósł Luzacyi w XVI. wieku, osiadł w ziemi Pru­ się na Węgry blisko granicy polskiej, gdzie skiej. — Po dziś dzień znajduje się tamże nabytą włość nazwał od swego imienia Le- familia Jezierskich, mająca przydomek Le­ wartowem. Jakób,z Lewartówa Lewertow- ski, towarzysz hussarski z pod chorągwi Mi­ walt. M. kołaja Sapiehy, w wyprawie Jana Sobieskiego r. 1683, zginął na Węgrzech. Józef, po­ Lewandowski, herbu Dołęga. M.* legł pod Przemyślem. Duticz. 96 Ł t* . Łe.

Lewicki, herbu Rogala, dóm li- Leżeński, herbu Nałęcz, jeden dóm eźnie rozrodzony w Polsce i na Rusi, z któ­ z Nowodworskiemi i Gostomskiemi, piszących rego piastowało wielu znakomite urzęda. — się także z Leżenie. Sędziwój, w bitwie Jan, kasztelan Inflantski, pierw podstarosta pod Chojnicami r. 1454, dostał się w nie­ Przemyski, jaśniał swoich czasów z biegłości wolę Krzyżaków. Marcin, łowczy Lubel­ w prawach. M. — Antoni, pułkownik ka- ski, fundował kościół w Żelechowie. — J ę ­ waleryi krzyża złotego W. P., mąż uczony i drzej, biskup Chełmiński, wielce się przy­ dobroczynny oddawszy się gospodarstwu wiej­ łożył do uspokojenia zaburzeń krajowych, skiemu w Lutkovyicach, dobrach swoich w wynikłych z prześladowań Lubomirskiego Przemyskićm, wśród powszechnego szacunku przez Jana Kazimierza, a tem samem utamo- przeniósł się do wieczności r. 1829. M. wał rozlew krwi bratniej. M. Lewicki Gabryel, pisarz stolicy apo­ Leźnicki, dziedziczył w Podlaskiem. stolskiej w pierwszej połowie XVII. wieku, Leżycki, także w Podlaskiem. M.* pisał w Krakowie anągramata, które dedy­ kował biskupowi Gembickiemu. M. Lędzki, herbu Janina. Lewikowski, herbu Abdank. Mi­ L gocki, herbu Jastrzębiec, gnia­ kołaj, pułkownik zasłużony z czynów wo­ zdo domu tego pod Krakowem. jennych na Węgrzech i na WołoszCzyznie. Lgocki, herbu Leliwa. Lewingstoil, nobilit. r. 1768. M.* Liban Jerzy, rodem ze Szlązka, na­ uczyciel języka greckiego w akademii Kra­ niegdy w ziemi Pruskiej, Lewiński, kowskiej, wydał kilkanaście dzieł uczonych, zkąd posłował na sejm Grodzieński r. 1730. dziś bardzo rzadkich. M. Lewotl, herbu Gozdawa. Mikołaj, Ltberacki, niegdy na Mazowszu. wstąpiwszy w 17 roku życia swego w sze­ regi wojskowe, walczył zaszczytnie w wojnie Libicki, herbu Jelita. M.* — Jan, ze Szwedami, w której też w bitwach pod sekretarz Jana Kazimierza, wydał drukiem Dynamundem i Nowomłynem został postrzelo­ poczet pieśni swoich i, tłumaczenie Hora- ny; pod Nitawą naostatek, gdy się w oczach cyusza, M. hetmana i całego wojska na harcu z nie­ Libiszewski, herbu Wieniawa. przyjacielem ścierał, i konia postradał, Prandota, w XV. stuleciu podskarbi Pru­ z zadziwiającą odwagą dotrwał placu pie­ ski w wojnie z Krzyżakami dał liczne przykła­ chotą i wyszedł zwycięzko. dy dzieł rycerskich. — Jeden tego nazwiska Lewonowicz, herbu Rogala. M.* pułkownikował zaszczytnie w bitwie pod Zba­ rażem r. 1649 pod wodzą Jerzego Wiśnio- Lexycki Franciszek, kapłan za­ wieckiego. M. konu XX. Bernardynów i umiejętny malarz; jego prace dotąd widzieć można na Kalwaryi Libnski, niegdy na Podolu. Zebrzydowskiej, od znawców poczytane za Liclliński, herbu Pilawa. M.* wyborne, za które pewien Anglik podróżują­ Lichnowski, herbu Jaśieńczyk. cy ofiarował po 200 funt: szterl: za sztukę (2.000 złr.). * Lexycki malował jeszcze kilka Lichnowski, herbu Pilawa na Szlązku. innych obrazów dla świątyń Krakowskich; przeniósłszy się do Grodna, zakończył życie Lichocki, nobilitowany r. 1790. M.* r. 1667. M. Ltchowski, wspomniony w konsty- L eym an, nobilitowany r. 1509. M.* tucyi r. 1611. M* ' Li. 97

Ł i c h ta ń s k i , herbu Pokora. | zao wdzięczna R zeczpospolita oddała mu L ic h ta rz , obacz Kroszyński. j starostwo Olsztyńskie: f 1630. Spytek I Mikołaj, kasztelan Sandomierski syn ka- Lichtarze wski , herbu Kroszvn- j sztelana Wiślickiego z . Jordanówny, mąż pe- ski. M.* j len ludzkości i wielce pobożny, fundował Lichteilberg' Stanisław, otrzymał klasztor XX. Bernardynów w Rzeszowie, nad­ indygenat w Polsce r. 1601. to szpitale dla ubogich po wszystkich dobrach Lichtenstein, niegdy w ziemi Pruskiej. swoich, przeznaczając hojne dziesięciny na ich utrzymanie. Stawiając wszelkie takie bu­ L ich tfu s w ziemi Pruskiej. ma wła­ dowle tylko z cegieł, zwykł był mawiać: sny herb (głowę niedźwiedzia białego w polu „Niechcę lego, aby to ogień spalił, co Spy­ czarnem, w prawą stronę obróconą). tek wystawił.11 Przy wielkich dostatkach był L ick ty an . jednak tak wielkiej pokory, że sig na obra­ Opis herbu. zach malować nie dał inaczej, jeno ciałem pochylonem do ziemi i krzyż Pański piastu- W tarczy herbu jest jący, jak to do niedawna widzieć było mo­ koło młyńskie, toż i żna w obrazie znajdującym się w Sędziszo­ na hełmie nad koro­ wie. Zycie zakończył w r. 1637,— Przez ną takie same koło. Konstancyę córkę jego, dobra Rzeszów prze­ Dóm Lichtyanów roz­ szły w' dóm Lubomirskich. Feliks, arcybi­ rodzony dawniej w skup Lwowski, poświęcał się z zamiłowaniem Chełmińskiem, gdzie usłudze ziomków' swoich, o czem współcze­ przez długi szereg śni pisarze wspominają z prawdziwem uwiel­ lat znakomite urzę­ bieniem cnót jego; f 1560. da piastował. Dzisiej­ si Lichtenhaimowie w Jan Ligęza, kasztelan Krakówski wiel- Prusiech, używają tego samego herbu, ale korządzca Rusi, fundował kościół 00. Kar­ w polu czerwonem. M. melitów bosych we Lwowie. M. Lidzbiński, herbu Abdank. Teresa Ligęzianka, wstąpiwszy mło­ L ig ęz a , herbu Półkozic, dóm sta­ do do zakonu PP. Karmelitanek w Krako­ rożytny i wielce ojczyznie zasłużony, z któ­ wie, wśród nieustannych ćwiczeń i umartwie­ rego Lesko za Władysława Jagiełły walczył nia ciała, zakończyła życie wielce przykła­ zaszczytnie w wojnach z Krzyżakami. Nastę­ dne r. 1640. M. pnie towarzyszył Władysławowi 111. do Wę­ gier, gdzie odznaczywszy się walecznością d e L ig lie , otrzymał indygenat roku w bitwach z Turkami, poległ razem z kró­ 1780. M.* lem swoim pod Warną. Potomkowie tych zajmowali długi szereg lat krzesła senator­ . r * Ligocki, herbu Orla. skie. Mikołaj, kasztelan Wiślicki, staro­ S - s . . ■ "J sta Biecki i Żydaczewski, stawił w różnych H L i l i a Piotr, kanonik Poznański, po potrzebach kraju gromadne poczty ludzi uzbro­ ukończbniu nauk w akademii Krakowskiej i jonych ; umarł w Bieczu r. 1603, gdzie się złożeniu obowiązku nauczyciela, udał się do też w kościele parafialnym przez niego zbu­ Rzymu, gdzie osiągnął stopień doktora teolo­ dowanym, znajduje jego nadgrobek. Her- gii. Powzięte o swej nauce mniemanie^ molausz, podskarbi w. koronny, w niedo­ utwierdził wydaniem kilku szacownych ksią­ statku skarbu zastąpił go własnym majątkiem, żek; 1600. M. Tom II. Nro 13. 98 L i.

L iinont. zbiorze. Powołany na urząd rektora liceum Warszawskiego, przy pomocy gorliwych mę­ Opis herbu. żów przyprowadził ów zamiar do skutku i W tarczy pola czer­ wydał drukiem to nieoszucowane dzieło ro­ wonego, znajduje się ku 1814. M. miecz prosto z góry Linderer Kasper, rodem z Pozna­ na dół ostrzem niby nia, kanonik 'Wrocławski, słynął z biegłości w kuli utkwiony, gdy w sztuce leczenia; j 1611. M. po obu jego stronach Lindsaj, nobilitowany r. 1764. M.* także są takie dwie kule, na hełmie zaś Lingenau, nobilitowany r. 1775. M.* wystaje z pomiędzy Lingwienicwicz, kerbu Pogonia, dwóch piór strusich dóm pochodzący od Lingwiena, brata Wła­ miecz do góry. Dóm dysława Jagiełły, którego potomek Michał, Limontów kwitnął niegdy na Litwie, z które­ książę Mścisławski trzymający partyę kniazia go Marcin sędzia Lidzki, potem kasztelan Glińskiego, poddał się Moskwie. Witebski, fundowaf 0 0 . Dominikanów, w Wa- Liniewicz, nobilitowany r. 1790. M-* syliszkach w Wileńskiem r. 1058. Linicwski. Tym herbem pieczętują się i Limońscy. l\L* Opis herbu. Liliczewski, dziedziczył niegdy w województwie Kijowskiem. M.* W tarczy pola bru- natr.ego znajduje się Lind, nobilitowany r, 1768. M.* miecz ostrzem z gó­ Linda. ry na dół po między dwoma sercami idą­ Opis herbu. cy, a ńa hełmie trzy W tarczy herbu w piór strusich. Dóm polu czerwonem jest zamożny na Rusi i na drzewko o pięciu ga­ Wołyniu z przydom­ łązkach, ukośnie po­ kiem Wojna, z któ­ łożone, a na hełmie rego Stanisław, podobnie takie dwa ił klasztor 0 0 . Ber­ drzewka, każdo z nardynów w Łucku r. 1643. Jan. rotmistrz trzema gałązkami u województwa Wołyńskiego r. 1648, sławio­ jednego boku. Pier­ ny z waleczności, poległ w bitwie pod Kru­ wotnie służąc w woj­ pą. Drugi tego imienia, regimentarz wojsk sku Krzyżackiemu o- polskich zginął w morderczej bitwie ze Szwe­ siadł jedi>n z nich w ziemi Pruskiej; zkąd dami pod Cudnowem. Marianna, córka Karol posłował na sejm Grudziązki r. J.699. jego za Abrahamem Gołuchowskim, podkomo­ rzym Litewskim, pomiędzy innemi zbudowała Linde Ernest, pisał pamiętniki pa­ w Kisielinie dobrach swoich kościół wspa­ nowania Jana Kazimierza r. 1655. M. — S a ­ muel, rodem z Torunia, zajął się pierwszy niały. wypracowaniem słownika polskiego, w czem Jeden tego nazwiska, porucznik wojska jako bibliotekarz Maxymiliana Ossolińskiego, polskiego, podczas jego rokoszu w r. 1653, z znalazł ohfite źródła w bogatym jego księgo­ powodu zaległości żołdu, jako obrany komi- Łi. 99 sarz okazał szlachetne umiarkowanie i przy­ kowskiej, genialny skrzypek i kompozytor or­ czynił się niemało do uspokojenia rozognio­ kiestry Lwowskiej. M. nych umysłów, M. j Lipiński Tymol eu s z, nauczyciel szkół Lillkauz Jan, pułkownik w wojsku Warszawskich, członek towarzystwa jeografi- Litewskim, za położone zasługi w wojnach cznego rosyjskiego, jako gorliwy badacz histo- Kozackich i Moskiewskich, konstytueyą z ro­ ryi opuściwszy zawód nauczycielski, oddał się ku 1662 policzony w poczet synów korony. cały ulubionej nauce poznania przeszłości polskiej. Przeszedł też niemal cały kraj Linkiewicz, żołnierz doświadczonego wyszukując i zbierając wszystkie pamiątki, męztwa, podczas najazdu Tatarów na Ruś podania i rękopisma. Owocem tych prac jest r. 1672, od hetmana Sobieskiego odkomen­ część szacownego dzieła „Starożytna Polska,u derowany w kilkaset ludzi na podjazd pod i kilkanaście rozpraw w rozmaitych pismach pe- Niemirów, sprawił się walecznie z oznaczo­ ryodycznych. Umarł w Warszawie r. 1856. ML nego mu zadania i pozyskał głośną pochwa­ łę wodza swego. M. Łiplewski Jan, podwojewodzy w Ki- jowskićm r. 1632. Linowski, herbu Pomian. Linowski, herbu Rawicz. Lipnicki, herbu Hołobok. Jeden z tego domu słynął za panowania Zygmunta Linowski Zygmunt, Pijar w Krako­ Augusta tak z dowcipu rozumu, jak i z męz­ wie, zostawił między innemi pracami: „uwaga twa w boju. Jan, rzadki przyjaciel ludzko- r.ad historyą powszechną Bosueta“ i dopełnie­ ścij zastępując swoich poddanych (ubogich nie dzieła tego autora; f 1808. M. chałupników i komorników) na dobrach w San­ Lip czyńekl, herbu Korwin. Ka­ domierskiem, zapisał pewną sumę, z której zimierz, łowczy Przemyski, z sejmu r. 1676 dochodu za nich podatki płacone być miały, działał jako komisarz w uspokojeniu granic co aprobowała konstytueyą r. 1647. Stani­ Węgierskich. sław, pułkownik w wojsku Litewskiem , wal­ Iiipicki, herbu Junosza. czył zaszczytnie w wojnach z Moskwą, Szwe­ Iiip ic k i, herbu Lis w Sieradzkiem. dami i Turkami. Szwaszczo, dziedzic na Lipicaeh w dru­ Lipni cki , herbu Junosza. M.* giej połowie XV wieku, fundował XX. Missio- Lipnicki, herbu Poraj. narzów w Warcie. Lipicki, herbu Rawicz. Swento- Lipnicki Stanisław,, w r. 1640 za­ sław, kasztelan Konarski, podpisał w roku pisał klasztorowi ś. Katarzyny w Krakowie 1562 przywilej inkorporacyi księstw Oświę­ legat 1000 złp. na dobrach Łenćze., M. — cimskiego i Zatorskiego. Szymon z Lipnicy, kapłan zakonu ś. Fran­ ciszka, podczas misyi ś. Jana Kapistrana w Lipie ki Jan, po między innemi pi­ Krakowie, porzuciwszy urząd profesora aka­ smami, wydanemi w r. 1647, przetłumaczył demii Krakowskiej, wstąpił do zakonu ś. Fran­ na język ojczysty wiersze Horacego. M. ciszka, w k.tórym wkrótce zasłynął kaznodziej­ Lipiński, herbu Go z d a w a. M.* ską wymbvvą, które to nauki spisał też dla po­ żytku innych. Mając sobie zdany urząd ma­ Lipiński, pisarz grodzki Karnjeniec-.J gistra'mmiciuszów, wlewał w serca młodzi ki, na sejmie koronnym r. 1764 o.dszczegól-..,ji zakonnej nauki zbawienne i tak skutecznie, nił się nad ipnych gorliwem obstawaniem za i że wielu- z nich zasłynęli później z doskona- utrzymaniem powagi pęaw. M, . j łośfei' duchownej; Trwając w ustawicznem utru- Lipiński Karol,v rodem z ziemi Łu> -I•i dzieniU. 'ciała y gdy go'-proszono, aby nieco od- 100 Li. począł, wskazaniem na ziemię dał pamiętną z czynów wojennych. Towarzysząc Kozakom odpbwiedź: „Będzie tu dosyć czasu na spo­ Lissowczykom jako delegat królewski do Wę­ czynek, a teraz póki czas, trzeba pracować gier, po złożeniu Rogawskiego r. 1720, zo­ na niebo.11 Życie świątobliwe zakończył w ro­ stał obrany ich hetmanem. Jędrzej, biskup ku 1482. M. Łucki potem Krakowski, wyborną nauką i Łipowiecki, herbu Ciołek. M.* cnotami usłał sobie drogę do tej wysokiej godności. Biegły w sprawach politycznych, Lipowski, herbu , Ci ołek, gniazdo niemniej sprężystym okazał się na stolicy pa­ domu Lipowiec w Sandomierskiem wojewódz­ sterskiej, na której zajął się zreformowaniem twie, z którego Stanisław był kanclerzem duchowieństwa. Znaczne dochody poświęcał Gnieźnieńskim r. 1540, a drugi kanonikiem na pobożne uczynki: tak fundował sufraga- Płockim. Mikołaj z Wybranowskiej, skar­ nię Łucką, i Mansyonarzów tamże; klaszto­ bnik Płocki, potem enyferus li tribunus ma­ ry 0 0 . Reformatów w Choczu i w Łucku, jor Wiśiicensia r. 1776; Antoni syn jego, wznosząc oraz wspaniałe kościoły w wielu najpiorw rotmistrz w służbie pruskiej za Fry­ miejscach. Nadto przy kollegiacie w Choczu deryka W., w 28 roku życia swego nomino­ ustanowił gimnazjum, uposażając go w kon­ wany od Stanisława Augusta majorem kawa- wikt na 12 młodzieży szlacheckiej. Na to ' leryi narodowej, podczas smutnej epoki kra­ wszystko wydał przeszło 300.000 złp. Rę- ju r. 1793 wziął dymisyę jako wice-bryga- dąc bliskim śmierci, rozszafował całą swoją dyer, i usunąwszy się w zacisze wiejskie, fortunę na upominki i dobre uczynki, apara- żył odtąd w ustroniu na dobrach swoich w San­ ta zaś biskupie wielce kosztowne przekazał domierskiem; f 1823. Potomstwo jego z katedrze Krakowskiej. Oprócz historyi Zy­ Chwalibogównej, dziedziczy dotąd w Tarno- gmunta HI., zostawił nadto kilka dzieł poli­ wskiem. P. f. tycznych; f 1631. — Samuel, sędzia ziem­ Są także Lipowscy i w Czechach, dokąd ski Rełzki, marszałek trybunału koronnego za się dostać mieli za czasów wojen husyckich. Zygmunta Uf, założył miasteczko Lipsko i Z tych jeden kapłan katolicki, zajmuje sig wieś Lipie (dziś w obwodzie Żółkiewskim), obecnie pielęgnowaniem kolonii czeskiej w Jan Lipski, chorąży Rełzki żołnierz zawoła­ Ameryce północnej. M. nego męztwa za panowania królów Jana Ka­ L ip pi , herbu Nałęcz. Przodek do­ zimierza, Michała i Jana III. W wojnie ze mu tego, Prosper, za panowania. Stefana Szwedami prowadząc województwo Rełzkie Batorego przybył z Wenecyi do Polski, gdzie pod sztandarami, w bitwie pod Warszawą dał wstąpiwszy w szeregi rycerskie, w wojnie dowody wielkiej waleczności. W tej bitwie po­ Moskiewskiej odznaczył się męztwem, zaco legło też siedmiu z domu Lipskich. Jan Ale­ na zalecenie hetmana Zamojskiego został po­ ksander, biskup Krakowski i kardynał ko­ liczony w komput szlachty polskiej. M iko- ścioła Rzymskiego, jako wzór rzadkich przy­ i aj, syn jego z Podoskiej, w bitwie pod miotów duszy i serca, przez własne zasługi Chocimem odszczególnił się walecznością. 'doszedł do tych wysokich godności; nastę­ pnie nominowany na arcybiskupstwo Gnie­ Lipski, herbu Drużyna. M.* n.... „ źnieńskie, rezygnował je dobrowolnie, odda­ Lipski, herbu Grabie, dóm staroć jąc się z przykładną gorliwością swoim obo­ żytny w Polsce, przyjął tę nazwę od-dóbr wiązkom. Życie zakończył r. 1746 w 52 Lipie w województwie Kaliskiem; zkąd jeden wieku swego. przeniósłszy się w Rełzkie, osiadł na dobrach L ip s k i, herbu Korczak na Rusi, nabytych. Z tych Adam, chorąży Bełzki, jednego domu z Gorajskiemi. Jan, zasłużył ■starosta Tarnogórski, zasłużył sig ojczyznie sig z czynów wojennych. T% Li. Li.

Lipski, herbu Łada na Mazowszu, z Wołoszą nad rzeką Dziesą. Kasper Zy­ zkąd Jakób, syn Jarosława podskarbiego gmunt, kasztelan Rawski, w wojnach z Tur­ książęcego, odprowadzał Cymburgę księżnicz­ kami i Szwedami dał dowody męztwa; wiel­ kę Mazowiecką do Krakowa, zaślubioną tam­ kiej siły walczył przeważnie z nieprzyjacioły że Ernestowi arcyksięciu Austryackiemu. Ję­ kraju; lak w pamiętnej bitwie pod Cecorą po­ drzej, mąż wojenny strawił całe życie w chwyciwszy na kopię jednego Turczyna z ko­ obozach. Franciszek, kanonik Gnieźnień­ nia, przyniósł go przed hetmana Żółkiewskie­ ski wymówiwszy się. wspaniałym umysłem od go. Wojciech, w wojnie Szwedzkiej zgi­ przyjęcia wyższych prelatur, oddawał się je­ nął od postrzału właśnie w tej chwili, kiedy dynie swoim abowią2kom; ceniony atoli od swo­ godził z kopią na Gustawa. Dadzibóg, ich ziomków, przeszło 20 razy był obrany de­ walcząc zaszczytnie pod sławnym Chmielec- putatem na trybunał koronny; f 1618.— W a­ kim, poległ w bitwie z Tatarami r. 1629. wrzyniec, w wojnach za czasów Zygmun­ Lipski, herbu Lubicz, Samuel, ta Augusta, Henryka i Stefana Batorego wal­ starosta Stanisławowski w ziemi Nurskiej, czył zaszczytnie, poczem jako sędzia ziem­ fundował kościół w Sulejowie r 1666, ski Rawski ujmował sobie serca współoby­ Lipski, herbu Rogala w ziemi Czerskiej. wateli niezachwianą sprawiedliwością i koje­ Lipski, herbu Sreniawa bez krzy­ niem rozerwanych umysłów.— Konstanty, ża, dóm starożytny i jednej dzielnicy z Lubo- arcybiskup Lwowski, wielce był ceniony od mirskiemi, z którego Piotr był wojewodą Jana III. On to błogosławił króla idącego Sandomierskim w r. 1376, jak tu świadczy na wyprawę Wriedeńską, a witał potem wra­ nadgrobek w kia sztorze Czyrzyckim. Michał, cającego w tryumfie, okrytego laurami tak opat Swiętokrzyzki, posłował od Kazimierza W. wielkiego zwycięztwa; f 1698. Maciej Je­ do Rzymu; zasłużył się oraz uporządkowa­ rzy, wojski Bawski wszystek wiek swój stra­ niem swego klasztoru ; f 1476. Hieronim, wił na wojnach i na różnych funkcyach try­ starościc Sądecki, chorąży ussarski poległ bunalskich. W bitwach pod Oryninem, Ce­ w wojnie r. 1675. corą i Chocimem walczył z chwałą imienia swego. — Jan, arcybiskup Gnieźnieński, pry­ Lipski Stanisław, kanonik Płocki, mas państwa posłował od Władysława IV. piastował godność rektora kościoła i gospo­ do Wiednia w celu wyjednania ręki Cecylii dy ś. Stanisława w Rzymie r. 1576. M. Renaty dla swego monarchy, gdzie od cesa­ rza Ferdynanda III. otrzymał godność hrabi L i s. państwa Rzymskiego. Nie szczędząc kosztów Opis herbu. , na chwałę Bożą, życie przykładne zapieczę­ tował aktem heroicznym, utaiwszy zbrodnię W tarczy pola czer­ lekarza swego domowego przed światem, wonego są dwa jel­ który mu z namowy przeciwnika potępionego ca ułożone w formie za bluźnierstwo, zadał truciznę, o czem ów dwóch krzyżów, a na zabójca żalem zdjęty, przed zapadłym na hełmie lis niby wy­ zdrowiu pasterzem się przyznał. „Bóg mój skakujący z korony dla miłości mojej umierając, rzekł arcybiskup, w lewą stronę obró­ wszystkim nieprzyjaciołom swoim darował wi­ cony. Przodkowie te­ ny; a ja tobie dla miłości jego niemam da­ go domu używali po­ rować? “ Oprócz tego kazał mu jeszcze wy­ czątkowo li tylko tego lisa w herbie; przy­ liczyć 100 czerwonych złotych ze skarbu swe­ szedłszy atoli przez zasługi do strzały, wy­ go; f 1641. — Arnold, poległ w bitwie niesiony został ów lis na wierzch hełmu. Ta 102' lii. Li. odmiana miała się stać za Kazimierza I. w wojennych; f 1633. Józef, poległ w woj­ r. 1058; gdy albowiem przodek tego domu nie z Rosyanami. w wojnie z Litwą i Jadźwingami z niewielką Lisiecki, Jezuita zginął w bitwie pod garstką swoich ludzi nad rzeką Bzurą nie­ Zborowem r. 1049. M. przyjaciela opasał, a wypuszczeniem strzały ognistej w powietrze tylne zasadzki do sie­ Lisiew ski Balcer, z Mazowieckie­ bie sprowadził i nieprzyjaciela p< gromił, otrzy­ go, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. M.* mał za ten czyn heroiczny ową strzałę jako Ligowiec, nobilitowany r. 165 9, M.* przydatek do tarczy, i nazwę od miejsca zwy­ cięztwa Bzura albo Mzura. Lisowiccki Lew ko, Podlaszanin, ucze­ stnicząc vv wojnie na Węgrzech, w bitwie Tym herbem pieczętują się: Biskupski, pod zamkiem Beryn zwalczył znakomitego Bolestraszyeki, Borowski, Bucela, Buchczyc- Turczyna, pojmał i do Polski jako jeńca przy­ ki, Bukcicki, Bzurski, Chomętowski, Cieśzo- prowadził. wski, Czarnocki, Czyż, Dorożkiewicz, Fulko, Gatardowicz, Giebułtowski, Gliński, Golucho­ Lisow ski, herbu Bończa. wski, Grodowski, Grzegorzewski, Jerlicz, Jod­ L isow sk i, herbu Jeż, dziedziczył ko, Kanigowski, Kęsztort, Komuński, Kosmo­ niegdy na Kokoszynie i Wołkach na Litwio. wski, Konstantynowicz, Kozłowski, Kroiński, Jerzy, dworzanin królewski starosta Sokol­ Kutyłowski, Kwileński, Lipicki, Lisowski, Łąc­ ski, sławiony z waleczności swoich czasów. ki, Makarowicz, Małuszeński, Medeksza, Me­ Aleksander Józef Iwanowicz, jako poru­ tra, Michałowicz, Michniewicz, Mieszko wski, cznik chorągwi ussarskiej pod wodzą Szczę­ Mikołajewski, Mnichowski, Naczoyvicz, Nar- snego Niewiarowskiego, najprzód w Inflan­ but, Nieczycki, Olszewski, Ołtarzewski, Osen- tach wprawił się do wojen, które odtąd stały się dowski, Piaseczyński, Pieczynga, Postrumień- jego żywiołem. Przystawszy do sprawy Dymitra ski, Proszczowicz, Radzimiński, Roszczyc, Ru­ Samozwańca, zajaśniał wkrótce z czynów od­ dnicki, Ruszel, Rymwid, Samsonowicz, Sa­ wagi; obrany hetmanem Kozaków Dońskich, pieha, Sikorski, Sipowicz, Słupski, Starzyń­ zdobył też niemało twierdz i zamków, za­ ski, Swiatopełk, Swirski , Szkudlski, Tymiń­ biegłszy aż do Astrachanu. Przyciągniony ski, Uliński, Wańkowicz, Wasieńcowicz, Werb- nazad na stronę królewską, na czele swojej ski, WTereszczaka. Wićhorowski, Wilkanow- bitnej drużyny, która od jego imienia nazwę ski, Wolan, Wolski, Woronowicz, Wróblew­ Lisowczyków przybrała, zadawał nieprzjja- ski, Zadambrowski, Zając, Zaleski, Zawadz­ ciolowi nie małe klęski, którego ubiegając i ki, Zdań. napadając niespodzianie, niepokoił nieustan­ Nie wszyscy jednak tu położeni jedna­ nie. Dotarłszy aż do morza lodowatego, po­ kowym kształtem tego herbu używają; mniej brał też niemało-grodów: Woroneż, Zawołocze, więcej z odmianami, o czem przy każdym Krasne, Ostrów, Brańsk, za Wołgą zaś Ka­ mówić się będzie na swoim miejscu. zanów, Rezań, Perejesław, Serebrne, Czełwiar czów, Brudy i tp Z wielką zdobyczą powró-.- L is ic k i; o tyin wspomina*"' najpierw cił tedy do Polski, i mile .od Zygmunta III. . konstytucya z r. 1667. ' przyjęty, wkrótce został po\vtórnie do Moskwy Lisiecki, herbu Drya. Jędrzej, wyprawiony, gdzie niespodzianie pod Starodu-v instygator koronny, surogator grodzki Kaliski, biem życie zakończył r. 1614* Jazda jego wsła-.\ pisał dzieje panowania Zygmunta III; swą wioną tyioma zwycjęztwy, dowodzona później • bibliotekę przekazał kollegium Kaliskiemu; przez Rogawskiego (i .Kleczkowskiego,0 toxmir.. f :1639, Mikołaj, . wsławił się z czynów siła sławę oręża, polskiego po cał^aBurępie,;; Li. Li. 103 wysłana bowiem w pomoc cesarzowi Ferdynan­ Lityński, herbu Grzymała z t<| ró­ dowi II. do Niemiec, dokazywała cudów wa­ żnicą, że brama jest w murze o sześciu ce­ leczności i odwagi. Stanisław, brat jego. głach, na którym niema żadnej wieży, ale rotmislrz piechoty walczył zaszczytnie w In­ tylko cztery blanki, a między temi we środ­ flantach, na Węgrzech i Multanach, w woj­ ku krzyż złoty, u bramy zaś srebrnej w po­ nie Moskiewskiej atoli postrzelony pod Tró- środku pół drąga albo zapory złamanej, a na jeckim monasterem, umarł z ran odniesio­ hełmie trzy piór strusich. Herb ten został nych r. 1009. Trzeci z braci Jan, uczestni­ nadany jednemu z przodków lego domu od czył zaszczytnie w walce księcia Wiśniowiec- książąt Ruskich, a to za okazaną odwagę kiego na Wołoszczyzńie. Stefan, poległ przy zdobywaniu fortecy, gdzie znać pierw­ pod Smoleńskiem. szy doń przyskoczył i bramę wyłamał. Li­ L i s o w s k i , herbu Korwin. M.* tyńscy dziedziczyli niegdy na Wołyniu. — Lisowski, herbu Lis, w Sieradzkiem. Bazyli, deputat na trybunał Lubelski, pamię­ L isow sk i, herbu Leliwa. Czterech tny z prolestacyi wniesionej przeciw szerzą­ z tego domu na Mazowszu, podpisali elekcyę cym się gwałtom, z czego jakoby w duchu Władysława IV. wieszczym rokował najsmutniejsze następno- sci kraju. M. Lissowski, herbu Lubicz. Lissowski, herbu Mądrostki. Lityński, herbu Sas. Gniazdo do­ mu Lityma w ziemi Przemyskiej, za które Lissow ki, herbu Nowina. w zamian otrzymał od króla Zygmunta Augu­ Lissowski, herbu Przegonią z*tą sta dobra Tyniów i Siedliszcze w wojewódz­ odmianą, że przy rogach księżyca są gwiazdy. twie Belzkiem. Lissowski, herbu Slepowron na Liwicki, nobilitowany r. 1768. M.* Litwie. Lizniewicz Franc isze k, akademik Liszewski Ludwik, nobilit. r. 1790. Krakowski w połowie XVII wieku. M. M.* — Andrzej, instygator koronny opisał Lneżeliński, herbu Jelita. M.* relikwie katedry Krakowskiej r. 1613. M. Lniski, herbu Ostoja a odmianą, pocho­ Litawor, herhu Odrowąż, niegdy dzi z Saxonii, zkąd przybywszy najpierw osiadł w księztwie Litewskiem, dał początek Chrep- w ziemi Pruskiej. — Michał, podwojewo- towiczom. Jan Litawor Cbreptowicz, mar­ dzi Pomorski znany z biegłości w prawach, szałek Litewski, starosta Nowogrodzki, w bi­ za panowania Stanisława Augusta marszałko­ twie nad Wiedrussą r. 1499, dostał się do wa! obradom konfederatów z rzadką prze­ niewoli Moskiewskiej. Jerzy, W'ładyka Wło­ zornością i umiarkowaniem; f 1777. dzimierski, arcybiskup Połocki; f 1599. Adam, Lobedaw Jan, zakonu ś. Franciszka, podkomorzy Nowogrodzki, fundował XX. Ba­ rodem z Torunia, jako gorlivvy kapłan zaj­ zylianów tamże. Stanisław, podwojewodzy mował się niespracowanie opowiadaniem nau­ Nowogrodzki, pod ussarską chorągwią het­ ki Chrystusowej i poprawą obyczajów. Ży­ mana Pawła Sapiehy walcząc z Szwedami cie pełne cnót zakończył wToruniu r. 1464. M. pod Warszawą, poległ na polu sławy r. 1066. Lobcski, herbu Korab. Litoslawski, herbu Jelita niegdy w ziemi Przemyskiej. Loci Augustyn, nobilitowany r. 1673- Litwiński Walent y, profesor pra- j Lochmatl, nobilitowany r. 1768. AL* wa w akademii Krakowskiej, i były rektor j — Jan Marcin, Krakowianin, wydał dru­ tejże, wydał kilka dzieł uczonych; f 1823. M. I kiem Arca academica r. 1666. M, 104 Ło. L u.

liO d e Krzysztof, podkomorzy Derp- ciszka w Krakowie, jaśniał z życia przykła­ ski, podpisał elekcyg Jana Kazimierza. dnego, któro zakończył r. 1649. M. Lodorowski, nobilitow. r. 1685. M.* Lubawski.; herbu Radwan. Loelhoefel, nobilitowany r. 1768. M.* Lllbccki„ książęta herbu D r u,ok, wy­ wodzą swój początek od Włodzimierza W., L ogofet, nobilitowany r. 1007. M.* jednowładzcy Rusi. Z tego domu piastowa­ Loka, herbu Rogala w ziemi Pruskiej. ło kilku znakomite urzęda w Polsce. Łokiieiejewski, niegdy w Orszań- Lllbelczyk Jakób, mąż uczony w skiem. M.* XVI wieku, przetłumaczył pierwszy psalmy Loilfta Barbara, rode^m z Krakowa, Dawida na język polski. M.— Aleksy, pro­ gdzie jej ojciec był wójtem, jaśniała ż wiel­ fesor .akademii Krakowskiej, dla swoich nauk kiej b ogoinyślności, opiekując się przytem obrany został rektorem w Pradze, później nieszczęśliwemi i opuszczonymi. W opinii wstąpił do zgromadzenia Karmelitów bosych,, błogosławionej, zwłoki jej złożone zostały w w którem życie pełne cnót zakończył r. 1608.M. kościele ś. Barbary przy wielkim ołtarzu ro­ ku 1621. M. Iillbiański , herbu Godziemba, Je­ rzy , stoinik Witebski i Eustachi, podpi­ Lorencowicz Julian, konsul Lwow­ sali elekcyą Jana III. ski położył niemałe zasługi około miasta te­ go, umocowaniem jego fosą i wałem w ro­ Lilbiański, herbu Grzymała. M.*- ku 1634. Aleksander, rządził chwalebnie Lubiatowski, herbu Grzymała. kollegiami Jezuickiemi w Jarosławiu i we W i który n, rotmistrz polski za panowania .Lwowie; sprawując ąpząd prowincyała r. 1669, Zygmunta Augusta, **sławif się walecznością wpłynął niemało na pojednanie Ormian Lwow- w bojach. skich z „kościołem Rzymskim; f, 1675; M. Lorkowicz Maciej, rodem z Ko- Lubicz. panicy,'wydał w Krakowie kilka dzieł w ję­ Opis herbu. . zyku łacińskim r. 1643: M. . k • * W tarczy pola błę­ L osicki, towarzysz Strusia starosty kitnego jest podko­ Bracławskiego, podczas zdobywania Pskowa, wa jak w Dąbrowie ■ szedł odważnie do szturmu, M. albo Pobogu ułożona Losowicz, herbu Syrokomla. M* z dwoma białemi krzy­ żami, z których jeden Łowów, nobilitowany r. 1775. M.* w pośrodku podkowy, Łsibil. herbu Lub1 i cz.w województwie drugi na jej wierz­ Kawskiem. - •' chu, a na hełmie trzy liU b a ń s k l , herbu Po raj-^ , pióra strusie. Począ­ tek tego herbu sięga Lubartowicz T.eod or kniaź, nadał XIII. wieku, w ^m jeden z przodków te­ włość Perehjńsko kapituLe Halickiej. M. go w wojnie z Prusakami nad rzeką Drwę­ Lwbaszowski . Łukasz, akademik cą, dawniej Lubicz zwaną, odznaczył się z nie­ ' Krakowski i poeta w r. 1730. M. pospolitego męztwa. Ł u b aw czy k F raniciszek,. rodem Tym herbem pieczętują się: Arynek, ,B.aj- z Lubawy,, w Ppusięch, > zakonie, ś. Fran­ kowski, Bakonowski, Białobłocki, Białyński, Lu. 105

Bledzewski, Bolanowski,Borchowski, Borowski, rzyński, Zbysław, Zdański, Żółciński, Żółkiew­ Borzechowski, Borze wski, Borzymowski, Brze­ ski, Żołkowski, Żydowicz, Żylicz. ziński, Brzozowski, Brzumieński, Buderaski, Łubieniecki, herbu Rola. Wale- Burzymowski, Chaborski, Chabowski, Cheł- ryan, na początku XVII wieku mianowany chowski, Chojecki, Chojnowski, Choromański, biskupem Wołoskim, gorliwie się zajmywał Chotolski, Ciesielski, Czaplicki, Czartoryski, szerzeniem wiary w tej krainie, dla której Czerwiński, Dernałowicz, Dobrzyjałowski, Do­ znosił nawet niewolę Tatarską. Stanisław maniewski, Duryewski, Dzieżyc, Gerkow- rodem z Rokowa, mąż biegły w starożytnych ski, Głębocki, Goreczkowski, Goślicki, Go­ językach, lecz prześladowany od swoich ziom­ styński, Gradowski, Grochowski, Gruszecki, ków, w czasie burzliwych rządów Jana Kazi­ Gruzewski, Hercyk, Hołowka, Hrehoro- mierza uszedł z kraju, a tułając się po Niem­ wicz, Jagniątkowski, Januszkiewicz, Ja- czech, umarł w Hamburgn z zadanej mu tru­ szow'ski, Jawornicki, Jaworowski, Jurewicz, cizny roku 1675; zostawił też kilka dzieł uczo­ Karwosiecki, Kiewnarski, Kijowski, Kłosień- nych. M. — Bohdan, dla zdań religijnych ski, Kobylański, Kochański, Kopeć, Kosmiń- z rodzicami swemi do opuszczenia ojczyzny ski, Kozicki, Koziński, Koźmirski, Kroswicki, przymuszony, w Holandyi nauczył się sztuki Krzeczowski, Krzycki, Krzyniecki, Krzywonow- malarstwa, w której sig dalej we Włoszech ski, Kucharski, Kulnow , Kurowski, Lipski, Li­ wydoskonalił. Wracając z tamtąd wstąpił w sowski, Lutoborski,Łążyński, Łękowski, Łopa- służbę Fryderyka W. króla Pruskiego, i ja­ ciński,Łopacki,Łopieński, Łoziński,Łuba, Ługo­ ko szambelan dworu został wkrótce dyrekto­ wski, Łużecki, Łysakowski, Makowiecki, Mie- rem akademii Berlińskiej. Przez cały czas rzejowski, Misztolt, Młodyński, Mniszewski, pobytu swego w tej stolicy, zajmywał się Mogilnicki, Monkiewicz, Murzynowski, Myślec- upiększeniem zamku tego monarchy, które ki, Nencha, Nieborski, Nieławicki, Niezabitow- to dzieła dotąd są uwielbiane od znawców. Po­ ski, Obrąpalski, Ojrzyński, Orłowski, Orzę- mimo powszechnego poważania, dla różnicy ski, Oszkowski, Pachowski, Pączkówski, Pia- zdań opuściwszy Berlin, powrócił do kraju dlewski, Piadzewski, Piczkowski, Pieszkow- r. 1706, i spędził dalszy wiek w odosobnie­ ski, Piwnicki, Płazowski, Płotowski, Pokrzy- niu na wsi blisko Tarnowa; f 1620. Toż wnicki, Potocki, Prostek, Przyłuski, Punikow- i brat jego Krzysztof, wsławił się z sztu­ ski, Raczeński, Raczewski, Radzimiński, Ra­ ki malarskiej w Amsterdamie. M. kowski, Rapacki, Rębieliński, Rejczyński, Lubieniecka Teresa ze Zborowa, Rokicki, Romanowicz, Rudnicki, Sadow­ zapisała w r. 1761 klasztorowi ś. Katarzy­ ski, Samek, Sawicki, Sędzicki, Serek, ny w Krakowie 15.000 złp. na dobrach Łę­ Sielski, Siemiński, Sierakowski, Sierkuczew- ki i Lipiny. M. ski, Skiwski, Skolimowski, Smuszewski, Spę- Łubieński, herbu Doliwa. Gniazdo dowski, Stabrowski, Stawecki, Stawicki, Sta- domu Lubień, z którego Jan, był biskupem wiecki, Stogniew, Stojanowski, Strzałkowski, Przemyskim; f 1435. Mikołaj, starosta Strzemeski, Strzeszewski, Sulimirski, Sali- Halicki w bitwie z Wołochami u Krasnego- strowski, Suski, Swiderski, Świński, Szantyr, Potoku r. 1450 sprawując lewe skrzydło woj­ Szeliski, Szerokowski, Szomowski, Szumbor- ska polskiego, poległ na polu zwycięztwa. ski, Szydłowski, Szyrma, Targowski, Tupik, Hieronim, za panowania Zygmunta Augu­ Tylicki, Usiński, Uszyński, Watlewski, Wie­ sta odznaczył się na wojnach z czynów ry­ licki, Wierzbicki, Wierzbowski, Wiński, Wi- cerskich. sigierd, Wojtkowski, Woliński, Wolski, Woł- Łubieszowski, herbu Wieniawa. kowicki, Wortkowski, Wygrażewski, Żabka, Prandota, dowodził wi.lecznie w wojnie Zahorski, Zakrzewski, Zaleski, Zaorski, Zbo- Pruskiej r. 1457. M. T. II. Nr. 14. 106 Lu.

Lubię wski, herbu Trzaska. Smoleńskiem dowody mgztwa i odwagi, przy­ Ltlbliński, herbu Rola. M.* dany został jako pierwszy komisarz Karolo­ Lubociiowski, herbu Ostoja. wi Chodkiewiczowi hetmanowi Litewskiemu, idącemu na wyprawg wojenną przeciw Tur- Lubocki. cyi. Gdy atoli Chodkiewicz wiekiem i tru­ dami złamany, pod Chocimem żyć przestał, Opis herbu. natenczas objął Lubomirski rząd nad wszyst- W polu białem tar­ kiem wojskiem, i doprowadził wojng szczg- czy sątrzy listki ziel­ śliwie do skutku, wymógłszy na Turkach ko­ one, a na hełmie pawi rzystny traktat pokoju. Hetmanił jeszcze dwa ogoń, w którym trzy lata aż do powrotu z niewoli Tureckiej Sta­ oszczepy na dół o- nisława Koniecpolskiego, któremu oddał za­ strzami skie-rowane. szczytnie piastowaną buławg. Nastgpnie pod­ Dóm Lubockich dzie­ czas najazdu Rusi przez Tatarów, odpgdza- dziczył niegdyś w jąc ich od Lwrowa, w rozprawie pod Rurszty- ziemi Pruskiej. nem poraził hordg na głowg. Odtąd nie- mogąc już dla zdrowia ztarganego pod Cho­ Lubodziejekl, herbu Na łgez z tą cimem uczestniczyć w bojach, posyłał li tyl­ odmianą, że na hełmie między jeleniemi ro­ ko liczne swoje pułki, gdzie tego potrzeba gami znajduje sig mąż z zawinioną głową, kraju wymagała, oddając sig niemniej kształ­ a trzymający sig rogów obiema rgkami. Jan, ceniu synów i opatrywaniu zamków obron­ był biskupem Chełmińskim w XVII. stuleciu, nych w Wiśniczu, Połanicznie i Łańcucie. Lubomirski, herbu Sreniawa bez Chorując, czgsto sig żalił „że ani rgkoma, krzyża, dóm starożytny i piastujący od naj­ ani radą ojczyznie już służyć niemoże.1* W wie­ dawniejszych czasów znakomite urzgda w Pol­ rze katolickiej wielce gorliwy, niemniej był sce. Po migdzy innemi zasłynął z zasług: hojny dla chwały Roskigj; jego kosztem sta­ Sebastyan, kasztelan Wojnicki, starosta nęło bowiem dwadzieścia kościołów, migdzy Sandomierski, Spiski, Dobczycki, burgrabia i temi 0 0 . Karmelitów w Wiśniczu, 0 0 . Do­ żupnik Krakowski; najpierw w każdej potrze­ minikanów w Lubartowie , do ktorego przy­ bie kraju stawił znaczne poczty ludzi swym dał wsi lfiście; kollegium XX. Pijarów w Podo- kosztem uzbrojonych, dalej wielkim nakładem leńcu i tp., przyczem zwykł był mawiać: „mia­ odkupił ziemig Spizką i do Polski nazad łem sig przedtem riie źle, przecież mi zaw­ przyłączył, ustąpiwszy nadto koronie szybę sze niestawało; jakiem sig zaś począł z Ro­ solną w dobrach swoich blisko Wieliczki giem dzielić fortuną moją, kościoły i klasz­ otworzoną. Na sieroty i ubogich stutendów tory fundować, sam niewiem jako mi Róg wielce łaskawy, sypał nań hojne dary; ró­ wszystkiego przymnaża/4 — Ozdobiony ty­ wnie dla XX. Kamedułów ustąpił wzgórze tułem ksigcia od Ferdynanda cesarza, umarł lesiste w Bielanach w celu zbudowania klasz­ w r. 1649.— Aleksander Michał, woje­ toru, na którego utrzymanie wieś darował; woda Krakowski, pamiętny z stateczności w w kościele zaś ś. Trójcy w Krakowie zbu­ sprawie Jana Kazimierza tak podczas jego dował wspaniałą kaplieg, dla której wieś Wo- wyniesienia na tron, jako też i w późniejszych licg zapisał. Nabywszy Wiśnicz z przyległo- niepomyślnościach. Hojny dla ludzi rycer­ ściami, otrzymał od cesarza Rudolfa pierw­ skich, szafował też niemało na dobre uczyn­ szy tytuł hrabi na Wiśniczu; f 1613- S ta ­ ki; pomigdzy innemi fundował konwent 00. nisław , wojewoda Krakowski, potem Ruski, Reformatów w Sandomierzu, a do obrazu starosta Krakowski, Spiski, Zatorski, Niepo- Matki Roskiej w Czgstochowie dał tyle złota, łomski i Dobczycki, dawszy najprzód pod ile syn jego Józef, co tylko sig urdził, za­ L u. L u . 107 ważył; f 1676. Jerzy Sebastyan, mar­ | cięztw nad stronictwem przeciwnem pod Czę- szałek wielki koronny i hetman polny, staro­ I stochową i Montwami, przeprosił króla i u- sta Krakowski, rozpocząwszy pod Koniec­ I stąpił na Szlązko, aby nie być dalszego roz­ polskim pierwiastki dzieł rycerskich, dzielił lewu krwi przyczyną, gdzie też wkrótce ży­ później chwałę wszystkich wypraw; tak pod cie zakończył r. 1666. Dopiero sejm elek- Zbovowein, Beresteczkiem i pod Zwańcem cyjny r. 1669 zniósł ów dekret niesłuszny, i azardował nietylko fortunę, ale i życie. Pod­ wydano na obronę jego niewinności Vindicias czas najazdu Szwedów na Polskę, niewzrusze­ intiminatae famae. nie wierny swemu królowi, bronił do ostate­ Stanisław Heraklius, marsza­ czności jego sprawy, uzbroiwszy ziemię Spi­ łek wielki koronny, starosta Spizki, dla sta­ ską orężem i ludem. Tam przyjąwszy po­ ropolskich obyczajów polskim Katonem na­ wracającego ze Szlązka Jana Kazimie­ zwany, celował zarównie z umietności, rozu­ rza, sprowadził nazad do Polski, gdzie mu i gładkości wymowy, wydał też kilka go w Łańcucie zostawiwszy, sam pod Kraków dzieł uczonych. Jan Sobieski cenił go nie­ z wojskiem poszedł, oblęgłszy niespodziewa­ mało i jego mądre rady. Między innemi fun­ nie zagnieżdżonych tam Szwedów, zamyśla­ dował klasztor 00. Bernardynów w Gzernia- jąc ich głodem wymorzyć. Gdy w tem Ra­ kowie, a kolegium zaś Pijarskie w Podoien- koczy w granicę kraju wtargnął, zostawiw­ cu zasilał w znaczne fundusze; f 1702. — szy Szwedów w Krakowie, pospieszył prze­ Hieronim Augustyn, kasztelan Kraków* ciw nowemu wrogowi, przeszkadzając mu po­ ski, hetman wielki koronny, mąż niesfatygo- łączenia sję ze Szwedami. W porozumie­ wany w bojach Jana Sobieskiego; tak pod niu z Czarnieckim, któren niemniej działał Wiedniem, Preszburgiem, Budą, i Nowym szczęśliwie w obronie kraju, dotarł aż do Zamkiem, Jaurynem, Kilią i indziej prawie ziemi Siedmiogrodzkiej, gdzie odwetem woj­ niedościgle torował do zwycięztw wojsk chrze- ny poczyniwszy wielkie szkody, w powrocie ściańskich. Jak jego przodkowie, tak i on uderzył tak przeważnie na Rakoczego, że go fundował 00, Reformatów w Rzeszowie, pie­ do proszenia pokoju znaglił. Niepowstrzyma­ lęgnując nadto troskliwie kolegium XX. Pija nie ruszył teraz w pogoń za Szwedami aż rów tamże; f 1702. Aleksander, staro­ do Prus, gdzie z posiłkami cesarskiemi nie sta Sądecki, i Jerzy Dominik, wojewoda mało im zadał klęsk. Koniec tej wojnie Krakowski, uczestniczyli zaszczytnie w wypra­ przyniósł pokój Oliwski, któremu jako ko­ wach zwycięzkich Jana 111. — Józef, kla­ misarz królewski przewodniczył. Teraz po­ sztorowi PP. Miłosiernych w Przeworsku ce­ spieszył przeciw Moskwie, gdzie odniósłszy dował 60.000 złp. dla utrzymania domu i świetne zwycięztwo pod Cudnowem, ruszył pielęgnowania chorych. M. — Antoni, wo­ na Ukrainę dla ukrócenia swawoli Kozaków jewoda Lubelski, fundował klasztor 00. Kar- pod Chmielnickim, którego pod Słobody- i melitów w Barze r. 1759.— Kazimierz, szczą podobnie szczęśliwie pokonał. Okryty mąż wspaniałomyślnego i wykształconego u- sławą i poważany od narodu zaprotestował : mysłu, w cziisie wyprawy Napoleona do Mo­ następnie przeciw nieprawemu obraniu księ­ skwy i zwożenia rannych żołnierzy różnych cia Kondeusza na następcę tronu za życia narodów' do Dubna, z czystego współudziału bezdzietnego Jana Kazimierza, za co popadł | dla ludzkości przygotował lazaret ogromny w nienawiść królowej Maryi Ludwiki, która na 7000 rannych, sprowadziwszy lekarzów tyle potrafiła dokazać, że na sejmie r. 1664 ze wszystkich stron: a nie ufając nikomu, zaskarżony jako majestatu i praw gwałciciel, ! sam sprawował dozór nad losem tylu nie- niesłusznym wyrokiem został skazany na utra­ j szczęśliwych — zwyciężonych i zwycięzców, tę czci, majątku i życia. Mimo swych zwy- j Dotknięty atoli gorączką zaraźliwą, padł ofia- 108' L u . L u. rą rzadkiej w naszych czasach ludzkości ro­ Lnhoński , herbu L es zezy e. Jan, ku 1812. M. — Henryk, piastował długi niegdy w Oświecimskiem, chwalony jako poe­ szereg lat godność Kuratora Zakładu narodo­ ta i orator, ale i żołnierz dobry. wego imienia Ossolińskich we Lwowie, do Luboszczyński Michał, głosował którego wcielił swoje znakomite zbiory w na elekcyi Jana III. książkach, obrazach, medalach i starożytno­ , herbu Kuszaba. ściach, obowiązując sig nadto dobra swojo Lubo wieki na wypadek wygaśnięcia domu książęcego od­ Lubo wieki, herbu Sreniawa. Kil­ dać na własność tego zakładu, f 1849. M. ku z tego domu zasłużyło się z czynów wo­ jennych; tak Jan w boju z Turkami pod Lubo mirska Krystyna, córka Je­ Chocimem, Wacław w wojnie z Moskwą, rzego marszałka i hetmana polnego z Ligę- Piotr, poległ przy zdobywaniu Smoleńska, zianki, wydana za Feliska Potockiego kaszte­ P aw eł naostatek dostał się w niewolę Ta­ lana Krakowskiego i hetmana wielkiego ko­ tarską, ronnego , jaśniała swoich czasów nietylko z pobożności chrześciańskiej, ale też i z pię­ Lubowicki Józef, kasztelan Oświę­ knych umiejętności, celowała bowiem w ma­ cimski, pierwszy zajął się XX. Trynitarzami larstwie i muzyce, które potem w dalszem do Polski sprowadzonemi, udzielając im po­ życiu swojom zażyła na chwałę Boską, ofia­ moc i fundusze na utrzymanie: f 1655 r. S ta ­ rując malowidła wykończone do świątyń Pań­ nisław, stolnik Ciechanowski, posłował do skich, do muzyki zaś układając pieśni har­ Bogdana Chmiolnickiego w celu ułagodzenia monijne. Pełna dobroci dla swych domo­ go i umówienia pokoju. J a n Franciszek, wników, wylaną była oraz dla ubogich, któ­ kasztelan Wołyński, komisarz króla Michała, rym hojne jałmużny sypała, i onych po szpi­ podczas oblężenia miasta Lwowa przez Tur­ talach nawiedzając karmiła i opatrywała. Ja­ ków w r, 1672, jeździł do Mahometa w Bu- ko przykład bogobojnych i cnotliwych matron czaczu bawiącego i z doświadczoną zręczno­ polskich, zakończyła życie świątobliwe roku ścią umówił pokój peżądany. M, 1699. — Łubomirska Anna z Branickich, Lubowiecki,herbu Pokrzywa. M.* kasztelanka Wojnicka, fundowała w Krako­ Lubrański, herbu Godziemba, wie kościół i klasztor PP. Dominikanek na dóm starożytny, z którego Jędrzej nazwa­ Grodku roku 1634, na co wydała przeszło ny Laskary, biskup Poznański jaśniał z przy­ 65.000 złp. M. kładnego życia i miłości dla ojczyzny. Po­ Luboinlczyk Seweryn (Roxolanus), słując od Władysława Jagiełły na sobor Kon- tak się nazwał od miejsca urodzenia w Lu- staneyeński, trzy razy kazał tam w niemieckim ję­ bomli na Rusi, zwany także Hebrajczykiem, zyku; f i 426, Jan, podobnie biskup Poznań­ gdyż był z żyda nawrócony na łono kościoła ski , senator wielkiej powagi i wspaniałego katolickiego, wstąpiwszy we Lwowie do za­ serca, wielce się zajmywał fundowaniem i konu ś. Dominika, zajaśniał wkrótce wysoką podniesieniem domów Bożych, łożąc na to nauką. Jako nieporównany mówca i teolog, hojne ofiary; on to wymurował i uposażył sprawował urząd kaznodziei na zamku Kra­ akademią Poznańską tak zwaną Lubrańską, kowskim, gdzie też był użyty do najwyższych wspierając nadto uczonych i ubogą młodzież; czynności; tak posłował do Szwecyi po Zy­ f 1520, Na Tomaszu, kasztelanie Brze­ gmunta III, i do Rzymu, gdzie z wojewodą sko-Kujawskim, zakończyła się chwała domu Mińskim kanonizacyą ś. Jacka do skutku tego. doprowadził, którego też życie opisał; r. Lubesiński, herbu Łabędź. 1612. M. Lubstowski, herbu Leszczyc. Jan L u . L u . 100

i Bartłomiej, bracia rodzeni odznaczyli się rego Przed bor albo Scibor alawał mężnie z męztwa i odwagi w rozprawie z Gdań­ w obronie kraju przeciw najazdom Krzyża­ szczanami za Stefana Batorego. ków, za co otrzymał od Władysława Jagieł­ Laozeliński, herbu Jelita. ły pół Lutomirska w posiadanie. Ludger, nobilitowany r. 1775. M.* Latomski, herbu Prawdzie. Pa­ weł i Jakób, głosowali na elekcyi Włady­ Lndkowicz Paweł, wydał wykład sława IV. wiary w języku ruskim r. 1611. M. Są też Lutomscy i herbu takiego kształtu: Ludomski, herbu Łodzią. Ladwich, nobilitowany r. 1775, M.* W tarczy znajduje się księżyc niepełny dziedziczył niegdy Ludwikowski, rogami do góry poło­ w ziemi Pruskiej. Ja n Stefan, stygar gó­ żony, nad którym wzno­ ry Janiny w Wieliczce w lszej połowie upły- si się miecz rękoje­ nionego wieku, pisał wiersze łacińskie. M. ścią u góry ostrzem Ludwiski, na Wołyniu r. 1528. na dół skierowany. L ndzicki Olbracht, dziedziczący na Kilku z tego domu za­ Rusi, w czasie napadu Tatarów r. 1615, dostał służyło się z czynno­ się w jasyr z całą rodziną swoją. Prokop, ści poselskich na sej­ akademik Krakowski zostawił poemat „księ­ mie Grodzieńskim ro życ płaczący po zgonie Aleksandra Sieniaw- ku 1730. skiego“ r. 1622. M. Lutosławski , herbuŚlepowron.M* Ludzi sławski, herbu W czele. Latostański, dziedziczył na Podolu. Lukiański, herbu Jasieńczykzod- Lutyński, nobilitowany r. 1764. M.* mianą. M.* Lużecki, herbu Lubicz. Stanisław Karol, najprzód podkomorzy Drohicki, po­ Lnsdorski Mikołaj, podpisał elek­ tem kasztelan Podlaski, naostatek wojewoda cyę Jana HI. Podolski, jako żołnierz zawołanego męztwa, Lnskina, herbu Odrowąż z tą tyl­ stawał zawsze w obronie kraju przeciw na- ko odmianą, że przez strzałę krzyż przyda­ jezdniczej tłuszczy Tatarskiej, z którą też w ją w czerwonem polu, a na hełmie trzy piór pamiętnej walce pod Rudzanowem r. 1686 strusich. Gniazdo domu ziemia Witebska. poległ na polu sławy. Lust Franciszek, nobilitowany ro­ ku 1790, M.* Łoziński. Laszko wski, herbu Korczak. Luszkowski, herbu Trestka. Opis herbu. Lateński, herbu Korab. Lateński, herbu Wczele. W tarczy pola mo­ drego znajduje się Latko, herbu D oliwa. pieniek złoty o trzech Lutkowskl, poległ w bitwie pod korzeniach, a na nim Kirchholmem. M. trzy zielone listki ja­ Lutoborski, herbu Lubicz. Miko­ łaj, głosował na elekcyi Jana III. koby wszczepione, na hełmie zaś panna w Latomirski, herbu Jastrzębiec, dóm starożytny w ziemi Dobrzyńskiej, z któ­ szacie czerwonęj, trzy 110 I i 11« IiW . mająca w prawej ręce dwa jelenie rogi, a w L w o w ic z , herku Kostrowiec. F i e- lewj trzy listki zielone. Gniazdo domu zie­ dor i Jasko podpisali unią Litwy z koro­ mia Pruska. ną r. 1401. Jan, zginął w potrzebie z Ko­ zakami pod Wilnem. Michał, po zabraniu Smoleńska r. 1514, przeniósł się do Litwy, Ł a z y a ń s k i . gdzie otrzymał od Zygmunta 1. dobra Poło- Opis herbu. wrany.

W polu czerwonem Lwowski, herbu N a łęcz, jsden dóm (arczy są dwie bia­ z Ostrorogami, z którego atoli dla dystynk- łe szczeki od Szczu­ cyi przyjął od Lwówka nazwę Lwowskiego. ki zębami do siebie Już w XVI wieku piastowali Lwowscy zna­ obrócone, a na heł­ komite urzęda, Dobrogost, kasztelan Po­ mie dwa sępie skrzy­ znański podpisał list dany od Aleksandra dła, pomiędzy które- króla dla Rusi; Marcin, kasztelan Kowal­ rni także dwie takie ski posłował do Stefana Batorego z ofiarowa­ szczeki, jak na tar­ niem mu korony. Stanisław, starosta Mię­ czy. Herb ów przy­ dzyrzecki , pamiętny z nadzwyczajnego męz­ niesiony został do Polski z Misnij. F a b i a n, bi­ twa przy wielkiej sile i urodziwej postaci. skup Warmiński znakomity z nauk, w imieniu tego księztwa złożył homagium Zygmuntowi 1. Labiszyiiski Paschalis, kapłan za­ Jan, brat jego był wojewodą Chełmińskim konu ś. Franciszka, podczas pierwszego na­ jazdu Szwedów na Polskę i ówczesnego ra­ Lwowczyk Jan (Lwowianin), zwa­ bowania klasztoru Włocławskiego, zakłuty ny także Leopolita, doktor teologii i nauczy­ szpadami od rozhukanego żołdactwa w ko­ ciel akademii Krakowskiej za panowania Zy­ ściele na modlitwie. M. gmunta Augusta, zajął się pierwszy przetłu­ maczeniem biblii ś. na język polski. Mar­ Łabęcki, herbu Korab. Piotr, rot­ cin, rymomis i sławny za Zygmunta Augusta mistrz zawołanego męztwa na wojnach to­ muzyk, ułożył pierwszy w Europie melodyę czonych na Węgrzech, Wołoszech, Prusiech .i chóralną; oprócz tego wynalazł nowe instru­ w Moskwie. Kazimierz, mąż wielkiej od­ menta muzyczne; f 1589. Gabryel, Domi­ wagi i doświadczonego męztwa, dla tego też nikan, zawołany teolog i kaznodzieja, wydał pospolicie Wojakiem przezwany, za poło­ drukiem kilka dzieł w duchu religijnym, Ł u ­ żone zasługi wojenne otrzymał w nagrodę od kasz, sławny kaznodzieja tego samego za­ Jana Kazimierza starostwo Kiszyńskie i Mar- konu, w gorliwem opowiadaniu sdowa Boże­ kusze, królewszczyznę na Ukrainie położoną, go, duchem wieszczym przepowiedział przy­ zawierającą w sobie dwadzieścia i kilka wło­ szłe klęski kraju; f 1583. Jan, podobnie ści. Antoni, syn jego starosta Kiszyński i jak i poprzedzający rodem ze Lwowa, kano­ Rohatyński, jaśniał z przykładnego życia, które nik, potem archidyakon Krakowski, słowy i w oddaleniu od zgiełku świata rad prowadził pismem powstawał przeciw szerzącej się nau­ w pełnieniu dobrych uczynków. Jako wzór ce Aryanów; będąc już na łożu śmiertelnym, staropolskiej pobożności, skrycie wspierał wynieść się kazał na cmentarz kościoła św. biedne sieroty, szafując przytem hojne dary Ducha w Krakowie, gdzie z wzniesionenii ręka­ na różne zakony. Szczególnie konwentów 0 0 . mi do nieba upomniawszy lud zgromadzony do Franciszkanów' we Lwowie i Stryju był wiel­ wytrwania w wierze katolickiej, oddał tamże kim dobrodziejem, dla których legował zna­ ducha roku 1572. M. czne sumy; f 1738. Remigian, zawołany La. Ł a. 111 z męztwa w wojnach ze Szwedami, Turka­ met, Szemiot, Szostakowski, Szpot, Szpotań- mi i Kozakami. ski, Talwosz, Tanajewski, Telefus, Trzebicki, Łabęcki, herbu Janina. Urbanowicz, Wąsowicz, Widejko, Wolski, Wo­ łodkiewicz, Woyszko, Woyszyk, Zawisza, Zba- herbu Łabędź. Łabęcki, rzyński, Zborzyński, Żuchowski. Łabęcki, rotmitstrz polski poległ w Łabęta Jakób, misionarz apostolski bitwie pod Humaniem r. 1655. M.— Stani­ na Wołoszczyznie w połowie XVII. wieku, zaj* sław, akademik Krakowski w lszej poło­ mował się gorliwie szczepieniem wiary aż po wie XVII. wieku, pisał wiersze drobne w ję­ granice Tatarskie, gdzie pracami i niedostat­ zyku łacińskim. Mowy pogrzebowe i dyspu­ kami zwątlony, zakończył życie w Jasach r. ty akademickie, uważają dotąd za celujące. M. 1662. M. herbu Zagłoba. Miko­ Ł a b ę d ź , Łabnński, łaj, biskup Kamieniecki w połowie XV wieku. Opis herbu. Łachllicki, dziedziczył w Wilkomir- skiem. M.* W polu czerwo­ na Rusi. nym tarczy znajduje Łahodowski sig łabędź biały czy Łącki, herbu Brodzie. srebrny; taki sam Łącki, herbu Jelita, pisze się z Na- ptak i na hełmie w dola. koronie. Są też i od­ herbu Korzbok. Jan, podko- miany tego herbu, o Łącki, komorzy Wscbowski, podpisał elekcyę Jana czem będzie przy ka­ III. Jan, fundował klasztor Reformatów w żdej nazwie domu. Szamotułach r. 1676, Znak ów został przyniesiony do Polski z Danii przez Dunina Łącki, herbu Lis. Eliasz, wsławił za panowania Bolesława Krzywoustego. Pie­ się z męztwa w bojach z Turkami. Joa cbim czętują się nim: Balbas, Bałaszko, Bartodziej- zaś w bitwie z Węgrami pod Potyliczami; kil­ ski, Berżański, Blinstrub, Błaszkowski, Bor­ ku jeszcze innych poległo w utarczkach z nie­ kowski, Brzezicki, Brzeziński, Dejdygolt, Dow- przyjaciółmi kraju, za co wdzięczna Rzeczpo­ gird, Dunin, Ginejd, Girski, Głuszyński, Go- spolita wypuściła r. 1662 Piotr owi, ich bratu limunt, Goławiński, Gościkowski, Grodziński, dobra w ziemi Opoczyńskiej na lat 15. Hołowczyński, Horodyjski, Jagiełłowicz, Ja­ Łącki, herbu Pierzchała. K asper, strzębski, Jawgieł, Jundził, Karnikowski, Karn- wysłany od Zygmunta Augusta w poselstwie kowski, Kamionomojski, Karwicki, Kąsinow- do mistrza Krzyżackiego do Inflanty przeciw ski, Kłopocki, Komorowski, Koniński, Kostrze- prawom narodów tamże zabity r. 1556. jowski, Kozic, Krajewski, Kudrewicz, Kuncze­ Łącki, herbu Prus I. wicz, Kunicki, Lubsieński, Łabęcki, Maciejo- wicz, Marcinkiewicz, Markiewicz, Matusewicz, Łącki, herbu Roch. M.* Matuszewicz, Matyszewicz, Miciński, Mieczyń- Łączkowski, na Rusi, Antoni, był ski, Mingaiło, Misopad, Modliszewski, Mon- podstolim Halickim. M. sztolt, Mozejko, Niemieksza, Owadowski. Pi­ Łącznowolski Jakób, pisał wier­ lecki, Polib, Primus, Prokulbicki, Przystałow- szem satyrycznym przeciw zbytkom w stro­ ski, Przyszowski, Badoński, Radostowski, Ra- jach niewiast owoczesnych (1682). M, jecki, Rostocki, Rzuchowski, Siemaszko, Skrzyń­ ski, Slepsc, Smoszewski, Suligostowski, Sze- Łączyński, herbu Dołęga. M.* 112 Ł ą . Ł ą .

Ł ą c a y ń a k i , herbu Kościesza. żakami. Józef, pułkownik królewski w woj­ Ł ą c z y ń s k i , herbu Nałęcz; gniazdo nie Kozackiej wsławił się obroną fortecy Ku- domu w księztwie azawieckióm, gdzie uży­ dak, później w walce w otwartem polu ra­ wał herbu Kościesza. Podczas wesela Zy­ niony ciężko i pochwycony żywcem, przetrwał gmunta I., gdy Samuel Łączyński, dworza­ ciężką niewolę, z której wydobywszy się szczę­ nin królewski pewnego Szweda wyszydzają­ śliwie, gdy powrócił do obozu, powitany zo­ cego zwyczaje polskie na pojedynek wyzwał, stał z wielką radością całego wojska. Od­ i po zwalczeniu onego szczęśliwie acz ranio­ zyskawszy siły, nowe rozpoczął boje z naje­ ny na pokoje wrócił, gdzie zawołany od mo­ zdniczemi Tatarami, których tak przeważnie narchy dla dowiedzenia się całej okoliczno­ gromił, że urosła o nim u tego dzikiego na­ ści opowiedział rzecz całą, otrzymał od te­ rodu opinia, że niepodlega śmiertelności. Po goż króla białą chustkę dla otarcia krwi spły­ poskromieniu wroga walczył następnie z Ro- wającej po twarzy, od czego przyjął jako znak syanami, od których w pewnej okazyi zasko­ wieczny tej łaski pańskiej ku sobie herb Na­ czony w sile liczbą nieporównaną, dostał się łęcz zamiast Kościeszy (w tarczy pola czer­ powtórnie do niewoli. I z tej wydobył się wonego, napielrnie w koronie zaś pawi ogon szczęśliwie po kilku leciech, a przybywszy o międzyjeleniemi rogami). Jan, burgrabia Kra­ kiju do Kutkorza, dóbr swoich dziedzicznych, kowski, potem pisarz ziemski Przemyski, mąż niepoznany od nikogo, zastał w nich chorą­ gruntownych nauk i w prawie ojczystem bie­ gwie polskie rozłożone, i poddanych jego u- gły, posiadał osobliwsze poważanie króla i ciemiężających, które powagą imienia swego narodu, od którego też do różnych ważnych wypędził. Jan Kazimierz nagradzając te jego spraw był obierany, mianowicie do korrokty dla ojczyzny okazane heroiczne zasługi, mia­ praw koronnych r. 1589. Jan Franciszek, nował go najprzód generał:majorem infanteryi stolnik Gostyński, brat stryjeczny poprzedza­ r. 1665, potem zaś w rekompensę wielkich jącego, przetrwał z chwałą całe życie woj­ szkód w dobrach jego przez nieprzyjaciela skowo w usługach ojczyzny. Piotr, podcza­ poczynionych, nadał mu pewne królewszczy- szy Różański, wsławił się czynami wojenne- zny, a nareszcie i starostwo Buskie. Toż i mi na Rusi, gdzie też osiadł w dobrach na­ za Michała i Jana III. królów, doznała ojczy­ bytych dziedzictwem. Mikołaj Hieronim, zna męztwa jego w wojnie. z Turkami, oso­ chorąży Kijowski słynął z osobliwszego męz­ bliwie pod Chocimem opanował pierwszy o- twa i odwagi w bojach; w walce pod Kirch- kopy wzniesione, które dopóty dotrzymał mę­ holmem, gdy konia pod nim ubito, wytrzymał żnie, aż Sobieski po ukończeniu nabożeństwa pieszo impet potęgi Szwedzkiej, aż posiłki obozowego nie nadciągnął mu w pomoc, przez- Chodkiewicza nadeszły, a gdy mu konia po­ co przyczynił się niejako pierwszy do świe­ dano, pomimo ran otrzymanych nacierał na tności tak głośnego zwycięztwa dnia tego. nieprzyjaciela natarczywie, goniąc za nim je­ Ztąd to pozyskał wielką estymacyę Jana III.,który szcze milę całą. Kasper, cześnik Krakow­ go nieraz zaszczycał bytnością swoją królew­ ski podobnie całe życie przetrwał w służbie ską w Kutkorzu, wymawiając się z stałością wojennej, zasłaniając ojczyznę własneini pier­ od przyjęcia mu ofiarowanej kasztelanii Lwow­ siami. Pod Montwami zsiadłszy z konia, pierw­ skiej, a potem województwa Bełzkiego. Pełen szy rzucił się w ogień nieprzyjacielski, prze­ sławy i zasług, zakończył życie w Rieńkowej wodząc żołnierzom swoim z odwagą, czem Wiszni, a pochowany w Rudkach. Andrzej też najbardziej zmięszał natarczywość strony podkomorzy Nowogrodzki, syn poprzedzające­ przeciwnej. Piotr, wojski Sandomierski, ja­ go, pułkownik w regimencie jego i nieroz- śniejący swoich czasów z nieporównanej od­ dzielny uczestnik w zwycięztwach odniesionych wagi w wojnach z Turkami, Tatarami i Ko- nad nieprzyjaciółmi kraju, po którego śmierci Ł a. Ł a. 113 przeszedł pod chorągiew ussarską Jana III. ty, a po obu stronach tej, strzały żelezcaml Łagodnością, piękną wymową i rzadką ludz­ na dół skierowane, pod któremi są dwa roż­ kością swoją zjednał sobie rzadkie poważa­ ki myśliwskie. Są też i odmiany jego: a to nie narodu, a z sprawiedliwości w trybuna­ kładą po prawej stronie podkowy strzałę sza­ łach koronnych i zdrowych rad na sejmach, rą, a po lewej myśliwego widłatego; na heł­ imię wielkiego statysty. Jerzy, czwarty syn mie używają niektórzy parę orlich skrzydeł, podkomorzego Nowogrodzkiego z Fredrównej, inni strusie pióra, inni znowu lwa wystające­ najprzód skarbnik Przemyski, potem chorą­ go z zwniesionym w łapach mieczem. We­ ży Żydaczewski, a naostatek podstarości i dług kronikarzy naszych nabył ów znak szla­ sędzia grodzki Lwowski, przetrwawszy młode chectwa właściciel dóbr Łada w ziemi San­ lata w wojsku koronnem, dalszy wiek prze­ domierskiej, a to z tej okazyi. Objeżdżając pędził na różnych funkcyach województwa on w polu robotników swoich, został nagle Ruskiego z chwałą w niczem nieposzlakowa­ od Jadźwingów wraz z Litwą obskoczony, nego męża, zkąd też pozyskał imię sędziego którym atoli dawszy mężny odpór, i nabiw­ sprawiedliwego. W Kutkorzu założył mia­ szy wielu strzałami, szczęśliwie umknął do steczko, nazwawszy je Maryanów od imienia pobliskiego lasu. Znalazłszy tam widły my­ Matki Bożej, którą w obrazie sprowadził z śliwskie, przyniósł je do książęeia Mazowiec­ Lublina i osadził w kościele przez się zbu­ kiego, z którym teraz uderzywszy na najezd dowanym. — Z pomiędzy wielu innych, ró­ nicze tłumy, przymusił je do ucieczki z kra­ wnie zasłużonych ojczyznie tak orężem jak i ju. Paprocki przytacza, że dopiero za Wła­ głową, poległ Jan w bitwie z Tatarami; Mi­ dysława Łokietka któremuś Jastrzębczykowi chał zaś w obozie na Ukrainie. Floryan, został ów znak nadany. uczestnicząc w wyprawie Jaua Sobieskiego Pieczętują się nim: Bieńkowski, Bogda­ pod Wiedeń, w powrocie swoim zamieszkał nowicz, Borzymowski, Brodowski, Czarnow­ w województwie Poznańskiem, gdzie pojąw- ski, Czerniakowski, Dobrzyszewski, Glatow- szy w małżeństwo Kamieniewską, dał począ­ ski, Gnatowski, Grądzki, Grodzicki, Kłodnic- tek osobnej linii domu tego. Łączyńscy w Po­ k i, Koronowski, Kowalewski, Lipski, Ła­ znańskiem mają też herb odmienny: podko­ da, Ładzic, Łazowski, Moczarski, Nosko­ wa w tarczy barkiem do góry wystająca, a wski, Proszkowski, Radoński, Radostowski, na niej krzyż kawalerski, we środku zaś Rędzina, Skrzyński, Służowiecki, Sobolewski, strzała żelezcem na dół skierowana.— Jan, Szmerzyński, Walicki, Wąsowski, Zabłocki, pisarz grodzki Krakowski, potem ziemski Zaleski, Zarciszewski, Zawistowski. Przemyski, mąż niepospolitej nauki i biegło­ Przodkiem domu tego kładą Przedysła- ści w prawie, którego zdatności Rzeczpospo­ lita doświadczała w wielu urzędowaniach je­ wa, hetmana wojsk Konrada księcia Mazo­ go w trybunałach i na sądach królewskich. M. wieckiego. Od Waleryana Łady pocho­ dzą Noskowscy, Kłodniccy i inni, od J ę d r z e- Łada. ja zaś Skrzyńscy, z których jeden pojął Bar­ Opis herbu. barę dziedziczkę Skrzynna. Stefana Ładę wspomina zaszczytnie konstytucya r. 1653.— W polu czerwonem Łada N., delegat wojska polskiego na sej­ (podługDługosza,błę- mie r. 1670, stanął szlachetnie w obronie So­ kitnem) jest podko­ bieskiego, natenczas jeszcze hetmana. M. wa biała barkiem do góry ułożona, na któ­ Ładowski Maciej Marcyan, sław­ rej wystaje krzyż zło­ ny prawnik za panowania Jana Sobieskiego i tegoż sekretarz, wydał szacowne dzieło: Tom II. Nr. 15. 114 I i» . Ł a.

„Inwentarz konstytucyi koronnych od r. 1550 Łąkawski Jędrzej, pisarz ziemski aż do 1683,“ który późniejsi uczeni dodat­ Halicki, podpisał elekcyę Władysława IV. kami uzupełnili. M. — Remigian, mąż Łakinski, herbu Pelikan. uczony w zakonie Pijarskim, zajmował się pisaniem dzieł naukowych; tak wydał po­ Łakoć ki Adam, podpisał elekcyę Ja­ na Kazimierza. między innemi: historyę naturalną króle­ stwa polskiego; dykcyonarz osobliwszych sta­ Łakoszyński, herbu P r a w d z i c. M.* rożytności; o hodowaniu pszczół, i ich roz­ Łancncki, herbu Strzemie. M.* mnażaniu (z tego się pokazuje, że u nas pierw, jak za granicą pisano w tej gałęzi Łańcucki, herbu Szeliga. gospodarstwa); gramatyka geograficzna i t. p. Łańcucki Albert, akademik Krako­ Pełen szacunku, umarł w r. 1798, przeżyw­ wski znakomity poeta w połowie XVII. wie­ szy lat 60. — D. X. Chod. ku. Drugi tego nazwiska Jan, rodem z Łań­ cuta, sławny z nauk matematycznych przy Ładzic, herbu Łada. akademii Krakowskiej. M. Ładziliski, herbu Szaszor. M.* Łaniccki, herbu Pobóg. Łaganowski, herbu Nowina. * Łaniecki, herbu Slepowron. Łagiewnicki, herbu Grzymała. Łanicwski, herbu Korczak. Wincenty, archydyakon Gnieźnieński, 1519 Łapa, niegdy w Oszmiańskiem. r., chwalony z gorliwości kapłańskiej.-— An­ drzej, podstarości Zatorski, mąż znamienity Łapanowski, herbu Rogala, pier­ z czynów wojennych za obudwóch Zygmun­ wotnie w ziemi Przemyskiej. tów i Słefana Ratorego. Nadgrobek jego znaj­ Łapczyński, herbu Jelita z tą od­ duje się w kościele Wadowickim. M. mianą, że nad hełmem powinna być ręka Łagiewnicki, herbu Poraj. S ta ­ zbrojna z szablą jak do cięcia wzniesiona nisław, zginął w bitwie pod Cecorą. ku prawej stronie. Walentyn, za okaza­ Łagoda, patrz Wierzytkowa. ną waleczność pod Gdańskiem, Wielkołuka- mi, Wieliżą i Pieszkowem, na wstawienie się Łagona, herbu Grzymała. M.* hetmana Zamojskiego otrzymał tę ozdobę Łalliliski, herbu P el ikan. M.* do herbu rodzimego.— Antoni Chryzanty, Łahiszewski, herbu Prawdzie. M.* komornik Smoleński w r. 1719, wydał dru­ kiem kilka dzieł historycznych. M.— Maryan, Łahiśzyński, herbu Kory but. M.* kapłan zakonu ś. Franciszka, przez ciąg lat Łahiszyński, herbu Prawdzie. M.* 44 sprawując z przykładem różne urzęda za­ konne, zajmywał się nieznużenie ojcowskiem Łahodowski, herbu Korczak, na nawracaniem błędnych z drogi nieprawości; Rusi, gdzie Wańko Strumiła Łahodowski do­ f 1726. M. bra Winniki sprzedał Zamojskiemu, kasztela­ Łapiński Jan; tego czyny wojenne nowi Lwowskiemu. Hieronim, był kaszte­ opiewa konstytueyą r. 1631. lanem Wołyńskim r, 1617; Jan zaś kaszte­ lanem Lubaczowskim r. 1619. Jeden z tego Łapiński, herbu Lubicz. M. domu, fundował kościółek przy klasztorze XX. Łapka, herbu Drużyna. Piotr, Karmelitów we Lwowie r. 1614. M, — Sta­ przetrwał żyeie aż do zgrzybiałej starości po nisław, rotmistrzował Kozakom Lisowczy- obozach, za co w nagrodę otrzymał dobra na kom w wyprawie do Czech r. 1620. M. Podolu pod Harem. Ł a. Ł a. 115

Łaśctszewski, herbu Slepowron. Turków trucizny, podczas drugiej jego bytno­ Łasicki Jan, wydał kilka dzieł hi­ ści w Konstantynopolu — czy tylko nie z na­ storycznych, miedzy innemi opis zdarzeń Wo­ mowy Janusza Węgierskiego. Albrycht, po­ łoskich, dzieje Żmudzi pogańskiej i tp. M. dobnie wojewoda Sieradzki syn poprzedzają­ cego, jaśniał równie z hojności jak i wale­ Łasiński, herbu Abdank. czności w bojach. W niewielkiej liczbie woj­ Łaskawski, herbu Nieczuja. ska zniósł potęgę Aleksandra, wojewody Wo­ łoskiego, osadzając na jego miejsce Jakóba Łaski, herbu Korab. 0 pierwszym Heraklidesa; wkrótce równą dzielność oka­ z tego domu, spomina Długosz, o Wojcie­ zał w zapasach z Tatarami, których dopadł­ chu, kasztelanie Łęczyckim. . Jan, arcybi­ szy na Podolu, zniósł w kilku bitwach, a ode­ skup Gnieźnieński, mąż niezmiernej nauki, a brawszy zdobycze, zapędził aż pod Oczaków. w prawie ojczystem wielce biegły, zdobił dwór Sprzyjając partyi arcyksięcia Maksymiliana Kazimierza, Olbrachta i Aleksandra królów przeciw Stefanowi Batoremu, utracił przez polskich. Będąc jeszcze kanclerzem koron­ zabór Lanckoronę, którą mu Batory nazad nym, zebrał i wydał z polecenia króla Ale­ oddał po swym zwycięztwie pod Połockiera, ksandra Statuta wszystkich praw polskich. po którem poznawszy Łaski dzielność nowe­ W sławnej sprawie przeciw Krzyżakom, na go króla, przeprosił go uróczyście. Co do kon cilium Laterańskiem imieniem Zygmunta I. hojności, jako pan wielkich skarbów, prawie bronił praw korony polskiej przed Leonem rozrzutnie szafował pieniędzmi czy to w po­ X ; wyrobił oraz, że wyrokiem tego papieża sługach kraju, czy w kole przyjacielskim, do Krzyżakom wieczne milczenie nakazane zo­ którego mieli wstęp ludzie rycerscy i uczeni. stało. Tam to zalecał on usilnie zgodę mię­ Stanisław, wojewoda Sieradzki zwiedziwszy dzy panami chrześciańskiemi; rnowy jego ogło- w młodym wieku ziemię świętą, przyjął tamże szone były drukiem na tym synodzie. Zapo­ śluby kawalera Bożogrobskiego; po powrocie do biegliwy o dobro kościoła, hojnie szafował na ojczyzny udał się do Francyi, by uczestni­ wzniesienie i reparacyę domów Bożych, przytem czyć w wojnie, która właśnie wrzała między dbały o oświatę, wysyłał swoim kosztem mło­ najpotężniejszemi dwoma monarchami: Karo­ dzież polską na nauki do obcych krajów, opieku­ lem Y. i Franciszkiem I. W bitwie pod Pawią jąc się przytem ubogiemi i sierotami; f 1531. dostał się razem z królem francuz: w niewolę, Hieronim, wojewoda Sieradzki, w imieniu z której wyszedłszy poświęcił się odtąd posłu­ Zygmunta I. traktował o pokój między Fer­ dze ojczyzny, sprawując od Zygmunta Augu­ dynandem królem Rzymskim i Januszem Wę­ sta ważne poselstwa do postronnych dworów. gierskim, poczem przywiązawszy się do spra­ wy ostatniego, posłował do Solimana W. w Łasko, herbu Pomian. M.* celu szukania dlań pomocy. Powróciwszy z Łasko, herbu Leliwa na Wołyniu. Konstantynopola, w nagrodę swych trudów Łastowiecki , niegdy w ziemi Laty- otrzymał od tegoż króla dobra na Spiżu, pó­ czewskiej. źniej zaś wielkorządztwo Siedmiogrodu, któ­ re mu atoli wkrótce niewdzięczny Janusz od­ Ł a s z c z , herbu Prawdzie. Jan, pod­ jął, i nadto jeszcze do więzienia wtrącił. komorzy Podolski, pierwszy początek swego Dopiero za wdaniem się Zygmunta I. i pa­ zawodu uświetnił zgromieniem Tatarów pu­ nów polskich wyszedł na wolność, wytargo­ stoszących powiat Trembowelski; z małą garst­ wawszy na nim wynagrodzenie, które atoli ką ludzi zbrojnych podszedłszy ich nocą w w całości nigdy nie doszedł. Życie zakoń­ obozie rozespałych, w gwałtownym pędzie ude­ czył w Krakowie r. 1542 z zadanej mu od rzył na wroga, poraził go do szczętu i cały * 116 Ł a. Ł a. plon odbił. Następnie w r, 1457 wspiera­ ojczyzny, jak i na dobroczynne cele, nieza- jąc usiłowania Bartłomieja Potockiego, staro­ pominając przytem i ubogich, których zwykł sty Podolskiego w odpieraniu nawały Tatar­ hojnie obdarzać. Józef, syn jedynak po­ skiej, w niedostatku wojska uporządkował przedzającego i dziedzic wielkiej fortuny, bę­ lud wiejski do obrony, z którym w zaszłej dący właśnie we Lwowie na ukończeniu nauk, •walce rozgromił też szczęśliwie znaczny od­ nadspodziewanie wzgardziwszy światem obrał dział Tatarów. Zamiast iść za zdaniem jego stan duchowny, w którym postąpił na kano­ i zwycięstwo to popierać dalszym natarciem nię Gnieźnieńską. W tej godności podwakroć na przelęknionego wroga, gdy nieusłuchano prezydował na trybunałach koronnych, przy- tej rady, nazajutrz po odpocznieniu spostrzegł­ czem okazał wielki rozsądek i świętą spra­ szy Tatarzy szczupłość mężnych Polaków, wiedliwość. Wymówiwszy się od przyjęcia obtoczyli ich w około i wśród rozpaczliwej sufraganii Gnieźnieńskiej, przyjął nareszcie walki pobili na głowę, gdzie też poległ i od­ Chełmską, przy której zamianowanym został wagą tchnący przewódca wieśniaków. Ł a ­ przez stolicę apostolską biskupem Antypa- zarz, łowczy Bełzki syn podkomorzego, wstę­ tryjskim, na które był konsekrowanym we pując w ślady ojca swego, podczas najazdu Lwowie wśród wielkiego zebrania ludu. Nie­ Tatarów na ziemię Bełzką oblężony w zam­ porównanie ludzki i przystępny, zasłynął wkrót­ ku swoim, mężny dał odpór nacierającym ze­ ce z wielkiej szczodrobliwości dla ubogich, wsząd tłumom. Aleksander, kasztelan Czer­ których zawsze i przy każdej sposobności ski, założył miasteczko i zamek, obronny, na­ wspierał i zasilał, szczególnie przez post wiel­ zwane Łaszczowem. Aleksander, syn po­ ki, gdzie codziennie po 50ciu prócz hojnej przedzającego, mąż rycerski wielkiej odwa­ jałmużny na swoim stole żywił. Nadto fun­ gi dowody dał w bitwie pod Tszczewem, gdzie dował w Łaszczowie, dobrach swoich dzie­ konia pod nim ubito i przez zbroje postrze­ dzicznych kolegium Jezuitów, zbudowawszy lono. Jan, podkomorzy Bełzki po ujecha­ przy nim kościół wspaniały. Po zgonie jego niu z Polski Henryka Walezego wysłany do przeszły obszerne dobra domu Łaszczów, mia­ Anny Jagiellonki, nakłonił ją do przyjęcia nowicie dobra w województwie Bełzkiem, na Stefana Batorego za małżonka. Stanisław siostrzenicę rodzoną Annę Potocką, wojewo­ Łaszcz ze Strzemielcza, rotmistrz zawołane­ dzino Kijowską. M .— Łaszczowa Zofia z go męztwa, jezdził z innemi do Siedmiogro­ Tyszkowskich, zapisała dla klasztoru 0 0 . Do­ du dla sprowadzenia Betorego królem pol­ minikanów w Tyśmienicy 949 złp. — P. X. B. skim obranego. Piotr, starosta Lityński, Łaszcz yńfuki, herbu Wierzbna. podczas expedycyi Inłlantskiej odznaczył się znakomitemi czynami wojennemi. Samuel, Łaszewski, herbu Grzymała. Ja­ strażnik koronny i chorąży Podolski, wsławił kób, stolnik Bracławski posłował na sejm się zwycięztwy na Ukrainie, gdzie ukrócił r. 1730. swawolę Kozaków zbuntowanych. Przy wro- Łaszewski, herbu Prawdzie. M.* dzonem męztwie i swobodzie umysłu, był Łaszewski, herbu Szeliga. atoli wielce bogobojny; tak ostatnie trzy dni Łątkiewlcz, herbu Prus I. zapustne zwykł był trawić w kościele, a w dzień popielcowy kazawszy wdziany na gołe Latkowski, herbu Poraj. Szymon, ciało pancerz zanitować, nosił go przez cały zostawszy kawalerem Maltańskim, z chwałą post na sobie aż do wielkiego piątku; f 1640. imienia swego i narodu walczył z wyznawcami Aleksander, wojewoda Bełzki za panowa­ Mahometa, najprzód na Podolu, potem w woj­ nia Augusta II. pan wielkich dostatków i ma­ sku cesarza Maksymiliana, zaco otrzymał od jętności, nie mało szafował tak dla dobra tegoż komandorstwo Opawskie na Szlązku. Ł a Ł a. 117

Ławrynowicz , herbu B i a ł y n i a. M* Ł ę c k i, herbu Nałęcz. Ławrynowicz, herbu Korczak. M* Ł ęczy ck i, herbu N i e s i o b a. Przo­ Ł a w s k i , herbu Pobóg. W i e 1 i s ł a w, dek domu tego towarzysz Pieniążka, odzna­ pisarz ziemski Wiski, podpisał unją Litwy z czył się z odwagi przy szturmie Pieszkowa. koroną 1569. r. Stanisław i Jan, gło­ Mikołaj, zwany Lancicius, wyrzekłszy się sowali na elekcyi Władysława IV. błędów kalwińskich, w których był wycho­ Ł a w s k i, herbu Pomian. wany, wstąpił do zakonu Jezuitów, w którym Łayszewski , herbu Prawd zic. Mi­ zajaśniał wielką świątobliwością. Nauki ka­ kołaj, dziedzic na Łayszowach, kasztelan płańskie odebrał w Rzymie, zkąd po 14 le- tnióm bawieniu powrócił do ojczyzny, i ró­ Sochaczewski i marszałek dworu Wężyka i Łubieńskiego prymasów Polskich', słynął z wnie z wielką gorliwością uczył teologię świę­ tą. Zycie zwątlone dobrowolnem umartwie­ rzadkiej ludzkości; f 1655. niem ciała, zakończył w Kownie r. 1652.— Ł a z a ń sk i, herbu Jastrzębiec. M* Paweł, Bernardyn wydał przetłumaczone z Łazarowicz, herbu Kości esza. M* Włoskiego dzieło wielce pożyteczne: „0 spra­ wach i rządach państw cudzoziemskich;“ prze­ Ł azick i, herbu Jastrzębiec. tłumaczył oraz kronikę zakonu św. Francisz­ Łazicński, herbu Jastrzębiec. ka r. 1610, M. Ł a z iń s k i , herbu Jelita. M.* Łęczyński, herbu Nie si oba. M.* Ł a z iń s k i, herbu Krzywda. M.* — Ł ę k a w sk i, herbu Nowina. Jeden tego nazwiska, niewiedzieć atoli z któ­ Ł ę k a w sk i, herbu Pobóg. rego domu, w r. 1672 pobił Tatarów na gło­ Ł ęk iń sk i, herbu Nałęcz. wę, powracających z pod Lubaczowa z łupa­ Ł ę k o w sk i, herbu Lubicz. mi, odebrawszy im nadto kilkanaście tysięcy jeńców. M. Ł ę k o w sk i, herbu Nowina. M.* Łaźniewski, herbu Prawdzie. Łększycki, herbu Warnia. Łaźlliowski, herbu Prus II. Ł em picki, herbu Junosza. Adam, kanonik Smoleński, fundował bursę dla dzie­ Łaźniński, herbu Jelita. Z tego ci ubogich szlacheckich, co aprobowała kon­ domu wzięli Zamojscy swój początek; To­ stytucya r. 1640.— Jakób sekretarz koron­ masz z Łaźnina wyniósłszy się bowiem z ny chwalony zbiegłości w pisaniu królewskich Łęczyckiego na Ruś, kupił tam od Jędrzeja listów do postronnych monarchów; f 1680. M. Piwo Stary Zamość, od którego jego potom­ kowie przyjęli nazwę Zamojskich. Lepko wski, herbu Dąbrowa. Jó­ zef, arcybiskup grec. katol. Smoleński roku Ł a z o w s k i, herbu Krzywda, naj­ 1778. M. pierw na Podlasiu, później i na Litwie. Ł ę s k i Marcin, typograf akademii Za­ Ł a z o w sk i, herbu Łada, jednego do­ mojskiej, biegły w wielu wiadomościach, a mu z Skrzyńskiemi, przyjął tę nazwę od dóbr szczególniej w języku greckim, przeto dzieła Łazy. wychodzące w jego drukarni, uważane były Ł a z o w y Samuel, był kasztelanem za najpoprawniejsze. M. — Józef, doktor Mścisławskim r. 1734. ( filozofii, pierw profesor liceum Warszwskiego, później nauczyciel astronomii przy akademii Ł ą ż y ń s k i, herbu Lubicz w ziemi Krakowskiej, wydał kilka dzieł uczonych, ozda- Pruskiej. biajęc takowe rycinami własnego utworu; f Ł ą ż y ń sk i, herbu N ałęcz. 1825. M. 118 Łę. . Ło.

Ł ę tk o w s k i , herbu Jastrzębiec. ozdobiony złołym krzyżem, zamienił stan woj­ Ł ę to w s k i, herbu Niezgoda skowy na duchowny, w którym postąpił na Ł ęto w sk i, herbu Ogończyk. — kanonię i kustodyę katedry Krakowskiej. M. Stanisław, chorąży Krakowski pod zna­ Teofil, były major wojsk polskich, właści­ kiem pancernym uczestniczył w wyprawie Wie­ ciel dóbr ziemskich, zachowujący do zgonu deńskiej , później jako mąż stanu przy boku rzadki obyczaj staropolski, dla Towarzystwa Augusta II. zajmywał się gorliwie sprawami dobroczynności Krakowskiego zapisał legat kraju. Na fundaeyę klasztoru 0 0 . Karmeli­ 80.000 złp.; f 1856. M. tów w Jaśle wyłożył znaczne sumy. Ale­ Łętowski, herbu Ostrzew. ksander, starosta Jadownicki i Boroniecki, marszałkowa! w kole rycerskim na sejmie elek­ Łobaczewski, posłował z Wołynia na ostatni sejm Grodzieński. M.* cyjnym r. 1764. Podczas zaburzeń kraju na czele 800 szlachty przybył pierwszy do obrony Łobczyński Jan, podpisał elekcyę Krakowa, zajmując stanowisko u bramy Sław­ Jana Kazimierza. kowskiej. Stanisław, podkomorzy i wiel- Łoboda Archory, hetman Kozaków korządzca Krakowski, starosta Bocheński i Zaporozkich, mąż śmiałości i odwagi niepo­ Wielicki, całe życie przetrwał zaszczytnie w spolitej, w sprawie Rudolfa cesarza niemiec­ usługach kraju, którego szczęście starał się kiego wojował Turków i Wołochów, rozbija­ podnieść do dawnej świetności: na sejmie jąc w puch wszelkie potęgi. Powróciwszy na 1764 roku atoli z powodu podstąpienia wojsk Ukrainę, jął się postępków przećmiewających cudzoziemskich pod stolicę, odpisał się od jego waleczność, za które go sami Kozacy elekcyi, poczem w następującym rokii na nie­ przyciśnieni od Żółkiewskiego pod Łubiana- szczęśliwym sejmie podniósł starą laskę i 24 mi, śmiercią ukarali r. 1596. M. godzin nieopuścił miejsca obrady, aż go wiek Łobodzki, niegdy kanclerz Gnieź­ i niemoc do tego zniewoliły; wrócił przeto nieński. do domu, i wkrótce z żalu żyć przestał. Ja­ ko gorliwy pomnożyciel chwały Bożej, fundo­ Łocliocki, herbu Junosza. Erazm, wał w Iwnicy kościół parafialny, zaś w Bo­ najprzód sędzia ziemski Dobrzyński, potem bowy miasteczku dziedzicznem restaurował po­ kasztelan Słoński, w młodym wieku wsławił ważną kolegiatę. Adam, syn tegoż z Jor- się z znamienitych czynów wojennych. Woj­ danównej, kanonik Krakowski proboszcz w Nie- ciech, cześnik Dobrzyński słynął z wielkiej gowicacli, był rektorem gospody ś. Stanisła- siły i chybkości w obrotach, przy zbroi bo­ ws w Rzymie, gdzie też nauki duchowne po­ wiem i w pancerzu przeskakiwał konia i wo­ bierał. Za całą pochwałę mogą posłużyć sło­ zy jadące. wa księcia biskupa Krakowskiego Kajetana Łochowski, herbu Bylina. Stani­ Sołlyka, który po zgonie jego rzekł do aka­ sław, pisarz grodzki Opoczyński r. 1646, demii Krakowskiej: „że zgasła mu świeca w wydał kilka dzieł prawniczych i życie Ale­ kapitule.11 Feliks, uczestniczył w obronie ksandra W. Filip, Jezuita i pracowity mi Smoleńska, poczem w wyprawie 1812 r. za­ sionarz, zasłużył się ludzkości z poświęcenia brany w niewolę, przetrwał jeństwo na Kau­ podczas grasującego w Krakowie powietrza kazie. Tak samo i Ignacy poniósł pod morowego, gdzie też życie zakończył r. 1677. Smoleńskiem zaszczytne rany. Ludwik na­ Łochowski, herbu Kaszuba. ostatek, początkowo służył przy gwardyi ga­ licyjskiej w Wiedniu; w wojnie r. 1812 na­ Łochyński, herbu Jelita. leżał też do nieszczęśliwej wyprawy, w któ­ Łodwigowski, nobilitowany roku rej dostał się do niewoli. Wyszedłszy z tej i 17 68. M.* Ło. 119

Ł o d z i ą , dóbr dziedzicznych: tak Łodzicowie z Kurni­ ka, z Kępi, z Bnina. Z tego ostatniego do­ Opis herbu mu Mikołaj poległ w bitwie z Tatarami pod W polu czerwonóm Lignicą na Szlązku r. 1241. Jędrzej, ka­ jest łodź żółta albo sztelan Kaliski będąc z Przemysławem na złota z czterech de­ zjezdzie w Rogoźnie, gdy margrabowie Bran- sek zbita, bez ża- deburscy zdradziecko króla najechali i zabili, glów i masztu, na odniósł także ciężkie rany, z których umarł hełmie w koronie zaś r. 1294. Grób jego dotąd widzieć można pawi ogón, a na nim w Wrocławiu w kościele św. Wojciecha. Kil­ łódź takiego samego ku jeszcze innych piastowało z chwałę go­ kształtu; znak staro­ dności biskupie. żytny sięgający cza­ Łodynski, dziedziczył na Rusi. M.* sów przedchrześciań- Łodziata, herbu Wadwicz. Mi­ Pieczętują sig nim: Bara­ kołaj, podpisał elekcyę Jana Kazimierza..— , nowski, Bieczyński, Bniński, Bobolecki, Bo­ Aleksander, archymandryta Żydyczyński, rzykowski, Brocki, Brodnicki, Byliński, Chrzą- postąpił na biskupstwo Chełmskie r. 1691. stowski, Czarniecki, Dachowski, Dobratycki, Łodziński, herbu Radwan. Jan, Górka, Górski, Iłowiecki, Iwanowski, Iwiński, rotmistrz znamienity z posług wojennych i Kobyliński, Kokorzyński, Komornicki, Kossow­ poselskich.— Michał, mąż wielkiej dobro­ ski, Kunowski, Krzęcki, Krzeszyński, Księski, czynności; tego dowód zostawił w zapisach Kurnatowski, Lachowicki, Ludomski, Łabęcki, r. 1694 dla klasztoru ś. Katarzyny w Krako­ Maniecki, Miczucha, Mienych, Mościński, Mo- wie, mianowieie 3000 złp. na dobrach Osep, szczeński, Moszyński, Naramowski, Opaliński, a 3000 złp. na Palczowicach i Sraolnicy. M. Ordęga, Osypowski, Pokorzyński, Poniński, Łojko obacz Łoyko. Powodowski, Radziewski, Radzewski, Rąhiń- Łojecki, herbu Sam son. ski, Rogaliński, Roszkowski, Rzeczycki, Sab- Łojewski Jędrzej, podpisał elekcyę kowski, Sapkowski, Skaławski, Słabkowski, Jana Kazimierza. Paprocki wspomina jedne­ Służowski, Śmigielski, Smogorzewski, Star- go z tego domu, wójta Ceremińskiego z męz- kowiecki, Starowolski, Sułkowski, Świercze­ twa na Podolu r. 1575. wski, Szczypierski, Szkałowski, Szołdrski, Łokański w zakonie Jezuitów. Taczalski, Tłocki, Tomicki, Wyganowski, Ża­ Łokicki Jerzy i Jan, głosowali na biński, Zakrzewski, Zdziechowski, Zdzychow- elekcyi Jana Kazimierza. ski, Zgórski, Zyrowiecki, Zytowiecki. albo herbu Przodkowie nasi brali nazwę od imienia Łokuicki Łokwicki, Nieczuja. Jan i Maryan, bracia i se­ herbu swego; tak leż i przodkowie herbu Ło­ kretarze Stefana Batorego, podczas wojen te­ dzią, zwali sig tylko Łodziami. W najdawniej­ go króla mieli sobie poruczony dozór nad szej przeszłości widzieć ich można w dzie­ prowiantami wojska polskiego. jach narodu; tak Bolesław Śmiały odprowa­ dzając Belę do Węgier, po osadzeniu jego Łokociejowski, herbu Nieczuj a. M. na tronie zostawił przy nim pułk Łodziców. Łomiński, herbu Su chekomnaty. Bolesław Krzywousty zdobywszy w wojnie z Teodor, dla zasług wojennych nobilitowany Henrykiem V. miasto Głogów na Szlązku, na sejmie r. 1685. oddał je pod straż Piotrowi Łodzicowi, któ­ Łomikowski, Bazylian klasztoru w ry potem takowe dzielnie bronił. Rozrodzi­ Skicie, otrzymawszy fundusze od Stanisława wszy się Łodzicowie, przyjęli nazwiska od Koniecpolskiego, odbudował klasztor 00. Ba- 120 Ła. zylianów w Pleśnisku r. 1659. Drugi tego na­ skiego, którego był konsyliarzem, odbył po­ zwiska, Panternij, toż samo Bazylian i ar- dróż jako sekretarz poselstwa do Hiszpanii. chydyakon Lwowski, testamentem z r. 172 8 le­ Jacek Augustyn, syn jego kononik Kra­ gował monasterowi ś. Jerzego 4000 złp. M. kowski, filozofii, teologii i medycyny doktor Łomski; Maciej z Starej Łomży, naj­ po powrocie swoim z Rzymu, gdzie 10 lat przód Kamieniecki, potem Chełmski biskup jako zawołany lekarz praktykował, osiadł w r. 1484, przeniósłszy katedrę do Krasnego Krakowie oddając sie podobnie tej sztuce, i Stawu, uprosił u Jana ,Olbrachta króla nie­ wkrótkim czasie przez szczęśliwe uleczenia które przywileje dla miast do biskupstwa na­ wielu chorych, do znakomitej przyszedł sła­ leżących. wy. W tem naraz wzgardził światem i po­ świecił sie stanowi duchownemu, w którym Łonieckl, herbu Nałęcz. za łaską Augusta II. otrzymał zaraz po pier- Łoniewski, herbu Nałęcz. Krzy­ wszem świeceniu prelaturg przy kościele Pan­ sztof, Augustyanin, wydał w Krakowie roku ny Maryi. Przechodząc różne godności ko­ 1617 kilka życiorysów błogosławionych Po­ ścielne, stał sig nietylko dobroczyńcą miasta laków. Krakowa przez poczynienie wiele funduszów, Łopaciński, herbu Lubicz. Piotr, ale i opiekunem cierpiącej ludzkości przez mąż rycerski w wojnie z Moskwą dostawszy hojne jałmużny. Tak zrobił fundacye 2000 sie w niewole, już niepowrócił do ojczyzny, złp. na zakupowanie lekarstw dla chorych ale ożeniwszy sie w Rosyi, zostawił tam po­ ubogich; dla starych mieszczan swej parafii tomstwo, z którego Izydor został biskupem wymurował nowy szpital i dochodami opa­ w Moskwie. Kilku stawało na elekcyach kró­ trzył; wyznaczył oraz kapitał na ogrzanie izb lów polskich. — Jan, wprzód sekretarz Li­ podczas zimy, jako też na utrzymanie stró­ tewski, postąpił na biskupstwo Żmudzkie; f żów na wieży ratusza. Mimo tych szlache­ 1778. M. tnych fundacyi, łożył jeszcze bardzo wiele Łopaciński, herbu Stu m b erg. M* na ozdobę kościołów, których był rządcą lub Łopaciński Ignacy Stanisław, członkiem; a dla klasztoru Panien od ofiaro­ surrogat ziemski województwa Mścisławskie- wania Maryi Panny zapisał 20.000 złp; z prze* go, przełożył z łacińskiego Publiusza Korne- znaczeniem, aby połowa tej sumy była obra­ lego Scypiona i trajedye Temistoklesa roku caną na edukacye ubogich dziewcząt, druga 1751; M. zaś na uczciwe służące przybywające do służ­ Łopacki, herbu Lubicz. Pierwszy, by dworskiej. Życie pełne wielkich zasług o którym dzieje wspominają, jest Wilhelm zakończył r. 1762. M. z Łopacina, dworzanin królewski; tenże w bi­ twie pod Grunwaldem z Krzyżakami zasłania­ Łopatecki, herbu Korab. Kazi­ jąc Władysława Jagiełłg od pocisków nieprzy­ mierz, mąż sławionego meztwa w wojnie z jacielskich, poległ z reki Krzyżackiej. Miko­ Turkami,sprawował zniemniejszą chlubąurząd łaj, kasztelan Zakroczymski, zasłużywszy sie sędziego' wojskowego, posłując oraz na ró­ z czynności poselskich', zginął w utarczce ze żne sejmy i trybunały. Szwedami pod Płomkiem. Jan, syn poprze­ herbu Łopot. Bazyli, dzającego chorąży Zakroczymski w bitwie ze Łopatyński, posłował od Stefana Ratorego do Moskwy Szwedami pod Grodnem pułkownikując za­ roku 1579. szczytnie, poległ na polu sławy. J a n znowu, zginął później w wojr.ie Szwedzkiej. Łopczyński, podpisał elekcyę Jana Łopacki, herbu S t u m b e r g. Jacek, Kazimierza, M.* znakomity lekarz za panowania Jana Sobie- j Łopicński, herbu Lubicz, Ło. Ł o . 121

ŁopeskiJan, napisał wierszem: „Pa­ Ł o s i a t y ń s k i. miątka męki Zbawiciela naszego, oraz smut­ Opis herbu. ku Najśw. Panny * r. 11>38. M. W polu czerwo- nem znajduje się cyr­ Ł o p o t. kuł, we środku któ­ rego krzyż, nad cyr­ Opis herbu. kułem zaś strzała że- W polu czerwo- lezcem prosto do gó­ nem są dwa jelce ry wystająca. Oka- płaskie na krzyż zło­ zyę tego herbu po­ żone, a na hełmie w dają: W wojni e z po­ koronie trzy piór stru­ ganami zwyciężywszy sich. Okólski nad­ przodek domu tego olbrzymiego przeciwnika mienia, że ten herb na harcu, gdy nadto od drugiego nań wypu­ nadany został w na­ szczoną strzałę ręką pochwycił, otrzymał za grodę zasług wojen­ to dzieło ów klejnot i w tym kształcie. Mi­ nych. Pieczętują sig kołaj, uczynił przy kollegium Lwowskim r. nim: Łopata, Łopot 1648 fundacyą na bursę uczącej się młodzie­ i Łopatyński. — P a- ży, na co przeznaczył 12 tysięcy złp. weł Łopot, poborca ziemi Wołkowyskiej, Łosicki Piotr, towarzysz Strusia posłował na sejm r. 1578. starosty Dracławskiego, przy oblężeniu Piesz­ kowa dał dowód męztwa nieustraszonego. Łopuski, herbu Slepowron. M.* Loska; w XVI wieku piastowało kil­ Łopuszański, dziedziczył na Rusi. M. ku znakomite urzęda.

Łopuszyński Jan, akademik Kra­ Loski, herbu Rogala. Franciszek kowski i znakomity poeta, otrzymał wieniec Alojzy, podkomorzy Warszawski w pierw­ filozoficzny r. 1698. M. szej połowie upłynionego wieku, zostawił pra­ ce umysłowe pod tytułem: „Głosy poetyckie Łoś, herbu Dąbrowa, dóm staroda­ i oratorskie.C£ M. wny, z którego Ja n był podkomorzym Za­ Łośiniński, herbu Ramult. kroczymskim r. 1453. Władysław, woje­ woda Malborski, podskarbi ziem Pruskich, Łośnicwski, herbu Nowina. M.* sławiony z dzieł wojennych, później z czyn­ Łośnicwski, herbu Równia. ności poselskich. Tomasz, znaku ussarskie- Łososiński, herbu Prus I. go, w bitwie pod Starczem odniósł rany za­ szczytne.— Jan, skarbnik Lwowski r. 1752, Łosowicz, herbu Rozmiar. jaśniał jako osobliwszy dobroczyńca konwen­ Łosowiez, herbu Syrokomla. M* tu 0 0 . Reformatów w Sądowej Wiśni. M. Łosowski, herbu Grzymała. M.* Mikołaj, kasztelan Lwowski założył budo­ wę kościoła XX. Trynitarzów w Lublinie ro­ Łosowski, herbu Jeż. ku 1731. M. Łosowski, herbu Pr u s III.—Stani­ sław , człowiek rycerski osiadł na Ukrainie, Łościstowski Je drze j, podpisał gdzie podczas Wojny domowej zginął w bo­ elekcyg Jana Kazimierza. ju z Kozakami. Marcin, w młodym wieku Tom //. Nr. 16. 122 Ł o. Ł o. służąc zaszczytnie w wojsku koronnem, obrał Kowalewem.— Feliks, szambelan Stanisła­ później stan duchowny, w którym przecho­ wa Augusta, napisał dzieło wyborne o mone­ dząc różne stopnie godności, postąpił na ka­ tach, materyały do historyi polskiej i ekono­ nonię archikatedry Lwowskiej r. 1734. mii politycznej; jest także odpowiedź jego na deklaracye dworów r. 1773. M, Łoeowski, herbu Szeliga. Łoza, herbu Korab. Jerzy Łoza, Łotwiszyński, kerbu Gryf. M.* burkułap (horodniczy) Wołoski za zasługi wo­ Łowczowski, herbu Gryf. Jan, jenne otrzymał indygenat w Polsce na sejmie opat klasztoru Benedyktynów w Tyńcu, po r. 1607. Stanisław, proboszcz Ołycki, między innemi cbwalebnemi czynami założył sufragan Łucki oraz biskup Argiweński; f tamże swoim kosztem szkołę, w której ubo­ 1639. gie szlacheckie dzieci pobierały nauki przez Łoziński , herbu Leliwa. Jacek, sprowadzonych przezeń umięjgtnych profesorów żołnierz doświadczonego mgztwa pod wodzą wykładane, sposobiąc się do posług ojczy­ Żółkiewskiego i Kazanowskiego. zny; f 1568. Jędrzej, towarzysz z pod Łoziński, herbu Lubicz z Łozin na chorągwi Tarnowskiego, w szturmie Pieszko­ Rusi. Michał, marszałek Litewski umawiał wa odznaczył sig z męztwa. uniją Litwy z Koroną r. 1564. Pięciu z te­ Łowczyuskl, dziedziczył dawniej na go domu zapisani zaszczytnie z czynów wo­ Litwie, M. jennych. Łowecki, albo Łowicki, herbu Łoziński, wojewoda Podolski uczest­ Nałęcz, jeden dóm z Nizieńskiemi. niczący w wyprawie Jana Sobieskiego do Jass Łowicki, starosta Brzesko-Kujawski, r. 1686, tamże zabity od Tatarów, gdy się marszałkował na sejmie r. 1624. M.* Szy­ nieostrożnie przechadzał poza miastem. M. mon, pospolicie zwany Szymonem z Łowi­ Łoźllicki, podpisał z Mińskiego elek­ cza od ojczystego miejsca urodzenia, przy cyę Jana Kazimierza. M.* akademii Krakowskiej mianowany doktorem Luba, herbu Lubicz. medycyny, dla biegłości w sztuce lekarskiej wielce był wziętym w całej Polsce, przyczem Łubiczewski, podpisał z Brzeskie­ żył z możnymi w poufałej przyjaźni. Z dzieł je­ go elekcyę Jana Kazimierza. M.* go naukowych użytkowali późniejsi pisarze. M. Łubieński, herbu Doliwa. M.* — Stanisław, nauczyciel wymowy przy herbu Pomian. Przo­ akademii Krakowskiej i przełożony bursy Je­ Łubieński, dek domu tego walczył nieustannie z zako­ rozolimskiej w XVI wieku, w podeszłym, wie­ nem Krzyżackim ; w nieszczęśliwej bitwie pod ku wstąpił do zakonu kanoników regularnych Chojnicami o mało co życie nie utracił. Woj­ grobu Chrystusa, i wydał kilka dzieł uczonych ciech, kanonik Gnieźnieński i Krakowski, dziś już bardzo rzadkich. M. słynął z dobroczynności dla uczącej się mło­ Łowieilfecki, herbu Topor. Jan z dzieży, na którą jako też i na sieroty, rad Łowiennicy, rotmistrz zawołanego męztwa w był dawać hojne jałmużny. — Stanisław, wojnie r. 1376. wyniesiony na biskupstwo Łuckie, a później Łowiejko, herbu Kotwica albo na Płockie, jaśniał swoich czasów z przykła­ Kmicic. dnego życia; pomiędzy innemi zapomógł upa­ dające gymnasium Noskowskie przy akade­ herbu Slepowron, Łowkiański, mii Krakowskiej w znaczne fundusze (12.000 Lojko, herbu Wąż. Paweł i Do­ i 10,000 złp.), z których ubodzy studenci minik, bracia rodzeni polegli w bitwie pod powinni mieć wyżywienie, a w Tyńcu odmu­ 123 rował kościół i część klasztoru Benedykty­ kiem dzisiejszj publicznej. W r. 1814 usu­ nów. Będąc podkanclerzem koronnym, spi­ nął się. na zawsze od interesów publicznych. sał przywileja, nadania i wszelkie dawne pa­ Żona jego Tekla z Bielińskich, jedna z miętniki narodowe; następnie wydał wybor­ uczonych Polek najwięcej się przyczyniła nym stylem kilka dzieł uczonych, dowodzą­ do podniesienia teatru w Polsce. Posiadając cych jego obszerne wiadomości. Wychowanie łatwość rymowania, napisała dwie sztuk hi­ młodzieży ubogiej, i przekazanie biblioteki storycznych: Wanda i Karol W., które wzbu­ swojej katedrze Płockiej, gdzie pochowany dziły zapał i smak lepszy; f 1810. M. spoczywa, należą niemniej do znakomitych herbu Nałęcz. M.* zalet jego; f 1040. Ma c i e j, arcybiskup Gnie­ Łubkowski, źnieński, zamiłowaniem dobra publicznego Łnabnicki, herbu Rola. również znamienity, prócz hojuości na chwa­ Łucki, herbu Sas' niegdy na Rusi. łę Bożą, wielce się zajmował wychowaniem Jan, wydał w Krakowie szlachty ubogiej, którą usilnie promowował Łuczcwski r. 1640 kilka dzieł religijnych, które po dziś na ludzi stanu. Uprzedzając wielkie nieszczę­ dzień za wzorowe uważane być mogą, J. ścia kraju, przeżywszy lat 81., przeniósł się do wieczności r. 1652. Kazimierz, bi­ Łllczkiewicz, posesyonowałna Busi.M. skup Chełmski a potem Krakowski, zasłużył Łuczycki, herbu Nowina. się odbudowaniem katedry w Krasnymstawie Łuczyński Franciszek, wydał roz­ przez Kałmuków zrujnowanej, jako też wznie­ prawy tyczące się sądownictwa krajowego. sieniem wieży przy kościele katedralnym Kra­ Jan, profesor fizyki w Krzemieńcu, jako by­ kowskim przez wicher obalonej, więcej je­ ły uczeń Śniadeckiego przeniósł do swoich szcze przez udzielanie ratunku ludowi od po­ lekcyi jego dokładność i gruntowność w wy­ wietrza nękanego. Kochając nauki, zachę­ kładach matematycznych; napisał oraz kilka cał i pomagał tym, którzy im się oddawali, traktatów uczonych, które miał wydać dru­ utrzymując nadto 12 młodzieży własnym ko­ kiem, czemu jednak śmierć zawczesna prze­ sztem. f 1719. — Władysław, arcybiskup szkodziła r. 1820. M. Lwowski, potem Gnieźnieński, będąc pisarzem koronnym podczas bezkrólewia po śmierci Łudzicki, herbu Grzymała. W oj­ Augusta III w nader krytycznych ojczyzny oko­ ciech, wojski Trembowelski ; mąż znamieni­ licznościach, przy daniu dowodów nieskazi­ ty z czynów wojennych. Wdzięczna Rzeczpo* telności charakteru, wypełnił chwalebnie obo­ spolita wyznaczyła mu pewną sumę na wyku­ wiązki urzędu swojego. Jako historyk bie­ pienie żony i dzieci zabranych w niewolę ro­ gły wydał pierwszą obszerniejszą geografię ku 1615. polską, odnowiwszy oraz drukarnię w Łowi­ Ługowski, herbu Drzewica. czu; f 1764. M.— Feliks, urzędował przy Łirgowski, herbu Junosza, M.* boku Kościuszki jako komisarz narodu, po­ czem po podziale kraju posłował do króla Ługowski, herbu Lubicz. Przo» Pruskiego, dla wyjednania wolności dla wię­ dek domu togo Wisko, walcząc z Leszkiem źniów politycznych, od którego został zaszczy­ Czarnym przeciw^ Litwie i Jadźwingom, otrzy­ cony wstęgą orła czerwonego, a później ro­ mał od tegoż książęcia dobra Ługi, od któ­ ku 1798 godnością hrabioską. Przez czas rych przyjął tę nazwę. Dwóch późniejszych, księztwa Warszawskiego będąc ministrem spra­ Stanisław i Aleksander, chwaleni z czy­ wiedliwości, wprowadził do Polski kodex Na­ nów rycerskich. poleona, założył szkołę prawa, i darował kra­ Ługowski Szymon, kanonik Poznań­ jowi swą bibliotekę, która stała się zawiąz­ ski, pisarz koronny i króla Zygmunta sekre­ 124 Ł u . tarz, nakoniec nominat Przemyski, zalecał się skiein obdarzył Gabryela i Bazylego szla­ z prac poetycznych, M. chectwem polskim — herbu Sas, którą to no- bilitacye wciągnigto w akta ziemskie Halic­ Ł u k. kie roku 1783. Potomkowie ostatniego, Jan, i tegoż synowie Aleksander i Bazyli przyjęli Opis herbu nazwę pradziada Wasylka (Bazylego), a wcią­ W polu czerwo- gnięci do metryk Stanów Galicyjskich, dzie­ nem tarczy jest łuk dziczą dziś na Bukowinie pod nazwą Br. napięty, z którego Wasylków Sereckich — od dóbr Łukawiec wystaje strzała żelez- i Berhomet nad Seretem położonych. Pod. f. cem do góry wyrych- herbu Leszczyc. M.* towana, a na hełmie Łukawski, trzy piór strusich. Łukawski, herbu Nieczuja. Tym herbem pieczę­ Łukawski, herbu Radwan. Z Po­ tują sie: Ejdziato- dlaskiego głosowało dwóch na elekcyi Wła­ wicz, Kamiński z od­ dysława IV. mianą, Kierszański, Łukawski Jan Stanisław z Le- Kosarzewski z od­ szczyk, za okazane meztwo w bojach poli­ mianą, Narkiewicz, Piskarzewski, Rodziewicz, czony w komput szlachty polskiej r. 1662. Tur. Łukiański, herbu J asie ń czy k. M.* Łukański, patrz Pawłowic*. Łllkociejko, nobilitowany r. 1676. M.* Łukasiewicz, jeden z Konfederatów oblężonych przez Rosyan w zamku Krakow­ Łukocki, herbu Łukocz. skim r. 1794, w obec warty nieprzyjacielskiej spuścił sie po linie z baszty, a dobiegłszy do Ł u k o c z. Wisły, na której właśnie kra pędziła, z bo- Opis berbu. haterskiem poświeceniem sie przeszedł na W polu tarczy błg- drugą stronę, zkąd szczęśliwie dostał sig do kitnem ma być pół Tyńca. M. wieprza dzikiego, z niegdy w Nowogrodz- Łukaszewicz, muru w prawą stro­ kiem, gdzie pieczętował sie Łukiem. M.* nę niby wyskakują- nobilitowany roku Łukaszewski, cego, z którego py­ 1676. M.* ska wystają dwa kło­ ŁukaszkiewicZ Mateusz Michał, sy pszenne, a na heł­ akademik Krakowski i senior sikoły P. Ma­ mie trzy pióra stru­ ryi, położył zasługi około uczącej sie mło­ sie. Herb ów został dzieży. M. nabyty w okazyi pod Łnkaszkowicz Tomasz, kanonik Gniewem w Prusiech; Zamojski w pierwszej połowie XVII. wieku, gdy albowiem to miasto ściśnięte oblężeniem, zajmywał sie pisaniem epigramatów, wyda­ wtedy przyjaciel z po za murów podał dru­ nych po różnych miejscach. M. giemu w mieście wieprza, włożywszy w pysk Łukawiecki, dóm szlachecki na Wo- jego kłosy z zapytaniem listownem, czyby to łosczyznie, posiadał już w XV wieku znacz­ oblężenie było za ciężkie. Zapytany wska­ ne dobra Łukawiec i Berhomet. Jan Sobieski zał na to miejsce dogodne do szturmu, któ­ dyplomatom wydanym w Krakowie d. 4 lute­ ry sie też udał zupełnie, za co mu ów herb go 1676 r. za położone zasługi w wojsku pol- został nadany. Łn. 125

Łukomski, herbu Doliwa. Jędrzej Łlipiński, herbu Ślepowron, Jan, kanonik Krakowski, mąż wielkiej szczodrobli­ poległ w bitwie z Kozakami pod Starczem wości dla ubogich, ostateczną wolą przeka­ r. 1638, gdzie też i syn jego odniósł rany zał sw.oją bibliotekę kościołowi ś. Piotra; wy­ zaszczytne. dał oraz kilka dzieł treści religijnej; f 1637. Łupkowski, niegdy na Podgórzu. M. Łllkomski, herbu Drya. Łuskina, herbu Odrowąż. Stefan Łukomski, herbu J a strz ęb ie c M* z Witebskiego, rotmistrz królewski wsławio­ Łukomski, herbu Prawdzie. Woj­ ny odwagą. Łuskina Stefan, ex-jezuita, ciech, podpisał elekcyę Jana III. po zniesieniu zgromadzenia tego w Warsza­ wie, zaczął wydawać pierwszą gazetę poli­ Łukomski kniaź, herbu Roch z tą tyczną, którą prowadził aż do r. 1790. M. tylko różnicą, że we środku lilji kładą krzyż na wierzchu. Przodkowie dotnu tego pocho­ Łuszczewski, herbu Grabie. Kil­ ku podpisało elekcyę Jana III, dzą z siostry króla Jagielłj, i dzierżyli nie­ gdy księztwa Połockie i Łukomskie. J ę ­ Łuszczewski, herbu Nałęcz. Wa­ drzej, kniaź Łukomski i Starodubowski; cław, pod wodzą hetmana Koniecpolskiego walcząc z nieprzyjacioły kraju, poległ na po­ tego córkę Maryą pojął za żonę Witold, wielki książę Litewski. Jędrzej, chorą­ lu sławy. Marek, w wojnie ze Szwedami pułkownikując chwalebnie, poległ pod War­ ży Połocki, umawiał uniją Litwy z Koro­ ną. Konstanty, sławny z waleczności iv bo­ szawą r. 1656; Aleksander, brat jego zaś poległ w utarczce z Chmielnickim niedaleko jach, dał dowody z nieustraszonego męztwa Powołocza. pod Ułą r. 1568, i Turowlą r. 1579. Iwan, fundował w Łukomlu klasztor 0 0 . Francisz­ Łuszczewski, herbuKorczak. Sta­ kanów. Samuel Eustachy, skarbnik Or- ni sław, królów Zygmunta I. i Zygmunta szański rotmistrz i pułkownik w wojnie z Mo­ Augusta sekretarz, sławiony z dzieł rycerskich. skwą wielce odważny, fundował w Połockiem Jan Paweł, starosta Sochaczewski, sekre­ nad Ułą 0 0 . Dominikanów, co aprobowała tarz sejmu czteroletniego, później członek de- konstytucya r. 1678. putacyi wysłanej do Drezna do Napoleona I. dla odebrania kodeksu dla księztwa War­ Łukomski Antoni, opat zakonu Cy­ szawskiego, nareszcie minister spraw we­ stersów w Lendzie r. 1694— 1750, przyozdo­ wnętrznych, jako wzór prawości nieskazitelnej bił kościół tamże w pyszne wieże, zbudowaw­ umiał pogodzić obowiązki urzędnika i oby­ szy oraz dóm dla nowieyatu, na który prze­ watela. Jako naczelnik oświecenia, szczogól- znaczył znaczne dochody. Wyrobił także, że nie wpływał na magistraturę edukacyjną, ma­ kolegium tego zakonu utworzone zostało w jącą ścisły związek z losami kraju, bo zaj­ Mogile przy Krakowie. M. mującą się rozpowszechnieniem oświaty po­ Łukowica, herbu Newlin. M. między wszystkie klasy narodu; f 1812. M. Łukowski, herbu Dołęga. Łuszczewski, herbu Nałęcz. M. herbu Jastrzębiec. M* Łukowski, Łuszczkowski, herbuKorczak. M. Łukowski, herbu Jelita. Jeden z Łuszczyk, dawniej w Mścisławskiem tego domu zginął w wyprawie Wołoskiej. i Połockiem województwie. Łukowski, herbu Nieczuja. M.* Łuwczycki, herbu Topacz, w ziemi Łuniewski, niegdy na Podlasiu, pie­ Przemyskiej, z którego to domu Stanisław czętuje się Łukoczem. M.* zginął w bitwie z Tatarami pod Połonnem, 126 Ł u. Ł u .

Wacław i Ludwik synowie jego, polegli Łysakowski, herbu Jas trę biec. w wojnie Szwedzkiej; Dominik, dostał sig Konstanty, strażnik w województwie Kra- do niewoli Tatarów; Wojciech, dał życie kowskiem, słynął z odwagi wojennej. Toż w wyprawie Moskiewskiej. i syn jego Krzysztof, przetrwał długi sze­ reg lat w służbie wojennej. Łllżecki, herbu Lubicz, obacz Łll- żecki. Łysakowski, herbu Leliwa w zie­ Łychowsfei, herbu Jasieńczyk, w mi Przemyskiej. ziemi Halickiej, zkąd kilku zasłużyło się z po­ Łysakowski, herbu Lubicz. Ja­ sług obywatelskich na różne sejmy kób, podkomorzy Łomżyński za książąt Ma­ Łyczko, herbu Sulima pisze sig z zowieckich, mężnie stawał przeciw Krzyża­ Ryglic. Marcin, proboszcz Tarnowski ja­ kom'i płaszał je szczęśliwie. Mikołaj, ka­ śniał swoich czasów z pobożności życia i sztelan Lubaczowski a potem Chełmski roku szczodrobliwości dla ubogich, mianowicie stu­ 1576, jako poseł województwa Bełzkiego pod­ dentów, na których utrzymanie zapisał fun­ pisał uniją Litwy z Koroną. Jakób, dwo­ dusz znaczny przy akademii Krakowskiej. rzanin Stefana Batorego, młode lata przepę­ Łyko Jan, skarbnik Orszański, pod­ dził pod jego wodzą na Węgrzech, zaco o~ pisał elekcyg Jana III. trzymał od tego króla wdzięczne opatrzenie. Łyko, herbu Cieląt ko w a, niegdy Łyskowski, herbu Poraj z odmia­ kniazie na Litwie, zkąd Michał hetmanił woj­ ną, niegdy w Połockiem województwie. Ma- sku Moskiewskiemu w XVI wieku. Wasyl ryanna, fundowała misyą w Słucku r. 1697. Romanowski Łyko, otrzymał od Zygmunta I. Łysowiecki czyli Łisowiecki* dobra w Wileńskiem. Aleksander, syn te­ herbu Strzemię. goż popadł w niewolę Moskwy, w której po­ Łyszczyński, herbu Korczak. zostawał przez lat ośm. Siemon, za okaza­ ne mgztwo i dzielność w wojnie Moskiew­ Łyszkicwicz, herbu Ksi ęży c z mie­ skiej, oraz wzigcie miast Bełstroda i Rylska, czem. Kazimierz, wsławiony czynami ry­ a obronienie Putywla, otrzymał od Zygmun­ cerskiemi, pierwszy został policzony w kom- ta III znaczne dobra w województwie Kijow- put szlachty polskiej. skiem. Jarosz, zostając w opiece Aleksan­ Łyszkicwicz Grzegorz, rodem Or­ dra Chodkiewicza wojewody Trockiego, już mianin, położył niemałe zasługi około miasta w młódym wieku przywykł do stanu wojen­ starej Warszawy jako radzca w urzędzie miej­ nego, w którym ryrobił sig na wielce dziel­ skim; z rzadką biegłością praw i prawdziwą nego żołnierza. Z rotą swoich Kozaków wal­ korzyścią przeprowadzał wszystkie sprawy do czył zaszczytnie w expedycyi Mułtańskiej, In- skutku, a w r. 1750 jako burmistrz przestre- flanlskiej i Moskiewskiej; w podeszłym wie­ gał gorliwie istotnych miasta korzyści, utrzy­ ku zaś, gdy już siły niestarczyły, wyprawił mując przytem obszerne stosunki handlowe. w zastępstwie siebie, syna swego pod chorą­ Z. X. Bar. gwią Jana Stetkiewicza, który przy odsieczy Łyszkowski, niegdy w Krakowskiem. Smoleńska podobnie wsławił sig z mgztwa i Łytka Illlicz Marko, obywatel mia­ odwagi. Władysław IV. nagradzając lakowe sta Witebska odznaczywszy się w bitwie pod czyny owego Jarosza, nadał mu dobra w wo­ Felinem w r. 1605, gdzie na czele 500 Wi- jewództwie Smoleńskiem prawem dziedzicz- tebczanów z nieustraszoną walecznością ude­ nem po wieczne czasy. Wieląd. rzył na nieprzyjaciela, udarowany szlachec­ Łykowski, podpisał elekcyę Jana Ka­ twem i przydomkiem Feliński. M. zimierza. M.* Łyżyński, nobilitowany r. 1764. M.* M a. M a. 127

Ł z a w a . żołnierz zestarzały w bojach i przewodzący wojsku polskiemu na Ukrainie przeciw Doro- Opis herbu. szeńce, w bitwie pod Batowem r. 1666 po­ W tarczy pola nie­ padł w niewolę Tatarską, gdzie zapędzony bieskiego znajduje do Tauryki, więcej już nie powrócił. M. się miecz końcem prosto na dół idący, M a c li w i c z. obok którego po obu Opis herbu. stronach są podkowy białe barkami do sie­ W tarczy pola cie­ bie obrócone, a na listego ma być mu­ hełmie trzy piór stru­ rzyn niby stępujący, sich. Pieczętują się w sukni papuziej, nim: Boturzyński, Ko­ trzymający w jednej narski i Zerowski na ręce łuk, a w drugiej Szlązku. Początek tego herbu podają od tejoka- lewej sajdak z strza­ zyi:, W wojnie z Rusią za Leszka Białego pe­ łami; na hełmie pół wien rycerz herbu Belina trzymający straż obo­ takiego murzyna ale zową, gdy snem zmorzony układł sig na zie­ z kołpakiem na gło­ mię, z przywidzenia jakoby nieprzyjaciel na- wie, z którego kutas padł na obóz, zerwawszy się począł wołać zwiesa. Jest to dóm starożytny w Prusiech, na trwogę, czóm zalarmował wojsko spoczy­ z którego M ikoła j Maehwicz jeszcze za Krzy­ wające i sprawił zamieszanie. Na pamiątkę żaków w r. 1438 zajmował znakomite miej­ togo odjęto mu za karę jedną podkowę, i na­ sce w gronie obywatelstwa. Później kiedy Pru­ zwano herb Łzawą — niby od kłamstwa po­ sy poddając się w opiekę Polski, Otto Mach- chodzący. wicz znajdował się między deputowanemi i macedoński Dymitr, na sejmie r. podpisał hołd poddaństwa Kazimierzowi kró­ 1613 policzony wkomput rycerstwa polskiego. lowi polskiemu. W r. 1467 piastował już Macewicz, niegdy w powiecie Wło- godność wojewody Pomorskiego. Jeden Mach- dzimirskim, M.* wicz będący w służbie Szwedzkiej, w nagłej potrzebie zamiast księdza ochrzcił Zygmunta, Machciński Teodor, kustosz i offi- urodzonego w więzieniu Janowi książęciu cvał Płocki, deputował na trybunał koronny Szwedzkiemu z Katarzyny królewnej polskiej, roku 1723. który to Zygmunt został później królem Pol­ Maclinacki, herbu Rogala. skim pod imieniem trzeciego. niacliotor Jan, uczczony wieńcem fi­ Maciejowic*, kerbu Bogorya na lozoficznym w akademii Krakowskiej r. 1638, Litwie. objął katedrę filozofii w Poznaniu, dokąd ścią­ Maciejowic*, herbu Łabędź. Ma­ gnął wiele młodzieży z zagranicy. Pisał oraz teusz, wsławił się męztwem w wojnach ze prozą i wierszem wybornym. M. Szwecyą i Moskwą. machowski, herbu Abdank z tą Maciejowski, herbu Ciołek pi9ze jednak różnicą, że na hełmie jest pół lwa się z Maciejowic w Sandomierskiem woje­ w lewą stronę tarczy obróconego, a trzyma­ wództwie. Bernard, za Zygmunta I. pia­ jącego w łapach tenże Abdank. Mikołaj, stował pierwszy znakomite godności senator­ sławiony z czynów wojennych. Sebastyan, skie, Samuel, biskup Krakowski, sławny 128 M a . wieku swojego mówca i polityk, osobliwszą lusz kardynalski. Jako pasterz rzadkiej ludz­ miał pieczę nad uczonymi, których liczył do kości, hojnie szafował na podniesienie i upięk­ domowników swoich. Jaśniał oraz opieką szenie kościołów; podczas grasowania chorób nad młodzieżą, którą kształcąc w naukach i zaraźliwych w Łucku i w Krakowie nazna­ dobrych obyczajach, sposobił do różnych funk­ czał dozorców, którzy czuwali nad ubogiemi, cyi, z których też później wielu piastowało rozdając pomiędzy takowe pożywienie i le­ najpierwsze w ojczyznie godności. Więcej karstwa potrzebne, od czego nazywano go jeszcze zasłużył sig cnym umiarkowaniem: ojcem ubogich. Jako przykład nieporówna­ tak bowiem gdy po śmierci Zygmunta I. po­ nej ludzkości, jaśniał oraz gorliwością kapłań­ wstały domowe kłótnie z przyczyny ślubnych ską, albowiem chętnie nawiedzał chorych i u- związków Zygmunta Augusta z Barbarą Ra­ mierających, nawet ludzi z prostego stanu, dziwiłłówną, i wielu senatorów nastawało którym udzieliwszy ś. sakramenta, nabożne na rozwiedzenie tego małżeństwa, toć zapy­ akta z niemi odmawiał. Tak w Krakowie gdy tany od prymasa biskup, jakiegoby był w tej zgrzybiała wieśniaczka zażądała złożyć spo­ mierze zdania, odpowiedział pamiętne słowa: wiedź w ręce samego pasterza, nieodmówił „Nie chwalę ja tego królowi, że bez wiedzy tej świętej posługi, a gdy po spowiedzi ofia­ Stanów pojął żonę, ale też i nato przystać rowano mu bochenek chleba razowego, we­ niemogę, aby te związki małżeńskie miały dług zwyczaju prostego ludu, przyjął go wdzię­ być rozerwane, zwłaszcza, że prawom kościel­ cznie i do stołu sobie dawać kazał, mówiąc: nym nie są przeciwne/' Jakoż wielu na to „że pasterskiej pracy swojej chlebem żyje/*' zdanie zgodziło się, a Stany potem to małżeń­ Po między innemi czynnościami, prezydował stwo potwierdziły. Odbywszy następnie po­ imieniem papie/kim na synodzie biskupów ru­ dróż poselską do Wiednia po Elżbietę Austry- skich w Brześciu r. 1594, gdzie się wielce przy­ aczkę, przestał żyć r. 1550.— Stanisław, czynił do świętej jedności. Pamiętnym jest oraz brat Samuela biskupa, kasztelan Sandomier­ zaślubieniem w Krakowie Konstancyi Austryacz- ski. i marszałek nadw. koronny, jaśniał mię­ ki, Zygmuntowi III., jako też Maryny Mniszchów- dzy innemi dowcipem i rozumem, dla czego nej sławnemu w dziejach moskiewskich Dymi­ też przy obradach wielce polegano na jego trowi. Pełen cnót i wielkich zasług, przeniósł gruntownym zdaniu. Kasper, koniuszy ko­ się na wieczność r. 1608, i razem ze stry­ ronny starosta Spizki, słynął z ludzkości dla jem swoim Samuelem złożony w Krakowie na ubogich, oraz męztwa w bojach za Stefana Ba- zamku w kaplicy tak zwanej Maciejowskich. torego i stateczności w wierze katolickiej ni- Jan, uczestniczył w wojnie węgierskiej prze­ czem nieprzełamanej. Bernard, arcybiskup ciw Turkom, gdzie leż żyć przestał. Kata­ Gnieźnieński i kardynał, młode lata spędziw­ rzyna, wydana za Jędrzeja Wapowskiego szy na dworze cesarskim w Wiedniu, później podkomorzego Sanockiego, jaśniała z staro­ w obozach, gdy Stefan Batory w nagrodę polskich obyczajów. Doznając często przy- czynów wojennych ofiarował mu starostwo surowe obejście się męża, znosiła takowe Bolesławskie, podziękował za nie, a obraw­ z dziwną roztropnością i pokorą, czem po­ szy sobie stan duchowny, udał się do Rzy­ wściągała jego popędliwość tak dalece, że mu, gdzie skończywszy wyższe szkoły, przy­ nieraz zwykł był mawiać: ,,że nie żonę, ale jął poświęcenie kapłańskie. Po powrocie anioła mam w domu.“ W 26tym roku życia swoim do Polski otrzymał kanonię Krakow­ swego owdowiawszy po mężu zabitym w Prze­ ską, poczem przechodząc różne stopnie go­ myślu, zobowiązała się ślubem czystości w dności pasterskich, był biskupem Łuckim, kościele Dynowskim, a rozdawszy świetne sza­ Krakowskim, a nakoniec arcybiskupem Gnie­ ty na ozdobę kościołów, przywlekła czarne i źnieńskim, otrzymawszy pierw jeszcze kape­ żałobne, które niezrzuciła więcej aż do śmierci, M a. 129 odprawiając statecznie starających sig o jej Mackiewicz albo Maczkicwicz rękg konkurentów. Oddając sig życiu du­ niegdy na Żmudzi, zkąd Jędrzej, pisarz chownemu, krom modlitw, medytacyi codzien­ Litewski posłował do Moskwy r. 1528, co nych i rekolekcyi corocznych, zajmowała się powtórzył Bazyli r. 1562. Tomasz, uję­ oraz ratowaniem ubogich i pielęgnowaniem cho­ ty w niewolę Moskiewską, którego niechcia- rych i opuszczonych sierót. Nietylko do sto­ no inaczej wypuścić, jeno w zamianę za obraz łu swego zawsze skromnego w zastawieniu po­ Matki Boskiej, pozostały w Litwie po śmier­ traw, w/.y wała jednego ubogiego i kapłana, lecz ci Heleny królowej. stare i w leciech podeszłe poddanki swoje, Mąckowski Leonard i Franci­ jako i osierocone dziatki chowała przy dwo­ szek, głosowali na elekcyi Jana III. rze swoim jakoby w szpitalu, karmiąc je, Macudkowicz Maciej, rodem ze pielęgnując i do służby Bożej zachęcając. W ra­ Skawiny, akademik Krakowski w XVII wie­ towaniu bliźnich niespracowana, zaopatrywa­ ku, pisał wiersze przygodne. J. ła tez dóm ubogich studentów w Jarosławiu Maczowski, w ziemi Nurskiej. —■ w zboże i inne potrzeby, dając oraz przytu­ Sebastyan Ludwik, akademik Krakow­ łek pożądany kapłanom zestarzałym. Otrzy­ ski, otrzymał wieniec filozoficzny r. 1646. M. mawszy konsens Grzegorza XIII. papieża, zaj­ Macznski Andrzej, przełożył na ję­ mowała się niemniej uporządkowaniem cer­ zyk polski wyborne dzieło Cycerona „0 przy- kwi ruskich w dobrach swoich, które gorą­ jaź ni.“ M. cem sercem o jedność świgtą, kosztem swo­ Mączkowski, podpisał elekcyg Ja­ im odbudowywała i ozdabiała w sprzęty i apa- na III. M* rata. Dbając nareszcie o zbawienie bliźnich, Mączyński, herbu Jastrzgbiec. nakłaniała wielu do wykorzenienia złych oby­ czajów i nałogów, w czem dała przykład za­ M ą c z y lis k i, herbu Świnka, pisze kazując w dobrach swoich wszelkich robót sig z Mącznik w województwie Sieradzkiem. w dni świąteczne, schadzek nieprzyzwoitych Jan, zwiedziwszy obce kraje, po powrocie do i pijatyk, wygnawszy oraz wszystkich Żydów ojczyzny zjednał sobie szacunek najznakomit­ z; Dynowa jako dających ludowi pobudkę do szych mężów, jako też i króla Stefana Bato­ •wszelkiego złego. Ogółem jej zapał praw­ rego, który go obdarzył znaczną pensyą.—> dziwie apostolski doszedł do tego stopnia, Z ułożenia Słownika polskołacińskiego zasłu­ że zaparłszy sie samej siebie, oddawała sie żył sig wielce literaturze krajowej.—J a n , prócz opieki ubogich, które nazywała swo- podkomorzy Wileński, w bitwie pód Berestecz- jemi dziećmi, nawet szyciu bielizny dla nich. kiem nacierając mgżnie na gromadnego nie­ W tem błogoczynnem działaniu przetrwawszy przyjaciela , poległ na polu walki przeszyty dzidą nieprzyjacielską. Franciszek, sta­ lat dwadzieścia i kilka, przeniosła sie do wie­ rościc Klonowski, zginął przy odsieczy Wie­ czności roku 1596, i pogrzebiona w kościele dnia r, 1683. — Wojci ech, porucznik regi­ Dynowskim z opinią świątobliwej. — Uwagi mentu Wodzickiego, uczestniczył z chwałą w godnem jest także, źe król Stefan Batory bitwie pod Bacławicami, i jako goniec przy­ wielbiąc jej zasługi około ludzkości, uczcił ją wiózł pierwszy wiadomość o tem do Krako­ na sejmie pochwalną mową; Jan Zamojski zaś, wielki hetman koronny korespondując wa; f 1831. M. z nią w materyach duchownych, z szacunkiem Madaliński, herbu Lafissa; dóm jej listy odczytywał. starożytny i znamienity z czynów rycerskich.^ Piotr, w owej sławnej pod Grunwaldem z Maciejowski, herbu Janina. Krzyżakami potrzebie, trwał przy boku Wła­ Maciejowski, herbu Jastrzębiec. dysława Jagiełły, strzegąc jego zdrowia i ży­ Tom II. Nr. 17. *■ • - . - V- . 1 • 130 cia. Jan i Jerzy, stawieni z ezyftów wo- I j e n n y c h , którego ostatniego (fi 614) nadgrobek Nowina, a to t tej znajduje się, w kościele ketadralnym Lwow­ okazyi: Brat brata skim. Bonawentura, biskup Kujawski, herbu Nowina, zabił mai nauką, ludzkością i pobożnością zalecony, kuszą, którego to był egzekutorem testamentu Jana Kazimierza czynu sprawcę pomi­ f 1691. —- Jakób Karol, wojski Mści- mo ścisłych poszu­ sławski tva wojnach Zygmunta III i Włady­ kiwań, nie odkryto. sława IV. jeden z nadodważniejssych pułko­ Brat atoli, któreri to wników królewskich; pomiędzy innemi prze­ zabójstwo popełnił darłszy się przez licznego nieprzyjaciela Smo­ bardziej z impetu, leńsk oblegającego, zaopatrzył załogę lej twier­ niżeli z zawziętości, dzy głodem wycieńczoną w prowianty, czem stawił się dobrowol­ zapobiegł jej poddaniu się. Fundował takżę nie u urzędu, prosząc o wymierzenie nań za­ klasztor 0 0 . Karmelitów w Radomiu na Bia­ służonej kary. Ta niewymuszona konfessata, łej Rusi z nadaniem znacznych funduszów'. M. jako też niedościgłość zbrodni, wzruszyła sę­ Jakób, rotmistrz królewski postrzelony w no- i dziów tak dalece, że mu życie darowano; na gę kulą z działa, otrzymał od Władysława pamiątkę tego kryminału atoli, herb jego rodzin­ IV dobra w Siewierżczyznie. Mikołaj, cze­ ny Nowina na ten kształt przemieniono: miecz śnik Wieluński, w przeprawie przez Strypę wyjęło z ucha, a strzałę, którą exces popeł­ w akcyi pod Zborowem r. 1649, zginął od nił, na tóm miejscu osadzono, dodawszy ręki Tatarskiej. Wojciech, wojski Wieluń­ krzyż jako znak pokuty, — Herbem Mą- ski jako biegły prawnik spisał najpie.rwszy drostki pieczętują się: Gołecki, Lisowski i inwentarz ustaw krajowych. Marcin, staro­ Wilczek. sta Przemyski, dla obrony kraju utrzymywał wła- Mądrowicz Stanisław, Lwowianin, spym kosztem chorągiew pancerną i zajął się sprawujący urząd radzcy w mieście rodzin- ąaprawą zamku upadającego r. 1667. — nem, jaśniał między innemi z bięgłości w, ję­ W ostatnich czasach Józef Madaliński, naj- zyku greckim i łacińskim, Starowolski kła­ pjejw kapitan gwardyi Galicyjskiej w Wiedniu dzie go między sławnemi mówcami wieko, r. 1794, potem generał; pod Kościuszką, wsla- swego,—Rajmund, kapłan zakonu s. Dorni* «rił się znakomitenji, czynami dobrego wo­ nika, w akademii Padewskiej uzyskawszy, sto­ dza. M. ' pień mistrza, wydał część teologii: szkolnej a tajemnicach Boskich. M. Madejski, herbu Poraj. — Id*i, Pijar rodein z województwa Krakowskiego, Mądrzejowski, sławiony z męztwa z piętnastu pism które zostawił, ważnem jest okazanego w bitwie pod Chocimem, poległ następnie przy odsieczy Wiednia r. 1683. M. dla literatury ojczystej dzieło: „0 początku i dalszym wzroście zakonu księży Pijarów; -{- Mądrzykowgki, kapitan wojska pol­ 1746. M. skiego pód Napoleonem I, w wyprawie Hi? i -• . szpańskiej zginął pod Tudelą r, 1808. Mf 51 ą d r o s t k i* Madylow, Anna, rodem z Woło­ szczyzny, pisząc się obywatelką polską, jaśnia­ O p is herbu.— W tarczy pola czerwo­ła swoich czasów z biegłości w polskim, ła­ nego, powinno Sfó ucho od kotia, i której^p cińskim i niemieckim języku, J. śrójdjka wystaje ostrzem prosto do góry strzał Madyowski, herbu.B.oża w ola. M.* « i krzyżpm w pośrodku^ a na hełmie trzy Madziarski, nobilitowany r. 1780.M* piór strusich. Znak ów pochodzi od herbu — Jan, sprowadził z Tt^cyi, pierwszy, war- Mą. M ą . 131 stat do wyrabiania pasów tak zwanych Słuc- MajdasiewiCK Stanisław, radzca kich, przezco fabryka ta zyskała nadzwyczaj­ miasta Lwowa, r. 1683 przyłożył się datkiem ną sławg w kraju i za granicą. M. 2000 złp. do odbudowania kościoła Panny Mądzelowski, niegdy w Kijow- Maryi we Lwowie pożarem zniszczonego. M. skiem. M.* Maj ©r, herbu Jastrzębiec. — Wa­ MagdaBeine, nobilitowany r. 1768. M.* wrzyniec, obywatel ziemski z poświęcenia się dla ludzkości, zostawił po sobie chlubną M a g d a l e ń s k i , patron sądów Lwow­ pamiątkę i nazwę Patryarchy; umarł w Za- skich w r. 1624, słynął z surowej sprawie­ gościeńcu r. 1829. M. dliwości. M. Majeranowski Józejf, akademik Mager, herbu Szeliga, dóm staro­ Krakowski w r. 1096, wydał kilka poezyi. M. żytny w Sandomierskiem i na Rusi, od któ­ Mnjerawski K o n s ta n ty, asesor cen­ rego pochodzi założenie miasteczka Magiero- zury Krakowskiej, przy obowiązku urzędu swe­ wa. — Renedykt, kapitan artyleryi koron­ go zajmował się pracami literackiemi, utrzy­ nej, poległ pod Warszawą przy armacie ro­ mując własnemi siłami czasopisma Krakow­ ku 1794» M. skie; f 1851. M. M a g ie ra , herbu W ą ż. M.* Majerhofer, nobilitowany r. 1790. M* M a g ilif ik Jakób, kapitan piechoty, Majewski, niegdy w ziemi Ciechano­ dla okazanego męztwa nobilitowany r. 1662. wskiej M.* Magnus, herbu Gieraid. M.* — Jan, Majewski, herbu Łabędź. M,* niegdy profesor poezyi przy akademii Kra­ Majewski, nobilitowany r. 1768, dru­ kowskiej. M. gi r. 1775. M.* ' Magnuski, herbu Abdank. Majewski,, kapitan z Igo pułku uła­ Magnuski, herbu Rogorya. nów, w wojnie hiszpańskiej i*. 1809 dostał się d<5 niewoli Anglików, a zawieziony do Magii usze wski. herbu Ogończyk. Szkocyi, przetrwał tam lat kilka. M. Magii w f-zewski, herbu Radwan, M a jk o w s k i Paweł, podskarbi Bra- niegdy na Mazowszu, jednej dzielnicy z Uchań- cławski, fundował w Łucku klasztor 00. Try- skiemi. nitarzów r. 1718. M- Magnuszewski Dominik, znękany M a jllio n Salamon, rodem z Nieświe­ trudami wojennemi i stęskniwszy się za kra­ ża; jako filozofa mieszczą go obok najznako­ jem rodzinnym, gdy nie mógł powrócić do mitszych mężów wieku upłynionego; f 1800. M. Warszawy, przybył w r. 1832 do Galicyi, Makarowiez, herbu L is z tą odmia­ • gdzie znalazł przytułek i spokój w Załuczu ną, że przez strzałę powinny iść trzy krzy­ nad Prutom u zacnej niewiasty, która była że. Ten przydatek nadany od książąt Litew­ jego ciotką, stała mu się matką przez ser­ a skich jednemu z tego domu za okazaną od­ deczne'przywiązanie. Tam oddał się pracom wagę w boju z Tatarami. Zwąc się pierw literackim, które właśnie teraz wychodzą dru­ Wasieńcowiczowie, przyjęli później tą nazwę kiem; f 184 3. M. od dóbr Makarów na Rusi. Aleksander, Magnejpnrlant, nobilitowany roku zginął w wojnie z Turkami na Węgrzech. 1768. M * Makarski, niegdy w Starodubowskim. M* M a j Floryan, porucznik pancerny po­ Makolnicki Tymoteusz, Domini­ legł w bitwie pod Chocimem r. 1673. M. kan, zajmując się goriiwem opowiadaniem 132 M a. M a. wiary katolickiej żydom w Polsce, udał się M a k u c h Woj ci e ch,mieszczanin Lwo. następnie do Tafaryi; w tej podróży misyj­ wski, fundował tamże klasztor 0 0 . Karmeli­ nej umarł w Kafie r. 1637, rażony powie­ tów (na Halickiem przedmieściu); i 1641. M. trzem niorowern. M. M alanowski, herbu Ogończyk. Mąkobodzki z Mąkobod w Podla- skiem, był- kasztelanem Liwskim r. 1452. M. -> M alaw ski, herbu Pomian. Sta­ nisław, był horodniczym Mścisławskim roku M ąkolski, herbu Gryf. M.* 1074. Makomeski, herbu Jastrzębiec. M alczewski, herbu Abdank wWiel- M ą k o s ie j, herbu Prawdzie. kiej-Polsce. —- Franciszek, Franciszkanin, M akosiej, herbu Wukry. M.* wydał mowy kazalne i kilka innych pism przy­ Makowiecki, herbu Dołęga. godnych. M. Makowiecki, herbu Lubicz. M alczewski, herbu T ar nawa w zie­ Makowiecki, herbu Pomian. Ma­ mi Sanockiej. — Teresa, fundowała dwie kowieccy dziedziczący niegdy na Pokuciu do­ kaplice w kościele Jezuitów w Sandomierzu, bra Zawałów i Różanka, ufortyfikowali tako­ nadto ułożyła i wydała drukiem książkę o ś. we przeciw najazdom Tatarskim. Wojciech, Kazimierzu. M. podkomorzy Halicki, poległ pod Cecorą. Ra­ fa ł, najprzód kasztelan Sanocki, starosta Trem- Malczewski Antoni, autor znanego bowelski, a nakoniec kasztelan Kamieniecki, zaszczytnie poematu M a r y a, wydanego teraz w wojnach za Jana Kazimierza wsławił sig po raz 18ty. Po ukończeniu nauk w Krze­ z czynów odwagi. Przytem wielce miłosier­ mieńcu, w r. 1812 wstąpił w szeregi wojska ny dla podupadłych i biednych, przestał żyć polskiego, które atoli wkrótce po kapitulacyi r. 1689. Modlina opuścił, udając się w podróż za gra­ M ak o w sk i, herbu Gryf. M. nicę kraju. Po powrocie swoim wziąwszy M akow ski, herbu Jelita. Kasper, dzierzawę na Wołyniu, w zaciszu domowem poległ w bitwie pod Orszą ; Szczęsny zaś zajął się gospodarstwem i pracami literackie- brat jego, w bitwie pod Sokalem. Marcin, mi, zkąd go jednak wypędziła obudzona na­ wsławił się z męztwa pod Obertynem. Adam, miętność ku swej kuzynce. Przeniósłszy sig Jezuita i znakomity mówca wydał drukiem kil­ do Warszawy, i poświęcając się dla niej zu­ ka dzieł ascetycznych. M. pełnie, wychylił tam smutny kielich goryczy Makowski Tomasz, rotmistrz rajtar- niedostatku i zapoznania; talent poetyczny zo­ ski, za okazaną waleczność nobilitowany w stał dopiero po zgonie jego należycie ocenio­ r. 1662. M.—Jan, doktor teologii i profesor ny; f 1828. Brat jego młodszy, będący przy filozofii, wzbogacił literaturę uczonemi dzieła­ sztabie kwatermistrzowskim wojska polskiego, mi, które wydawał za granicą kraju; f 1644. za wyzwanie pułkownika rosyjskiego skazany Szymon, kanonik Krakowski teolog i filo­ na więzienie, uszedł do Ameryki południom zof, znakomity mówca kościelny, podobnie za­ wej, gdzie walcząc w armii Boliwara prze­ służył się z prac literackich; f 1683. M. ciw Hiszpanom, poległ śmiercią walecznych, M. M ąkow ski, herbu Ogoń czy k. Adam MalczewskaEleonora, synowicą księ­ z Mąkoszyna, opat Jędrzejowski, mąż uczo­ cia arcybiskupa Ignacego Krasickiego, zamiesz­ ny i w różnych językach biegły, posiadając kująca na Podolu, pomiędzy innemi pięknemi względy Zygmunta 111., posłował od tegoż do przymiotami posiadała talent rymotworczy i Neapolu i Hiszpanii, zkąd powracając umarł komponowała najwięcej wiersze religijne pię­ w Akwisgranie r. 1623. kną polszczyzną. M. M a. 133

M alczewski Jarosław, gubernator kiego w akademii Krakowskiej, wydał po Zbaraża, oboźny królewski, wsławił się w o- między innemi gramatykę polską i słownik bronie tej twierdzy w r. 1649; następnie od­ fraacuzko-polski r. 1699. M, znaczył się męztwem w zaszłej bitwie pod M a lig n i, otrzymał indygenat r.l685.M* Zborowem. M. M a lin a , herbu Rawicz. M* — Jan, M alc/yckl, herbu Korczak na Ru­ wydał wiersz zokazyi spustoszenia miasta Wil­ si. Jerzy Boratyński wziąwszy działem Mal­ na, oraz psalmy pokutne; 1672. M. czyce, przyjął pierwszy tą nazwę. M alinowski, herbu Ciołek. M.* M alczyński, herbu Jastrzębiec. M* Malinowski, herbu Ogończyk. M* M alechowski, herbu Abdank. M alinowski, herbu Pobóg. M a łe c k i, herbu Jelita. M.* Malinowski, herbu Slepowron. M aleczkowski, herbu Ostoja. Mi­ Malinowski Bazyli, Reformat, na­ chał, zasłużywszy się na dworze Stefana Ra­ pisał zajmującą historyę tego zakonu, wielce torego potem króla polskiego, piastował urząd interesującą dzieje Polski r. 1759. M. wielkorządzcy Krakowskiego. M a liń s k i, herbu Pietyroch zprzy- Maleilberg, nobilitowany r. 1775. M* domkiem Jeło. Daniel, pułkownik Wołyń­ M aleszowski, herbu Gryf. S ta ­ ski , wsławił się z głośnych zwycięztw nad nisław, sławny z męztwa w bojach z Tur­ Tatarami. Eustachy i, władyka Łucki, z Hy- kami, Tatarami i Wołochami, umarł w Kra­ pacym Pociejem jaśniał z gorliwości o uniją ś. kowie r. 1555, gdzie też w kościele ś. Trój­ Mateusz, w wojnie Inflantskiej i Moskiew­ cy nagrobek jego się znajdował. skiej walcząc odważnie, odniósł rany zaszczy­ tne, za co go Stefan Ratory prócz innych M a le w ic z Gabryel i Jan, podpisa­ względów i dobrami udarował. Janusz, brat li elekcyę Jana III, tegoż, dostawszy się pod Dubnem w niewolę, Malewicz Jan i Antoni, rodem Or­ skoro z niej wyszedł, pospieszył pod Gdańsk, mianie mający szlachectwo Mołdawskie, wpi­ gdzie nacierając odważnie, poległ kulą po­ sani do metryk Stanów Galicyjskich w roku strzelony śmiertelnie. Złożonego w namiocie,- 1817, Pamiet. X. Ii. odwiedził Stefan Batory i testament przezeń, M a l e w s k i , herbu Jastrzębiec. ułożony podpisał. Jan, chorąży królewicza. Władysława, zakończył życie w obozie pod M aliborski Bartłomiej, kasztelan Moskwą. Aleksander, rotmistrzował z chwa­ Bracławski w młodym wieku mąż wielce wa­ łą niemałą na Węgrzech, a później w Pol­ leczny, w pewnej bitwie zaciekłszy się za sce. Mikołaj, fundował konwent 00. Ber­ Tatarami i od nich otoczony, gdy mu kul nie­ nardynów w Janowicach r. 1628. Daniel, stało, zębem wytrąconym sobie silą nabił ru­ chorąży Wołyński, doświadczony z poświęceń sznicę, i wystrzałem z niej położył jednego dla ojczyzny, mianowany od sejmu r. 1633 z najprzedniejszych trupem, czem drudzy prze­ komisarzem wojska na Ukrainie. Dowody straszeni, pierzchnęli z placu. M. większe poświęcenia swego dał w wojnach M a lic k i, herbu Junosza. Jakób Tureckiej i Szwedzkiej, gdzie na czele ludzi z Malic, wojski Lwowski r. 1436 podpisał rycerskich swoim kosztem zebranych, stawał pokój Brzeski. Andrzej, w akcyi pod Żół- mężnie do zaciętego boju. temi Wodami r. 1648, dostał się w niewolę. Maliński Kasper, lekarz i rymopis Bartłomiej, nauczyciel poezyi w kolegium niepospolity za panowania Stefana Batorego, Lubrańskim, potem nauczyciel języka francuz- będąc w Strasburgu na naukach, osiągnął 134 Ma. tamie r. 1575 stopień doktora medycyny, i M ałachowski, herbu Grzymała, sprawował z chwałą przy akademii tamecz­ dóm pochodzący od Piotrasza z Małachowy nej urząd profesora sztuki lekarskiej, poczem Małochy, wojewody Brzesko-Kujawskiego ro­ powróciwszy do Polski, osiadł przy dworze ku 1384. D o m i ni k , przeor ś. Dominika, bi­ Jana Zamojskiego, gdzie oddawał sig aż do skup Laodyceński, sufragan Krakowski, za­ zgonu życia swego ratowaniem cierpiąćój ludz­ kończył życie uzacnione pięknerni czynami kości. M. r. '1539. Maliszewski, herbu Godzi era ba. M ałachowski, herbu Nałęcz w Sie­ Stanisław, sędzia ziemski Dobrzyński; Mi­ radzkiem. Mikołaj, sekretarz króla Zygmun­ chał., syn jego, opat ś. Krzyżó w zakonie ta Augusta, potem kasztelan Spicimirski, po­ Benedyktyńskim, słynął z nauk i dobrych uczyn­ słował na konwokacyę r. 1572, Jan, bi­ ków;. pomiędzy innemi fundował w Słupcu skup Krakowski, służąc rycersko pod Rewe- dóm wychowania dla opuszczonych sierót; rą Potockim hetmanem, po zgonie żony swo­ i 1608 V.,' ;;.-, jej Szembekównej, obrał stan duchowny, w Malonowski, horbu Cholewa. którym przez różne stopnie doszedł do naj­ M alsk i, herbu Nałęcz. Wojciech, wyższych godności kościelnych. Dbały o chwa­ zasłużywszy się czynami na dworze Zygmun­ łę Boga, nieprzestał atoli obowiązków obywa­ ta króla Węgierskiego, otrzymał od tegoż w tela; tak podczas expedycyi Jana Sobieskie­ nagrodę znaczne dobra ; na odgłos wojny Wła­ go pod Wiedeń, nietylko że utworzoną przez dysława Jagiełły z Krzyżakami, opuścił atoli się chorągiew' ussarską posłał z królem, lecz świetno widoki i powrócił do ojczyzny, ofia­ nadto zaciągnął regiment dragonii dla bezpie­ rując swoje ramię do walki z wrogiem zawzię­ czeństwa Krakowa; fundował oraz klasztor tym; następnie jako marszałek królowej Ja­ Panien Wizytek przy Krakowie w celu wycho­ dwigi, stanął szlachetnie w jej obronie prze­ wania płci żeńskiej, jakoteż XX. Missyona- ciw niecnym potwarcom. Po wyhraniu się rzów na Stradomiu dla dozorowania semina­ Władysława III. do Węgier, poruczył mu ów rium klerykalnego. Ostatecznie obdarzywszy król jako generałowi Wielkopolskiemu w swo­ kolegium Krakowskie darem 10.000 złpol ., jej niebytności wielkorządztwo państwa.— Jan, przekazał kapitule katedralnej-100.000 złp", domownik Mikołaja Wolskiego marszałka ko­ zaś ubogim poddanym, niemającym czem pła- ronnego, zamieszkawszy w Podhajcach do­ cić hiberny- 80.000 złp.; f 1697. Stani­ brach jego, przy wzorowej gospodarce pisał sław, wojewoda Poznański, mąż jak w rę­ oraz dziwactwa poetyczne. M. And rze j^ka- ce, tak i w głowie silny, dał swego męztwa płan kościoła w Żółkwi i znakomity rymopis; dowody w bitwie pod Parkanami na Węgrzech, pomiędzy innemi przetłumaczył niektóre ody gdzie mimo otrzymanego postrzału w tłumie Horacego r. 1640. M. nań nacierających Turków trzech na placu po­ MaSfiszycki Mi ko łaj, podpisał elek­ łożył. Następnie jako komisarz Rzeczypospo­ cyę Władysława IV. Konstantyn, prze­ litej zawarł traktat Karłowicki roku 1699, na trwawszy młode lata na wojnach, przeniósł mocy którego Porta Ottomańska Kamieniec, się później do stanu duchownego, w którym Podole i Ukrainę nazad zwróciła,— Stani­ życie pracowite zakończył r. 1 668. sław, sprawując różne urzęda, zjednał so­ Małachowicz Wawrzyniec, zasłu­ bie powszechne poważanie współziomków1, żony typograf we Lwowie w pierwszej poło­ którzy go też r. 1788 okrzyknęli marszałkiem wie XVII. wieku. M. sejmu, któremu wśród tylu burzących sprze­ Małachowski, herbu Gryf. Kilku czności przewodnicząc przez lat cztery, nie* z tego domu zamieszkałego w Prusiech, pia­ zawiódł i jednej chwili ufności publicznej, Po stowało znakomite urzęda wojskowo. M. różnych zmianach w kraju zaszłych, w czasie M a. 135 których i Małachowski rozmaitego doznawał Matowieski, herbu Gozdawa. losu, przy ustanowienia księztwa Warszawskie­ M a lu ś k i, herbu Jastrzębiec. Mi­ go został zanominowany prezesem senatu, na ko łaj z Buczacza na Rusi, słynął z odwagi którym to urzędzie dni swoje zakończył roku w bojach z Tatarami. M. 1809. M.— Jan, sonator wojewoda synowiec Małnszeński, herbu Lis. Wojciech, poprzedzającego, mąż równio pięknych przy­ podpisał elekcyę Władysława IV. miotów, przez cale życie postępował drogą M a ły ń s k i, wojski Wołyński r. 1764. M* prawości i nieskazitelności. Łzy wdzięczno­ ści i. cześć ziomków, towarzysząca mu do M a ly s z k o T omasz, Krakowianin, po grobu (1822), były dowodem, jaką miłość i otrzymaniu wieńca akademickiego roku 1738, szacunek posiadał rodaków. M. wstąpił do stanu duchownego, w którym zo­ stawszy kanonikiem Przemyskim, napisał hi-' M a l a c l i c w s k i , herbu P rus II. Jan, storyą tejże katedry. M. najprzód władyka Przemyski, a potem Chełm­ Marnczyński Stanisław, kanonik ski w drugiej połowie XVII. wieku. Krakowski i obojga praw doktor przy akademii Małachowski Hyacynt, uczony tech­ Krakowskiej. M. nik, wydał kilka dzieł w przedmiocie gospo­ M arn iń sk i Stanisław i: Jakób, darskim, nadto przyczynił się do upowszech­ podpisali elekcyę Władysława IV. nienia rozpraw uczonych;?. 1776. M. — Piotr, M a m o c k f, poległ w bitwie ze Szwe­ wydał zupełny, spis domów szlacheckich ro­ dami pod Kircholroem. M. ku, 1790. M. Mauastereki, herbu Pilawa. Mi- Małaczewski albo Malaczyński, k o łaj, sławiony z niepospolitych nauk w XVII herbu Korwin. Okólski wspomina kilku ja­ wieku. M. ko ludzi wielce rycerskich. Manasterski, herbu S a s na Rusi. M a ń c z a k , herbu Sas. Małdrzycki, herbu Wąż. M.* Manczakiewicz, dóm Ormieuski za­ M ald rzy k , herbu Poraj. mieszkały we Lwowie od r. 1540, z którego K l a l d r z y k , herbu Wąż. pierwotnie w Tobiasz chorąży w wojsku polskim za czy­ Mazowszu, któremu Władysław książę Mazo­ ny wojenne, konstytueyą sejmu Krakowskiego wiecki za poratowanie w puszczy na łowach r. 1676 w komput rycerstwa; został zapisa­ nądał znaczną przestrzeń lasu Mnich zwanege ny. Był potem skarbnikiem Mozyrskim, a na- Małecki,, herbu Małecka koniec podstolim Trembowelskim. W r. 1686

RvO^a M a zdoinu Litwinowiczów, obdarzona ,% zapisać dla kościoła katedralnego. Lwowskie­ natury poetyckim duchem*, w zaciszu domo- go fundusz 2000 złp. Pam. X B. wóm jaśniała z pięknych przymiotów duszy Mańczukoweki , nobilitowany rokn i umysłu, które jej zjednały powszechny sza­ 1676. M>* cunek możnych, a miłość ubogich. Wśród M a n d y w el» herbu Rogala. najżywszego udziału zakończył» żyeifr w Po­ M a n g ie t, nobilitowany r; 1768. Mi* znaniu r. 1834. M. M aaleck i, herbu Łodzią. Malgiewski, herbu Rawicz. M a ilie c k f, herbu Sokola w Poznań- Małkowski, nobilitowany r. 1673. M* skiem, dóm zaszczycony dostojeństwy na M aloklęcki, herbu Jastrzębiec. urzędach. M ałoiniącki, herbu Topor. Ml* Ma ni ecki Franciszek, Jezuita, syn M ałopolski, herbu Kleinpolt, no­ Jerzego chorążego Kijowskiego, zasłużył się, bilitowany r. 1676. z prac poetycznych; f 1749. M,

/ 136 M a. Ma.

Mailierowicz Celestyn, nobilitowa­ grodg położonych zasług wojennych otrzymał ny r. 1790. M* niektóre wolności na dobrach swoich. — Mar- Mankiewicz, herbu Lubicz. M* — chocka Teresa, córka Pawła starostyCzcho- P a w e ł, akademik Krakowski, pisał ogodno- wskiego, ksieni panien Karmelitek bosych we ści kapłańskiej r. 1647. M.. Lwowie, a potem w Warszawie, jaśniała sw o­ ich czasów z rzadkiej roztropności umysłu. Mańkobockl Jan, kasztelan Liwski Będąc wzorem wysokich cnót chrześciańskicb, r. 1452. znalazła godne poważanie tak w zakonie, ja- Mańko wicz Stefan, podpisał elek­ koteż i osób najmożniejszyrh ; a nawet sam cyg Jana III. król Jan Kazimierz z żoną swoją Ludwiką Mańnowski, herbu Jastrzębiec. szukały u niej pocieszenia w swoich utrapie­ Władysław, kapitan wojsk polskich za pa­ niach. Helena, ksieni ś. Klary w Starym Są­ nowania Jana III, w ówczesnych wojnach sły­ czu, fundowała kościół w Chełmcu koło Są­ nął z męztwa w boju. Adam, szlachcic ży­ cza r. 1686. M. — Ignacy, dziedzic na Po­ jący w Żabnie koło Tarnowa na szczupłój dolu mąż uczony i prawego charakteru a lu­ części ziemi, pomimo ubóstwa swego dzielił biący niewinne dziwactwa, które miały cechę się kawałkiem chleba z potrzebnemi tak da­ dowcipu, oraz szlachetności. Tak zaprowa­ lece, że wszystkie ubodzy tej włości uważali dził monetę papierową ze stęplem swoim ma­ go za swego dobroczyńcę. Wielce pobożny, jącą kurs w obrębie dóbr jego, ustanowił przy jaśniał nadto jako wzór prawego chrześciani- boku swoim radę stanu i trybunał najwyższy na; po między innemi udał się na pielgrzym­ z sędziwych kmiotków złożony, którego wyro­ kę do Rzymu, zkąd powracając w Glewicach ki ściśle musiały być dopełniane. Obok tych przy Morawie wszedłszy przypadkiem do zbo­ sądowych uroczystości zaprowadził jeszcze in­ ru protestanckiego, po odniesieniu zniewagi ne wesołe i tkliwe, zwłaszcza podczas żniw, wyrzucenia i pobicia, zakończył życie r. 1607. co atoli ściągnęło nań prześladowanie, nare­ szcie i uwięzienie. Dopiero przyjazd ś. p, ce­ Mańkowski, herbu Prawdzie. sarza Aleksandra I. do Krzemieńca, położył M anow ski dziedziczył niegdy na Ma­ koniec jego niezasłużonym cierpieniom. Przed zowszu. kilkunastu lały zakończył życie w Przytulii na Manucsy, posłował z Hracławskiegó Podolu. M. na sejm r. 1790. M.* Marcinkiewicz, herbu Łabędź. Mailllgtcwicz Ignacy, rodem Or­ Paweł, sędzia ziemski Upitski, jako mąż w mianin, sekretarz królewski w r. 1760, zaj­ sztuce rycerskiej biegły, w wojnie Moskiew­ mował się gorliwie sprawami narodu swego. skiej od r. 1654 miał sobie poruczoną ko­ Jako mąż uczony szperający po archiwach, mendę mia&ta Wilna. wygrzebał kilka ważnych dyplomatów z XV Marcinkowski, herbu Gryf. wieku, przetłumaczył oraz dzieło Sztryttera o Marcinkowski, herbu Jelita. Chinach.— Jakób, ś. teologii doktor i pro- Marcinkowski, herbu Nałęcz. notaryusz apostolski, proboszcz i ofieyał w Stanisławowie, zapisał dla bractwa Jazłowiec- Marcinowicz, obacz Zarucki. kiego 1000 złp.; f 1774. Pam. X. Bar. Marcinowski, herbu Rola. Marchocki, herbu O s t oj a. Paweł, Marcinowski, herbu Topor, jednej starosta Czchowski,. dzielny rotmistrz pod Za­ dzielnicy z Tęczyńskiemi. Trzech, braci z te­ mojskim, zasłużył się z czynności poselskich. go domu sławi Rielski z waleczności w bi­ M ikołaj, podobnie starosta Czchowski, wna- twie pod Wrocławiem r. 1474. U la, Ma. 137

Marciszewski Andrzej, lekarz w podczas zdobycia Humania w r. 1768 za­ Sandomierskiem za Zygmunta III, wspomnio­ mordowany od zbuntowanego Kozaetwa Gon­ ny zaszczytnie w wieku tego króla. M. ty. Drugi tego nazwiska, dobosz pułku pol­ M a rc z e w s k i, nobilitow r. 1775. M* skiego pod Napoleonem w Hiszpanii, przy — Hieronim, W roku 1667 wydał wier­ zdobywaniu Saragosy w r. 1809 wsławił sig szem i piękną polsczyzną dzieło zajmujące: z okazanej odwagi, wpadłszy bowiem na ba- „Filozof i teolog chrześciański.“ M. teryg Hiszpańską, wsiadł na działo i uderze­ Marczyński, nobilitowany r. 1775.M* niem w bgben przyspieszył jej zabranie przez Polaków, M. M arew icz Wincenty, rotmistrz wo­ , herbu Lewart. jewództwa Trockiego jeden z dowcipniejszych Mark Ciszewski rymotworców polskich, za panowania Stani­ Markwart Jakób, Jezuita, biegły sława Augusta osiadłszy w Warszawie, wy­ w naukach matematycznych, które wykładał dał kilka sztuk dramatycznych. M. w akademii Wileńskiej; przeniósł sie potem na dwór Zygmunta III, gdzie piastował go­ Margaszewski Sebastian z San­ dność spowiednika królewskiego, M. domierskiego, podczas napadu Tatarów na Polskę, dostał sie w niewole, z której wy­ Marski, herbu Korab. M.* szedł dopiero po kilkudziesięciu leciech w r. M a r s o i l Karol, oberztleitnant w woj­ 1727 za wykupnem przez XX. Trynitarzów. M. sku Litewskiem, zasłużony na wojnach Ko­ Margicwicz, nobilitowany r. 1650.M* zackich i Moskiewskich, otrzymał indygonal na sejmie r. 1662. M a rg o ń sk i Zygmunt, stolnik Kaliski, podpisał pokój Brzeski. — Andrzej, filozo­ Marszalkowicz, herbu Zadora, fii i medycyny doktor, sekretarz królewski, pisze sie z Brzezia. Stanisław, dworzania wydał drukiem kilka dzieł przygodnich w je­ królewski, podpisał unją ziemi Bełzkiej roku żyku łacińskim. M. 1462 (Volum. Legum T. I. fol. 199—202); Markiewicz, herbu Łabędź. — Jan, jeździł potem w poselstwie do Pragi (Dłu­ kanonik Krakowski infułat Tarnowski, opie­ gosz Lib. XIII. pag. 444); naostatek z tym­ kował się szczególnie uczonym zakonem XX. że Długoszem r. 1478 do Macieja króla Wę­ Pijarów. M. — Jan, korzennik Krakowski gierskiego (Kromer, Basileae r. 1555, Lib. znany z rzetelności swojej, prowadził dzien­ XXIX. pagina 626, i Długosz Libr. XIII. nik zdarzeń ważniejszych i z wielką dokładno­ pag 573.). Kazimierz,, podżupnik Bocheń­ ścią od 1644 do 1689 roku. M. Roman, ski r. 1719 (Acta castr. Cracov. libro ineript. nauk wyzwolonych doktor, profesor na uni­ 345). Michał, syn tegoż otrzymał od Au­ wersytecie Jagiellońskim i senator niegdy Rze- gusta III. przywilej na wojtostwo królewskie •zypospolitej Krakowskiej, z pomiędzy wielu Kokuszke (Acta castr. Sandom. Libro 175 zalet światła i gorliwości w zawodzie publicz­ pag. 1893). Pod. fam. nym, zasłużył sie wydaniem wielu dzieł przed­ Marszałkowski Józef, kanonik miotów naukowych; f 1842. M. Wojnicki r. 1775 wzniósł w Urzedowie swo­ Markosz Szeluta', herbu Głowa im kosztem wspaniałą świątynig. M. trupia. M.* Mar szewski, herbu Cholewa. Markowicz, podpisał elekcyę Jana Marszewski, herbu Jastrzębiec. Kaźmierza. M.* Marszewski, hęrbu Rogala. Markowski, herbu Bończa. Marszewski Sebastyan, dworzania Markowski, herbu Szeliga., Piotra Gamrata arcybiskupa Gnieźnieńskiego, Markowski, chorąży Nowogrodzki, napisał kilka dzieł historycznych. M. Tom II. Nr. 18. Ula. M a.

Marsasyński, herbu Strzemie. dziwym poświęceniem się; umarł r. 1829, Marucho wicz, herbu Mohyła. M* zostawiając po sobie pamiątkę staropolskiej cnoty. M. Maruszewsfei, nobilitowany roku Marynowski, herbu Niezgoda, 1790. M* MaryanS Aleksander, poległ przy M a s a I s k I. obronie fortecy Kudak r. 1648; tegoż syn Opis herbu. Jari, dawszy w wielu okazyach dowody wiel­ kiej odwagi, otrzymał indygenat r. 1662.— W tarczy pola czer- Antoni, rajca Krakowski r. 1785, zapisał wonege ma być M klasztorowi ś. Katarzyny tamże fundusz 2000 litera wielka, z któ­ złp. M. rej krzyż wystaje; li­ tera i krzyż są zło­ Maryanowski Tomasz, radca mia­ te. Okólski podaje sta Lwowa, podczas napadu Szwedzkiego r. zaś, że pole tarczy 1704 zapobiegał z prawdziwem poświęceniem powinno być błękit­ wzmagającym się nadużyciom. M. ne, litera M biała, M arycki Szymon, rodem z Pilzna, a krzyż złoty. Także nauczyciel literatury i sztuk pięknych przy na hełmie kładą nie­ akademii Krakowskiej, słynął jako mówca i którzy pięć piór strusich, inni mitrę książę­ badacz starożytności, przezco jak i przez in­ cą. — Gniazdo domu tego Siewierz i Smo- ne piękne przymioty zjednał sobie szacunek lańszczyzna, z kąd jedni zostali przy Mo­ możnych panów, a nawet i Zygmunta Augu­ skwie, drudzy zaś wynieśli się do Litwy. sta króla. Z jego szkoły wyszli tez wielcy Bohusz, za dobra opuszczone w Moskwie, ludzie: Walenty Herburt biskup Przemyski, otrzymał od Zygmunta I. opatrzenie na Li­ Jan Dymitr Solikowski arcybiskup Lwowski, twie. Piotr,syn jego dostał się do niewoli Mo­ Jakób Wujek tłumacz biblii na język ojczy­ skiewskiej. Aleksander, wojewoda Miński, sty, i Stanisław Słowacki astronom, którzy przetrwawszy młode lata z chwałą niemałą się tem szczycili, że byli jego uczniami. Po w obozach, późniejszy wiek strawił w usłu­ długich usługach w nauczycielstwie , prze­ gach ojczyzny, spełniając różne funkcye nań niósł się do Prus, gdzie przy katedrze Cheł­ włożone; f 1641. — Tymoteusz, pojma­ mińskiej jako kanclerz życie pracowite za­ ny w wojnie Moskiewskiej r. 1570, tamże kończył. M. zabity na rozkaz wydany. Antoni, archy- Marycz, Karmelita, sławny niegdyś mandryta Supralski około r. 1600.— Igna­ kaznodzieja, poważany wielce od Jana Kazi­ cy, biskup Wileński i pasterz cnót niemałych. mierza, podczas wojny Szwedzkiej nieodstę- Michał, marszałek sejmu elekcyjnego w r. pował od boku nieszczęśliwego króla, które­ 1733, po zgonie Augusta II. dążył do obra­ go upadające nadzieje pokrzepiał ufnością w nia królem rodowitego Polaka. M. Bogu. M. Herbem Masalski pieczętują się: Baka, Marylski , herbu Ostoja. Piotr, ro­ Chmielnicki, Puciata z odmianą, że zamiast dem z Podola, w młodym wieku służąc woj­ krzyża kładą miesiąc do góry rogami obró­ skowo walpzył zaszczytnie i doszedł stopnia cony, i Wysocki z tą odmianą, że zamiast kapitana; później zmienił szablę na lemiesz, krzyża, wystaje strzała żelezcem do góry. 1 i. w ustroniu wiejskim oddał się z zamiłowa­ Masarski Jędrzej, akademik Kra­ niem życiu domowemu, Obrany członkiem kowski, wydał „M o n i 1 e P a 11 a d is Jagieł- rady obywatelskiej, spełnił ton urząd z praw­ loniaea r. 1741, M. M n. M a. 130

M aścick i , niegdy w Krakowskiem. kowski, w wyprawie Władysława Jagiełły na M asser, nobilitowany r. 1790. M,* Krzyżaków, w potrzebie Grunwaldzkiej roku M assill, nobilitowany r. 1G85. M.* 1410 dał dowody rzadkiej roztropności, ob­ M a sło , herbu Syrokomla. jąwszy bowiem dowództwo nad wojskiem po- Masłomiąek! , herbu Topor, silkowem, dzielnie się sprawił w poruczonych Masłowski, herbu Samson, Jan, mu obrotach. Dwóch tego nazwiska, polegli komornik wojewody Nowogrodzkiego, pisał w bitwie pod Beresteczkiem r. 1651. M. proste ale dość pocieszne satyry r. 1617. M. Maszkowski, herbu Jastrzębiec.M* M a s z e w i e * Piotr, za długoletnią M aszycki Jakób, znakomity ryto­ służbę wojenną, nobilitowany r. 1G62. wnik we Lwowie r. J704. M. Maszewski, herbu Nowina.— Je­ Matczyński, herbu Jastrzębiec. den tego nazwiska Przemyślanin, znakomity Marek, najpierw marszałek dworu Jana III, w sztuce malarskiej w drugiej pełowie XVIII. potem wojewoda Bełzki, dalej Ruski, wiel­ wieku. M. ce od tego monarchy poważany, pomiędzy Maszkiewicz , herbu Kusza. R ącz­ innemi fundował XX. Pijarów w Warężu, a' ko Maszkiewicz, dworzanin królewski, w bi­ klasztor 0 0 Trynitarzów we Lwowie opa­ twie Siemona, księcia Słuckiego z Tatarami trzył funduszem 50,000 złp.; zaś na obwa­ nad Prypecią, poległ w obronie kraju r. 1503. rowanie Lwowa i Przemyśla odkażał 36,000 Inny tego nazwiska, horodniczy Nowogrodz­ złp. — Jeden tego nazwiska^ poległ przy od­ ki w r. 1505, wsławił się z dzielnej obro­ sieczy Wiednia r, 1683. M. ny tego grodu przed oblegającemi Tatarami. M ate rn a , herbu Slepowron z tą B ogdan, rotmistrz pod hetmanem kś. Ostrog- odmianą, że Slepowron jakby wzlatający jest skim, w bitwie pod Wiedrussą, gdy wojsko w prawą stronę tarczy obrócony, stojący je­ jLitewskie zostało porażone i hetman wzięty dną nogą na rózdze oliwnej, a w drugiej trzy­ w niewolę, aczkolwiek ranny przecież zebrał mając pierścień, gdy na hełmie są pięć piór resztę niedobitków, i uprowadził je szczęśliwie. strusich. Erazm, wsławił się przy szturmie Samuel, pułkownik roty księcia Poryckie- Pieszkowa. go uczestniczący walecznie w wyprawie Dy­ M athy, nobilitowany r. 1790. M* mitra do Moskwy i w wielu akcyach, napi­ sał ciekawy dyaryusz wydarzeń, których był Matkowski, ziemianin w wojewódz­ świadkiem., Z rękopismu tego czerpaną jest twie Ruskiem. M.* Jeden tego nazwiska, ka­ po większej części historya panowania Zy­ pitan wojsk polskich pod Napoleonem, po­ gmunta III przez Niemcewicza. M. legł przy szturmie Saragosy w Hiszpanii ro­ ku 1809. M. Maszkowski. Opis herbu. Mat. ty, nobilitowany r. 1775. M* W tarczy pola nie­ Matuszewicz, herbu Łabędź — bieskiego, jest słoń­ Tadeusz, kasztelan Brzesko-Litewski, w cza­ ce w promieniach, a sie księztwa Warszawskiego były minister na hełmie trzy piór skarbu, na którym urzędzie został też po­ strusich. Jest to znak twierdzony przez Alexandra I, przez cały ciąg starożytny, którego swego urzędowania poświęcał się dla dobra nietylko w Polsce, kraju, już to przez zaprowadzenie oszczę­ ale i za granicą uży­ dności, jak i umniejszenie zbytecznych cię­ wano. Ow sławny żarów; jakoż po ustąpieniu swoim zostawił Zyndram Maszko­ skarb pełen dostatków bez ucisku zebrany. wski, miecznik Kra­ W wolnych chwilach od zatrudnień publicz- 140 Ma. Ma.

\ nych, wybornym przekładem przysłużył sig Mazurkowicz Walenty, akademik literaturze poezyi Horacego i innych autorów Krakowski w połowie XVII wieku, pisał wier­ moralnych i politycznych. Zwątlony trudami, sze niepośledne. M. , przestał żyć w r. 1819. M. M azy n i Krzysztof, otrzymał indy­ Matuszewski, herbu Topor. Jan, genat na sejmie r. 1662. podpisał elekcyg Jana Kazimierza. M ch o w sk i Krzysztof i Jan, pod­ Matyaszewicz , herbu W a d wicz. pisali elekcyg Władysława IV. Matyszcwicz, herbu Łabędź. M* M d zew sk i, herbu Dołgga. Ste­ M aul Fabian, kasztelan Elblągski"ro­ fan, zakonu kaznodziejskiego, sufragan naj­ ku 1460. przód Łucki, potem Gnieźnieński, biskup Ka- M u n raty Jerzy, logofet Wołoski, dla Iamacki r. 1714. zasług położonych dla Rzeczypospolitej pol­ Mccherzyuski, przewódzca Pola­ skiej, otrzymał indygenat r. 1607. ków w wojnie na Ukrainie, odniósł świetno Maxymowiez, posesyonat na Rusi. M. zwycigzlwo nad nieprzyjacioły w bitwie pod M ay, herbu Starykoń. Floryan, za­ Tymonówką r. 1654. M. służony z dzielności na wojnach za czasów Zygmunta Augusta przeciw Moskwie i Tata­ M ęciń sk i, herbuPoraj, dóm niegdy rom. Stanisław, wsławił się walecznością bardzo możny piszący sig z Kurozwęsk, zaj­ w boju pod Chocimem. mował już w XVI wieku krzesła senatorskie. Z pomiędzy wielu zasłużył sig Ralcer, wy­ M aydel, niegdy w Inflantach, z kąd stawieniem na wojnę Moskiewską r. 1618 Otto Ernest podpisał konfederacyą Piltyń- swoim kosztem chorągwi konnej; Jan, wal­ ską r. 1632. cząc mężnie w bitwie pod Cecorą, dostał się M aykow icz Jgdrzej, podpisał elek­ do niewoli. Wojciech Kazimierz, pod­ cyę Jana Kazimierza. Franciszek, w bi­ komorzy Wieluński, a potem kasztelan Sie­ twie pod Homlem r. 1654 dostał sig do nie­ radzki, mąż celujący nad innych mocą du­ woli Moskiewskiej. szy i bigglością w sprawowaniu urzgdów pu­ Maykowskl, podpisał elekcyg Jana blicznych, a ulegajęcy tylko prawdzie i spra­ Kazimierza. M.* wiedliwości, karcił jak najsurowiej wszystko M azaili, nobilitowany r. 1768 M.* złe, i pewnie byłby doszedł do pierwszych M azaraki Jan, poufny króla Jana godności, gdyby wczesna śmierć nieprzecigła Sobieskiego, posłował od tegoż do Persyi. nić jego życia r. 1670. Wojciech, zapa­ lony czytaniem o heroicznym zgonie mgczon- Mazowiecki, herbu Dołgga. Ja­ ników, zapragnął podobnej śmierci; oddaw­ kób, uczestniczył w wyprawie Jana Olbrach­ szy przeto odziedziczony majątek kolegium ta do Wołoszczyzny, zkąd wybiwszy sig szczę­ Krakowskiemu ś. Piotra, wstąpił do zakonu śliwie, walczył zaszczytnie w bitwie pod Or- Jezuitów z przedsigwzigeiem podróżowania do szą pod hetmanem Tarnowskim. — Michał, Japonii w celu głoszenia ewangelii ś. naro­ rektor kolegium w Reszlu, pisał i wydał pod dom pogańskim. W r. 1630 w Eborze w cudzym imieniem wiersze rozmaite r. 1657. M. Portugalii poświęcony na" misyonarza, wła­ M az o w sk i, herbu Grabie. śnie gdy miał wypływać okrętem na morze, M a z u ra k i, włościanin na Ukrainie, powołanym został do Polaki, gdzie ułatwiw­ niechcąc należeć do rokoszu wznieconego szy zachodzącą sprawę, udał sig w zamie­ przez Chmielnickiego, z polecenia hetmana Re- rzoną drogę do Iudyi, Po różnych przygo­ wery Potockiego udarowany szlachectwem. M. dach wysiadł nareszcie z kilku towarzyszami M ę. Mę. 141 1 - 'H zakonncmi na brzegi Japonii, gdzie zaraz poj­ M ehlcr, nobilitowany r. 1790. M.* manym i do Nangasaki stołecznego miasta M ellling, nobilitowany r. 1715. M.* został zaprowadzonym; tam wtrącony do obrzydliwego więzienia, po przetrwaniu siedm M sjen, nobilitowany r. 1790. M* miesięcznej niewoli okrótnie zamordowany r. M cinders, nobilitowany r. 1685. M.* 1043. — W nowszych czasach Wincenty, syn Stanisława, starosty Wieluńskiego z Kur- M ę k. dwanowskiej, dziedzic dóbr Barwinka i Ja- sięnnicy, jaśniejący z cnót staropolskich i Opis herbu. wzorowej gospodarności, zostawił po sobie W tarczy znajdu- miłą pamiątkę u wszystkich, którzy do nie­ "e się mąż zbrojny, go byli zbliżeni. Życie sprawiedliwe zakoń­ trzymający w lewej czył w Truskawcu r. 1849. Pod. Kr. rgce włócznię prosto Męczyński, herbu Rawicz; Wielą- do góry, prawą zaś dek nazywa go Męcińskim od dóbr Męcina podpierający się o w Płockiem województwie. — Klemens i bok; na hełmie po­ Mikołaj z Podlasia, podpisali elekcyę Ja­ dobnie taki mąż zbrojny. Męk, deputował na Kazimierza. M. na trybunał Litewski r. 1679.

Męciszewski Kasper, nobilitowa­ M ęk a rsk i, niegdy w Krakowskiem ny r. 1790. M.* województwie. M cdcksza, herbu Lis z tą odmianą, Mękarzewski w Sieradzkiem wojcw: że przez strzałę stojącej na barku podkowy, powinny iść dwa krzyże, a na hełmie łabędź Melbcchowski, nobilitowany roku w prawą stronę obrócony. Początek domu 1775. M.* tego dali dwaj bracia podczas wojen na Ru­ Melchendeiner, herbu Róża, nie­ si, Proszczów i Murzów; Olgierd, wielki ksią­ gdy w ziemi Pruskiej. żę Litewski powoławszy zasłużonych żołnie- rzów z Rusi do Litwy, przeniósł oraz i je­ M c 1 c y a n. dnego potomka owego Proszczowa. S te le ­ n o n z Proszcza, podkomorzy Kowieński Opis herbu. otrzymawszy w zasługach wojennych od Zy­ gmunta I. dobra nazwano Modeksza, przyjął Tarcza lego her­ od tych oraz tą nazwę. bu powinna być prze­ Mcdcniowicz Jakób, akademik Kra­ dzie łona; w przedział­ kowski, pisał zajmujące wiersze. M. ce po prawej stro­ nie w polu medróm M ędrzocki Adam i Kazimierz, są dwie głowy zaję­ nobilitowani r. 1790. M.* cze, w toj zaś po Mcdaniecki Konstanty, towarzy­ lewej stronie w pola szył zaszczytnie w wyprawia Pawła Sapiehi białćnrt pieniek czer­ hetmana Litewskiogo r. 1077. wony, z którego wy- M edyński, dziedziczył na Wołyniu. M. tryskują z pomiędzy trzech listków czerwonych dwa gruua mo­ M c g ie ln , nobilitowany r. 1073. M,* dre; nś hełmie zaś trzy pawie pióra. Dóm Meglowski, herbu Lewart. Melcyanów znany dawniej w ziemi Pruskeij, 142

nietęgo W' skl K o n s t a n t y, wy dał dzie­ bieżący powinien być w zielonej sukni, i od- je kollegiaty Sądeckiej r. 1080. M. strzeliwający się w tył po za siebie -z lu­ Melin Krzysztof, podpułkownik w ku, a miasto hełmu mieć na głowie koronę. wojsku koronnym, za położone zasługi wo­ Mieszczer Gerej przyjąwszy w r. 1082 jenne nobilitowany r. 1676. chrzest ś. i nazwany Jakób Meszczeryn, dał początek domowi temu, który przjbył pier­ Mellillg, nobilitowany r. 1775. M.* wotnie z Moskwy do Litwy i odsiadł w wo­ herbu Leliwa, patrz Melsztyńskl, jewództwie Smoleńskiem. Piotr, stając w T a rn o w sk i. obronie Derptu w Inflantach, zginął podczas szturmu na ową twierdzę. Ignacy, pułko­ Mełdzyński. wnik królewski, poległ pod Smoleńskiem; Fedor zaś w bitwie pod Bołchowem. Iwan, Opis herbu. cześnik Smoleński, podczas wojny Meskiew- W tarczy są dwa skiej zebrawszy drużynę bojarów i dzielnych ptaki i to bez skrzy­ Kozaków, w sprawie królewicza Władysława deł głowami od sie­ obranego carem Moskiewskim walczył z wiel­ bie odwrócone, a ni­ ką odwagą, zabierając ubieżeniem w moc by przeplatane po swoją ważne stanowiska aż po Siebież, za między trzy pasy, na co od Zygmunta III otrzymał znaczne nadania; hełmie zaś murzyn f 1633. Iwan, podobnie cześnik Smoleń­ zbrojny i trzymający ski, pierwszy przystąpił do unii ś,, a jako oszczep w ręku. Nie­ żołnierz niezrównanej odwagi walczył zaszczy­ jaki von Allen prze­ tnie w wojnie Szwedzkiej, mianowicie pod niósłszy się jeszcze hetmanem Lubomirskim przeciwko Rakocze­ za Krzyżaków z Saxonii do Prus, osiadł na mu. Dymitr, stolnik Smoleński piastował Mełdnie, i przyjął od tegoż tą nazwę. Mi­ z chwałą chorągiew ussarską pod wodzą Mi­ chał, był kasztelanem Rypińskim. chała Radziwiłła; gdy mu atoli zdrowia już Mełgiewski, herbu Rawi cz. niestało, w wojnie r. 1662 wystawił własnym kosztem chorągiew na obronę kraju. Piotr Meildalski, herbu Larissa. i Hrehory, bracia jego, polegli w bitwie Meniński F ranciszek, urolzon w pod Filipowem r. 1656. Lotaryngii z rodziców polskich, przyszedłszy do Polski, jako mąż uczony pozyskał wzglę­ Meszek Stanisław, za czyny wo­ dy Jana III, który go też zaszczytem szla­ jenne nobilitowany r. 1662. chectwa obdarzył. Następnie udał się do Metra, herbu Lis M.* Wiednia, i tamże zostając na dworze cesar­ Metych, herbu L e w wspięty. skim, wyniesiony został przy godności radcy nadwornego na pierwszego tłumacza języków Melcel Ludwik, nobilitowany roku wschodnich. Po między wielu dziełami pió­ 1790. M.* / J' ra jego, zasługuje na szczególną uwagę: Meydylon Kufołowicz, herbu Trza­ Gramatyka polska i włoska, i słownik języ­ ska, przyjął ów herb pedczas unii Lit#y z ków wschodnich. M. , koroną. \ . . Merlini, nobilitowany r. 1775. M.* Meynartowicz, niegdy na Litwie. Mcrło, herbu Strzała rozdarta. Mesiczeryn, herbu Pogonia III. Meysland, nobilitowany r. 1673. M.* z tą odmianą, że jezdziec na białym koniu M ey sn er Ja d, nobilitowany r. 1790.M* M i. 143

Meyszer Wilhelm, podpisał z In- Miączyński Andrzej, rotmistrz flantskiego elekcyg Władysława IV. królewski, wsławił sig z odwagi przy ubie- Meysztowlc Jan, podpisał z Troc­ żeniu Bracławia r. 1071, będącego w mocy kiego elekcyę Władysłnwa IV. najezdniczych Tatarów: następnie uganiając sig za wrogiem, zgromił go pod Stratynem Mcżeński, podpisał elekcyg Jana K a­ r. 1675. Zapgdziwszy sig aż do Mułtan, zimierza. M.* napełnił zadunajskie narody pzzeslrachem Mezer, nobilitowany r. 1790. M.* przed mszczącym sig zniewagi orężem pol­ Tłlezonef, nobilitowany r. 1775, M.* skim.— Ignacy, mąż gorliwy o dobro pu­ Mężyk, herbu W ad wicz. bliczne, po spaleniu miasta Brodów, prze­ niósł Siostry miłosierdzia do Załoziec, i umie­ Mężyk, herbu Wieniawa, dóm przy­ ścił je tam w kościołku po zniesionych Augu- były do Polski ze Szlązka. Ja n Mężyk z Dą­ styanach przez się kupionym. Nadto zgro­ browy, uczestniczył w bitwie Władysława Ja ­ madził znaczny zbiór kosztownych malowideł, giełły z Krzyżakami pod Grunwaldem W r. z których zamyślał utworzyć we Lwowie ga- 1436 będąc już wojewodą Ruskim, odbył leryę do publicznego użytku. W tym celu wyprawę wojenną przeciw Swidrygełłowi. Sta­ zbudował na przedmieściu Łyczakowskim obok nisław, starosta Sądecki, jako rotmistrz kró­ ś. Antoniego gmach okazały, gdy w tem w lewski wsławił się czynami wojennemi, oso­ r. 1809 wysłany w deputacyi do Napoleona, bliwie za wojen Stefana Batorego. w Wiedniu niespodziewanie od śmierci za­ Mężyk Jan, aptekarz królewski i oby­ skoczony żyć przestał. M. watel Krakowski, zajmował się pisaniem epi­ Mianowski, dziedziczył niegdy w Ki- gramatów polskich. M. jowskiem. Trzech braci nobilitowani roku Mężyński, herbu Kościesza, dóm 1790. M.* pierwotnie na Mazowszu, zkąd rozrodził się Miarnowskf, niegdy w Sieradzkiem. po całej Polsce. Marcin, kasztelan Wizki, Miaskowski, herbu Rończa z tą sławny z biegłości w prawie, imieniem wszyst­ odmianą, że jednorożca białego w lewą stro­ kich stanów witał na granicach królestwa nę zapędzonego opasuje księżyc niepełny, a tuż Stefana Batorego. K le m e n s, podpisał elek­ nad szyją są trzy gwiazdy, gdy i na hełmie cyg Jana Ul. taki jednorożec ale bez gwiazd i księżyca. Miąciński, herbu Wieniawa. Z pomiędzy wielu zaszczyconych dostojeństwy Miączyński, herbu Suchekomna- i wysokiemi urzędami, Abdon, kasztelanie ty, pierwotnie na Wołyniu, zkąd Atanazy, Lędzki w wojnie Szwedzkiej dostał sig do najprzód podskarbi nadworny koronny, po- niewoli, a zaprowadzony do Stokholmu, umarł tćm wojewoda Wołyński, wsławił się na woj­ (amże w więzieniu. Adam, kasztelan Sa­ nach Tureckich z czynów rycerskich. Mia­ nocki, układał spory pograniczne ze Szląz- nowicie pod Chocimem, wysłany od Jana So­ kiem. Adryan, Jezuita, wykładał nauki ma­ bieskiego na przód, uderzył na czaty nie­ tematyczne, filozoficzne i teologiczne w szko­ przyjacielskie z taką gwałtownością, że je łach zakonu swrgo, wydał oraz kilka dzieł ze stanowiska zupełnie pospgdzał; potem w uczonych. samej akcyi przyczynił się swą odwagą niemniej Miaskowski, herbu Leliwa. W oj­ wiele do zupełnego zwycięztwa, w którem ciech, najprzód stolnik Podolski, potem pod­ też otrzymał zaszczytną rang. Życie pełne komorzy Lwowski, w młodym wieku wsławił chwały zakończył w r. 1723, się walocznościf} w bojach; później marszał- M iączyński, herbuTępa podkowa. ! kował z chwałą w trybunale koronnym, i od­ 144 M i. - prawił dwa poselstwa dó Rudolfa cesarza, Michałowicz Jan, rodem z Samboray do Konstantypola do Ibrahima sułtana Tu­ sługa a oraz towarzysz owego Kulczyckie­ reckiego, zkąd kilkaset więźniów polskich z go, który sig przy oblężeniu Wiednia przez niewoli wyprowadził; f 1648. Łukasz, pod- Turków r. 1683 z narażeniem własnego ży­ stoli Podolski, w nieszczęśliwej akcyi pod cia, chrześciaństwu tak wielce zasłużył, dzie­ Cecorą, dostał sig do niewoli, z której wy­ lił z nim wszelkie niebezpieczeństwa , przy­ dobywszy sig nieprzestawał służyć zagrożo­ sposobiwszy się do lego poświęceniem swe­ nej ojczyznie. — Kasper, ziemianin Wiel­ go oręża na ołtarzu Matki Boskiej. M. kopolski i sławiony swego wieku wierszopis, Michałowski, herbu Jasi e ńczy k. wydał w r. 1622 zbiór szacowny poezyi z ró­ Pomiędzy wielu znakomitemi z lego domu, żnych okoliczności dziejowych, dalej ró­ odznaczyli się: Kasper, chorąży Czerski, żno epigramata, panegeryki i nagrobki. M. sekretarz Zygmunta III, i Melchior, pisarz Olbracht, podkomorzy Lwowski w r. 1640 grodzki Krakowski, później wojski Lubelski, posłował do Turcyi. M. z poczciwości i umiejętności prawa ojczyste­ Miccwski albo Micowski, herbu go; ostatni jakkolwiek pan trzech wiosek, P[r a w d z i c. chętnie przyjmował od braci nań włożone Michajlo, rodem Litwin, wydał w Ba­ obowiązki i gorliwie je pełnił, posłując już zylei dzieło: o Litwinach, Tatarach i to na sejmy, albo na trybunały. „To mi naj­ Rusi 1615 r. M. większa godność i nagroda, mawiał, być od braci współziomków kochanym.1* Melchior, Michalczewski, herbu PrusI. rządzca kollegium Ostrogskiegoj podczas opa­ Michalewicz Zacharyasz, rodem nowania tego miasta przez rozhukane Kozac- Ormianin, posiadający wszechstronne wiado­ two w r. 1660, zóstał sródze zamordowany. mości, osobliwie w obcych językach, w skro­ Michałowski, herbu Jelita. mności ducha swego postanowił poświęcić sig dla dobra bliźnich, w tym celu wstąpił Michałowski, herbu Poraj, dóm we Lwowie do zakonu XX. Trynitarzów, zaj­ starożytny w Polsce, albowiem już w r. 1411. mujących sig wykupywaniem wigźniów chrze- Mikołaj z Michałowa był wojewodą Sando­ ściańskich z niewoli Tureckiej. W r. 1688 mierskiem. udał się w pierwszą podróż redemcyjną, a Michałowski, herbu Trzaska. S ci­ dostawszy sig do Kamieńca, wykupił <*d ba­ bor z Michałowa, podsędek Nurski, podpi­ szy tamecznego najprzód asm Polaków i do­ sał dekret księztwa Mazowieckiego przeciw­ prowadził ich wśród uniesienia ludu do Lwo­ ko dyssydentom r. 1525. wa. Po ustąpieniu Turków z Kamieńca, po­ Michałowski, herbu Wieruszo­ słany tamże od przełożonych zakonu, zbudo­ wa. Mikołaj, stolnik Brzesko-Kujawski. wał klasztor i kościół i oddał go w całości Michałowski Kazimierz, skarbnik Or- zakonowi. Pamięt. X. Bdr. szański, fundował w r. 1686 okazałą kapli­ Michałowski, herbu K or czak. Deń- cę w Lesznie; drugi tego nazwiska, dworza­ ko Boratyński wziąwszy działem dobra Mi­ nin Janusza Wiśniowieckiego, w podeszłym chałowice, przyjął od tych tą nazwę. wieku obrał sobie stan duchowny, w którym został gwprdyanem klasztoru Franciszkanów Michalski, nobilitowany r. 1768. M.* we Lwowie, za jego wstawieniem sig prze* Michałkiewicz, herbu Kościesza, tego książęeia zbudowany. M.— Michałow­ Michałowicz, herbu Lis, Grze­ ski, starosta Luchowski, znamienity poeta, gorz, w połowie XVII wieku był władyką przetłumaczył Horacyusza wszystkie pieśni. M. Piń»kim. Mlclłclson, nobilitowany r. 1775. M* Mi. Mi. im

Mlcherskt, reprezentant narodu na Warsż Micho wski z Ostrowa, kasztelan Lu­ sejmie Gnodziońsiltitn- w r. 1793, gdy *- całą belski, W ^ d p ł ^ l ^ . ,do W^ajicr, Inocą wymowy o.pier^ł sig przepiw zapropo­ d%ie|U cjhwąłg tego poi),arc|y w w,ojnie z T u^ar nowanym układom z ambasadorem Rosyjskim, ml, następnie poległ z . |rólf|fn, fiodakiftą) w wzięty został w niewolę i odesłany do Sie­ morderczej bit(wje pod |V1. wierza. M. Mjciński, bąrbu Ł abę.d^, M* Miclmiewicz, berbu Lis. Jan, za­ Miclński, herbu Pę Ii k a n. Ma rcyan, służył się z prac żołnierskich w wojnach z zginął w boju ze Szwedamj. Szwecyą i Moskwą. Michał, cześnik Bra­ cławski zaś podobnie z prac wojennych, prze­ ' Miciński Adam, koniuszy Zygn^^ta trwawszy eałą młodość swoją pod chorągwią Augusta biegły w wetsrynaryi, wydał ważne uasarską. dzieło o chowie, koni w Polsce r. ŁSJJ), M. Michno wski, herbu Trąby. M.* , herbu H i p.oce ąt a u- Michoński M a r c i n, Pilznianin, aka­ r« s . M* demik Krukowski i senior bursy Jenozolim- M i s i e w i c z , herbu Lis. ĄL* ąfclej w pienwszoj połowię XVI wie,ku, pisa,! Mickiewicz , herbu Poraj na Litwie, zdobne wiersze z przygodnych okolipzjiości. M. M i c k i e ^ ic s , herbu Nałęcz z przy­ W I-» h 9 r o w » sk I. domkiem Do wołgo. — Adam, rodem z Ząo - sia w Nowqgrodzkiem, w młodym wieku po­ Opis h«rbu. święcał się do stanu nauczycielskiego; mia­ -^tarczy pola bia­ nowany profesorem literatury w Kownie, w łego jest wielbłąd ski^ęk zaszłych wypadków zasłany został do szary w prawą stro- Moskwy, z kąd w r. 1828 wyjechał za gra- B.ę kroczący, nad heł­ nyjjg. Uksztafcony w wysokim stopniu na mem i korony zaś wzorach Greków i Rzymian, oznajmiony do­ wystają dwie łabędzie statecznie z wzorowymi płodami ludów nowo­ głowy, stykające się czesnych, wzniósł się wkrótce bogatym swo­ u góry ze sobą. Dóm im jeniuszem nad gmin rymotworców współ­ Michorowskicb kwi­ czesnych. Osiadłszy w Paryżu,wykładał litera­ tnął dawniej w ziemi turę sławiańską; usunięty atoli z tej posady, żył Pruskiej. w cichości aż do r. 1855 wśród gorącej tęskno­ Miehowskt, herbu Gryf, w Kra­ ty za ojczystym krajem, który ujrzyć pragnął kowskiem. przed zgonem. Wtedy to wyjechał do Kon­ stantynopola, gdzie wkrótce umarł na chole­ Michowski, herbu Rawicz. Dóm rę w 58 roku życia swego, zostawiając pa­ starożytny, z którego J» n Warsz z Micho­ mięć po sobie największego poety. M. wa kasztelan Lubelski, hetmanił przeciw Li­ twie i Jadżwingoin jeszcze za Bolesława księ­ M ico w sk l, herbu Prawdzie. cia Krakowskiego. Warsz Michowski, kaszte­ M ieliła, herbu Gozdawa, na Litwie. lan Wojnicki około r. 1330, w wojnie Wła­ M iczu ch a, herbu Łodzią, na Litwie. dysława Łokietka z Krzyżakami, wielce się przyczynił do zwycięztwa odniesionego nad M iezyński Sebastyan, magister fi­ zakonem iw bitwie pod Połowcami. Następnie lozofii w'akademii Krakowskiej, wydał dzie­ uczestniczył w wyprawie Kazimierza W. na- ło o Żydach (1618), wykrywające wszystkie■ Ruś czerwoną^ inkorporowaną do Polski. M, :wady tego narodu. M. Tom 11. Nr. 10. 140 SUW*

M ld lc to » * nobilitowany r. 1768. M.* Miedzwiecki, herbu Ostoja, HIIccllświecki niegdy w Ostrzeszew- Miedzwiecki, herbu T o p acz. skiem. — Jan, żołnierz tę»i, alo burzliwy, t Miedzwiecki, herbu Pobóg. wszedł w służbę Dymitra Samozwańca, któ­ Miedzychowski, herbu Jasień- rego został powiernikiem z władzą hetmań­ czyk. Stanisław i Łukasz, bracia i dwo­ ską. Po zgonie tegoż, potrafił sig- wymknąć rzanie Stefana Batorego, odznaczyli sig z od­ i przystał do sprawy drugiego Dymitra, któ­ wagi przy szlurmio Pieszkowa r. 1582. rego interesami kierował dość szczęśliwie, lecz wkrótce znalazł śmierć z ręki łlożyń- Micdzygórski, herbu Topor. M.* skiego. M. Miedzy lewski, herbu Jastrzębiec, Wawrzyniec, biskup Kamieniecki r. 1526. Miechowita Maciej rodem z Miechom Miedzy liski, podpisał elekcyg Jana wa, w akademii Krakowskiej otrzymał za­ Kazimierza. M;f szczyt doktorski; po zwiedzeniu obcych kra­ jów. został nadwornym lekarzem Zygmunta, . Miegalowski, w ziemi Mielnickiej. później kanonikiem Krakowskim, sprawując Miękicki, herbu Trzy trąby. W a-* po,- kilkakróć urząd rektora akademii. Za­ lentyn, z ziemi Przemyskiej, zamieszkały; kładając, z zamiłowaniem szkoły parafialne, między Kozakami Nizowskiemi, gdy przybył oddawał sig oraz pisaniu dzieł naukowych i na dwór Iwoni, hospodara Wołoskiego, tam­ historycznych, poczem znaczny swój księgo­ że znalazł śmierć z ręki Turóckiej l f 1574. zbiór zapisał tejże akademii z funduszem 600 Miękiński, herbu Dwie Strzały. czerwonych, złotych dla profesora medycyny Mielczarski, nobilitowany r. 1775. M* z warunkiem, udzielania przez tegoż nauk Wojciech, typograf młodzieży, i leczenia darmo biednych ludzi ,, MleSczewski zasłużony we Lwowie r. 1684. M. do czego założył też potrzebny szpital; f 1523. M. — Justyn, doktor teologii, w ?a* Mielecki, herbu Gryf, jedna dziel­ konnóm życiu w Krakowie oddawał się pra­ nica z Branickiemi-, biorąca swój początek cy naukowej; f 1,649. M, od dóbr Mielca, gdzie też w kościele tamecz­ nym grobowce tego domu się znajdują. Naj- ' ''/Miecieeki Zdano w icz w Trockiem, pierwszy pod tym imieniem był Stanisław, Mieczkowski, herbu Zagłoba. kasztelan Zawichostski; f 1532. Jan, wo­ jewoda Podolski i marszałek wielki koronny, Miecznik»wskiV herbu Podkowa. syn poprzedzającego, jako żołnierz i sena­ Adam, pułkownik królewski za Zygmunta Iii, tor dał wielkiego rozsądku dowodyj f '1561. porzuciwszy stan wojskowy, wstąpił do zako­ Mikołaj, wojewoda Podolski i hetman wiel-, nu Reformatów, w którym jaśniał wieiką bo- ki koronny od młodocianych lat przywykłszy gomyślnością. do stanu wojskowego, przetrwał w nim całe Mieczyński, herbu Łabędź. życie z chwałą imienia swego; tchnący bo-; Micduszewski, niegdy w Sando­ wiem duchem rycerskim, uczestniczył wo mierskiem województwie. wszystkich wojnach z właściwą sobie odwa­ Miedzianowski, dziedziczył w Lu­ gą. Tak wprowadził Bohdana, wyzutego z; belskiem. t; władzy od własnych poddanych na bospodar- slwo Wołoskie, i mimo szczupłych sił swo­ Miedzichowski, herbu Jasień- ich, bo tylko l 1/, tysięcy ludzi, powrócił, czyk. M* . V, szczęśliwie do ojczyzny z zaburzonego kraju; Miedzwiecki, herbu Okaza. płosząc oraz skutecznie Tatarów Podole tłu;- \ n u . Ml* S ś9 mnie najeżdżających. W wojnie Moskiewskiej w Poznaniu przeniósł szkoły do swych dó.^ mianowany hetmanem, rozpoczął kampanię dziedzicznych, gdzie tak profesorów, jakó i zwycięzko zabraniem Połocka i Sokoli, po- studentów uboższych szczodrobliwi© opatrywał. czem wkrólce z zwątlenia zdrowia złożył bu­ Miel wid , niegdy na Żmudzi, „ v t, ławę w ręce Batorego,,i zamknął dni swoje Miclżyuski, herbu Nowina, pisze w r. 1585, przekazując testamentem znaczne się z Brudzewa w Wielkiej Polsce,, gdzie fundusze dla kościołów.— M i eh a ł, opat Ty­ kilkuch piastowało godności senator,skio. Ż po­ niecki, syn kasztelana Krakowskiego, stara­ między tych Maciej, kasztelan Szremski, jący się o przywrócenie zakonu Benedyktyń- starosta Kciński, jaśniał nadzwyczajną, bogo- «kiego dó właściwego zatrudnienia, założył myślnością. Przykładny obyczajami^ zasłu­ w Tyńcu szkołę, pomnożył bibliotekę kla­ żył się ojczyznie z posług wojennych pod sztorną , i sprawił parzędzia matematyczne. M. chorągwią ussarską, jak i zinnych czynności M ielęck i, niegdy posesyonat w Sie­ deputackich ; f 1G96. radzkiem. M i e n i c z c w s k i , herbu Radwan. iMlelejeiyckt, podpisał elekcyę Ja­ M i c ń s k i , podpisał elekcyę Jana Ka­ na Kazimierza. Al.* zimierza. M.* ■ •. •. j . '1 ; -- M lcleszko, herbu Korczak, pierwo­ M l e n y c l i , herbu Łodzią, na, Litwie. tnie na Litwie, jednego domu z llin>czami i .. ; ; • ? I [Z. '. Jesmahami. Łukasz, poległ w bitwie z Ta­ tarami nad Smotryczą. Abraham, walczył za­ szczytnie przeciw Moskwio. Jerzy, chorąży Opis herbu. Słonimski, podczas smutnego najazdu ziemi W tarczy na czte­ ojczystej przez Kozactwo, uzbroiwszy powia­ ry części przedzielo­ tową szlachtę poskromił niesforne tłuszcze. nej , są w pierwszej Jeden z tego domu pułkownikował pod wo­ przedziałce po pra­ dzą Lanckorońskiego w pamiętnej bitwie pod wej stronie trzy gwia­ Zbarażem r. 1649. M. — Jan, kasztelan Smo­ zdy jedna podle dru­ leński, fundował klasztor 0 0 . Bazylianów w giej między dwiema Żyrowicach. M. linijkami, w drugiej po lewej ręce są trzy M iclick i, herbu Rola. Augustyn, snopki związane, z sekretarz Zygmunta Augusta, z polecenia sejmu których dwa na gó­ r. 1509 sprawował korrektę statutu Litewskiego. rze, jeden pod nie­ : M foliński albo M leleński, herbu mi u spodu; w trzeciej po prawej stronie ta­ Wczele, dóm zacny w Wielkiej Polsce; kież Irzy snopki, a w czwartej po lewej'Stronie gdzie kilka kościołów są po dziś dzień fun- znowu trzy gwiazdy; Z korony zaś wystaje mu­ daeyi jego. Aleksander,, posłował od Zy­ rzynek z głową zawiązaną, obró!ćóny w pra­ gmunta Augusta dó różnych dworów, poczein wą stror.ę tarczy. W i 1 h e l'rtl %a’ Radziecho- otrzymał w nagrodę swych zasług opactwo wie t Wasuczynie Mier, generałmajor WojsSk Tęzemęszeńskie,. która wielkim kosztem dźwi­ koronnych urodzony'\V królestwie' Szkockietn, gnął od.upadku. Stefan Batory mianował go wslawiwszjr się w Fólscó cżynarńi heroiczne- też pierwszym biskupem Inflinlskim. Później mi i niepospolitą' 'ód;w'Sgąfti'a wojnach, otrzy­ z pdmięllży wielu "zaszczyconych znakomile- mał indygenM':sHa ■ ^ejWie łf; 1739.! 1 •’":'ł mi urzęilami V 'W'V) j c i e ć h , Opat Trzeińoizyń- i*.> *ia M s e r ii i k ow i e z !0,1’.b r a c',h t, akademik ski r*-15'93 potlczas grasowani^ powietrza Krakowski i nauczyciel wymowy, zostą>y|ijt,gra- m nu. M i. te po&yć'fc:fte s?ę (łomu Lubomirskich M fęsieki H e i* m an Adolfy oberszt- i Kóifiecpolskićh. M. leitenant w wojsku polskiem cudzoziemsku*, otrzymał ińdygenat na sejmie r. 1662. ' Mferoszewsfci, posłował i Kraków- skiego i;a ścjm r. 1790. M,* — Ja-cifek, Sekre­ Mięstnchowslii Raj m u ud, Z uro­ tarz wolnego miasta Krakowa, bffegły w lite­ dzenia Izraelita przyjąypszy wiarę chrześeiań- raturze ojczystej, z rtieztHiżoną Jgorliwoścfą ską, wstąpił do zakonu Dominikanów, w któ­ pracował nad ułożeniem życiorysów pisarzów rym wskutek okazanych przymiotów wymowy przeznaczonym został do prac missyjnyeh polskich'; M. ' t ■ • i:' - '• v :; w tym zawodzie odznaczył się żarliwością w ka* ; ' jtóieriicki, herbu Łteśrćzyc. r' zaniach prawdziwie poruszających; f 1767. M. M icrucki, herbu Poraj. M ierżb, herbu R oń cza. M.* Mię szaniec. ■ Mierzejewski, herbu-Łeszczyp M* . Dpis herbu. ;Mtetżcj^wśki,b'fei*bu Szeliga. Jg- W tarczy na dwió drzef, cześmk Halicki, rotmistrzował pod Części w zdłuż prze­ znakiem pancernym w rozruchach na Rusi. dzielonej > znajduję się po prawej stro­ Mierzejo wskf, herbu Lubicż. nie pół orłą białego, Mierzyński, herbu L e i iwa. Jan, a po lewej stroni# podstoli Wołkowyski, podpisał pada conven­ dwie roie białp je ­ ta Jafia Ka^itflterza, był potem marszałkiem dna pod drugą w Wlikoijiięrskirpj; komisarzem do zapłaty woj­ polu czerwonem, ó f ska i deputatem na trybunał skarbowy. I hełmie zaś trzypfór Mierzewski, herbu. Leszczyc. Ję­ strusich. Ów -herb drzej, biegły teolog nh dworze Baranow­ nadał "Kaz|mierż skiego arcybiskupa Gnieźnieńskiego r. 1609. •Pełce i Niemirze, braciom, prodżbnyjri Jz słąj- Franciszek, scholastyk Gnieźnieński, pre- wnej z piękności Ksferkip żydówki. Obaj ząi zydoWał, ria ‘tnybunale koronnym. szli atoli bezpotomnie,; pierwszy , umarł ,rałb|- do, drugi zginął w bitwie pot} Pokrzywnicę, '' . 'MiefzeXVsTii , herbti P a wg za. Mieszków s k i* hęrbu Junosza. M.* Mierzwiński, herbu O g o ń ery k. i ; M ieczk ow sk i , teiw Lijśiy-n» Ąla- Aleksander, w nagrodę okazanego iiręż- zo^r.Ś,zU. twa w bojach i ran odniesionych pod Cudno- wem, ńobilitówany na sejmie r. 1662.— Je­ JWIeszTkowzki, herbu M ora. 'S'ta- den tego nazwiska, pórucznik legii polskiej th'i«słia »t,. Ifeawotafiik ;i ®fl*ied®io^ył*"nziemi dnęj dzielnicy « Karnkowskwmi. ?t Nurskiej. fMfiefelski',"herbu -‘Jo-a t rtztęfbii ec. iM>* M ietelski * \ierbu Jelita. I dziw szy dp siebie fozproszone rodziny, or* M feUlski , herbu Korwin. pi>ns(cję4 .których prawa uporządkował' i koi ściół Wymurował. Tam napisał też kropikg M ietelski, berbu Ostoja. Piotr, miasta Kamieńca podolskiego. Pam. X, Bar. odznaczył sig niepospolitą odwagą w wojnie M i k oła je w i cz Jakób, rodem ze Sta­ lnflantskiej.] nisławowa, podczas nauk teologicznych przy­ M ijakow ski , herbu Jas ią & c z yk. M.* I jął obrządek łaciński, a wyświecony na ka­ Mi jak o M« ki , herbu Ogończyk. J a- płaństwo, objął obowiązek katechety gymflBr -cjek, .Dominikan, wielką sławę zjednał so- zyalnego we Lwowie, zkąd postąpił na prp,r ifctie podczas: sprawowania urzędu kaznodziei bóstwo Kołomyjskie, po tein na Żółkiewskie, trybunału Lufclińslkiego, później katedry Kra­ ,a naostatek na.Stanisławowskiej gdzie tpż ży­ kowskiej, gdzie też wydał drukiem swoje, cie pracowite zakończył w r, 1849. Jemu to mowy kazalne. M. Jiależy zawdzięczyć zachowanie uszkodzonych pamiątek historycznych w kościelb Żółkiew­ “ s ’ /M iJÓ w ski, herbu Niesio bia. skim, t. j. czterech wielkich obrazów olej­ *' i t l f k i l i T ade.u sż, nobilitowany róku nych przedstawiających bttwg pod Wiedniem, 1790. M* Parkanami, Gfoocijflem iKluszyncm, któro na TłlikitA, żółnijerfc zawołanego Trigztwa jego staranne wezw.ejuio Stany galicyjskie od­ w wojsku Litewskim z wojen Krżyżackłćb, nowić kazały. Pawi. X. Bar. podczas konwojowania sprowiant&w ad'ó obo- Mikołajewski, herbu AbMank. auj, .dostai sig do niewoli Aege zakonu roku • ^ £ f • ; "1 ^ V-.-: ■; herbu Lis. Jan, 1414. Ód niego poszli późniejsi Mikitowi- Mikołajewski, porucznik roty starosty Barskiego, chwalony Wskj J a k,ó b , kapłan zakąęu ś. Mikotajewice Wa eł aw, mianowa­ Frańęi^ika, podczas grasowania zarazy po­ ny sekretarzem legacyi, posłował do Moskwy rowej w ‘pą k o w ie 'r. I7Ó7, zo*pb|iw;em po­ w r. 1555. Kilku innych z tego dpmu, p a ­ święceniem oddawał się posłudze zapowie­ stowało godności urzędowe na Litwie. — " trzonych ; życie “świątobliwe zakdńćzył na ka­ ś. teologi i,, po powro cie aW o- domu tego ma poQho.d*!®;Pd słowa łacińskie­ •m -do. ojozyiny ieost«ł»!pcob,o*zczem wi KuUch, go mi cor, ł. j. moje serce, klórem Ka- fzkąd przeniósł*sięj *doiMQbjle«?i,i;gd i swyfth u'u* spięć Jat czuwał nad prawami i swa go <■narodu. jłieńców ^wykł był nwołać. ;P?zodjk«pj|#.> łfigo W r . tiI4.7 !prxe*zedł do Raszkowa, zgroma­ linienia, tćhnący ducheip .wojennym, służyli m i . najwięcej wpjskowo; atfę«ląc mężnemi i w po­ Stlruśicłit^ litery M i tyczkach szćzęśliwomi, przybrali później herb krzyż są Według nie­ Ostoja. M. których białe,według M i k o s z , herbu Miku Ii ński. M.* innych złoto. Miku- Mikoszewski, herbu Dąbrowa. lińscy pierwotnie na Rusi, sprawowali u- Aleksander, akade­ Mikoszowski rzęda w Bracław- mik Krakowski pisał wiersze przygodne roku skiem iCzerniechow- 1G56. M. skiem. Tym her­ M ik o w ic z Jan, marszałek Litewski, bem pieczętuje się przejmował poselstwo Moskiowskie przybyłe takie dóm Mikoszótn do Polski do Zygmunta Augusta. Ul i ku ć Kar o I, nobilitowany r. 1790.M* # Mikulski, herbu Sas. M.* — Ste­ M ikurki, herbu Slepowron. Ada m, fan, kanonik Lwowski, fundował w Busku podpisał elekcyę Jana Kazimierza, — Cy­ szpital dla ubogich r. 1783. M. prian, Karmelita Lwowski, uzyskał u władz rządowych pozwolenie fundacyi klasztoru swe­ Mikułowski, herbu Drzewica, je­ go zakonu w Warszawie. M. ' dnej dzielnicy z Zajączkowskiemu Mikułowski, herbu Rawicz. M i k U 1 i c z. Milanowski, herbu Jastrzębiec. , Opis herbu. Milanowski, herbu Suchekom na- W tarczy pola nie­ ty. Jan, mąż znakomity z dzielności w ba* bieskiego ma być jach za Stefana Batorego. księżyc obiema ro­ Milbcrg Teodor, nobilitowany roku gami do góry obró­ 1790. AL* cony, w którego środ­ ku wystaje krzyż, a Milcer Wawrzyniec, nadworny le­ z tego znowu u wierz­ karz Augusta III, z rzadką gorliwością zajmo­ chu lilia, na hełmie wał sig wszystkiem, co dotyczafo nauk w zaś trzy piór stru­ Polsce. Od Stanisława Augusta udorowany sich. Księżyc, krzyż szlachectwem, postanowił utworzyć kollegium i lilia powinny być lekarskie; nadto wydał drukiem prawie wszyst­ białe. Mikulicze idą kich historyków polskich. M. od Huryna Skumina Lwowicza, z których też Milccki, poległ w bitwie pod Kirch- jedni piszą się Skuminami, a drudzy Radec- holmem. kieroi Mikuliczami. Teodor, był biskupem Milczcwski, dziedziczył w Witeb­ Gracjanopolitańskim r. 1681. skiem. M.* .■ i%‘, ‘, ‘ \ . M i l e w s k i , herbu Jastriębiec Ja­ , ,, sbS. : Ul i k u I i ń s k I. kób,: dziekan Łęczycki, kanonik Łowicki t. ■ Ópiś htirbu. J560, wymurował• swoim kosztom' kanonię w Łowiczu. P i ot r, slużąć najpierw wojsko­ W polii błękilnem tarczy są trzy litery' wo, wstąpił później v r ••••»* WIO? r ryczny k r a jo w y ^ jfió fc M. u m wo pod sławnym Zamojskimi , Milej Albert, rodem, z Rokitna, ja­ Milkowski, herbu Ślepowron. ko aslrolag miał Wielkie znaczenie przy aka­ Miiobędakl , posesyonat w Płoc­ demii .Krakowskiej 1016 t. M. kiem. M.* ' ■ 'V?. Mileyko na Litwie, zkąd Roman i M i ł o d r o w s k l , trzech tego 'imienia W o łezko podpisali unją Litwy z koroną z Płockiego, podpisali elekcyę Jana Kazi­ roku 1401. .. ‘ mierza. -■. ’ "tiJ ' ■•.nA •' i s . Milkiewicz, posesyonat w Witeb- --j •' :'v -■ v akićtii. .SI.* M i!o IĆ c k ł Waler tan, podpisał podo­ bnie z Płockiego elekcyę tego króla. .Miller, nobilitowany r. 1775. M.* ji, M llinickl Bazyli,, uczony lekara i MilÓUSki, herbu Sulima. mistrz w akademii Wileńskiej, pisał wiersze Miloslnwski , herbu Doliwa. Piotr, walcząc pod wodzą Wilołda, poległ w bitwie Maliński Krzysztof, xnakomity poe- z Tatarami r. 1391. t» łaciński i grecki w Krakowie w połowie Miłośnteki Jan, podpisał elekcyg XVI. wieku. M. Jana III. Milnhejm Gebhard, rodem z Alza- Milos®, niegdy w Kowieńskićm. M.* cyi, za położone zasługi na dworze Włady­ sława IV. jako i w obozie, otrzymał indygte-L v M i l o * z e w s k i , herbu Kościesza. nat r. i 64.1. Miłoszewski,, rolmistrz polski poległ w bi­ twie pod Beresleczkiem r. 1651. M. M iloński, herbu SuIima. M.* • Miłowski, dziedziczył na Wołyniu. M ilow icz, podpisał Unją Litwy z ko­ roną,. • t • ,-j■.-/ M inasiewicz, herbu Przyj a ciel. W. im mi¥ M l.

ó ry a n,doktor teolo­ nosc przyjmowała z zachwyceniem. Życie za­ gii kanonik Lwowski, wielce ceniony kazno­ kończył w Warszawie r. 1849. Pam. X. Bar. dzieja, jako nadzorca szkół krajow.yoh poło­ itlinaszewicz Jan, porucznik wojsk żył niemałe zasługi około kształcącej się mło­ polskich, obdarzony klejnotem szlachectwa. M* dzieży, zaco tćż został zamianowany rzeczy­ Millczcr, herbu Pogonia IV. wistym radcą cesarskim; f 1820. BL Minczcwski, ziemianin na Żmudzi. Mhiaaowic* Aswadur, Ormianin Itljhtgicl, herbu Syrokomla. z Jazłowca zamieszkały wa Lwowie, sprawo­ Miiiicweki, herbu Nieczuja. Jan, wał ż gorliwością urząd starsz&go sędziogo otrzymał w zasługach wojennych dobra w swoich ziómków, poświęcając sig przytćm z Nowogrodzkiem. szczerą gotowością dla dobra ogólnego. Tak Minigajlo, herbu Łabędź. podczas najazdu Turków i Talarów, z nara­ Mi n i gaj to, herbu Syrokomla. żeniem si

od Oryninem. Pod Uściem uderzywszy na Mirczyński Wojciech, wojski Ino­ atarów w przeprawie będących, zadał im klę­ wrocławski na początku XVII. wieku. ęskę niemałą z zabraniem oraz znacznych zdo­ Mirecki, herbu Szeliga, pochodzi byczy. Posłany w legacyi od Władysława IV od Magierów, ale od dóbr nazwan Mireckim. do cesarza Ferdynada, przyjął chętnie udział w wojnie w Niemczech się toczącej, w któ­ Miroslawski, herbu Ogończyk, rej znamienicie się odznaczył sarmacką od­ Miroslawski, herbu Rogala. wagą pod Ostropolem, gdzie nieprzyjacielo­ Miroslawski, herbu Przyjaciel.M* wi kilka dział zabrał. Tam wsławił sig też i jego syn Aleksander, który porwawszy Miroszewski, herbu Kościesza. chorągiew cudzoziemską, z dobranemi ocho­ Miroszewski, herbu Slepowron. tnikami podskoczył pod bramę, i podłożyw­ Krzysztof, znakomity swoich czasów inży­ szy ogień, takową opanował. nier i sekretarz Jana III, kierował wzniesie­ Minostowski Paweł, sędzia ziem­ niem fortyfikacyi około Częstochowej; przedsig- ski Sandomierski, mąż osobliwszej sprawie­ wziął oraz swoim kosztem założyć szkołę iy- dliwości w sądach i gorliwości o wiarę, o cerską w Krakowie, co też potwierdziła kon- którą często z dysydentami dysputując, wiel­ slytucya r. 1676. ce ich oświecał. Miroszewski Jerzy, kanonik Kra­ Minowski, herbu Bogorya. M.* kowski, jaśniał swoich czasów jako osobliw­ Minowski, herbu Odrowąż. M* szy opiekun zakonu XX. Pijarów. M.— Inny tego nazwiska, poświęcający się w Rzymie m iński, herbu Prus III. Ścibor z sztuce malarskiej, w r. 1826 szkicując nad Gościeszyc, biskup Płocki r. 1468,kupił miasto Tyhrem przepaść naturalną, przez zawrót gło­ Mińsk swemu synowcowi, od którego tenże wy spadł do rzóki i utonął wjśj nurtach. M, przyjął tą nazwę. Stanisław, wojewoda Łęczycki, podkomorzy koronny jako mąż wy­ Mirowicki, posesyonat na Wołyniu. mowy i wielce uczony, odbył poselstwo do Mirowski, herbu Ni es i obi a. An­ Rzymu, gdzie kanonizacyę ś. Jacka do skut­ drzej, lekarz i rymopis za panowania Zy­ ku doprowadził. Następnie podczas wybuch­ gmunta III., wWircburgu, gdzie na naukach łego rokoszu starał się usilnie rozjątrzone bawił, wydał rozprawę fizyczną o wiatrach, serca braterskie pojednać, przyczem z pod­ następnie w Krakowie piękny wiersz o męce jętych fatyg z zaziębienia się słuch utracił. Pańskiej. M. Powracając z Neapolu, gdzie bawił dla po­ ratowania zdrowia, przestał żyć w Padwie Mirski, herbu Białynia z tą odmia­ we Włoszech r. 1607, gdzie też jego zwłoki ną, że strzała nad podkową nie na krzyżu złożono w kościele ś. Antoniego. stoi, lecz przez jabłko albo księżyc pełny, jakby go przeszywający, przechodzi, a na heł­ Miński, herbu Rola, mie trzy piór strusich. Hrehory, strażnik MilltoWt, herbu Godziemba. Litewski, pułkownik królewski słynący z od­ Minwid, dziedziczył na Litwie. wagi, konstytueyą z roku 1623 otrzymał pe­ wną sumę na okupienie się z niewoli, w któ­ Miodtiski, herbu Radwan. Paweł> rą popadł w nierównym boju. Piotr, syn łowczy Stefana Batorego, wielce poważany tegoż, w bilwie pod Szkłowem r. 1664, prze­ od tego monarchy. wodząc ojcowską chorągwią ussarską, poległ Mioduszewski, herbu Ostoja. M.* na polu sławy. Miorsz, herbu Korab, M,* I M irsk i, herbu Jelita. Tom 11. Nr. 20, 154 n u . m i.

•Mirski Jerzy, podczas wylania sig powróciwszy do ojczyzny, wśród powszechne­ Kozaclwa Chmielnickiego na Polskę r. 1649, go poważania przestał żyć r. 1826. M. zgromił część jego pod Pińskiem. M. Alitkowski Jan, lekarz zawołany w Misiewicz, herbu Jelita. Miko­ pierwszej połowie XVII wieku, zostawił dzie­ łaj, za królów Olbrachta i Aleksandra wal­ ło szacowne o katarach. M. czył zaszczjlnie. Mateusz, syn jego, bur- Mitrowski, herbu Rawicz. M.* grabia Krakowski, sekretarz królewski zale­ cający się z osobliwszej znajomości praw ko­ M itulski Franciszek, zakonu Pro- ronnych, sprawował z clnvalq. niemałą różno mostratensów w Krakowie, pamiętny z prac poe­ tycznych. M. interesa Rzeczypospolitej. Z potomków domu lego, Adam, Jędrzej, Jakób, Krzysz­ R iitzlcr, nobilitowany r. 1768. M.* tof i. Floryan slawając w obronie kraju, w Mizgicr, posesyonat w Nowogrodz­ wiciu oka.zyaeh dali dowody mężnego serca; k im . ostatni poległ leż w boju z Turkami. M iżyglocki Mikołaj, fundował ko­ M i s i c w s k i , herbu Prawdzie. ściół parafialny w Żelechowie na Rusi roku 1420. Al. Nistcwski, herbu Prus II. Misio wski, herbu Pilawa. M łasz ko wski, Lerbu Leli w a. M.* Iłllącki, herbu Prus III. M isiunn, herbu Kotwicz. Miskiewiez, nobilitowany r. 1775. M.* Mleczko, herbu Doliwa, na Litwio. pałeczko, herbu Kor czak, niegdy w herbu G r a b i e. — K r zy- Miskowski, województwie Podlaskiem. sztof, nauczyciel w domu Ługowskich, pi­ sał wierszo przygodnie. M. Mieczkowski na Mazowszu. MiŚIiński Piotr, podpisałz Płockie­ Mlicki, herbu Dołęga, pierwotnie go elekcyę Jana Kazimierza. M.* w Płockiem, później w księstwie Warmiń- skiem, zkąd Zygmunt był pułkownikiem Missopad, herbu Łabędź. Mikołaj, w wojsku polskiem. kasztelan Czchowski r. 1505, podpisał usta­ wy sejmu Radomskiego. Mładanowlcz, gubernator Humania, podczas zdobycia tego miasta przez Gontg Miszlcwski Jan, podpisał z Mści- w r„ 1708, zabity z całą rodziną od podbu­ sławskiego elekcyę Jana Kazimierza. rzonego Kozaclwa. M. Misztołt, herbu >Lu b :i cz. Antoni) Allaszkowski, herbu Leli w a. Jezuita, wydał llislońją -Bapiehana '1724 r. .11 łochowski, herbu Bo lin a. Mitnrnowski, herbu Prus II. Jó­ Młocki, herbu Pra w da ic. Jędrnej, zef, kapitan w wojsku Litewskim., deputo­ starosta Chełmicki, pułkownikował z niezró­ wał na trybunał r. 1731. wnanym męztwem w wojnie Moskiewskiej i llitczeńko, nobilitowany r. 1659. M,* Szwedzkiej, w której leż w zwycięzkiej bi­ twie pod KirchhoJmem r. 1605 dowodził pra­ M itia il Stefan, podpisał elekcyę Ja­ wem skrzydłem; ?»aco na zalecenie hetmana na III. Chodkiewicza odebrał nagrodę od Rzeczypo­ Mitkicwicz, pierwotnie na Litwie. ~ spolitej. Pomiędzy innemi zostawił pamiąt­ Wincenty, oficer legionu nadreńskiego, od kę po sobie fundacyą XX. Bernardynów w był smutną wyprawę do St. Domingo, z Orszy. Z potomków jego, piastowało kilka- m i . M l. 155 nastu wysokie urzęda w ziemi Ciechanów* MIoŹCWski, dziedziczył na Wołyniu,. skiej> i Zakroczymskiej. — Józef, starosta Mlyniccki Szymon, kanoniki ofi- Zakroczymski erygował klasztor XX. Kapu­ cyał Wileński 1073. cynów w Płocku r. 1757, zbudował oraz taiuże Mlynkowski, herbu* Abdank. wspaniały kościół z muru. M. Młyński, posesyonat w Raciążkim. M* Młocki, herbu Prus III, w ziemi Mnicliowski, herbu Lis, Jakób, Czerskiej. opat Jędrzejowski r. 1496, zapisał temu kla­ Mieczkowska Zuzanna, klaszto­ sztorowi dobra swoje dziedziczne. rowi ś. Katarzyny w Krakowie zapisała w r. Mnichowski, herbu Slepowron. 1701 fundusz 600 złp. M. Mnicwski, herbu Jastrzębiec. Mlodawski, herbu Mur dęli o, Mnicwski, herbu Odrowąż, Mlodecki, herbu P ó ł kozic, Mnicwski, herbu Ogończyk, dóm. Młodkowski, herbu Leliwa. bogaty w ludzi rycerskich, z którego J* słynął z odwagi za Kazimierza. Wielkiego.,. byrbu Korwin. Młodnicki, Paweł i Jakób za Władysława Warne/i» Młodyńskl, berbu Lubicz. czyka; ostatni poległ w wojnie z Turkami Młodzianowski, herbu Dąbrowa* Jędrzej zaprawiwszy się w sztuce wojen­ Tomasz, w zakonie Jezuitów jaśniał wiel- nej na Węgrzech i w Niemczech, walczył nar kiemi naukami i świątobliwem życiem. W mło­ stępnie w ojczyznie z chwałą imienia swego. dym wieku zaraz po skończeniu nauk, udał Waleryan i Stanisław bracia rodzeniy sic w podróż misyjną do Persyi, zkąd po dłtigi szereg lat spędzili w obozach. «wiedzeniu ziemi świętej w kilka lat powró­ Mniewski, w wojnie r. 1794 zdobył' ciwszy do ojczyzny^ objął katedrę teologicz­ szturmem miasto Bydgoszcz na Prusakach, Mi ną, na której przy czynności kaznodziejskiej zyskał rozgłos nadzwyczajny. W przykładnem Mnisze c h. ubóstwie zakonnóm trwając lat wiele, napi­ Opis herbu. sał' dzieł’ kilkanaście treści teologioznej, i fi- W poluczerwonem. lozoiicznej; życie świątobliwe zakończył w są siedra piór stru­ Olbromiu r. 1686. — Andrzej, podobnie sich czarnych jakoby Jezuita, napisał życie i męczeństwo błogosła­ pawi ogón roztoczo­ wionego Jozafata Kuncewicza arcybiskupa Po- nych , toż i na hełmie lockiego, ozdobiwszy jo 40ma obrazami na w koronie podobnie miedzi rzniętemi. M. tyleż piór slrusich. Młodziejowskl, herbu Korab. — Ów herb wniósł do Andrzej Stanisław, biskup Poznański, Polski z Czech Mi­ kanclerz wielki koronny; f 1780. M kołaj Wanda lin Młodziejowskl, herbu Ś le po wr o n. i Wielkich Kończyc, l a cek, podskarbi nadworny koronny, staro­ który widząc jawną sta Krzeczowski i Piasecki, niespracowany niechęć ku sobie Fer­ w usługach kraju. dynanda króla Czeskiego, wyjechał do Pol­ ski, gdzie od Zygmunta I. milo przyjęty tam­ Młoszcwski, herbu Nowina. że zamieszkał, pojąwszy w małżeństwo Bar Młoszowski Sambor, chwalony barę Kamieniecką, kasztelankę Sanocką. Od. swoich czasów z prac poetycznych. M. slużywszy się nowej swej ojczyznie znamieni- 156 M o . temi czyueini, zakończył życie w r. 1553 na deracyi Barskiej, fundował w Dukli Panny zamku Krakowskim, którego był burgrabią. Miłosierne i księży Missyonarzów; umarł tata- I jego potomków zajmowało wielu krzesła se­ że roku 1778* Michał Jerzy, marszałek natorskie, z pomiędzy których Jerzy, woje­ wielki koronny, złożył tą godność na sejmie woda Sandomierski administrator żup Ruskich Grodzieńskim w r. 1793, niechcąc należyć J ekonomii Samborskiej, fundował klasztory do konfederacyi Tarnogrodzkiej; f 1806.— XX. Dominikanów w Samborze i XX. Bernar­ Tego małżonka Urszula Marya ordynató- dynów we Lwowie; przyczynił sig oraz wie­ wna Zamojska, sławiona z czynów miłosier­ le do podniesienia kolegium Jezuitów we Lwo­ dzia dla ubogich i poddanych swoich, zasłu­ wie, wyliczywszy na to 10.000 złp. Życie żyła się ludzkości z zaprowadzenia szczepie­ pełne zdarzeń politycznych zakończył w Sa­ nia ospy w kraju; f 1816. M. noku r. 1613. Jego to córka Maranna Mniszek, herbu Ogończyk. S ta ­ z Tarłowej, poszła za mąż za Dymitra Sa­ nisław, odbył podróż missyjną do Persyi, mozwańca, który kosztem teścia i posiłkami zkąd powróciwszy zawiadował godność rek­ polskiemi owładnął tron Moskiewski r. 1606, tora w Barze r. 1656. Stanisław Bonifacy, starosta Lwowski i herbu Poraj. Piotr, pi­ Gliniański, wielki Ormianów Lwowskich be- Mniszek, sarz ziemski Przemyski, fundował tamżo kla­ nefaktor, wiele się przykładał do fundacyi sztor XX. Bonifratrów; f — Jan, sta­ Karmelitów Lwowskich, założywszy równo­ 1673. rosta Lwowski, fundował klasztor XX. Kar­ cześnie monastyr Bazylianek w Słowicie; f melitów w Lublinie r. 1680. M. 1645. Franciszek Bernard, kasztelan Sądecki, starosta Sanocki, dawszy dowody Mniszewski, herbu Grzymała. rozsądku i męztwa w wielu okazyach, posia­ Mnigzewski, herbu Kościesza. dał niezwykłe zaufanie królów Zygmunta HI, Mniszewski, herbu Lubicz. Wa­ Władysława IV i Jana Kazimierza, z których cław, przepędziwszy znaczną część wieku pierwszy udarował go drogocennym medalem w służbie wojennej, osiadł na Wołyniu. własnej roboty w kamieniu rytym; f 1661.— Jerzy, wojewoda Wołyński starosta Sanocki, Mniszkowski, herbu Drzewica, fundował XX. Bernardynów w Dukli; f 1693. dziedziczył niegdy w województwie Bełzkiem. Józef Antoni, kasztelan Krakowski, mar­ Mocliowski, pierwotnie w Wielkiej szałek wielki koronny, przyczynił się do od­ Polsce. budowania konwentu XX. Reformatów w Wie­ Mocki Jerzy, proboszcz kolegiaty Żół­ liczce po spaleniu tegoż r. 1718. Jako se­ kiewskiej r. 1728, zapisał kolegiacie 200 złp. nator wielce gorliwy o dobro kraju, posiadał na utrzymanie dzwonnika, któryby co wie­ poważanie swego monarchy; także car Piotr czór dzwonił na - cmentarzu za konających, Wielki będąc w Polsce, szacował go dla pię­ i umarłych. M. knych jego przymiotów, nazywając go przy Moczalski, na Podlasiu. każdym widzeniu się swoim swatem; fl747. Moczarski, herbu Łada. Mikołaj, Jan Karol, generał-leitnant kawaleryi Rze­ pamiętny z dzielności pułkownik Kozaków Li- czypospolitej za panowania Augusta III., po­ sowczyków, wsławił się zwycięztwy nad Mo­ słował do Turcyi w celu upomnienia się o skalami i Szwedami; w bitwie pod Kumej- ściślejsze wykonanie warunków traktatu Kar- kami atoli, odniósł rany śmiertelne. Zasługi łowickiego, i wyrobienie swobód dla kupców jego wynagrodziła Rzeczpospolita sukcesorom polskich; f 1759. Jerzy August, kasztelan Krakowski, sławiony jako osobliwszy obroń­ zapłatą znacznej sumy r, 1641. ca praw i swobód krajowych podczas konfe- Moczarski, herbu Trzy w dar. Mo. 157

Modlibowski, herbu Drya. Bar­ Września 1683 r. Drugi zginął w tejże wy­ tłomiej, kasztelan Bracławski, stateczny w prawie pod Koszycami na Węgrzech, M. obronie kraju przeciw Tatarom, zaciekłszy się Modrzewski, herbu Grzymała. razu pewnego za najezdnikami, i od tycb ob- herbu Jelita. Jeden skoczony, przy odstrzeliwaniu się gdy mu Modrzewski, z tego domu rotmistrz królewski; polęgł w kul zabrakło, zębem sobie wybitym nabił ru­ wojnie lnflantskiej r. 1561. sznicę i wystrzałem położył trupem najprze­ dniejszego dowódzcę, czem dzicz najezdnicza Modrzewski, herbu Rogala. M.* przerażona, pierzchnęła z placu, zostawiając Modrzewski, herbu Rola. Jędrzej, zwycięztwo nieustraszonemu Sarmacie. podskarbi nadworny koronny i starosta Prze­ Modliński, herbu Tępa podkowa. myski, w wojnach Władysława IV. hojnie sza­ Modliszewski, herbu Łabędź. Mi­ fował fortuny i zdrowia dla zagrożonej oj­ kołaj, odbywszy daleką podróż do Indyi, czyzny. po powrocie swoim do ojczyzny sprawował Modrzewski Andrzej Fritzius, urzęda poselskie na sejmach i trybunałach. M. sekretarz Zygmunta Augusta, wydał ważne Modliszewski, herbu Ostoja. dzieło; 0 poprawie Rzeczypospolitej, niemniej Modliszewski, herbu Rawicz. M* wielo innych pism uczonych. Należał także do pamiętnego poselswa do Rzymu względem Modliszewski, herbu Topor. Ga­ umówienia niektórych punktów tyczących się bryel, komornik królewski był swoich cza­ kościoła polskiego. Jako sławny mówca i po­ sów szermierzem tak zręcznym, że pieniądz lityk, prowadził też pamiętny spór z Orze­ drobny położony na głowie chłopca, ścinał chowskim. M. pałaszem bez uszkodzenia włosów. M. Modliszewski Stefan, fundował XX Modrzewski, żołnierz doświadczonej Reformatów w Koninie r. 1631. M. odwagi, w wojnie Szwedzkiej r. 1656. wy­ słany od Lanckorońskiego hetmana na zwia­ Modlski, herbu Nałęcz. M.* dy Szwedów pod Wiśniczem, spotkawszy straż Modniewicz Jan, Poznańczyk, pi­ przednią nieprzyjacielską, pomimo czćzupłych sał wiersze łacińskie r. 1640. M. sił swoich uderzył śmiało na takową, czśm M odrzejew ski, herbu Ostoja na dał sposobność wojsku postępującemu do przy­ Rusi. Krzysztof, wojski Halicki; Jędr z ej, gotowania się do boju. M. w zakonie Jezuitów/ biegły w wielu językach, Modrzyński, herbu Grzymała. M* umarł we Lwowie r. 1632. Modrzyński, herbu Jastrzębiec Modrzejewski, herbu Pawęza. M* na Rusi, gdzie K on s t a n ty piastował urząd chorążego Grabowieckiego. Modrzejewski, podczaszy Sieradzki czynny podczas pamiętnej wyprawy Jana So­ Modzela, obacz Bończa. bieskiego pod Chocim, w utarczce przed sa­ Modzelewski, herbu Bończa. M.* mą bitwą poległ na polu sławy. Inny lego Medzelowski, herbu Pawęza albo nazwiska, doświadczony wojownik w czasie H er burt. Czterech głosowało na elekcyi Sta­ wojny Tureckiej z Austryą, porzuciwszy za­ nisława Augusta. Zacharyasz, wydał ży­ grodę swoją, pospieszył pod sztandary króla cia niektórych Jezuitów świątobliwych roku Sobieskiego, z którym pociągnął pod Wie­ 1703. M. deń, gdzie z garstką dobranych hussarzy pierw­ szy uderzył na nieprzyjaciela. Wśród czy­ Modzelewska Antonina z Cyrynów nów męzlwa poległ na polu sławy dnia 12 na Wołyniu, obdarzona rzadkim darem ryrao-

J 158 M*>. tworslwa, posiadająca oraz obszerne wiado­ jeden przeniósłszy mości literatury ojczystej, pisała wierszem i sig do Grecyi jeszcze prozą z ujmującą prostotą i gładkością. M. za panowania Kon- Mogilnicki, herbu Korczak. Ale­ stantyna Wielkiego, ksander, kanonik Łucki sekretarz królew­ tam sig rozplenił, ski, wydał kilka dzieł przygodnich. zająwszy oraz wyso* kio stanowisko w tej Mogilnicki, herbu Lubicz w ziemi nowej ojczyznie. Mo- Ruskiej, Józef, pisarz grodzki Lwowski i hyłów zaś nazwisko sędzia kapturowy r. 1733. miało ztąd urosnąć: Mogilnicki Józef, starosta Nieszaw- że jeden z tego do­ ski, pisał dzieje bezkrólewia' po Auguście II.; mu wielki. wojpwnik drugi tego nazwiska zginął w bitwie pod Cho­ zasłaniający brzegi cimem r. 1621. M. Dunaju od nacisku nieprzyjaciół, takowe gg- M ogiła. stemi mogiłami trapów obsypał. Ja n Mohy- ła, dzielnością rycerską wsławiony na Wg- Opis herbu. grzcch pod Huniadesem, pozyskał przyjaźń W tarczy pola czar­ tego sławnego mgża, i otrzymał administra- nego ma być mogiła cyg prowincyi Wołoskiej. Jeremi, syn je­ kwadratowa, z której go hospodar tej krainy, otrzymał pierwsij wystają trzy krzyże, indygenat w Polsce r. 1593, którego też czta1- dwa po bokach, a ry córki poszły za mąż za panów polskich; trzeci ze środka, na Synowie jego Konstanty, rugowany z ho- hełmie zaś pięć piór spodarstwa od Tomszy r. 1612, osiadłszy m strusich. Polsce z siostrą swoją, świadczył wiele do­ Tym herbem pie­ brodziejstw dla kościoła Kamienieckiego; dru­ czętują sie: Andrusz­ gi Aleksander zgromił przeważnie rebeli- kiewicz, Bielewicz, zujących Mułlańczyków. Jerzy, metropolita Bogdanowicz, Dow- Multański otrzymał także indygenat w Polsce gird, Monstwil, Sołouch, Stankiewicz, Wy­ r. 1596. Piotr, metropolita Kijowski, archi- socki i Zodejko. Inni zaś, t. j. Bychowiec mandryta Peczerski, zrestaurował kościół Śi używa tylko dwóch krzyżów (jeden po wierz­ Zofii i obostrzył karność duchowieństwa Ru­ chu o drugi u spodu mogiły), Ciechanowicz zaś skiego. Pomiędzy pracami jego ważne zaj­ jednego tylko krzyża na wierzchu, Sleporodo- muje miejsce: Wyznanie kościoła wschodnie­ woj naostatek miasto krzyża strzałę ostrzem go, w którym stara sig ochronić Rusinów od do góry wzniesioną między dwiema kopiami zarazy błgdów Kalwińskich, które sig w ów­ i proporcami, przez którą belka znak krzy- czas rozszerzać zaczęły. Jego staraniem 1 za przedstawia. nakładem stanęły taż szkoły w Kijowie, któ­ ro Władysław IV. osobliwem przywilejem po­ M o Ii y I a. twierdził, W młodym wieku traktował on woj­ skowo; w rozprawie Chocimskiej walczył leż Opis herbu. W polu czerwonem tar­ z chwałą niemałą. Mojżesz niestateczno- czy są dwie szable na krzyż rękojeściami u ścią Multańczyków od rządów odsunięty, góry ułożono, końco zaś mają znak krzyża osiadł na Rusi w dziedzicznych dobrach Wiel­ na sobie. Dóm Mohyłow wywodzi s^ój po­ kich oczoch. czątek od Muciuszów Rzymianów, z których M o . M o . 159

Mojaczcwski, piszo sio z Olbrach­ zmurował nadlo zamek obronny; posłował na­ cie, M.* reszcie do Węgier w celu zaproszenia po Mojccki, herbu Brodzie. Wacław, śmierci Kazimierza W. na tron Ludwika; domownik Rozrażewskiego biskupa Kujawskie­ f 137 8. Mikołaj, porucznik pancerny zgi­ go, wydał dzieło: O okrucieństwie, mordach nął w wojnie z Kozakami. i zabobonach Żydowskich. — Przecław, m okrzaiiski, herbu Brochwicz. napisał żywot ś. Kuncguncly r. IGI i. M. Mokrzccki Teofil, podpisał elekcyg Mojslawski Paweł, rotmistrz Ko­ Jana Kazimierza. zaków Lisowczyków, w wojnie z Turkami w Mokrzycki, w Bracfawskiem. M.* r. 1G21 przybył hetmanowi Chodkiewiczowi herbu Gryf., w pomoc pod Chocim, a w następnym roku zaś Molenda, zapędzał sig zwycięzko w Niemczech aż po M olier Bog innił Jan, Gdańszczanin, Ren. M. znakomity filozof, napisał kilka dzieł nauko- wycli; IC22. M. MokioilJan, nobilitowany r. 1790. M* M fllsk ji, herbu Korab. Mokłok, herbu Grobie. Stani­ sław, podczaszy Nowogrodzki r. 1648. Molski, herbu Nałęcz. Wojciech, poległ w nieszczęśliwej bitwie pod Batowem. Mokosicj, herbu W u kry. Wańko, Jan, komendant zamku Podhajeckiego, zgi­ Litwin przyjął pierwszy chrzest ś. obrządkiem nął w obronie tegoż przed Kozakami. . ruskim; będąc starostą Wołyńskim i Krzemie­ nieckim, staczał z Tatarami walki zwycięzkio. Molski, herbu Prawdzie. Jeden z Stańko, syn jego, nacierając mężnie na dzicz lego domu z Płockiego, otrzymał za położo­ Tatarską zaciekłą aż pod Kijów, poległ śmier­ no zasługi dobra w Starodubowskićm powiecie, cią obrońcy kraju. Michał, zginął w boju Molski M a r c i n, pułkownik wojsk pol­ z Turkami pod Warną, Gabryel, fundo­ ski cb, dał się poznać jako poeta przez gład­ wał na zamku Krzemienieckim cerkiew ruską. ki tok wiersza swego i łatwe zastosowanie Jego syn Denis, starosta Krzemieniecki, do każdej okoliczności; f 1822. M, otrzymał za odstąpienie praw do Krzemieńca, Molodccki, rękodajny hetmana pol­ inno nadania od Kazimierza Jagielończyka. nego Lubomirskiego, w bitwie pod Chocimem Od niego wzięli też swój początek Denissowie. r. 1021 dał dowody głośnej waleczności, M, Mokronowski, herbu Bogorya.— Monczak, w Mińskiem województwie. Andrjs e j , generał-inspektor kawaleryi auto­ Mogacta, nobilitowany r. 177 5. M,* ramentu cudzoziemskiego, nakoniec wojewo­ Mongialo, na Litwie. da Mazowiecki; jego życie przedstawia pig- herbu W a d w i c z, M.* Jiny przykład cnót obywatelskich; f 1784. Mongird, Stanisław, .generał-leitnant wojsk polskich; Moniuszko, na Mazowszu. •tego poświęcenie sig dla dobra kraju było Monkiewicz, herbu Lubicz. prawie bez granic, jakoż dopełnił życzenia Monkowicz Jan, zapisał klasztoro* króla i narodu, który go w chwili rozpaczy «i XX. Karmelitów w Brześciu Litewskiem za wodza przywołał; f 1821. M. fundusz 8000 złp. r. 1754. M. Mokrsk!, herbu Jelita, dóm staro­ Monstcfor, nobilitowany r. 1708. M* żytny w Polsce, z którego Piotr z Mokrska Monstold, herbu Łabędź. był kasztelanem Sandomierskiem roku 1329. Monstwij, herbu Dołęga. M.* Flory a n, syn tegoż biskup Krakowski, ob­ Monstwil, heru Mogiła. warował Będzęcin i Iłzg miasta wystawione Montelupi de Marya Sebasiyan, na napady nieprzyjacielskie; w Bodzgcinie zasłużony na dworze królewskim, otrzymał 160 no.

indygenat r. 1613. W aleryan, wydał wiersz dzi od Fredrów, od dóbr Morańca atoli Mo* pochwalny na powrót Zygmunta III. z alego- ranieckim nazwany. rycznemi obrazami. Tych potomkowie przy­ Morawlcki, herbu Jelita. brali później nawg Wilczogórskich. Morawicki, herbu Topor, jeden Montigaiło, herbu Korzbog. Mon- dóm z Tęczyńskiemi, od Morawicy atoli, dóbr tigaiło Budołd, w r. .1401 z innemi Litwina­ działem wziętych, Morawickim przezwany. mi zawarł z Polską przymierze wieczne. Jan, zapanowania Stefana Batorego wsławił Montigerd albo Mongerd, herbu sig z czynów męztwa i odwagi. Stanisław, Wadwicz. mąż zawołanej waleczności, spędził niemal ca­ Montowt, herbu Pobóg z tą odmia- łe życie w obozach; f 1618. ną> że na hełmie kładą pigć piór strusich, Morawiec, herbu Ogończyk. Mi­ lurgi, był wojewodą Kijowskim r. 1503. kołaj, w bitwie pod Grunwaldem r. 1410 Montreorski, poległ przy odsieczy piastował chorągiew królewską ńadwórną, Wiednia r. 1683. M. gdzie też na Krzyżakach zdobył chorągiew ś. Hlontryin, herbu Syrokomla. Ka- Jana. Łukasz, w r. 1508 pod Łuckiem na­ simierz, mąż uczony pisał stylem gładkim, padnięty tylko w 200 ludzi od wielkiej gro­ podróżował oraz jako goniec do Moskwy ro­ mady Tatarów, nietylko dał mężny odpór, al& ku 1607. uścieliwszy pole 500 trupami nieprzyjaciel­ Montwid, herbu Leliwa. M.* skimi, resztę do ucieczki zmusił. J ę d r z e ­ jowi, mężowi rycerskiemu zmarłemu w roku Mora. 1616, wystawił brat jego Marcin, starosta Opis herbu. Lwowski nadgrobek w Bieczu. Jerzy, po­ W tarczy pola czer­ legł w bitwie z Kozakami pod Starczem. wonego ma być gło­ Morawski, herbu Dąbrowa. Jan, wa murzynka po ra­ mąż wielce uczony, przeto ozdobą i zaszczy­ miona, wprawą stro­ tem zakonu Jezuitów uznany, z woli Jana III. nę obrócona, z ob- wyznaczony na dysputę publiczną z innowier­ wiązką nad czołem, cami, przekonał ich o prawdzie wiary kato­ a na hełmie trzy piór lickiej. Wydawszy kilkanaście dzieł religijno- strusich. Pochodze­ moralnych, życie pełne przykładu zakończył nie tego horbu nie r. 1700-----Wincenty, Franciszkan, kapłan jest wiadome; jedni zasłużony w swym zakonie z pism raligijnych. utrzymują, że został Karol, generał w sztabie Napoleona I, za nabyty w Polsce, drudzy zaś że przyniesiony położone zasługi ozdobiony orderami: ś. Sta­ z zagranicy. Pieczętują sie nim : Grzymała , nisława, Lwa złotego Bawarskiego, krzyża Kozuba, Korytowski, Mieszkowski, Morenda, wojskowego polskiego i legii honorowej. Jan, . Murysson, Nietyxa, Sławski, Szorc, Żwan. przewódzca Konfederatów Barskich w Poznań- Moraczewski, herbu Cholewa.— skiem, mąż siły nadzwyczajnej i wielce od­ Józef i Szymon, podpisali elekcyg Stani­ ważny, wsławił się w utarczkach z Kozakami, sława Augusta. M. których zwykł był porywać nocą na czatach, Moraczewski Jędrzej, Wielkopo­ od tego też przezwany Zmorą. Franci­ lanin, autor dzieła „Dzieje Rzeczypospolitej szek, pułkownik wojsk polskich i wierszo­ polskiej* i wielu innych prac naukowych, za­ pis znakomity, napisał wiele zajmujących ba­ kończył życie 1855 r. M. jek, w których przebija moralność zdrowa, Moranti, nobilitowany r. 1768. M.* czystość mowy i dowcip z wesołością; f Moraniecki, herbu Bończa, pocho­ 1829. M. 161

M orawski, herbu Nałęcz z tą od­ Morski, herbu Top or. Stanisław, mianą, że Nałęcz jest nie związany, jak u chwalony z poświęceń dla ojczyzny, dla któ­ Dzierzykrajów i Czarnkowskich, z którymi rej nie żałował ani zdrowia ani fortuny, po­ pochodzi z jednego gniazda. Adam, starościc słując to na sejmy, to na trybunały, a, bijąc Gniewkowski, poległ w bitwie pod Koniec­ się dzielnie w wojnach Inflantskich i Mo­ polem. — Jan, kanonik Gnieźnieński, wydał skiewskich. — Jerzy, kanonik Krakowski, kazania sejmowe r. 1738. M. przyłożył się nie mało do zbudowania kole­ Mordas Stanisław, Litwin, za Ka­ gium ś. Anny w Krakowie. — Aleksander, zimierza Jagiellończyka piastował godność wydał dzieło pod tytułem: Zodyak kawaler­ starosty Kowieńskiego. ski r. 1730." M.

Hlorclli, nobilitowany r, 1775. M.* Morsztyn, herbu Leliwa, dóm pfsy Moreilda, herbu Mora. Gabryel, były do Polski z Niemiec z nad Renu, gdzie J. U. D. i audytor biskupów Krakowskich; się zwał Mondszternem. Pierwszy, o którym f 1044. wzmianka, był rachmistrzem żup Wielickich Morinćto, herbu Piatyr. Daniel, r. 1581. Stefan, starosta Kowalski, wsła­ Konstanty i Koman, ludzie rycerscy, wił się w wojsku ccsarskiem, mianowicie w wsławili się walecznością w bitwie pod bitwach z Turkami pod Piotrowaradynem , Chmielnikiem. Belgradem i Temeszwarem r. 1716 i 1717. Władysław, podobnie starosta Kowalski, III Grochowski, herbu Korczak z mąż w trybunałach i na wojnach wielkiego tą odmianą, że w tarczy powinny być trzy wręby, z których pierwszy od góry jest wię­ serca; w bitwie z Tatarami pod Batowem dostał się do niewoli, zkąd sobie i innym kszy, drugi mniejszy, a trzeci jeszcze mniej­ towarzyszom wolność wykupił; f 1089. — szy, a nad niemi krzyż złoty. Joachim, Michał, syn jego, poległ w bitwie pod władyka Włodzimierski i Brzeski, wielbiony Wiedniem r. 1683. Stanisław, najprzód swoich czasów z umiarkowania i gorliwości chorąży Zatorski, potem kasztelan Czerski, o unją świętą; z prac jego zasługuje na dalej wojewodo Mazowiecki i wojewoda San­ szczególną uwagę: Zycie ś Ignacego patry- domierski, wsławił się w akcyach pod Cu- archy Carogrodzkiego, i Żywot bl. Jozafata dnowein i Chocimem, kędy pierwszy na wał Kuncewicza arcybiskupa Potockiego. Eliasz, idąc, ciężko został raniony; dalej pod Zóra- rodem Rusin, sekretarz królewski, pracujący wnem i Strzygoniem. — Jędrzej, referen­ gorliwie w utrwaleniu jedności kościoła, wy­ darz nakoniec podskarbi wielki koronny, dał dzieło: Utulenie usiczypliicego lamentu posłował do Francyi, do Rzeszy niemieckiej cór kio i wschodniej r. 1612, i do Rzymu; między innemi fundował w War­ M orolski J a n Dominik, w Kra­ szawie XX. Bonifratrów, wystawiwszy im ko­ kowie w r. 1628, zasłużył na wspomnienie ściół i klasztor znacznym kosztem. Wyraeho- dla czułych rymów swoich. M. wując się ze swego urzędu, wykazał najlep­ Morowiliski , miecznik Przemyski szy porządek skarbu, nadto 60.000 wydane r. 1667. z własnej szkatuły na potrzeby ojczyzny, które Ulorowski, setnik załogi Kamieniec­ Rzeczypospolitej darował. Król Jan Kazi­ kiej, w r. 1651 dał mężny odpór Kozakom mierz szacując go wielce, wybrał go też egzekutorem swego testamentu. Przełożył pod Dzedzałym. M. oraz, kilka dramatów z francuzkiego na język Mc rf'25 Piotr, nobilitowany r. 1676. polski, które w 150 lat później znalazły M o rsk i, herbu Jastrzębiec. swoich wielbicieli. Syn jego zamieszkały we

Tom II. Nr. 21. 162

Francyi, a przezwany od dóbr tam posiada­ z czynów wojennych, nobilitowani konstytucyą nych Comte de Chatenville, zostawszy sejmu 1662 r. generałem, poległ podczas oblężenia miasta Ńamur,— Teresa Izabela, wojewodzianka Morykoili, dóm włoski, mający herb Sandomierska z Oborskiej, celując swoich własny (w tarczy przedzielonej wzdłuż znaj­ czasów z urody ciała i ukształcenia umysłu, dują się po prawej stronie niby cztery ściągnęła na się uwagę nawet jednej osoby rzeki faliste (U n d a Marina), a nad temi ukoronowanej, która słysząc o jej wybornych na \ hełmie pies wystający z korony; po le- przymiotach, pragnęła ją poznać; skromna woj stronie orzeł czarny z rozpiętemi skrzy­ atoli dziewica żadną miarą nie dała się do dłami i nogami w polu srebrnym, głową tego nakłonić, a trwając statecznie w pa­ w prawą stronę tarczy obrócony z koroną nieńskiej czystosci i cnotach domowych, w na głowie a pasem niebieskim przez piersi, wieku l8tym życia swego przeniosła się do na którym są trzy gwiazdy złote, na hełmie wieczności r. 1698. M. zaś murzynek po ramiona w prawą stronę skierowany, którego głowa białą bindą jest przepasana), Fredryan Morykoni przybył M o r t ę g k i. do Polski za Jana Kazimierza, zasłużywszy się w potrzebie kraju, mianowicie gdy na zapłatę Opis herbu. wojska Litewskiego znaczne sumy pożyczył, udarował Michał Wiśniowiecki’ synów jego W polu czerwo­ Scypiona i Jana Karola indygenatem nem tarczy są dwie co potćm Jan III. na sejmie koronacyjnym orle nogi na krzyż potwierdził. Kilku z tegoż domu piasto­ «łożone, pazurami wali znaczne urzęda w powiecie Wilko- na dół, na hełmie mierskim. takież dwie nogi, tylko że pazurami M o rze, niegdy w ziemi Liwskiej. — do góry obrócone. Jakóba zasługi wojenne wspomina zaszczy­ Ludwik z Mortąga tnie konstytucya roku 1635. Bartłomiej, był kasztelanem, a podwojewodzi Liwski, obrany od sejmu roku potem też wojewodą 1647 do rewizyi ksiąg grodzkich. Chełmińskim w roku 1479; tego potomkowie piastowali długi sze­ Morzkowski Stefan, rotmistrz reg lat wysokie godności w ziemi Pomorskiej. chorągwi pancernej w r. 1658, pod wodzą Magdalena, wojewodzianka Chełmińska, sławnego Czarnieckiego walczył zaszczytnie wstąpiwszy do zakonu Panien Benedyktynek ze Szwedami. w Chełmnie, jako ksieni przyczyniła się do fundacyi podobnych klasztorów w Nieświeżu, Morzyekl Marcin, Benedyktyn, o- Lwowie, Jarosławiu, Poznaniu i Sandomierzu. pat Trocki r. 1637. Wielce świątobliwa i miłosierna, wspierała llosakowski, herbu Jastrzębiec. hojnemi jałmużnami ubogich, za poddanych Sebastyan,, niegdy chorąży Trembowel­ zaś klasztornych płaciła podatki, którym też ski. M. przy zgonie roku 1631 wszystkie zaległości darowała. Mosalski, herbu Ostoja.

Moruńeki Jan i Jakób, zasłużeni Mośeiforockl, w małej Polsce. Mo„ Mo. 163

Mościcki, herbu Slepowron. — ganista krakowski za panowania Zygmunta Maciej, nauczyciel Starowolskiego w aka­ III, słynął z śpiewu kościelnego. M. demii Krakowskiej, zostawił kilka dzieł poe­ tycznych; umarł w czasie powietrza r. 1623. Moskorzewski, herbu Pilawa.— Jan, zapisał klasztorowi 0 0 . Augustianów Janusz, wojewoda Krakowski w r. 1239,, w Krakowie 1000 z!r. na dobrach Janko­ w imieniu Bolesława Wstydliwego posłował wie r. 1752. M. do Węgier, gdzie umówił małżeństwo swego monarchy z Kingą (Kunegundą) królewną Wę* Mościcki Melchior., rodem z Mo- gierską. Z późniejszych na podobnie wyso­ scisk w ziemi Przemyskiej, Dominikan i sła­ kich godnościach senatorskich, wsławił sig wny za Zygmunta Augusta i Stefana Bato­ Mikołaj, podkanclerzy koronny jsa Włady­ rego kaznodzieja, którego wymowa kruszyła sława Jagiełły wytrwaniem w obronie Wilna, nawet najtwardsze dusze. Sprawując kilka­ oblężonego przez trzy miesiące przez Krzyża­ krotnie urząd prowineyała zakonu swego, ków.— Hieronim, znakomity poeta, posia­ dźwignął wiele klasztorów, w których kar­ dał także umiejętność lekarską osobliwie ność surowo wglądał; przestawając na małym w chorobach oczu; będąc w nieokreślonem nie szukał godności i dostojeństw, nieprzyjął prawie poszanowaniu, i otrzymawszy zaszczyt zatem ofiarowane sobie biskupstwo Przymyskie nazwy Euzebiusza polskiego, zakończył ?ycie a potem Lwowskie, mówiąc: „wołg być osta­ odszczególniające się dobremi uczynkami r. tnim Dominikanem, jak szlachty polskiej ku- 1025, Marcin, Karmelita, pisał podobnie charzema. f 1591. — Trzech innych tego wiersze w różnych materyach. M. nazwiska byio jeszcze w tym zakonie, z któ­ rych Mikołaj, brat poprzedzającego Melchio­ Mostowski, herbu Dołęga pierwo­ ra, podobnie Dominikan i wielki kaznodzieja, tnie w województwie Płockiem, gdzie przez filozofii i teologii nauczyciel przy akademi długi szereg lat znakomite urzęda zajmował. Krakowskiej, był tak zawołanym spowiedni­ Tadeusz, wydawał za Stanisława Augusta kiem, iż lud do niego tłumnie się cisnął, pierwszą gazetę w Warszawie, jakoteż zebrał a każdy z tem chciał się pochwalić, że się i wydał drukiem znaczniejszych autorów pol­ przed X. Mikołajem spowiadał. Wydał oraz skich. Elżbieta, zbudowała w Prasnyszczu kilka dzieł religijnych w czystej polszczyznie. w ziemi Ciechanowskiej kośeiół pp. Bernar­ Michał, profesor filozofii w Wilnie, praco­ dynek r. 1615. Anna z Radziwiłłów, zbo- wał gorliwie około unii ś.; i Wojciech, gaciła literaturę ojczystą kilkoma oryginalne- przełożony klasztoru Świdnickiego na Szlązku, mi powieściami. M. pamiętny z obrony miasta przed wojskiem Moszczenicki, w województwie Ki- busyckiem, M. jowskiem, z kąd Waśko z Moszczenina pod­ MościńskI, herbu Łodzią. J § d r z e j pisał list Władysława Jagiełły wydany dla wojski Inowrocławski poseł na sejm r. 1629, Rusi r. 1420. z kąd wybrany był na trybunał Radomski. Mosaczeński, herbu Łodzią. M.* — Mościsz, herbu Ostoja. M* Jerzy, napisał wiersz na śmierć Piotra Opa­ Mosiewicz, herbu Top acz z tą od­ lińskiego pod tytułem Urania w Poznaniu mianą, że w środku rozciągnionego skrzydła r. 1624. Inny tego nazwiska rotmistrz wojsk wisi od niego krzyż kawalerski. Aleksan­ polskich, w wyprawie Chocimskiej pod wodzą der Jan, wojewoda Mścisławski r, 1690, hetmana Chodkiewicza, odznaczył się z nie­ traktował z chwałą w różnych sprawach kraju. porównanej odwagi. M. Mosiężkowski Adam, kantor i or­ Moszczewski, na Rusi. * 104 Illo»

Moszczyński, herbu Grzymała. ski Horodelski, gubernator ziemi Spizkiej, za­ służył się ojczyźnie w wielu okazyach. Jego Moszczyński, herbu Korab M.* dwaj synowie: Michał poległ w bitwie pod Moszczyński, herbu Nałęcz. P iotr Chocimem, Stanisław zaś pod Parkanami, z Moszczy ny, kasztelan Dobrzyński r. 1457. Motowicz, ziemianin Wołyński. podpisał edykt Kazimierza III. Moszkowski, 'V Lubelskiem. — Mo­ Motowidio, herbu Prus I. M.* — ssakowska Aleksandra, zapisała na dobrach Jan, pułkownik polski w bitwie pod Cboci- Hołoskowicach 1500 xłp. dla klasztoru Do­ mem od Jana Sobieskiego przełożony nad minikanów w Tyśmiewrcy r. 1684. M. hałastrą obozową, gdy takową_ zagrzawszy do boju prowadził odważnie na wały, zabity od Moszoro, szlachta Mołdawska mająca kuli nieprzyjacielskiej. Samuel, dowódzca własny herb: w tarczy rycerz zbrojny z doby­ kozaków w tejże samej bitwie, pierwszy roz­ tym pałaszem na koniu czarnym. Z tych jeden począł szturm do okopów, lecz obskoczony założył na Bukowinie kolonię, zowiącą się dotąd Moszorówką ; później przenieśli się na od ćmy Jańczarów, nie pierwej poległ aż wystrzelał wszystkie strzały z sajdaku swego. Podole i Pokucie. W r. 1816 wcieleni zo­ W młodym wieku zabrany w niewolę, wy- stali do Stanów Galicyjskich. — Pani. X. Bar. trwał takową 18 lat na okręcie Tureckim, aż Moszyński, herbu Łodzią, dóm sta­ nareszcie wybiwszy się z takowej, poległ w rożytny biorący swój początek z Bnina, albo­ pierwszej wojnie. wiem Maciej, wojewoda Poznański r. 1470, i Piotr, biskup Kujawski pisali się z Bnina. Moykowskl, herbu Jastrzębiec. Maciej, darował Zygmuntowi Augustowi su­ Moyski, herbu Jastrzębiec. mę 6r0.000 złp. które miał na dobrach króle­ Mozer Piotr, major w wojsku Lite* wskich zahypotekowaną. Jan, chorąży Sie*- wskiem r. 1674, dziedziczył w Kowieńskiem. ratkki wsławił się walecznością na wszy­ stkich wojnach za panowania Zygmunta III., Mozcrka, herbu Dąbrowa na Łi* nie składając oręża prawie z siebie aż do twie. śmierci, która nastąpiła roku 1620. W a­ Mozcwski Aleksander, podpisał cław, syn jego walcząc pod Koniecpolskim elekcyę Jana Kazimierza. M-* z dziczą Tatarską w pierwszym kwiecie wie­ Mozeyko, .herbu Łabędź na Żmudzi. ku swego, bo dopiero 24 lat liczył, poległ śmiercią walecznego r. 1 Q'24. Mozgawski, herbu Gera Id. Moszyński, herbu Nałęcz, pisze Mrocki, herbu Nałęcz. M* się z Moszna w województwie Lubelskim. J a- Mroczek, herbu Leszczyc. nisz, rotmistrz królewski zawołanego męz­ Mroczek, herbu Nieczuja. twa, przy szturmie Smoleńska w obec Zy­ gmunta III, pierwszy wskoczył na mury lej Mroczek, herbu Prus I z przydom­ twierdzy; życie wsławione czynami wojenne- kiem Pierzchała. mi zakończył w r. 1638. Jan, walcząc w woj­ Mroczek, herbu Sreniawa. sku cesarskim, poległ w bitwie z Francuzami Mroczkiewicz* nobilit. r. 1776. M.* pod Alesandryą we Włoszech. Paweł także w szeregach wojsk cesarskich doszedłszy zna­ Mroczkowski, herbu Nałęcz. Je­ cznego stopnia, w bitwie ze Szwedami po cl den z tego domu w wojnie z Krzyżakami Brzegą w głowę tak ciężko postrzelony, że zdobył zamek Pre&mark. wzrok postradał na zawsze. Jędrzej, woj­ Mroczkowski, herbu Prus III. M r. Ms. 165

Mroezyński, herbu' Drya.v welski uchwałą sejmu 1635 r. do lustracji Mrokowski, herbu Slepowron, dóbr, później komisarzem do granic od Wo­ w ziemi Warszawskiej. Kilku stawało na elek­ łoch wyznaczony. Jan, brat jego poległ pod cyach królów polskich. Pod. f. Cecorą. Jerzy, pisarz ^ydaczowski, a po­ tem pisarz ziemski Halicki, jako komisarz Mroczkowski Marcin, Karmelita, sejmowy rozstrząsał szkody przez obóz pod pisał wiersze w różnych materyach i mowy Zbarażem poczynione. — J a n, stolnik Trem­ kazalne. M. bowelski, słynący z sprawiedliwości niepo­ Mrowiński, herbu Jelita. Maciej szlakowanej, któremu Jan III. różne.sprawy pisarz grodzki Wieluński, uchwałą sejmu na­ polocał, między innemi 9ąd z żydami Brodz- znaczony poborcą toj ziemi w r. 1601 — kiemi r. 1687. M. . J a n rajca Krakowski w r. 1578, przyczynił Mrozowski, dziedziczył w ziemi Wi- sig do uposażenia klasztoru ś. Katarzyny skiej. M* w Krakowie. M. Mrnczyński Jan, w młodych latach Mrożek, herbu Ostoja. słynął w akademii Zamojskiej jako niezły Mroziński, herbu Prus III. M* — poeta; później ze względu znakomitych czy­ Józef (urodzony w Koniuchach w obwodzie nów i surowej cnoty, którą w obyczajach Brzeżańskim w Galicyi), wstąpiwszy w mło­ i sprawach okazywał, doznawał względów dym wieku do wojska polskiego, w ciągu i poważania Zygmunta Myszkowskiego, mar­ 20to kilkuletniej służby doszedł do stopnia szałka W. kor. Lubo zwykł był szydzić z du­ jenerała, odbywszy pod Napoleonem I. kam­ my panów, i chytrości dworaków, wszelako panią Pruską i Hiszpańską, i uczestnicząc dla swojej poczciwości był powszechnie ko­ zaszczytnie w 22 bitwach. Później dał się chanym ; f 1040. M. poznać z prac literackich* po między inne­ Mrzyglow, dawniej w księztwie Za- mi wydał szacowne dziełko: Pierwsze zasa­ toskiem. M.* dy gramatyki jeżyka polskiego, w którem Mrilgaczcwski Andrzej, akade­ rozwinął prawdziwe pojęcie naszej mowy. mik Krakowski r. 1751. M. Zyci-e zakończył w Warszawie r. l'S39 w 55 wieku swego. M. M ś c i e h o w s k i , niegdy wziemiWiskiej,, Mrozowicki, herbu Prus III. jednej Mściszewski. dzielnicy z Witwińskiemi. Aleksander, w wojnie Tureckiej dostał się do niewoli, z któ­ Opis herbu. rej wyszedłszy uczestniczył w boju z Tata­ W polu błękitnem rami, i tych pod Kijowem zbił na głowę; jest księży&biały nie lecz tamże w krotce obskoczony od przewa­ pełny jak na nowiu żającej siły, poległ w nierównej walce. D a- na dół rogami skie­ niel, wnuk jego, sławny żołnierz pod knia­ rowany, pod nira ziem Rożyńskim, w wojnie Moskiewskiej w bi­ strzała żelezcem pro­ twie pod Mozojskiem zginął od postrzału sto do góry wysta­ działowego, Jakób, w wojnie Krzyżackiej jąca, nad księżycem walczył zaszczytnie, i aczkolwiek będąc ma­ dwie gwiazdy, nad łej postawy, zwalczył olbrzymiego Niemca, hełmem zaś i koro­ którego zabrał w niewolę i do Torunia przy­ ną pawi ogón, a na wiódł. Stanisław, zabity w walce pod Po- nim podobnie strza­ rejesławiem. Paweł, podstarości Trembo- ła jak w tarczy stercząca. Herb teri miał być na­ 166 M n. byty w Kuszabach, gdy przodek domu tego Milkauski, herbu Prawdzie. pod noc przy gwiazdach natarł na nieprzy­ Al<1 Her Jan, nobilitowany r. 1790. M.* jaciela, i swoim towarzyszom utorował drogg do zwycięztwa. Tym herbem pieczętuje się HI ul nier, nobilitowany r. 1775. M.* tylko: Spęgawski i Teszmar. — Wojciech Hliinklenbek, nobilitowany r. 1790. M. Mściszewski służąc długo na dworze Zygmunta M u ra sz k o , Kozak odznaczywszy si§ III, otrzymał pewne dobra prawem doży wotnem. zaciętą obroną Ładyżyna nad Bohem, nobi­ Mstowskt, herbu Sreniawa. Ra­ litowany r. 1659. M.* fał, kanonik Krakowski słynący z głębokich Muratowiez Sefer, rodem Lwo­ nauk i miłosierdzia dla ubogich, umarł 1576 r. wianin, biegły w językach wschodnich, został Msurowski, herbu Amadej. wysłany do Persyi w celu zakupna drogich Hlgzalski, jako amator wojny, przy­ kamieni i wyrobów perskich dla Zygmunta stał do Kozaków Lisowczyków idących r. 162 0. III, gdzie przedstawiony u dworu, pozyskał na wyprawę Siedmiogrodzką, gdzie odzna­ względy Szacha Abasa tak dalece, że go ten czywszy się walecznością, powrócił z wiel- monarcha prócz hojnego obdarzenia zaszczy­ feiemi bogactwy. M. cił poleceniem pisemnem do króla Zygmunta, przez co zostały też odnowione związki dy­ Jtlszanecki, niegdy w Krakowskiem. plomatyczne i handlowe Polski z Persyą. HfgZCZUy, herbu Janina. M.* Grzegorz, był tłumaczem króla Władysła­ HIszczuy, herbu Jastrzębiec. M.* wa IV. Wacła w, doktor teologii ś. kano­ nik zakonu rycerskiego Krzyżaków, przełożo­ Htuchalski, herbu Gozdawa. ny zakonu w Przeworsku, wydał opis tego HIucEaarski, herbu Pogonia. M. zgromadzenia r. 1 755. Franciszek Aloizy Muc barski Jakób, akademik Kra­ zostawił pisma poetyczne, które J. A. Zału­ kowski i rymopis, uwieńczony laurem poety­ ski swoim kosztem dał drukować. Kajetan ckim. W późnej starości wstąpił do stanu powróciwszy z Paryża, gdzie z polecenia ar­ duchownego, w którym zakończył życie r 1 614. cybiskupa Mytelińskiego i nunciusza polskie­ Jan, syn jego urodzon w Jarosławiu, doktor go wyższe nauki pobierał, sprawował urząd filozofii i medecyny, a biegły w sztuce lekar­ kapelana nadwornego Stanisława Augusta skiej, zawiadował urząd lekarza nadwornego króla polskiego. Pam. X. B. króla Jana Kazimierza. Piotr, poeta za Wła­ * Murawicki, herbu Kościesza ztą dysława IV., uczcił w wielu miejscach pa­ odmianą, że strzała powinna być rozdarta miątki znakomitych mężów, stawiając im nad- bez krzyża albo jelców. grobki. M. HI iis •awicc Paweł, podpisał elekcyg Muchliński, herbu Kotwicz. M.* Jana Kazimierza. M.* HlllcłlOWicckl, herbu Pobóg. — M « r d e I i o. Samuel, zapisał dla księży Trynitarzów we Lwowie kapitał 30.000 złp. na wystawienie O p is herbu. kościoła teraźniejszego parafialnego ś. Miko­ W polu czerwonein jest miesiąc złoty i nie­ łaja r. 1745. Inny tego nazwiska walczył za­ pełny do góry rogami zwrócony, pośród któ­ szczytnie w szeregach Kozaków Lisowczyków rego wystaje krzyż, a pod nim gwiazda; w Siedmiogrodzie. M. w hełmie zaś pół gryfa skrzydlatego w pra­ Muczyński, dawniej w Grodzień- wą stronę niby wyskakującego. Ow herb skiem. M.* wniesiony został do Polski jeszcze za pano­ Mn, 167

wania Jagiellonów M u r y 8 O 15. przez pewnego J e ­ rzego Karwata z Opis herbu. Kroacyi, a że się od­ W tarczy w polu znaczył męztwem nie- białym albo srebr- pospolitem, otrzymał nem są trzy głowy w nagrodę wójtow- murzyńskie, z któ­ stwo we wsi Młoda- rych dwie podle sie­ szvnie przy granicy bie na górze, trze­ Szlązkiej, z kąd je cia zaś pod niemi go potomstwo nazwę u dołu. Ów l/erb Młodawskich przyję­ wniesiony do Polski ło. Ow Jerzy ucze­ z Brytanii przsz Ja­ stnicząc mężnie w wojnie Wołoskiej, poległ kóba Murysona, któ­ w lasach Bukowińskich r. 1497. Kasper ry na sejmie r. 1677 wykazał się szlache­ rotmistrz i starosta Szmelszlyński w wojnie ctwem Brytańskiern prowincyi Aberdecn, Sy­ Inflanckiej wsławił się wielką walecznością; nowie jego Wilhelm i A I e k san de r, słu­ mianowicie w akcyach pod Apselem, Newlem żąc w wojsku koronnem przez lat 20, za i Liodenem. Pod Szmelszlynem zaś li tylko odznaczające czyny wojenne otrzymali indy. w 80 koni poraził na głowę siłę Moskiew­ genat na sejmie koronacyjnym r. 1676. ską składającą się z 600 ludu jezdnego a Murza, herbu Pelikan. Jędrzej, 400 pieszych, z których nadto 60 zabrał pokrewny hospodorów Wołoskich, był cho­ w niewolę, zabierając oraz nazad zamek rążym Mścisławskim, Szmelszlyński, który na prędce ufortyfiko­ wawszy, bronił długo przeciw potędze nasla- Murzynowski, berbu Lubicz. wającej. Po «'targnieniu Stefana Batorego Murzy no wski, herbu Ogończyk, do Inflant, przyłączył się doń z rolą swoją, Murzyński Ma rei n, Lwowianin prze­ i siła jeszcze dokazywał.— Herbem Murdelio niósłszy się do Torunia, napisał tamże po pieczętują się: Dyniatyński, Karwat, Kniazie» polsku kronikę ziemi Pruskiej w r. 1582, wicz, Młodawski, Młodowski, Oskierka z tą dowodząc w niej, że Polacy byli panami ca­ odmianą, że księżyc jest na dół rogami o- łego pomorzą Bałtyckiego. M. brócony, a na hełmie trzy piór strusich, Pio­ Musialowicz Kazimierz, profe­ trowicz podobnie z odmianą, że gwiazda sor retoryki przy akademi Krakowskiej, pisał jest w pośrodku księżyca, a nad nią krzyż, poema heroiczne dotąd wielco cenione; f na hełmie zaś trzy piór strusich, Snarski 1707. M. i Włodawski. Mllśllicki, herbu Przyjaciel. Murdseńko B azy li, paroch gr. kat. Kżtajgrodzki na Ukrainie, podpisał manifest Muszczyński J a n z, Kurzelowa (Mu- przeciw gwałtom przez rozuzdane kozaclwo scenius), mistrz filozofii i rektor akademii pod Żeleźniakiem popełnionych, wniesiony Krakowskiej r. 1632, oraz kanonik ś, Flo- do ksiąg grodzkich województwa Kijowskie­ ryan, pisał o skutkach zaćmień słońca i księ­ go d. 22 grudnia 1768 r. M. życa. M. Mur 11 er Toma sz Fr a n ciszek, na po­ Muszyński Piotr, starosta Gliniań­ czątku XVI. wieku otrzymawszy wieniec teo­ ski ukończył budowę kościoła tamecznego logiczny w akademii Krakowskiej, wykładał przez Mikołaja Potockiego rozpoczętą. Ale- logikę Piotra Hiszpana. M. ksandor, zapisał na dobrach Barwaldzie 168 M u. M y. dla klasztoru 0 0 . Augustynianów w Krako­ M y śieck i, herbu W czele. wie 2000 złp. r. 1767. M. Myśliborski, herbu Dołęga. — Mntykalskl, herbu Leliwa. Marcin, fundował przy farze Piotrkowskiej proboszcza z pięcioma prebendarzami, co Mutyna herb, obacz Drya. aprobowała konstytucya r. 1638. Mycickl, niegdy w Krakowskiem. Myśllborski, herbu Jelita. MycielslŁi, herbu Dołęga, w Wiel­ herbu Jasrzębiec. kiej Polsce, gdzie spowinowacony z najpierw- Myśłiszewski, Jan, w bitwie pod Zbarażem r. 164 9 puł­ szemi domami piastował znakomite godności kownikował pod wodzą Lanckorońskiego z do najnowszych czasów.— Krzysztof, sg- wrodzoną mu walecznością. Drugi tego na­ dzia ziemski i starosta Kolski, jako .obrany zwiska, czynny przy zdobyciu Chocima przez komisarz związkowego rycerstwa Wielkopol­ Jana Sobieskiego, obozował z poruczonem skiego, podpisał pokój z Janem Kazimierzem. mu wojskiem pod Skałą. M. Maciej, pułkownikował zaszczytnie w bitwie pod Grochowem. Elżbieta, córka jego, Mystkowski, herbu Puchała. wstąpiwszy do zakonu Sióstr Miłosierdzia Mysłowski, herbu Nałęcz. — Fran­ w Poznaniu, oddawała sig nieznuźonej usłu­ ciszek, był wojskim Trembowelskim. M. dze chorych, w którem to zajęciu się zakoń­ czyła życie w roku 1855, w 28 roku życia Myszczyński, herbu Roch. swego. M. Myszka, herbu Korczak, dóm sta­ M y lili* Jan, dozorca synów Jerzego rożytny na Wołyniu. Chodkiewicza kasztelana WiIeńskiego( z któ­ Myszkowski, herbu Jastrzębiec, rem i długą podróż odbył po obcych krajach, dóm zaszczycony honorami w dawnej Polsce, pisał pochwały sławnych Polaków, szczegól­ piszący się z Mirowa i Przeciszowa, z któ­ nie ze stanowiska jako mecenasów nauk i rego Wawrzyniec, kasztelan Sądecki, mąż dobroczyńców uczonych; f 1585. M. waleczny i rezolutny, poskromił Jana księcia MylillSZ, sekretarz księcia kardynała Zatorskiego, burzącego spokojnośó kraju, i Jerzego Radziwiłła, wydał ryciny królów pol­ o śmierć go przyprowadził r. 1513. Także skich z przypisem dziejowym, jako też opis w wojnie z Moskwą wsławił sig z odwagi, Tarlaryi przez Broniewskiego. M. przepływając z innemi całkiem uzbrojony Mylski, dziedziczył na Wołyniu. rzekę Dniepr pod Orszą. J a n Aleksander, kasztelan Bełzki, Krasnostawski i Tyszowie- BSymer F ra nCiszek, rodem ze Szląz- cki starosta, wsławił sig mgztwem pod Choci-, ka, wyćwiczony w akademii Krakowskiej w mem, wydarłszy wśród boju chorągiew Tur­ różnych językach, wydał kilka dzieł w celu czynowi przewodniczącemu potędze nieprzy­ dania pomocy uczącej się młodzieży. M. jacielskiej. Jako biegły architekt, przyczynił Myślakowski, herbu Ogończyk. sig też nie mało do ozdoby kolegiaty ś. Anny Myślański, według Paprockiego her­ w Krakowie. Stanisław Kazimierz, bu Orla głowa, t. j. czarna orla głowa kasztelan Bełzki, fundował 0 0 . Reformatów do pół piersi, ale bez skrzydeł w prawą w Pińczowie. Piotr, biskup Krakowski, ze Stronę tarczy skierowana, z wywieszonym z względu wybornych nauk i gładkości stylu pyska językiem. wezwany do królewskiego dworu, sprawował najprzód urząd sekretarski, potem podkan- Myślecki, herbu Lubicz. clerski, zkąd postępując przez różne stopnie Myślecki, herbu Prus 11. duchowne, przeniósł się na biskupstwo Pło­ 169 ckie, a z tamtąd na Krakowskie, na którem go, owdowiawszy w młodym jeszcze wieku, przeżywszy lat 14, wszedł do grobu r. 1591, oddała się zupełnie posłudze bliźnich; zbie­ zostawiając po sobie pamięć biegłości w trak­ rając ubogie dziewczęta, ćwiczyła je troskli­ towaniu interesów i poświęcenia dla ojczyzny. wie w cnotach domowych i wychowywała na Przychylny domowi Austryjackiemu, po zej­ dobre gospodynie i matki. Sprowadziwszy ściu Zygmunta Augusta zalecał do tronu ar- nareszcie zakonnice ś. Teresy z zagranicy do cyksięcia Ernesta; gdy atoli Henryk Walezy Krakowa, i wystawiwszy im klasztor, wstąpiła królem polskim został obrany, witał go imie­ do tego zakonu, w którym przetrwała resztę ży­ niem Stanów Rzeczypospolitej wyborną mo­ cia w największej pokorze■ f 1627. — Józef wą. — Zygmunt, marszałek wielki koronny, Władysław, ostatni z tego domu, zapisał uchwałą sejmową r. 1601 uzyzkał pozwo­ znaczny fundusz dla kolegiaty ś. Anny w Kra­ lenie utworzenia ordynacyi Pińczowskiej. kowie, nadto fundował klasztor XX. Kame- Jako senator wielkiej powagi wysłany od dułów w Szańcach r. 1727. M. Zygmunta HI. do Austryi, w zastępstwie Nyszyński, herbu Klamry (kształ­ monarchy swego brał ślub z arcyksiężniczką tu gwiazdy sześciorożnej, hakami w prawą Konstancyą, i sprowadził królowę z wiel­ stronę ułożone). kim przepychem do Krakowa. Będąc po­ tem posłem we Włoszech, wszedł w zwią­ H ly tk o , niegdy na Rusi. — Józef, zek familijny z domem książęcym Gonzaga, wojski Czerwonogrodzki r. 1778. M. przeto od Klemensa VHI. papieża tytułem ftSzBira, obacz Lis. margrabi zaszczycony. Oddany całkiem spra­ wie Zygmunta III. podczas wojny Moskiew­ skiej dostawił znaczny poczet ludzi uzbrojo­ N a b le l a k na Litwie, zkąd jeden sta­ nych do obozu królewskiego;’ w rokoszu zaś wał na elekcyi Jana Kazimierza, Na bielak, Zebrzydowskiego wstawiał się za porażonemi odbywszy kampanię pod Kościuszką, osiadł pod Guzowem, a skazanemi za obrazę maje­ w Galicyi. Pod. f. statu na śmierć rokoszanami, mówiąc do kró­ la pamiętne słowa: „Są to szaleńcy miłości­ IVaboroweki Jędrzej, mąż zasłu­ wy Panie! odebrałeś im oręż, teraz ich zam­ żony z wojen kozackich i tureckich, w któ­ knąć wypada, aby szkodzić nie mogli; ale rych też po dwa razy dostawał się do nie­ szalonych zabijać nie wypada. Uwięzieni woli; wykupiony z tej, umarł r. 1635. więcej cierpieć będą, niż gdyby umarli;“ Mabram albo Waldorf. czem odwlókł karę, nareszcie uzyskał i od­ puszczenie winy. Życie pełne zdarzeń po­ Op is herbu. litycznych zakończył w r. 1615. — Ferdy­ Tarcza jest prze­ nand, towarzyszył Janowi Kazimierzowi w dzielona sześcioma podróży do Hiszpanii i dzielił z nim więzie­ pasami prosto do nie we Francyi. Władysław, wojewoda góry idącemi, z któ­ Krakowski, przedtem starosta Gródecki, Dra- rych trzy pierwsze himski, Mościcki i Medycki, aczkolwiek mąż od prawej ręki (prze­ ostrej bogobojności, w potrzebie ojczyzny sta­ platane) są czarne, wał jako lew mężny do boju, czego dowody drugie trzy zaś białe, dał w bitwach pod Beresteczkiem i Zbara­ a na hełmie w ko­ żem; f 1658. Konstancya Beata, ka­ ronie trzy pióra stru­ sztelanka Oświęcimska, wydana za Bużeń* sie. Początki tego skiego, starostę Brzeznickiego i Dobczyckie- herbu wyprowadza

Tom II. Nr. 22. 170 Na. Na.

Paprocki od herbu Korczaka, gdyż jeden z Nadrowski, pierwotnie w ziemi Do­ tego domu w Prusiech zwiący sig Nabram, brzyńskiej. z pewnego zajścia w rodzinie przyjął ów Nadsławski, herbu Korab. znak na wieczną pamiątkę. Tym herbem pieczętują sig: Brodelski, Chotecki, Hondorf, N a g a w s k i Józef, pleban Iwkowski Jedliński, Porębski, Piels, Preiss, Rogowski, na początku upłynionego wieku, wydał kilka Rosperski, Sieroszewski, Wolicki, Wulwa- dzieł religijnych, oraz książki modlitewne. M. nowski. z N a g ł o w i c , obacz R e j . Nabut, herbu Radwan. Nagody, patrz Prus III. Nachtraba, herbu Gozdawa. N a g o r a , herbu Jastrzębiec. Nacowicz, herbu Lis. Nagorczewgkl, herbu Ostoja. M.* Nnczko, herbu Doliwa. N a g o rk a , początkowo na Mazowszu. Naczory, niegdy na Litwie. N a g ó r s k i , herbu Leszczyc,

Nadarzyński, herbu Radwan, je­ N a g ó r s k i , herbu Ostoja. Łukasz, dnej dzielnicy z Zebrzydowskiemi, albowiem stasosta Garwoliński, był marszałkiem dworu Antoni wziąwszy działem dobra Nadarzyn, Anny Infantki', królewnej polskiej; f 1571. począł sig pierwszy pisać Nadarzyńskim. Nagórski, dowódzca chorągwi pan­ Walenty, kasztelan Ciechanowski, w roku cernej podczas wyprawy Jana Sobieskiego 1548 podpisał list wydany od Augusta I. pod Kamieniec r, 1687, w wycieczce Tur­ dla miasta Lwowa. ków z fortecy poległ na placu przeszyty dzi­ Nadelwicz, herb zdobiący niektóre dą nieprzyjacielską. M. domy w Prusiech, ma charta pod drzewem. Nagorzewski herbu Kościesza, M* W Wielkiej Polsce używa go dóm Krgskich. Nagrodzki, herbu Lubicz. M* Nadkowski, herbu Dębno. Nagrodzki, her.hu Sawur. M* Nadlętowski, herbu Ostrzew. M* Nagrodzki, kapitan wojsk polskich Nadolski, herbu Pierzchała. M* pod Napoleonem 1. 9 w bitwie pod Saragosą w Hiszpanii r. 1809 poległ na polu sławy. M. Nadolski, herbu Prus I. M* Nagurczewski Ignacy, Jezuita, Nadolski, herbu Roch I. Samuel członek Towarzystwa Warszawskiego przyja­ Stanisław, starosta Tczewski potem ka­ ciół nauk, większą część życia przepędził sztelan Rozpierski, a nakoniec Rawski, mło­ na nauczycielstwie, wykładając nauki kraso- de lata przepędził na wojennych expedycyach; mowstwa, filozofii i łacińskiego języka, w któ­ pod Cecorą nieodslępując hetmana Żółkiew­ rym to zawodzie pracował i po zniesieniu skiego aż do ostatku, dostał się do niewoli zakonu swego. Jako znawca starożytnych tureckiej, z której później wyszedłszy, wy­ języków, przetłumaczył Iliadę Homera, mowy prawił się do Prus, gdzie uczyniony od het­ Cycerona, i niektóre ustępy z Wirgila i De- mana Koniecpolskiego regimentarzem wojsk mostenesa. Daleki od szukania godności, o tam konsystującyoh, wielce się zasłużył z które się nigdy nie ubiegał, urnarł w W ar­ zwycięztw nad Szwedami; f 1665 r. Mi­ szawie r. 1811, M. chał, spędziwszy podobnie , młode lata na wojnach, wstąpił do zakonu św. Franciszka, N a h a j l i s Kasper, rodem Tatarzyn, w którym był gwardyjanem w Samborze. dostawszy się małym chłopięciem w ręc8 171

Polaków, oddany został Janowi Tarnowskiemu N a k w a s i l i, herbu Prus II. Pierw­ kasztelanowi Krakowskiemu* który widząc w szy z tego domu Budek z Nakwasina, cze­ nim dowcip i pojętność, dał go do nauk, a śnik Wyszogrodzki, podpisał dekret przeciw później wyprawił do Rzymu, gdzie został Je­ heretykom r. 1525. Wielu innych piastowało zuitą, zkąd powróciwszy do kraju, umarł na urzęda i godności w tym powiecie aż do naj­ Rusi r. 159(3. M. nowszych czasów. Nahojewski, herbu S tary koń, M N a ie s k f , herbu Wczele. Nahojowsk! na Rusi. Jana wspo* Nalewka. mina konstytucya z r. 1626 z czynów wo­ jennych. Opis herbu. Nahorecki, herbu Kościesza. — Samuel, cześnik Bracławski, rotmistrz kró­ W polu czerwo­ nem tarczy powinna lewski, przetrwał niernal całe życie na żoł­ być nalewka czyli nierce; w wyprawie Czarnieckiego do Holsa- puhar koloru białego, cyi, piastował zaszczytnie chorągiew pancerną. a na hełmie trzy Samuel, syn jego chorąży ussarski, w bi­ piór strusich. Tym twie pod Cudnowem odniósł ciężki postrzał. herbem pieczętuje N a h o r s k i , herbu Ostoja. się^ Hrebnicki, UT aj m a su ©w i ca Jakób, rodem Kra­ niegdy w powiecie kowianin, praw obojga doktor, archydyakon Połockim. Pilecki, rektor akademii Krakowskiej, podczas pamiętnego sporu z zakonem Jezuitów, który N a ł ę c z . dążył do podgarnienja pod swą władzę wy­ chowania publicznego młodzieży, z niemałem Opis herbu. narażeniem się i rzadkim dowcipom bronił W polu czerwo­ skutecznie sprawę tejże akademii, i odzyskał nem tarczy ma być dla niej nietylko względy, ale i nowe łaski biała binda w koło Zygmunta III. Wdzięczna akademia opłaki­ ułożona i zawiązana, wała też szczerze stratę jego (f 1641) i po­ a na hełmie panna, łożyła mu nagrobek w katedrze. M. trzymająca się. obie­ Nakaźny, nobilitowany r. 1676. M* ma rękami rogów jelenich z głową ob­ IV a k ie ls k l, nobilitowany r. 1683. — wiązaną opaską, z Samuel wstąpiwszy do zgromadzenia kano­ której końce wysta­ ników regularnych, podczas podróży swojej ją po obuch stro­ do Włoch, w Rzymie zaszczyconym został nach. stopniem mistrza teologii ś., poczem osiadł Jest to herb starożytny, istniał bowiem w Krakowie na probostwie u św. Jadwigi. już w XI. wieku, o którym mówiło się pod Pełen gruntownej nauki i wzorowej pobożno­ Czarnkowskim. Pieczętują sig nim : Beklew- ści, w wolnych chwilach napisał dzieje zgro­ ski, Bielakowski, Błędowski, Błoński, Borsza, madzenia Krzyżaków Bożogrobskich, i naj- Brudzowski, Bukojemski, Chełmicki,' Chmiel, pierwszego ich w Polsce klasztoru w Mie­ Chwalibogowski, Cichocki, Ciechanowicz, chowie r. 1634. Ćwikliński, Czarnkowski z odmianą na heł­ M akw aski, herbu Gryf. M* mie, Dąbrowski, Darowski, Dłuski, Doma- 172 Na. sławski, Drohiciński, Drużbicki, Drzewicki, Ksawery Nałęcz, podpisał elekcyę Dybowski z tą odmianą, że pod Nałęczem są Stanisława Augusta z wojew: Poznańskiem. trzy wręby, a na hełmie trzy pióra strusie; N an ow sk i, herbu Sas. — Izydor, Dylągowski, Dzierzykraj, Gembioki, Gigański, zapisany pierwszy w grodzie Przemyskim r. Gilbaszewski, Giżycki, Głowacz, Golian, Gór­ 1677 w ks. 422 str. 2133. Stanisław ski, Gorzeński, Gosławski, Gostomski, Grąb- zaś w księdze Stanów galicyjskich, ks. 22 czewski, Grodziecki, Gurski, Herstopski, Ho- str. 138. p. f. ryszewski, Jabłonowski, Jałowicki, Janowski, Jarczewski, Jargoński, Idzikowski, Jędrze­ Nailkicr, z domu Oksza na Szląz­ jowski, Jeleński, Jełowicz, jeżewski, Jodkow- ku, biskup Krakowski, zasłużył się z odbu­ ski, Kaczkowski, Kaliszkowski, Kaniewski, dowania kościoła na zamku od pożaru znisz­ Kąsinowski, Kiełbasa, Kłokocki, Kobierzycki, czonego r. 1306; pomiędzy innemi odprawił Koczan, Komorowski, Korzeniowski, Koźmian, chrzest ś. na Aldonie księżniczce Litewskiej, Kraszkowski, Kulikowski-Uszak, Kunowski, zaślubionej królewiczowi Kazimierzowi roku Kurowski, Lesiecki., Leżeński, Lippi, Lubo- 1326. Przeniósłszy się na biskupstwo Wro­ dziejski, Lwowski, Łuczyński, Łążyński, Łę­ cławskie, uległ tam . prześladowaniu Jana cki, Łękiński, Łoniecki, Łowecki, Łuszczew­ króla czeskiego, przed którym uszedł do ski, Malski, Małachowski, Marcinkowski, Mi­ Nissy, atoli dosięgnięty tam przoz przywła- ckiewicz, Molski, Morawski, Moszczyński, Mo­ ściciela Szlązka, umarł na zadaną mu truci­ szyński, Mrocki, Mroczkowski, Mysłowski, znę r. 1341. M. Nałęcz, Niemierza, Niepokojczycki, Niesioło­ N a p i e r s k i , herbu Dąbrowa. wski, Ninieński, Nowodworski, Nowosielecki Napiórkowski, herbu Prus III. w z odmianą, że nad Nałęczejn wystaje strzała ziemi Bełzkiej, a na hełmie pięć piór strusich; Obiezierski, Oborski, Odachowski, Odrzywolski, Orchow- N a p i w o n. ski, Ostrorog, Ostrowski, Parczewski, Parul, Opis herbu. Pigłowski, Pirawski z tą odmianą, że około W polu żółtem Nałęczy są trzy gwiazdy, Pniowski, Podko- tarczy ma być gło­ cki, Podolski, Popielski, Popowski, Prusim- wa jeleBia z rogami ski, Przebora, Przetocki, Raczyński, Radzicki, w górę wyniesione- Rogaski, Rokitnicki, Rostworowski, Rudnicki, mi, a między niemi Rulikowski, Runowski, Rusian, Rychłowski, wilk szary z zadar­ Sadokierski, Sadowski, Sempelborski, Setni- tym ogonem w pra­ ,cki, Sierzchowski, Sieprawski, Skaławski, wą stronę obrócony, Skałkowski, Skomorowski, Slęski, Sobiesz- jenw że głową na czański, Sobocki, Socha, Sosnowski, Star­ lewo patrzy, a na czewski, Slrumiło, Suski, Swaryszewski, hełmie pięć piór Swicprawski, Szadokierski, Szamotulski, strusich. Szujski, Tański, Tłukomski, Tulibowski, Tu- palski, Tymiński, Tynicki, Udrzycki, Uszak, Początek tego herbu sięga czasów Bo­ Wardęski, Watkowski, Wąsowski, Wieniecki, lesława Krzywoustego, który go miał nadać Wierszowski, Wierzbiński, Wierzchaczewski, jednemu z przytomnych na Iowach z okazyi Wilkowski, Wolski, Woyniesławski, Woyno, ujęcia jelenia żywego. Tym herbem pieczę­ Woynowski, Woysławski, Żabicki, Żarczyński, tują się Gostyńscy i Radzimscy. Zbąski, Złotopolski, Żołądkowski, Żydowski. N a p o l s k i , herbu Niezgoda z tą odmianą, że podkowa w polu czerwonem 173 jest, barkiem prosto do góry obrócona, którą K arew icz Maciej, sekretarz królew­ strzała od lewego boku od dołu na ukos do góry ski, deputował , na sejm elekcyjny r. 1648. przeszywa. — Piotr, opisał wojnę turecką Kargiello, w ksigztwie Żmudzkiem za Władysława IV. i klgskg pod Cecorą; r. 1621. wierszem zaś: „Sławę dawnych bohaterów dla naśladowania rycerstwu polskiemu/' M. Karkiewicz, herbu Ł u k napięty. \a p r iis z i \v s k i, niegdy w Kaliskiern Markiewicz;, herbu Wieniawa, województwie. pisze sig z Wondzagoły na Żmudzi. Naraczewski Jakób, był podstolim Karkssski Stanisław, był biskupem Rzeczyckim r. 167 4. Zmudzkim. Mikołaj, kanonik Wileński, pod­ czas inkorporowania Inllant do ksigztwa Li­ Karajowskl, herbu Janina. Z te­ tewskiego w r. 1559, imieniem królewskim go domu piastowało wielu urzgda znakomito odebrał przysięgę od Ketlera mistrza In­ w województwie Ruskiem. ■— Mikołaj sę­ flanckiego. dzia Lwowski, fundował kościół w Firlejo­ wie r. 1573. M. M a r m u ilt, herbu Leliwa. Stani­ sław, mąż uczony bawiący na dworze Lu­ Naramowski, herbu Łodzią. — bomirskiego. Adam, kasztelan Srzemski, starosta Ujski, z Leszczyńskim generałem Wielkopolskim Karoliński, herbu Be li na. — F e­ posłował do Turcyi, —• Drugi z tego domu liks, kanonik Gnieźnieński, fundował kaplicę także Adam, rektor Pułtuski, proboszcz do­ w Włocławku r. 1529. M. mu prefessow w Warszawie, wydał kilka Karownic&i, posłował na sejm roku dzieł historycznych; f 1736. M. 1620. M* K a r b u ! , herbu L is w Wilkomierskiem. K aro w n ik Daniel, pisarz ziemski Kowieński, w wojnie tureckiej w roku 1620 IVai‘blit, herbu Płomień czyk. M* był przydany hetmanom za doradzcę. K arbllt, herbu Trąby, na Litwie, Kartowski, herbu Trzaska. gdzie ów herb przyjąwszy na sejmie Horo- delskim, piastował znakomite godności. Jan, Karnszewicz, herbu Wadwicz z tą odmianą, że między rybami kładą wzdłuż sędzia Lidzki, fundował XX. Franciszkanów w Sołtynianach r. 1633. A d a m, wojski Lidzki, linię; dóm starożytny na Litwie, biorący swój początek od Montigierda, którego potomek fundował XX. Karmelitów w Lidzie r. 1676. H an podpisał unją Litwy z Koroną, a K arbllt, herbu Zadora, także na drugi Narusz dał nazwę Naruszewiczom. Litwie. Piotr, zakończył życie w Rzymie, Paweł, starosta Zyzmorski, posłował do gdzie też ma naslgrobek w kościele ś. Sta­ Moskwy roku 1517. Mikołaj, kasztelan nisława, wystawiony r. 1633. Bazyli, ka­ Żmudzki, po między innemi czynnościami ja­ płan zakonu Jezuitów, profesor filozofii i te­ ko obrany komisarz traktował układy poko­ ologii, zmarły w Sandomierzu r. 1722, ja­ jowe między Zygmuntem III. i arcyksięciem śniał równie z świątobliwości jak i wielkich Maksymilianem r. 1589. W wojnie Inflant- nauk, przeto na sejmie Warszawskim r. 1733 skiej swoim kosztem dostawił do obozu sto zalecono starać się o jego kanonizacyę. bussarzów, z ktoremi pod Ułą odznaczył się Narębski, herbu Nowina. — Jan, walecznością. Jato, łowczy Litewski, mąż sławiony z odwagi żołnierskiej. W sędziwym wielce wojenny, rotmistrzował t chwałą pod wieku legował swoje dobra 0 0 . Dominikanom Pieszkowem. Aleksander, podkanclerzy w Krakowie. Litewski, po między wielu poselstwami mu 174 Ma. Ma. poruczonemi jeździł także do Sztokholmu, w ściół św. Marcina w Krakowie jest fundacyi celu odwrócenia klęsk wojny wywołanej z nie­ tego domu. słusznych pretensyj Szwecyi do Polski; f 1668. Nasiegniewski, niegdy w Rawskiem. Adam Stanisław, wstąpiwszy w młodym wieku do zakonu Jezuitów, kosztem jego po­ Nasiełowski, herbu Półkozic. M* bierał nauki w Lugdunie we Francyi;, zkąd Nasierowski, herbu Ślepowron. powróciwszy do kraju, objął profesurę poe­ N a s i ł o w s k i , herbu Półkozic. tyki na uniwersytecie Wileńskim; wkrótce a- toli przeniesiony do Warszawy do kolegium Naszyniec, herbu Doliwa. M.* szlacheckiej młodzieży, przymiotami swemi IV a t a r c z. zwrócił na sig uwagg Stanisława Augusta, który znalazłszy w nim obszerne nauki i do­ Opis herbu. wcip rzadki, zbliżył go do swojej osoby. Po W polu czerwo­ zniesieniu zakonu Jezuitów zapewnił król byt nem tarczy znajduje jego nadaniem mu probostwa, mianując go sig migdzy blankami oraz koadjutorem biskupstwa Smoleńskiego, strzała w górę że- dalej pisarzem W. kś. Litewskiego, sekreta­ lezcem prosto usta­ rzem rady nieustającej, a naostatek biskupem wiona, na hełmie Łuckim. Naruszewicz bawiąc zawsze przy zaś rgka do góry boku króla, chwile wolne od zatrudnień urzę­ wzniesiona, dzidg w dowych poświęcał pracom naukowym, których ewą stronę trzyma­ owocem była historya narodu polskiego w jąca. Ow herb miał 6 tomach i 4 tomy dzieł rymotworczych, być nadany od Ge- które mu sławę najpierwszego w obu rodza­ dymina książgcia Li­ jach autora zjednały. Gdy po długim paśmie tewskiego pierwszemu Natarczowi za odwa­ nieszczęść i błędów, zachwiał się byt Polski żną obronę zamku Krewo przeciw Krzyżakom. i sława Stanisława Augusta, wtedy zmienił Z potomków jego osiadłszy jeden na dobrach sig Naruszewicz zupełnie; odpadła go chęć nad rzeką Bienicą, przyjął nazwę Bieniec- do pracy, ostygł zapał, zniknął smak Iowa* kiego. Eliasz, żołnierz zawołanego mgztwa rzyski. Smutny, odrętwiały, bezczynny, jo­ za panowania Stefana Batorego, szukając dynie w wiejskiej pracy jeszcze znachodził sławy w wojsku cesarskiem, poległ na Wę­ jakieś zajęcie i rozweselenie zranionego ser­ grzech w wojnie z Turkami. Eustachy, ca. Późniejsze nieszczęścia kraju zatruły zginął w boju ze Szwedami pod Białym Ka­ goryczą ostatnie dni jego, które na osobno- mieniem. Mikołaj, stolnik Grodzieński, od sci przepędził, zkąd zarządzając dyecezyą Łu­ dzieciństwa aż do siwego włosa wojną się cką, umarł w Janowcu r. 1796. M. zabawiając, wsławił się osobliwą odwagą Narwit albo Marwid, herbu Ko­ pod Parnawą, gdzie też odniósł ciężkie rany; ściesza. następnie pod Chocimem; co widząc hetman Chodkiewicz, zalecił mgztwo jego względom Mawitowiez, herbu Kościesza, M* Zygmunta III. — Jerzy, stolnik Grodzień­ M a rw o s* , herbu Gozdawa. M* ski, posłował do Moskwy r. 1658. Narzyiiiski, herbu'D ołgga. Kilku Matko, herbu Doliwa. M.* z tego domu piastowało wysokie urzęda, a Matkowski, herbu Dębno. M* nawet godności senatorskie. M aum ański Jan, wydawał w War­ MasieeUowski, herbu Grvf. Ko- szawie pierwszą gazetę, dołączając do niej Ma. Ma. 175 historyę polską (od £729 do 1733), napisał wskiego posłował na sejm r. 1632. — Ale- oraz geografię i historyę świata. M. ksander, był wojskim Żydaczowskim roku N anm ow icz Mikołaj, paroch g. k. 1 778. M. w Kazarowcach na Ukrainie, zaniósł z inne- N ckanda, herbu Topor. mi duchownerai manifest do grodu wojewódz­ N ekten Anna, k sieni klasztoru PP. twa Kijowskiego (r. 1768) przeciw gwałtom zakonnych w Rydze, podczas wciśnienia się łotrującego Kozactwa. M.* wiary luterskiej do Intlant, po zrujnowaniu N aw ój, herbu Topor. klasztorów pozostała w nim z dwiema (ylko Mawojewski, herbu Stary koń. towarzyszkami, przechowując w lochu sprzęty kościelne. Po 40tu lecieeh dopiero, gdy Ste­ N aw o jsk i, herbu Szaława. M.* fan Batory jako zwycięzca wszedł do Rygi, M aw oski, dawniej w Bełzkiem wojew: stanęły przed nim owe trzy zakonnice, a u- Mawrotyński, horbu Szaława. jąwszy go ksieni za rękę, miała doń tak tkli­ wą przemowę, że bohatera aż do łez wzru­ M aw row skI Jan, nobil: r. 1790. M.* szyła. Wnet też król Batory przywrócił ob­ N axa, nobilitowany r. 1775. M* rządek katolicki, a Anna Nekten 40 lat cho­ Nazarcwicz, herbu Szeliga. M.* wane sprzęty z locbów wydobywszy, takowe wyznaczonemu kapłanowi oddała. Po zgonie Necewic®, herbu Janina. M.* króla wyrzucili Ryżanie znowu księży katoli­ Nccz, herbu Jastrzębiec. Seba­ ckich; przetrwała i tą katastrofę świątobliwa stian, za okazane męztwo na wojnach, na Anna i doczekała się, że komisya zesłana zalecenie hetmana Zamojskiego obdarzony od Zygmunta HI. przywróciła napowrót du­ szlachectwem. chowieństwo katolickie. Życie wielce bogo­ Neczwojowicz, herbu Gołąbek.M.* bojne zakończyła r. 1591, przeżywszy lat 80 w tym klasztorze. M. M egroszo Rozalia, urodzona z ro­ dziców Ormiańskich, w 14tym roku życia Nefflir, herbu Jastrzębiec. M.* swego oddała się na służbę Bożą i cierpią­ Nencha, herbu Lubicz. cych bliźnich w zgromadzeniu Sióstr miło­ Neiichen Jan i Karol, kapitanowie sierdzia, w którem lat, 59 poświęcała się z w wojsku koronnem, dla zasług wojennych największą gorliwością pieczy i usłudze ubo­ otrzymali indygenat r. 1676. Wojciech był gich i chorych. W r. 1824 obrana na prze­ łowczym Żydaczowskim. łożoną czyli wizytotorkę zakładów Sióstr mi­ łosierdzia w Galicyi, sprawowała ten urząd N eorza, herbu Topor. M.* blisko lat 22 z powszechnem zadowoleniem, Neronowie*, herbu Jelita. — Ję­ dając oraz rzadki przykład poświęcenia się. drzej, zapisał fundusz 2000 złr. na stypen­ Tak bowiem podczas grasowania cholery we dia dla uczniów w szkole Jasielskiej. M. Lwowie r. 1831 z uczuciem największej li­ Nersesowicz Deodat, arcybiskup tości oddawała się pielęgnowaniu dotkniętych ormiański Lwowski, jaśniał swoich czasów tą chorobą, niedopuszczając innym siostrom z biegłości w obcych językach i ostrości pa­ sobie w tej pracy dopomagać z obawy o ich sterskiej. Powodowany szlachetnemi uczu­ życie, pochodzącej ze zbytniej macierzyńskiej ciami, przybyłym do Lwowa XX, Trynitarzom ku nim miłości. Zycie pełne cnót zakoń­ (r. 1686) podał rękę pomocną; przyjąwszy czyła w r. 1846. Pam. X. B. albowiem ich szkaplerz, podczas uroczystej Nehrebecki, z województwa Bracła- konsekracyi kościoła wymownemi usty za- 176 grzewał przytomnych do współudziułu dla te­ w której też miał sobie poruczone ufortyfi­ go dobroczynnego zakonu. Następnie udał kowanie Brześcia litewskiego r. 1661. się do Rzymu, gdzie światłem rozumu po- dźwignął uciemiężonych rodaków swoich, uzy­ N e w 1 i n. skawszy przytem u Papieża ważne względy dla Ormian we Włoszech mieszkających. Opis horbu. Powołany na arcybiskupstwo, wydał zbawienno WT polu błękitnem ustawy, za pomocą których wprowadził po­ między dwiema gwia­ rządek w całej dyecezyi. Zbliżony do osta­ zdami u dołu powin- tniego kresu życia (r. 1709), legował zna­ ra być strzała złota czne fundusze na cele dobroczynne, pisma do góry ostrzem u- zaś szacowne porozdawał pomiędzy znajomych. stawiona, przez któ­ fam. X. Bar. rej środek przecho­ N erw icki Marcia, profesor teologii dzi jelec, dający w akademii Krakowskiej, zakończył życie na kształt krzyża, na kaznodziejstwie przy dworze Zygmunta Au­ hełmie w koronie gusta r. 1582. Pochowany w Krakowie w zaś jest skrzydło kościele ś. Floryana, M. orle karkiem w pra­ wą stronę wystającea r przeszyte strzałą Nestorowie», herbu Pobóg z tą także w prawą stronę. Ów herb przynie­ odmianą, że podkowa nie jest przeszyta strza­ siony do Polski z Niemiec od Szymona łą przez obie części, jeno po jednej z le­ Ronneberga za panowania Zygmunta Augu­ wego boku tarczy i to z góry ukośnie na dół. sta, którego brat Ernest potykając się mę­ Nestor Ureki, szlachcic Wołoski, za żnie z nieprzyjacioły pod Newlem, poległ na położone zasługi otrzymał indygenat w Pol­ placu bitwy; od której to okazyi ów herb sce r. 1607. Jan, kasztelan Brześciański Newlinern został nazwany. za Augusta II., sławiony z poświęcenia oby­ N eym an, nobilitowany r. 1775. M* watelskiego w pokoju i na wojnach. — Drugi tego imienia, podstoli Brzeski, fundował w N c y s t a d Jan, major w wojsku litewskiem, Krupczycach klasztory 0 0 . Bazylianów i Kar­ na sejmie koronacyjnym r. 1673 otrzymał melitów r. 1717. M. indygenat szlachectwa polskiego. Netarbowski z Pigtki, herbu P o ­ Nicki, herbu Radwan. mian. M* N idecki, herbu Wieże. — Jędrzej Netrebski, herbu Lubicz. M* Patrycy rodem z Krakowa, otrzymawszy w Netrebski, herbu Sawur. M.* Padwie stopień doktora prawa, po powrocie swoim do ojczyzny, jako mąż uczony zamia­ N eum an, nobilitowany r. 1790. M* nowany został sekretarzem królewskim, zkąd N ew elsk i, herbu Korczak z tą wśród nieustannych prac postąpił na wyższe różnicą, że wręby trzy od góry są większe, godności. Stefan'Batory umiejąc cenić ludzi u dołu zaś mniejsze i księżycem niby opa­ uczonych, mianował go pierwszym biskupem sane, a na hełmie trzy pióra strusie. Nazwa Wendeńskim w Inflantach, gdzie też wkrótce tego domu pochodzi od Newla, zamku w In­ życie zakończył r. 1587. Jako pisarz w ró­ flantach położonego, gdzie miał obszerne po­ żnych przedmiotach, pozyskał szacunek wiel­ siadłości. Jan Władysław, skarbnik Brze­ kich mężów swego w’ieku. M. ściański, wsławił się w wojnie moskiewskiej, Nic. Nie. 177

Nieborowski, herbu Prawdzie.— Mieczują. Wacław, pierwszy z tego domu zasłużył się zgromieniem Eryka, książęeia Szczecińskiego Opis herbu. w r. 1462, za co otrzymał dzięki i donatywy od króla Kazimierza Jagiellończyka. Kasper, j W tarczy pola mąż rycerski poległ w wojnie Tureckiej pod rzerwonego ma być Chocimem. pień od drzewa ob­ N ie b o rs k i, herbu Lubicz. Jan, cięty z 3. sękami po rotmistrz polski w wyprawie Dymitra Samo­ prawej stronie 3, a zwańca do Moskwy r. 1C04, na czele dwóchset 2 po lewej, na wierz­ ussaryi pierwszy torował drogę do stolicy, roz­ chu jego krzyż, czyli pędzając staw ians mu przeszkody. S '.a n i sła w, raczej rękojgść mie­ biskup Meloński, sufragan Wileński słynął cza, a na hełmie po­ z szczodrobliwości dla ubogich; f 1644. F e- dobny pieniek między licyan, starosta Janowski podpisał elekcyę dwoma skrzydłami. 0 początku tego herbu Jana lii. są różne podania; jedni mówią, że przynie­ Nieboraki, herbu Prawdzie w zie­ siony z Czech - (gdzie go dotąd dóm Lipi i mi Wyszogrodzkiej, gdzie znakomite piasto­ Berkowiczów używa), drudzy że nabyty w Pol­ wał urzęda. sce za panowania Bolesława Krzywoustego w okazyi wojny z Czechami. Między przod­ Nieboraki, herbu Topor. M* kami domu tego kładą Dersława Nieczuję, N iebylski Nikodem, opisał wier* podczaszego Bolesława III, jakoteż Wszebora szem swawolę Lisowczyków pod Rusinow- wojewodę Sandomirskiego głośnego z zwy- skim. M. cięztw nad Rusią. W bitwie Witołda z Edygą Niechiasirowski, herbu Poraj. hanem Tatarskim, potykali się Nieczujowie Nieciecki, herbu Poraj. Melchior, z chwałą imienia swego. podkomorzy Drohicki r. 1576. M. Tym herbem pieczętują się: Branwicki, Nieciszewski, herbu Bożezdarz. Bystrzejowski, Cebulka, Dębiński, Domaszewski, N ieczaj, herbu Po b ó g z tą odmianą, Dymitr, Dzierzek, Frącki, Galicz, Gębicki, że podkowa w polu czerwonem jest bez krzyża, Gładysz, Grębarski, Gręboszowski, Jemielski, a pod nią strzała ustawiona żelezcem prosto Kochowski, Komeński, Krasuski, Krzesiński, do góry, na hełmie zaś trzy pióra strusie. — Krzynicki, Kuropatnieki, Łaskawski, Łętowski, Jan, ziemianin Mścisławski pułkownik Ko­ Łoknicki, Łukawski, Miniewski, Mroczek, 0- zaków Zaporozkich, za położone zasługi w woj­ strowski, Praski, Sadleński, Sianka, Slaski, nie z Moskwą i obronę Bychowa, uchwalą Snieszek, Starzechowski. Szumieński, Trzeb- sejmu r. 1659. prócz nadania mu szlachec­ ski, Urbański, Wapowski, Wichorski, Wierz­ twa został udarowanym starostwem Bobruj- bicki, Wilczopolski, Wilczowski, WiSkocki, skim i dobrami w ekonomii Mohyiewskiej. Witosławski, Włodek, Zbigniewski, Zgierski, Tegoż małżonce Stefanidzie z Chmielnic­ Ziemocki, Zuzclnicki. — Cebulka, Łętowski, kich, aprobowała konstytucja sejmu ,1661 Wierzbicki i Włodek, używają atoli pieńka prawa na pewne daniny. M. bez krzyża, a na hełmie pięć piór strusich. Nleczajewski Bazyli, paroch g. k. N ieczuła herb, uważają za herb w Pisarzewicach na Ukrainie, w czasie ro­ Bartlińskich (obacz Tom I. sir. 16) z tą koszu zbuntowanego Ivozactwa w r. 17683 tylko różnicą, że zamiast sowy, szpak czarny zbity od tegoż na śmierć, drągami M. siedzi na dębowym pieńku o pięciu korzeniach

Tom II. Nr. 23. 178 N a. i dwóch gałązkach po obu bokach, a na heł­ tycznych zostających dotąd w rękopismie; mie pawi ogon. W Prusiech używa tego herbu f 1837. M. dóm Czerniewskich - Szwarcenbachów. NiedzilisKi, na Mazowszu w r. 1569. Nieczycki, herbu Lis. Niedzwieeki, herbu Ogończyk.— Niedabylski, herbu Bończa. Jan, rodem Lwowianin, profesor astronomii Niedbałowiez Jerzy, umiejętny ry­ przy akademii Krakowskiej, kosztem Zamoj­ townik Lwowski na początku XVIII, stulecia; skiego udał się do Padwy na nauki lekarskie, inny zaś Michał w tymże samym wieku w Po­ zkąd po pięciu latach powróciwszy, obiął znaniu. Celniejsze prace rylca jego są 48 obowiązki nauczyciela w Zamościu. Napisał rycin z życia ś. Aloizego Gonzagi, M. między innemi szacowną gramatykę łacińską i rozprawę o kościach ludzkich. W wieku Niedrowski, herbu Jastrzębiec. podeszłym wstąpił do stanu duchownego, Niedrowski, herbu Topor. w którym zakończył życie r. 16! 3. M. — Niedrnsławski Jan Karol, horod- Andrzej, kasztelan Połaniecki, zasłużył się niczy Wilkomierski r. 1674. przystawieniem znacznego zastępu zbrojnych Niedrzwickf, herbu Ogończyk. ludzi pod Płock. M. Jędrzej, kasztelan Połaniecki w wyprawie Niedzwiecki, herbu Ostoja. M. pod Połock dostawił znaczny poczet ludzi Nicdzwicki, burgrabia • Poznański zbrojnych. w r. 1772, pisał i tłumaczył różne dzieła. M. Niedzialdowski, posłował na kon- W iegibsilski, herbu Rola. wokacyę r. 1574. Niegolewski, herbu Grzymała, dóm Niedziaikowlcz Andrzej, akade­ znakomity z godności w Wielkiej Polsce. mik Krakowski w r. 1645, pisał epigramata Temi czasy zgasł właśnie w Poznańskićm i wiersze przygodnie gładkiej zwięzłości. M, Andrzej, pułkownik woisk polskich i uczes­ Niedziałkowski, berbu Rawicz. tnik wielkich wojen pod Napoleonem I. Bę­ Niedzielski, herbu Prus. M.* — dąc jeszcze porucznikiem, przy pamiętnym Maciej, niegdy justyciariusz w powiecie zdobyciu wąwozów hiszpańskich Sommo Sier­ Rudzkim obwodzie Samborskim, posiadają­ ra zabrał działa nieprzyjacielskie, przy któ­ cy ogólne zaufanie i poważanie u ludu pro­ rych powalony od trzech kul i kilku pchnięć stego, podczas smutnego wzburzenia w czasie bagnetowych, odebrał z rąk samego cesarza, regulacyi kraju i z tąd wynikłych zamieszek, podziwiającego odwagę żołnierzy polskich, do których powściągrtienia użyto nawet siły krzyż legii honorowej. Jego wojenne zasługi zbrojnej, ofiarował- się sam i bez wszelkiej niesprostają atoli usługom obywatelskim mniej pomocy wzburzone umysły uspokoić; jakoż głośnych jak tamte pod Somma Sierra, Tcze­ udał sig niulękniony do dóbr Komarna w po­ wem, i Budziszynem; występywał bowiem ot­ śród tłumu rozhukanego ludu, i naprowadził warcie i wytrwale w obronie praw kraju, go łagodnemi słowy do uspokojenia się, i którego był reprezentantem. Prócz czci ziom­ poddania się władzy. W uznaniu tej zasługi ków swoich, pozyskał przeto zaszczytne uzna­ z rozkazu cesarza Józefa II. został ozdobiony nie i przez publiczność niemiecką. M, medalem „pro Virtute et Exemplo.” r. 1788.#. Niegolowski Jan, opat Benedyk­ Szymon, artysta dramatyczny teatru Kra­ tynów na Łysej górze, zajmował się gorliwie kowskiego, pierwszy po Żołkowskim komik podniesieniem klasztoru przez pożar zniszczo­ polski, pisał i tłumaczył wiele sztuk drama­ nego; f 1834. M. Nie. Nie. 179

N i e g o r s k t , dziedziczył na Rusi. Niełojewski, z Brzeskiego podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Niego wiecki Jakób, matematyk wydawał w Krakowie Kalendarze w r. 1747 Niemcewicz, herbu Rawicz, pier­ — 1758. M. wotnie w Księztwie Litewskiem. — Samuel Kazimierz, stolnik Wiłkomirski fundował Niegoszcwski, herbu Jastrzęb ie c. altaryę ś. Kazimierza w Bcrezie Kartuzkiej, Zygmunt, podczaszy Kijowski fundował mis- której zapisawszy dobra Lcwoszki, tamże się syę Jezuitów w Kowlu r. 1686. — Stanisław, kazał pochować r. 1 673. An d r z ej Ja n, stol­ obdarzony bystrym dowcipem i wielką pamię­ nik Witebski jako dobroczyńca kollegium War­ cią, odczytawszy bowiem tysiąc wierszy, mógł szawskiego, po między innemi darami lego wał je bez pomyłki na pamięć powtórzyć, nazwa­ mu 10.000 złp. Stanisław, syn jego, to- ny przeto cudem rozumu ludzkiego. Podczas warzyż pancerny poległ w' Prusiech pod No­ swej podróży po Włoszech, odbył w Wene- wem-miastem od ręki zdradzieckiej. Kazi­ cyi w obec całego senatu pamiętną rozprawę mierz, strażnik Brześciański po złożeniu tej naukową, za którą go zapisano wksięgi szlach­ godności wstąpił do zakonu Reformatów. ty Weneckiej i ozdobiono wieńcem poetycznym. Ursyn, adjutant i przyjaciel Kościuszki, dzie­ W Rzymie wydał mowy Orzechowskiego, lił chwałę i niedolę jego. Po powrocie z Ame­ zapalające do wojny przeciw Turkom; zosta­ ryki, dokąd wyszedł w r, 1800, został se­ wił nadto wiele pism poetycznych, w których kretarzem senatu, a potem prezesem Towa­ osobliwie celował. Okoliczności 1 koniec tego rzystwa przyjaciół nauk, przyczem zjednał genialnego poety, nie są wiadome, jedynie sobie poważanie W. księcia Konstantego. wiersz współczesny daje się dorozumieć, że Jako autor kilku dzieł, pisał bajki i powieści, umarł w r. 1596; ten opiewa: „Godzien pó­ w których przybija wielka znajomość ludzi, źnej starości, umarł w kwiecie młodości.” M, nauka prawdy i czysta moralność, M. Niekmieroweki, herbu Poraj. M* Niemczewski Zacharyasz, profe­ Niekraszewicz, z Wileńskiego, pod­ sor matematyki na uniwersytecie Wileńskim, pisał elekcyę Jana Kazimierza.- zostawał w związkach z wieloma uczonemi Europy. W przedmiocie matematyki, napisał Nielawicki, podpisał elekcyg Jana kilka ważnych rozpraw; f 1820. 31. Kazimierza. M.* Niemczyk herb, podobny do herbu Nielczewski, W województwie Brze- Niesioby, którego jest odmianą, albowiem ściańskiem. ogón orli ma przeszywać strzała, ostrzem Nleledewski, herbu Prawdzie. w lewą stronę przechodząca. Nifilepiee, herbu Prus I. — Andrzej, NiemczynowskS, herbu Prus I, wielkorządca Krakowski dziedziczył w Kra­ Niemełowski Jan, paroch g. k. kowskiem i księztwie Zatorskiem. — W r. Iwanowiecki na Ukrainie, manifestował w gro­ 1678 legował 1500 złp. jako stipendium dla dzie województwa Kijowskiego przeciw ło- ubogiej młodzieży, który to zapis istnieje po trującemu Kozactwu r. 1768. M. dziś dzień na dobrach Frydrychowicach. M. Niemiec, porucznik wojska polskiego Nielnbowicz, herbu Kościesza.— uchodząc w nieszczęśliwej bitwie pod Gecorą Jeden tego imienia pisał pamiętnik o wojnie przed pogonią Tatarską, uczaił się migdzy Szwedzkiej. M. trupami, gdzie rozsiekany został od wroga na Nielawicki, herbu Lubicz. sztuki. M. 180 Nic.

Niemieckowski Jakób, ochmistrz mał tę nazwę od wykrzyku Ni emir, to jest Jana Krzysztofa Tarnowskiego syna hetmana „nie pokój’’, podczas traktowania pokoju koronnego, bawiąc na dworze cesarza Feidy- z Moskwą, życząc sobie potykać się z nie­ nanda w Wiedniu, gorliwem pełnieniem swe­ przyjacielem. Kilkucb późniejszych uczestni­ go obowiązku tak dalece ujął sobie względy czyło z chwałą w bitwach z Tatarami. Bazyii tego monarchy, że mu ofiarował nauczyciel­ naostatek rotmistrz za Zygmunta Augusta i stwo swoich synów. M. Stefana Batorego, za położone zasługi wo­ jenno otrzymał trzy wsie pod Mohylowem N ie in ie ra , herbu Mieszaniec. U* w posiadanie. Aleksander i Konstantyn, bracia kasz- telanicowie Podlascy będąc jeszcze na nauce Nicmira albo Nieilłirowiez z przy­ w szkołach Bielskich r. 1644, celowali w po- domkiem Szczyt, herbu Jastrzębiec. ezyi, pisząc ody liryczne. M. N i c n m ’a, herbu Jezierza. M.* M ic m ie rz a , herbu Jezierza. Ale­ Miemllowski Paweł, paroch g. k. ksander, z przydomkiem Czarny, był het­ w Halczynie na Ukrainie, jako naoczny świa­ manem nad ludźmi rycerskiemi księcia Sta- dek zaburzeń miejscowych, pisał pamiętniki rodubowskiego. dziejów kozackich i ludu ukraińskiego. Zycie Nifllilierayc, herbu Klamry, dóm przykładne zakończył wśród powszechnego starożytny na Busi, wywodzi swój początek poważania wgzystkich stanów w r. 1 7 76 w 93 od Aleksandra Woronowicza hetmana u Swi- wieku swego. M. drygiełły księcia Litewskiego. Jerzy, pod­ Memirowski, herbu Trzaska. komorzy Kijowski hetmaniąc Kozactwu, z po­ Nicmojewski, herbu Bola z tą ró­ wodu podejrzenia o zdradę, od tegoż zamor­ żnicą, że na hełmie używa nie pióra strusie, dowany okrótnie r. 1660. Drugi tego imienia ale męża w czapce, trzymającego w ręce dwa podkomorzyc Kijowski pierw Socynianin, po­ kroje. Jerzy, kasztelan Chełmiński, w usłu­ wróciwszy ńa łono wiary katolickiej wyznania dze publicznej jezdził do Włoch, Niemiec i greckiego, wydał modlitwy i pieśni polskie. M. do Turcyi, dopełniając zaszczytnie dane sobie Jeden tego nazwiska wsławił się walecznością polecenia. Kochający cnotę i prawdę, zakoń­ w bitwie pod Cudnowem. M. czył życie r. 1615.— Stanisław, syn jego Niemierzycowa Antonina z Jeło- także kasztelan Chełmiński, przewodniczył cho­ wickich, jaśniała w pierwszej połowie XVIII. rągwi swojej w wyprawie do Moskwy r. 1604, wieku z niepospolijych nauk. Umiejąc kilka którą to wojnę opisał dokładnie. Pan wielkich języków i muzykę, wydała kilkanaście prac dostatków, zostawił po sobie w gotowiznie poetycznych i prozaicznych drukowanych we do 5 milionów złp, M. Lwowie. Oprócz tych zalet rozumu, łączyła Niemojewski, herbu Szeliga, ,Kil- oraz i zalety serca, jednające jej powszech­ kuch z tego domu piastowało godności urzę­ ny szacunek. M. dowe w Inowrocławskiem. Mikołaj, rotmistrz Niem ierzye, herbu Klamry, M królewski miał sobie poruczoną forlyfikacyg Kamieńca Podolskiego r. 1581. — Jakob, N iem ierzyc, herbu Leliwa. M* chorąży Inowrocławski za Zygmunta III, uczony Nicm icrza, herbu Nałęcz. i wielce wymowny, o którym mówi jeden współczesny: „że Bzym mógł się dziwić jego N icm iński; herbu Prawdzie. łacinie, a mowy napisane o Bogu, uwielbiać Nicmira, herbu Gozdawa. Przodek powinien,” przeto go słusznie z Demostene- domu tego Nagora, mąż chciwy sławy, otrzy­ sem porównywał. Al. N ie. Nie. 181

Niemoje\V®ki, herbu Wiruszowa, N ieroszy saski, ho bu Pobóg z tą jednej dzielnicy z Kowalskiemi, od dóbr Nie- odmianą) że r.a hełmie ma trzy pióra strusie. mujowa tak nazwany. Mikołaj, podsędek Rzeczycki w wojnie z Moskwą wsławił się obroną Bychowa. N i e m s t a , herbu Jastrzębiec, Jerzy, jeździł z drugiemi do Stefana Batorego, za­ Niesiecki, herbu Poraj. — Kasper, praszając go na’ tron».polski; poczem ucze­ Jezuita we Lwowie; nieporównanej pracowi­ stniczył w wojnach tego króla do Moskwy. tości zostawił pamiątkę w dziele o herbach i familiach polskich i księztwa Litewskiego, Niemsta, herbu Poraj w Wileńskiem. zbierając maleryały lat kilkanaście z metryk Nieilligłowski, herbu Jastrzębiec. koronnych, rozmaitych aktów i rękopismów. Nieinyskf, herbu Jastrzębiec z tą Znękany pracą uległ w końcu. zgryzotom r. odmianą, że miasto krzyża w pośrodku pod­ 17 43. wynikłych z oczernień jego mozolnego kowy, kładą strzałę u dołu nieco rozdartą dzieła, które ówczesne zapoznane, dziś jest prosto do góry żelezcem wyrychlowaną. Mię- nieoszacowanym skarbem dla naszej historyi. .dzy innemi Wojciech Kazimierz, stolnik Dziełu temu przyznano cechę urzędowości do Podlaski, sędzia grodzki Lubelski, deputował wywodów legitymacyjnych, a sprawiedliwsza na trybunał koronny r. 1090. — Za panowa­ potomność pracy jego tak wielce zasłużoną nia cesarza Józefa II. dóm Niemyskich wy­ przyznaje wdzięczność. M. niesiony do godności Baronów państwa, M. Wiesiełkowski, herbu Rawicz. Nienieweki Piotr, z Kaliskiego pod­ Niesiewlcz Jan, paroch g. k. w Do­ pisał elekcyę Jana Kazimierza. M* brzanach na Ukrainie, w r. 1768 podpisał manifest zaniosiony do ksiąg grodzkich wo­ Niepokojezycki, herbu Nałęcz. Mi* jewództwa Kijowskiego przeciw gwałtom Ko- Micpokojczycki, herbu Pociej. zaczym pod Żeleźniakiem. M. Miepokojczyckś, herbu Waga. M.* Niesiołowski, herbu Korzbog. Niepoknrzycki, w bitwie pod Zba­ Samuel, chorąży pancerny w wojnie Szwedz­ rażem w r. 1649 pułkownikował z podziwianą kiej postrzelony w twarz, dostał się do nie­ walecznością pod wodzą Stanisława Lancko- woli, Kazimierz, kasztelan Smoleński, sta­ rońskiego, kasztelana Kamienieckiego. M. rosta Cyryński zasłużył się ojczyznie w róż­ nych funkcyach wojennych i poselskich. Nicprski, herbu Pobóg. Jakób, sławiony z dobroczynności dla kollegium Je­ Niesiołowski, herbu Nałęcz w zie­ zuitów we Lwowie; f 1692, Aleksander, mi Sanockiej. syn jego w tymże zakonie, wydał drukiem Niesiołowski, herbu Pułkozic. M* żywot ś. Franciszka Regis r, 1716. Niesłsacliowski Paweł, strażnik Nieprzecki, herbu Paprzyca. An­ powiatu Pińskiego, posłował do konfederacyi toni, kanonik Lwowski i Kijowski, mąż przy­ Sandomierskiej, r. 1704. kładnej świątobliwości, przestał żyć 1730 r. Nieśinierski, herbu Jastrzębiec. Nieradzki Stanisław, podstarości Lwowski w pierwszej połowie XVI. wieku, N i e s o b i a. podpisał obiatę przewileju Rusi danego. — Opis herbu. Adam, pleban Markuszowski pisał epigra- mata, między innemi o swawoli żołnierstwa W tarczy pola czerwonego powinno być polskiego, fil. pół strzały białej żelezcem do góry ułożonej, 182 Nie. ■Nie,

pod nią ogon orli j Niewęgłowski, herb. Jastrzębiec. czarny w polu żół- Niewiadomski, herbu Dołgga pisze tem, a na hełmie trzy się z Niewiadowa w województwie Rawskiem. piór strusich. Znak Jędrzej, burgrabia Rawski posłował na try­ ten sięga czasów sta­ bunał koronny r. 1692. rożytnych, albowiem roku 989, i odnosi Niewiadomski, her

Tom //. Nr. 24. 186 N o.

N o g a tsk i, herbu Prus III. dzielnicy z Radzanowskiemi, ale od dóbr No- sielska tak nazwany. N o g aw sk i Józef, wydał w Krakowie r. 1721 Święta Pańskie symbolicznie i poe­ Noskowski, herbu Gryf. Łukasza tycznie wyrażone. J. nadgrobek znajduje się w Krakowie w ko­ ściele Panny Maryi, Nomolowsk! Michał, właściciel Wilamowic w Wadowickietn, w r. 1004 Noskowski, herbu Łada, dóm sta­ rożytny na Mazowszu, albowiem M ieczy­ zapisał fundusz 600 zlr. na wsparcie ubo­ giego ucznia z dóbr swoich. Ow zapis obróco­ sław chorąży Zakroczymski, w sprawie Bo­ ny na stypendium krajowe, istnieje po dziś lesława książęeia Mazowieckiego ziemię Dro- dzień i jest zarządzany przez proboszcza bicką orężem zabrał r. 1442. Jędrzej, bi­ włości Wilamowic, któremu przysłużą prawo skup Płocki zjednawszy sobie opinię dobre­ obdzielania. M. go kapłana, bez wszelkich zabiegów doszedł ów pasterski i senatorski urząd} na którym Noniewicz, niegdy w wojew. Trockióm, ón jeden w sprawie związków małżeńskich Nortlicki, herbu Stoma na Litwie. Zygmunta Angusta z Barbarą Radziwiłówną okazał się najwyrozumialszym, domagając sig Norwid, dziedziczył w Rzeczyc- następnie usilnie, aby królowę Bonę ze skarba­ kiem. M.* mi nagromadzonemi niewypuszczono z Polski. Nos, herbu Topor. Jerzy, starosta Po zgonie Barbary jeździł do Ołumuńca po Drohicki i Mielnicki, hetmanił wojsku Litew­ arcykniężniczkę Katarzynę, którą z wielkim skiemu, a Swidrygailowi do odebrania Łuc­ przepychem sprowadził do Polski jako mał­ ka pomagał w r. 14 34., lecz tamżo w niewo­ żonkę swego monarchy, poczem wszystek a- lę został zabrany. parat dał przerobie na ozdobę kościołów. N osac, nobilitowany r. 1659. M* Uczynny dla synowców swoich, miłosierny dla biednych, równie był hojnym dla ojczy­ N osadyni Antoni, zapanowania Mi­ zny i czci Bożej; tak bowiem na wojnę Mo­ chała Korybuta przybywszy z Wenecyi, za skiewską dał znaczną sumę pieniędzy, gdy położone zasługi do indygenatu przypuszczo­ z drugiej strony zbudował dzisiejszą katedrę ny r. 1673. Kilkuch z tego domu piastowa­ Płocką i kollegium w Pułtusku; w Krakowie li urzęda ziemskie. zaś fundował bursę filozoficzną, legując dla N osalski, dawniej w Kijowskiem. M* niej lO.OoO złp. Jaśniejąc cnoty kapłańskie- Jędrzej, uczestnicząc w wyprawie Kozaków mi, do których także wstrzemiezliwość, spra­ Lissowczyków do Slązka, zabity w Sando­ wiedliwość i łaskawość doliczyć należy, za­ mierzu r. 1031. M, kończył życie r. 1567 w 75 r, wieku swego. Floryan, starosta Ciechanowski , w pamię­ Nosarzewski, herbu Dołęga, Mi­ tnej bitwie pod Obertynem uczestniczył z chwa­ kołaj; tego męztwo sławi Konstytucya * r, łą w odniesionem zwycięztwie hetmana Tar­ 1638. Antoni, dziedzic na Sulmierzu w zie­ nowskiego. Jędrzej, brat jego starosta Ró­ mi Ciechanowskiej, rotmistrz kawaleryi naro­ żański, na potrzebę Rzeczypospolitej darował dowej w czasie sejmu walnego w Warsza­ sumę testamentóm mu się należącą. Adam, wie r. 1788, gdy aukcyą wojska na 100 ty­ podkomorzy Lubelski starosta Makowski, fun­ sięcy pomnożono, jako wierny swej ojczy­ dował w tem starostwie szpital dla ubogich, źnie obywatel, wystawił swoim kosztem cho­ zapisując nań pewne dochody na dobrach rągiew okazałą zbrojnych ludzi. M. Trąbkach. Nosiftlski, herbu Prawdzie, jednej Noskowski, herbu Rawicz. No. No. 187

Noskowski, herbu Zaręba niegdy dan nazwany czarny, doświadczony z mę­ w Wielkiej Polsce, z kąd przeniósł sig do ztwa i odwagi, miewał częste komendy so­ iiemi Halickiej. bie poruczane. Prokop, rotmistrz równie Kosowie®, posesyonat w Poznań­ sławiony z dzielności, w bitwie pod Byczy­ sk im . M.* ną ująwszy wielu nieprzyjaciół żywcem, sta­ N ostycz Drzewiecki, tego indygena wił ich przed hetmanem Zamojskim. Następ­ nie otrzymał w zasługach wieś Rozłucz pod potwierdzone r. 176 8. M.* Samborem, Wojciech, syn jego traktował N o w ac k i, herbu Ogończyk. M.* wojskowo długie lata, wstępując przytem w Stanisław, Lwowianin pisał wiersze łaciń­ ślady ojcowskie. Zacharyasz, do ośmdzie- skie 1605. J. siątego roku życia swego służył pod wodzą No Wilczyński, herbu Przyjaciel. M.* hetmana Chodkiewicza, poczem dopiero o- Tadeusz, Pijar w Warszawie filolog i siadł na Żmudzi i zawarł śluby małżeńskie pilny badacz języka ojczystego, wydał oprócz z Kułaozkowką. Krzysztof, peległ w bit­ kdku dzieł religijnych także jedno o prozo- wie pod Chocimem. dyi i harmonii języka polskiego; f 179 4. M. N o w ick i, herbu Poraj w ziemi Sa­ nockiej. Nowakowski, herbu S le p o ­ N ow iejski Józef, akademik Kra­ wron. M* kowski, wydał wiersz na pochwałę Klesz­ Nowakowski Antoni Kajatan, czy ńskiego r. 1638. J. kapłan zakonu pustelniczego, ryto wał na po­ Nowiewski, herbu Jastrzębiec. czątku 18 wieku. M. Nowina. K o w a lsk i, w powiecie Pilznieńskim r. Opis herbu. 1658. M. W polu błękilnem N o w asz , nobilitowany r. 1658. M,* tarczy ma być ucho Nowicki. od kotła obiema koń­ cami do góry obró­ Opis herbu. cone, we środku W polu błękit­ niego miecz ostrzem nym są trzy osęki na dół ustawiony, drzewcami w środku na hełmie zaś w ko­ tarczy się schodzą­ ronie noga zbrojna ce, na hełmie trzy z ostrogą, kolanem piór strusich, a na niby klęcząca. O początku tego znaku róż­ nich takież trzy osę­ nią się kronikarze w podaniach; jedni twier­ ki, jak na tarczy. Ow dzą, że ten herb nadany od Bolesława Krzy­ herb został nabyty woustego czy to w owej sławnej na Psiem na Litwie, gdy al­ polu bitwy, czy w ostatniej na Rusi pod Ha­ bowiem wojsko napadnięte w obozie, ucho­ liczem batalii, gdy przodek herbu tego wi­ dząc sprzęty i rynsztunek porzucało w rze­ dząc, że pod królem konia ubito, podał mu kę, toć wynalazł przodek domu tego sposób wy­ swego, a sam pieszo wręcz ścierając się z dobycia tych rzeczy, zaco też tym znakiem został niepzyjacielem, utracił nogę przez ucięcie; udarowauy. W Lidzkiej ziemi posiadali Nowic­ za który to czyn nogę taką otrzymał.do ozdo­ cy dobra dziedziczne od lat 300. Z tych B og­ by herbu swego. Inni utrzymują, że ten herb jest 188

dawniejszy i zwal się Złotogoleńczyk, mając nie o utrzymanie porządku? i złagodzenia (ej takie same kolano w tarczy, jak Lu na heł­ sprawy umówieniem ugody z komisarzami mie, i że ta odmiana z czasem dopiero nastąpi­ Lwowskiomi. M. ła. Pochodzenie Złotogoleńrzyka zaś wywodzą z tej okazyi: gdy w pewnej przegranej bitwie NowJszcwski, w ziemi Mielnic­ hetman i jego rotmistrz dostali sig do nie-^ kiej. M. *■' woli, i jednemi kajdanami spętani do więzie­ nia wrzóceni zostali, toć ów rotmistrz z mi­ Nowodworski, herbu Nałęcz, jednej łości ku ojczyznie, której powodzenie na o- dzielnicy z Leżeńskiemi na Mazowszu. D o- wym hetmanie zależało, uciął sobie nogę, brogost, arejbiskup Gnieźnieński zalecony co dato tamtemu sposobność, wydobyć sig Urbanowi Papieżowi do tej godności przez na wolność; o czćm dowiedziawszy się król, króla Ludwika i w Neapolu konsekrowany, u którego był ów rotmistrz w więzieniu, dla powróciwszy do kraju, po międz, innemi powziętego dlań szacunku po wyleczeniu nie- koronował Annę, diugą żonę Władysława tylko udarował wolnością, ale nadto dał mu Jagiełły; f 1402. Bartłomiej, kawaler goleń złotą. Owego Złotogoieńczyka zwano tak- > Maltański w młodym wieku wprawiwszy się że Wojną. Do tego herbu należał S w e n to ­ w wojnie z Turkami na Podolu i Siedmio­ s t a w, kasztelan Krakowski pośredniczący grodzie w rzemiośle rycerskiem, udał się do niegdy między narodem a Leszkiem białym Francyi, gdzie strawiwszy tam lat 17 r>a woj­ w względzie przyjęcia przez tegoż tronu pol­ nach, pojechał do Malty i przyjął śluby za­ skiego; był on oraz pokrewnym matki ś. Sta­ konu rycerskiego ś. Jana czyli Maltańskiego. nisława biskupa i męczeoika. Z pełnem poświęceniem się walczyć z nie­ przyjaciółmi wiary chrześciańskiej, przebył Tym herbem pieczętują się: Borkowski, ośm lat w ustawicznym boju z Mahometana­ Buruta, Bojnar, Brzoska, Chrzanowski, Czer­ m i, w którym zjednał sobie pochwały mi­ ny, Frykacz, Giszkowski, Gliński, Goczał­ strza i poważanie kawalerów zakonnych. Po­ kowski, Gośniewski, Hulewicz, Jankowski, wróciwszy do ojczyzny, ofiarował jej natych­ Kgdzierzawslu, Konarzewski, Konopka, Ko- miast swoje usługi, doczogo była właśnie sla, Kowalewski, Koznieki, Krasuski, Kro- pora, albowiem wojna wrzała z Moskwą. Bio­ wicki, Krysztoporski, Kwiatkowski, Legaw- rąc w niej czynny udział, z rzadką odwagą ski, Lisowski, Łaganowski, Łękawski, Łu- pełnił obowiązki doświadczonego hetmana ja- czyeki, Masze wski, Mielżyński, Minocki, Mło- koteż i odważnego żołnierza. Pod Smoleń­ Szewski, Narębski, Niewieski, Nowiński, 0- skiem, Mozaiskiem i Moskwą wielce się przy­ chocki, Orlicki, Orlik, Pachołowiecki, Pad- łożył do wiktoryi,, zaco mu też wdzięczny niewski, Pasiński, Pielal, Pilchowski, Piłat, Zygmunt III. przy nominowaniu komandorem PiSowski, Padleski, Popowski, Prządrzewski, Poznańskim w Wilnie złoty łańcuch i miecz Przanowski, Przerębski, Przysiecki, Rożnow­ starożytny jako zasłużoną nagrodę ofiarował. ski, Ryszkowski, Sawicki, Sępiński, Sępo- Prócz tych czynów wojennych, zasłużył na wicz, Sładkowski, Skocki, Sokolnicki, Sro- wiekopomną pamięć z fundacyi naukowych; czycki, Szeligowski, Szlachciński, Szwarc, tak bowiem wyliczył 8000 na edukacyę mło­ Ujejski, Wilkowski, Witkowski, Wojutyński, dzieży szlacheckiej w akademi Krakowskiej, Wolski, Wydzierzewski, Zarzycki, Żeromski, Złotnicki. a 7000 na drukarnię przy tej akademii, i « utrzymania nauczyciela przy szkole kościelnej N o w i ń s k i , herbu Nowina. M.* Ale­ w Tucholi. Zycie wsławione zakończył r. 1623, ksander, obrany od wojska niepłatnego i pochowany w Warszawie u ś Jana, na swym naczelnikiem r. 1822, starał się usil­ którego pogrzebie miał mowę Sobieski Ja- No. No. 189 » kóh, ojciec króla Jana III. Adam, najprzód lat na galerach, z której wyszedł dopie­ biskup Kamieniecki, dalej Przemyski, a na­ ro r. 1045. koniec Poznański, fundował tiolleglum w Łom­ Nowosielski Franciszek, starosta ży i mansyonarzów w Poznaniu. Zycie sła­ Łukowski fundował Dominikanów w Doraa- wione cnotami kapłańskiemi zakończył r. 1634. szewr.iey r. 1699. M. Nowodworski Korwin Wawrzy­ Nowosielski, herbu Ślepówron. niec, od miasta rodowego Nowotargu na Szlązku lak nazwany, sławny rymotworca Nowosielski, herbu Wukry. łaciński za Zygmunta I, wykładał na akade­ N o w o n z y e k i, herbu Nowina. Zacha- mii Krukowskiej nauki wymowy i filozofii, z ryasz, biskup Nikopolski, sufragan Lwow­ kąd przeniósłszy się do Wrocławia, sprawo­ ski r. 164 0. Wojciech i Teodor podpi­ wał tam urząd sekretarza i agenta tego mia­ sali elekcyę'- Augusta II. Jakób, towarzysz sta. Sam uczony, czcił uczonych, z klóremi chorągwi pancernej przez zasługi doszedł też zostawał w ścisłej przyjazni. M. stopnia generała województwo Brzeskie­ go. M. Nowojorski, w połowie XVII. wie­ « ku miał drukarnię we Lwowie. SV1. Nowowiejski, herbu Jastrzębiec.

N o w o m i e j s k i , herbu Jastrzębiec. Nowowiejski, herbu Półkozic. N o w o m i e j s k i , herbu Prus II. Nowowiejski, herbu Pomian. N o W O H lie jsk i, herbu Rawicz, dóm Nowowiejski Remigia d, rotmistrz starożytny biorący swój początek od Grotów, Kozaków Lissowczyków, uczestniczył zaszczy­ Jeden tego nazwiska, ale niewiedzieć z tnie w wyprawie do Niemiec r. 1622 w spra­ którego domu, poległ w bitwie pod Towar- wie Cesarza Ferdynanda, Felicyan, Domini­ kową r. 1618, drugi zaś w bitwie pod Cho­ kan, pisał wiersze heroiczne; f 1761. M. cimem r. 167-3. M. Noyszewski, herbu' Brodzie. M* N o w o m s h i Aleksander, opat XX. Nozowski, herbu Rawicz. Benedyktynów w Trocku; f 1654. Nuceryn Sebastyan, proboszcz Pan­ Nowopolski Wojciech, profesor ny Maryi w Krakowie i znakomity mówca w akademii Krakowskiej i medycyny doktor, swoich czasów, sprawował urząd cenzora ksiąs; słynął za panowania Zygmunta Augusta jako lat 24 ; f 1635. M. zawołany lekarz; wydał oraz kilka dzieł u- Nurkicwicz Jakób, Ormianin i oby­ czonych. M. watel Warszawski, wyprawiony od Augusta Nowosielski, herbu Nałęcz z tą II. do Szacha Perskiego w poselstwie r. odmianą, ie nad Nałęczem kładą pół strza­ 1099, wywiązał się zaszczytnie z pcruczonej ły ostrzeni do góry sterczącej, a nad hełmem mu misyi dyplomatycznej, •— Pam. X. B. trzy piór strusich, Nnrzyński Grzegorz, kanonik Łuc­ dóm niegdy książęcy Nowosielski, ki wstąpił do zakonu Jezuitów, w którym wywodzący swoje pochodzenie od - książąt zakończył życie r. 1028. Ruskich, Nycz Jan, Warmińczyk, w akademii herbu Pogonia I. Nowosielski, M.* Krakowskiej między innemi wierszami wy­ Nowosielski, herbu Sas. Jędrzej, dał pochwałę tejże akademii, wymieniając zabrany w niewolę Turecką, przetrwał 37 wielu uczonych i sławnych mężów, r. 1640. M. 190 Wy. Ob.

NyklaszcwskI Krzysztof, zakonu kiego. Jan, mąż wielkiej sławy z wojen z braci miłosiernych, filozofii i medecyny do­ Poganami, otrzymał od Stefana Batorego za­ ktor, przalożył z Włoskiego żywot bł. Jana pis na dobra Seste^nice. Olbracht, cywun Bożego zakonodawcy swego. i\l. Trocki rotmistrzował i chwałą niemałą w woj­ nach za Stefana Batorego. W bilwie pod Gu- Obalkowskf, herbu Prawdzie. zowem będąc na stronie rokoszanów, otrzy­ O b e r g o ili, nobilitowany r. 1768, yJ/.* mał pchnięcie kopiją w głowę, z którego to Oberm ajor Ful gen ty, Pijar rodem r*izu za ztaraniem Zygmunta III. wyleczony, t Wielkiej Polski, jako znakomity mówca żył jeszcze lata długie. Stanisław i Miko­ wydał dzieło: Traktaty między mocarstwami łaj w zakonie Jezuitów. Tomasz, kanonik Europejskiemi zawarte; f 17 83. M. Krakowski biskup Laodycki, jaśniał rzadkie- mi cnotami i skromnością kapłańską, posu­ ObertyńskS, herbu Sas, niętą <ło tego stopnia, że nawet opactwa O b ic lio w s k i, herbu Wieniawa. M.* Mogilskiego i biskupstwa Chełmińskiego przy­ Obidowski, herbu Sulima. jąć niechciał. Między innemi słowem Bożem rad przywodził ludzi do pi kuty, a pokrzyw­ * O b i e z i e r s k f , herbu Nałęcz. dzonych ubogich chętnie zaslępywał, których O błąk albo Obłąkowski, herbu też otwarcie i skrycie hojnemi jałmużnami Pułkozi c. wspierał, w życiu doinowem zaś zniżał się do ObloczyńskI, herbu Suche Ko­ własnej obsługi i martwienia ciała, spoczy­ mnaty. M* wając na worze słomą napchanym albo na zie­ mi kobiercem pokrytej. Życie świątobliwe za­ O blow , herbu Jastrzębiec, na Ma-' kończył r, 1645, i pogrzebiony w Katedrze zowszu. Krakowskiej przy wielkim konkursie ludu ci­ O bm iński, herbu Lis, M. snącego się do jego ciała. Mikołaj, sufra- Obiliski Marcin, podsędek Drohic- gan i archidyakon Krakowski, biskup Lao­ ki, podpisał elekcyę Jana Kazimierza, dycki, cnót stryja swego Tomasza naśladow­ ca, podobnie odmówił przyjęcia ofiarowane­ Obodziński, herbu Topor. Ale­ go mu przez Jana HI. arcybiskupstwa Lwow­ ksander, opisał wierszem zacność staro skiego; f 1689, Mar*cin, wojewoda Podla­ iytnych monarchów polskich r. 1641. ski zasłużył się ojczyznie z wielu czynności Obornicki, herbu Abdank, dóm poselskich. Michał i Stanisław, polegli starożytny w Wielkiej Polsce, którego Dłu­ w boju wojennym. Mikołaj, doktor teologii i gosz wspomina jeszcze pod rokiem 1*242. kaznodzieja katedry Krakowskiej, wielce się przykładał do jej ozdoby; f 1716. M, O borski, herbu Abdank na Litwie. Obrąpalskf, herbu Lubicz. Ję­ O borski, herbu Godziemba w Ka- drzej, pisarz grodzki Halicki sławiony z roz­ liskiem województwie. sądku i wielkiej sprawiedliwości. O b o rsk i, herbu Nałęcz w Sando­ O b rę b sk i, herbu Cholewa w zie­ mierskim. Jeden z tego domu, dowódzca cho­ mi Przemyskiej. Zygmunt, przy szturmo­ rągwi dragońskiej, w bitwie pod Zbarażem waniu Pieszkowa odznaczył się z odwagi. r. 1649 wsławił się z waleczności. M. O b rę b sk i, herbu Ostoja. M.* O borski, herbu Roch II. na Mazow­ szu. Jan, kasztelan Wyszogrodzki, spisał Obrociwor, herbu Prawdzie. prawa i dawne zwyczaje ksigztwa Mazowiec­ O b ry n s k l, herbu Charyton. Krzy- Ob. Och. 191 sztof, podkomorzy Nowogrodzki r. 1613, Ochabowie® Wojciech, Dominikan sprawował z zaszczytem róźrie urzęda. Ka i sławny teolog; f 1740. M. zimierz, FrancUzkan , doktor teologii i ku­ O h ap , nobilitowany r, 1058. M stosz Wileński, wydał drukiem: lizymskich bohaterów przykłady, oraz opis bitwy pod Olilopowski Jan, podpisał z Wo- Beresleczkiem. łyńskiein elekcyę Władysława IV. Obrzycki, herbu Prus I. M.* Oelemiński Bohusz, po odpadnię­ ciu Siewieiszczyzny do Bosyi, opuściwszy O b u t-ll, niegdy w Nowogrodzkiem. M* swoje dobra, przeniósł się do Polski, gdzie Ohnchowicz. od Zjgmunta I olrzjmał wieś Okninę w Wi­ tebskiem. M. Opis herbu. O chocki, herbu Nowina. W polu czerwo­ nem powinien być O c h o ck i, herbu Ostoja.— Piotr, klucz biały, zębami w wojnie Szwedzkiej wsławił się z walecz­ kstałtu litery T do ności, gdzie leż ciężki postrzał odniósł; za góry położony, u któ­ co konstjtucyą sejmu koronacyinego r. 16'6 rego boku po lewej odzyskał prawo dawnego szlachectwa, które stronie jest gwiazda, Gabriel, ojciec jego, doktor filozofii i me- a na hełmie trzy pió­ decyny niejako zrzekł się przez osiedlenie ra strusie. Dóm Obu- się w Krakowie i przyjęcie urzędu rajeckie- chowiczów kwitnął go. Ten cstetni ucząc na akademii krakow­ dawniej na Wołyniu i w Kijowskiem, z kąd skiej sztuki lekarskiej, otrzymał następnie jeden za Jana Olbrachta od Tatarów zabra­ godność rektora, przyczem sprawował oraz ny wjassyr, umarł w niewoli. Filip Kazi­ urząd lekarza nadwornego Zygmunta 111. Na­ mierz, najprzód wojski Mozyrski, rotmistrz pisał także kilka rozpraw uczonych: o ruchu królewski, na elekcyi Jana Kazimierza mar­ serca, o szaleństwie, o sympatyi i antypatyii szałkowa} z wielką pochwałą w izbie posel­ Ochotnicki, herbu Jasieńczyk. skiej. Będąc pisarzem Litewskim, odbył po Ocliowski, herbu Bogorya. M* selstwo do Moskwy; wojewodą zaś Smoleń­ skim, dla niezgody swoich i nieotrzymanych Ochry niowlcz, Ziemianin na Wołyniu, posiłków poddał Smoleńsk pod uczciwemi Ochycki Jan, głosował na elekcji warunkami r. 16-54, z czego sejmie zo­ na Jana III. stał oczyszczony, O cieekl, herbu Jastrzębiec. Jan, Michał Lew, syn poprzedzającego, puł­ kanclerz W. koronny, starosta Krakowski, kownikując w wojnie z Rosyą r. 1660, vr bit­ Oświęcimski, Zatorski, Sądecki i Olsztyński, wie pod Brudnem dostał się do niewoli, z jako mąż wielkiego rozumu i dowcipu, od­ której wyszedłszy w nagrodę swych zasług prawił kilka ważnych legacyi: do Rzymn, wziął slrażnikostwo Litewskie. Teodor, pod­ Niemiec, Węgier i Carogrodu. Między innemi komorzy Nowogrodzki, walczył w pamiętnej wydał wrzorowe przepisy względzie obchodze­ bitwie pod Chocimem r. 1673. Teodor Mi­ nia się z więźniami; f 1563. Joachim, ka­ chał, podkomorzy Mozyrski wsławił się z sztelan Sądecki tyle był szacowany w naro­ czynów wojennych. dzie z rozumu i cnoty, iż lubo nie był bo­ ObwesońskI Teodor, podpisał z gatym, po śmierci Stefana Batorego króla Grodzieńskiego elekcyg Jana Kazimierza. M* godnym go sądzono panowania. Miał oraz 1 192 OC25. O dl. m ' . - rycerskie zasługi; w wojnie Moskiewskiej Odlaniski, herbu Pogonia. M.* przywiódł zbrojne roty do obozu Batorego, Odnodzki, herbu Junosza z domu z którymi i u Byczyny mężnie walczył, W cza­ Rościszowskich, ale od dóbr Odnogi tak na­ sie wojny domowej wielce też pracował, aby zwany. tak zwanych rokoszanów do zgody nakłonił. Zycie przykładne zakończył z powszechnym Odnowski, herbu Pogonia, dóm książęcy z dzielnicy Buskiej. ialem narodu r. 1609. Oczekliński w Ostrzerzewskiem. Odtiowski, herbu Herburt. M.* Oczll» Wojciech, przybywszy z Czech Odojcweki, podobnie z linii książąt Buskich. M.* zamieszkał w Polsce i przywiązał się do swo­ jej nowej ojczyzny, ktćrą. polubił nad wszyst­ Odojewski, w wojnie Sobieskiego z kie inne kraje, gdzie też indygenat otrzymał Turkami, dostał się w niewolę Ta*arów ustę­ r. 1581. Jako biegły lekarz bawił przy dwo­ pujących przed pogromcą swoim, dążącego rze królów Zygmunta Augusta, Stefana Ba­ zwyciężko pod Trembowlę, z której w sku­ torego i Zygmunta III, których był także se­ tek powszechnego zami.ęszania przelęknionej kretarzem poufnym. Ze zlecenia Batorego tłuszczy potrafił umknąć. Przedstawiwszy się iwiedził i opisał wody Jaworowskie, wydał królowi bohaterowi, uczestniczył z chwałą oraz obszerne dzieło medyczne pod napisem w dalszych wyprawach jego. M. Prz y m i o t. Odolikowski, herbu Topor. Oczkowicz Stanisław, akademik Odoliński Jan i Jędrzej, podpisa­ Krakowski w połowie XVII wieku. M. li elekcyę Jana Kazimierza. Oczosalski, herbu Pa przy ca. Ma­ O d O Iiell, otrzymał indygenat r. 1775.^/.* ksymilian, sędzia Bracławski r. 1647. Odorski, herbu Gryf. Daniel, był Odachowskj, herbu Grzymała. horodniczym Dynaburskim. Odorscy są i na O d a c lio w s k i, herbu Nałęcz z tą Szlązku, którzy s:ę herbem Gryf pieczęlują. odmianą, że na hełmie jest pięć piór stru­ O d r o d c lT , herbu Biberstein. sich, a w pośrodku tych znak Nałęcza. Dóm M.* starożytny w Łęczyckióm, gdzie pierwotnie Odrowąż. miał nazwę Zielińskich. Lew pierwszy, podko­ Opis herbu, morzy Litewski podpisał pac ta conventa W polu czerwo­ Władysława IV, Jan drugi, mąż bogomyślny nem jest strzała bia­ fundował plebanię w Olszowie w Słonimskim; ła prosto do góry f 1660. Krzysztof, cywun Berzyniański wystająca z końca­ jako półkownik królewski walczył zaszczytnie mi na obie strony w wojnach' postronnych, w których leż od­ zakrzyw ionemi, a na niósł rany szkodliwe; w r. 1661 zabiły od hełmie pawi ogón, ręki zdradzieckiej. w którym podobnie O d c jo w lc z , herbu Boże zdarz. M* ów znak bokiem jest Oderslii Jan, poległ w bitwie z Ta­ położony. Starożytni tarami nad Worsklą r. 1399. M. pisarze podają jed- nozgodnie, że ów herb został wniesiony do O d l a n i s k i , obacz Poczofeut. Polski z Morawii, gdzie się zwał Odrzywą- Odlaniski, herbu Bożezdarz. M* sem, a to z tej okazyi; że przeciwnikowi Od. Od. swemu, możnemu Poganinowi w pewnem zaj- |j słany został do Polski, gdzie w Krakowie sciu oderwawszy usta z wąsem, takowe wet- ! i otrzymał kościół ś. Trójcy dla zakonu swego. knął na strzałę i jako znak zwyeięztwa oddal Udając się do Prus w drogę apostolską, za­ swemu książęciu, zaco od tegoż miał < trzymać łożył klasztory 00. Dominikanów w Sando­ nazwę Odrzywąsa z wyrażeniem tego znaku mierzu i w Gdańsku,, z kąd pr/edarł się aż jako klejnot herbowy, którym dotąd pieczę­ do Kijowa, gdzie wśród wielkich prac lat cxte- tują się domy Siedlnickich i Tworkowskich ry przemieszkiwał. Podczas najazdu grodu te­ w Morawii. W Polsce nosząc pierwotnie ty­ go przez Tatarów, uszedł przed rozjuszoną dzi­ tuł hrabiów z Końska, zalecał się ów dóm czą pogańską do Lwowa, unosząc z sobą świę- przed innemi wydaniem kilku wielkich mę­ tości i statuę Maryi Panny. I tu założył klasztor żów. Pierwszy S a u 1, około r. 1145 nadał kaznodziejski; a powróciwszy nazad do Kra­ klasztorowi Trzeineszeńskiemu pewne dziesię­ kowa, po niedługim odpoczynku wybrał się ciny. Drugi Radosław zapisał klasztorowi w powtórną pielgrzymkę, zwiedzając podczas Miechowskiemu znaczne dobra. Iwo, biskup tej kraje północne iż do Tartaryi. W r, 1257 krakowski jaśniał swoich czasów z szczodro­ stanąwszy w Krakowie, zakończył togo sa­ bliwości dla ubogich i gorliwości o zbawie­ mego roku życie świątobliwe. W 337 lat po nie ludu sobie powierzonego. Pamiątki po jego zgonie, Papież Klemens VIII policzył go nim widzimy po dziś dzień jeszcze: tak kla­ w poczet świętych. Czesław, brat ś. Jacka, sztor 0 0 . Cystersów w Mogile, takiż Kano­ kanonik Krakowski przyjąwszy śluby zakonne ników regularnych ś. Augustyna w Krakowie ś. Dominika, udał się do Czech, a potem do i w Kaliszu, szpital dla ubogich w Sławkowie, Wrocławia, gdzie założywszy klasztory, wśród a później w Krakowie, kościół Panny Maryi, prac żarliwych zakończył życie roku 1241. ś. Ducha i ś. Krzyża tamże, są jego funda­ Bronisława, siostrzenica ś. Jacka: ta po­ cyi. Podczas swojej bytności w Rzymie, wi­ gardziwszy roskoszami świata tego, wstąpiła dząc czyny świątobliwe Dominika patryar- do zakonu PP. Norbertanek przy Krakowie, chy, poświęcił synowców swoich Jacka i Cze­ w którym przetrwawszy przykładnie lat 40, sława do jego zakonu, który też równocześnie przeniosła się do wieczności r. 1259. sprowadził do Polski. Będąc jeszcze kancle­ Dotąd o Odrowążach z Końska, od któ­ rzem, poruczonem miał sobie od Leszka Bia­ rych poszli Koneccy; lecz drudzy pisali się łego odprowadzenie królewnej Salomei do z Białoczowa; — od tych rozrodzili się Bia- Halicza, poślubionej Kolomanowi królowi Ha­ łoczowscy i Straszowie; inni z Chlewisk, — od lickiemu. Łagodny i umiarkowany w postę­ tych Chlewiccy i Szydłowicccy; inni zaś ze powaniu, chętnie ustępował w kontrowersach, Sprowy. Z tych był Prandot.a* fortunny abyhnie dać powodów do kłótni i zatargów j hetman wojsk polskich przeciw Czechom za w końcu zamierzał nawet złożyć infułę i resztę panowania Kazimierza W. — Jan, arcybiskup życia przepędzić w zakonnej klauzurze, czego Gnieźnieński, mąż wielce poważany w radzie mu atoli Papież Honoriusz zabronił. W po­ i kochający ludzi uczonych. Jako prymas wrocie z powtórnej podróży do Rzymu, za­ kraju, dał piękny przykład poświęceń dla oj­ padł świątobliwy pasterz w mieście Udine we czyzny; tak podczas wojny z Krzyżakami gdy Włoszech na zdrowiu, gdzie też przestał żyć r. dla zapłaty wojska zabrakło pieniędzy, kazał 1229. Zwłoki jego przeniesione do Krakowa, przetopić śrebra kościelne, w którym to celu pogrzebione w wielkim chórze katedry. Jacek złożył leż kilka synodów, by z duchowieństwem syn Eustach iusz a, brata biskupa Iwona, obmyśleć pomoc potrzebną do wojny z Pru­ wstąpiwszy do stanu duchownego, w Rzymie sakami. Ustanowiwszy nadto wiele rzeczy po­ przyjął z bratem swoim Czesławem śluby żytecznych, przeniósł się do wieczności r. zakonu kaznodziejskiego, z kąd wkrótce wy- 1464. Piotr, wojewoda Podolski, potem

Tom II. Nr, 25. 194 Od.

Ruski, pamiglny z zwycięztw za panowania rza Zygmunta, gdzie dostał sig do niewołi, Władysława Jagiełły, który mu w nagrodę z której wyszedł dopiero za wielkim okupem. położonych zasług całe Podolę i część Rusi Jan, zginął w boju pod Chojnicami r. 1454. nadał. Ważniejsze sprawy jego są: poskro­ Herbem Odrowąż pieczętują sig: Abra- mienie Swidrygiełły pustoszącego Podole, i towicz, Bgbnowski, Białoczewski, Błaszkowicki, pobicie wojsk Węgierskich i Czeskich drogę, Buchta, Burkacki, Cedrowski, Chlewicki,Chrep- mu zastępujących. Po zgonie Władysława III. towicz, Chwałkowski, Duracz, Godowski, Gór­ pod Warną, wysłany od króla Kazimierza na ski, Gostwicki, Jaczynic, Jeleński z tą odmianą, Wołoszczyznę w celu osadzenia na hospodar- że na hełmie kładą trzy pióra strusie; Ka­ stwo księcia Aleksandra, w bitwie z Bogda­ mieński, Kapusia, Karśnicki, Kietliński, Ko­ nem, przywłaszcieielem kraju poległ na placu necki, Krzyszkowski, Kuliński, Kurzański, Li- boju pod Krasnopolem r. 1450. Zwłoki jego tawor, Łuskina z odmianą, że na strzale kładą przewiezione zostaiy do Lwowa i tam pocho­ cały krzyż, a na hełmie trzy pióra strusie; wane. Jan, arcybiskup Lwowski, brat rodzony Mieszkowski, Milżecki, Minkiewicz, Minoski, wojewody, po zgonie jego zostając w nieu­ Mniewski, Pacanowski, Pawłowicz, Pękalski, tulonym żalu, tego samego roku wszedł za­ Pieniążek, Płoszowski, Pniew ski. Potempski, nim do grobu. Jędrzej, wojewoda Ruski, Potrykowski, Pruszkowski, Przedwojewski, starosta Lwowski pamiętny z odniesionych zwy- Przedworski, Ptaszyński, Siedliński, Sprowa, cięztw nad Wołochami, Tatarami i Krzyżakami, Strasz, Szczekocki, Sypniewski, Szydłowiecki, odprawił z chwałą imienia swego kilka wa­ Wanikowski, Werda, Wilkoński, Wilkowski, żnych poselstw do postronnych monarchów. Ja­ Wissegerd, Wizgerd, Wolski, Wyssegerd, Wy­ ko osobisty przyjaciel Jana Kapistrana, wsta­ socki, Zaba z odmianą, że pod żelezcem wiał się do Stolicy apostolskiej o kanonizacyg strzały kładą dwa krzyże, na hełmie zaś trzy jego. Po między innemi fundował 00. Ber­ pióra strusie, i Zaranowski podobnie z tą od­ nardynów we Lwowie i odbudował kościół mianą, jak Łuskinowie. spalony. Po zgonie jego w r, 14(55, król Ka­ O d ro w sk i, herbu Pomian. Ol­ zimierz IV. wykupił starostwa Lwowskie, Gli- bracht, poborca Halicki r. 1652. M. niańskie, Lubaczowskie i Samborskie od Odro­ wążów za 200000 złp, niegdy im w zastaw O d rw o lf, herbu Biberstein, na dane. Jan, wojewoda Ruski, zbudował kla­ Szlązku. sztor 00. Bernardynów wSamborter. 1472. Odrzechowski Hołobut, herbu Sas, J a n Stanisław, wojewoda Bełzki a potem niegdy w ziemi Przemyskiej. Ruski, wsławił się porażką Tatarów pod Łopu- sznemr. 1509,i Wiśniowcem r. 1512; następnie Odrzywolski, herbu Nałęcz, dóm w obozie pode Lwowem r. 1534 starał sig starożytny w Radomskiem, gdzie Dobrogost czynnie wzburzone umysły pogodzić zachęca­ Czarny był starostą r. 1409. Abraham Mir jąc Polaków do nowej wyprawy na Wołoszę. kołaj, dziedzic na Odrzywole jaśniał swoich Anna, córka Hieronima, zakonnica w Prze­ czasów z waleczności na wojnacb w Węgrzech, worskim klasztorze, doszedłszy w śród przy- Inflantach i na Podolu r. 1640. iJan, kaszte­ kładoej świątobliwości wieku zgrzybiałego lat lan Czerniechowski, starosta Winnicki i Ży- 120, umarła w r. 1588. daczewski, uszedłszy żywo z klęski Cecor- Z domu Odrowążów znowu piszących skiej, we wszystkich kampaniach aż do Ba- sig z Szczekocina albo z Dąbna, piastowało tochowskiej akcyi walecznego serca dawał kilku kasztelanie Lubelskie. Piotr, walczył dowody; mianowicie pod Kórsuniem sprawu­ zaszczytnie w wojnie Tureckiej na Węgrzech jąc lewe skrzydło wojska polskiego, zwrócił z sławnym Zawiszą Czarnym w sprawie cesa^ na siebie całą potggg Tatarów, którą odparł O d. Og. 195 z zadziwiającą odwagą. Dostawszy się następ- j uczestnicząc w konfederacyi Barskiej, poległ nie w niewolę, został zapędzony aż do Tau- w bitwie pod Stołowiczami. M. — Antoni ryki, zkąd wyszedłszy p<> wielu leciech, znowu Edward, znakomity wierszopis, którego stanął do boju z wrogiem napastniczym, w któ­ prace zalecają się płynnością poetyczną. M. rym też w pamiętnej bitwie pod Batowem po­ Tym herbem pieczętują się; Barynowski, legł na polu sławy w lat życia swego blisko Bohusz, Brzozowiecki, Burba (7. odmianą), 80. Jak waleczny, tak i szczodry był dla sług Odyniec, Szostowicki, Szyszka i Wisłouch. kościoła; po między innemi konwentowi 00. O clhof Mikołaj, lekarz królewski ro­ Dominikanów w Winnicy na Podolu darował dem z Gdańska, w r. 1643 wydał szacowny folwark okazały, gdy i żona jego z domu Czu- zielnik, w którym opisał wszystkie rośliny. M. ryłówna, na wzniesienie kościoła tamże ofia­ rowała 50.000 złp. Ofetingen, otrzymał indygenat roku 1766. M\ Odrzywolski, herbu Rogala, na Mazowszu. ©gilvi© Jan, nobilitowany r. 1790. M*. O dw aga, herb, patrz K o n o p a ck i Ogiński. w Tomie I. Opis herbu. O d y m alsk i Walenty, komendarz ko­ W tarczy pola błękitne­ ścioła Secemińskiego, otrzymał w akademii go jest brama obozowa, Krakowskiej pierwszy stopień (w. r. 1642) i z krzyżem rozdartym u wydał kilka dzieł tchnących myślą pobożną. M. szczytu, nad nim zaś mi­ tra książęca. Przyjęcie te­ Odyniec. go herbu pochodzi od oka- Op is herbu. zyi: gdy Tatarzy najechaw­ W polu niebieskim szy Ruś bramę w obozie tarczy ma być strza­ przełamali, toć przodek domu tego, z domu ła biała żelezcem pro­ książąt Kozielskich pochodzący w prostej li­ sto do góry ustawio­ nii od Włodzimierza W. jednowładzcy Rusi, na, u dołu zaś w pra­ pierwszy dał hasło do boju i był powodem, wą stronę załamana, że książęta z nim będący wypadłszy na wroga, przez którą w po­ wyparowali go z warowni i zbili na głowę, środku idzie przeczni­ Dóm Ogińskich przeniósł się do Polski pod­ ca, stanowiąca niby czas pamiętnego w dziejach odpadnięcia Smo­ krzyż, a na hełmie leńska do Moskwy. Osiadłszy pierwotnie na pięć piór strusich. Paprocki wspomina o nim Litwie, zachował godność kniaziowską, którą nieco odmiennie. Ten herb miał być nadany od i konstytucie koronne rau przyznały. Zpo«nię- książąt Ruskich jednemu z najmężniejszych żoł­ dzy wielu zaszczyconych godnościami urzę- nierzy, którzy nietylko z ludźmi silnemi, lecz dowemi, wsławił się Bogdan podkomorzy i z samemi pasował się odyńcami, od czego Trocki czynami wojennemi za Stefana Bato­ tśż Odyńcem został przezwany. rego i Zygmunta. III, Aleksander, kaszte­ Teodor Odyniec, Kniaź, walczył w spra­ lan Trocki walczył w pamiętnej bitwie z Szwe­ wie Swidrygiełły, i popadł w niewolę w bi­ dami pod Kirchholmem, z Rossyanami pod twie pod Oszmianą r. 1433. Jan, koniuszy Smoleńskiem, a Turkami pod Chocimem, w któ­ województwa Kijowskiego, staczał z dziczą rej ostatniój odznaczył się nadto zuchwałą pogańską zacięte walki, odpierając ją od śmiałością: ucięciem głowy na harcu w obec napastowanej ojczyzny. — Aleksander, obojga wojsk znacznemu Turkowi. Za Wła­ 196 Og. Og. dysława IV. jako pułkownik srebrnej chorą- 1 dając się poprawie losu swoich poddanych, gwi, tak nazwanej od wyboru pod nią tnę- I założył wspaniały gmachy rzemieślnicze i żów i rynsztunku żołnierskiego, w bitwie pod * drukarnię. Najpiękniejszą pamiątkę po sobie Smoleńskiem zwyciężył przemagające siły nie­ zostawił wyrżnięciem kanału, mającego łączyć przyjaciela. Pełen zasług dla ojczyzny, któ­ za pomocą rzek morze Czarne z Baltyckiem, rej głową jako i orężem służył, przestał żyć naco wyłożył około 12 milionów złp. Sejm r. 1653. Jan, marszałek Bracławski, służąc zebrany w r. 1768 uznawszy ważność rozpo­ od młodociannego wieku wojskowo, w bitwie czętego dzieła, wyznaczył sukcessorom jego pod Kuszlikami kulą ciężko postrzelony. Mar­ dobra Łabiszyn i Myszkowce, i dozwolił po­ cyan, wojewoda Trocki kanclerz wielki Li­ bieranie cła po 8 złp. od wiosła. Na zawdzię­ tewski, niemniej dał dowody wielkiego serca czenie zaś zasług hetmana, zamierzył wysta­ w wojnach z Węgrami, Szwedami i Rosya- wić jego posąg na zamku Wileńskim, co atoli nami. Pod Kownem postrzelony kulą w nogę, z powodu wybuchłych zamieszek nie przyszło nieustąpił kroku nieprzyjacielowi i dotrwał do skutku; f 1799. M. — Michał, mieczniki zaszczytnie placu. Jak waleczny w boju i podkomorzy Litewski, synowiec poprzedzają­ wielkomyślny w radzie, tak też był i szczo- ) cego, pod wodzą Kościuszki odznaczył się drobliwy dla chwały Bożej; pomiędzy innemi j walecznością w północnej Litwie. Po upadku zrestaurował konwent kaznodziejski w zamku sprawy wyjechał za granicę, gdzie przebywał Trockim, a w Mińsku fundował kolegium Je­ aż do czasów wojny francuskiej. Niedając zuitów. Szymon Karol, miecznik Litewski, wiary łudzeniom Napoleona I, powrócił do fundował Karmelitów Bosych pod Wilnem. Mar­ ojczyzny, i przemawiał w jej interesie do ce­ cyan, wojewoda Witebski, jako żołnierz wal­ sarza Aleksandra i, który pokładał w nim czył mężnie z Turkami i Kozakami. Podobnie niemałe zaufanie. Jako pisarz wydał wielce jak jego poprzednicy wielce był pobożnym, cenione dzieło w języku francuzkim: „Pamię­ szczególną mając intencyę do bł. Jozafata tniki o Polsce i Polakach.11 Życie zakończył męczenika. Hojny na domy Boże i sługi jego, we Włoszech r. 1831. M. fundował 0 0 . Bernardynów w Mikulinie. Jan, Ogleckl Jan, był burgrabią Nowo- wojewoda Połocki, hetman polny Litewski, miejskim r. 1647. w wojnach z postronnymi nieprzyjaciółmi Ognicki Stefan, za okazane męztwo dzielnością swoją niemało się przyczynił do na zalecenie hetmana Chodkiewicza wpisany zwycięztw odniesionych. Powracając z sławnej w komput rycerstwa Polskiego r. 1616. w dziejach wyprawy z pod Wiednia, prze­ stał żyć w Krakowie r. 1684. Klasztor 0 0 . Ś fi Franciszkanów w Łopiennicy, jest jego fun- Ogonczyk. dacyi. — Mikołaj, kasztelan Trocki posło­ Opis herbu. wał do Moskwy. Ludwik, był biskupem W tarczy pola czer­ Smoleńskim; f 17 18. Grzegorz Antoni, wonego ma być pól starosta Zmudzki, hetman polny Litewski, strzały białej z pół zasłużył się z kilku zwycięztw nad Szwe­ pierścieniem żelez­ dami odniesionych; f 1709. — Niemniej i cem do góry wystają­ Michał hetman wielki Litewski, opuściwszy cej, na hełmie zaś w widoki do tronu po Auguście III, brał czynny koronie dwie ręce udział w konfederacyi Barskiej, w której stra­ panieńskie do góry ciwszy swoją armię, uszedł za granicę i prze- wzniesione. Dóm 0- mieszkał w Cieszynie na Szlązku. Powróciw­ drowążów w Morawii szy do ojczyzny osiadł w Słonimie, gdzie od­ dał pzocątek domowi Ogończyków, jak to i o- o g . 197

bóch domów znaki herbowe, choć z niejaką od­ Ohanowicz, udowodniwszy dawne mianą, zdają się potwierdzać. Zowią ten herb szlachectwo domu swego na Mołdawii, wpi­ także Pogończykiem: czy to od pogoni za nie­ sany został w metryki Stanów galicyjskich przyjacielem, czy od zabicia poganina, tego r. 1817. M. niewiedzieć, odnosi się bowiem do czasów Ojezierskl, herbu Druk. M.* starożytnych, pokrytych mgłą niepewności. Ojrzanowski, porucznik legii pol­ Tym herbem pieczętują się: Augusty- f skiej pod Napoleonem [., zginął pod Sara- nowski, Baliński, Białobłocki, Biechowski, I gosą w Hiszpanii r. 1808. M. Bloch, Bogorski, Borowiecki, Borowski, Bro- I Okęcki, herbu Radwan. Antoni, niewski, Butowiecki, Cym, Czarnotulski, Czer- 1 był biskupem Chełmskim. M. ski, Dąbrowski, Dobiecki, Dobruchowski, Do- j OkcIIi, otrzymał indygenat r. 167-3. M.* majewski, Drwalewski, Drzewiecki, Działyński, Oklędowski, dziedziezył w ziemi Dzięciołowski, Godziszewski, Goleński, Gór­ Zawkrzfńskiej. nicki, Goryński, Gorzechowski, Grodzicki, Grot- j kowski z tą odmianą, że ręce nad hełmem [ Okmiński. trzymają pierścień, Havko, Jakimowicz, Jan- t Opis herbu. kowski, Kadzidłowski, Kijowski, Kłoczko,] W tarczy pola nie­ Kłodzki, Kochański, Kończą, Kościelecki, Ko- j bieskiego jest strzała ścielski, Kotliński, Kuciński, Kuczkowski, Ku żelezcem z pośrodku czyński, Lesiowski, Łętowski, Magnuszewski, trzech Habdankówdo Mąkowski, Malanowski, Mijakowski, Mikoła­ góry wystająca, na jewski, Mirosławski, Mniewskij Mniszek, Mo- której pierścień jest rawiec, Murzynowski, Myślakowski,Niedrzwicki, przewleczony, a na Niedźwiecki, Ogonowski, Paczyński, Padzew- hełmie trzy piór stru­ ski, Paprocki, Parul, Patyński, Pogorski, Po­ sich. Są atoli i od­ wała, Prószyński, Pruszkowski, Radojewski, miany tego herbu. Radzikowski, Rosnowski, Roszkowski, Rożyń- i Dóm Okmińskich przyjął tą nazwę od dóbr ski, Sangaw, Sieczkowski, Sierakowski, Siecz- ' Okmina, nadanych w nagrodę Boguszowi kowski, Siewierski, Skarbieński, Skorzewski, przez Zygmunta I. za okazaną życzliwość, po Skrzypieński, Sokołowski, Stachowski, Slań- odpadnięciu bowiem Siewierza do Moskwy, ski, Starosielski, Szwykowski, Tołwiński, Tro­ zostawiwszy posiadłości swoje tam położone, janowski, Trzebuchowski, Twardowski, Wie­ przeniósł się do Polski. siołowski, Wlewski, Woliński, Wolski, Woy- Okólski, herbu Rawicz. Stani­ szyk, Wydzierzewski, Wysocki, Zakrzewski, sław, z Sandomierskiego, służąc szereg lat Zaorski, Zarpalski, Zboiński, Zelski, Żółtow­ wojskowo, osiadł na Podolu; Jan, brat je­ ski, Zwolski. go, zginął w boju. Szymon, kapłan zakonu Ogonowski , herbu Ogończyk. kaznodziejskiego, sprawował urząd misyona- Adam, walczył zaszczytnie ze Szwedami. rza obozowego pod Mikołajem Potockim, he­ Zszedłszy w r. 1640 z tego świata, pogrze- tmanem w. kor., i uczestniczył w wyprawach , biony w kościele ś. Katarzyny w Krakowie, wojennych w r. 1637 i 38, poczem rządząc do którego wzniesienia wielce się przykładał. konwentami zakonu swego w Kamieńcu, Ty- Ogrodziński Bartłomiej, w bitwie śmienicy, Jezupolu, a naostatek prowincyą pod Chojnicami r. 1454 dostał się w niewo­ Ruską, oddawał się pisaniu dzieł history­ lę Krzyżaków. •''/ ' * cznych, z pomiędzy których najznaczniejsze O grodzki Jacek, sekretarz koronnysą: Herbarz polski i Orbis Polonus, mające r. 1778. M.* . ‘ . . r te zalety, że się do dyplomatów odwołują; 198 O k

■}■ 1654. — W czasie drugiego oblężenia mia­ ściańskiej Aldony, księżniczki Litewskiej, za­ sta Lwowa w roku 1055, posłował Okólski ślubionej Kazimierzowi W. Życie zakończył do obozu Chmielnickiego, dla umówienia po­ w Wrocławiu r. 1341. przez zadaną mu tru­ koju. M. ciznę. Herbem Okszą pieczętują się: Błeszyń­ Okotow, horbu Topor. Jędrzej, ski, Brzeski, Chocimowski, Chomętowski, Cze­ podpisał elekcyę Władysława IV. Jeździł też chowski, Domarat, Gorlicki, Gosławski, Grabow­ w poselstwie kilka razy do Moskwy. ski, Kamiński, Gramacki, Kłobukowski, Kłomni- cki, Miedzwiecki, Okszyński, Orzechowski, Okolowicz, herbu Ostoja. Hiero­ Pijanowski, Pląskowski, Radoszewski, Rey, nim, skarbnik Orszański r. 1691. Stefan, Rzuchowski, Siemikowski, Strzelecki, Wą- wikary przy cerkwi Kopytoskiej na Ukrainie, trobiński , Wątróbka, Wątrobski, Włostowski, w r. 1708 wniósł z drugiemi manifest do Zdro wski. ksiąg grodzkich wojew. Kijowskiego wzglę­ herbu Oksza. Maciej, dzie popełnionych okrucieństw przez Hajda­ Okszyński, podpisał elekcyę Jana III. maków. M. Okulicz Aleksander, podpisał po­ Okorski Sieńko, ziemianin Wołyń­ dobnie elekcyę Jana III. ski r. 1528. Okrasa, niegdy w wojew. Rawskiem. Oknu. Opis herbu. Okręglicki Marcin, Jezuita, obra­ wszy stan duchowny, służył w niem z pra­ W tarczy jest kula wdziwą pokorą; podczas grasującej zarazy ziemska, z której wy­ morowej oddając sig posłudze zapowietrzo­ staje strzała zelez- nych, uległ tej strasznej chorobie r. 1622. cem do góry, prze­ łożona dwoma bel­ kami, z których jeden Oksza. od spodu jest nieco Opis herbu. mniejszy, co przed­ W polu czerwo­ stawia formę krzyża, nem tarczy znajduje na hełmie zaś trzy się topor (Oksza) piór strusich. Pochodzenie tego herbu nie ostrzem w prawą stro­ jest wiadome. Dóm Okuniów był niegdy na nę ustawiony, podo­ Litwie wielce znakomitym. Krzysztof napi­ bnie taki i w koro­ sał „Chwałę Zygmunta Augusta“, dziełko nie końcem niby u- interesujące historyę. M. tkwiony. Początek O k u » , h erbu Bylina, na Mazowszu. tego herbu pochodzi Jan, kasztelan Czerski, testamentem książę- z Czech, a to od cia Konrada był naznaczony za opiekuna Worszowców niegdy domu tam zamożnego, książąt mazowieckich. Jeden z tego domu, który obwiniony o zdradę państwa, wyniósł towarzysz chorągwi ussarskiej, w bitwie pod się do Polski, gdzie urósł w Okszyców. Z tego Starczem r. 1638 kulą postrzelony. pochodzi Na n ki e r biskup krakowski, pa­ herbu Leliwa, z dzielni- miętny z odbudowania pogorzałego kościoła Okhszko, •oy domu Tyszkiewiczów. katedralnego kosztem swoim i ca łój dyecezyi. Zajmował się oraz nauką w wierze chrze- O k a sz k o , herbu Radwan. Euthy- Ol. 01. 199 miusz, był władyką Pińskim, później arcy­ gromca Tatarów pod Bobrójskiem i pod Grod­ biskupem Połockim około r. 1543. kiem, zamknął poczet książąt Słuckichr. 1593. O lbiecki, herbu Janina. M i chał, z dzielnicy książątKopylskich, walczył zwycięzko z najezdniczą tłuszczą Tatarów; tak Olbrotowski, W Wielkiej Polsce. samo i syn jego Jerzy zniósł poganów w Olchowiecki, na Rusi. M. wielu bitwach, zaco otrzymał podziękę Zy­ Olchowski, herbu Pogonia. P. f. gmunta I. — Zofia, ostatnia z tego domu, wnio­ sła księztwa Słuckie i Kopylskie w dóm Ra- Oldakowski, na Rusi, gdzie piasto­ dziwiłów. wało kilku znakomite urzęda. Oleski, herbu Grzym a ła z tą odmia­ Olechnowicz, herbu Leliwa, dóm ną, że nienoszą żołnierza zbrojnego w bra­ pochodzący od Montwida, księcia Litewskie­ mie tarczy, ale na murze są trzy blanki, każdy go. Piotr, podpisał unją Litwy z koroną o trzech dziurach, a na hełmie sześć piór r. 1504. strusich. — Jan z Ostrowitego, kasztelan Olechowski, herbu Ratuld. NP — Chełmiński, zbudował w Pieniąikowie kościół Jeden tego nazwiska uczestniczył w wyprawie wspaniały, gdzie tez zwłoki jego spoczywają. M. Kozaków Lisowczyków do Siedmiogrodu r. Oleśnicki, herbu Dębno, dóm sta­ 1619. M. rożytny w Polsce, piastujący godności urzę­ O lędzki, herbu Rawicz. Z pomię­ dowe jeszcze w X1U wieku. Po między inny­ dzy wielu piastujących godności i «rzęda, mi Zbigni ew, biskup Krakowski obrany w Tomasz, kasztelan Zakroczymski takiej był r. 14*23, w młodym wieku traktując wojsko­ siły, że pięć talarów bitych w jednę kupkę wo, wsławił się przytomną walecznością w ułożonych, szablą swoją przecinał. boju z Krzyżakami; tak w sławnej pod Grun­ waldem potyczce, zwalił z konia godzącego O lekszyc Jerzy, podpisał z Ki­ kopią na Władysława Jagiełłę Krzyżaka, za jowskiego elekcyę Jana III. który to czyn wdzięczny król hojnie go uda- Olelkiewicz, herbu Pogonia, dóm rował, i w krotce, gdy sobie stan duchowny książęcy biorący swój początek od książąt obrał, do infuły Krakowskiej dopomógł. Wy­ Litewskich, z którego Włodzimierz, syn Ol­ niesiony na godność pasterską, przy wrodzo­ gierda dziedzicący księztwo Kijowskie, a sprzy­ nej wspaniałomyślności umysłu okazał nie­ jający zawsze Władysławowi Jagielle królowi mniej osobliwszą żarliwość względzie czysto­ Polskiemu, przybył z posiłkami pod Grodno. ści wiary katolickiej i utrzymanie praw kościoła. Przez zatargi domowe przystawszy na zamianę W skutek tego mianowany od Eugeniusza księztwa Kopylskiego, założył miasto Słucz, IV. papieża kardynałem, a równocześnie i od od którego potomkowie przyjęli nazwę ksią­ Feliksa antypapieża tym honorem uczczony, żąt Słuckieh. Syn jego Aleksander albo nieprzyjął go od żadnego, aż dopiero od Mi­ Olei ko, był powodem tej nazwy Olelkiewi- kołaja V., który mu kapelusz kardynalski czów. Siemon, syn poprzedzającego mło­ przysłał. Niezłomny i zapobiegliwy o krze­ dzian dopiero 18 lat liczący, wsławił się gło- wienie nauk i chwały Bożej, szafował niemało śnem zwycięstwem nad Tatarami pod Grodnem, na cele pomienione; tak fundował kollegiatę Między innemi odbudował cerkiew Peczerską w Nowym Sączu, 00. Paulinów w Pińczowie, w Kijowie. Umierając w r. 1470, posłał Ka­ 0 0 . Bernardynów w Krakowie, szpital w Iłży, zimierzowi królowi Polskiemu swego konia zaś przy akademii Krakowskiej wymurował bojowego i łuk z oddaniem syna niedorosłe- wielkim kosztem bursę Jerosolimitanum, któ­ go Bazylego w opiekę. Jan Siemon, po­ rej swoją bibliotekę legował, zaś dla studen­ 200 Ol.

tów pewne dochody przyznaczył. Sławiony w \ Oliński Jan, poległ w wojnie z Koza- kraju i za granicą, zakończył życie r. 1455. — ! kami na Ukrainie r. 1638. M. Zbigniew, arcybiskup Gnieźnieński podobnie I pasterz gorliwy o dobro ojczyzny, zwołał w Oliwa. Piotrkowie synod duchowny, na którym pobór Opis herbu. z dóbr kościelnych na potrzebę wojny Pruską W polu zielonem uchwalił; f 1493. Mikołaj, wojewoda Lu­ tarczy ma być lilja belski, mąż osobliwego dowcipu i niepospo­ biała, niby z ziemi z litych nauk, zaszczycony przyjaźnią Stefana korzeniem wyrwana, Batorego, po zgonie tego króla wysłany od po której obu stro­ Zygmunta III. do Moskwy na wesele Dymy- nach znajdują się ró­ tra (Samozwańca), po upadku tego przetrwał życzki czerwone, a trzyletnią niewolę; f 1629. na hełmie pół lwa z Oleśnicki, herbu Radwan. Tomasz, korony do góry wy- starościc, Bełzki. w wojnie z Turkami aczkol­ skakujcego. Począ­ wiek młodociannego jeszcze wieku, brał czyn­ tek tego herbu podają dawni pisarze od owej ny udział; z nieszczęśliwej bitwy pod Gecorą j okazyi: W wojnie z Prusakami pod Oliwą, wyniósł też ciężki postrzał, pod Chocimem | mąż jeden waleczny popisawszy się nieustra- zaś położył życie, licząc dopiero lat 22. I szoną odwagą, od hetmana otrzymał ów znak Oleśnicka Zofia z Piaskowej Skały, ; jako nadgrodę swego czynu, który od miejsca pierwsza wierszopiska polska wydała w Kra­ I potyczki Oliwą został nazwany. kowie r. 1550 pieśni nabożne, zalecące się Oliwą pieczętuje się w Polsce tylko dóm czystością mowy i miłą prostotą. M. Grajewskich. ©lesza, niegdy w Mścisławskóim woje­ Oliwiński, herbu Ostoja. M*. Igna­ wództwie. cy, obywatel województwa Krakowskiego, Oleszko Flory a n, wojski Włodzi­ biegły w języku greckim i znakomity rymopis mierski, sekretarz królewski jeździł na Ukrainę wieku Zygmunta Augusta, wydał wyborne pie­ jako komisarz do uspokojenia rozruchów Ko­ śni, z których najcelniejsza jest napisana w zackich; f r. 1609. czasie morowego powietrza. J. Olewiński, herbu Ostoja, Dobie­ O lizar, herbu Chorągiew Kmitów, sław, wsławił się z męztwa w bitwie pod Ko­ z którymi jest jednego pochodzenia; Eleazar rono wem w r. 1410. bowiem j«den z siedmiu synów Alexandra Olewiński, herbu Sam son. Flo- Woronowicza, brat Matwieja Kmity z ruskiego ryan, niegdy mąż rycerski, o czem wskazuje akcentu Olizarem przezwany, zostawił ten przy­ nadgrobek jego w kościele 0 0 . Dominikanów domek swoim potomkom. Początek domu te­ we Lwowie. go sięga czasów starożytnych; w r. 1401 Olewilicki, herbu Sas. M* podpisał Olizar Wasilewicz pokój wieczny Olexlewicz, na Żmudzi. Litwy z Polską, a drugi unję Litwy z Koro­ Olęcki Marcin, zasłużony z wojen na ną r. 1569. Ukrainie, poniósł tamże ciężkie rany. M. © H i Stefan, proboszcz ś. Krzyża, po­ Olizarowski, herbu Jastrzębiec. tem wikaryusz jeneralny konsystorza ormiań­ Olizarowski, herbu Ślepo wron. skiego we Lwowie, nadzwyczajną gorliwością Olkowskf, podpisał elekcyę Jana III. o pomnażenie chwały Bożej i niepospolitą Stanisław w sztuce drukarskiej wyzwole­ biegłością w piórze, zjednał sobie powsze­ niec, wydał „Trąba wojenna na pobud­ chny szacunek; f 1748. Pavi. X. B. k ę /' J. O l. Ol 20!

O l k u s k i Marcin, powszechnie zwa­ Olszewski, herbu Kościesza, nie­ ny Marcinem z Olkusza, od rodowego mia­ gdy w ksigztwie Litewskiem, później na Rusi, steczka Olkusza w województwie Krakowskiem, z których Jan był łowczym Kołomyiskim, jeden z przednieszych matematyków i astro­ Józef zaś podkomorzym Bełzkim. M. nomów polskich za Zygmunta I., t»a wezwanie Olszewski, herbu L i s, pierwotnie na papieża Leona X. dopełnił z chwałą imienia Mazowszu. Mikołaj, w bitwie pod Sokalem swego i narodu polskiego poprawę kalenda­ dostał się w niewolę Tatarów, w której 20 rza rzymskiego r. 1517, którą dopiero Grze­ lat przepędził, J a n brat jego, wybiwszy się gorz XIII. doprowadził do skutku; f 1540. M. z tej klęski, walczył później z zaszczytem O lk u sk i Marcin, inny tegoż imie­ pod Obertynem. Maciej, syn Stanisława nia i nazwiska za Kazimierza Jagiellończyka, burgrabiego Krakowskiego, dla bractwa mi­ wsławiony lekarz i matematyk przy akademii łosierdzia zapisał w r. 1639.10000 złp. Ja ­ Krakowskiej, biegłością swoją w naukach po­ kób, Jezuita doktór teologii, profesor w aka­ zyskał szacunek Macieja Korwina króla Wę­ demii Wileńskiej i zawołany kaznodzieja, wy­ gierskiego tak dalece, że chcąc go mieć swoim dał kilka dzieł historycznych i mów kazalnych; lekarzem, obdarzył probostwem w mieście sto- t 1634. — Jan, sędzia grodzki Halicki; te­ łecznem Budzie na Węgrzech. M. go potomkowie dziedziczą po ten czas jeszcze OlolfF Marcin, kaznodzieja w Toruniu, w Galicyi. M. pisał pieśni do kancyonałów polskich. M. Olszewski, herbu Orla. Marcin, O lrycll, nobilitowany r. 1775 M*. chorąży Rawski, umierając bez potomstwa, zapisał X. Missionarzom w Łowiczu znaczne O lsilitz. nobilitowany r. 1768. M*. sumy r. '1717."; . . {? li ’ Olszaoiowski, dziedziczył na Rusi. Olszewski, herbu Pobóg, w ziemi Olszański, herbu Jastrzębiec, na Łomżyńskiej. j J J Wołyniu, gdzie Mikołaj był chorążym, a pó­ Olszewski, herbu Rawicz. Marcin, źniej kasztelanem Wołyńskim. Jerzy, chorą­ Jezuita, wykładał w Poznaniu filozofię i teo­ ży Owrucki, marszałkowa! na trybunale ko­ logię; wydał oraz kilka dzieł moralno-reli­ ronnym r. 1728. gijnych; 1609. Olszański, herbu Slepowron. M*. Olszewski, herbu Slepowron na O lszcr, w Inflantach. Jędrzej Ka­ Litwie, później w województwie Bełzkiem. zimierz, major w wojsku Litewskim r. 1674. Stefan, za panowania Jana Sobieskiego puł­ kownikował z. chwałą w jego wyprawach. Olszewski. Onufry i Michał, podczas konfederacyi Barskiej zginęli w obronie kraju. M. Opis herbu. O lszew sk i Jan z Rzeczycy, klaszto­ W tarczy są dwa rowi ś. Katarzyny w Krakowie r. 1729 za­ haki, w których środ­ pisał 1000 złp. na dobrach Węgrzynów. M. ku jest krzyż od sza­ Hieronim, legował bibliotece Krakowskiej bli ułożony na kształt kapitał 500 złp. M. litery N., a na heł­ mie trzy pióra stru­ Olszowski, herbu Prus II. niegdy sie. Gniazdo tego do­ w ziemi Sieradzkiej. Jędrzej, arcybiskup mu ;powiat Słonim­ Gnieźnieński, wielce się zajmował odebraniem ski. sprofanowanych przez Luteranów kościołów Tom II. Nr. 26. 202 Ol. Ol.

katolickich, budując oraz nowe w wielu miej­ Ołobrncki Józef, geometra grodu scach, przy których osadzał kapłanów dla Krakowskiego w pierwszej połowie \ 8 wieku, utwierdzenia wiary naruszonej. Ze spraw po­ pisał wiersze dowcipne. I. litycznych kraju, najwięcej zajmowały gorula- O 5 ta rz e w s k f , herbu Lis. — Jan, cnienie zamierzonej abdykacyi Jana Kazimie­ uczestniczył w wojnach pod wodzą sławnego rza, ułagodzenie związku Litewskiego, wpły­ Czarnieckiego. wanie pa obiórMichała Wiśniowieckiego królem polskim, sprowadzenie a Wiednia arcyksig- O IM oński Władysła w, podpisał kon­ żniczki Eleonory zaślubionej królowi Michałowi, federację Krakowską r. 1705, nareszcie dzielne odpieranie zamachów przez O in c IilU S k i, dziedziczył niegdy na partyą przeciwną na Michała wymierzonn. Wołyniu. Gorliwy w sprawach ojczyzny, niemniej zapo­ biegliwym był tam, gdzie o pomoc wołano: Omęta, w wojew: Trockióm, z kąd lak w Warszawie przyłożył się do fabryki trzech podpisało elekcyę Władysława IV. klasztoru X Pijarów znakomitym datkiem; we Omicciński, herbu Junosza. Jan, Lwowie podczas ciężkiej klęski rozdał 500 sławiony z czynów rycerskich. Anna Roza­ czerwonych złotych dla ubogich, a w kluczu lia, urodzona w Ponikowicach pod Bridami Łowickim podczas morowego powietrza zao­ r. 1709, pomimo że od dzieciństwa prawio patrzył: ubóstwo w żywność obfitą. Także czuła pociąg do stanu zakonnego, od rodzi­ akademia Krakowska zawdzięcza mu niemało ców swoich wydana ia mąż, wyjednała wsze­ dobrodziejstw; wydał bowiem na nią znaczne lako rozwód i wstąpiła do zakonu PP. I3ry- sumy i obdarzył w znaczny księgozbiór z za­ gitek, w ktćrjm wśród cichości i modlitwy strzeżeniem, aby utworzono bibliotekę publi­ wiodła życie przykładne, aż zapozwana w spra­ czną i każdemu przystępną. Ukoronowawszy wie posagu od trybunału w Łucku, po cier- Jana III, zakończył życie wielkich zasług pliwem oczekiwaniu tamże decyzyi sądowej, r. 1677. Jan, kasztelan Brzeziński, sławiony niospodziwanie zapadła na zdrowiu i wkrót­ z staropolskiej cnoty i rzadkiej ludzkości; ce zakończyła życie roku 1731. Ciało jój f 1682. Wielu jeszcze innych piastowało wy­ złożono w kościele Krzemienieckim na Wo­ sokie godności aż do najnowszych czasów. łyniu, gdzie dotąd spoczywa nienaruszone, Olsztyński Marci», kanonik Puł­ Na konwokacyi generalnej Warszawskiej r. tuski r. 1630. 1733, zalecano o staranie się u Stolicy apo­ Olszyński, herbu Pnieinia Stani­ stolskiej o jej beatyfikacyę. M. sław , podwojewodzi Wiski, poległ na woj­ O m n l s k l , dziedziczył wOrszańskim. M*. nie. Samuel, zginął w niewoli Tureckiej. Onicliowski, w Brzesko-Litewskiem. Oldanowski Ignacy, nauczyciel pra­ M*. — Stanisław, Dominikan, posłany do wa rzymskiego i krajowego przy liceum krze­ Petersburga dla objęcia po Jezuitach zarządu mienieckim na Wołyniu, potem przy akademii kościoła parafialnego, doprowadził budowę Wileńskiej, niezmordowany w zbieraniu wia­ świątyni katolickiej w Carskim Siole, w któ- domości naukowych i udzielaniu ich swoim rój gorliwie opowiadał ś. nauki, zaprowa­ uczniom, zjednał sobie ogólne poważanie kra­ dziwszy oraz rodzaj rekolekcyi dla żołnierzy ju. W r. 1821 zakończył życie pracowite, wyznania rzymskiego. Nadto wykładał w kor­ pozostawiając po sobie pamiątkę w szaco­ pusie Aleksandryjskim przez lat 25 historyg wnych manuskryptach do historyi i prawa ś, Życie przykładne, przypominające ostrością krajowego nalezącyach. M. i pokorą pierwsze wieki chrześciaństwa, za­ O lo b o k , obacz herb Hołobok. kończył w r, 1856 M. On. 203

O n o sz k o , herbu Ja cyna, M* Batory przybył do Krakowa, chętnie powitał go królem i przysługiwał mu się radą i orę­ Dnoszkowiez, herbu Ja cyna. !V1*. żem aż do zgonu; to też ów król schodząc O packi, herbu Prus III. Zygmunt, ze świata, egzekutorem swego testamentu za­ wojewoda Derpski, znany z siły ręki i ro­ raz po Zamojskim oznaczył. Podobnie jak zumu. Wojciech, podkomorzy Warszawski, poprzedzającego króla, !ak i Zygmunla III. za panowania Jana Kazimierza posłował do doznawał życzliwości, na którego obranie na­ postronnych monarchów, szukając pomocy w kłonił szlachtę Wielkopolską. Mąż o wiarę smutnem zajściu ojczyzny; na zjezdzie We- katolicką wielce gęrliwy, zostawił tego pa­ lawskitn zaprzysiągł w imieniu Rzeczpospoli­ miątkę w dwóch przemowach: a to na sejmie tej zawarty umowę; f 1680.— Władysław, r. 1510, gdy dessydenci wiary swojej profes- archydyakon Krakowski, przyłożył się wielce syą chcieli mieć aprobowaną, oparł się temu do wzniesienia kolegiaty ś; Anny. M. heroicznie, oświadczając: „że przy wierze katolickiej, by mu i ginąć przyszło, nato nigdy O p a l n i i c e k i , herbu Prus. M* nie zezwoli®, motywując zarazem to swoje Opaliński, herbu Łodzią, dóm sta­ zdanie temi słowy: „Napatrzyłem się wielu ta­ rożytny w Wielkiej Polsce, miał tą nazwę kim, którzy w ostatnich chorobach swoich, przyjąć od Opalenicy, miasteczka przy Po­ ale zdrowi na umyśle, z wielkim affektem znaniu założonego przez Jędrzeja biskupa księży katolickich żądali, o rozgrzeszenie upra­ na tern miejscu, na którym spalono pięciu szali, z kościołem katolickim się jednali, lecz heretyków o fałsze przekonanych. Sukcesso- niewidziałem żadnego, anim słyszał o którym, rowie Piotra z Opalenicy, podzieliwszy sig żeby katolik umierający miał wątpliwość ja­ dobrami, przyjęli od tych i nazwy domów swo­ ką wiary pokazać, i heretyckiego do siebie ich; tak jedni od Bnina przezwali się Bniń- predykanta wzywać. Co tein większa, że śmierć skiemi, drudzy od Radzewa, Radzewskiemi, stojąca przed oczyma, najzbawienniej ludziom a trzecie od Śmigla Stnigeiskiemi. Piotr, ka­ oczy otwierać zwykła.—Zycie przykładne za­ sztelan Gnieźnieński, jako mąż znanej roztro­ kończy! r, 1503. — J ę d r z ej, biskup Poznański pności mając sobie poruszony dozór młodego przy ostrości ku innowiercom, których nie królewicza Zygmunta Augusta, wpoił w niego cierpiał w swej dyecezyi, chętnie zajmował to zamiłowanie nauk, które go później jako sig. ratowaniem ubóstwo, karmiąc i odzie­ króla tak znamienicie zdobiło. Wdzięczny wając takowe w pewien czas corocznie Zygmunt I. polecał mu tćż najważniejsze Ie- z wielką szczodrobliwością; f 16*23. Łu­ gacye do postronnych monarchów; do Ferdy­ kasz, marszałek wielki koronny, wojewoda nanda króla Węgierskiego i Czeskiego, do Rawski, posiadający względy królów Zygmunta Pawła III. papieża, do Ferdynanda króla Rzym­ 311., Władysława IV. i Kazimierza, za których skiego, Karola V. cesarza, i do Solimana suł­ zakłóconej ojczyznie radą i orężem się przy­ tana, z których się z honorem narodu i imie­ sługiwał. Na pamiątkę i pokutę wojny do­ nia swego sprawił zaszczytnie. Umierając r. mowej z Stanisławem Stadnickim dziedzicem 1545 bezpotomnie, testamentem zapisał Zy­ Łańcuta, który poległ pod Tarnowcem, fun­ gmuntowi Augustowi 100.000 złp., oraz złota dował w Leżaisku kościół i klasztor wspa­ i srebra. Jędrzej, marszałek wielki koronny, niały 0 0 . Bernardynów; f 1654. Piotr wo­ generał Wielkopolski, po zbieżeniu Henryka jewoda Kaliski, wsławił się z czynów wojen­ Walezyusza do Francyi w r. 1575, gorliwie nych; nietylko bowiem Turków nad Dniestrem, promował elekcyę Maksymiliana cesarza do ale i Szwedów w różnych miejscach zwy- tronu królestwa polskiego, jednak gdy tam­ ciężko płaszał, za któremi z śmiałym Czar­ ten zwlekał przyjazd, a tym czasem Stefan nieckim aż do Holsacyi zabiegł. Kazimierz, 204 Op. Op.

biskup Chełmiński pasterz żarliwy o wiarę Bernardynów w Sierakowie. Łukasz, mar­ katolicką, nadał katedrze Chełmińskiej dobra szałek koronny, mąż wielce uczony wydał Turów, kupioną od ksążąt Pruskich; f 1693. kilka dzieł historycznych, przyczem przysłu­ Jan, wojewoda Brzesko-Kujawski, generał żył się krajowi i orężem, bo nietylko w Pru- Wielkopolski, przewodził zaszczytnie pułkom siech dowodził zaszczytnie własną chorągwią w bitwie ze Szwedami pod Górką; z Kozaka­ ussarską, lecz i pod Zborowem i Warszawą mi pod Barem, a z Turkami pod Kałuszem przyczynił się do zwycięztwa, stawiąc potem i Chocimem, za które to zasługi trzymał staro­ czoło Rakoczemu, którego od Rytwian szczę­ stwa Konińskie, Odolanowskie r Międzyrzeckie. śliwie odpędził. Wielce wstrzemięźliwy i przy­ Pamiątkę po sobie zostawił fundacyą klasz­ kładem domu swego pobożny, okazował rzadką toru 0 0 . Reformatów w Rawiczu, i wzniesie­ troskliwość około sług i poddanych swoich, niom kościoła murowanego w Osiecznie; na których w stanie choroby albo innych po­ f 1684. Piotr, wojewoda Łęczycki, generał trzebach życia, wszelkie starania łożył;f IG62. Wielkopolski, wyćwiczony w sztuce wojennej Krzysztof, wojewoda Poznański, fundował pod jenerałem Hatzfeld w wojsku cesarskiem, szkołę w Sierakowie, do której profesora wpro- wodził potem chwalebnie pułki własne w po­ svadził z akademii Krakowskiej. Jako mąż trzebie ojczyzny. Po między innemi zbudował mający dobro publiczno na celu, napisał 52 satyr, w Osicku klasztor 00. Reformatów. J a n w których surowo powstawał na występki i Leopold, kasztelan Nakielski, fundował w zdrożności owoczesne; f 1655. Jan, kaszte­ Grodzisku 00. Bernardynów; f 167-'. Piotr lan Poznański; lego córka jedynaczka Kata­ wojewoda Poznański, zasłużył się z poświę. rzyna była za Stanisławem Leszczyńskim, któ­ coń dla ojczyzny; bo nielylko że na jej po­ rych córka Marya zestała królową Francuzką. trzeby zawsze znaczne koszta łożył, lecz i Wojciech, wojewoda Sieradzki zmarły bez­ osobiście się stawił; tak na wojnę z Woło- potomnie r. 1774, zamknął sławny poczet szą przyprowadził dwie chorągwie swego domu tego. zaciągu, ussarską i kozacką, i utrzymywał O p a rsk i, herbu Junosza. je przez trzy lata. W wojnie z Moskwą sta­ wił się w obozie Chodkiewicza pod Łuckiem Opatkowski, herbu Cholewa. Jan wpoczcie 50 dzielnej ussaryi, z którą na­ z Opatowie biskup Chełmski, ? zakonu ka­ stępnie poo Kaługą dotrzymał placu. Tak sa­ znodziejskiego na tą godność od Władysław,» mo i pod Chocimem walczył z nieustraszonem Jagiełły wyniesiony, fundował klasztory swego męztwem; to też powiedział o nim Jakób So­ zakonu w Kościeniu, Łowiczu, Środzie, Hro- bieski, ojciec Jana III: „żeby ojczyzna niemo- dle i Hrubieszowie, pisał oraz dzieje pano­ gła nikomu innemu lepiej buławy powierzyć, wania tego króla; f i 440. jak jemu.“ Aczkolwiek był jeszcze młodym, Opatkowski, herbu Jastrzębiec, bo umarł roku 1624, licząc dopiero lat niegdy w Sandomierskiem, zkąd Stanisław 37, a dotego ducha rycerskiego, wszelako podpisał ustawy Pókrzywnickie r. 1387. niezaniedbywał obowiązków religijnych, któ­ Opatowczyk Adam, akademik i rych dopełniał z nierzadkiem w owych wie­ kanonik Krakowski, nauczyciel pisma św. i kach przykładem; tak albowiem nietylko słu­ zawołany teolog, opisał żywot św. Jana Kan- chał codziennie mszy świętej, odmawiając tego, św. Salomei, i św. Jacka, oraz wydał koronkę i godzinki do najśw. Panny, lecz kilka dzieł religijnych; f 1647. M. . corocznie odbywał także pieszo peregnynacyę do Częstochowy. Wszolkiemi siłami starał się O patow ie® Jakób, nobilitowany r. oraz innowierców pojednać z kościołem ka­ 1790. M*. tolickim, w którym to celu fundował 00. O p a to w s k i Jan, kanonik katedralny Op. 205

Lwowski w r. 1630, klasztorowi XX. Ber­ Oranowski, niegdy w Mozyrskim. M* nardynów tamże darował księgozbiór koszto­ O ra ń sk i, herbu Kościesza, niegdy wny. M. na Wołyniu, Gedeon, był władyką Chełm­ Opalewski» nobilitowany r. 1768, M* skim r. 1674; Pachoniusz, władyka Piń­ O p c ć Baltazar, przełożył żywot Chry­ ski, słynął z wielkich nauk. Kilku innych stusa napisany przez ś. Bonawenturę, który piastowali godności urzędowe w Czernichow- drukarz Wietor wydał w Krakowie r. 1522. ski-em. Jest to może najdawniejsza książka w Polsce, OratowskiWasil, podpisał z Brac- a wydanie jej wzbudziło laką żarliwość do ławskiem wojew: elekcyę Władysława IV. czytania, że po kilka razy Ją najpierwszą - Orchowski, herbu Nałęcz. Flo­ z ksiąg polskich przedrukowywano. M. ry an, sędzia grodzki Lwowski, podpisał sig OpersdoiT, herbu K u r na Szlązku. na przywileju danym Rusi r, 1537. Ale­ Franciszek, w wojnie ze Szwedami za ksander, ochmistrz młodych Sobieskich, Mar­ Jana Kazimierza, walczył w szeregach pol­ ka i Jana, pod którego dozorem do Francyi skich, za co otrzymał indyyenat na sejmie na nauki byli wysłani. On to zaszczepił za­ r. 1683. miłowanie cnót w młodych sercach; co król O jSO cki, herbu Janina w wojew: San­ Jan Sobieski odwdzięczając, poruczył mu ad- domierskiem, gdzie dotąd istnieją fundaeyę ministracyę dóbr swoich w Żółkwi, oraz i tego domu. zawiadowanie spraw sądowych. Jako sędzia O polski, czyli z Opola Piotr, pod­ niezachwianej sprawiedliwości, w imieniu wyż­ sędek Lubelski r. 1436. szej władzy prezydował w sprawie zabójstwa Operowski, herbu Sulima, dóm przez żydów Brodzkioh r. 1687 popełnio­ starodawny w wojew: Łęczyckiem, gdzie już nego. M. od XIV wieku krzesła senatorskie dzierzył. Władysław, arcybiskup Gnieźnieński, fun­ Or«Zyń#%i, herbu Rogala. dował w Oporowie zamek i kościół farny, w Orda, herbu Ostoja. W a sil, chorąży ktorvm zakonników od ś. Pawła pustelnika Piński, sławiony z odwagi w wojnach z Ko- osadził; f 1454. Piotr, wojewoda Łęczycki, zaclwem. w wojnie Pruskiej z szlachtą Wielkopolską Ordęga, herbu Łodzią. dzielnie nacierał na Krzyżaków, którym też Ordyuski, herbu Ostoja. M* wiele zamków odebrał. Jędrzej, biskup Prze­ Orelgki, herbu Brochwicz. M* myski, a potem Kujawski piastował z rzadką Orgewa!, nobitowany r. 1683. M* gorliwością urząd podkanclerza; f 1483. — Opo- Oreski, herbu Brocbwiczna Szlązku. rowski N., rotmistrz piechoty polskiej, w bi­ twie pod Chocimem ,r. 1621 poległ na polu Orla. sławy. M. Opis herbu. O p ru tll z Niedrwicy, herbu Ogoń­ W polu tarczy bia- czyk. S ta ais ław , podpisał list Zygmunta I. łem, ma być orzeł dany miastu Lwowskiemu* czerwony z rozpo- Oraczewską, herbu S r e n i a w a. slartemi skrzydłami Piotr, pisarz ziemski Krakowski, słynął 'V i nogami, ale bez i wymowy, rozsądku i rzadkićj ludzkości; głowy, zamiast któ­ f 1610. Zygmunt, poległ w wojnie Woło-! rej kładą gwiazdę, skiej. A nto n i, w bitwie pod Korsuniem r. 1648 a na hełmie pięć piór dostał się w niewolę Tatarów. Józef zabity strusich. Herb ów w pewnej okazyi r. 1705. przyniesiony do Pol­ 208 Ol*. Or. ski z Węgier albo Niemiec, gdzie przodek wojew: Podolskiego na różne sejmy. W Jar- domu tego idący z książęcej familii, za za­ molincacb, dobrach swoich wymurował ko­ bicie brata swego na pamiątkę teg° czynu, ściół i klasztor XX. Bernardynów. M. utracił głowę orlą w herbie, potomkowie atoli O rlo WShi, herbu Orla. Piotr Sta­ odznaczywszy się heroicznemi dziełami, w na­ nisław, kanonik Krakowski infułat Tar­ grodę zasług otrzymali gwiazdę zfotą zamiast kowski, przykładał sig wiele do ozdoby kol- tej głowy. Na Węgrzech zowie się ten herb legiaty ś. Anny w Krakowie. Biegły w prawie Szaszani, od czogo w Polsce nazwano go duchownym, sprawował u Jana Małachowskie­ Szaszor. Tym herbem pieczętują się: Bardz- go biskupa Krakowskiego urząd audytora. ki, Bukowski, Ghobieniecki. Gieraltowski, Go- rajski, Jarogniewski, Kieibowski, Ligocki, Ol­ O r ł o w s k i , herbu Sas. Bartłomiej szewski, Orłowski, Palczewski, Ptaczyński, z Chełmińskiego województwa, przetrwał lat Rogowski, Szaszewski, Wilamowski, Załoga. dziesięć niewolę Turecką. O r ł o w s k i , herbu Cielątkowa. Orłowski Aleksander, malarz je- nialny ukształcony staraniem kś. Czartoryskiej, O rlik, herbu Nowina. M* w r. 1/94 brał czynny udział w wojnie z O rlic k l, herbu Nowina, przedtem Bosyanami, w której też w bitwie pod Zgierzem znany pod nazwą O rlik . Stanisław, ka­ został ranionym. Po ukończeniu kampanii, po­ waler Jerozolimitański, byi żupnikiem Ruskim; wrócił nazad do swego zawodu, a osiadłszy f 1540. S te fa n, ziemianin Smoleński; tego w Petersburgu, zjednał sobie rozgłośną sła­ męzlwo chwali konstytucya z r. 1602. wę i wziętości niemałą; f 1832. M. , Orlikowski;, podpisał elekcyę Jana O r m i c ń s k i , herbu Prus 1. Kazimierza. M. O rło w s k i, herbu Chomąto, w zie­ OrmiHSki Stanisław, kapłan zakonu mi Pruskiej. kaznodziejskiego w Krakowie, straciwszy wzrok w podeszłym wieku, nieprzestawał w swetn O rło w s k i, herbu Jastrzębiec w powołaniu obowiązki dobrego kaznodziei, nadto ziemi Dobrzyńskiej. podawał swe prace do druku. M. Tomasi O rło w s k i, herku Junosza. Miko­ Franciszek, akademik Zamojski, matema­ łaj, mąż rycerski, w wyprawie wojennej do tyk i medycyny doktor, wydał kilka prac Mułtan i Wołoszczyzny, wsławił się waleczno­ poetycznych. J. ścią i męztwem, co oceniając hetman Jan O t •OS11, otrzymał indygenat roku *768. Tarnowski, wystawił iau nadgrobek w San­ M* domierzu r. 1549. O rp etan , niegdy na Podlasiu. O rłow sk i, herbu Lubicz w ziemi O rsaicii (Orsetti) Wilhelm, przybyw­ Dobrzyńskiej, gdzie kilku piastowało godno­ szy z Włoch do Polski za Jana Kazimierza, ści urzędowe.— Ka r o I, archydiakon Kijowski, i zasłużywszy się nowej swej ojczyznie, zo­ wydal: „dzieje biskupstwa i dyecezyi Kijow­ stał przypuszczony do indygenatu iv 1659. skiej r. 1748.M.— Dominik, pan na Jampolu O r s z i l ł s k i , nobilitowany r. 1-775. M* nad Dniestrem, pułkownik pancerny, żył lat 103, zostawiając syna Wawrzeńca, który O r t y ń s k i , dziedziczył w powiecie Dzwi- się w konfederacyi Barskiej męztwem odzna­ nogrodzkim. czył. Jan Onufry, łowczy nadworny koronny, O r w i d , herbu Giejsz, na Żmudzi, jako mąż postępowy, mając nadto ufność ro­ gdzie wywodzi swoje pochodzenie od cza­ daków posłował za Stanisława Augusta z sów pogaństwa. O r. Or. 207

Orwftowski, herbu Junosza. Augusta od Stolicy apostolskiej uwolnienie od kapłaństwa i potwierdzenia małżeństwa swego. O ry ń s k i, herbu Wąż, poległ w bi­ Jędrzej, starosta Lajski w Inflantach, wsła­ twie pcd Pieszkowem r. 1582. wił się z męztwa w bil wie pod Pskowem. Piotr, O r y s Bazyli, Wołoszyn i dowódzeawojski Przemyski, zginął w boju pod Krako­ chorągwi Wołoskiej, otrzymał indygenat w Pol­ wem. M. sce r. Ifi07. Mikołaj i Jakób z wojewódz­ Orzechowski, herbu Rogala, w twa Wileńskiego, podpisali elekcyę Jana Kazi­ wojew: Lubelskiem, gdzie już w XVI. stuleciu mierza. znakomite godności piastował. Orysxowskf, herbu Prawdzie. M*. Orzęeki, herbu Pobóg. Jan, helman Kozaków Nizowskieh, zaszczycony Or?.ęeki, herbu Zagłoba. M* buławą przez króla Stefana Batorego, brał czynny udział w wojnie Moskiewskiej, poczem O rzęcki Franciszek, ustanowił w pospieszył w pomoc Polakom przeciw Woło­ Żółkwi fundację 7 000 złp., z której sześciu chom i Tatarom, których gromił z nieposwtrzy- starców mają pobierać pensyę rocznie po GO monyrn męztwem. W podeszłym wieku prze­ złr. M. szedł do Zaporożców, i przestał żyć około O rzclski, herbu Brochwicz. M* roku Ki 00. M. O rzelsk i, herbu Dryn. Swento- Orzechowski, herbu Oksza w zie­ sław, sędzia ziemski Kaliski, glosował za mi Przemyskiej. A leksande r, walczył w pa­ elekcyą Zygmunta III. Pisał oraz dzieje bez­ miętnej bitwie pod Warną, gd/ie straciwszy królewia po śmierci Zygmunta Augusta; f wszystkich swoich towarzyszów, ziemianów Prze­ 1617. M. myskich, sam jeden uszedł tej klęski. Stani­ O rzeł, herbu Prus I. sław, wnuk tegoż, kanonik Przemyski uro­ O r z ę s k f , herbu Lubicz. M* dzony z Baranieckiej, córki księdza ruskiego, posiadający nauki i niepospolitą wymowę, od Or&eszko, herbu Korab. której pozyskał imie Demostenesa polskiego, O śeik, herbu Trąby, pierwotnie na napisał kilkanaście dzieł historycznych; po mię­ Litwie, gdzie wziął swój początek od Nary- dzy temi sławne Turcyki, które później w munda, książęcia Litewskiego. Jeden złego do­ wojnach z Turkami wiele dobrego sprawiły. mu, na sejmie Horodelskim r. 1 413 przyjął po­ Dziełko to przedrukowywano zawsze, jak tylko wyższy herb za klejnot rodowy. G r zegor z, sta­ do wojny z wrogiem Chrześciańslwa przycho­ rosta Mirecki w bitwie pod Wiedrussą r. 1499. dziło, kiedy Chrześcian do walki zagrzewać popadł w niewolę Moskiewską, wktórej przetrwał trzeba było; one też zagrzały męztwo Chod­ lat8. Mikołaj, mąż wielkiej dzielności na woj­ kiewicza i , Sobieskiego, ale i cudzoziemców; nach za panowania Zygmunta Augusta. drukowane jest przeto nietylko w Polsce, lecz i O śeislaw ski, herbu Korczak, nia- w Wiedniu i we Włoszech, i rozdawano pu­ gdy w ziemi Przemyskiej. blicznie. Przez ożenicniesię z Magdaleną Chełm­ Osękowskl, Z ziemi Przemyskiej pod­ ską r. 1551, dał powód do gorszących zakłó­ pisał elekcyę Władysława IV. ceń w dyecezyi, czemu po większej części nie był przyczyną, lecz ojciec jego, który go przy­ O gcndow ski, herbu Lis.Stanisław, musił do stanu kapłańskiego, pomimo że do akademik Krakowski wydał drukiem kilka dzieł tego niemiał żadnćj skłonności. Życie burzliwe prozaicznych w języku łacińskim. M. 'f zakończył około 1666 roku w ustroniu spo- O s ic b o r o w is k i Jan, skarbnik Gro­ kojnem, otrzymawszy za udaniem się Zygmunta dzieński r. 1674. 208 Os. Os.

O s i e c k i, herbu Dołęga, dziedziczył zjednał sobie sławę i uwielbienie rodaków; w Brzesko-Kujawskiem województwie. f 1838. M. Osiccki, herbu Drya. Franciszek, Osipowski, w Smoleńskiem. M*. Je­ krakowskiemu domowi professów Societ. Jezu den tego nazwiska, w bitwie pod Chocimem z;apisał 10.000 złp., poczem wstąpiwszy do tego r. 1621 pochwycony od Turków, został ścię­ zakonu, rządził domem Bydgoskim; f 1663. ty wbozie. M. — Józefina, wydałakilka dzieł Drugi z tego domu legował kolegium Poznań­ obyczajowych; 1853. M. skiemu 4000, kościołowi zaś tamecznemu Oskakowski, w ziemi Warszawskiej. 2000 złp. O ski, herbu Rawicz w województwie Osiecki, herbu Jastrzębiec. Rawskiem.

Osiecki, herbu Pomian. Oskierka, herbu Murdelio z tą je ­ dnak odmianą, że księżyc w tarczy herbu obie­ Osiecki Jan, paroch Markowski na ma rogami na dół położony, okrąża niby gwiazdę, Ukrainie, podpisał z innemi manifest przeciw mając na barku swojem krzyż, a na hełmie szerzącemu się hajdamactwu. M. trzy pióra strusie. H r e h o r y , mąż słynący z Osieczkowski. herbu Ostoja. odwagi na wojnach za panowania Zygmunta Osiemiatyez Bazyli, póchodzący od Augusta i Stefana Batorego; mianowicie pod książąt Litewskich, w roku 1490 posiłko­ Ułą i Połockiem wielce sią zasłużył do odnie­ wał króla Jana Olbrachta w wyprawie do sionych zwycięztw. Sam u el, w młodym jeszcze Wołoch. wieku zaprawiwszy rękę do szabli, przetrwał Osiński, herbu Junosza. Jeden z zaszczytnie wszystkie wojny, w których jako tego domu pułkownikował chwalebnie w woj­ półkownik królewski z niezachwianą odwagą i nie Kozackiej. Po klęsce pod Korsuniem r. zadziwiającą chybkością gromił nieprzyjaGioły 1648, miał sobie poruczone ważne poselstwo kraju. Wśród tego zajęcia fundował w Słucku do prymasa Łubieńskiego. klasztor XX. Bernardynów r. 1671. M. Jeden tego nazwiska, dowódzca Kozaków Osiński, ' herbu Radwan. Samuel, Ukraińców, wsławił się obroną Humania prze­ oboźny Litewski w wojnie z Kozakami wspie­ ciw Dorożeńce. Dwa tygodnie mężnie wytrwał rał dzielnie zabiegi Jeremiasza Wiśniowieckiego oblężenie Tatarów i sprzymierzonych z Doro- ku obronie kraju. Kazimierz, zginął w roz­ żeńką Turków, aż do nadejścia posiłków pol­ prawie z Tatarami. skich, które twierdzę oswobodziły. M. Osiński, herbu Wąż. Gniazdo domu Oslinski Marcin, akademik Krakow­ tego Osiny w ziemi Wieluńskiej, gdzie kilku pia­ ski, którego zgon uczszczono odą łacińską. M. stowała godnośoi' urzędowe. Osiowski, herbu Kalkstein w zie­ Osiński Józef Herman, kapłan zgro­ mi Pruskiej. Jan, pfObosfccz Żółkiewski r. madzenia Pijarów, członek Towarzystwa przy­ 1628, ozdoba stanu duchownego czasów1 swo­ jaciół nauk w Warszawie, jako imąż w umieję­ ich, podczas najazdu Tatarskiego oddawał się tnościach fizycznych nader biegły, z prawdziwą ratowaniu nieszczęśliwych. M. żarliwością poświęcał się do upowszechnienia tychże w ojczyźnie swojej; f 1802. Ludwik, Osmiański Mateusz, kanonik Bro­ dyrektor teatru Warszawskiego, później profesor dnicki, napisał kilka dzieł w przedmiotach re- wymowy przy uniwersytecie, a nakoniec referen­ ligii i moralności, przyczem pracował z nie­ darz rady stanu, przekładem kilku trajodyi Kor­ zmierną gorliwością nad utrzymaniem i pielę­ nelia i napisaniem różnych wierszy Oryginalnych gnowaniem języka polskiego; f 1857. M. Os. •209

Ośllliaiiiec. .w powiecie Wołkowy- j poddał miasta Kraków Bolesławowi, księciu skim. Jan wsławił się przez dzieła męztwa j Opolskiemu. i odwagi na wojnach Moskiewskich. Tym herbem pieczętują się: Bakłowski, O ś m i e u i s z k o , niegdy na Żmudzi. Bohłowski, Brochocki, Bukowski, Ciepliń­ ski, Dobiecki, Koło, Konarski, Konradzki, La- O s m u l s k i , herbu Bończa. Jednemu sowski, Rus, Tyrawski, Szczariiecki, TwerLus. '-z tego domu nadała Bczpospolita za usługi wojenne, dobra Budki i Ryszyki w dożywot- Osostowicz, herbu Leliwa. s.ne posiadanie. — Izajasz, kapłan zakonu Ossowińsk!, herbu Prus ifl. Kaznodziejskiego, w podróży missyjnej do­ Ossoliński, herbu Topor, dóm sta­ stał sig. w niewolę Tatarską, z której wy­ rożytny i jednej dzielnicy z Tęczyńsliiemi, z szedł w r. 1637. za wykupnem przez konsu­ których Jaśko założywszy Ossolin, przyjął lów Lwowskich. M. tą nazwę. Mikołaj, kasztelan Wiślicki w Ośniatowski, gniazdo domu Ośnia* wyprawie do Węgier r. 1377. stawił z inne­ łów w ziemi Czerskiej. P. f. mi Toporczykami zbrojną chorągiew, poczóm O śnie ki Maciej, sędzia ziemski Ku­ w roku następującym assystował Władysła­ jawski, podpisał pokój Brzeski. wowi Jagielle do Litwy. Za położone zasłu­ gi w wojnie Pruskiej, otrzymał od tego kró­ O so ry a. la dobra Wojsław w województwie Krakow- skiem. Jędrzej, syn jego piszący się z Balic, . Opis herbu. za okazaną odwagę w bojach węgierskićb, W polu czerwo­ otrzymał hrabstwa Turzec, Sklawinę i Bar- nem tarczy jest żół- dyów na Węgrzech. Jan, dziedzic na Osso- .te koło, u którego u . linie, Klimuntowie, Morawicy, Balicach i Goś- góry w miejscu bra­ licacb, kasztelan Badomski jako mąż wielkiej kującego dzwona wy­ , powagi, podczas niebytności 'królewskiej, za­ staje krzyż albo miecz wiadywał z Kasztelanem Krakowskim porzą­ otłuczony, na hełmie dek publiczny. Mikołaj, starosta Radomski zaś trzy pióra stru­ i Krzysiński, podczas bytności swojej w Pa­ cie. — Początek zna­ dwie we Włoszech, wystawił w kościele św. ku tego, sięga dalekiej starożytności. Za po­ Antoniego tamże ołtarz wspaniały z fundacyą wód jego podają kronikarze tą okoliczność: odprawiania przy nim mszy św. za zmarłych Osorya prtlak > ożeniwszy się w Czechach, we Włoszech Polaków; f 1G63. Hieronim, gdy zapragnął powrócić do ojczyzny, w sku­ kasztelan Sądecki potem Wojnicki, w bitwie tek czego zaprzeczone mu zostało wydanie z Wołoszą pod Obertynem walcząc .mężnie, posagu po żonie, użył sposobu, że skarby odniósł ciężkie rany; f 1579. Marcio, sta­ przechował w kołach i osiach ponawierca- rosta Krzeczowski, poległ w rozprawie z nyeh i uwiózł je do Polski, gdzie na pamią­ Gdańszczanami pod Tczewem. Zbigniew^ tkę tego obrotu, znak koła za herb domu Wojewoda Podlaski zasłużył się ojczyznie •swego otrzymał. Inni . zowią ów herb Starzą ułagodzeniem podniesionego przeciw Zygmun­ od jego starożytności, drudzy zaś Poświstem towi III. rokoszu właśiiie w tej chwili, gdy z tej okazyi, że przodek znaku tego śwista­ obie strony pod Janowcem do boju stanęły. jąc sobie wesoło, napadnięty od nieprzyja­ Między innemi fundował w Klimuntowie kla­ ciół, niestraciwszy przytomności pobił ich do sztor z kościołem XX. Dominikanów; f l 623. szczętu. — Dóm Osoryów kwitnął jeszcze za Krzysztof, Wojewoda Sandomierski, mąż Władysława Łokietka; Wojciech, bowiem głębokiej nauki i powagi, a wielbiony z do­

Tom II. Nr. 27. broczynności dla zakonów, fundował 0 0 . Re­ zaszczytnie w wojnach za Stefana Batorego formatów w Stobnicy r. 1622. Ba Id win, i Zygmunta Ul. W acł'aw , kasztelan Nakiel- starosta Stobnicki i Ropczycki, w przepra­ ski podobnie mąż wojenny, po upadku Dy­ wie przez Slrypg pod Zborowem w r. 1649. mitra Samozwańca przytrzymany w Moskwie, zabity od Talarów; Adam Jerzy zaś, sta­ przez siedm lat przetrwał niewolę; f 1643. rosta Lubelski, poległ pod Beresteczkiem. Jędrzej, starosta Wschowski słynął z za­ Hieronim, w wojsku Holenderskim dosłu­ dziwiającej siły, albowiem podkowy i szyny gując sig honorów kawalerskich, zginął w żelazne rozrywał z łatwością. Paweł/skar­ boju zaciętym. Jerzy, kanclerz wielki ko­ bnik Łomżyński, straciwszy szereg lat w o- ronny, jako mąż niepospolitych przymiotów, bozie, osiadł na starość w województwie odbył kilka ważnych poselstw do dworów za­ Brześciańskim, gdzie poświęcając się dla do­ granicznych: do Anglii., Rzymu 1 do Ralys- bra ludzkości, darował kolegium tamecznemu bony, w których imienia i narodu swego sła- i wieś Kotelnię. Stefan, chwalony z doświad­ wą występował z nadzwyczajnem przepychem. czonego męztwa w bitwach pod Zborowem Wymowny i obrotny w radzie, niemniej był i Beresteczkiem. Piotr, poległ w boju pod mężnego serca, nieopuścił bowiem ,żadnej o- Białocerkwią, Stanisław zaś pod Batowem. kazyi wojennej, w którejby albo sam osobą O sso w sk i, herbu Gryf, dóm staro­ swoją, albo ludźmi swcmi nio stawał. Obok żytny w Polsce, z którego wielu piastowało tych przymiotów jaśniał nadto staropolską wysokie godności. S te fa ‘n, ziemianin Lu­ pobożnością, czego dowodem są po dziś dzień belski, wzięty pod Cecorą w niewolę i zapę­ hoine fundaeyę i zakłady dobroczynne. Życie dzony do Krymu, po dwóch leciech powró­ zakończył w Klimunlowib r. 1630.— Józef cił do kraju, gdzie pochwyciwszy za oręż, Maxymilian, zaufany radca stanu, mar­ bił się znowu z wrogiem najezdniczym. szałek królestwa Galicyi i Lodomeryi, nad­ wornej biblioteki prefekt i członek wielu to­ O s s o w s k i, herbu Prus I., pisze się z Ossowa w ziemi Pruskiej. warzystw uczonych, jako mąż gruntownie li­ czony i gorliwy o rozszerzenie światła w na­ O s s o w s k i, herbu Rola. rodzie, pozyskawszy przychylność cesarza Ossowski Franciszek, kustosz ko­ Franciszka I., skłaniał jego dobroczynną wo­ ścioła katedralnego w Krakowie, komisarz lę do podźwignienia kraju; jakoż za jego klasztoru PP. Norbertanek w Busku w po­ wpływem ustanowiona została przy akademii wiecie Stobnickim, w r. 1776. czyniąc po­ Lwowskiej katedra literatury polskiej. Aby szukiwania za solą, odkrył źródło wody mi­ zostawić przyszłym pokoleniom w spuściżnic neralnej, które mając siłę uzdrawiającą, dziś trwałe zasoby naukowe, żałozył instytut na­ jest wielce uczęszczające. M. — Ossowski rodowy, w którym umieścił znakomity swój z Jabłonna w województwie Lubelskim, księgozbiór, zapewniając mu stałemi docho­ mając lat 115, jeździł konno i gryzł jeszcze dami wzrost i wieczne utrzymanie. Wśród orzechy. M. prac dla narodu zaprawdę pożytecznych, u- Ostankiewicz, w województwie traciwszy wzrok w latach podeszłych, jako Witebskiem. przywykły do czynnego życia dyktował je­ szcze tłómaczenia starożytnych autorów; w Ostałowski Łopatka Jan, metro­ śród tej pracy zakończył z chwałą dla sie­ polita Halicki, w r. 1570 przeniósł katedrę biskupią z Halicza do Lwowa, i osadził ją bie, a z pożytkiem dla kraju spędzone życie priy cerkwi 0 0 . Bazylianów u ś. Jerzego. M. r. 18*26. M. O sso w sk i, herbu Dołęga. Maciej, Ostaszewski, herbu Ostoja, dzie­ na czele trzystu ludzi swsgo zaciągu walczył dziczył pierwotnie w ziemi Nurskiej.— Jeden Os. O b. 211 z togo domu, oficer 2go pułku ułanów, po­ pod Zygmuntem, następcą po Ludwiku zbroj­ legł w bitwie pod Kurowem. M. ne pułki do boju; w niepomyślnej walce pod Ostaszliiewicz , herbu Leiiwa. M* Nikopolem atoli, gdy król został przymuszo­ O stcil, w ziemi Pruskiej. ny do opuszczenia placu boju, toć ów Sci­ bor stawił mężnie czoło nastawającym Tur­ O sto ja. kom i powstrzymał na sobie całą ich potę­ Opis herbu. gę, czćm dał sposobność zwyciężonemu kró­ lowi salwowania się za Dunaj. Wyszedłszy W polu czerwo­ zdrowo z tej walki, gorliwie popierał spra­ nem tarczy są dwa wę tego króla, już to radą, już orężem, i księżyce niezupełne przyprowadził do posłuszeństwa rebellizują żółte, barkami do cych Węgrów. Za te czyny, wdzięczny Zyg­ siebie obrócone, mię­ munt mianował go wojewodą Siedmiogrodz­ dzy niemi miecz bia­ kim i posłem swoim do Władysława Jagiełły ły otłuezony, końcem króla polskiego. na dół ustawiony, a Herbem Ostoja pieczętują się: Balicki, na hełmie w koro­ Baranowski, Biestrzecki, Blinowski, Błociszew- nie pięć piór strusich. Początki tego herbu ski, Bogusławski, Boratyński, Broniowski, Bu­ sięgają czasów Bolesława śmiałego, gdy al­ kowski, Bzowski, Chełmski, Chodorkowski, bowiem nieprzyjaciel wtargnął w granicę Chotkowski, Chrostowski, Chrząstowski, Chu­ Polski, wysłany został przeciwko niemu mąż dziński, Chyżewski, Czechowicz, Czernikow- rycerssi imieniem Ostoja z niewielkim pocz­ ski, Denielowicz, Darowski, Dmosicki, Dobro- tem ludzi zbrojnyeh, który podemknąwszy mirski, Domaradzki, Dubaniewski, Dubkowski, się pod obóz wroga napastniczego, straż je« Fink z tą odmianą, że księżyce schodzą się go przednią zniósł do szczętu. Jeden z poj­ barkami do siebie, a zamiast miecza jest manych szukając łaski, pod przysięgą przy­ gwiazda u góry, Gajewski, Gawłowski, Gilew­ rzekł dowódzcy Polaków dopomódz do wię­ ski, Głębocki, Głogiński, Gliiady, Godziszew- kszego jeszcze zwycięztwa. Darowany tedy ski, Iłowiecki, Jakliński, Janiszewski, Jerzy- wolnością, powrócił do obozu, gdzie nie- kowski, Jatejko, Kaczanowski, Karaczewski, wspominając nic o porażce swoich, nakłonił Kargowski, Karliński, Kawęczyński, Komo­ hetmana swego ,do wysłania nowych straży. rowski, Kończycki, Kotkowski, KoźnieWski, Liczniejsza od pierwszej, padła równic pod Krępski, Kresz, Kreza, Krzywice, Książriic- szablą Polaków tak dalece, że żaden nie u- ki, Kurosz, Leski, Lniski z taką odmianą, szedł śmierci : dopiero Ostoja połączywszy jak Fink, Lubochowski, Maleczkowski, Alar- się z chorągwiami, za zbliżeniem się nocy chocki, Miedzwiecki, Mietelski, Miklaszew­ uderzył na obóz nieprzyjacielski i zniósł go ski, Modliszewskij Modrzejowski, Mosalski, najzupełniej. Za ten czyn otrzymał ów herb Mościsz* Mrożek, Nagorczewski, Nagorka, z nadaniem znacznych posiadłości ziemskich. Nagórski, Ochocki, Około wicz, Olewiński, Z domu tego piastowało kilkunastu w naj­ Orda z tą odmianą, ie zamiast miecza są dawniejszych czasach wysokie godności tak dwie gwiazdy, Osieezkowski,. Ostaszewski, świeckie, jak i kościelne. Między innemi, Owsiany, Pałęcki, Pękówski, Pilawski, Pod- Henryk, opat Tyniecki pamiętny z utrzy­ wysocki, Pokroszyński z odmianą, Politański, mania karności klasztornej; f 1354. Scibor Poniecki, Potocki, Baczko, Radógó wski, Bo­ walczył w sprawie Ludwika, króla Węgier­ guski, Rokosz, Rożniatowski, Rylski, Sam­ skiego z Wenetami. Po zgonie tego monar­ borski, Samorok, Sędzimiry Siedliski, Sie­ chy, jako mąż szukający chwały, prowadził i radzki, Skrzyszewski, Słoński, Słupski Słu- 212 O s . Os. szka, Stnuszewski, Solecki, Stachler, Sta- Ogończyk, drugi zaś Konstanty. Tarnowskę cbora, Starzeski, Starzycki, Sleblecki, Sto­ herbu Leliwa. biecki, Strzałka, . Strzałkowski, Suchcicki, Daniel, syn Bazylego, a synowiec Da­ Suchorabski, Świerczyński, Szyszkowski, le- niela króla Halickiego, pierwszy się książę- liński, Turkuł, Turznicki, Ujeski, Unichowski, ciem Ostrogskira pisać zaczął. Tenże Daniel Wadowski, Wolski, Wojnowski, Wysocki, pan na Ostrogu, Dubnie i Zasławiu, widząc Zabierzowski, Żabokrycki, Zagórski, Zajar- ziemie ruskie i Wołyń od Kaziemierza W. gki, Zajerski, Zawadzki z odmianą, że niema zabrane i do Polski włączone, jako też ksią­ księżyca po lewej stronic tarczy, lecz dwie żęta ruskie mu się poddające, idąc za ich gwiazdy jedna nad. drugą, Złociszewski. przykładem toż samo uczynił r. 1349, Fie­ dor, mąż wojowniczy , walczył zwycięzko z O s t o w l e c k i , herbu J a sie ń czy k. Polakami w spranie Swiadrygaiły książęeia O s t o j s k i , herbu Ostoja. M*J Litewskiego od Władysława Jagiełły z wła­ dzy złożonego. Iwan, wsławił się zwycięz- O s t e j k o w Smoleńskiem. twem nad Tatarami w r. 1453, których w (l>s4r0S'Órski Marek, ławnik Lwow­ powrocie z pod Trembowli z bogatemi łupu ski, w r. 161 ti. przyznaczył dwa własne do­ dopadł pod Krasowem, i do szczętu wyciął. my obok Kaliczej góry na przytułek dla u- Roman, w bitwie z Tatarami pod Buskiem bogieb, z której to ofiary utworzył sig póź­ r. 1516, zaciekłszy się zwycięzko w tłumy niej szpital ś. Łazarza. M. — Wojciech, tiejezdnicze, gdy koń pod nim szwankował, Lwowianin, zapisał kościołowi metropolital­ zabiły od wrogów. Konstantyn, hetman nemu Lwowskiemu 2.000 złp. na ozdobienie wielki Litewski i sławny swoich czasów wo­ onego w malowidła, dając nadto za życia jownik, w bitwie ż Moskwą pod Wiedrusą do kościoła ś. Marka, zbudowanego przez je­ gdy tylko w 4.000 ludzi 40sto lysiąsznemu go siostrę Zusannfe r.. 1619.,po 300 zip. M. nieprzyjacielowi mężnie czoło stawił, od na­ wały pi'zygnieciony dostał się do niewoli, w O str o g sk i. klórej przetrwał lat siedem w śród najohy­ Opis herbu. dniejszych z sobą obchodzeń. Deklarowawszy się nareszcie służyć.przeciw Tatarom najeż­ Herb Ostrogskich, bio­ dżających właśnie Ruś moskiewską, został- rących swoje pochodzenie uwolniony z pęt żelaznych i hetmańską wła­ od książąt Halicko-ruskich dzą wyprawiony na wroga najezdniczego, któ­ był pierwotnie jeździec rego też w kilku potyczkach zniósł zwycięz- albo raczej ś. Jerzy smo­ ko. Upatrzywszy w tem porę dogodną, uszedł ka przebijający. Konstan­ po kryjomu z niegościnnego mu kraju, w któ­ tyn I. książę Ostrogski, rym doznał tyle okrucieństw, i wśród nie­ wojewoda Trocki i hetman wielki Litewski, małych przygód przybył szczęśliwie do Pol­ powróciwszy z siedmioletniej niewoli Moskiew­ ski. Mile przyjęty od króla Zygmunta I. nie­ skiej, odmienił ów klojnot na. znak, że z małe też pozyskał łaski jego, albowiem w nieprzyjacielem ojczyzny, który podobnie ta­ krotce zajaśniał nowemi zwycięztwy nad Mo­ kiego berbu używał, niecbciał mieć nic wspól- skwą i Tatarami. Jakoż ogółem wygrał 33 nngo, przybrawszy za klejnot domu swego walnych bitew, z pomiędzy których najważ­ pół Ógończyka a pół Leliwy, z których pier­ niejsze były pod Wiśniowcem, Orszą, Słue- wszy jest na górże a drugi na dole, czyniąc kiem, Kaniowem i pod Pińskiem, nie licząc to na pamiątkę dwóch synów swoich, z któ­ w to pomniejszych potyczek na Wołyniu. Toż rych jeden Eliasz pojął Kościelecką herbu Zygmunt I. niepraktykowanym nigdy przedtóm O s .

przykładem dwa razy mu z tryumfem wjeżdżać stało, pozostał w dawnej wierze i obstawał do siebie pozwolił, raz w Wilnie po wygra­ za nią aż do śmierci, która przypadła r. 1008» nej pod Orszą, a drugi raz w Krakowie. W W blisko 100 l«t życia jego. Janusz naj­ nagrodę tych zasług zdał mu nadto na sej­ przód wojewoda Wołyński, potem kasztelan mie Grodzieńskim województwo Trock:e, co Krakowski, bawiąc w młodsm wieku na dwo­ niemało uraziło możnowładzców polskich i rze cesarskim, został katolikiem, • zaco nie­ litewskich, że szyzmalykowi, a do tego tak małych przeciwności doznał od swego ojca, potężnemu, dano krzesło w senacie przeciw który widząc jego determinacyę i stateczność ustawom krajowym. Posunięty naostatek na w wierze, wypuścił nareszcie z więzów i wy­ kasztelanią Wileńską, przeniósł się do wie­ słał nazad do obozu cesarskiego dla poloru czności r. 15-33. zostawiając po sobie wielką w rycerskich dziełach, z tem atoli zastrze­ imienia swego sławę. Ilia albo Eliasz, syn żeniem, aby polskiego ubioru za granicą nie powyższego kasztelana, idąc torem ojca swe­ odmieniał na cudzoziemski. Po kilku lecieęh go, zwycięzko odpierał zagony Tatarskie. bawienia w Austryi, powróciwszy1 do Polski, Wśród widoków sławy zakończył życie w r. w krótkim czasie dał dowody nabytej expo- 1539, pozostawiając z Kościeleckiej córkę ryer.cyi wojennej; podczas najazdu Tatarów jedynaczką Halszkę albo Elżbietę, która z na Ruś wysłany od ojca swego do Dubna, powodu licznych do siebie konkurencyi, była bronił go mężnie przeciw napastniczej Hu­ przyczyną zamieszek domowych. Konstanty szczy, zadając jej przytem niemałą klęskę; Bazyli, wojewoda Kijowski, pan z dostat­ następnie uganiając się za plądrującą dzicz| ków i męztwa pamiętny, miał bowiem ro­ poraził ją pod Relką, Soborzeką i Ostrogiem cznej intraty milion dwakroć sto tysięcy. Dwór jako też zbuntowane Kozactwo pod Piątkami. jego był przeto okazalszy od królewskiego; Fortunny na wojnach, niemniej był gorliwym liczba ludzi przy nim będących dochodziła o chwałę Bożą; tak fundował w Konstanty- często do dwóch tysięcy, a starszym sługą uowie 0 0 . Dominikanów, w Międzyrzeczu czyli marszałkiem był górny wojewoda, ma­ pod Ostrogiem 00. Franciszkanów, a Mi»- jący płacę siodmdziesiąt tysięcy. Co do dru­ syonarzom przy kościele Tarnowskim wyzna­ giego, w każdej potrzebie stawał gotów do czył fundysz rocznych 500 złp. Urządziwszy walki, gdzie tego honor i powinność wyma­ swoje dobra na ordynacyę, i zapewniwszy gały. Przy tem wszystkiem był wielce szczo­ następstwo po sobie, zakończył życie w r. drym dla ubogich i żołnierzy w usłużonych, 16,20 w 66 lat wieku swego. Na nim zakoń­ których prócz hojnego obdarowania jałmużną, czył się też poczet mężów domu tego ; z có­ chętnie i w inne potrzeby życia opatrywał. rek zaś Anna Aloizya, wydana zą hetma­ Nie mniej był hojnym na chwałę Bożą, wy­ na Chodkiewicza, jaśniała z rozgłośnych cnót stawił bowiem wiele cerkwi i monasterów niewieścich. Owdowiawszy w dziesięć miesię­ w obszernych dobrach swoich, i fundował cy po ślubie z walecznym mężem, który ży­ szpital i szkołę grecką i łacińską, na które cie na usłudze ojczyzny styrane zakończy! znaczne prowenta wyznaczył. Co do bogomyśl- pod Chocimem, stała sig wzorem dla płci ności, takową posuwał do tego stopnia, że swojej, najprzód bowiem odinówiła ręki wszyst­ w pierwszych dniach wielkiego postu zamy­ kim o nią starającym się możnym panom, kał się w Dubieńskim monasterze, gdzie poświęcając się służbie Bożej, do której mia­ «rzuciwszy z siebie pańskie szaty a wdziaw­ ła pochop od lat dziecinnych. Dalej fup- szy podłe, trawił dnie ) nocy na modlitwie. dowała w Ostrogu konwikt dla szlacheckiej Wyznania wschodniego, miał szczere zamiary młodzi, jako też obszerne szpitale, które osta­ przystąpić do unii; w tym celu wysłał posel­ tnie często zwiedzając, troskliwą niosła po­ stwo do Rzymu, w czem gdy się inaczej moc dla chorych i ubogich, pełniąc przy nijch 214 O s. obowiązki obsługującej dozorczyni. W r. 1638 Jagielończyka. dobrogost, brat tegoż pa­ podczas wielkiego głodu, nietylko swoich pod­ miętny z zwycięztw nad Tatarami i Krzyża­ danych, ale i obcych ludzi szczodrobliwie ży­ kami, walcząc potem pod Władysławem w wiła ustanawiając do tego na obszernych do­ wojnie turócko-węgierskiej, poległ w bitwie brach swoich publiczne stoły. Często też pod Warną. Stanisłw, wojewoda Poznań­ więźniów, albo na śmierć skazanych odku- ski, w wyprawie do Węgier w sprawie króla powała, skarbiąc sobie zato wdzięczność ro­ Władysława, zdobył twierdzę Jauryn, z kąd dzin opuszczonych. Najpiękniejszy dowód te­ powróciwszy nazad do Polski, napastniczym go -dała w sprawie wytoczonego sądu prze­ Krzyżakom stawił mężnie czoło. Jako mąż ciw obałamuconym chłopom wyznania wscho­ wymową i sławą rycerską zalecony, odpra­ dniego, którzy za dopuszczenie się gwałtów wił czternaście legacyj w ważnych spriWvach ku jej osobie, skazani zostali na karę śmier­ kraju; f 1471. Z pomiędzy wielu jeszcze ci. Gdy już przyszedł czas egzekucyi, a wszy­ innych piastujących wysokie dostojeństwa, ja­ scy przewinieni oczekiwali pewnej śmierci, śniał Jan, wojewoda Malborski z pięknych udarowała ich życiem, a uwolniwszy z kaj­ przymiotów; tak w każdej potrzebie ojczy­ dan, nadto hojnie udarowanych puściła wol­ zny stawał osobiście albo posyłał, znaczne no do domu. Tym czynem rozbroiła niechęć poczty ludzi uzbrojonych ; w czaęie rokoszu nawet najzaciętszych swoich przeciwników, zaś' jako rozejmca umiarkowany, hamował a wpłynęła na rozszerzenie wiary katolic­ mściwe zapędy związkowych, cze

oni, biskup Inłlantski, po śmierci Podoskie- wdzięczni uczniowie wznieśli mu pomnik w ko­ go r. 1778 objął godność prymasowską; u- ściele a. Anny r. I «‘i7 7. M. marł w Paryżu r. 1784. M. Ostrowski, gwardyan 00. Franciszka­ Ostrowski, herbu Korab, kwitnął nów W' Przemyślu, wystawił z zebranej jałmu­ w wojew. ' Sieradzkiem. Stanisław, opat. żny teraźniejszy kościół tamże. M. Przemęcki, sławny kaznodzieja, wydał kilka Ostrowski, biegły rysownik w Warsza­ dzieł religijnych. •— Michał, pułkownik ka- wie, jako nauczyciel w szkole kadetów, przy­ waleryi narodowej, orderu ś. Stanisława ka­ kładał się gorliwie do ukształcenia młodzieży;. waler, oddawał się później z przykładną gor­ 1802. M. liwością obowiązkom w urzędach cywilnych. M. Ostrowski Teodor, pijar we Lwo­ Ostrowski, herbu Korczak. F ie­ wie rodem z Podlasia, położył niemałe zasłu­ dor, porucznik w wojsku Łitewskiem; Jan, gi wydaniem kilku ważnych dzieł w przedmio­ starosta Dunemirndzki i Fe I i ks sławieni z wa­ cie prawa i kościoła polskiego; i 1812. M. leczności na wojnach za panowania Stefana Batorego. Ostrożęcki. Opis herbu. Ostrowski, herbu Leliwa w ziemi Przemyskiej. W tarczy pola czerwonego, są trzy herbu Nałęcz. Jakób, Ostrowski, srebrne Habdanki po­ kanonik Krakowski, wydał drukiem kilka dzieł wiązane, a . na heł­ religijnych i mów pogrzebowych. Zgasł w r. mie trzy pióra stru­ 1G37, i gogrzebiony w katedrze Krakowskiej. sie. Dóm powinowa­ Ostrowski, herbu Nieczuja. ty Hołowniom, z któ­ rego Adam w woj­ Ostrowski, herbu Rawicz, dóm sta­ sku Łitewskiem za­ rożytny w Polsce, z którego Krystyn cho­ rąży Sandomierski, zginął w Avojnie z Krzyża­ służył się z czynów wojennych. kami r. 13:50. Drugi tego imienia, zakonu ś. Ostrzakowski, herbu Junosza. M* Franciszka, gorliwy w utwierdzeniu wiary ka­ O strze w herb, różni się tem od her­ tolickiej, został mianowany od Grzegorza XI., bu Nieczui, że krzyża na pieńku nie ma, a na pierwszym arcybiskupem Halicza. — Tomasz hełmie nosi pięć piór strusich. Przyniesiony Adam, kasztelan Czerski, podskarbi koronny, został do Polski od Tomisława rodem Czecha, potem seńator wojewoda, a w końcu prezes za panowania Władysława Hermana. Tym her­ senatu, pod trzema monarchami dopełnił w 0- bem pieczętują się Dembińscy, Łętowscy, Wierz­ bliczu tronu i narodu z nieposzlakowaną zale­ biccy i Włodkowie, luboć wszyscy herb swój tą obowiązki swego wysokiego powołania. W Nieczują zowią, jego to ręce cesarz Aleksander I. złożył kon- stytucyę daną dla Polski; f 1817. M. O strzy ck i Adam, marszałek wojska skonfederowanego pod Lubomirskim, zniósł Li­ Ostrowski, herbuSlepowron. Jan, twinów pod Częstochową. M. podpisał elekcyę Stanisława Augusta. M. O styk, herbu Trąby. M* Ostrowski, herbu Tępa podkowa, Osuchowski, herbu Gozdawa, nie­ dóm obfity w ludzi wojennych na Pokuciu. gdy w wojew.. Bawskióm, z kąd słynął Jan, Ostrowski Stanisław, profesor wy­ waleczny rotmistrz z wojen tatarskich; dziś w mowy w akademii Jagiellońskiej w Krakowie; Sanockiem. 216 Os. Ot.

Oświęcim, herbu Rad wan. Floryan, O tto, nobilitowany r. 1775. M* dziedzic na Potoku pod Krosnem; syn jego O ttyilg, nobilitowany r. 16S5 M* Stanisław dworzanin Władysława IV., uro­ dzony z Krasie Śląskiej, fundował w Krośnie Otwiliowski, herbu Gryf. Grze­ u Franciszkanów kaplicę, którą po dziś dzień gorz i Jan Aleksander, chwaleni z wale­ Oświęcimską zowią. W sklepach tej kaplicy czności pod sławnym Czarnieckim, Kasper znajduje się grobowiec zawierający zwłoki zaś z odwagi w bitwie pod Chocimem za Ja­ .tej rodziny, a pomiędzy teini i Stanisława na Sobieskiego. z Kunowy i jego siostry Anny. Otwinowski, herbu Trąby. Wale- Osyjiowśki, herbu Łodzią w Wi­ ryan, podczaszy Sandomierski poeta swoich tebskiem. czasów niepospolity, wydał drukiem tłumacze­ nie Ziemiaństwa Wirgiliusza Marona i Prze­ Ószczewski. miany Owidiusza. Hieronim, sekretarz Zy­ gmunta III., jeździł w poselstwie do Turcyi. Op is herbu. Samuel, żołnierz doświadczony na wojnach, W tarczy pola dla umiejętności w językach wschodnich po­ niebieskiego są dwa słany do Turcyi, po dziesięciu leciećh swego tryanguły jeden pod bawienia -tamże, uległ zarazie morowej. Mi ko­ drugim końcami, z so­ łaj, rotmistrz królewski walczył zaszczytnie bą się stykające, w pod Kókenhausem. A l e k sa n d e t, w Wz- pośrodku wierzchne- prawie pod Skałą pojmany od Tatarów, po go ma być krzyż, a wyjściu z niewoli jeździł w legacyi do Turcyi. na hełmie w koro­ nie trzy piór strusich. Owada. Herb ów nadany z tej okazyi: że przodek do­ Opis herbu. mu tęgo napadłszy odważnie na obóz nieprzyja­ W tarczy pola cielski tym kształtem ułożony, pomieszał go czerwonego ma być do szczętu, czem swoim drogę do zwycięstwa brama złota o dwóch utorował. drzwiach, nad nią ko­ Oszkowski, herbu Lubicz.— Mel- rona królewska, a na e,h ior, Lwowianin zapisał archikatedrze Lwow­ hełmie trzy pióra skiej 1000 złp. dla pokrycia kościoła miedzią ; strusie. Ow herb zo­ f 1639. M.. stał nadany od Bo­ Otflnowski, dziedziczył w Krakow- lesława Śmiałego pe­ skiem. M* ' ,, , wnemu żołnierzowi polskiemu nazwiskiem 0- wada, a to za doprowadzenie tego monarchy Otocki,. herbu Dołęga. „ aż do bramy Kijowskiej, zwanej złotą. O tocki, 'herbu Prus I. O wadowski, herbu Łabędź. Gniazdo O to lsk a D dro t a, fundowała 0 0 .'Ber­ domu Owadów w powiecie Radomskim.— An­ nardynów w * Łęczycy r. 1600. drzej, w r. 1565. lustrował z rozkazu kró­ OtrentfbtlS, herbu Rawicz. Jan, ka­ lewskiego zamek Lwowski. M. nonik Krukowski, jako powiernik Jana Kazi­ Owariiszewicz K rzysztof, Ormia­ mierza posiadał zaufanie tego monarchy. nin, akademik Zamojski, pisał wybornie epi- OtteilhailSMl, herbu Bończa w In­ gramata łacińskie. J. flantach. O widz ki, herbu Dołęga. M* O w Oz. 217

Owloczyński, Herbu Suche-kom- Ożaryńske, nobilitowany r. 1676.M* naty. Jeden z tego domu zginął w Moskwie O zdow skl, dziedziczył na Wołyniu. r. 1606.— Wawrzyniec, Dominikan i sła­ wny kaznodzieja, zwykł był wielekroć prze­ O zegow skt w ziemi Opoczyńskiej. powiadać: „Bogdajby oczy moje nie widzia­ O zga, herbu Rawicz. Balcer, sę­ ły klęsk, jakie idą na króiestwo polskie.'1 Ja­ dzia grodzki Lwowski, jaśniał swoich czasów ko potężny mówca, jasnemi dowodami prze­ równie z niepospolitych nauk w prawie oj­ konywał on żydów, iż już przyszedł Mesyasz, czystem, jak i z czynów rycerskich. Piotr, z. tego powodu żydostwo spiknęło się na ży­ sędzia ziemski Lwowski, posłował od Zyg­ cie jego; jakoż zaniemógłszy w Bełzie, gdy munta III. do Turcyi, z kąd powróciwszy, użyto do pomocy żyda chirurga, tenże miał postąpił na referendarstwo koronne i staro­ mu zadać -trucizny, z której umarł r. 1763. M stwo Trembowelskio, gdzie wprowadził za­ kon 0 0 . KarmeJitów r. 1617. Drugi tego Owsiassy, herbu Ostoja w Nowo- imienia, podkomorzy Lwowski, pamiętny z grodzkiom. Kazimierz, służąc ojczyźnie mow’y mianej na sejmie r. 1608, w której wojskowo, poległ w boju z nieprzyjacioły dobitnemi słowy perswadował Janowi Kaź­ kraju. mierzowi zamierzoną abdykacyę tronu. Na O w sian y , herbu Rawicz w powie­ ubogie wdowy i ozdobę kaplicy św. Stani­ cie Lidzkim. * sława Kostki, zapisał znaczne fundusze. J a- O w siany, herbu Rola na Podlasiu. kób, fundował kongregacyę dobrej śmierci przy kościele Lwowskim. Samuel, biskup O w siń sk i Jan, proboszcz w Jazow­ Kijowski i Czernichowski, zwany apostołem sku, wystawił tamże rapem z bratem swoim Ukrainy, fundował kościół katedralny w Ży­ rojnikiem, ze składek i jałmużny kościół mu­ tomierzu; po pożarze onego odbudował go rowany do dziś dnia istniejący. Metryki ko­ na nowo. Alexy, pijar przez 44 lat poś­ ścielne zapełnione są ręką tego kapłana no- więcał się z pożytkiem zawodowi nauczyciel­ tatami wszystkich szczególnych wypadków skiemu w Warszawie, gdzie tóż zjednał so­ zaszłych w okolicy. M. — K a z i mi e r z, sławny bie niezaprzeczone prawo wdzięczności: f artysta dramatyczny za czasów Stanisława r. 1771. M. Augusta, w młodym wieku opuściwszy służbę Oziębłowski, herbu Radwan. Mi­ wojskową i umieszczony przy dworze pry­ kołaj, uczestniczył w boju z Turkami pod masa Podowskiego odbywając z nim podróże Chocimem, Stanisław zaś pod Wiedniem, za granicą, nabrał smaku do tego zawodu, z kąd powracając obaj ze znojów wojennych jakoż po powrocie swoim do Warszawy do­ pomarli w krótkim czasie. Kazimierz, zgi­ skonałością gry wszystkich uwagę zwrócił nął w wojnie Moskiewskiej. na siebie. Umarł we Lwowie r. 1799. M. Oziębło wski, herbu Sulima. Oyrzanowski, herbu Junosza. Ozie mb łow ski Piotr, wojski Brze­ Oyrzyński, herbu Lubicz. Józef, sko-litewski, pryyłożył się do fundacyi klasz­ pułkownik w wojsku polskim r. 1788. M. toru XX. Trynitarzy w Brześciu r. 1727. M. ®aar©wskt, herbu Rawicz, pisze Aniela, sgdzianka Brzesko-litewska, w r. 1770 się z Ożarowa w województwie Sandomier­ przetłómaczyła z francuzkiego dzieło religijne skiem, gdzie Jan Brogilo kwitnął już w Mikołaja de Sault. M. r, 1489. Jerzy, stolnik Krakowski potem Ozicreeki, dóm książęcy wywodzi' oboźny koronny, marszałkowa! w izbie posel­ ! swoje pochodzenie od Sudzisława ksiązęcia skiej r. 1732. Pleszkowskiego.

Tom II. Nr. 28. 218 P a . P a .

O zierski Michał, ziemianin Smoleń­ mem dał dowody wielkiego męztwa. J a n ski 5 tego odwagę rycerską wspomina za­ Kazimierz, chorąży nadworny Litewski sta­ szczytnie konstytueyą z r. 1682. rosta Uświatski pułkownikował z chwałą pod O zim ińskf Balcer, Krakowianin zo­ Zurawnem i Chocimem. Kazimierz Mi­ stawił pamiątkę napisaniem mowy pogrzebo­ chał, kawaler Maltański, komandor Poz­ wej na zgon Macieja Dembińskiego wierszem nański, podczas pięcioletniego pobytu w Mal­ dobornym r. 1607. M. cie, walczył zaszczytnie w wojnie tego za­ konu z Turkami. Po powrocie swoim do oj­ P a c , herbu Gozdowa, dóm możny czyzny, przyjął urząd pisarza Litewskiego, na Litwie wywodzący z Włoch swoje pocho- poczem postąpił na starostwo Pińskie i Szyr- dzenie. Jerzy, starosta Połocki, w obronie wińskie. On to doprowadził do skutku funda- Smoleńska przeciw Moskwie r. 1500, dał do­ cyę 0 0 . Kamedułów przez jego przodków wody męztwa wytrwałego. Stanisław, wo­ rozpoczętą. Kazimierz, biskup Zmudzki, jewoda Witebski, wsławił się głośnemi zwy- w imieniu Rczpóspolitej załatwiał ważne spra­ cięztwy nad Moskwą; tak najprzód we dwa wy kraju. Między innemi fundował Kanoni­ tysięcy ludzi zgromił 13tysięcy nieprzyjaciela ków regularaych w Antokolu; f 1692. Bo­ pod Jezierzyszc?ami r. 1564, później zdobył nifacy, oboźny Litewski podpisał elekcyę twierdzą Sitno zapędziwszy się aż do ziemi Jana III.; zabity w własnym domu. Michał Bielskiej, gdzie pułk « bojarów złożony zniósł Kazimierz, hetman polny Litewski, w woj­ do szczętu. Ostatecznie oblężony w Witebsku, nie ze Szwedami słynął z odwagi, która dotrzymał mężnie tą fortecę. Mikołaj, bi­ mu uścieliła drogę do głośnych zwycięztw; skup Żmundzki, pasterz wielkich zasług w podobnież w wojnie z Moskwą w pięć tylko wspieraniu nauk i utrzymaniu karnośfci ko- tysięcy żołnierzy znosił potęgę nieprzyjaciel­ ścielnsj, zakończył życie w Padwie we Wło­ ską, szukając ją nieraz w nierównym co do szech r. 1619, nieustając aż do zgonu opie­ sił boju. Jakoż po zabiciu Gosiewskiego het­ kować się ubóstwem. Piotr, wojewoda Tro­ mana, król Jan Kazimierz zlecił mu przy re- cki jako mąż wojenny brał czynny udział we gimentarstwie i ułagodzenie wzburzonego woj­ wszystkich wojnach Polski z Moskwą, Szwe- ska, co też z łatwością do skutku doprowa­ cyą i Turcyą, stając do boju zawsze osobi­ dził. Konstytucye niemało też zawierają po­ ście z licznem rycerstwa gronem, swoim ko­ chwał jego czynów, mianowicie ta z r. 1662. sztem utrzymywanem. Równie bogobojny jak że mężnego żołnierza i rozsądnego hetmana waleczny, prócz przykładnego życia wielce urząd wypełniał, albowiem przy zdobywaniu , sig zajmował krzewieniem chwały Bożej mię­ fortec na czele swojej piechoty do szturmu dzy ludem, jakoż fundował kościół w Mści- postępował. Przy tych zaletach i godnościach sławiu, i klasztor Augustynianów w Twereczu. był atoli niesłychanej uprzejmości dla wszy­ Jerzy, syn tegoż, gwardyan zakonu0 0 . Ber­ stkich, przyczem przestrzegał surowo spra­ nardynów, zabity od Szwedów w Białym Sto­ wiedliwości w każdym czynie i karność żoł­ ku. Hieronim, strażnik Litewski odznaczył nierską. Zapisawszy znaczne dobra na resta­ się dzielnością żołnierską w , zapasach ze uracje zbrojowni Wileńskiej, zakończył życie Szwedami i Kozakami, nakoniec w domu r. 1682, i pochowany w Wilnie według wła­ swoim od Moskwy w niewolę wzięty i w głąb snej woli i bez wszelkiej wystawno£ci jako kraju zapędzony, tam życia dokonał. Piotr ubogi zakonnik w progu świątyni. Fundator Michał, marszałek Bracławski, potem ge­ kościoła św. Piotra tamże, włożył na księży nerał księztwa Zmudzkiego, podobnie gło­ obowiązek, aby się co dziennie modlili za śny z zwycięztw nad Turkami i Tatarami, dusze żołnierzy poległych w boju .pod jego mianowicie pod Barem, Zurawnem -i Ghoci- dowództwem. Samuel, chorąży Litewski P a . P a . 219

w wojnach ze Szwecyą i Moskwą walczył utrzymywał w pokojach wszelkiego rodzaju z rozgłośną stawą, i aczkolwiek odniosłszy zwierzęta, w pośród których jakby w arce ciężkie rany w głowę i w nogę, nieschodził Noego doczekał się sędziwego wieku patry- z pola aż do samej śmierci, która przypadła archów, dożył bowiem lat 120; f 1826. M. w r. 1022. Jan, podstoli Litewski podczas Pacanowski, herbu Jelita. ,F lo- rozruchów kozackich swoim kosztem osłaniał ryan z Mokrska, otrzymawszy działem dobra granicę kraju, zaciekając się zwycięzko aż Pacanów w Krakowskiem, przyjął od nich po za Dniepr za rozbujanem rokoszem chłop­ nazwę domu swego r. 1419. Stanisław, stwem. Dominik ,brat jego zaskoczony w do­ fundował tamże szpital dla ubogich. Ję­ mu od Kozaków' i oddany Moskwie, ponie- drzej walczył zaszczytnie ze Szwedami w wolnie osiadł za granicą i tam życie zakoń­ ziemi Pruskiej. Stanisław, w wojnie z czył. Stefan, podkanclerzy Litewski towa­ Moskwą za Zygmunta III. gdy w nierównych rzyszył Władzsławowi królewiczowi w po­ siłach uderzył na nieprzyjaciela, dostał się dróży jego po Europie, jako też w wojnie z do niewoli, z której wyszedł w zamianie za Moskwą, przyczem nie żałował i majątku więźniów moskiewskich, wyswobadzając oraz ' swego, albowiem na potrzebę' kraju wydał danem słowem swoich towarzyszów niewoli. przeszło 150.000 złp. Pamięć po sobie zo- Joachim, zginął z ciężkiego postrzału w , stawił sprowadzeniem Karmelitów do Litwy bitwie pod Tczewem. i zbudowaniem dwóch kościołów w Wilnie, Pacanowski, herbu Odrowąż. gdzie też w jednym wzłoki jego złożone spo­ Pacerski Stanisław, kanonik Kie­ czywają. Krzysztof, kanclerz Litewski, mąż lecki, słynął z gorliwaści o wiarę katolicką światły i niespracowany w urzędach, podczas naruszoną przez Aryanów; f 1664. M. wójny kozackiej wystawił wielkim kosztem Paeewicz, dziedziczył na Litwie. M* chorągiew ussarską, z którą był zawsze przy boku Jana Kazimierza. Między innemi fundo­ Pacholowiecki wał w Pożajsku wspaniały kościoł z klasz­ Opis herbu. torem Kamedułów. Mikołaj Stefan, kasz­ telan Wileński jako senator wielkiego roz­ W tarczy w zdłuż przedzielonej po pra­ sądku i powagi, zawsze tylko dobro ojczyzny wej jej stronie pola miał na celu, dla której, też kosztów ani czerwonego, jest pół poświęcenia nie żałował. W wojnie Moskiw- orła białego, po le­ skiej mając sobie fortecę Krzyczowską poru- wej zaś trzy kopie czoną, dotrzymał ją mężnie aczkolwiek z tak ułożone, jak w szczupłemi tylko siłami. Wstąpiwszy do sta­ herbie Jelita; nad heł­ nu duchownego, postąpił w krotce na bi­ mem zaś w koronie "• skupstwo Wileńskie, gdzie równie zajaśniał świątobliwością, gorliwością o wiarę i hojną pawi ogon, w którym widzieć herb Równię, szczodrobliwością dla ubogich ; f 1684. Klasz­ t. j. w księżycu rogami do góry obróconym tory XX. Dominikanów w Ghoroszczy i w Wer­ trzy miecze ostrzem w księżycu utopione i kach są jego fundacyi. dwie gwiazdy między niemiła trzecia pod P a c Stanisław, . niegdy -lekarz na­ księżycem; z obydwu stron pawiego ogona dworny Stanisława Augusta, przeniósłszy się wystają znowu z koron wieże okrągłe, na w r. 1802 do Satanowa na Podolu, zbudo­ których powiewają chorągwie, prawa ze zna­ wał? tamże pałac osobliwszej konstrukcji o kiem Batorych, lewa z herbem Jelita. Wie­ trzech piątrach w głębi ziemi, x którego tyl­ ża po prawej ręce ma nadto otwory jakoby ko jedno wystawało na powierzchnię, gdzie drzwi i okien». 220 Pa. P a .

Stanisław Pachołowiecki herbu Rów- i marsowym; jakoż w bitwie pod Pozwolem nia, odznaczywszy się przy szturmie Pskowa odznaczył się nie pospolicie. Przeniósłszy się nadzwyczajnem męztwem (pierwszy bowiem do stanu duchownego, przypadł wnet Tomi­ wskoczył na mury i spędziwszy nieprzyjacie­ ckiemu biskupowi Krakowskiemu do serca, la, zabiegł za uchodzącemi aż do wieży, gdzie który go też odtąd zatrzymał przy swosm bijąc i siekąc zapamiętale, i z tamtąd go boku. Król Zygmunt August poznawszy zdol­ wyparował) czym nieomylnie przyczynił się ności jego, polecił mu ważne poselstwa do do zabrania tej warowni), przywilejem Stefa­ Rzymu i do Wiednia, za które niejako w za­ na Batorego otrzymał ów herb jako nagrodę sługach otrzymał najprzód biskupstwo Prze­ nieporównanej waleczności i odwagi. Niemniej myskie, a potem Krakowskie. Sam uczony posiadał względy tego króla dla swych umie­ cenił równie uczonych ludzi, dla których był jętności, przy udawaniu bowiem 30 charak­ wielce przystępnym; nadto wspierał ubogie terów pisma, umiał zdejmować plany i mapy talenta, dając im utrzymanie i nauki, lub fortec, których rysunki mają się w Rzymie wysyłając na wydoskonalenie się w obce dotąd znajdować. kraje; f '1572. Stanisław, starosta Dybow­ Paehołowlecki, herbu Nowina.M * ski podczas bytności swojej w Rzymie, fun­ dował akademię przy kolegium Jezuitów, po­ herbu Lubicz. M* Pacho wski, l*iiJ dobnie i w Pilcy archikonfraternią Compas­ Pacliowski , herbu Półkozic. sionis, gdzie też życie zakończył r. 1613. Paclorkowski, nobilit. r. 1775.M* Padzewski, herbu Ogończyk. 'Pacyna, herbu Lei i w a. Pączkowski, herbu Lubicz. Pa­ Pacy no wski, herbu Korab; M* weł, podpisał pokój Brzeski. Paczek, herbu Pół-orła.j Pągowski, herbu Pobóg; w San­ domierskim pisał się z Rokszyc. Mścisław Stanisław, podpisał Paczlawski legował kolegium Piotrkowskiemu kamienicę elekcyę Władysława IV. r. 1651. Paczoski, herbu Jastrzębiec. Pągowski, herbu Sulima. M* Paczygiewski Wojciech, akade­ Pągowski poległ w bitwie pod mik Krakowski, był seniorem szkoły Panny Kirchholmem. M. Maryi r. 1688. M. Paczyński, herbu Jastrzębiec. M* Pajączkowski Stefan, podpisał Konfederacyę Krakowską r. 1705. Paczyński, herbu Ogończyk, dóm słynący z odwagi rycerskiej. Pajewski, herbu Jelita w Lubel­ skiem. Jan, Trynitarz we Lwowie, w-drodze Paczyński, herbu Topor, na Szlązku z Konstantynopola, dokąd był wysłany dla Paderowski Franciszek, podpisał wykupna więźniów z niewoli, zamordowany konfederacyą Sandomierską r. 1704. od Turków r. 1727. M. Padlewski Sk orupka, herbu Śle­ Paklen, otrzymał indygenat r. 1775.M* po wron, niegdy w województ. Podlaskićm. Pakoslawski, herbu Prawdzie Padniewski herbu Nowina. Fi­ w Sieradzkiem, gdzie od dóbr Pakosławia lip, biskup Krakowski młode lata przepędził przyjął tę nazwę jeszcze w XV. stuleciu. H e n- na dworze Karola i Ferdynanda cesarzów, ryk, zginął w wojnie z Litwą. Mikołaj, z kąd powróciwszy do ojćiyzny, wstąpił w w imieniu Jerzego Lubomirskiego zawarł po­ szeregi rycerskie szukając sławy na polu kój z komisarzami Krakowskiemi r. .1666. Pa. Pa. 221

' 1 ' Pakosławski, herbu Radwan. M* Pałucki, herbu Prawdzie. Pakosz , herbu Prawdzie. Krzy­ Pałuk, herbu Topor. M* sztof, porucznikował z, chwałą w wojnie Palliski, herbu Poraj. Jan, pod z Kozakami. Trojan, podpisał elekcyę królem Batorym uczestniczył zaszczytnie w Jana III. wojnie z Moskwą. P a k o S Z C W S k J , herbu P o bóg. Pampo wski, herbu Gozdawa. Pakoszeweki, herbu Radwan.' Ambroży, generał Wielkopolski, starosta Pakoszcweki, herbu Trąby?w zie­ Malborski, traktował pokój z Krzyżakami mi Sanockiej z przydomkiem Ferens. r. 1510. Pakowski, herbu Jastrzębiec. Panasiewicz Andrzej, paroch Piotr jezuita, podczas morowej zarazy w Wysocki na Ukrainie, manifestował przeciw Kamieńcu Podolskim r. 17 38, poświęcając gwałtom przez hajdamaków popełnionych r si§ z rzadką odwagą posłudze zapowietrzonych 1768. M. po trzech miesiącach niezmordowanej pracy Pancera Franciszek, pisarz siela­ uległ tej strasznej zarazie. nek w XVI. wieku. M. Palatowlcz, lekarz Lwowski, zamor­ dowany przez nieprzyjaciół w zasadzce uta­ Paneerzyńeki, herbu Trzaska. Ka­ jonych r. i 634. M. rol Piotr, biskup Wileński, gorliwy w spra­ wach kościoła i ojczyzny, słynął z rzadkiej Palczewski, herbu Orla, niegdy lndzkości; f 1729. w księztwie Zatorskim. Stanisław, pod- P m i g a l i , nobilitowany r. 1775. M* starości i burgrabia Krakowski, chwalony z dzieł rycerskich. Krzysztof, pisarz ziemski Panfilowicz w Nowogrodzkiem. Zatorski, napisał rozprawę o Kozakach r. 1618. herbii Godziemba. Paweł, krajopis i polityk za Zygmunta III. Panicwskl, Feliks, kasztelan Lwowski za czasów Ka­ podczas 16 letniej podróży po Europie na­ zimierza W. jako mąż rycerski uczestniczył bywszy różnych umiejętności, przy wrodzo­ w wojnie Władysława Warneńczyka z Tur­ nym dowcipie i rozsądku wielce był miłym kami. Po zgonie króla tego pod Warną, zo­ w obywatelstwie, do czego łączył też i sta­ stał i dalej na Węgrzech, gdzie zebrawszy ropolską uprzejmość. Jako owoc swoich na­ 500 Polaków, cuda waleczności dokazywał. Tak uk, wydał drukiem kilka dzieł w języku ła­ pomiędzy innemi napadłszy razu pewnego cińskim. ćmę koczującej hordy, pomimo szczupłych Palczycki, herbu Jastrzębiec. M* sił uderzył na nią zapamiętale, i chociaż po PalęckI, herbu Brochwicz. Fran­ pięć razy odparty od wielkiej nawały, wsze­ ciszek, marszałkowa! na Konfederacyi wo­ lako tem mężniej zwracał do nierównego jewództwa Poznańskiego r. 1735. boju; w tem ściągnąwszy do siebie posiłek Raścianów, niczem niepowstrzymany zgniótł herbu Ostoja. Marcin, Palęcki, stawiany opór, zrąbawszy 4.000 Turków i sekretarz królewski starosta Ejszyński, w po­ odbiwszy 17.000 niewolnika. Pomściwszy trzebie krju dał pomoc" w pieniądzach, co niejako zgon swego króla bohatera, powró­ wspomina konstylucya z r. 1595. cił do ojczyzny, gdzie niebawem dobył sza­ Palaszowski Jan, profesor przy bli na innego wroga, wrzała bowiem wojna akademii Krakowskiej, wykładał nauki pra­ uciążliwa z Krzyżakami; i w tej wsławił sig wa; f 1163. M. zdobyciem twierdzy Chojnic r. 1466. . •* l ... . 222 P a . Pa.

Pankiewicz Filip, paroch Mote- * Papieski, herbu Gryf. Stanisław lowski na Ukrainie, uciśniony dla wiary od przetrwawszy długi szereg lat na wojnach na rozhukanego Kozactwa pod Gontą, zaniósł z i Podolu, osiadł tam na majątku. Kasper, drugiemi manifest do ksiąg grodzkich woje­ j syn jego, poległ w wojnie Moskiewskiej. wództwa Kijowskiego przeciw tym gwałtom Piotr, jezuita, filozofii i teologii professor, r. 1768. M. piastował urząd rektora w kolegium Lwow- Panigrodzki, herbu Topor. M* skiem i Krakowskiem; ńakoniec złożywszy rządy prowincyi Polskiej, zakończył życie we PanteFOwicz, herbu Swoboda.M* Lwowie r. 1671, Papara , herbu Papa r on a. Jerzy, rodem z Grecyi, konstytueyą sejmu z r. 1690 Papieski, herbu Jastrzębiec. M* w komput rycerstwa polskiego policzony za Papkiewicz, nobilitowany r. 1659. M* położone zasługi wojenne, przyczem nadano Pap liński. herbu T rza ska. mu jeszcze prawem dziedzicznem dobra w Paploiiski, herbu Strzemię. starostwie Kamienieckiem. Teodor, podcza­ . Paponc, nobilitowany r. 1676 M* szy Nowogrodzki, potem sędzia kapturowy herbu Cholewa. Lwowski r. 1733. Jerzy, senior bractwa Paprocki, stauropigialnego we Lwowie w r, 1692, zaj­ Paprocki, herbu J as trzę b ie c.B ar­ mował sig gorliwie około podniesienia do­ tłomiej, moralista, wierszopis i satyryk jo­ chodów tego zakładu. M. wialny, przytem dziejopis szacowany, wydał znaczny poczet dzieł i rozmaitej treści, mię­ dzy temi opisał pierwszy herby rycerstwa Paparona. polskiego. Jest to źródło najdawniejszych tra- Opis herbu. dycyi o dziejach domowych pokolenia szla­ checkiego. Podczas wychodztwa swego do W tarczy pola nie­ Czech, podobnie zajął się zbieraniem i wy­ bieskiego ma być gęś daniem heraldyki Szlązkiej i Czeskiej. Życie biała w prawą stro­ zamącone przeciwnościami zakończył we Lwo­ nę tarczy obrócona wie r. 1614. Łukasz, jezuita pisał pena- siedząca na darniu geryki wierszem i prozą; f 1650. zielonym, a na heł­ mie pięć piór stró- Paprocki, herbu Jelita w ziemi sioh. Utrzymują, że Przemyskiej, z których W acław sufragan ten klejnot przynie­ Kujawski był biskupem Margarytańskim. B a r­ siony do Polski z Włoch, gdzie go zowią tłomiej, jezuita, sprawował misyą obozową Parta Roma (Budzisz) z tej okazyi, że gęś pod Smoleńskiem; wydał oraz kilka dzieł w obudziła Kamilla, który powstrzymał podsu­ języku łacińskim. wającego się cichaczem nieprzyjaciela, i ura­ P a p r o c k i , herbu O g ó ń c z y k w Cheł- tował zagrożone Capitolium. Tym herbem mińskiem. pieczętują się: Chodowski, Kamionomojski, P a p r z y c a albo K u s p a b a . Papara, Parzniewski, Pstrokoński, Szydłow­ ski, Wajucki. Opis herbu. Papariyński, herbu Paprzyca.M. W polu białym tarczy jest kamień myłń- Pftpczyński Stanisław, rodem ski szarego koloru i z żelazcem w pośrod­ x Sącza, Pijar i kapelan Jana IR., utworzył ku jak do mełcia, ,a na hełmie ośmioro w Polsce zgromadzenie Marianów czyli Maria- szczeniąt. Herb ów miał się dostać do Pol­ nitów; f 1101. M. ski z Czech za czasów jeszcze Bolesława P a . Pa. 223

Wstydliwego, według innych z Saksonii, o któ­ ściół odbudował. Grzegorz, z przydomkiem rego początku podobnie niezgadzają się po­ Szigeth, dyplomatem cesarza Franciszka I. r. dania.— Pieczętują sig nim: Bielicki, Bokum, 1797 otrzymał szlachectwo węgierskie, z kąd Ciecholewski, Dąbrowski, Ganowski, Grochow­ przodek domu tego przybył do Galicyi. Ka­ ski, Grodziński, Iwicki, Lubowiecki, Łochow­ jetan, właściciel dóbr Komorowa i Kolanek, ski, Nieprzecki, Oczosalski, Paparzyński, Pa- pobierawszy nauki na Węgrzech, miał wielkie przycki, Pieczewski, Potrykowski, Prześmiń- zamiłowanie do mowy łacińskiej, w której też ski, Strusieński, Siekłucki, Swiżawski, War- przenosił starożytnych klasyków nad wszystkie szewicki, Wygonowski, Zupek. nowoczesne utwory; f 1846." P. f. Paprayeltl, herbu Paprzyca. M* P a s e k , herbu Doliwa w wojewódz­ twie Krakowskiem. Krzysztof ziemianin Smo­ Papuiyliski Jan, akademik Krakow­ leński ; tego męztwo chwali Konstytucya z r. ski, pisał wiersze przygodne. M. 1662.—Jan Chryzostom, żołnierz waleczny P ara liano wic* w Wiłkomirskim. M* za czasów Jana Kazimierza i Michała Korybu- Parczewski, herbu Nałęcz. Mar­ ta, napisał pamiętniki wypraw wojennych, któ­ rych był uczestnikiem pod wodzą sławnego cin, sławny kaznodzieja za Jana Kazimierza, Czarnieckiego. M. umarł z ran zadanych mu od Kozactwa. Piotr był biskupem Żmundzkim; f 1658. F a s iń s k i, herbu Nowina. P a r te i n , kerbu Prawdzie w ziemi P askrzyński Jan, Cysters w Sule­ Pruskiej., jowie, podczas napadu klasztoru zabity od Pru­ saków r. 1657. M. P a rn i, herbu Nałęcz. P a rn i, herbu Ogończyk. A leksan­ P a sk u c k i, w ziemi Łukowskiej. M* d er, na Podolu popadł w niewolę Tatarów. P a s ła w s k i z Słomińskiego posłował na seim r. 1790. M* Parnszewski, herbu Rogala. P a sq n a , nobilitowany r, 1775. M* P a r y s , herbu Prawdzie. Floryan, kasztelan Zakroczymski, spisał prawa i zwycza­ P a s to r! abHirtenberg, Joachim, me­ je księztwa Mazowieckiego r. 1536. Jan, dycyny doktor, kanonik Kujawski, sekretarz wojski ziemi Warszawskiej, podpisał unją Li­ Królewski, napisał kilka dzieł do historyi pol­ twy z Koroną. Od tego idzie długi poczet skiej należących konstytucyą z r. 1662 poli­ mężów zajmujących godności senatorskie. czony w poczet szlachty polskiej; f 1682. P a r y s k i Piotr, poległ w bitwie z Paszezykowski Mikołaj, plebaa Kozakami na Ukraiuie r. 1638; M. w Markowej Porembie (w Oświęcimskim.) jakp P a r z n ie k i niegdy w Sandomierskiem, zamiłowany poeta wydał kilka dziełek w języ­ podpisał elekcyę Jana Kazimierza. ku łacińskim .M. Parzniewski Zygmunt, kasztelan Paszewski, herbu Godziemba. M* Łęczycki r. 1545. Paszkiewicz, herbu Radwan z tą Parzniewski, herbu Paparona. odmianą, że miasto krzyża nad chorągwią, kła­ P a s s a k a s Dawid, przywilejem Au­ dą pół strzały, a na hełmie trzy pióra strusie. Franciszek, podpisał elekcyę Stanisława Au­ gusta III. z dnia 7 Grudnia-1758 sekretarzem gusta. M. królewskim mianowany, jako mąż obszernych _ i wiadomości przewodniczył w sądach ormień- Paszkiewicz, herbu S trzała (prze­ skich w Tyśmienicy, gdzie też upadający ko­ szywająca dwa księżyce niezupełne barkami 224 P a . Pa.

do siebie obrócene) z przydomkiem Tołłokań- przeniósł sig do Polski. Paweł, dziedziczył ski. Daniel, dziedziczył w Oszmiańskiem. M. dobra Marcinkowice w Sądeckim, Ignac„y saś dobra Proszówka w Bocheńskim. Kasper, Paszkowski, herbu Zadora. Mar- był kanonikiem katedry Krakowskiej i oficiałem cin, poeta wydał w Krakowie kilka dzieł hi- Sądeckim. Jako osobliwszy dobrodziej kolegia- storycznyeh wierszem i prozą, po między któ- ty Sądeckiej, zapisał na kościół tameczny zna­ remi „Dzieje tureckie i wizerunek starych Sar- czne dochody cigżące do tych czas na dobrach matówa zajmują niepośledna miejsce w litera- turże polskiej.—-Jan ze Skały nad Zbruczem, Marcinkowice. Antoni, starosta Horodecki, podczaszy Piński i regimentarz partyi Ukraiń­ jako przywódzca Kozaków Lissowszyków, w skiej, podobnie poczynił znaczne legaty na tą wyprawie ha Szlązk r. 1-620, odznaczył sig kolegiatę i kościół .w Tarnowie. . Pod. f. czynami odwagi. M. Antoni z Brzezia, le-- gował dla klasztoru na Kalwaryi Zebrzydow­ Patek Jan, nobilitowany r. 1790. M* skiej 3.000 złp. Dwóch tego nazwiska pole­ Patkulsa nabył indygenat r. 1775. M* gli w bojach z Kozakami na Ukrainie r. 1638. M;—De me ter, paroch Derggowski na Ukra­ Patockl, herbu Prus. M* inie, zaniósł i . innemi manifest do grodu Ki­ P a tro c k i Kaz imierz, sekretarz kró­ jowskiego przeciw bezprawiom hajdamaków r. lewski, wydał w r. 1670 napisy pochwalne. M. 1768. Franciszek, jenerał wojsk polskich, P a tr y k , her.hu Tarnawa. M* po odbyciu nauk na uniwersytecie Lwowskim r. 1795, udał sig do Paryża, gdzie zaciągną­ Patrzyeki w ziemi Wieluńskiej. wszy sig do wojsk francuzkich jako ochotnik Paty ński, herbu .Ogończyk. M* w dwóch latach dostąpił już rangi kapitana. Pątkowski, herbu Trzaska. Jan, Po przekształceniu wojsk'r. 1802, porzucił a- mąż doświadczonego męztwa w bojach, za­ toli żołnierkg i wziął sig napowrót do nauk, kończył życie 1617, r. studyując jgzyk arabski. W rok potem znowu wdział mundur i został adjutantem sztabu ks. Panlitz, nobilitowany r. 1768. M* Murata. W r. 1807. osiągnął stopień szefa sztabu Pawęcki, herbu Radwan. Waw­ księcia Poniatowskiego z rangą pułkownika, rzyniec, komornik i pisarz graniczny Kra­ poczem niebawem został adjutantem króla Sas­ kowski, dla umiejgtności w prawie nobilitowa­ kiego. Uczestnicząc we wszystkich wyprawach ny od Zygmunta 111. tej epoki, został jenerałem brygady r. 1812. P a w ę s k i Piotr, przezwany S k a r g a , W końcu wojen Napoleońskich powrócił do jako kaznodzieja potem kanonik Lwowski, 'po ojczyzny, a osiadłszy w Krakowie, jako przy­ złożeniu tej godności wstąpił do zakonu Jezu­ jaciel Tadeusza Kościuszki zajął sig czynnie itów, w którym ■ wsławił sig opowiadaniem sło­ kierowaniem usypania mogiły ku pamiątce tego wa Bożego," i napisaniem żywotów Świętych znakomitego ingża. Prócz prac w zakresie u- pańskich. Piastując urząd kaznodziei przy dwo­ iriysłowym, napisał: Pomysły do dziejów, Po­ rze Zygmunta J1I. przy- wielu innych zabiegach dróż do Anglii, oraz zostawił wiele zasobów o dobro ludzkości, założył w Krakowie brac­ do życiorysu Kościuszki. Życie nieskazitelne two miłosierdzia i bank pobożny na wsparcie zakończył w Krakowie r. 1856. M. ubogich; f 1612. M. Paszoclia, herbu Równia. M* Pawęza herb, różni się od herbu Her- Paszyc, w powiecie Lidzkim. Gniazdem burta tem tylko, że jest bez krzyża nad jabł­ domu tego poczytują niegdy królestwo Bośnig kiem. * (gdzie Osman Paszyc posiadał znaczne dobra Pawęzki albo Pawęzowski, her­ w dzisiejszym paszaliku Skadarskim), z kąd bu P a w g z a.‘ M* P a . P a . 225

Pawiński Jan, teolog Wileński, zo­ terni strzeleckiej, przykładał się niemało około stawił po sobie pamiątką prac poetycznych. kształcenia strzelców miejskich przez wyzna­ Ludwik, kapłan zakonu św. Franciszka, ja­ czenie znakomitych nagród. M. śniał z wielkiej bogomyślności. Życie świą­ Pawłowicz, herbu Jasieńczyk. M* tobliwe zakończył w Zakliczynie r. 1728. M. Pawlicki, nobilitowany r. 1657. M*. Pawłowicz, herbu Odrowąż. Pawlikowie* Jan, Norbertan prze­ Pawłowicz, herbu Przyjaciel z tą łożony Witowski, pisał ody łacińskie. M. odmianą, że klucz zębami na dół i w lewą stro­ nę tarczy obrócony, a na nim serce strzałą Pawlikowski, herbu Cholewa. Krzy­ sztof, z sejmu r. 1578 naznaczony pobor­ przeszyte, na hełmie także takie serce strzałą przeszyte, ale bez klucza. Pawłowicze z cą skarbowym. przydomkiem Łukiańscy, od dóbr Łukian tak Józef, dziedzic Medyki, przy otworzeniu nazwani, używają znowu w herbie swoim dwa Zakładu narodowego imienia Ossolińskich we serca podle siebie, każde z nich strzałą prze­ Lwowie, zapisał nań 5 0 0 dukatów. G w al bert, szyte. Adam Hilary, sławny pułkownik, syn jego, zostawił po sobie pamięć niewyga­ szybkością w obrotach wojennych niemało się słą, na którą z dwóch mianowicie zasłużył względów. Jako założyciel pierwszego i jedy­ przyczynił do zwycięztw oręża polskiego. Wal­ czył on pod Cecorą, Chocimem, w Inflantach, nego, jaki mamy w kraju, zakładu ogrodni­ i pod Smoleńskiem, torując wstępnym bojem czego w Medyce, i jako prawdziwy miłośnik drogę za nim postępującym wojskom pol­ ojczystej literatury, zbierając nie małym ko­ skim, znosząc i niepokojąc nieustannie nie­ sztem książki, medale i ryciny, odnoszące się do przyjaciela. Pełen chwały żołnierskiej, prze­ historyi kraju polskiego, do nauk i sztuk pię­ stał żyć w Wilnie r. lt)50. Stanisław, brat knych, jakie w nim kwitnęły. Ogród Medycki jego nosił z chwałą chorągiew w różnych ex- i zbiór rycin mianowicie, jeden z najkomplet­ pedycyach. Krzysztof, podpisał elekcyg Jana niejszych co do rzeczy polskich, są to dwie Kazimierza. wielkie pamiątki, dwie prawdziwe zasługi. Tworząc zakład ogrodniczy, przysłużył się kra­ Pawłowski, herbu Jastrzębiec. jowi z materyalnego nawet względu, zaopatru­ Maciej, rotmistrz królewski; f 1644. Teo­ jąc bowiem całą niemal prowincyę bogactwem dor, opat Bledzewski zakonu Cystercyeńskie- swoich szkółek po cenach umiarkowanych, go r. 1641, wydał drukiem kilka dzieł reli­ które ledwie pokrywały ogromne wydatki na gijnych. ten zakład łożone, zatrzymywał niejako w kra­ Pawłowski, herbu Korwin. Mi­ ju te ogromne kwoty, które rok rocznie wy­ chał, pisarz ziemski, jako szczególny dobro­ chodziły za granicę. Zbiór zaś rycin zbiera­ dziej akademii Wileńskiej, zjednał sobie nie­ ny przez długi przeciąg tak z namiętnem mo­ wygasłą pamięć u potomności. żna powiedzieć, ale i umiejętnem amatorstwem, Pawłowski, herbu Leliwa. Stani­ ma wartość nieocenioną dla badaczów tak hi­ sław, po odbyciu nauk w Wiedniu, wstąpił storyi, jak też postępu sztuk pięknych. Dodać tamże do stanu duchownego; przechodząc ró­ należy jeszcze, że oddany z całą duszą nau­ żne stopnie, osiągnął infułę biskupią w Oło­ kom i łożąc niemało na te zbiory, wspierał muńcu, którą ozdobił przykładnem życiem i także młode talenta, zachęcając je prawdziwie pasterską żarliwością. Ceniony od cesarza szlachetną uprzejmością do dalszego zawodu. Rudolfa II., jeździł od tegoż w poselstwie do Życie pracowite zakończył w r. 1852. M. Polski. Pamiątka po nim jest oracya drukowa­ Pawlikowski Piotr, obywatel Lwowski na, którą miał do stanów koronnych zebra­ w XVII. stuleciu, gorliwy o powodzenie konfra­ nych na elekcyę nowego króla w Warszawie.

Tom II. Nr. 29. 226 P a. P a,

Franciszek, w wojnie z Moskwą za Pelikan. Batorego szedł nieustraszony do szturmu pod Opis herbu. Pskowem. W tarczy jest Pe­ likan stojący, w lewą Pawłowski, herbu Pół kozic. Fran­ strong obrócony pier­ ciszek, podpisał elekcyg Jana III. siami swojemi troje Pawłowski, herbu Roch. Stani­ młodych piskląt kar­ sław, był biskupem Płockim; życie zakończył miący, a na hełmie w Toruniu r. 1439. trzy pióra strusie. Przodek domu tego Pawłowski, herbu Wierzbna/jWoj- otrzymał ów znak ja­ ciecb, wsławił sig z czynów rycerskich na ko nagrodę poświg- wojnach Moskiewskich. cenia na wojnie, gdzie z pogardą życia nie- Pawłowski, w ziemi Pruskiej, gdzie odstgpywał hetmana swego. Jan, arcybiskup używał herbu Rozput tego kształtu: w polu Upsalski, przyjąwszy w Krakowie z rąk św. zzerwonem powinny być trzy gwiazdy żółte w Jacka habit Dominikański, puścił sig w dro- tryangół ułożone, a na hełmie bez korony czap­ gg misyjną do Szwecyi, gdzie pracując nie­ ka na kształt kapelusza z dwoma piórami. zmordowanie w winnicy Pańskiej, rozszerzył swój zakon, w którym jaśniejąc nauką i do­ Pawłowski Daniel, Jezuita^niepospo- skonałością chrześciańską, wyniesiony został litych nauk, wydał kilka dzieł teologicznych ; f na biskupstwo Alboceńskie, a potem na arey- 1673. M. biskupstwo Upsalskie; f 1291. — Herbem Pawłowski Jarosz, przewódzcaKoza­ Pelikan pieczętują sig; Kocieł, Łakiński, Mi- ków, w pamigtnym rokoszu za Michała Ko- ciński, Murza i Proszczewicz. rybuta, dochował wierność dla Polski. M. Pekullcki, nobilitowany r. 1659. M* Pawłowski Bogumił z Werbna, za­ Policki, wykładał obce jgzyki przy a- pisał klasztorowi św. Katarzyny w Krakowie kademii Krakowskiej r. 1601. M. 2000 złp., legując takowe na dobrach Ale- Mikołaj, chorąży rajłarski, ksandrowice r. 1702. M. Felkłll za okazane męztwo w boju, nobilitowany r. Pawłnsiński Antoni, akademik Kra­ 1662. kowski r. 1726. M. Pełezyeki, herbu Jastrzgbiec. Pawołowicz Maciej, akademik Za­ Leon ty, władyka Piński na synodzie Brze­ mojski r. 1698. M. skim r. 1590. gorliwie obstawał za unią z kościołem rzymskim. M. Pawsza, herbu Leliwa. Sie mon, półkownik wojsk Litewskich, w wojnie z Ko- Pełczyński Mikołaj, podpisał elek­ zactwem dał dowody dzielnego wodza. cyg Jana Kazimierza. M. Paxyl Bernard, Dominikan gorliwy Pełka, herbu Janina. Krzysztof, w nawracaniu innowierców, pisał wierszem żołnierz wielkiego mgztwa. polskim i łacińskim. M. Pełka, herbu Junosza. M. Pazilzicrilowic£, herbu Gozdowa. Pełka, herbu Jastrzębiec na Szląz­ Pczywiński, W wojewódzl. Brześciań- ku. skiem. P e łk a , herbu Migszaniec na Rusi. * Pe. 227

Pełka, herbu Radwan w ziemi Sa­ został Krzysztof za położone zasługi wo­ nockiej. Z tego domu był Pełka Zambar sę­ jenne, którego konstytuca r. 1659 policzyła dzia ziemski Sandomierski exekutorem testa­ między synów koronnych. mentu króla Ludwika r. 1371. Perkowicz Tomasz, Jezuita i teo­ Pełnia, herb obacz Iwanicki. log przy dworze Jabłonowskiego wojewody Pcmperzyński, herbu Radwan. M* ruskiego, napisał dzieje kolegium Lwowskie­ Pcnczyński, herbu Kolumna. M* go i bistoryę szyzmy greckiej; później wy­ Pepclman, otrzymał indygenat roku kładał filozofię w Kaliszu i Poznaniu; f r. 1775 M* 1720. M. Peperzyński, herbu Kusza ba. M* Perkowski, herbu Pierzchała. M* Pepłowski, herbuGozda w a. Szy­ Perlicki Wojciech, oficyał i admi­ mon, był biskupem Płockim. Maciej, w nistrator archidyecezyi Lwowskiej w r. 1603, wojnie z Moskwą r. 1631, z chorągwią w ułagodził spór mieszkańców miasta z magi­ ręku i w kirysie, skoczył pierwszy do Dnie­ stratem, wynikły z nadużyć władzy urzędni­ pru, i przepłynął tę bystrą rzekę. Wawrzy­ ków. M. niec, zginął w bitwie z Kozakami pod Czort- Perłowski, herbu Zaremba. M* kowem. Aleksander, pod hetmanem Ko­ Pernet, nobilitowany r. 1768. M* niecpolskim uczestniczył zaszczytnie w wojnie Pernigottl, otrzymał indygenat roku Szwedzkiej, następnie w bojach z Turkami i 1768. M. Kozakami. Ja n Paweł, kasztelan Wołyński Pcrnus, jako mąż wielkiego rozsądku i gładkiej wy­ Opis herbu. mowy posłował na wszystkie sejmy, na któ­ W tarczy pola błę­ rych zabiegał niezmordowanie około dobra kitnego jest pas biały Rzeczypospolitej;! 1739. Wawrzyniec, pod­ ukośnie do prawego komorzy Podolski, w Tajkurach dobrach swo­ boku tarczy z góry ich na Wołyniu zbudował kościół okazały r. na dół położony, a 1720. M. na nim trzy gruszki Perbant Jan, jako poseł powiatu Ta- jedna podle drugiej piawskiego , podpisał komisyę zebraną w z listkami u spodu; Królewcu r. 1609. na hełmie zaś w koro­ Perekładowski, dziedziczył na Wo­ nie kur biały w pra­ łyniu. M* wą stronę obrócony. Przodek domu tego przy­ Perefyatkowicz był do Polski około r. 1442 z królestwa cze­ Opis herbu. skiego, gdzie się zwał Kippenhan. Potomko­ W tarczy pola błę­ wie jego zasłużywszy się znakomitemi dzieła­ kitnego jest koń bia­ mi, otrzymali od Zygmunta III. konfirjnacyę ły osiodłany i z uz­ dawnych przywilejów, danych niegdy od ce- dą, w prawą stronę sarzów Rzymskich, a oraz indygenat w koro­ tarczy zapędzony, a nie. Paweł, podczas elekcyi niezgodnej po nad głową jego jed­ zgonie Stefana Batorego, stawał mężnie w - na gwiazda, druga bronie Krakowa. nad karkiem, a nad Perott, nobilitowany r. 1685. M* hełmem trzy pióra Persa, nobilitowany na sejmie r. 1662. strusie. Pierwszy tym Augustyn, rodem Ormianin, wstąpił do herbem zaszczycony i zakonu 0 0 . Dominikanów w Krakowie 161-3 r. 228 P e.

Życiem przykładnem i wiadomością jeżyków Pełelczyc, herbu Pobóg. wschodnich zwrócił na siebie uwagę swoich Petermail, nobilitowany r. 1768. M* przełożonych tak dalece, że go na arcybiskup- Pctlikowski, dziedziczył na Rusi. M. stwo wielkiej Armeni zalecono. Otrzymawszy Petranowski Wojciech, Francisz- w Rzymie konsekracyą (w r. 1631), udał sie kan, wielbiony z prac kaznodziejskich; f 1719 do swojej dyecezyi, gdzie oddawał się aż do M\ zgonu sprawami dobrego Pasterza. W r. Petrawski Kasper, Jezuita biegły 1637 zjechał do Polski jako poseł króla per­ w jeżykach greckim i hebrajskim, dla wiel­ skiego , które to poselstwo zjednało mu ró­ kiej pamięci i znajomości wielu nauk, mile wnie wielką sławę, gdyż podobnie odpowiedział był widziany od biskupa Tylickiego; f 1612. zaufaniu w niem położonemu. Pam.X. Bar. M*. Perski Paweł, pisał wiersze polskie Petrusiewicz, posesyonat na Rusi. M. i łacińskie. M. Petrusźewski Ki rył, paroch Tor- Persztein, herbu Wieniawa. M* czycki na Ukrainie, podczas zaburzeń wsczę- Pertens, nobilitowany r. 1768. M* tych przez Gontg r. 1768, podpisał manifest podany do grodu Kijowskiego. M. Pestrzyński, herbu Cholewa. M* Petryey Sebastyan, sławny medyk Peszeński, herbu Cholewa na Rusi. oraz filozof, historyk i wierszopis, urodzony Peszke .Józef, Krakowianin i znako­ w miasteczku Pilznie, powróciwszy z zagra­ mity malarz ze szkoły Snouglewicza, zostawiw­ nicy, gdzie kosztem Maciejowskiego biskupa szy w Warszawie, Wilnie, Petersburgu i Mo­ Krakowskiego pobierał nauki, wykładał przy skwie prace rąk swoich, po powrocie do ro­ akademii Krakowskiej nauki lekarskie. Przy- dzinnego miasta r. 18 i 7 został zamianowa­ jąwszy obowiązki medyka przy dworze Ma­ ny profesorem malarstwa i rysunków przy ryny Mniszchównej, po uroczystem jej zaślubie­ uniwersytecie Jagiellońskim. W śród ciągłej niu z Dymitrem'(Samozwańcem) w Krakowie pracy uległ cholerze r. 1830. Zamiłowany w roku 1605, towarzyszył obojgom do Moskwy, rzeczach ojczystych, zostawił kilkanaście du­ gdzie po strasznej katastrofie z wieloma Po­ żych obrazów z dziejów polskich własnego lakami wtrącony został do wiezienia. W pół­ pomysłu. M. tora roku wypuszczony na wolność, po­ wrócił do ojczyzny, gdzie oddawał sig aż do Peszkowski, herbu Jastrzębiec. zgonu obowiązkom swoim — lekarza i dobre­ Pet, herbu Jastrzębiec. go obywatela. Pomiędzy innemi przeznaczył Petrowicz, dóm ormiański na Moł­ część swego majątku na powiększenie docho­ dawii, przeniósłszy sie na Bukowinę, uzyskał dów kapituły kościoła akademickiego, na w r. 1817. potwierdzenie swego dawnego wsparcie ubogich studentów, i na utrzymanie szlachectwa z herbem Kotwicy, nad którą słoń­ historyografa, któryby znaczniejsze wypadkf ce jaśnieje. Pam.X. Bar. zaszłe w kraju ciągle zapisywał, a których P e t r a albo Petryczajko. Stefan, zbiór miał być co sto lat drukiem wydawany. wojewoda Mułtański podczas wojny Tureckiej Hojna szczodrobliwość i napisanie kilku dzieł sprzyjał niezmiennie Polsce, za co na sejmie uczonych, uwieńczyła ostatnie chwile życia je­ r. 1676 otrzymał indygenat; gdy zaś w na­ go, które przypadły około r. 1622. Powsze­ stępujących zamieszkach życie utracił, toż chny żal mieszkańców, łzy pospolitego ludu, uchwałą konstytucyi r. 1685 stanęło, aby jego który go swoim dobroczyńcą nazwał, a po potomkom co roku 20 tysięcy ze skarbu ko­ skonie z tem się dał słyszeć: Już po nas, kie­ ronnego dawano. dy Petryey nie żyje, najlepszom są dowodem 229

uwielbienia cnót jego. — Jan Innocenty, Pęcherze wski, w ziemi Wieluńskiej. również jak poprzedzający, którego był sy­ Pęcherzyńeki Adam, profeser Po­ nem, sławny dziejopis i lekarz za czasów Zyg­ znański w r. 1695. M. munta 111. Przy obowiązkach swoich zajmo­ wał się gorliwie spisywaniem ważnych wy­ Pęeławslil, herbu Jastrzębiec. padków historycznych, jakoż opisał z dokła­ Bartłomiej, w bitwie’ pod Pskowem dał dnością ówczesną wojnę turecką, i wiele in­ dowody odważnego serca. Piotr, poległ w nych rzeczy naukowych. Życie zakończył w boju z Rosyanami. r. 1642. Pęczelski, herbu Pilawa.

Petryczyn, herbu Prus I . Wac­ Pęczkowski, herbu Grzymała. ław, pierwszy za krwawe zasługi otrzymał Pęczyński, herbu Roch. przywilej nobilitacyi od Kazimierza Jagielloń­ czyka r. 1455; Zygmunt August takim samym P ę g o w s k i , herbu Sulima. przywilejem udarował Władysława, wnuka P ę k a l s k i , herbu Odrowąż. — Szy­ Wacława. Stefan Batory nagradzając poświę­ mon, akademik Krakowski, opisał pięknym cenie Stanisława Petryczyna, który przy­ wierszem bunt Kozaków Niżowskich, dzieło był pod Płock w 200 ussaryi i 60 rajtaryi wielce zajmujące i potrzebne do dziejów. M. swego zaciągu, i gdy do szturmu przyszło, pierwszy z swemi ludźmi zsiadłszy z konia Pękoslawski, herbu Abdank. Sta­ nisław, starosta Sandomierski przywykły od wielką odwagą wały opanował, przywilejem jemu i jego sukcessorom stolnikostwo Połoc- młodości do życia wojennego, przy wrodzo­ kie konferował. Tak samo i Jan Bogusław nym męztwie nabył niezwykłej opinii, co było wsławił się walecznością w bitwach pod Zba­ powodem, że Stefan Batory wybierając się rażem i Beresteczkiem, szczególniej zaś o- z wojskiem na poskromienie zbuntowanych Gdańszczanów, przełożył go nad rotą swoją blężeniem i zdobyciem zamku Krzepickiego na przyboczną; jakoż nie zawiódł się na nim ów Szwedach 1656 r. światły monarcha, albowiem z wielką odwagą P e t r y k , herbu Tarnawa. Jeden z te­ torował mu Pękosławski' drogę do zwycięz- go domu, marszałek Smoleński, od rozhuka­ twa. Podobnie walcząc z Tatarami na Podolu, nego pospólstwa w Dnieprze utopiony r. 1440. a z Moskwą pod Płockiem i Wielkołukami, Petrykowski, herbu Paprzyca. M* otrzymał od tego króla, umiejącego cenić za­ Hieronim , posłował do Hana Tatarów sługi wojenne, starostwo Maryenburgskie w Krymskich, później w wojnie Tureckiej r. 1613 Inflantach w zasługach. opanował pierwszy szaniec Chocimski, i za­ Pękoslawski, herbu Ostoja. M.* tknął na nim sztandar polski. M. Paulina, klasztorowi ś. Katarzyny w Krako­ Petryżycki Samuel, skarbnik Or- wie, zapisała legat 550 złp. na dobrach Ru­ szański. da r. 1772. M.

PetnIMikoł aj, przybył z Armenii do Seretu P ę k o w s k i , berbu Ostoja. jeszcze za czasów książąt Mołdawskich, gdzie PęperskiBartłomiej, pleban Kcyń- szczycąc się szlachectwem domu swego, otrzy­ ski, fundował tamże kościół 00. Karmelitów. mał tegoż potwierdzenie r. 1807. M. Pęperzyński, herbu Radwan. P e z a r s k i , herbu Pomian. Jerzy Je­ zuita, wydał drukiem rodowód Ogińskich i Pu­ P ę s k l Walenty, Jezuita i sławny ka zynów r. 1732. znodzieja, podczas zarazy morowej w Piotr­ Pęcherski. dziedziczył w Kujawskiem, kowie, 14 niedziel niósł pomoc zapowietrzo­ 230 P i. nym, gdzie też poległ ofiarą swej gorliwości, danych i ubogich, przyczem rad gromadził 1681 r. Jan, podpisał elekcyę Jana Kazi­ do dw'oru swego synów szlacheckich, prze­ mierza. wodnicząc im w naukach. Przyjaciel prawdy, miłośnik sprawiedliwości, i surowy s,tróż cno­ P ę t k o w s k i Kasper, Jezuita wydał ty, zakończył życie r. 1649. Hieronim, pi­ drukiem dzieje soboru Florenckiego, które z sarz polny Litewski w rozprawie Chocimskiej, greckiego na polski język przełożył, f 1612 walczył z przykładną odwagą. Mikołaj, po­ Pfeisdorf Mikołaj, kasztelan Gdański legł pod Cecorą; drugi tego imienia, chorąży r. 1466. pod znakiem Kazanowskich, zginął w potyczce ze Szwedami pod Trzcianną. Philoński Jan, podstoli Piński 1674_ P i a s e c k i , herbu Pierzchała. Jan Pieczyński Stanisław, sędzia ziem­ i Daniel, podpisali elekcyę Jana Kazimierza. ski Czernichowski 1631 r. P i a s e c k i , herbu Rawicz. Piadzewski, herbu Lubicz, z tą jednak odmianą, że zamiast na barku, we środ­ P i a s e c k i , herbu Wąż. M*. ku podkowy są dwa krzyże jeden pod dru­ P i a s e c k i , herbu Zabawa. Jan, gim, a na hełmie trzy pióra strusie. Marcin, cześnik Czernichowski; tego zasługi chwali podsędek Kowieński 1732, sławiony z czynów konstytuca z r. 1667. rycerskich, zapisał dobra swoje na fundacyę Piasecki Jan, towarzysz księcia Dy­ kolegium w Kownie. mitra Wiśniowieckiego pojmany od Tomży ho­ Piało wski Jan, z Kaliskiego, podpi­ spodara Wołoszcyzny, razem z hetmanem swo­ sał elekcyę Jana Kazimierza. M. im zakończył życie na hakach w Konstanty­ Piasczyński, niegdy w Sieradzkiem. nopolu, dokąd został zasłany. Paweł z zie­ Stanisław, deputował z Sieradzkiego na mi Sanockiej, za konsensem rzeczypospolitej konfederaeyę Sandomierską r. 1704. Jeden te­ udał się w 200 ludzi do Niemiec na sukurs go nazwiska, w bitwie pod Zbarażem r. 1649 Cesarzowi Ferdynandowi II. Stefan, opat walczył z chwałą niemałą. M. Benedyktynów w Lubinie, poważany od Jana III. dla wielkich nauk, wyniesiony na archi­ Piasecki, herbu Gozdawa. Michał, katedrę Lwowską. M. podkomorzy Podolski, słynął z męztwa i roz­ Piasczyński, herbu Lis, kasztelan sądku wielkiego. Melchior, podsędek Buski, Kamieniecki a potem Kijowski, w r. 1630 podobnie jaśniał temi cnoty. Arnolf, poległ' posłował do Turcyi, we trzy lat zaś trakto­ na polu bitwy w wojnie Moskiewskiej. wał o pokój z Moskwą. Między innemi fun­ Piasecki, herbu Janina. Pierwotnie dował kolegium Jezuitów w Nowogrodzie, a zwany Janowskim, gdy atoli jednemu dostały konwent 0 0 . Bernardynów w Uładowie. K a­ się w zasługach dobra Piaseczno, przyjął od zimierz, starosta Ostrołęcki, waleczny puł­ nich nazwę Piaseckiego. Paweł, biskup Prze­ kownik pod Czarneckim, przypłacił życiem myski, mąż w całem życiu swoim niczetn nieska­ zwycięzlwo odniesione nad Szwedami w Da­ żony, prócz swoich obowiązków zajmował się. nii r. 1659; gdy bowiem tylko z trzema pół­ z zamiłowaniem w krzewieniu nauk. Oprócz kami starał się zdobyć wyspę Fionię bro­ dziejów Europy, wydał jeszcze kilka innych nioną od 12 tysięcy Szwedów, pod Koldyn- dzieł historycznych w języku łacińskim, mia- giem został kulą działową w piersi ugodzo­ nvicie wierny rys panowania Zygmunta III. ny, co też szczupłą garstkę Polaków i początki Władysława IV. Łagodny dla ró- Brandeburczyków do gorętszego atlaku poru­ lowierców, tak też był miłosiernym dla pod­ szyło, jakoż wnet tę wyspę zajęli, P i. P i. 231

P i a s k o w s k i , herbu Junosza. Pa­ Pieczkowski, herbu Jelita. weł, żołnierz zawołanego męztwa, na wesela Piecznowski, herbu Korab. Wa­ hetmana Zamojskiego z Batorówną w rycer­ lenty, regent feancelaryi koronnej i sekretarz skich zapasach popisał się zwycięztwem nad Zygmunta Augusta. Marcin, w młodym wieku przeciwnikiem. Później jako dowódzca artyleryi, dawszy dowody w bojach ze Szwedami i Ta­ w wojnie Inflantskiej wsławił się przy zdoby­ tarami, opuścił stan wojskowy a zamienił na waniu Weisensleinu i Smoleńska. duchowny, w którym osiągnął godność kano­ Piaskowski, herbu Sowa. nika Kujawskiego, a potem opata Hebdow- Piaskowski, wojski Włodzimierski posło­ skiego; f 1030. wał na sejm koronacyjny r. 1764, na którym Pieczyhojski, herbu Gozdawa. w pamiętnej mowie obstawał za otrzymaniem Pleczynga, herbu Lis. powagi praw. Jan, wstąpiwszy w r. 1760 do Piegłowski, herbu Nałęcz. Ste­ zakonu 0 0 . Bernardynów we Lwowie, lego­ fan, kasztelan Oświęcimski r. 1G95. wał klasztorowi temu 3000 z]p. M. Piegtowski, herbu Sokola. M* Piątkowski, herbu Grzymała na Litwie. Piegłowski Wojciech, kanonik ka­ pituły Lwowskiej, jaśniał w XVII. wieku z wiel­ Piątkowski, herbu Korab, w Sie- : kiej wymowy. M. radzkiem, jednej dzielnicy z Gorzyńskiemi. S ta ­ Piekarski, herbu Dębno. nisław, pojął w małżeństwo pozostałą wdo­ wę po owym sławnym Zawiszy czarnym z do­ Piekarski, herbu Leszczyc. mu Chylińską. Piekarski, herbu Rola.

P i c l i e r t , na Pomorzu, gdzie piastował Piekarski, herbu Topor. Krzy­ różne urzęda ziemskie. sztof, wojewoda Brzeski,- wydał drukiem kil­ ka ksiąg historycznych; napisał także historyą P i c h o c k i , z Wileńskiego podpisał elek- cyę Jana Kazimierza. M. swoich czasów, która atoli przed drukiem przy­ padkowo ogniem spłonęła. Piczkowski, herbu Lubicz. Miko­ Piekowski, dziedziczył na Podolu. ła j, Jezuita, profesor filozofii i teologii, rzą­ P i e l a s z , herbu Trzaska. dził kolegium w Krośnie; umarł we Lwowie r. 1681. P i e l a t , herbu Nowina. M*

P i e c później Piecowski, herbu P i­ P i e l e c k i , herbu Topor. lawa na Podlasiu. P i e l e s z . P i e c e k , herbu Trąby. M*. Opis herbu. W polu czerwo­ Piechowicz Wojciech, filozof i rek­ nem tarczy są dwa tor akademii Zamojskiej, jaśniał swoich czasów miecze na krzyż zło­ równie z nauk jak i z prac poetycznych. M. żone, a na hełmie trzy pióra strusie. Piechowski Jerzy, podwojewodzi Malborski, posłował na sejm r. 1637. M ichał, Herb ten nadany zo­ kanonik Chełmski a potem sufragan Przemyski, stał za czyn odwagi wydał życiorys biskupów Chełmskich. na harcu z nieprzy­ jacielem. Używają go: Piechowski, herbu Paprzyca. Jelscy, Kwraśniccy, Pieczewski, herbu Paprzyca. M*. Pieleszyee, Pruszakowie j Włoszkowie. 232 P i. P i.

P i e l e s z , herbu Salamandra. Maltańską, oczyścił morze śródziemne od roz­ bójników algierskich, zaciokających się za zdo­ Pieleszye, herbu Pielesz. byczą aż po Włochy i Sycylię. Mimo wszel­ Pielgrzymowali! Jan, pierwszy był kich usiłowań zakonu du zatrzymania go w podsędkiem Krakowskim r. 1463. Eliasz, swoich usługach, gdy usłyszał o wszczętej pisarz Litewski, dodany jako sekretarz posel­ wojnie z Gdańszczanami, pospieszył do ro­ stwa Lwa Sapiehy do Moskwy, opisał dzieje dzinnej ziemi, gdzie walecznością i odwagą tego poselstwa; f 1610. swoją wielce się przysłużył Batoremu, jakoż P l e l s , herbu Nabram. wdzięczuy monarcha zamierzył utworzenie floty polskiej jemu poruczyć, co atoli zawcze- P l e l s k i , herbu Przerowa. sna śmierć jego zniweczyła. Następnie na Pieóczykowski, na Rusi. J oh an­ wojnie Moskiewskiej stawał w różnych po­ n a , fundowała w r. 1845 w kościele 0 0 . trzebach z doświadczonem męztwem, co na­ Bernardynów we Lwowie ołtarz ś. Stanisława gradzając Zygmunt III., potwierdził mu wszy­ kosztem 1400 złr. M. stkie przez Batorego puszczone w zasługach Pieniążek, herbu Jelita, w ziemi królewszczyzny. Krzysztof, dworzanin kró­ Sanockiej, pisze sig z Witowie. Mikołaj, la Stefana, wsławił się z rotą swoją w bo­ najprzód starosta Biecki, a potem podkomo­ jach z nieprzyjacioły kraju. Wydał oraz dru­ rzy i wielkorządzca Krakowski, w r. 1448 kiem: Hippika albo sposób poznawania, cho­ zapisał dziesięcinę z dóbr swoich dla kla­ wania i stanowienia koni. Nikodem, za­ sztoru Miechowskiego. Między innemi spra­ prawiwszy się w sztuce rycerskiej za grani­ wami swego urzędu, jako poseł Kazimierza, cą, powrócił do Polski właśnie wtedy, gdy na zjezdzie w Bytomiu r. 1460 zawarł przy­ przygotowywano wyprawę do Moskwy; jakoż mierze z Jerzym królem czeskim. Poskromił zaraz stawił się być gotowym do tej expedy- oraz rabusiów w ziemi Oświęcimskiej, pło­ cyi, i odprawił ją całą z fortunnem szczę­ sząc ich z zamków Dobczyc i Bukowska. ściem. Był on nadto niezrównanej siły i zrę­ Stanisław, starosta Sanocki, po zgonie czności ; w ubiorze bowiom ciężkim hussarza, Paniewskiego r. 1488 piastował buławę woj­ równemi nogami konia przeskakiwał, i z je­ ska polskiego. dnego na drugiego w biegu przesiadał. Jan, wojewoda sieradzki, powagą i rozumem prze­ P i e n i ą ż e k Kobyliński, herbu Prus II. wyższając niemal wszystkich współczesnych, Pieniążek, herbu Odrowąż, dóm dał dowód niespracowanego oddawania się starożytny i jednej dzielnicy z Szydłowie- swoim obowiązkom. Przetłumaczył oraz ka­ ckiemi. Jędrzej z Szydłowca, był .kasztela­ zania Piotra Skargi na język łaciński. Mi­ nem Sandomierskim r. 1362. Jakób, pod­ kołaj, poległ w boju z Krzyżakami. czaszy Krakowski, starosta Czorsztyński, pod­ P i e n i c k i , herbu Slepowron. pisał konfirmacyą fundacyi klasztoru Mogil­ skiego r. 1462. Piotr, poległ w wyprawie Pieńksewlcz, herbu Trąby. wołoskiej. Piotr, w wojnie Stefana Batore­ Pieńkowski, herbu Suche komna­ go na czele żołnierzy swego zaciągu stawał ty. Jędrzej, regent grodzki Krakowski, do boju pod Turopcem i Wielkołukarai. Tak przyjąwszy stan duchowny, jako kanonik Kra­ samo i Jan, starosta Nowotarski, walczył kowski i Tarnowski, deputował po kilka razy zaszczytnie za panowania tego króla. Pro­ na trybunał koronny. kop, kawaler Maltański, w walkach zakonu Pierściński, herbu Ramułt. M.* z Turkami, wsławił się męztwem tak na mo­ rzu, jak i na lądzie. Przełożony nad flotylą P i e r u c k i , herbu Korab. P i . P i. 233

P i e r z c h a . P i e s t n i k. Opis herbu. Opis herbu. W tarczy jest ryba W polu czerwonem morska (flondra), na są dwie ręce ludzkie hełmie zaś pawi ogón, jabłko żółte utrzymu­ po którego obu stro­ jące, z którego u dołu nach ma być po je­ ogonek wystaje, na dnym kluczu zębami hełmie zaś trzy pióra do góry ustawionemi. strusie. Pomimo, że Jan, wojewoda Po­ to jest herb polski, morski r. 1480, gdzie używają go różne fa­ też potomkowie jego zamieszkali aż do now­ milie i za granicą. szych czasów. Nabycie jego i od ko­ Pierzchała, herbu Roch. Paprocki go, nie jest wiadome. wspomina: Rościsław, wysłany r. 1238 od Pieszkiewicz, herbu Cholewa. M* Konrada księcia Mazowieckiego przeciw Litwie M ikołaj, komornik Lidzki, podpisał elek: Jana III. i Jadźwingom ziemię Czerwieńską pustoszącym, Pietrzccki, herbu Półkozic. nie czekając drugich chorągwi, z któremi się Pietrzycki, cywun Żmudzki, posłował miał zejść na pewnym miejscu, uderzył mężnie na ,sejm r. 1724. na pogan, którzy nie mogąc natarczywości je­ Pietkiewicz, herbu Trąby, na Litwie. go wytrzymać, uciekli się do zdrady. Ustępu­ P i ę t k a , podpisał elek: Jana Kazimierza. jąc z placu, przywiedli Rościsława ciągle na­ stępującego na lud swój daleko liczniejszy, co Piętkowicz, herbu Działo sza. M* postrzegłszy mąż waleczny i obliczywszy szczu­ PiętkowŚCZ, herbu Pomian. Przo­ płe siły swoje, wziął się do odwrotu; w tem dek domu tego niejaki Saka, na sejmie Horo- nad nadzieję swoję spotkał się z chorągwiami, delskim r. 1413 przyjął ów znak, dla tego na które nie chciał czekać; z temi się dopiero też pisali się niektórzy Piętkowicze Sakowie. złączywszy, uderzył ponownie na Litwinów tak Stanisław, starosta Brześciański, podpisał potężnie, że ich na głowę poraził. Od tego list Aleksandra o unii Litwy z Koroną. J e- czynu żartem nazwany Pierzchałą, jakoby pierz­ rzy, biskup Żmudzki, fundował w dyecezyi chnął z potyczki. — Klemens, biskup Puł­ swojej pierwsze seminaryum; f 1574. tuski, odbudował miasto Pułtusk przez Litwi­ Piętkowski, herbu Pomian. M* nów spustoszone. M. Piętowski, w ziemi Gostyńskiej. M* P i e r z c h ł i ń s k i , herbu Leszeyc. Pietrachnowic* Mikołaj, malarz Stefan, podpisał elekcyę. Władysława IV. — na początku XVII. wieku, zostawił pamiątkę Jan, w wojnie z Moskwą w obec wojska swej zdolności w obrazach niepoślednej war­ polskiego uniesiony od konia do Dniepru i tam tości w cerkwi wołoskiej we Lwowie. M. zrzucony, pomimo ciężkiej zbroi wyszedł cało Pietraszewski, w powiecie Upitskim. z tej toni, idąc nurkiem po pod wodą aż na brzeg tej bystrej rzeki. M. Pietraszkiewicz Stanisław, mar­ szałek Lidzki, starosta Grodzieński, podpisał Pierzchnowski, herbu Grzymała. M.* unię Litwy z Koroną. Drugi tego imienia, po­ Pierzciński, herbu Ramult. M.* słował do Moskwy r. 1542.

Picściorecki, w ziemi Zakroczymskiej. Pictriiski, herbu Stary koń. Gnia­ Pieściorowski, herbu Grabie. zdo domu Pietrusza koło Krosna, z którego

Tom II. Nr. 30. 234 Pi. Pi.

Marcin walczył pod Sobieskim pod Wiedniem, Pijanecki, dziedziczył na Podolu. M.* Jakób zaś w sprawie Augusta II. ze Szwe­ Pijano wski. herbu Junosza. M.* dami. Daniel uczestnicząc w konfederacyi Pijanowski, herbu Oksza. Maciej, Barskiej, dostał sig do niewoli Moskiewskiej i r. 1638 zalecony z męztwa w wielu okazyach. zapędzony na Syberyę. Kazimierz, prezes obwodu Stryjskiego r. 1809, zajmował się sprę­ P ik a r s k i, herbu Dębno. M.* żyście sformowaniem pułku ułanów cesarza P ik u F B k i, herbu Półkozic. Jan, Franciszka; Izydor, sekretarz rządu central­ sędzia ziemski Czerski, w r. 1300 otrzymał nego księstwa Warszawskiego, następnie komi­ od książąt Mazowieckich dobra Latowicze, ja­ sarz pełnomocny rządu narodowego, położył ko nagrodę za czyny wojenne. Jan, dziekan nie małe zasługi dla kraju; między innemi naj- Warszawski kanonik Wileński, będąc kazno­ czynniej popierał sprawę zaprowadzenia insty­ dzieją Zygmunta Augusta, występywał żarliwie tutu kredytowego w Galicyi; f 1848. M. przeciw innowiercom; f 1577. Zacheusz, Pietruszewicz Melchior, pisarz kanonik Pułtuski, zbudował w Gostyniu ko- grodzki Upitski, naznaczony od sejmu r. 1601 ścioł wspaniały; f 1607. Piotr, kanclerz poborcą tejże ziemi. Kujawski kanonik Łucki, słynął z umiejętności Pietruszewski,^ herbu Radwan. prawa i gładkiej wymowy; f 1629. Jan, wa­ leczny żołnierz, przeniósłszy się do wojsk nie­ Pietrzykowski, dzielny żołnierz pol­ mieckich, w bitwie ze Szwedami pod Gustawem ski, w bitwie pod Chocimem r. 1673 zatknął Adolfem poległ na placu boju. — Adryan, pierwszy znaki polskie na zdobytej twierdzy. M.* Jezuita osiwiały w obozach pod sławnym Czar­ JP i e t y r ó g. nieckim, i spowiednik trzech królów, jaśniał Opis herbu. z nauk niepospolitych, gładkiej wymowy i cnót W polu błękitnem kapłańskich, jakoż głos powszechny sądził go tarczy są dwa tryan- być godnym krzesła biskupiego; f 1679. M. guły ułożone tak, że Pikulski Gaudenty, kapłan zakonu stanowią pięć rogów, Minorytów, znakomity teolog; 1763. M. gj na którym jednym w Pil w Inflantach, zkąd Gerard podpi­ pośrodku jest lilia sał elekcyę Władysława IV. biała, na hełmie zaś trzy pióra strusie. P iła t albo P i e l a t . herbu Nowina, Dawni pisarze twier­ nićgdy w Krakowskiem województwie. dzą, że tego znaku P i l a w a . używano za godło Opis herbu. zwycięztwa jeszcze przed narodzeniem Chry­ W polu błękitnem stusa. — W Polsce pieczętują się nim: |Bu- jest półtrzecia krzyża, koiński, Kuniewski, Maliński i Mormiło. a na hełmie w koro­ P le w s k i Adam, podpisał elekcyę Ja­ nie pięć piór strusich. na Kazimierza. Żyr osła w, zapra­ Piglowski, herbu Sokola. Gniazdo wiwszy się pod Bo­ domu Pigłowice w Wielkiej-Polsce. Paweł, lesławem Krzywou­ najprzód Jezuita, potem kanonik Poznański, stym na wojnach z wydał drukiem mowy pogrzebne. — Jan, w Rusią w rzemiośle bitwie pod Zbarażem r. 1649 pułkownikował rycerskim, walczył z chwałą pod wodzą Andrzeja Firleja. M. następnie z pogana­ Pijakowski, herbu Jelita. M.* mi, których w bitwie «» (- P i. P i. 235

pod Pilawą z pola spłoszył, ubiwszy im po- j między uczonymi. Mając sobie powierzony kon­ przednio ieh wodza a raczej herszta owej re- wikt Wileński, założył bibliotekę publiczną, belji, do którego przebił sig przez środek woj­ pierwszą na Litwie; po zniesieniu zakonu Je­ ska walczącego. Od owej okazyi urosła nazwa zuitów objął katedrę literatury i rządy drukarni, tego herbu, albowiem Kazimierz Sprawiedliwy w której za jego staraniem wiele pożytecznych nagradzając czyny owego Żyrosława, zamienił pism przedrukowano. Surowy dla występku, półtora krzyża jego (herb Prus) na półtrzecia. lecz pobłażliwy słabościom, niemniej był miło­ Ośmiu wnuków tegoż podzieliwszy się znaczne- siernym dla ubogich; jakoż hojne dary wpły­ mi dobrami, przyjęli następnie od tych i nazwy wały do rąk jego na wsparcie cierpiącej ludz­ domów swoich. kości. Całe życie swoje poświęciwszy naukom Pilawą pieczętują się: Borowski, Bucza­ i cnotom, zakończył życie r. 1802. zapisawszy cki, Chrzczonowski, Cieszkowski, Drozdowski, cały swój majątek na utrzymanie 12 uczącej Janowski, Jurkowiecki, Kamieniecki, Kliczkow- się młodzieży. M. ski, Lachowski, Lichnowski, Manasterski, Mi- Pilczycki, herbu Topor. Stani­ siowski, Moskorzewski, Pęczelski, Piec, Pieco- sław, zginął w nieszczęśliwej wyprawie na wski, Pilawski, Piotrowczyk, Piotrowicki, Pod- Wołoszczyznę. filipski, Potocki, Słostowski, Stanisławski, Two- rowski, Ważyński, Wojsza, Zagorski, Zaklisze- P ile c k i, herbu Ciołek. wski, Żelisławski. P ile c k i, herbu Leliwa. Początek P i l a w s k i , herbu Ostoja. Grze­ domu tego sięga roku 1400; Wincenty Gra- gorz, rotmistrz pancernej chorągwi w r. 1658. nowski albowiem kasztelan Nakielski, pojąwszy Elżbietę córkę jedynaczkę Ottona z Pilcy, wo­ P i l a w s k i , herbu Pilawa. Tomasz, jewody Sandomierskiego, od dóbr Pilcy naby­ dawszy w bojach dowody nadzwyczajnego męz­ tych z nią w posagu, Pileckim pisać się po­ twa, na sejmie r. 1602 w kompot rycerstwa czął. Ta Elżbieta owdowiawszy, została żoną policzony i od Pilawitów do tego herbu przy­ Władysława Jagiełły. Jan, starosta Lubelski puszczony. — Stefan, paroch Jakimowski r. i Parcowski, w wojnie z Moskwą odznaczył 1768 zaniósł z innemi manifest do grodu Ki­ się z nadzwyczajnej odwagi; pod Orszą bo­ jowskiego przeciw gwałtom poczynionym przez wiem w obec nieprzyjaciela broniącego przy­ Hajdamaków na Ukrainie. M. stępu u rzeki, przepłynął takową z ludźmi P i l c h , herbu Łada. M.* swemi i uderzył nań z niewstrzymanem męz­ PHchowski, herbu Ac,hinger. twem. Jeden z tego domu poległ w bitwie z Wołochami pod Seretem r. 1538. Ptlchowski, herbu Jastrzębiec. Maciej, w bitwie pod Tczewem za Stefana P ile c k i, herbu Łabędź, na Litwie. Batorego, porucznikował z odwagą. P ile c k i, herbu Topor, dóm staroży­ tny, z którego wielu piastowało godności se ■ Pilchoweki, herbu Nowina. natorskie. PHchowski, herbu Rogala. Kilku P iliń sk i, herbu Bełty z tą odmianą, z tego domu piastowali w XIV. i XV. wieku że trzy bełty w polu czerwonem są w kształt godności kasztelanów Mazowieckich. Jakób, gwiazdy sześciorożnej • żelezcami do góry uło­ walczył zaszczytnie w bitwie pod Tczewem. żone, a na hełmie trzy pióra strusie. Pilchowski Dawid, nauczyciel w aka­ Pilifotrski, herbu Brodzie. demii Wileńskiej i członek Towarzystwa Warsz. przyjaciół nauk, jako tłumacz wzorowych pi- Pifttyński, herbu Brodzie. M.* sarzów łacińskich, zaszczytne pozyskał miejsce P iłko, herbu Rogala. [M.*

* 230 P i. P i.

P illi Sta nisław, nobilitowanyr. 1685. j demii krakowskiej, proboszcz Jarosławską wy- Pilznianin Marcin, wyborny poeta, dał drukiem ksi* Przeciw morowej zarazie: „Przestroga dla ludu pospolitego.* Podczas pa­ wzięty kaznodzieja i filozof znakomity za pa­ miętnego pożaru miasta Jarosławia r. 1600, nowania Stefana Batorego. M. w którym i świątynia Pańska padła w gruzy, Pilsndzki, herbu Ko moniaka. M.* żalem zdjęty nagle żyć przestał. • Jadwiga, > Pinabei Karol, nobilit. r. 1790. M.* małżonka Andrzeja P. typografa krakowskiego, nie mając z młodu żadnych nauk, po zamęż- Pinczowski Tomasz, klasztorowi ciu nauczyła się łacińskiego języka, w którym 0 0 . Dominikanów w Tyśmienicy zapisał dar tak postąpiła, że nawet wyborne wiersze pi­ 1400 złp. r. 1645 M. sała. Rządna i roztropna, przy kształceniu wła­ Piniński, herbu Jastrzębiec, w zie­ snych dzieci po śmierci męża, utrzymywała dru­ mi Dobrzyńskiej. — Stanisław, starosta karnię w czynności. M. Pilznieński. Wojciech, podczaszy Włodzi­ mierski. Piotro wieki, herbu Pilawa. P in o c c i Hieronim, rodem z Włoch, Piotrowicz Zacharyasz i Krzy­ zasłużywszy sig na dworze Jana Kazimierza z sztof, bracia rodzeni, zasłużeni ojczyznie z odbytych poselstw do postronnych mocarstw, czynów wojennych, nobilitowani r. 1661. do Anglii i Holandyi, uchwałą sejmu przypu- Piotrowicz, herbu Leliwa z tą od­ szczony do prerogatyw wolności szlacheckiej mianą, że nad księżycem i gwiazdą znajduje roku 1662. się krzyż, a na hełmie trzy pióra strusie. — Piorkowski Paweł, dowódzca arty- Kasper, porucznik chorągwi Mikołaja Chle- leryi polskiej za Zygmunta III., niemało się bowicza, odznaczył się z odwagi w bitwie ze zasłużył około podniesienia tej broni w Pol­ Szwedami pod Dynamundem. sce. M. Piotrowicz, mąż wielkich zasług w P ió ro , herbu Bończa, niegdyś w Bełz- wojnach pod Sobieskim, udarowany majętno­ kiem województwie. — Jeden tego nazwiska ścią dziedziczną w Żółkwi, został mianowany dowódzca ochotników ukraińskich, walczył za­ oraz komendantem tego miasta przez księcia szczytnie w wojnie Tureckiej r. 1649 — 1670. M. Michała Radziwiłła r. 1739. M. P io r u n , herbu Leliwa. Piotrowill, herbu Nałęcz. M.* Piotr Piotraszewski, herbu Abdank. z Lubelskiego, ofiarował ś. Stanisławowi bi­ Jan, podstarości Oświęcimski r. 1586. skupowi krakowskiemu włość dziedziczną Pio- trowin na potrzebę kościoła, co następnie dało Piotrkowczyk Jędrzej, akademik powód do potwarzy tego pasterza. M. Krakowski i obojga praw doktor, zaszczytne zajmywał miejsce między uczonymi swoich cza­ Piotrowski, herbu Gozdawa, pier­ sów. Poważany powszechnie, posłował kilka­ wotnie na Podlasiu. Łukasz, prowizor szkół krotnie na sejmy od miasta Krakowa; za jego Nowodworskich i prokurator akademii krakow­ radziectwa kwitnął też niezwykły porządek w skiej, jako łacinnik najmocniejszy swoich cza­ tej stolicy i liczne budowle powstawały. — sów, wydał gramatykę, którą za uchwałą aka­ Stanisław, kapitan jazdy niemieckiej w woj­ demii po wszystkich szkołach wykładano. Za­ sku koronnym, za czyny wojenne i okazane służył oraz tem na wdzięczną pamięć, że pod­ męztwo w różnych okazyach, udarowany szla­ czas zabrania Krakowa przez Szwedów, przy­ chectwem r. 1662 z przyjęciem herbu Pilawa. sięgę królowi i rzeczypospolitej złamać nie Melchior, mistrz nauki lekarskiej przy aka- chciał; f 1679. Pi. Pi. 237

Piotrowski, herbu Junosza na Li­ Piramowicz, nobilit. r. 1768. M.*— twie. Jan, rotmistrzując pod hetmanem Za­ Grzegorz, rodem ze Lwowa pochodzenia mojskim na Mułtanach, stracił rękę w boju. ormiańskiego, przyjąwszy śluby zakonu Jezuitów, Hrehory Stanisław, stolnik Nowogrodzki, zajaśniał nad wszystkich gruntownemi naukami, zgromił Moskwę pod Lubeczem, położywszy jakoż później w edukacyi krajowej i oświeceniu 300 na placu, a resztę wytopiwszy w rzece publicznem wielkie położył zasługi. Jako zawia­ Świni. dowca wychowania trzech młodych Potockich, Piotrowski, herbu Korwin. M* odbył z nimi podróż naukową do Rzymu, zkąd właśnie wtedy powrócił do kraju, gdy zapadł Piotrowski, herbu Slepowron. — wyrok zniesienia Jezuitów. Zostawszy bez przy­ Stanisław, zapisał kolegium Jezuitów w tułku, powołany został od Ignacego Potockiego Łucku dobra Kuczkorowiec. — Kasper, gło­ do Warszawy, który mu ofiarował plebanię w sował na elekcyi Stanisława Augusta. M. Kurowie, dobrach swoich. Tam poświęcił się Piotrowski, herbu Świnka. Jan, Piramowicz z przykładem obowiązkom swego dziekan Poznański, kanonik Krakowski, spra­ stanu, nietylko bowiem był proboszczem i na­ wował urząd sekretarza królewskiego r. 1587. uczycielem, ale i opiekunem powierzonego so­ bie ludu. Dbały o oświatę jego, utworzył szkół­ Piotrowski Grzegorz, chorąży zna­ kę parafialną, w której rad uczył drobną dzia­ ku pancernego, dawszy w wielu okazyach do­ twę. Zawiadywał oraz i szpital miejscowy, na wody dzielnej odwagi, na sejmie r. 1662 mig- który część dochodów swoich poświęcał. Przy dzy synów koronnych policzony. — Wojciech, utworzeniu komisyi edukacyjnej, powołany na nobilitowany r. 1790. M.* urząd sekretarza, zaszczytnie odpowiedział za­ Piotrowski Wespazyan, w r. 1018 ufaniu w sobie położonemu, zawiadując za­ ofiarował swoją majętność w Krakowie na zbu­ razem i własne powinności pasterza ludu wiej­ dowanie kościoła i klasztoru XX. Karmelitów. M. skiego. Życie cnotliwe zakończył r. 1801. Piotrowski Paweł, paroch z Skino- Z pomiędzy prac jego największą mają wartość: grobli, i Nicefor paroch z Kaniowa, w r. „Powinności nauczyciela, i Nauka obyczajowa 1768 podczas rokoszu Gonty na Ukrainie za­ dla ludu.11, M. — Kazimierz, przeor kla­ nieśli z innemi manifest do grodu Kijowskiego sztoru 00. Dominikanów w Żółkwi r. 1778, przeciw popełnionym gwałtom. M. kapłan gorliwy o dobro kościoła katolickiego, sprowadził do Żółkwi relikwie śś. Pańskich: Piotrowski Gracyan, rymopis i mów­ ś. Tomasza z Akwinu, Wincentego Ferar: i ca kościelny, wykładał filozofię i teologie w wielu innych dla wzbudzenia wiary. — Piotr, szkołach 0 0 . Pijarów w Warszawie, zkąd podobnie przeor tego zakonu w Żółkwi, pod­ przeniósł się do Rzeszowa, gdzie miał rządy czas zniesienia klasztorów w Galicyi pozyskał zakonu swego poruczone. Naostatek otrzyma­ u cesarza Józefa II. ten zaszczyt, że ze wzglę­ wszy probostwo w Lisku, jako cnotliwy i czujny du dawania nauki elementarnej młodzieży miej­ pasterz dokonał życie r. 1785. M. skiej ten klasztor pozostawiono, poruczając mu P i p a n Jerzy i Jędrzej, bracia ro­ oraz jako zaletę wykładanie i trzeciej klasy. M. dzeni, za okazane męztwo w wojnach za Jana P ir a w s k i, herbu Nałęcz z tą od­ Kazimierza, nobilitowani r. 1662. Jerzy, do­ mianą, że w tarczy są trzy gwiazdy, z których mownik Mikołaja Firleja kasztelana Bieckiego, jedna na środku nad Nałęczem, drugie dwie doznawał szczególnych łask Stefana Batorego. są po bokach jego. Tomasz, sufragan lwow­ Jako biegły medyk, zasiadał, w radzie pierw­ ski, biskup Nikopolski in partibus, fundował szych doktorów na dworze tego króla będą­ kaplicę ś. Tomasza przy katedrze lwowskiej; cych. J. niemniej spisał dzieje tej archikapituły. ? «r«f 238 Pi. PI.

P iru sk i Stanisław, zapisał dla szpi- Piskorski Sebastyan, prebendarz na łalu Lwowskiego cztery dworzyszcza w Skni- Grodzisku i profesor akademii Krakowskiej, łowie r. 1606. jako miłośnik starożytności w r. 1677 uprzą­ tnąwszy gruzy tia wierzchu góry w Grodzisku, P is a n k a , herbu Prus III. w ziemi wystawił tamże dotąd istniejący kościółek. M. Wiskiej, P isa rs k i, herbu Sreniawa. Acha- Piskorski Sobiesław, kaznodzieja i cy, starosta Wolbromski w bitwie pod Choci­ dyrektor fabryki u kollegiaty ś. Anny w Kra­ mem po utracie konia przyłączył sig do pie­ kowie, przyczynił się wiele do szybkiej budo­ wy onej. M. choty, z którą walczył z Turkami do upadłe- go} a okryty 72 ranami poległ na placu. Jo­ Piskorzewski Mateusz, kanonik achim, klasztorowi ś. Katarzyny w Krakowie Wileński w drugiej połowie XVI. wieku, wydał legował 2000 złp. na dobrach Pełczyskach. M. drukiem kilka dzieł historycznych dotyczących Pisarzewski, herbu Slepowron. się dziejów Polski. isarzewski, herbu Stary koń w Pisknnowskl Tomasz, paroch gr. księztwie Oświęcimskiem. kat. Kościański, podczas powstania Hajdamaków na Ukrainie r. 1768, od watażki Semena Nie­ isarzewski, herbu Topor. żywego zastrzelony. M. P isclltek Franciszek de Paula, P is w ls k l, herbu Krzywda. M*. arcybiskup Lwowski, prymas królestwa Galicyi, jako człowiek i kapłan wzorowego poświęce­ PiszczańskS, herbu Prus z tą od­ nia, nabył prawo do wiekopomnej pamięci mianą, że od prawej strony krzyża, tam gdzie wzniesieniem trwałych pomników', jakiemi są: połowę jego niedostaje, kładą księżyc niepełny pałac arcybiskupi, kościoł odnowiony semina- rogami do krzyża obrócony. ryum łacińskiego, nadewszystko zaś instytut Pito wski, herbu Nowina. Jan dwo­ wychowania ubogich uczniów. Zgon przed­ rzanin królewski ceniony z męztwa i odwagi, wczesny r. 1846 przegrodził urzeczywistnienie zginął w wojnie Moskiewskiej. dalszych zamiarów jego, wzniesienia budowli Piwakowski, herbu Jelita. pożytecznych i zakładów publicznych. M. P iw k o , herbu Radwan. M*. P lsc c k i, herbu Wąż. P iw n ic k i, herbu Lubicz z odmianą, Pisieński, herbu Poraj. że między trąbami mysliwskiemi na hełmie kładą Piskarzewski, herbu Ł u k napięty. tenże Lubicz. Kilku z tego domu zasłużyło się z czynności deputackich. Piskarzewekl, herbu Ogończyk w ziemi Pruskiej, gdzie Borowski osiadłszy na P iw o , herbu Prawdzie. Piotr, puł­ dobrach Piskarach, przyjął tę nazwę. kownik zawołanego męztwa; pomiędzy innemi zniósł Tatarów ziemię Krzemieniecką najeżdża­ Piskorski, herbu Dołęga. Kasper, jących; Jan, poległ przy odsieczy Wiednia r. wsławił się z odwagi przy szturmie Pskowa. 1683. Sebastyan, profesor akademii Krakowskiej w XVI. wieku, wydał kilkanaście dzieł history­ Plastwig', herbu Koss w ziemi Pruskiej. cznych, między temi: Żywot ś. Salomei królo­ P ia t, herbu Lniski w ziemi Pruskiej. wej Halickiej, i Panteon śś. mężów polskich, Platembeirg', herbu Łpgodfl, t. j. które to dzieła kilku wydań się doczekały. Jak tarcza na dwie części linią na wzdłuż prze­ wiele sam pisał, tak też i uczniom swoim ma- dzielona, a na hełmie dwa strusie piópa na u- terye do pisania dawał i takowe poprawiał. M. kos, jak litera V ułożone. > Dóm starożytny w PI. PI. 239

Inflantach, gdzie Walter był starostą Nowogrodz­ bokach, z znakami kim r. 1632. Jerzy, podkomorzy Wendeń- krzyża na nich. Ple­ ski, starosta Czorsztyński, któremu zdradą u- mięcki z ziemi Pru­ biegł ów zamek osławiony rozbojem Napierski. skiej za położone za­ Bartłomiej, podsędyk ziemski, podpisał ele­ sługi otrzymał od Ka­ kcyę Jana Kazimierza. zimierza IH. zamek P i a fi © r. Kowalewski w posia­ danie. Fabian pod­ Opis herbu. czas bytności swojej W tarczy pola czer­ w Rzymie jako domo­ wonego są trzy białe wnik Grzegorza XIII. pasy poprzeczne, a ■ był przytomny śmierci czwarty na nich z u- tego papieża; f 1622. k Mazowiecki, wsławił się z czynów wojennych rema listkami między dwiema chorągiewkami po 1 w Prusiech i na Wołoszczyznie. Michał i Ja­ 240 PI. P ł. nusz waleczni rotmistrze w wojsku cesarza PłonczyńskS, herbu Glaubicz. Rudolfa na Węgrzech. Płoniafciewicz, nobilitowany r. 1073.M*. P l m i e c k i , podpisał z Mazowieckiem P ło ń sk i, herbu Prus I. Józef i Ka­ elekcję Jana Kazimierza. zimierz, podpisali elekcyę Stanisława Augu­ Pluszczowski Dawid, podpisał elek­ sta. Jakób poległ na polu bitwy pod Szepe- cyę Jana Kazimierza. tówką r. 179-3. M. PJnw iński dziedziczył na Podlasiu. Płoński Michał, rytownik i malarz znakomity, pracując w Amsterdamie zyskał po­ P łacłtecki, herbu Jastrząb takim chwały i nazwę polskiego Rembranta; następ­ kształtem, jak mają Haubicoy. nie w Paryżu ile mógł udzielał pomocy potrze­ Płaczkoweki w Wielkiej Polsce. bującym wsparcia rodakom swoim. Powróci­ P łask a, herbu Topor. M* wszy do Warszawy r. 1810, w krotce zakoń­ czył życie dostawszy pomięszania zmysłów. M. Piaskowski, harbu Poraj. P ło sk i Bartłomiej, podpisał elekcyę Piątkowski, podpisał z Wileńskiego Władysława IV. elekcyę Jana Kazimierza. M*. Płoskinowski na Rusi. Pławltiski, podczaszy Przedecki r. 1178. M. Płoskowski, w ziemi Halickiej. M* P ła w sk i Jan i Gabryel, podpisali Płoszczyńekl, w ziemi Mielnickiej. M.* elekcyę Jana III. Płoszowski, herbu Odrowąż. P ła* a, herbu Topor, dóm starożytny P ło tn ic k i pisze się z Płotnicy. Grze­ mający przywileie jeszcze Kazimierza w. r. 1366. gorz, regent grodzki Piński r. 1788. Roman, Stanisł a w, wielkorządzca Krakowski, staro­ paroch Makijowski na Ukrainie, uszedł z dru­ sta Ojcowaki; Jan, starosta Łubaczowski jako gimi przed prześladowaniem Haidamaków pod poseł przyjmował na granicach Polski Stefana sławnym z łotrostw Gontą. M. Batorego królem obranego. Posunięty na wiel- P ło to w s k l , herbu Lubicz z tą odmia­ korządztwo Krakowskie, umarł r. 1616, gdzie ną, że na hełmie bez korony kładą kryż po też na zamku pogrzebiony. prawej, a po lewej stronie-skrzydło sępie do P ła z a , herbu Warnia. M*. góry wzniesione. Płazowski, herbu Lubicz. M*. Płowiński, niegdy na Wołyniu. Płocliocki w księztwie Mazowieckiem. Pnieinia. Opis herbu. P ło ck i, herbu Prawdzie pierwotnie w Łęczyckiem województwie. W polu czerwonem są dwie łapy niedźwie­ Płodownicki, herbu Dąbrowa. dzie trzymające jabł­ Płomieńczyk, obacz herb Zados*a, ko białe, które prze­ szywa od spodu ku Plomkowski albo Płoinykowski, górze strzała, na heł­ herbu Pomian. Bartłomiej i Jarosław, mie zaś skrzydło sę­ sławni z męztwa w bitwie z Krzyżakami pod pie czy orle barkiem Koronowem. w prawą stronę obró­ Płonczyk Jerzy, dla zasług wojen­ cone podobnie strza­ nych w komput szlachty policzony r. 1676. łą przeszyte. Począ­ P n . P n . 241 tek tego herbu wywodzą od zwalczenia szko­ dliwego niedźwiedzia, który ugodzony strza­ rego przemiana miała łą celnie od czatującego nań Strzelca, gdy zajść jeszcze za cza­ się powalił, tenże doń przypadł i odciął mu sów Bolesława Chro­ obie łapy prtednie, zaco książę Mazowiecki brego. nadał mu ów klejnot. Tym herbem pie­ Tym herbem pieczętują się: Karwowski, czętują się*. Andrzej- Kotarbski, Olszyński, Rostkowski i Starcze­ kiewicz, Barberius, Benisławski, Bielic­ wski. ki, Bromierski, Brzu- Pniewski, herbu Jastrzębiec w cbański, Burzyński, ziemi Zakroczymskiej, gdzie kilku piastowa­ Bylicki, Cebrowski, ło znakomite urzęda. Chomiński, Czyżow­ Pniewski, herbu Nałęcz. Piotr, ski, Cętkowski, Da- nominat na biskupstwo Płockie r. 1463. dzibóg, Dłużewski, Dmochowski, Duszewski, Pniewski, herbu Odrowąż. Win­ Elert, Faliszewski, Filemanowicz, Filipowicz, centy z Pniewa, podpisał pokój Brzeski r. Filipowski, Garliński, Gintowski, Górski, Gra­ 1436. M. bowski, Gumowski, Jamentowicz, Januszew­ Pniewski, herbu Rola. v ski, Iskrzycki, Kało, Kielanowski, Kierznow- f *3* ~«MKI ski, Kobylski, Konarzewski, Koniecpolski, Kos- Pniewski, herbu Slepowron. Ja­ sobudzki, Kotlewicz, Krasnodębski z tą od­ kób, podpisał z Podlaskiego elekcyę Wła­ mianą, że jest krzyża półtora, Kruszyński, dysława IV. Kucicki, Kutlewski, Łaniecki, Ławski, Łęka­ Pobiedziński, herbu Gryf. Zuzan­ wski, Malinowski, Miedźwiecki, Montowt, Mu- na, jaśniała z ostrości życia i cnót chrześci- chowiecki, Nesotrowicz, Nieczaj z podkową ańskich, jakie prowadziła przez kilkadziesiąt bez krzyża, Nieprski, Nieroszyński z odmianą, lat w stanie wdowim. Umierając r. 1677, że miasto krzyża wystaje pół strzały, a na zapisała znaczne fundusze na kościół ś. Pio­ hełmie trzy pióra strusie, Olszewski, Pągow­ tra w Krakowie i kollegium Jezuitów tamże. ski, Pakoszewski, Petelczyc z tą odmianą, jak. Pobikrowski, w ziemi Stężyckiej. M* Nieroszyński, Polanowski, Popowski, Radom­ Pobłocki, ma własny herb Jeleń, ski, Rało, Rokszycki, Ruszkowski, Rutkowsli i, nad którego głową jest księżyc niepełny i Rymaszewski, Rymiński, Ryszczewski, Rzys:-.- trzy gwiazdy, po jednej nad każdym rogiem, czewski, Sawaniewski, Stanisławski, Stani- a trzecia w pośrodku księżyca, na hełmie zaś sSewki, Strzeszewski, Suchodolski, Surgolew- trzy pióra strusie. Dóm zamieszkały niegdy ski, Sutkowski, Sutocki z odmianą, że w środ­ w ziemi Pruskiej i na Pomorzu. ku podkowy kładą rybę małą, a na hełmie trzy pióra strusie, Szantyr, Szczucki, Szuk- P o b ó -g. szta, Szydłowski, Torejkowski, Tołoczko, Trzciński, Wiekowicz z odmianą, że podko­ Opis herbu. wa jest bez krzyża, lecz strzała pod podko­ W polu błękitnem tarczy jost podkowa w ą , Wierzchowski, Wilkowski, Wodoradzki, śrebrna barkiem do góry położona, na któ­ Wolski, Zadarka, Zapolski, Zarzecki, Zongoń- rej grzbiecie wystaje krzyż złoty; na hełmie ski, Zengwirski, Żeromski, Zgazdziński. chart z obrożą i smyczą jakby wyskakujący z Poborski Jan Ka n ty, akademik Kra­ korony w prawą stronę. Jest to znak staro­ kowski w połowie XVIII. wieku. M. żytny, a pochodzący od Jastrzębczyków, któ- Pochner, herbu K o t w i c z na Szlązku. Tom II. Nr. 31. Pochorski, w ziemi Mozyrskiej ro­ wrodzonej waleczności był oraz wielce bogo- ku 1020. myślnym,szafował bowiem hojnie na domy Boże, Pociej, herbu Waga, dóm zamożny które rad budował i ozdabiał. Ludwik, wo­ na Litwie, gdzie już za Zygmunta I. piasto­ jewoda Wileński, fundował 00. Paulinów w wał znakomite dostojeństwa.—A d a m , kasz­ Kłodawie. Kazimierz Aleksander, wo­ telan Brześciański po zgonie żony świat so­ jewoda Witebski podobnie wielce zapobiegli­ bie sprzykrzywszy, wstąpił do zakonu ś. Ba­ wy o chwałę Bożą, fundował Paulinów w zylego, w którym przyjąwszy imię Hipacego, Wilnie, a w dobrach swoich wystawił wiele oddał sig z całym zapałem swemu powoła­ cerkwi, inne zaś zrestaurował, wyliczywszy niu. Król Zygmunt III. niedał atoli mu długo oraz 0 0 . Bazylianom siedm tysięcy na do­ bawić w klasztornem ukryciu; pamiętny na je­ kończenie bazyliki. Jako wielbiciel bł. Joza­ go zasługi, nadał mu infułę Włodzimierską fata męczennika, wystawił w Witebsku oka­ i Brzeską. Po zgonie Michała Rahozy został załą kolumnę marmurową z posągiem tego metropolitą całej Rusi i archymandrytą Pe- arcybiskupa na tem samem miejscu, gdzie ów czerskim, w której to godności unii ś. był mąż ś. odniósł śmierć męczeńską; f 1769. najgłówniejszym filarem. Oddawszy poprzód Poczapowski, herbu Kotwica. Je­ jeszcze, podczas swego poselstwa do Rzymu remiasz, był władyką Łuckim roku 1621. i’. 1595, posłuszeństwo Stolicy apostolskiej, Przedsięwziąwszy podróż do Rzymu, miesz­ niespracowanie zapobiegał o utrzymanie je­ kańcy nieunici tej dyecezyi obrali sobie inne­ dności wiary, kształcąc, potemu duchowień­ go pasterza; jakoż Poczapowski powróciw­ stwo w seminaryach przez się fundowanych, szy do kraju, niedobijał się więeoj o tę go­ dla którego wyjednał potwierdzenie królew­ dność, lecz zamieszkał w Żydyczynie, gdzie skie dawniejszych przywilejów, szczególnie też umarł r. 1637. Jan, chwalony z nauk ażeby osoby duchowne i dobra onych niepod- gruntownych, zabity za granicą kr&ju. legały sądom świeckim. Ta jego gorliwość wzbudziła nienawiść nieunitów ku niemu tak Poczernlckl, herbu Prawdzie. dalece, że nasadzono się nawet na życie je­ Poczobut, herbu Pogonia 1, Na­ go; jakoż podczas Bożego Ciała, gdy w me­ zwa domu pochodzi od dóbr Poc?:obody w tropolitalnym apparacie w obecności Zygmun­ Grodzieńskiem, otrzymanych w zasługach od ta III. asystował processyi, zaślepiony czło­ Zygmunta I. Jędrzej pisarz ziemski, fun­ wiek uderzył nań szablą. Podniesienie lewej dował 0 0 . Dominikanów w Oszmianie. M a r ­ ręki jkp obronie, uhamowało impet cięcia, ci n z przydomkiem Odlanicki, exjezuita doktor przezco jednak trzy palce utracił. I w tym filozofii i teologii, astronom i rektor akademii wypadku okazał czcigodny pasterz przykładną Wileńskiej, piastując przez lat 19 tę godność, Mistrza swego łagodność; zbrodniarza bowiem z niespracowaną zapobiegliwością czuwał nad osądzonego na śmierć darował życiem. Za­ całością tej świątyni nauk; nadto urządził ko­ służony ze wszech miar kościołowi, poszedł sztowne obserwatoryum, na którego zbudowa­ po łij.tigrodę swoich czynów r. 1613, i po­ nie koszta łożył z. własnej kieszeni. Prze­ chowany w Włodzimierzu, gdzie ciało> jegoi stał żyć w r. 1810. M. dotąfj, nienaruszone spoczywa. Z prac jego, Podaczewskl, w Nowogrodzkiem wo­ są .najważniejsze: Kazania i homilie, i Przy- jewództwie, wilęja, ąądane Rusi od królów polskich.— P a ­ weł, pod-i chorągwią ussarską w bitwie pod Podaj ski. w Kcakpwskiem, Kumęjkaffii meżnje na nieprzyjaciela naciera­ Podarowski Jan, paroch Rastowski jąc, poległ na polu sławy, Leonard, wo­ na Ukrainie, protestował'-do grodu Kijowskie­ jewoda Witebski, staroątp Rohaęzewski przy go r. 1.768; «przeciw zamachom Gonty. M. P o . P o . 243

Podbereski, herbu Gozdawa z tą Podhorecki, herbu Bylina. Arnolf, odmianą, że na tarczy powinien być orzeł o podczaszy Stefana Batorego, sławiony z inęz- dwu głowach, na którego piersiach berb Go­ twa na wojnach tego króla. Floryan, ba­ zdawa, a na hełmie trzy pióra strusie mię­ wiąc wojskowo na Węgrzech, dostał się w dzy dwoma proporcami, albo mitra książęca, niewolę Turecką. albowiem kronikarze dawni twierdzą, że dóm podhorodecfci, na Wołyniu. M.* ów pochodzi od Włodzimierza jednowładzcy Podhorodeuski, herbu Korczak. Rusi; jakoż Michał kniaź Podbereski po­ legł w bitwie z Tatarami nad Worsklą roku Podhorski, herbu Brodzie z mi­ 1399. Jerzy Samson, marszałek Bracła- trą książęcą, pochodzi bowiem od książąt ru­ wski z sejmu r. 1811 naznaczony komisarzem skich na Perejesławiu, Hryhory przeniósł w sporze o granicę między Kurlandyą a zie­ się pierwszy do Polski za panowania Zygmun­ mią Bracławską. Grzegorz, wojewoda ta Augusta, który mu przy udzieleniu indyge- Smoleński, spędziwszy młode lata w bojach natu pozostawił oraz i godność kniaziowską, z Szwedami, Kozakami i Moskwą, następnie dlatego też używa mitry za ozdobę herbu Bro­ oddał się posłudze ojczyzny; jakoż traktował dzie. Mikołaj, tegoż prawnuk piastował ze Szwedami o cła Ryzkie, i o zaległości woj­ urząd podstarościego Trembowelskiego. Bal­ skowe. Na elekcyi Jana III, podpisał też tazar zaś podczaszegoKrzemienieckiego. Dóm pacta conventa. Podhorskich kwitnie dotąd na Ukrainie P. f. Podbielski, herftu Trzaska. Podkamer, herbu Bradacice z tą odmianą, że dwie klamry powinny być na Podbipięta albo Połnpięta. Mi­ krzyż złożone, a między niemi dwie oksze kołaj Kazimierz, pisarz Litewski, fundo­ obuchami do siebie obrócone. Joachim i wał klasztor Karmelitów w Czewszach dzie­ Gotfryd, podpisali z ziemi Pruskiej elekcyę dzicznych dobrach swoich, Jana Kazimierza. Podborski, niegdy w województwie Podkauski, herbu Brochwicz. — Połockiem. Floren ty, Pijar i znakomity wierszopis w Podclsociwskl, w województwie pierwszej połowie XVIII. wieku. M. Smoleńskiem. Podkocki, herbu Nałęcz. Podczaski, herbu Rawicz. Gnia­ Podkowiecki dziedziczył na Rusi. zdo domu Podczachy w wojew. Rawskiem. Podlaski Zygmunt, poległ w bi­ Poddębski, herbu Rawicz. Paweł, twie pod Korsuniem. podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Podlecki Piotr, rotmistrz w wojsku Podfllipski, herbu Ciołek. Litewskiem, zasłużył się znamienicie na woj­ nach Inflanckich i Moskiewskich. Podfilipski, herbu Pilawa. Podlesiecki niegdy na Rusi. M. Podgórski Sebastyan, towarzysz Młodziejowskiego, pod Pieszkowem r. 1582 Podleski, herbu Grzymała. Wale­ dał dowody odwagi, idąc pieszo do szturmu. ry an, starosta Borzeichowski jako komisarz województw skonfederowanych zawarł i pod­ Podgurskl Ja n Samuel, profesor pisał umowę pokoju z królem Janem Kazi­ języka hebrajskiego przy akademii Krakow­ mierzem r. 1666. Stanisław, towariysi skiej wr. 1691 — 1702, wydał drukiem epi- chorągwi ussarskiej królewicza Aleksandra gramata i wiersze przygodne. J. Sobieskiego, poległ przy odsieczy Wiednia Podhajecki w ziemi Sanockiej. r. 1683. 31* 244 P o .

Podleski, herbu Nowina. Podoski, herbu Junosza, dóm sta­ rożytny, z którego Derszław z Podosia był Podleski, herbu Poraj. Jeden z pierwszy kasztelanem Wyszogrodzkim roku tego domu wsławił sig w wojnie Moskiewskiej 1452. Łukasz, kanonik Krakowski, od kró­ w Inflantach; f 1647. lów Augusta i Stefana po dwakroć wysyłany Podleski, herbu Prus I. w ziemi w legacyi do dworu cesarskiego. Karol, Czerskiej. odważny żołnierz, poległ w boju z Moskwą. Podlodowski, herbu Janina. Ja­ Kilku jeszcze innych piastowało wysokie go­ kób, podkoniuszy królewski i żołnierz zawo­ dności senatorskie. łanego mgztwa, zabity od Kozaków; Miko­ Podsędkowski, herbu Trzaska. łaj, rotmistrz królewski w bitwie pod Ba- Podwcrbecki, dziedziczył na Podolu. worowem dostał sig do niewoli Tatarskiej. Podwiński w woje wódz. Mińskiem, Podłęski, herbu Bo gorya. Marcin, podpisał elekcyg Jana Kazimierza, Jezuita wydał kilka dzieł ascetycznych. Podwysocki, herbu Ostoja. Podniesiński, w ziemi Bielskiej.! M. Podwysocki, herbu Sas. Podolaniecki dziedziczył na Podolu. Podwysocki Fares Jakób, dworza­ Podolec, herbu Dąbrowa. Pigciu nin Zygmunta Augusta i wierszopis. M. z tego domu i to braci rodzonych, polegli na wojnach. Podyrnowfcz Adam, profesor filo­ zofii w Warszawie, z niezwykłym zapałem po- Podolecki, herbu W ą ż, na Busi. S t a- świgcał sig naukom przyrodzonym; wydał dru­ n i sław, sławiony z odwagi na wojnach; kiem kilkanaście prac swoich, z których ła­ Krzysztof zaś brat jego stolnik Lwowski two poznać można, coby mógł był zdziałać roku 1590, ceniony jako mąż niepospolitych dla dobra nauk, gdyby go niezabrała śmierć nauk. — Antoni, wydawał w Warszawie zawczesna r. 1830, M. pierwszy dziennik handlowy i ekonomiczny. M. Pogirski Leon, marszałek Rzeczyc- Podolski, herbu Junosza.^M.* ki, za położone zasługi konstytucyą z r. 1667 Podolski, herbu Nałgcz. Jeden z otrzymał w nagrodg dobra ziemskie. domu Domasławskich odziedziczywszy dobra Pogodziński Mikołaj, opisał wier­ Podole, przyjął od nich tg nazwg. Bartło­ szem żywot żołnierski. J. miej, zasłużywszy sig w wojnach Moskiew­ skich , w nagrodg otrzymał od Zygmunta III. Pogonią. dobra Laszki; Aleksander, jako sekretarz legacyi jeździł do Carogrodu; Jgdrzej An­ Opis herbu. toni, archydyakon i officyał gener. Priemy- W polu żółtem jest ski, administrator kościołów na Spiżu, de­ rgka zbrojna z mie­ putował po kilka razy na trybunał koronny. czem w prawą stro- Podolski Bazyli, paroch gr. k* Me- ng z obłoków wycho­ leszkowski na Podolu, zaniósł manifest do dząca, i na hełmie grodu Kijowskiego przeciw gwałtom Gonty r. w koronie podobnie 1768. M. taka rgka w lewą strong ułożona. Kie­ Podolszyński Jan. podpisał elek­ dy i od kogo ów herb cyg Jana III, Po. Po został nadany, niema nic pewnego; niezawo­ Pogorzelski A n d r ze j, wydał w We- dnie, że za męztwo wojenne. Pieczętują się necyi r. 1569 mapę dokładną całej Polski; nim: Bielunka, Hunorowski, Kamieniejmy,Kła- Piotr zaś Franciszkanin pisał w Zamościu jowski, Minczer, Pleszkowski, Poczobod, Po- r. 1638 wiersze liryczne. M. temkin, Radamski, Repliński, Sando, Ujejski, pogroszewski, herbu Rocb. — Jan, Wandzon, Zatuczski. zbudował kościół i klasztor XX. Karmelitów 'Pogonia I. Pogonię przedstawia jez- w Horodyszczu na Wołyniu r. 1662, legując dziec na zapędzonym w biegu koniu, z sza­ oraz dla niego fundusz 20 tysięcy złp. M. blą jakby do cięcia wzniesioną. Tegoż her­ Pohl, nobilitowany roku 1775. — An­ bu używa księstwo Litewskie i województwa drzej, misyonarz i wizytator prowincyi Litew­ w temże księztwie położone; także dawni skiej, wydał kilka szacownych dzieł teologi­ książęta z krwi książąt Litewskich, tj. Giedy­ cznych; f 1820. M. minowie, Koryatowicze, Lingwienicze, Olel- kowicze szczycili się tym herbem. Pohoireeki, herbu Sas. M,* Pogonia II. Herb ten jest podo­ Pokaszewski, nobilitowany w roku bny do pierwszego, z tą tylko odmianą, że 1676. M.* mąż zbrojny na koniu zapędzony w prawą poklęfcowski, w Kaliskiem woje­ stronę tarczy, trzyma w prawej ręce kopię, wództwie. jakby do uderzenia spuszczoną. p o k lo ń sk i na Żmudzi, zkąd Jerzy Pogonia III. W tym herbie jest ta i Jędrzej słynęli z waleczności w bojach; odmiana, że jeździec powinien być nagi i dzi­ ostatni dostał się do niewoli Szwedów w bi­ dą smoka przeszywający (patrz Czetwertyń- twie pod Filipowem r, 1656. ski). Do tego herbu podciągają herb Me- szczyrynów tego kształtu: że jeździec w Pokora. zielonem ubraniu na białym koniu odstrzeli- wa strzałę z łuku po za siebie, a miasto heł­ Opis herbu. i mu ma koronę złotą. W polu błękitnem Pogonowski Stefan,' podpisał elek­ tarczy jest podkowa cyę Jana III. barkiem do góry po­ łożona, na której w P o g o reck i Jakób, paroch Matusow- poprzek leży klucz, ski na Ukrainie, zaniósł do grodu Kijowskie» na hełmie zaś trzy go manifest przeciw prześladowaniom Unitów albo pięć piór stru­ przez Kozactwo Gonty r. 1768. M. sich. Nabycie tego P ogorsk i, herbu Ogończyk. Ję­ herbu kładzie Pa­ drzej, był burgrabią Malborskim r. 1648.— procki od Papieża, Jedoń z tego domu w rozprawie pod Zbara­ który nadał go jakiemuś pokutnikowi przy­ żem r. 1649 pułkownikował z niemałą chwa­ byłemu po odpust do Rzymu, co stwierdza łą pod wodzą Andrzeja Firleja kasztelana nazwa Pokora. Przodek domu tego niejaki Bełzkiego. M. Dobiesław, podczas inkursyi Tatarów sta­ wał mężnie w obronie klasztoru w Lublinie, herbu Krzywda, pier­ Pogorzelski, napastowanego od tej dziczy. Tym herbem wotnie w ziemi Nurskiej, ,. . . • ./ ■ * * ; szczyci się: Chmieliński i Lichtański. Pogorzelski, herbu W c z e 1 e w Wiel­ P ok orsk i Innocenty, zakonu Pauli­ kiej Polsce. nów, pisał w przedmiocie dziejowym ;f 1740. M. 246 P o .

pokorzyński, herbu Łodzią. M.* dzie rycerscy służyli ojczyznie nietylko orę­ Pokoslawskl Grzegorz podcho­ żem, ale i majątkiem, sprowadzając do obo­ rąży, uposażył kościół Bołszowiecki funduszem zu znaczne poczty swoim nakładem zaciąga­ ne. Aleksander i Mikołaj, polegli w 10 tysięcy złp. M. wojnie Wołoskiej. Samuel, rotmistrz zawo­ Pokroszyński, herbu 0 s t o j a z tą od­ łanego męztwa, okryty ranami odniesionemi mianą, że nie u boków miecza, lecz na samym zaszczytnie w bojach, po dwa razy popadł w mieczu kładą dwa księżyce niepełne jeden pod niewolę Tatarską. Zbigniew, Stanisław drugim rogami na dół skierowane,, a na heł­ i Wojciech niemniej zasłużyli się z czynów mie trzy pióra strusie. Paweł i Piotr, wojennych. Jan, podczaszy Halicki, radą opuściwszy kraj przypadły do Moskwy, osiedli i rozsądkiem wpływał niemało na obradują­ w Polsce, pierwszy pod Grodnem, drugi na cych na sejmach i trybunałach; jeździł także Podlasiu. Krzysztof wojski Lidzki, fundo­ w poselstwie do Raduły hospodara Woło­ wał 0 0 . Dominikanów w Słonimie r. 1685. skiego. Aleksander, najprzód chorąży Sa­ Pokrzywilicki, herbu Bończa. nocki, potem stolnik koronny, wsławił się z Pokrzywilicki, herbu Grzymała. męztwa w bitwach pod Żorniszczami, Lesieni- Rafał, na sejmiku w Szadku starając sig cami, pod Bracławiem i pod Chocimem; ja­ zwaśnione umysły dwóch partyj, do których koż po zgonie dana III. był podany na kan­ żadnej nienależał, pogodzić, w tumułcie trze­ dydata do tronu. Kilku innych piastowali go­ ma kulami przeszyty. Jan, dziekan Gnie­ dności urzędowe w ziemi Bełzkiej. źnieński, proboszcz Krakowski i referendarz polanowska, herbu Starykoń, w koronny, po kilka razy prezydował na trybu­ Krakowskiem województwie. Maciej i Jan nałach. Poświgcając sig z rzadką gorliwością chwaleni z czynów wojennych. Tomasz, opat swym. obowiązkom, nieprzyjął ofiarowanego Świętokrzyski zakonu ś. Benedykta, zapisał mu arcybiskupstwa Lwowskiego. temu klasztorowi znaczne legaty; f 1582. Pokrzywilicki, herbu Leliwa. P o la ń s k i Piotr, cześnik Sanocki, postanowiony od sejmu komisarzem do roz­ Pokrzywilicki, herbu Lubicz, w graniczenia Węgier r. 1670. Prusiech. Polaszkowiecki, podpisał z Nowo­ POknbiata, niegdyś w Lidzkiem. M.* grodzkiego elekcyę Władysława IV. M.* Pokntyński, herbu Brodzie. M.# P o lc z y c k i Mikołaj, podpisał elek­ Pokntyński, herbu Pilawa. M.* cyę Władysława IV. Pokntyński, herbu Prus. M.* Ma- Polcticz, dóm niegdy w ziemi Pru­ ■ teusz, był rektorem kolegium Pułtuskiego skiej i herbu własnego tej nazwy. roku 1705. • i». .-mf *>• s • p o lem an , nobilitowany r. 1685. M.* P o la Jan, za okazane męztwo nobili­ P o le s k i w województwie Sieradzkiem. towany r. 166*2. P o lesk i, herbu Krzywda na Rusi. Polakowski, herbu Pokora. M.* P o lety lo , herbu Trzywdar. M.* Polanowski, herbu Pobóg. Jan, P o lew icz w powiecie Lidzkim. cześnik Halicki długi szereg lat przetrwaw- szy w bojach na Podolu, tamże osiadł na do­ Polędowski, w walce z Kozakami,na brach nabytych po żonie. Jerzy, wojski Ha- Ukrainie r. 1638, odniósł ciężkie rany. M. lickitf i jBartłomiej jego synowie jako lu­ Polib, herbu Łabędź. P o . Po. 247

Poiiclmowski w ziemi Dobrzyńskiej. sób; Rycerz polski imieniem Stawisz będąc od pogan w zamku Eczech oblężonym, przy p o lic k i, herbu Prawdzie. Woj­ dzielnej obronie jego użył oraz wybiegu, któ­ ciech, pisarz ziemski Poznański, jako mąż biegły w prawie miał sobie poruczoną kore­ ry mu sig zupełnie udał. Przy wzmaganiu się bowiem niedostatku żywności w zamku, ktę Statutu Koronnego r. 1532. Wojciech kazał pozostałego jeszcze jednego osła i ko­ inny zasłużył się z czynów wojennych. zę zabić, i krwią tych zwierząt skóry woło­ P o lie y a m , nobilitowany r. 1673. M.* we pomazać, poczem je po murach jako znak Polikowski, herbu Jastrzęb iec w dostatków porozwieszano. Nieprzyjaciel wi­ Lubelskiem, dząc swe zabiegi — dostania twierdzy już to przekupstwem, albo wygłodzeniem— jak się Polikowski, herbu Junosza na Po­ spodziewał, udaremnione, ustąpił z pod mu­ dolu. rów, unosząc z sobą to przekonanie, że go Polikowski, herbu Prus I. w zie­ tak prędko zdobyć nię potrafi. Za ten czyn mi Łukowskiej. otrzymał też ów Stawisz głowy tych obojga Polikowski Anioł, przeor XX. Do­ zwierząt jako znak herbowy. Miało się to minikanów w Żółkwi r. 1762, ceniony z nie­ stać w r. 1022. pospolitych nauk, uczył filozofii z chwałą po­ wszechną. M. W odległej starożytności kilku z tego domu piastowali wysokie godności duchowne Polinarski, w ziemi Wachowskiej. M.* i świeckie. Politalski, w Grodzieńskiem, M.* Tym herbem pieczętują się: Bietkowski, Politański, herbu Ostoja. Błażowski, Błędowski, Bogusz, Borzęcki, Pollwczyóskt, w ziemi Zawskrzyń- Brzostowski, Chmielowski, Czyżowski, Dan- skiej. M.* kowski, Dąbkowski, Dłuski, Dobroszewski, połnjaóski Benedyk t, strażnik obo­ Garliński, Gostyński, Gostyowski, Gradowski, zowy Kozaków Lissowczyków, w wyprawie Dad Justymont, Krzywkowski, Kukwa, Kurdwano- Ren r. 1622, wsławił się z odwagi 9erca. M. wski, Laskowski, Leśniewicz, Ligęza, Mikoła­ jewski, Minor, Młodecki, Nasiłowski, Niewia* Polajowski, herbu Wąż. rowski, Nowowiejski, Obłąk, Pachowski, Pa­ Połchow ski, herbu Junosza. M.* włowski, Piestrzecki, Pikarski, Plichta, Po- P ó tk o n la, obacz R o k o sz . trykowski, Pezeradowski, Rzeszowski, Sepi- chowski, Skotnicki, Stamirowski, Stawisz, Strzałkowski, Swenderski, Swidziński, Swie- P ó łk o zic. żyński, Tabor, Wielowiejski, Wilski, Włodek, Wojeński, Wolski, Wołczek, Wrocimowski, Opis herbu. Zakrzewski, Zawisza, Ziemblicki. W polu czerwo­ P o ło m sk i, herbu Brochwicz II. nem tarczy jest gło­ wa ośla szara, a na P o ło ń sk i, herbu Lei i w a. hełmie półkozła w prawą stronę skie­ p o I o t a. '1 ' . . . , rowanego. Początek Opis herbu. tego herbu, podają W polu czerwonem tarczy jest ręka w zgodnie wszyscy au- lewą stronę ułożona i strzałą przeszyta, a trzy­ torowie w ten spo­ mająca pochodnię gorejącą; na hełmie nad 248 P o .

koroną zaś wieża o wił się z odwagi w wielu okazyacb; tak pod dwóch dachach i Warszawą r. 1656, spędził z pola li tylko z czterech oknach, z ludźmi swemi całą potęgę Szwedzką; pod których dwóch wy­ Prostkami zabiegł tył uzuchwalonemu nieprzy­ stają chorągiewki. jacielowi; pod Tykocinem z ussaryą królew­ Herb ów nadany zo­ ską pieszo szedł do szturmu, poczem na 30 stał od Stefana Ba­ mil splądrował nieprzyjazne Prusy; przetrze­ torego na pamiątkę pawszy następnie z Czarnieckim księcia Rako­ okazanej odwagi nie­ czego, zwrócił się lotem sokoła na Szwedów jakiemu Walentyno- gospodarzących w Kurlandyi, i wyrzucił ich wi Wąsowi, który z kraju sobie nieprawnie przywłaszczonego. przy szturmie Potoc­ Przy tych zajęciach wojennych poświęcał się ka z kotłem z wę­ z równą zapobiegliwością czynnościom oby­ glem rozpalonym w watelskim; jakoż odbył wiele komisyi, szcze­ jednej ręce, a zapalonem łuczywem w dru­ gólnie co do traktatów pokoju z Moskwą, do giej, pomimo rzęsistych strzałów podsunął zapłaty wojska i tp. Niemniej był dbały o się pod wieżę i takową zapalił, z której po­ chwałę Bożą; fundował bowiem w Wilnie kla­ tem tak gwałtowny pożar powstał, że załoga sztor Panien Dominikanek, a w Hlusku 00. nieprzyjacielska poddać się musiała. Wyle­ Bernardynów; w konwencie Derećzyńskim u- czywszy się z ran odniesionych przy tej spo­ stanowił kurs filozoficzny, a nowicyatowi Wi­ sobności, prócz nagrody królewskiej udarowa- leńskiemu darował wieś Surwiliszki z dwoma ny został od sejmu (r. 1581) dwudziestoma folwarkami. Pełen zasług zakończył życie łanami wydzielonemi z dóbr królewskich, a r. 1679. Krzysztof, syn jego uczestni­ od miejsca popisu nazwany Połotyńskim. Mia­ cząc w wyprawie Sobieskiego pod Wiedeń, nowany następnie rotmistrzem, z równem mgz- zeszedł ze świata bezpotomnie na Węgrzech; twem walczył pod Wielkołukami i indziej. L ew i Daniel, polegli w bitwie z Moskwą pod Białą, Aleksander zaś zginął w wy połnbiński, herbu Jastrzębiec z prawie Wołoskiej. tą odmianą, że orzeł czarny na tarczy jest P o łn jan , na Litwie. M* bez korony, na którego piersiach jest pod­ kowa. Skrzydła i nogi orła są rozciągnio- Połukniazewicz, na Wołyniu roku ne. Pochodzenia od książąt Ruskich, używa 1528. zamiast hełmu mitrę książęcą. J ę d rzej, je­ P o ln s z y n - Jan, paroch gr. katol. w den z przodków domu tego, zginął w boju z Walawie na Ukrainie pochwycony od rozhu­ Tatarami nad Worsklą r. 1399. Leon, ry­ kanego Kozactwa Gonty, odniósł śmierć mę­ cerz zawołanego męztwa, był znany w obozie czeńską w Kaniowie r. 1768. M. cesarza Karola V. — Aleksander, kaszte­ P o łn z Piotr, dziedzic na Dubie, w lan Nowogrodzki pamiętny z obrony Inflant wojnie Władysława IV. zabrany od Moskwy przeciw Moskwie, którą w ciągu lat pięciu w niewolę. w wielu potyczkach mężnie znosił; pod Wol- Połdżyńskf, ziemianin na Żmudzi. M* marem atoli przez zdradę pojmany i w głąb kraju zapędzony, tam życie zakończył roku Pomarnacki Andrzej, fundował 1517. Konstantyn, wojewoda Parnawski misyę duchowną na Ukrainie. fundował w Dereczynie klasztor i kościół 0 0 . P o m a s k i Franciszek, proboszcz Dominikanów. Aleksander H i 1 a r y, staro­ Samborski, potem kanonik Płocki i sekretarz sta Słonimski, potem marszałek Litewski wsła­ królewski, towarzysząc Maryi Mniszchównie P o . P o. 249 do Moskwy, tamże z bratem swoim Stani­ Chebda, Cieński, Ciesnowski, Ciosnowski, sławem, podkomorzym carowej, zabity przy Dziembowski, Gliński, Górski, Grabiński, ołtarzu r. 1606. Grabski, Hummel, Juranda, Izdebski, Kacz­ kowski, Kaczyński, Kiełczewski, Kłobski, Kło­ P o m i a n . potowski, Kobierzycki, Kołudzki, Kołowski, Kruszyński, Leszyński, Linowski, Laszko, Ła- Opis herbu. wski, Łubieński, Makowiecki, Malawski, Mi­ W polu żółtem jest lewski, Nietuchowski, Niewiesz, Nieżychowski, żubrza głowa czar­ Nowowiejski, Odrowski, Osiecki, Ostromęcki, na, z zatopionym w Pezarski, Piętka, Pigtowski, Piętkowicz, Płom- niej od prawego rogu kowicki, Płomkowski, Pomian, Przecławski, mieczem, w hełmie Przystanowski, Psarski, Puklatecki, Ryłło, zaś rgka zbrojna z Sagajło, Sakowicz, Siciński, Sokołowski, Su- podniesionym do gó­ leński, Suski, Wawrzymowski, Wędziagolski, ry mieczem. Co do na­ Wichrowski, Wilkostowski, Wolski, Zagajew­ bycia, tego herbu nie ski, Zakrzewski, Zdanowski, Zdienicki, Że- zgadzają sig dawni rosławski* kronikarze; jedni u- herbu Slepowrojn. trzymują, że niejaki Pomianowaki, Łastek Hebda z Grabia, zabiwszy brata swego Pomorski, herbu Trzy gwiazdy, Jarandę dziekana Gnieźnieńskiego, krom in­ Pomorzański Hrycko, wojewoda szej kary odniósł i tg, że z herbu Wieniawa, Podolski w połowie XV wieku, nadał fundu­ którym Sig z przodków swoich szczycił, zdję­ sze kościołowi w Biłce. M. to kółko, a dano miecz przez głowg żubra, Pomorzknnt Atanazy, Pijar, przez co nazwano Pomianem, niby pomnij nań, lat 68 swego zakonnego życia z rządkiem (pomnij na herb Wieniawg). Damalewicz przy­ poświęceniem oddawał się nauce młodzie­ tacza, że któryś z Wieniawitów będąc z ksią- ży; oprócz innych prac uczonych wykonał żęciem na łowach, pokonał żubra zatopieniem w większej części1 słownik łacińsko-polski, mu miecza swego w głowę, zaco na pamiąt­ którego dokończeniu słabość oczu niedozwo- kę tego czynu otrzymał ów znak herbowy. liła; f 1823. M. Parisiusz zaś przytacza, że jeden z Sarmatów pojmany od Rzymian, i przeznaczony do wal­ Pomynicki Ignacy, paroch gr. kat. czenia w amfiteatrze z dzikiemi zwierzętami, zabity na Ukrainie od rozhukanego Kozactwa ugodził nań wypuszczonego żubra tak dzielnie r. 1768. M. danym mu do rąk mieczem, że ów zwierz na miej- Ponętoweki, herbu Leszczyc. Mi­ scuu padł, za co wolnością i tym znakiem zo­ kołaj, Pełka i Jakób, wsławili się z męz­ stał udarowany- twa w bojach z Krzyżakami. Jan, opat Gra- Z przodków domu tego liczą Włości- dziecki, mąż uczony, restaurował kościół ta­ borza, arcybiskupa Gnieźnieńskiego w XIII meczny z klasztorem, bibliotece Krakowskiej wieku, potem Mikołaj a,^proboszcza Kuja­ zaś zapisał rękopisma i książki swoje. Z prac wskiego r. 1433, który kapitule Kujawskiej jego zasługuje na uwagę: Komentarz rzeczy odstąpił niektóre dobra. polskich sejmowych r. 1569. Jakób, cze- Herbem Pomian pieczętują sig: Besia- śnik Łęczycki pamiętny z legacyi odbytych do kierski, Biesiekierski, Boczkowski, Bogatko, postronnych mocarstw za panowania Stefana Bohatko, Broniszewski, Brudzewski, Brzącze- Batorego, Dwóch z tego domu w bitwie pod wski, Brzozowski, Brzuchowski, Chaliński, Starczem odnieśli zaszczytne rany. T. U . Nr.32. 250 P o P o ,

Poniatowski, herbu Ciołek, po­ skład pism urzędowych postanowił). Pełen chodzi od dawnej włoskiej rodziny Torellich, honorów i sławy, zakończył życie r. 1758. który podczas zamieszek domowych w XVII. Synów jego pięciu podniesiono na sejmie ko­ wieku do Polski sig przeniósł, zmieniając o- ronacyjnym r. 1764 do godności książęcej. rf(* nazwę rodzinną Torellich, co oznacza Andrzej, jenerał wojsk austryackich, w woj­ Ciołka. Przez odziedziczenie dóbr Poniato­ nie siedmioletniej z Prusakami nabył sławy wa, przyjął on następnie nazwę Poniatowskie­ znakomitej; f 1773. Michał Jerzy, pry­ go. Jędrzej, sędzia generalny kapturowy, mas królestwa, uchylając się od wszelkich podpisał pada conventa Jana Kazimierza. — stronnictw, czynił wiele dla oświaty kraju, ja­ Jan z Poniatowa, będąc przy dworze kró­ koż dźwignął z upadku akademię Krakowską lowej polskiej Maryi Ludwiki z Gonzagów, z z ujmą własnych dochodów; f 1794. Stani­ której domem przodkowie jego byli spokre­ sław August, syn Stanisława kasztelana wnieni, zwrócił na się uwagę Jana Kazimie­ Krakowskiego na elekcyi r. 1764 obrany kró­ rza tak dalece, że go rad przy boku swoim lem polskim. Panowanie jego należy do hi- widział. Poznawszy w nim odwagę i męz- storyi narodu; umarł w Petersburgu r. 1798. twó, poi uczył mu król komendę nad wojskiem, z Józef, syn Andrzeja jenerała austryackiego, którem walczył zaszczytnie w wojnie z Chmiel­ urodzony w Warszawie z hrabiny Kińskiej, nickim, z Tatarami i Szwedami; odniósł też a wychowany pod okiem królewskiom, w 16 kilka ran ciężkich, które go o śmierć przy­ roku życia wstąpił w służbę austryacką, w prawiły. Franciszek, syn tegoż, służąc której w czasie wojny Tureckiej r. 1787 ja­ wójskowo za Michała Korybuta i Jana Sobie­ ko adjutant cesarza Jóżefa II. odznaczał się skiego, niemal nie wszystkie odbył wyprawy rzadką walecznością, jakoż przechodząc spie­ wojenne; jakoż i najsławniejszej pod Wied­ sznie różne stopnie, będąc już pułkownikiem niem był uczestnikiem. Stanisław, odby­ dragonów, przy wzięciu Szabaczu został cięż­ wszy z chwałą pod Eugeniuszem wodzem ko raniony. Pomimo świetnych widoków, austryackim pamiętną kampanię przeciw Tur­ przedsięwziął powrócić do ojczyzny, gdzie kom, po powrocie do ojczyzny mile był przy­ jak mniemał, usługi jego mogą być użytecz­ jęty od Jana Sobieskiego. Po wstąpieniu na ne. Jakoż gdy Stany zgromadzone postano­ tron Augusta II. podczas wkroczenia Karola wiły nową organizacyę armii narodowej, ksią­ XII. do kraju, przywiązał sig Stanisław przez żę Józef zajął się z całą energią urządze­ zbieg okoliczności do jego, a raczej Stanisła­ niem tych nowych zastępów, obejmując oraz wa Leszczyńskiego sprawy, dzieląc obudwu poruczone mu dowództwo onycb. W wojnie powodzenie i dolę. Po smutnym zgonie Ka­ z Rosyą r. 1792 okazał niemało energii; wi­ rola pod Friedrichshall, w którym utracił pra­ dząc atoli swój zapał przez rozkazy monar­ wdziwego przyjaciela, za wstawieniem się Ul- chy wstrzymany, udał się za granicę i tam ryki Eleonory, siostry pomienionego króla przebywał aż do r. It9 4 , w którym to cza­ Szwedzkiego, powróciwszy do Polski, pozy­ sie wypadki zaszłe w Polsce, do powrotu go skał względy August* II., który przy odda­ znagliły. Przybywszy do kraju objął dowódz­ niu mu dóbr zabranych, mianował go pod­ two korpusu, na którego czele w czasie oblę­ skarbim W. Litewskim, regimentarzem wojsk żenia Warszawy wielce się odznaczył, a w kil­ koronnych, wojewodą Mazowieckim, naresz­ ka dni później Prusaków pod Wolą pobił. cie kasztelanem Krakowskim. (Dziedzic Za­ Smutny wypadek tej wojny zmusił go do po­ leszczyk, znacznie sig przyczynił do podnie­ wtórnego oddalenia się z kraju, później je­ sienia tej majętności przez założenie fabryk dnak żył na dobrach swoich pod Warszawą, i zaprowadzenie walnych jarmarków, podo­ zwróconych mu przez króla Pruskiego. Woj­ bnie podźwignął zamek Przemyski i w nim na między Francyą i Prusami r. l806, a na­ Po. stępnie utworzenie księztwa Warszawskiego bach królów polskich w Krakowie obok zwłok powołały księcia na nowo do usług kraju, Jana Sobieskiego. M. gdzie został mianowany ministrem wojny i na­ Poniatowski, herbu Junosza. czelnym wodzem. Po walkach z rożnem szczę­ ściem prowadzonych, nastąpił pokój Wiedeń- j Poniatowski, herbu Sreniawa, ski, poczem książę poświęcił się cały urzę­ Poniecki, herbu Ostoja. — Michał, dowaniu swemu jako minister, aż w r. 1812 pisał wiersze greckie i łacińskie. wojna, którą Napoleon Rosyi wypowiedział, Ponikiewski, herbu Trzaska. — znowu go na czele wojska postawiła. W cią­ Jan, miecznik Mureński pułkownik królew­ gu całej tej kampanii, prawie we wszystkich ski, w bitwie pod Wiedniem r. 1083 wsła- i ważniejszych wypadkach był czynnym, mając wił się z waleczności. M, sobie powierzone dowództwo korpusu z wojsk polskich i francuzkich złożonego. Lubo nie był Ponikwicki, herbu Korab. M.* marszałkiem, Napoleon rozkazał jednak, ażeby Poniński, herbu Łodzią. Gniazdo używał znaków, stopnia i honorów randze tej domu Poniu pod Kościanem w Wielkiej Pol­ przynależnych, naco Poniatowski oświadczył: sce, z którego Aleksander w wojnie ro­ „że jest dumnym z dowództwa Polaków, i że ku 1648 pojmany od Kozaków, po obcięciu wszystkie inne zaszczyty nieprzystoją dla nie­ rąk żywcem został spalony. Hieronim, go. u Napoleon wydał przeto rozkaz dzien­ kasztelan Gnieźnieński w młodym wieku od­ ny, że: „chcąc dać księciu Józefowi Ponia­ był pamiętną kampanię pod sławnym Czar­ towskiemu dowód swojego wysokiego szacun­ nieckim, i stał się uczestnikiem jego chwały. ku, i zarazem przywiązać tem mocniej oso­ Władysław, walczył z zaszczytem pod So­ bę jego do przeznaczeń Francyi, wynosi go bieskim przy odsieczy Wiednia i na Węgrzech do rangi marszałka cesarstwa.Bitwa pod z Turkami. Adam, kasztelan Poznański po­ Lipskiem, w której złamaną została potęga dobnie za panowania tego króla odznaczył się Napoleona, uwieńczyła skronie księcia Józefa w bojach z Ottomanami; f 1732. Z pomię­ laurem nieśmiertelnej sławy; gdy bowiem po dzy wielu innych piastujących wysokie godno­ dwudniowej morderczej bitwie Napoleon ustą­ ści, są jeszcze pamięci godni: Stefan, sła­ pić musiał, Poniatowski został przeznaczony wny kaznodzieja w zakonie Jezuitów i autor do zasłaniania ustępu armii francuzkiej. Do­ kilku dzieł religijnych; Franciszek, biegły pełniając włożonego na siebie obowiązku, teolog i kaznodzieja królewski; życie praco­ wstrzymywał nastawającą potęgę nieprzyjaciel­ wite zakończył w Krakowie r. 1714. Fran­ ską, przezco ułatwił odwrót znacznej części ciszek, starosta Kopanicki, stolnik Poznań­ wojsk francuzkich, a niemając przyczyn dłuż­ ski, pamiętny z stałości i wytrwania w sprawie szego trzymania się w Lipsku, z pozostałą garst­ Leszczyńskiego; pomimo bowiem że wszyst­ ką wiernych towarzyszów pospiesza za armią, kie województwa uznały już władzę Augu - lecz zastaje most na Elstrze wysadzony i od­ sta II», on sam jeden pozostał niczem nieu­ wrót przecięty. Nietracąc czasu, udaje się gięty i stawił zawzięty opór naprowadzonym w Inną stronę i rzuca się w nurty rzeki, lecz Sasom; i na czele swoich Kozaków nadwor­ osłabiony upływem krwi z trzech ran odnie­ nych prowadził tak szczęśliwie podjazdową sionych, niemogąc przytem wydostać się na walkę, że imie jego stało się wkrótce postra­ brzeg przeciwny dość wysoki, spadł z koniem chem wojsk elektorskich. Dopiero zdrada po­ rr jej spienione nurty i znalazł śmierć chwa­ łożyła koniec jego heroicznemu poświęceniu lebną. Ciało jego znalezione, na rozkaz ce­ Się, jakoż pojmany od Sasów w własnym domu, sarza Aleksandra I. złożone zostało w gro­ uwiezionym został do fortecy Sonnenberg; f 1740. Antoni, wojewoda Poznański, pisaf 252 P o. Po. z łatwością wiersze łacińskie. J. — Józef, Popławski, herbu Leliwa. starosta Piotrkowski, pamiętny z odbytych po­ Popławski, herbu Slepowron. selstw do postronnych mocarstw: Hiszpanii, Adam, misyonarz obozowy zwalczony truda­ Portugalii, Anglii, Holandyi i Rosyi; jako mąż mi wojennemi na Podolu, zakończył życie we wielce uczony zostawił wiele prac w rękopi- Lwowie r. 1684. smach; f 1770. M. Adam, oficer główne­ go sztabu Kościuszki, w bitwie pod Szczeko­ Popławski, herbu Trzaska. Mi- cinami r. 1704 odniósł ciężkie rany. — H e l e- ko ł a j 1, najprzód biskup Inflancki, a potem na fundowała zakład Sióstr miłosierdzia w arcybiskup Lwowski, pamiętny z przykładne­ Czerwonogrodzie r. 1844, naco przeznaczyła go życia, wydał: Medytacye i nauki ducho­ fundusz 20,000 złr.; f 1854.— Wincenty, wne, i Kazania przy dorocznej uroczystości testamentom przekazał 80.000 złr. na utwo­ bł. Jana z Dukli r. 1671. rzenie funduszu dla wsparcia czeladzi rzemie­ Popławski, rotmistrz Kozaków Lisow­ ślniczej, 15,000 złr. na wyposażenie corocz­ czyków, odbył wyprawę , do Siedmiogrodu.— nie dwóch ubogich dziewcząt, a 15,000 złr. Antoni, Pijar wykładał w Warszawie prawo na zbudowanie cerkwi w Sawałuskach w do- publiczne i prawo narodów; w r. 1780 otrzy- sbracb swoich; życie zakończył w Krakowie ro awszy sekularyzacyę, został rektorem i profe- r. 1855. M. so rem seminarium akademickiego w Krakowie} Popiel, herbu Sas. M.* na którym urzędzie zostawał aż do śmierci Popiel, herbu Sulima. Przodek do­ r. 1786. Oprócz dzieła o ekonomii politycz’ mu tego, otrzymawszy w zasługach od króla nej, wydał wielo jeszcze innych naukowych. M Władysława grunta na Rusi pod Drohobyczą, Popowski. herbu Gozdawa w Tro- założył tamże wieś, która od imienia jego ckiem. . nosi dotąd tę nazwę. Potomkowie tegoż,roz­ rodzeni przyjęli następnie rożne przydomki: Popowski, 'herbu Lesz czyc w San­ tak Popielowie Chościakowie, Dumiczowie, domierskiem. Romanowiczowie. i Czarnokozicowie. Z po­ Popowski, herbu Nałęcz, w Wiel­ między wielu służących wojskowo, wspomi­ kiej Polsce. na konstytueyą z roku 1631 Grzegorza i Popowski, herbu Nowina, w Wiel­ Krzysztofa, starostę Tuc^apskiego pułko­ kiej Polsce, zkąd Jan podpisał konfederacyę wnika hetmańskiego, który jako ablegat jeź­ szlachty r. 1382. Marcin, po zgonie żony, dził do Turcyi. z którą przeżył lat 45, wstąpił do stanu du­ Popielski, herbu Nałęcz na Ma­ chownego, i umarł kanonikiem Poznańskim zowszu. roku 1503. Popiołek Jóżef, matematyk i wier­ Popowski, herbu Pobóg, na Ma­ szopis w pierwszej połowie XVIII wieku. J. zowszu. Popkowski w ziemi Łomżyńskiej. Popowski, herbu T rz aska, w San- domirskiem. Popliński Jan, profesor literatury polskiej w Poznaniu, wydał kilka dzieł celu­ Poradowski, herbu Korab; gnia­ jących znajomością rzeczy; f 1839. M. zdo domu tego Porady pod Rawą. Wale- ryan z przydomkiem Grzywa, mąż waleczny herbu Drze wica. Krzy­ Popławski, za Stefana Batorego, po zgonie tego króla sztof, poległ w bitwie pod Żółtemi wodami. rotmistrzując piechocie; dawał mężny odpór Popławski, herbu Jastrzębiec. wojsku niemieckiemu podstępującemu pod Kra- P o . P o . 253 ków, z kąd’wypadłszy zabrał w niewolę kilku j ściańskiej. Kadłubek Ziccus, także Poraita kapitanów; za którą to odwagg nadane mu zo­ albo Bóżyc, uczestniczył z pułkiem w wojnie stało wójtostwo w powiecie Bieckim. Jędrzej, Witolda z Moskwą. Mikołaj Poraj, staro­ syn jego porucznikował w wojnie Moskiewskiej sta Halicki, walcząc z Wołoszą pod Krasnem pod Kazanowskim. Jan, chorąży Halicki, po­ r. 1450, poległ razem z Piotrem Odrowążem legł w bitwie pod Humaniem r. 1655. Stani­ w boju nierównym z dziczą najezdniczą. sław, rotmistrz zawołanego męztwa jako nie- Tym herbem pieczętują się: Alantowicz, rozdzielny towarzysz młodego Potockiego w Biernacki, Biligin, Bilimin, Boryszewski, Bu­ wyprawie Wiedeńskiej r. 1683, zwłoki poległe­ kowski, Bużeński, Chlebowski, Chmielicki z go tamże na polu bitwy przyjaciela, sprowa­ Chodcza, Chomiński, Chotecki, Chrzanowski, dził do Stanisławowa. M. Hipolit, Pijar, pi­ Czesławski, Dąmbrowski, Dębaicki, Dobroso- sał wiersze heroiczne; Krzysztof zaś wydał łowski, Dobrzelewski, Garmuchówski, Garnysz, w Lublinie r. 1634: „Orzeł biały i Pogonia.“ Garnkowski, Gazuba, Gedrojc, Gidzielski, Gnie- wiecki, Goleniowski, Górecki, Górski, Goryń- P o r a j . ski, Grochowicki, Gruszczyński, Grzybowski, Jaktorowski, Jakubowski, Jankowski, lafosz- Opis herbu. kowski. Jasieński, Jelec, Jemiołowski, Jeżow­ W polu czerwo­ ski, Juracha, Izbieński, Kadłubek, Kalski, nem tarczy jest ró­ Kaszliński, Kęsowski z tą odmianą, że na ża biała o pigciu list­ hełmie pawi róża, a na nim róża; Kobiel- kach, i takaż na heł­ ski, Kodrgbski, Konarzewski, Koszczyc, Ko­ mie w koronie. Herb źmiński, Krgpski, Królikowski, Krzepicki, ten dostał się do Pol­ Kuczewski, Kunczewicz z Kurozwęk, Kurzew- ski z królestwa cze­ ski, Lipnicki, Lubański, Łagiewnicki, Latkow­ skiego, a to z nieja­ ski, Łyskowski z trzema różami w tarczy, Mał- kim Porajem, który drzyk, Męciński, Melchendeiner, Michałowski, przybył do Polski z Mickiewicz, Mierucki, Mikorski, Mniszek, Nie- Dąbrówką małżonką chmirowski, Nieciecki, Niemsta, Niesiecki, Mieczysława I. We­ Nowicki, Pałuski, Pisieński, Plemiecki, Pła- dług kronikarzy czeskich, Poraj syn Sławni- skowicki, Podleski, Poraj, Porajowski, Po­ ka, a brat ś. Wojciecha męczennika, pozna­ tocki, Prątnicki, Prązowski, Przedborowski, ny od Bolesława Śmiałego w wyprawie prze­ Przyłupski, Pstrokoński, Raczkowski, Radziń- ciw Słowianom zaodrzańskim, a prześladowa­ ski, Rosemberg, Rosen, Różański, Rożecki, ny od swoich ziomków, przeniósł się do Pol­ Różycki, Ruczowski, Rudnicki, Rumel, Ru­ ski, gdzie od tego monarchy został uposażo­ siecki, Rużycki, Samproch, Skotnicki, Sobie- ny w Wielkiej Polsce. Trzech braci Porai- kurski, Sobiesierski, Strzałkowski, Suchecki, tów podzieliwszy sig ziemią między sobą, po­ Swiżyński, Świniarski, Szadliński, Trebnic, częli się pisać od Wybranowa Wybranowskie- Trzebiński, Tyniecki, Węgierski, Wielewiejski, mi,7 od t Chlebowa Chlebowskiemi, ' ; a od Swi- Wieszczyciorowski, Wilczek , Wilczyński, Wil- niar Swiniarskiemi. kowski, Witkowski, Wodzianowski, Wybra- Do Poraitów podciągają kronikarze wielu nowski, Zakrzeński, Zaliński, Zamojski, Zbro- biskupów (zacząwszy od św. Wojciecha) Wro. iek, Zdzarowski, Zdzęńicki, Złobnicki. cławskich, Poznańskich i Krakowskich aż do Wincentego Kadłubka (1238), którzy zarówno Porajowski, herbu Poraj. M.* wszyscy pracowali w rozszerzaniu wiary chrze- Porażyńskl Piotr i Stanisław, podpisali elekcyę Jana Kazimierza. 254 P o

Porczyński, herbu Jastrzębiec. Poronią. Piotr, uposażył zakon Dominikanów fundu­ szem 10 tysięcy złp., któro zabezpieczył na Opis herbu. dobrach Bratyszów. Sumg tg spłacił atoli W ,polu czerwo­ zakonowi St. Jabłonowski wojewoda ruski. M. nem tarczy jest lilja Poręba, herbu Jastrzgbiec. biała, przy której związaniu po obu- Porębiński Stanisław, od sejmu dwu bokach są dwie r. 1613 obrany do iustracyi starostwa Chmiel­ róże białe, a na heł­ nickiego. — Sebastyan, filozofii doktor i mie w koronie trzy nauczyciel gimnazyum Podolskiego, z niezmor­ piór strusich. Tym dowaną pracowitością i zapomnieniem siebie herbem szczycą się samego, oddawał się swemu -powołaniu — domy Jasieńskich i kształceniu uczącej się młodzieży — przezco Mucharskich. zjednał sobie niezmyślone poważanie obywa­ telstwa i chlubne przywiązanie uczniów; f Porwaniecki, herbu Korczak. Je­ 1821. M. den z tego domu poległ w bitwie z Kozaka­ mi na Ukrainie r. 1638. M. Porębny, herbu Bogorya z tą od­ mianą, że między końcami dwóch strzał, we Poryckl książę, tegoż herbu co Wi- środku kładą krzyż nakształt litery X. śniowieccy i Zbarazcy; Fiedor albowiem ksią­ żę Zbarazki spłodził trzech synów, z których albo her­ Porębski Porcmbski, Aleksander wziąwszy działem Porycko na bu Korni c. Wołyniu, przezwał się Poryckim. Porębski, herbu Na bram, pisze Porycz, nobilitowany r. 1673. M.* się z Żegociny Poremby. Przodek domu te­ go obdarzony przywilejami Janusza ksigcia Porywaj, nobilitowany r. 1659. M* Zatorskiego (1426), osiadł w Kossowy w ksig- Poryzna był starostą' Wałeckim ro­ stwie Zators^iem. P. f. ku 1664. Porębski, herbu Sreniawa. Porzecki, herbu Dąbrowa. To­ masz, rssądca kollegium Pułtuskiego, wy­ Porębski Melchior, kanonik ś. Flo- dał kilka dzieł historycznych, między tętni ryana, profesor akademii Zamojskiej i Kra­ pochwały królów polskich z domu Jagiello­ kowskiej, słynął z biegłości w naukach filo­ nów; życie zakończył r. 1653 w usłudze za­ zoficznych; f 1639. M. powietrzonych. Poreski Kas'pert, surrogator Ostrze- Porzcckl, herbu Doliwa. M.* szewski za Zygmunta I. Porzędkowski z Rawskiego, pod­ Porkns, herbu Świnka. M.* pisał elekcyg Jana Kazimierza. Portanty, herbu Wręby. • * i ii . ’ % ' 'v’ I Ił ( ; • Posadowski Karol, pisał i wydał Porndeński, herbu Bylina w*ie- w Warszawie dzieła religijne w języku łaciń- mi Przemyskiej. J an, dworzanin Stefana Ba­ ■skim. M. torego, wsławił się z męztwa w wojnach te­ 'Posmajer Marcin, konsul Lwowski, go króla. r. 1634 przyjmował kosztem miasta Włady­ Pornszewski albo Paruszewski, sława IV. w swoim domu, na którego przy­ herbu Rogala. I bycie wyprawił świetną ucztę. M. - .:,j; .. * _. Po. P o . 255

Posteuicki, herbir Prawdziic. Poszakowski Jan, Jezuita, napisał Posachowski, dziedziczył na Rusi. między innemi chronologią wierszem. J. P o sz y lsk l Ławrynowicz, herbu Bia- Postękalski, herbu Jelita. — Ma­ , łynia. M.* ry an, Bernadyn na początku XVH. wieku, potarzycki, herbu Bełty. w Kralowie wydał kilka wybornych książek modlitewnych. M. P otcm k ln, herbu Pogo n ia. Jerzy, za Zygmunta III. przeniósł się z Moskwy do POStel, nobilitowany r. 168>3. ML* Litwy. P o s t e p s k f , dziedzic żył na Wołyniu. M.* Poternski, herbu Odrowąż, P o stoisk i. P o to c k i, herbu J a n i n a w Lubelskiem. Potocki, berbu Lubicz w wojewódz­ Opis herbu. twie Bracławskiem. Seweryn, sławiony ja­ W tarczy jest lii ja ko dobroczyńca klasztoru XX. Karmelitów jakby z korzeniem wy­ Berdyczowskich. Jędrzej, starosta Winnic- rwana, na hełmie zaś i ki i Franciszek starosta Owrucki, z chwa- w koronie są trzy pió­ J łą wywiązali się z czynności komisarskich na ra strusie, a między sejmach. niemi ręka zbrojna P o to ck i, herbu Ostoja w Wielkiej wzniesiona z mieczem Polsce. do cięcia. Piotr, przyszedł pierwszy z P otocki, herbu Pilawa, dóm staro­ Szlązka do Polski, żytny w Polsce, którego gniazdo jest Potok gdzie odznaczywszy pod Jędrzejowem niegdy w województwie Kra­ się na dworze Ste­ kowskiem , zkądSulisław pierwszy sig pi­ fana Batorego z męztwa, otrzymał od tego sał z Potoka. Od tego Sulisława, kasztela­ monarchy indygenat i dobra na Litwie. na Sandomiskiego wyliczają dawni pisarze li­ czny szereg mężów znakomitych z godności postrowski, w ziemi Bożańskiej. M.* w Koronie. Bernard, wsławił się z gło­ Postrnmieński, herbu Lis. śnego zwycięztwa nad Tatarami pod Wiśnio- wcem r. 1512; natarłszy bowiem z hufcem Postrnski' herbu Bończa, pierwo­ swoim na dzicz pogańską, i przebiwszy sig tnie w ziemi Czerniechowskiej, gdzie Piotr aż do środka taboru (w którym znajdowała piastował godność starosty, Stefan, wal­ się wielka liczba jeńców powiązanych), rozgro­ czył z zaszczytem w bitwie pod Berestecz- mił całą potęgę nieprzyjacielską, przyczem po­ kiem. M. legło 25 tysięcy wrogów, a zabrano 10 tysię­ postnpolski, niegdy w Pińskiem wo­ cy koni. Wojciech, przepędził całe życie jewództwie. M.* w obozach, rotmistrzując z chwałą w różnych posndziejowski Kazimierz, pod­ eipedycyach aż do 80-letniego roku życia pisał elekcyę Jana III. swego- Zwłoki jego spoczywają w Jezupola w kościele 0 0 . Dominikanów. Jakób, po­ poświanecki Jan, w wojnie domo­ święciwszy część fortuny swojej na cele do­ wej i Kozakami na Ukrainie r. 1638, od­ broczynne, a drugą ustąpiwszy braciom swo­ niósł rany zaszczytne. M. im stryjecznym, oddał się cały na posługę pośw iuski, herbu Ciołek. M.* ojczyzny, w której tak się w sławił z umie 256 P o. Po.

jgtności wojennych, że król Zygmunt I. jako jego zupełnie polegał. W tem zawrzała woj­ najgodniejszemu poruczył mu w opiekę syna na z Moskwą; Jan Potocki pod niebytność swego Zygmunta Augusta dla wprawienia do Żółkiewskiego jako pierwszy po hetmanie roz­ dzieł rycerskich. Za krwawe zasługi nadał począł kampanię oblężeniem Smoleńska, gdzie mu potem i sufccessorom jego dobra Zahaj- nie tak wiekiem jak trudami wojennemi zdro­ pol i Sokołów na Pokuciu. Od niego wziął wie stargawszy, w 56 roku życia swego, żyć też Potok nad Dniestrem swoje początki. Jan, przestał r. 1611. Elżb ie ta, małżonka jego syn jego, starosta Tłumacki podobnie zasłu­ z domu Kamieniecka, fundowała klasztory żony ojczyźnie z czynów wojennych. Ja n 0 0 . Dominikanów w Kamieńcu i Latyczowie, Karol, podczaszy Podolski, uczestniczył z na które tenże wojewoda hojne dary szafo­ swoją chorągwią w bitwie pod Zbarażem. wał. Jędrzej, kasztelan Kamieniecki, sta­ Jakób, podkomorzy Halicki wsławił się 2 rosta Białokomieński;— i jego szabli cięcie po­ męztwa mianowicie w bitwie pod Newlem. czuli nieraz wrodzy narodu polskiego, których Jędrzej, chorąży Podolski, przetrwał lat 40 trupów pokrywają mnogie mogiły na Mułta- z orężem w ręku w usługach kraju; f 1572. nach kż po Dzurdżewo. Ze zlecenia sejmu Mi ko łaj, generał Podolski, starosta Chmiel­ r. 1601. rozdawał on przez najazdy Turec­ nicki sławiony wojownik za czasów Zygmun­ kie wyludnione puste pola na Rusi i Podolu ta I. i Zygmunta Augusta, którego ostrze pomiędzy zasłużonych ojczymie wojowników, szabli doznała dzicz Tatarska i Wołoska. — nagradzając tem w imieniu Korony ich czy- Jan, wojewoda Bracławski, a oraz pisarz pol­ rv i poświęcenie. Mikołaj, rotmistrzując ny koronny i generał Podolski, syn Mikołaja, pod Smoleńskiem, gdzie z rozkazu królewskie­ jaśniał z nieporównanej odwagi i biegłości go lustrował podkopy tej twierdzy, trafiony z w sztuce wojennej. Wziąwszy początki pod wałów kulą armatnią, krwią swoją zapieczę­ sławnym Konstantym Oslrogskim w zapasach tował chęci dla ojczyzny. Stanisław Re- z Moskwą, wkrótce stał się podporą hetma­ wera, wojewoda Krakowski, hetman wielki na Zamojskiego, który widząc go niczem nie­ Koronny aż do sędziwej starości, bo do lat ustraszonego, zapragnął go mieć chwały swo­ 88 wieku swego, nieprzestannie wojował z nie­ jej uczestnikiem. Zostawiony od tegoż het­ przyjaciółmi kraju, narażając życie w 46 bi­ mana na Wołoszczyznie dla ubezpieczenia twach na hazard losu. Nierozdzielny towa­ świeżo osadzonych na tronie hospodarskim rzysz stryjów swoich, brał czynny udział w Mohyłów, w cztery tylko tysięcy wojska zgromił bitwach pod Guzowem, Smoleńskiem, Cho­ na głowę partyę przeciwną, przytłumił butę cimem, Gecorą, Buszą, Barem, Górznem, Bo- kozaezą Nalewajki i rozproszył potęgę Sie- rowicą, Chmielnikiom, Zbarażem, Wiszniow- dmiogrodzan pod Rozwanem, którego pojma­ cem, Zborowem, Starczem, Studziennicą i wszy dla przykładu na pal wbić kazał. W roz­ indziej jako rotmistrz, pułkownik i regimen- prawie pod Guzowem, odpierając mężnie na­ tarz. Ostatecznie przeprawiwszy się przez tarczywość partyi przeciwnej, uratował tem Dniestr, pobił hordy powracających z łupami upadającą powagę któlewską. Powtórnie po­ Tatarów, przyczem oswobodził 15 tysięcy za­ spieszywszy na Wołoszczyznę, gdzie nowe bun­ branych w jasyr rodaków. Po tem zwycięz*. ty zawrzały, zbił na głowę skupione siły Turec­ twie 60-letni wojownik pożegnawszy walecz­ kie, Tatarskie i Wołoskie, i utwierdził Kon­ ne wojsko, ruszył w drogę ku domowi, za­ stantego Mohyłę na tronie hołdującemu koro­ myślając odpocząć po trudach wojennych; w tej nie Polskiej. Powróciwszy z tak świetnej wy­ podróży spotkał atoli kmiotka orzącego rolę prawy, utwierdził zachwiany pokój w ojczy-. przy drodze, któren wykopawszy buławę że­ znie mocą oręża i sławy imienia swego, co lazną, przyniósł ją przejeżdżającemu właśnie zawdzięczając Zygmunt III, odtąd na radzie tamtędy Potockiemu z prośbą przyjęcia onej. Po. Po.

Stanisław najmniej się spodziewał otrzymania stryi, Potocki ścigał go na Rusi; i wkrótce innej, przyjął przeto mile od chłopka wyo- wyparł Turków z Jazłowca, Czortkowa, Ja- raną jako osobliwość starożytną; a stanąw­ gielnicy i Husiatyna, Tatarów zaś plądrują­ szy we Lwowie, nad nadzieję swoję zastał cych pobił na głowę na Wołyniu. Baczny i hetmańską, przysłaną mu od króla Jana Ka­ przezorny, podczas pokoju ufortyfikował mia­ zimierza. Choć już podeszłego wieku, przy­ sto Stanisławów według najzupełniejszej sztu­ jął buławy hetmańską do czerstwej jeszcze ki, erygując oraz tamże kollegiatę, którą hoj­ ręki, i stanął w obronie gnębionego tylu nie- nie opatrzył. Prócz tego zbudował klaszto­ szczęśliwościami kraju. Zebrawszy niedobit­ ry Dominikanów w Haliczu, a Trynitarzy w ki z Batowskiej klęski, zasłonił najprzód za­ Stanisławowie i Józefowie; Snjatyński zaś grożone granice, i odwrócił skutecznie wy­ szczodrobliwie uposażył. Nadto ustanowił fun­ mierzone przez Chmielnickiego ua ojczyznę dusz na trzech kanoników przy szkołach Sta­ ciosy. Wyprowadziwszy potem Jana Kazimierza nisławowskich z obowiązkiem udzielania nauk z niebezpiecznego stanowiska pod Zborowem, uczącej się młodzieży. Życie zakończył w rzucił się na Bazylego Szeremetę wodza Mo­ roku 1691, i pogrzebiony w Stanisławowie. skiewskiego, a po zbiciu onego pod Cudno- Syn jego Stanisław, starosta Halicki, mło­ wem, obrócił oręż na dumnego Szweda, po­ dzian 20 letni towarzyszący Sobieskiemu pod tem na łupieżnego Rakoczego, i obudwom do­ Wiedeń, skoczywszy z chorągwią swoją na statecznie rogów przytarłszy, ocalił kraj gnę­ pierwszy ogień w celu wyprowadzenia Tur­ biony przez licznych nieprzyjaciół. Zyciś wsła­ ków z obozu, poległ chlubną śmiercią, tra­ wione tylu czynami, zakończył w r. 1667, i fiony kulą w pierś waleczną. Zwłoki zabra­ złożony w grobie w Podhajcach. Pomiędzy ne od przyjaciół, sprowadzone zostały do Sta­ innemi zostawił po sobie pamiątki: uforty­ nisławowa i złożone obok ojcowskich. J ó- fikowanie swoim kosztem Kamieńca Podol­ zef, wojewoda Kijowski, hetman wielki ko­ skiego, założenie miasta Stanisławowa na Po­ ronny drugi syn Jędrzeja, podobnie mąż wo­ kucia i fundacyę kaplicy 0 0 . Karmelitów w jenny, najprzód dał się we znaki Szwedom Podhajcach, na którą 30.000 złotych poi. pod Krakowem, gdzie tylko w 300 ludzi swo­ zapisał. Niemniej był hojnym dla zasłużo­ ich stawił im czoło nieustraszone; ztamtąd nych w boju żołnierzy swoich, którym chę­ przeniósł się na Ukrainę, gdzie tak długo tnie dawał chleb łaskawy i opatrzenie na pozostawał, dopóki bunty Kozacze nie uśmie­ królewszczyznach nadanych mu w posiadanie rzył. W wojnie rosyjsko-tureckiej stojąc na od wdzięcznego monarchy. Mając w zwycza­ straży granic Polski, potrafił odeprzeć wal­ ju używać w mowie potocznej przysłowia re­ czących między sobą napastników, ubezpie­ vera , przezwali go też wojskowi ludzie Re- czając kraj od napaści i zniszczenia. Nie­ werą. Jędrzej na Stanisławowie, kaszte­ mniej i on zajmował się obwarowaniem Sta­ lan Krakowski, hetman polny koronny, to­ nisławowa, sprowadził bowiem działa i zało­ warzysząc w młodym wieku we wszystkich żył porządny arsenał; między innemi zbudo­ ojca swego okazyach, zaprawił wcześnie rę­ wał tamże dzisiejszy ratusz z kształtną wieżą, kę na karkach nieprzyjaciół ojczyzny, czego klasztory XX. Bernardynów w Zbarażu, a XX. dał później dowody w rozprawie Chocimskiej Dominikanów w Tarnopolu i we Lwowie, XX. i Żorawieńskiej; jakoż Jan Sobieski będąc Trynitarzów w Krotoszynie i w Tomaszowie; męztwa jego świadkiem, podczas wyprawy na utrzymanie kapeli przy kościele Podkamie- pod Wiedeń poruczył mu bezpieczeństwo nieckim zaś darował na wieczne czasy wieś państwa. Pięknie wywiązał się kasztelan z Ponikowice. Stanisław, wojewoda Smo­ położonego w nim zaufania; bo gdy król bo­ leński, potem Poznański, jako nieodrodny syn hater zwyciężał wroga chrześciaństwa w Au- wielkiego hetmana, stawał sv obronie praw i T. II. Nr. 33. P o . wolności narodu, w zamieszaniach zaś wo­ jemi ludźmi przez szyki nieprzyjacielskie. Ja­ jennych przewodził z chwałą wojsku koron­ ko opiekun zakonu Trynitarzów, fundował kla­ nemu. Klasztor 0 0 . Reformatów w Krze­ sztor w Bracławiu, Lwowskiemu zaś legował mieńcu jest jego fundacyi. Feliks Kazi­ 40.000 złp. Jerzy, starosta Grabowiec- mierz, kasztelan Krakowski hetman wielki ki i Tłumacki, posłując na różne sejmy, nie- koronny, brał czynny udział we wszystkich przyjął ofiarowanych sobie godności senator­ wojnach czasów swoich; tak pod Cudnowom skich. Jędrzej, wojewoda Bracławski, do­ w szeregu prostych żołnierzy walczył z Mo­ stawszy się w Barze w niewolę Kozacką, prze­ skwą, następnie z Lubomirskim, Czarneckim i szedł w ręce Tatarskie, z kąd wyszedłszy Sobieskim gromił Węgrów,Szwedów, Turkowi na wolność, następnie we wszystkieh okazy- Tatarów. Za to powodzenie przenikniony wdzię­ ach dzielności swojej dał dowody. Umiera­ cznością hojnie sypał też na chwałę Bożą, jąc bezdzietnym (1664), część fortuny swo­ fundował kościół XX. Dominikanom w Rubieszo- jej poświęcił na fundacyg 0 0 . Dominikanów wie, XX. Bernardynów w Krystyampolu i Panny w Tuliszkach, drugą zlał na Aleksandra, sy­ Brygitki w Sokalu. Michał, wojewoda Wo­ nowca swego. Wspominając o nim Jan So­ łyński, w młodym jeszcze wieku wprawiwszy bieski, mawiał nieraz: „że cokolwiek ma bie­ się pod wodzą ojca swego Feliksa, kasztela­ głości w rycerskiem rzemiośle, tego nabył nie na Krakowskiego w bitwie z Tatarami pod od nikogo innego, tylko od Jędrzeja.*1 Je­ Podhajcami w rzemiośle rycerskiem , wojował rzy, w I8tym roku życia swego pułkowni­ potem szczęśliwie z nieprzyjacioły kraju. Po­ kując pod Samuelem Koreckim na Wołoszczy­ dobnie podczas generalnej konfederacyi, gdy znie, poległ w bitwie pod Sasowym Rogiem. inni ręce opuścili, on jeden z Leduchowskim Krzysztof, podczaszy Litewski, przy umo­ marszałkiem stanął w obronie wolności nad­ wie z Chmielnickim pod Białocerkwią był z werężonej. Gorliwy o wiarę katolicką, z mo­ Markiem Sobieskim zakładnikiem umówione­ cy urzędu swego stawał surowo w jej obro­ go pokoju. Jan Teodor, podkomorzy Ha­ nie przeciw innowiercom, przyczem także hoj­ licki, jako mąż uczony na sejmach i trybu­ nie szafował na chwałę Bożą. Z jego szczo­ nałach wielkiego rozsądku dał dowody. Krzy­ drobliwości wzniosło się kilka świątyń: w sztof Sędziwój, starosta Jabłonowski, za­ Wojsławicach i w Sędziszowie, dokąd też służony ojczyznie z wojen Moskiewskich i Ta­ 0 0 . Kapucynów sprowadził. Podobnie kla­ tarskich. Jakób, wojewoda Bracławski ge­ sztor Sokalski zawdzięcza mu swoją ozdobę, nerał Podolski wsławił się z odwagi rycer­ na który przy koronacyi obrazu Maryi Panny skiej w wojnach z Wołoszą, Szwedami i Mo­ wielkie koszta wyłożył; f 1749. Józef, stra­ skwą. Przy zdobywaniu Smoleńska był on żnik koronny, starosta Bełski i Ropczycki, brat pierwszym, który skoczył na wały, gdzie pod­ poprzedzającego, pełen zaparcia się pracował niósłszy szablę, wołał na rycerstwo: „za mną szczerze nad dobrem ojczyzny, jakoż zawarł bracia!14 Jakoż jemu należy przypisać zdoby­ pokój pożądany r. 1717. Wczesna śmierć cie tej twierdzy. Zostawiony tamże na stra­ położyła koniec jego zabiegom; umarł bo­ ży, umarł r. 1613. Klasztor Dominikanów wiem r. 1723 i pochowany w kościele w Kry­ w Jezupolu zawdzięcza mu swoją fundacyg. styampolu. Franciszek, krajczy koronny, S t dni sław, oboźny koronny z wielką zaletą sta­ starosta Bełzki, fundował 0 0 . Trynitarzów wał w wojnie przeciwko Szwedom w Prusiech, w Brahiłowie, klasztorowi XX. Bernardynów a Tatarów na Podolu. Jakób, brat jego we Lwowie zaś legował 6000 złp. Stani­ obrawszy sobie zakonne życie pod regułą ś. sław, wojewoda Bełzki, w bitwie ze Sasa­ Dominika, rządził prowincyą Buską r. 1640. mi pod Kowalowem dał sig poznać z nieu­ Jan, wyszedłszy zdrowo z klęski Cecorskiej, straszonej odwagi, trzy razy przebił sig z swo- w Tyśmienicy od Tatarów plądrujących do- Po. Po. padnięty i zabrany w niewolę, tamże prze­ lękniony stanął w obronie granic kraju, od­ padł bezpotomnie. Mikołaj, kasztelan Kra­ pierając cisnącą się nawałę nieprzyjaciół. Po­ kowski, hetman w. koronny, jeden z najcno­ raziwszy pod Jagielnicą Tatarów, zwycięzko tliwszych ludzi w Polsce i najlepiej pojmują­ utorował sobie drogę pod Kamieniec, czem. cy potrzebę ojczyzny. Pierwszy zawód roz­ udaremnił zdobycie tej twierdzy, w której też począł w I6tym roku życia swego pod Smo­ życie zakończył. Zakon 0 0 . Karmelitów bo­ leńskiem , gdzie sprowadzony od ojca swego, sych tamże, zawdzięcza mu swą fundaeyę. rotmistrzował z chwałą chorągwi ussarskiej. Stefan, starosta Niziński, w bitwie pod Żół­ W nieszczęśliwej pod Cecorą przygodzie bro­ temi Wodami zwątlony ranami, dostał się w niąc się z Żółkiewskim do ostateczności, do- ' więzy Tatarów, od których pędzony do Kry­ stał się w niewolę Tatarską, z której dopie­ mu, w drodze uległ z wycieńczenia sił i krwi ro w rok za wielkim okupem wyszedł na wol­ upływu. Jakób, pisarz polny koronny, wsła­ ność. Z rozżarzonem męztwem uderzył teraz wił się z odwagi w wojnie z Moskwą pod Kijo­ na wroga*, pod Jezupolem dopadł go obju­ wem i Cudnowem, następnie przez wprowa­ czonego łupami, natarł I rozproszył, i całą dzenie prowiantu do wygłodzonej Białocer- idobycz odebrał. Podobnie sprawił się pod kwi, trzymanej w ścisłem oblężeniu. Zwło­ Barem i Tarnopolem. Następnie walczył pod ki jego spoczywają podobnie w Jezupolu. Do­ Koniecpolskim ze Szwedami i wzburzonem minik, podskarbi nadworny, w pogoni za KozaCtwem, które w wielu bitwach fortunnie Turkami z pod Wiednia na Węgry r. 1683, pokonał, a w ostatku do opamiętania i podda­ poległ w bitwie pod Strzygoniem. Stefan, nia się przyprowadził. Tak zażegnawszy do­ wojewoda Bracławski za panowania Zygmun­ mową wojnę, obrócił swój oręż przeciw Ta­ ta III. wsławił się z czynów wojennych na tarom , po których skutecznem spłoszeniu Wołoszczyznie i w Inflantach; w tem gdy szwa­ objął po Koniecpolskim huławę hetmańską. gra swego Konstantego Mohyłę na hospodar- W tem nastały nowe kłopoty; Bogdan Chmiel­ stwo wołoskie wprowadził, dostał się w nie­ nicki stanął na częle Kozactwa i targnął się wolę Turecką i zapędzony został do Konstan­ na zgubę Polski. Jakoż pod Żółtemi Woda­ tynopola. Uszedłszy z tej szczęśliwie, po po­ mi zniósł on szczupły zastęp Polaków opa- wrocie do ojczyzny niezmordowanie praco­ sawszy go do okoła, a pod Korsuniem prze- wał dla jej dobra, w czem go śmierć zasko­ rznąwszy się przez tabor, zabrał samego het­ czyła r. 1634. On to fundował Złoty Potok mana, którego oddał Tatarom w niewolę. Po na Czerwonej Rusi na pamiątkę Potoku w dwóch leciech dopiero wyszedł Mikołaj na Krakowskiem, z którego dóm Potockich wolność, dawszy własnego syna w zastaw za ma swój początek, zaprowadzając oraz tam siebie; poczem skupiwszy wojsko, w pamię­ zakon ś. Dominika, któremu zapisał wsie tnej bitwie pod Beresteczkiem odwetował Piotrów i Siekierzyn. Jak kochał ludzi ry­ Chmielnickiemu swoją klęskę pod Korsuniem. cerskich i nagradzał ich waleczność, dowo­ Ztargawszy siły w usługach ojczyzny, zakoń­ dzi, że Krzysztofowi Strzemeskiemu poruczni­ czył życie r. 1651 i pochowany w Jezupolu kowi swemu darował dobra Horodenkę za w kościele 0 0 . Dominikanów przez siebie pobicie Tatarów i pojmanie dwóch znacznych wystawionym. Podobnie i klasztor tego za­ murzów. Mikołaj, wojewoda Bełzki, fundował konu w Tyśmienicy jes.t jego fundacyi, któ­ klasztor Missyonarzów w Horodence razem z remu wieś Markowice i 10.000 złp. zapisał. domem ubogich, na odbudowanie zas kościo­ Piotr, wojewoda Bracławski, syn Mikołaja, ła ormiańskiego w Tyśmieniey r. 1764, wy-;, ojcowskich trudów, szczęścia i nieszczęścia liczył 19.000 złp. M. Piotr, starosta Snia- nierozdzielny towarzysz, po klęsce zadanej tyński, podobnie czynny udział miał w woj­ przez Chmielnickiego pod Korsuniem, nieu- nach z Szwedami, Kozakami i Tatarami. Kon, 360 P o. Po.

went Dominikanów w Sniatynie był przezeń nie sprawie Leszczyńskiego, poniosłszy wie­ fundowanym. Paweł, kasztelan Kamieniec­ le przeciwieństw, a nawet i niewolę, prze­ ki, dziejopis i mówca za Jana Kazimierza, stał żyć r. 1738. Stefan, starosta Lwow­ w czasie wojny Moskiewskiej pojmany pod ski, marszałek nadw. koronny, jako mąż nie­ Cudnowem, przetrwał blisko lat 13 w nie­ porównanej ludzkości, pozyskał taką miłość woli, w której nicmogąc ojczyznie swojej słu­ i poważanie w narodzie, że obrady sejmowe żyć orężem, przynajmniej radą był użytecz­ pod laską jego zawsze do pożądanego skut­ nym. Wypuszczony z więzów, odbył podroż ku dochodziły, w czem mu dopomagały gład­ poselską do Stolicy apostolskiej, gdzie wspa­ kość wymowy i umiarkowanie przekonujące. niałością i głęboką nauką szczególne wzglę­ Życie zakończył we Lwowie r. 1730, i po­ dy pozyskał. Aleksander, wojewoda Smo­ chowany w kościele 0 0 . Dominikanów. Mi­ leński, uczestniczył z chwałą we wszystkich kołaj, starosta Kaniowski i Bohusławski, wyprawach Jana III. Józef, starosta Szcze- kawaler Maltański, pan na Buczaczu i obszer­ rzeeki i Czorsztyński, potem wojewoda Kijow­ nych włości, aczkolwiek burzliwego charakte­ ski, wierny sprawie Stanisława Leszczyńskie­ ru i słynący z dziwactw, był wszelako wiel­ go i Karola XII., mężnie ścierał się z Sasa­ ce miłosiernym dla ubogich, a szczególnie mi. Przygody jego życia pełne poświęcenia, dla opuszczonych sierót; między innemi fun­ należą do dziejów kraju. Jako żarliwy stróż dował szkoły u XX. Dominikanów we Lwo­ i obrońca praw narodowych, w roku 1734 wie i u XX. Bazylianów w Buczaczu, Kanio­ wzbraniał wstępu wojskom Rosyjskim do War­ wie i Poezajowie. Z rządkiem i pięknem do szawy idącym na poparcie elekcyi Augusta III., śmierci przygotowaniem, przestał żyć r. 178S. iakoż nieprzyjął od tegoż ofiarowanych mu Zwłoki jego spoczywają w świątyni Poczajow- później honorów i godności. Antoni, wo­ skiej przez niego zbudowanej. M. Dominik, jewoda Bełzki, podobnie słynął z zdrowych dziedzic Tyśmienicy starosta Sokolnicki, go­ rad i gładkiej wymowy, nadto skromny w o- dzien pamięei z sprawiedliwości i staranno­ byczajach, według uczynionego testamentu ści około dobra swoich sług i poddanych, kazał się po zgonie pochować bez wszelkie­ f 1803. M. Ignacy, marszałek wielki kś. go przepychu w trumnie całkiem pojedyńczej, Litewskiego, powróciwszy w czasie uskutecz­ którą od wielu lat z sobą woził; jakoż we­ nionego podziału kraju z Rzymu do ojczyzny, dług tej woli uczyniono, składając szanowne wśród powszechnego zepsucia obyczajów zna­ zwłoki w kościele Panny Maryi w Krakowie lazł w naukach i cnotach domowych jedyną r. 1766. Teodor, arcybiskup Gnieźnieński pociechę, gdzie też zbadał i wykończył po­ i prymas Korony, oddając się z niespracowaną mysł utworzenia komisyi edukacyjnej, czuwa­ gorliwością swoim obowiązkom, surowo czu­ jącej nad publicznem wychowaniem młodzie­ wał nad utrzymaniem pawagi wiary, Z jego ży krajowej. Jako członek tejże, zarządzał szczodrobliwości powstało też niemało świą­ i dozierał szkoły wydziałowe przeszło lat 15, tyń Pańskich, które rad był budować, roz­ zajmując się podczas tego tłumaczeniem i szerzać i upiększać. Prócz wielu fundacyi, przejrzeniem książek naukowych. Mając je­ , hojnie szafował na poratowanie ubogich, któ­ dynie przedmiot podniesienia nauk na celu, rych codziennie po 30tu ze swego stołu ży­ nieprzyjął ofiarowanego mu od Stanisława Au­ wił i przyodziewał, podczas powszechnego gusta krzesła w senacie; aż dopiery w roku głodu zaś po kilkaset na dobrach swoich su- 1788 przyłożył się z innemi do ustanowienia stentował. Przy wrodzonej ludzkości posia­ rządu trwałego, który miał przywrócić naród dał nadto dar jednania rozdrażnionych serc do dawnej godności i potęgi. Silny czysto­ braterskich, czem zjednał sobie miłość naro­ ścią sumienia i przekonany, że dla dobra kra­ du i imię Wielkiego Prymasa. Za sprzyja­ ju pracował, cierpliwie znosił obmowy i przy­ P o . Po. 261

krości wychodzące od niechętnych. Gdy w książęcia polskich mówców; f 1821. M. — tem zawrzał bój z Rosyanami, na wezwanie Po między wielu jeszcze innych, których czy­ Kościuszki uorganizował rząd tymczasowy, na ny nie doszły do pamięci, albo zostały pomi- którego czele załatwiał sprawy dyplomatycz­ nione, zajmuje znakomite miejsce jako wspa­ ne z rzadką godnością. Po nieszczęśliwej niały opiekun sztuk pięknych i cierpiącej ludz­ bitwie pod Maciejowicami i opanowaniu przez kości : Artur Potocki, zmarły w Wiedniu r. Rosyan przedmieścia Pragi, wśród powszech­ 1832. Między wielu dobroczynności jego u- nego zamieszania on sam jeden zachowaw­ czynkami, które tajemną ręką rad był szafo­ szy spokój umysłu, udał sig do dumnego zwy­ wać, zostawił po sobie piękną pamiątkę: fun- cięzcy jenerała Suwarowa z prośbą: „aby dacyę szpitalu w Krzeszowicach. Zwłoki spro­ jego własna osoba stała się ofiarą zemsty i wadzone do Krakowa, złożono na wieczny kary, a miasto nieszczęśliwe aby dostało przeba­ spoczynek w katedrze na zamku. M. Wikto-i czenie. *Na widok męża szlachetnego w po­ rya z Leszczyńskich (siostra króla Stanisła­ śród upadku, pociągnięty niewidomą mocą wa) małżonka Józefa Potockiego wojewody Suwarów, oświadczył przyjaźń i zażądał, aby Kijowskiego, uposażyła kościół Jezuicki w Sta­ odtąd urazy nawzajem były zapomnianemi. nisławowie. M. Otrzymawszy Potocki dla współziomków swo­ Potocki, herbu S r eniawa. Wacław ich bezpieczeństwo życia i majątków, kiedy podczaszy Krakowski, jeden z celniejszych ufny w przerzeczenia zwycięzcj zostaje w War­ pisarzów satyrycznych za Jana III. z niepoję­ szawie, nadszedł rozkaz wywiezienia go do tą łatwością pisał wiersze. Wydał także po­ Petersburga, gdzie razem z Kościuszką wtrą­ czet herbów szlachty Korony polskiej i W. ks. cony został do więzienia, z którego dopiero Lit., dodając do każdego prawie herbu opis po dwóch latach wydźwignęła go ręka cesa­ historyczny wierszami; f 1693. M. rza Pawła. Przebywając odtąd w zaciszu domowem, otrzymał od rządu centralnego zle­ Potocki, herbu Szeliga. Trzech z cenie, udania się do Wiednia dla oddania Sieradzkiego podpisało elekcyę Władysława IV. hołdu Napoleonowi tam właśnie będącemu, Potocki, herbu Poraj. M.* gdzie dotknięty słabością śmiertelną, żyć prze­ Potocki Włodzimierz, pułkownik stał 20. sierpnia 1809 roku. M .— Jan, mąż artyleryi, poległ w boju r. 1812. M. uczony i znany światu z podróży odbytych po Europie, Azyi i Afryce, a opisanych i wy­ Potrykowski, herbu Drogomir danych przez niego, tudzież badań co do na Mazowszu, gdzie słynął z męztwa w bo­ pierwotnych dziejów narodów słowiańskich. jach z poganami. Życie zakończył w Sewerynówce pod Berdy­ Potrykowski, herbu Odrowąż. czowem r. 1815. M. — Stanisław, prezes Jan, archydiakon Chełmiński, fundował szpi­ senatu królestwa Polskiego, minister wyznań tale w Lubawie, Chełmży i Grudziążu; f 1682. religijnych i publicznego oświecenia, śmiało Potrykowski, herbu Paprzyca. powstawał przeciw wadom rządu, podnosząc Przodek domu tego przybywszy ze Szlązka, na obradach publicznych głos wymowny za gdy w wojnach z Prusakami naówczas jeszcze prawami włościan i przypuszczeniu deputowa­ poganami, waleczności swojej dał dowody, nych miejskich do izby poselskiej. Mając so­ udarowany został od książąt Mazowieckich bie poruczony ważny urząd ministra oświece­ dobrami w ziemi Czerskiej. Derszław, je­ nia, dał na nim dowód niezmordowanej gor­ ździł w legacyi do rzeczypospolitej Genueńskiej liwości o wzrost nauk i podniesienie dobre­ r. 1460. Kilku późniejszych odznaczyło sig go smaku w literaturze. Dla i głębokich nauk z męztwa w bojach z Turkami i Wołochami. i pięknej wymowy pozyskał chlubną nazwę Bronisław, zginął w Moskwie. Aleksaa- 262 P o . P o

der zaś na Podola. Hieronim, w bitwie wielu przygodach do ojczyzny, gdzie od kró­ pod Chocimem z chorągwią Marcina Kąckie- la Kazimierza mile przyjęty, gdy sobie stan go pierwszy uderzył na obóz Turecki. duchowny obrał, na biskupstwo Chełmskie zo­ stał wywyższony r. 1464. Mikołaj, wal­ Potrykowski, herbu P ó ł kozic. czył z Piotrem Odrowążem na Wołoszczyznie, Potrykowski Paweł, proboszcz Dro- gdzie też poległ w boju. hicki, praw obojga doktor, rozpoczął budowę kościoła w Drohiczynie. Jako mąż umiarko­ Powczowski, herbu Jastrzębiec. wany i gorliwy o dobro publiczne, na życze­ Powęski albo Pawęski, niegdy nie szlachty Podlaskiej ustąpił swoją parafię na Mazowszu. Jan, uskarżając się nieustan­ Jezuitom w celu utworzenia szkół, których nie o krzywdy sobie poczynione, spowodował niebyło na całą okolicę. M. tem księcia Janusza do żartobliwego wyrze­ Potulicki, herbu Grzymała (bez czenia: „Nictrzebaby cię zwać Powęskim, męża zbrojnego), dóm zasłużony z urzędów ale Skargąjakoż usłyszawszy to dworscy w Wielkiej Polsce, gdzie Stanisław z Po- książęcy, przezwali go odtąd Skargą, która tulic był kasztelanem Międzyrzeckim roku to nazwa i na potomków jego przeszła. Jan, 1504. J a n Jakób, wojewoda Brzesko-Ku­ burgrabia Krakowski, nowicyatowi Krakow­ jawski wydał historyę rewolucyi królestwa skiemu zapisał 6000 złp. r. 1638. Piotr, Szwedzkiego i Duńskiego r. 1701. Z o fia , uczeń akademii Krakowskiej dawszy bystrego z domu Zbąska, podkomorzyna Poznańska, fun­ dowcipu dowody, wstąpił do stanu duchowne­ dowała klasztor PP. Benedyktynek w Sierpcu. go; Paweł Tarło arcybiskup Lwowski po­ strzegłszy w nim dar kaznodziejstwa, rad wi­ Potworowski, herbu Dębno* Do- dział go opowiadającego słowo Boże. W na­ brogost, poseł z Kaliskiego na sejm Lu­ grodę żarliwości swojej otrzymał też wkrót­ belski r. 1569, podpisał uniją Litwy z Ko­ ce probostwo Rohatyńskie, a potem kanonię roną. katedralną Lwowską. By atoli swemu powo­ Pot* Jerzy, nobilit. r. 1790. Wiel. łaniu godnie odpowiedzieć, złożył beneficiun Ponpart, nobilitowany r. 1790. M.# Rohatyńskie, i z całem poświęceniem oddał się obowiązkom kaznodziejskim, gorącą wy­ Powalski, herbu Rogala, Franci­ mową zapalając słuchaczów do opamiętania ś szek, poseł ziemi Pruskiej na sejmie roku zamiłowania cnót. Zostawszy Jezuitą, tem 1661, przedkładał z innemi królowi Janowi chętniej przyłożył się do wzmocnienia wiary, Kazimierzowi niestosowność obrania następ­ że miał ku temu sobie przychylnych kardy­ cy tronu za swego życia. Jeden tego nazwi­ nała księcia Radziwiłła i króla Stefana Bato­ ska odznaczył się z odwagi w bitwie pod Cho­ rego. Podczas bytności swojej w Krakowie, cimem r. 1673. M. gdzie przez cztery lata słowo Boże kazał, Powala czyli Ogończyk, obacz założył bractwo miłosierdzia; toż samo w Wil­ Ogończyk. Mikołaj i Sasin Powałowie, w nie, Lublinie i w Warszawie, którym ustawy bitwie Władysława Jagiełły z Krzyżakami pod przepisał. Za jego staraniem szpital ś. Ła­ Grunwaldem, walczyli zaszczytnie; drugi Mi­ zarza na zbieranie i opatrywanie tułających kołaj z Słupowa Powała, mężnie się od­ się po ulicach ubogich, został zbudowany i znaczył pod Koronowem. Paweł, uczestni­ w potrzebne dochody opatrzony. Wezwany cząc w wojnie Władysława Warneńczyka z na kaznodzieję królewskiego od Zygmunta III., Turkami, w nieszczęśliwej bitwie pod War­ sprawował ten urząd z wielką chwałą przez ną dostał się w niewolę Turecką, z której lat 24. Kazania jego tchnęły gruntownem wyszedłszy dziwnym sposobem dostał się po dowodami, przvczem wytykał w po” ' shno- Po. Po. 263

ści panujące występki i z nich wynikające Z niemałą pochwałą odprawił kilka ważnych skutki tak wymownie, że lud tłumnie się dla poselstw w interesach państwa i chrześciań- słuchania go gromadził. Laty i pracą zwą­ stwa, t. j. do Francyi, do Rzymu i Neapolu, tlony, wyprosił się od dworu lubo uie bez zkąd powracając r. 1622, przestał żyć w 54 trudności w r. 1612; w sam dzień wielka­ r. wieku swego. nocny pożegnał na kazaniu mianem króla, Powyrskl, dziedziczył w Żytomier- senat i wszystkie stany, i usunąwszy się do skiem. M.* kolegium ś. Piotra w Krakowie, tego same­ Pozarzycki, niegdy w województwie go roku przeniósł się do wieczności w 76 r. Mścisławskiem, wywodzi swoje pochodzenie życia swego. Prócz swego powołania napi­ od książąt Siewierskich, idących od Włodzimie­ sał ten mąż pracowity wiele ksiąg, które do­ rza W .— Jan, był cześnikietn Mścisławskim tąd znakomitą mają wartość: między innemi r. 1674. Eliasz, chwalony z dzielności pod Żywoty świętych Pańskich. (Obacz P a w ę s k i.) hetmanem Pawłem Sapiehą. P o n ie r s k i . niegdy w Krakowskiem Poziomkowski , konstytucyą z roku województwie. 1764 nobilitowany exne o fi ta. M., Powodowskt, herbu Łodzią. Jan, Pozfom»ki , dziedziczył na Podolu.M' scholastyk Poznański, kanonik Gnieźnieński, chwalony z zasług dla kościoła i ojczyzny; Poznańczyk Piotr, Dominikanin, kaznodzieja w pierwszej połowie XVI. wieku, f 1587. Hieronim, archiprezbiter Krako­ wski u Panny Maryi, pamiętny z odprawie­ dla żarliwości w nawracaniu apostołem Szląz- ka przezwany, przetłumaczył psałterz wier­ nia poselstwa do króla Stefana r. 1577., przy- czem odwiózł oraz i kontrybucyą duchowień­ szem polskim i inne pieśni pobożne. M.f stwa na potrzeby wojenne, na synodzie Piotr­ Poznański, herbu Poźniak. M.* kowskim uchwaloną. Jako osobliwy dobroczyń­ ca kolegium Poznańskiego, utrzymywał tam­ P o ź n i a k . że swoim kosztem czterech z młodzieży pol­ Opis herbu. skiej ćwiczącej się w naukach, a XX. Kar­ melitom hojnym darem dopomógł do budowy W polu czerwo­ kościoła ś. Michała. Uczony i wymowny, wy­ nem, powinien być dał kilkanaście dzieł teologicznych i nabo­ mąż w połowie cia­ żnych w języku polskim i łacińskim. Prze­ ła strzałą prze­ szyty, na hełmie zaś stał żyć r. 1613. — Piotr, dziedzic Wol­ sztyna w Poznańskiem, ujęty losem wygnań­ trzy pióra strusie. ców z Wielkiej Polski, przyjął znaczną licz­ Jan Franciszek bę najbiedniejszych do dóbr swoich, osobli­ Poźniak, podwojewo- wie rzemieślników, którym nadał swobody i dzy Wileński, zabi­ przywileje r. 1557. M. ty w r, 1666. P iotr, wsławił się z czynów Pow siński, herbu Ciołek, pisał wojennych szczegól­ się z Powsin na Mazowszu, gdzie też Ję ­ nie pod Czarnieckim drzej był wojewodą Mazowieckim. Bartło­ w wyprawie do Danii. Tym herbem pieczę* miej, wychowany na dworze Klemensa VIII. tuje się Poznański, Poźniak i Pozorzycki. papieża, gdy był jeszcze w Polsce legatem apostolskim, poświęcił się do stanu ducho­ Pozorzycki, herbu Poźniak. M* wnego, w którym postąpił na kanonię Kra­ Pozowski, herbu Dębno w Sando­ kowską, a potem na opactwo Jędrzejowskie. mierskiem. 264 P r. P r.

Pracki w ziemi Warszawskiej, z kąd wski, Gałęski, Giedziński, Giełbutowski, Goc- jeden od sejmu r. 1676 był naznaczonym kowski, Gołębiowski, Gołyński, Gorazdowskiy komisarzem w sprawach krajowych. M.* Gorzuchowski, Gośki, Gostomski, Gradowski, Gratta, Grok, Gromnicki, Gruja, Gulczewski, Prahl H e n r y k, nobilitowany r. 17bO.M* Hunowski, Iłowski, Izbiński, Kinicki, Kobył- Prakowski, herbu Radwan. M.* nicki, Konojacki, Kruszyński, Kryski, Kuchar­ ski, Kukalski, Kukliński, Kurski, Latalski, Le- Praildke Marcin, nobilitowany roku szkowski, Lutomski, Łahiszewski, Łaszcz, Łay- 1790. M.* czewski, Łażniewski, Łukomski, Makosiej, Prandota, herbu Rawicz. M.* Mańkowski, Micowski, Misiewski, Młocki,, Molski, Mukański, Narolski, Nieborowski, Praski, herbu Nieczuja. Nieborski, Nieledewski, Niemiński, Niszczyc- Pratkowski, pisze się zRakowic. M.* ki, Nosielski, Obalkowski, Obrociwor, Ory- szowski, Pakosławski, Pakosz, Pałucki, Par- tein, Parys, Piwo, Płocki, Poczernicki, Po­ Prawdzie. licki, Posienicki, Pruski, Radzanowski, Roki­ Opis herbu. tnicki, Rudzki, Rynaczewski, Sarbiewski, Sę­ kowski, Siciński, Sierakowski, Sierpski, Sma- W tarczy pola nie­ rzewski, Smijkowski, Smitkowski, Smitrow- bieskiego, jest lew ski, Sokołowski, Sołohub, Stepankowski, żółty z muru czerwo­ Slroszewski, Strożewski, Strzałkowski, Szcza­ nego w lewą stronę wiński, Szubski, Szymakowski, Tarzecki, To- niby wyskakujący i misławski, Trąbski, Tuczampski, Wierzbow­ trzymający w łapach ski, Witosławski, Włodek, Wołczek, Żabicki,, koło żelazne albo Zajączkowski, Żeleński, Zubczewski. Prawdę; na hełmie jest podobnie taki Prądzcński , herbu Grzymała, w lew, wystający atoli Wielkiej Polsce. z korony cało. Przo­ dek domu tego, Ję- Prątnicki. drzej hrabia Dinheim przybył z nad Renu do Polski za panowania Opis herbu. Bolesława Krzywoustego, gdzie pojąwszy je­ W tarczy pola nie­ dynaczkę Jana Prawdy, sędziego Gostyńskie­ bieskiego, jest przez go, połączył swój znak herbowy z herbem środek rzeka, nad swojej żony, jak go dziś widzimy. Potomko­ którą u góry są trzy wie jego od dóbr swoich przyjęli różne na­ srebrne róże podle zwiska, z których też kilku walczyło w pamię­ siebie,z których środ­ tnej bitwie z Edygą nad Kałką. kowa nieco wyżej Herbem Prawdzicem pieczętują się: Ar­ położona, pod rzeką ciszewski, Baranowski, Bereza, Beski, Bętko­ zaś dwa takie krzy­ wski, Biedkowski, Biegański, Bielski, Bogac­ że, a na hełmie trzy ki, Bratoszewski, Bratkowski, Brochowski. pióra strusie. Dota Brudzyński, Brzeski, Bałakowski, Chrybski, Prątnickich kwitnął' Ciemniewski, Cybulski, Czeczotka, Dgbołęcki, niegdy w księztwie Litewskiem. Dębski, Dmiechowski, Działowski, Dzwono- P r. 265

Praweckt, herbu Ko ścieszą, jednej biony orderami polskiemi i legii honorowej, linii z Zdzychowskiemi, przyjął tę nazwę od odbył kampanię Napoleona do Moskwy, w któ­ dóbr Praweczyce w województwie Łęczyckiem. rej w stanowczych chwilach pod Mozajskiem Jan, sprawował według aktów Bieckich (prot. i nad Berezyną dał dowody nieulęknionej Nr. 144, pag. (552) urząd Cohortis loricati- przytomności. M. Couimites j posiadając według świadectwa tych­ Pretficz, herbu W c z e I e. Bernard, że aktów (Nr. 87 pag. 688) w r. 1723 we wsi starosta Barski i Trembowelski, rodem z Harkowie w powiecie Bieckim prawem dzie­ S^lązka, wsławił się w bojach z Tatarami i dzictwa przez królów polskich zatwierdzone Wołochami, z któremi przeszło 70 potyczek wójtostwo. Michał, za czasów księztwa War­ stoczył szczęśliwie. W nagrodę też swoich szawskiego sprawował urząd komisarza eko­ heroicznych czynów, nadał mu Zygmunt I. nomicznego w dobrach narodowych w woje­ te dwa starostwa. Przestał żyć roku 1561. wództwie Siedleckim. Akt. Bern. M. Jakób, syn jego z Zawadzkiej, wojewoda Prawluski Krzysztof, umiejętny Podolski starosta Trembowelski, zaprawiony muzyk na dworze Zygmunta III. M. przykładem ojca, równie walciył z najezdni- czą dziczą Tatarską, którą poraził pod Zba­ Prażmowski, herbu Belina, dóm rażem, Turobciem i Rastawicą. Uchwałą sej­ starożytny na Mazowszu, gdzie Wawrzyniec mu z r. 1578 otrzymał za położone zasługi był wojewodą r. 1532. Mikołaj, arcybi­ wojenne miasteczko Szarawka w posiadanie, skup Gnieźnieński i pryrfias królestwa, po­ gdzie fundował klasztor z kościołem 0 0 . Do­ między wielu czynnościami wspierał zdrową minikanów, w którym ciało jego złożono na radą upadającego pod brzemieniem nieszczęść wieczny spoczynek r. 1613. Jana Kazimierza, jakoż zawarł pokój z Mo­ Primus, herbu Łabędź, skwą, następnie ze Szwecyą w Oliwie. Pod pozorem atoli gorliwości o powodzenie ojczy­ Principatti, nobilit. r. 1768. M.* zny, sprowadził później niepokój w kraju, Probulewlez Jakób, podpisał z Smo­ który się zakończył dopiero złożeniem jego leńskiego elekcyę Władysława IV. z urzędu r. 1673. Franciszek, biskup Prochauski, herbu Gryf, z domu Łucki wielbiony z osobliwszej łaskawości dla Cedrów, przyjął tę nazwę od dóbr swoich ubogich i życia przykładnego, umarł r. 1701. Prochni na Podgórzu. Jan, chwalony z czy­ Prądzyński, herbu Grzymała. nów rycerskich w drugiej, połowie XVI wieku. Prążowski, herbu Poraj. Prochnicki, herbu Korczak. Gnia­ Preezkowski, herbu Prus U. zdo domu tego Pruchnik w ziemi Przemy­ skiej. Mikołaj, był kasztelanem Przemy­ P r e is , herbu Jastrzębiec. M.* skim r. 1451. W tymże samym stuleciu za­ Preis * herbu Nabram, niegdy w wo­ siadali dwaj Prochniccy, Mikołaj i Jan na jewództwie Bełzkiem, dokąd przybył z ziemi biskupstwie Kamienieckim. Pierwszy odpro­ Pruskiej. wadził Władysława Jagiellończyka do Pragi. Prek , herbu Borek. Dóm pierwotnie Piotr, w wojnie Wołoskiej ratując Tyczyń­ zwany Preuk, z którego Jerzy, starosta ge­ skiego podaniem mu konia swego, dostał się neralny biskupa Warmińskiego, w wojnie z do niewoli Tureckiej. Jan Jędrzej, kano­ Prusakami r. 1520 bronił pomyślnie miasto nik Krakowski, sprawował przez lat ośm po­ Heilsberg. Stanisław, dziedzic Przemysło­ selstwo przy dworze Hiszpańskim, zkąd po­ wa i podsędek Buski (f 1777), pierwszy wróciwszy otrzymał od Zygmunta III. biskup­ począł się pisać Prekiem. Drugi Stanisław, stwo Kamienieckie, a później arcybiskupstwo kapitan wojsk księztwa Warszawskiego ozdo- Lwowskie, gdzie fundował szpital ś. Łazarza, T. U. Nr. 34. 866 P r . P r. uposażywszy go hojnie w fundusze dostatecz­ Promieński, herbu Jelita. Paweł, ne. On to najbardziej przyczynił się do te­ odbywszy wojny w randze rotmistrza, obrał go, że Ormianie na Rusi będący, do jedno­ naostatek stan duchowny, w którym zakoń­ ści z kościołem Rzymskim przystąpili; f 1633. czył życie r. 163-3 jako proboszcz Skarze- Proezyński Kazimierz, akademik chowski, zostawiając po sobie pamiątkę kil­ Krakowski w XVII. wieku. M. ku fundacyi dobroczynnych. Prokopowicz, herbu Groty.— Mi­ kołaj, astronom i akademii Krakowskiej re­ Promnicki Jan, towarzysz Strusia ktor, zostawił po sobie w rgkopismach wie­ starosty Bracławskiego, przy szturmie Piesz­ lo prac astrologicznych. Gorliwy o utrzyma­ kowa r. 1582 odznaczył się z odwagi. nie czystości wiary katolickiej, śmiało po­ Proniewicz Załamaj, herbu Rad­ wstawał na rozsiewaczów gorszących nauk, wan. Paweł, podpisał elekcyę Jana Ka­ nie dając się powstrzymać od tego żadnemi zimierza. względami; f 1564. Kazimierz, nauczy­ ciel szkół Nowodworskich, pisał wiersze ła­ Prościewlcz, herbu P e likan. ML* cińskie. M. Prosiński Jan, podpisał z ziemi Łom­ Prokopowicz Teofan, arcybiskup żyńskiej elekcyę Władysława IV. Nowogrodzki rodem z Kijowa, po odbyciu nauk w Rzymie za powrotem do ojczyzny wezwa­ Proskl, herbu Samson, pierwotnie ny od Piotra W., odbył z nim kilka ważnych po­ w Wielkiej Polsce, gdzie od dóbr Prochy dróży za granicę; następnie przykładem przy­ przyjął tę nazwę. Samuel, kawaler Mal­ czyniał się do rozszerzenia nauk między du­ tański rezydując u Porty Otomańskiej lat 9 , chowieństwem ruskiem; f 1736. M. a we Włoszech 10, nabył wielkiej biegłości Prokopowicz Maksymilian, rodem w obcych językach, jakoż go potem Jan III. z Wołynia, po skończeniu nauk » Podolincu mianował swoim ablegatem u dworu Wiedeń­ na Spiżu, przyjąwszy habit zakonu XX. Pija­ skiego, a w krotce u dworu Neuburskiego dla rów, sprawował nauczycielstwo razem z ka­ umówienia małżeństwa królewicza Jakóba z znodziejstwem w Radomiu,' Rzeszowie, Zło­ księżniczką Neuburską. Po zgonie Sobie­ czowie i w Krakowie, gdzie pozyskał taką skiego przeszedłszy w służbę Szwedzką, pod­ wziętość, iż najpierwsze osoby ubiegały się czas wojny Karola XII. z Augustem II. wiel­ o jego przyjaźń. Za indultem apostolskim r. ce się ujmował za ziomkami swojemi, łago­ 1790 otrzymawszy plebanię w Kętach, przy dząc przytem umysły rozhukanego żołdactwa. dopełnianiu ścisłem swoich obowiązków pa­ Proskura, herbu Krzyżostrzał w sterskich, utrzymywał przy sobie kilku szla­ | województwie Kijowskiem, Iwan, w wojnie checkiej młodzieży, której edukacyą się zaj­ z Moskwą r. 1568. walczył pod wodzą Kmi­ mywał. Zycie przykładne zakończył r. 1809. ty starosty Orszańskiego. Fiedor, pisarz Z pomiędzy licznych prac jeąo zasługuje na ziemski Kijowski z poleceń sejmowych spra­ osobliwszą uwagę Kronika ówczesna, w któ­ wował z zaszczytem różne urzęda. rej zapisywał wszelkie wypadki i zdarzenia ProsowieckI Andrzej, bitny ata- w kraju i za granicą zaszłe. 'VI, man Kozaków Lisowczyków, wsławił się z nie­ Prokowfsiki, herbu Radwan. ustraszonej odwagi w wojnie Moskiewskiej za Proksza W województwie Wileńskiem, Zygmunta III. M. zkąd trzech podpisało elekcyę Władysła­ Prosowski, herbu Przyjaciel. M.* wa IV. Prokulbicki , herbu Ła będź. Jan, Prostek, herbu Lubicz. głosował na elekcyi Władysława IV. Proszczewlcz, herbu Lis. M.* Pr.

Proszczewiez, herbu Pelikan. Proszczycki Jerzy, chorąży Żyto­ na cztery części prze­ mierski, r. 1705 podpisał konfederacyę Kra­ dzieloną, na której kowską. po prawej ręce tar­ czy w polu czerwo­ Proszewski, w Rawskiem wojewódz: nem jest kolumna żół­ Proszkowski, herbu Łada. Jan, ta, po lewej ręce w podstarości Sądecki, roku 1661 sprawował polu białem winna la­ urząd komisarza w sporze pogranicznym z torośl z trzema gro­ Węgrami. nami, w spodniej czę­ Proszowiatlin Szymon, przełożo­ ści też same znaki, ny szkoły ś. Floryana, a potem zamkowej w tylko że przewrotnie, Krakowie w pierwszej połowie XVI wieku, na hełmie zaś w ko­ jaśniał tak z nauk jak i życia przykładnego. M. ronie kolumna. Dóm Proszowski Jan, Krakowianin, ce­ Prowanów przybył (do Polski za panowania niony w XVII wieku z biegłości w sztuce ma­ Zygmunta Augusta zSabaudyi, gdzie nabyw­ larskiej. M. szy dobra, za promocyą królowej Bony o- trzymał indygenat z dodaniem do dawnego Prószyński, herbu Ogończyk. herbu swego kolumny orła polskiego. Prosper Protasowicz, niegdy w Nowogrodz- Prowana, starosta Będziński, żup Wielickich kiem. M.* — J a n Benedyktynowicz, wydał i Bocheńskich administrator, zasłużył się z w Wilnie kilka dzieł ascetycznych. M. podniesienia tych kopalń, a przeto i docho­ Protaszewicz, herbu Drzewica. dów Rzeczypospolitej; f 1584. Waleryan, biskup Łucki a potem Wileński, Prowani, herbu Władysławski. M* zasłużył się ojczyznie z doprowadzenia unii Prozor, dziedziczył w Trockiem woje­ Litwy z Koroną, następnie z utworzenia szkoły wództwie. w Wilnie, przy której fundował bursę dla ubo­ Pruchnicki, obacz Prochnicki. gich studentów Valerianum nazwaną; f 1579. Prucliyński na Wołyniu. Protaszewicz, herbu J a s trzę biec. Prumieński, herbu Szeliga. Iwan, porucznik chorągwi księcia Romana Prnński, herbu Pogonia I., dóm Sanguszki, sławiony z męztwa i odwagi ro­ książęcy pochodzący od Włodzimierza W. Mię­ ku 1567. Jonasz, metropolita Kijowski r. dzy innemi książęty Jerzy, widząc się być 1568. Ja n Benedykt, dziedzic na Mohylnej, uciśnionym od kniazia Moskiewskiego, we­ wydał kilka dzieł moralno-politycznych; W ł a- zwał ku pomocy Tatarów perekopskich, któ­ dysław, syn jego, sędzia ziemski Piński zna­ rzy po zgonie hana swego powracając z nie­ komity poeta; f 1659. Jerzy, pisarz ziem­ fortunnej wyprawy, zabrali w niewolę księcia ski Nowogrodzki, uczestniczył jako rotmistrz Jerzego. W tejże przepędził on lat 11, i aż i pułkownik z chwałą imienia swego w woj­ za, wstawieniem się Władysława Jagiełły wy­ nach Tureckiej, Pruskiej i Moskiewskiej; f szedł na wolność r. 1434 ; a obawiając sig 1673. dalszego najścia swoich nieprzyjaciół, osiadł P r o w a n a. w granicach Polski, gdzie otrzymał od Ka­ zimierza Jagiellończyka obszerne włości i dwór Opis herbu. w Brześciu. Syn jego Chleb, za panowa­ W tarczy pola czerwonego jest orzeł biały nia Jana Olbrachta i Aleksandra sławiony z bez korony, trzymający na piersiach tarczę czynów rycerskich, walcząc z Talarami pod 268 P r. Pr.

Mińskiem r. 1513, poległ na polu bitwy, gdzie wski, Rokolowski, Bożanka, Budowski, Buw- leż pogrzebionym został z żalem całego wojska. ski, Bywocki, Slepczyc, Słubicki, Spinek, Mogiła usypana tamże na zwłokach jego, prze­ Stradomski, Studzieński, Szamowski, Szcze- chowała w długie czasy pamiątkę tego zdarzenia. panowski, Swarocki, Tobaszowski, Trembec­ Fryderyk, wojewoda Kijowski, w celu po­ ki, Więckowski, Wiśniewski, Woliński, Wol­ skromienia najazdów Tatarskich założył for­ ski, Zajączkowski, Załęski. tecy w Białejcerkwi. Aleksander, kaszte­ lan Trocki w wojnie Stefana Batorego z Mo­ P r u s I I . skwą, przystawił do obozu królewskiego zna­ Opis herbu. czny poczet ludzi uzbrojonych. Na nim wy­ gasł też ród książąt Pruńskich. W polu tarczy czer­ wonem są dwie ko­ P r u s I , sy białe do siebie zło­ żone tak, że końce Opis herbu. ich w górze po za sie­ W czerwonym po­ bie zachodzą, u dołu lu tarczy jest półto­ zaś związane złotą ra krzyża białego, a związką, ua wierz­ na hełmie ręka zbroj- chu między końcami Jna po ramie z koro- kos jest półtora krzy­ Iny wystająca z mie- ża ; na hełmie zaś Iczem do góry w pra­ takaż ręka zbrojna wą stronę zaniesio­ z mieczem wzniesionym, jak w herbie Prus I. na. Początek tego her­ Zowią ten herb także Wilcze kosy, a to dla bu wywodzą od przyj- tego, że w takie kosy niegdy wilków łowio­ '1^*3 ścia jakiegoś księcia no. — Początek jego podają autorowie od tej Pruskiego do Polski, okoliczności: za Kazimierza Mnicha hetmanił gdzie przyjąwszy wiarę chrześciańską, otrzymał wojsku polskiemu mąż odważny herbu Prus 1., go od monarchy Polskiego. Zowią ten herb który gdy po dwakroć zwyciężył Masława, także Turzymą. Pieczętują się nim: Andrze­ uprosił sobie od króla polskiego pozostałą jewski, Biestrzykowski, Bogusławski, Borow­ córkę jedynaczkę zwalczonego nieprzyjaciela; ski, Bystram, Chomętowski, Chwałkowski, Cy­ jakoż Kazimierz nagradzając jego zasługi, nie­ gański, Długojewski, Dobrodziejski, Drozdo­ tylko mu ją zaślubić pozwolił, ale n&dlo i wski, Druszkowski, Dymitrowski, Frycowski, w znaczne dobra opatrzył, a że ów Masław Garlicki, Gawłowicki, Głowacki, Gniewiewski, dwie kosy nosił w herbie, on do^nich przy­ Goworowski, Grzymisławski, Isajkowski z tą dał swój ojczysty: półtora krzyża. odmianą, że na hełmie zamiast ręki zbrojnej Tym herbem pieczętują się: Baworow- kładą skrzydło sępie strzałą przeszyte, Je­ ski, Daniecki, Dębowski, Faszczewski, Głu­ żowski, Juchnowski, Julewski, Jurecki, Kacz­ chowski, Grzybowski, Jezierski, Kobyliński, kowski, Klicki, Kliczkowski, Korycki, Krzy- Łaźniewski, Małachowski, Misiewski, Mitar- wokulski, Krzyżakowski, Łącki, Łątkiewicz, nowski, Myślecki, Nakwaski, Niewierski, No- Łososiński, Michalczewski, Mroczek, Niele- womiejski, Olszewski, Preczkowski, Pruski, piec, Niemczynowski, Niewiadomski, Obrzyc­ Radomiński, Wołowski, Zaborowski, Zgli- ki, Ormieński, Orzeł, Ossowski, Otocki, Pe- nicki. tryczyn, Piszczański, Płoński, Podleski, Po- likowski, Przechowski, Przezdziecki, Bączko­ Pr. P r .

Prus III. Prusimski, herbu Nałęcz, ]0 z , się z Kolny w Wielkiej Polsce. — Stefane Opis herbu. paroch Ziatkowiecki na Ukrainie, protestował W polu czerwonem z innemi przeciw uciskom Gonty r. 1768. M. tarczy powinna być Prusinowski, herbuTopor.A dam, po prawej stronie ko­ podkomorzy Włodzimierski i rotmistrz zawo­ sa końcem na dół' łanego męztwa, w nagrodę swoich czynów skierowana, po lewej otrzymał wieś Radomyśl w ziemi Łuckiej w stronie zaś pół pod­ posiadanie r. 1007. Jan, zakonu Jezuitów, kowy z kosą u góry służąc z pełnem poświęceniem bliźnim swo­ niby złączona, na któ­ im, podczas grasującego powietrza w Warsza­ rych wierzchu jest wie r. 1625 uległ zarazie morowej. Janusz, półtora krzyża złote­ podkomorzy Bełzki, między innemi zajmował go, a na hełmie nad się czynnie dostawianiem prowiantów dla woj­ koroną zbrojna noga ska polskiego na Ukrainie, dokąd został mia­ z ostrogą. Zowie sig ten herb także Nago- nowany komisarzem r. 1638. dą, a to od gód czyli wesela, na ktorem od­ miana jego nastąpiła; bo gdy potomek owe­ Prusiński albo Pruszyński, ber­ go Prusa 11., który córkę Masława zaślubił, bu Rawicz, pierwotnie w Sandomierskiem wo­ w boju nogę utracił, to przydał mu Bolesław jewództwie. Bernard, wsławił się z wy- w nagrodę okazanej dzielności złetą, którą cięztwa odniesionego nad Tatarami pod Ra- on zamiast zbrojnej ręki zaczął używać. doryszem. Franciszek, zostawił synów jedenastu , i każdemu majątku na dzisiejszą Tym herbem pieczętują się: Bełdycki, monetę po 400.000 złp. Krzysztof, brat Bogdański, Byszyński, Czarnecki, Dawidow­ jego, chwalony z dzieł rycerskich. ski, Dłużnie «ski, Dobrzyniecki, Glaznocki, Jabłonowski, Jaruntowski, Karniski, Korewic- Pruski herbu Leliwa. Krzysztof, ki, Kowalewski, Łosowski, Miński, Mlącki, zginął pod Nowym miastem. Kasper, prze­ Młocki, Mroczkowski, Mrozowieki, Napierkow- trwał przeszło lat 20 w obozie. ski, Nogatski, Opacki, Osowiński, Pisanka, Pruski, herbu P ra wdzic. Mojżesz, Pruszkowski, Radomski, Rosochacki, Rudziń­ stargawszy zdrowie w obozach, zakończył ży­ ski, Rzeczkowski, Skowroński, Słucki, Wi- cie r. 1651, uczyniwszy pierw fundaeyę na chulski, Wietwiński, Zieleński, Zuchorski, Żu­ dwóch konwiktorów w seminarium Rawskiem. kowski. Pruski, berbu P rus II.— Jeden tego Oprócz tu wymienionych familii, według nazwiska z chorągwi Kozackiej, zginął na późniejszych autorów (Kuropatnickiego, Ma­ Ukrainie r. 1638. M. łachowskiego i Wielądka) należą do herbu Pruszak, herbu Leliwa w ziemi Po­ Prus w ogólności następujące jeszcze familie: morskiej. Jan, zginął w wojnie Moskiewskiej Brzoziński, Chladkowski, Faściszewski, Gnie- Pruszak, herbu Pielesz. wiński, Hussarzewski, Kadłubek, Karmiński, Pruszakiewicz, herbu P i e 1 e s z. M.* Latyński, Niedzielski, Pokutyński, Potocki, Pruszauowski Justynian, podpi­ Rosołowski, Rudawski, Rzeszek, Sobor, Szu- sał z Mińskiego elekcyę Jana Kazimierza. mańczdwski, Szymańczewski, Trembicki, Ur- Pruszcz Jacek, pracowity pisarz i banowski, Zaleski. biograf Krakowski w XVII wieku, wydał kil­ Prusiecki, niegdy na Podgórzu Kra­ ka dzieł historycznych, między któremi zasłu­ kowskiem. gują na szczególną uwagę: Klejnoty stołecz- 270 ' P r. P r. nego miasta Krakowa i Forteca monarchów takaż kuna ma się polskich. M. znajdować i na heł­ Pruszkowski, herbu Łzawa, we­ mie w koronie. Przo­ dług Paprockiego na Szlązku, gdzie za he­ dek domu tego przy­ roiczne czyny otrzymał jako przydatek jele­ były do ziemi Pru­ nia do Łzawy. Łukasz, walcząc w wojsku skiej za czasów je­ cesarza Karola V z Francuzami, poległ na szcze Krzyżackich, polu bitwy; Piotr, zginął pod Wiedniem; dał początek domo­ Henryk zaś w wojnie z Turkami postrzelo­ wi, który się później ny w ramie na Węgrzech, umarł z rany od­ w sprawie kraju wiel­ niesionej i pogrzebiony w Komornie. ce zasłużył. Z tego Jan Jerzy około Pruszkowski, herbu Brochwicz II. M* lat 30 przetrwał w Pruszkowski, herbu Odrowąż. wojsku polskiem, i Pruszkowski, herbu Ogończyk, za odznaczenie się pod Chocimem i Sta­ wiskami, otrzymał od Jana III kasztelanią Pruszkowski, herbu Prus III. Chełmińską i starostwo Mirachowskie. August Pruszkowski, herbu Roch. III. II. zawdzięczając mu nadto swoje wyniesie­ Jeden tego nazwiska, ale niewiadomo z nie na tron polski (gdyż przy elekcyi potra­ którego domu, (Jan) w rozruchach Dorożen- fił rozdwojone zdania synów Korony na obiór ki r. 1671 mianowany od hetmanów namiest­ jego skierować), konferował mu województwo nikiem, w ośm chorągwi wysłanym został na Malborskie, z którego postąpił na podskarbi • Ukrainę dla powściągnienia szerzącego się stwo koronne, a r. 1728 na generalstwo Wiel­ buntu. M. kopolskie. Joachim, brat jego zakończył życie w obozie z odebranych w boju postrza­ Pruszycki W Krakowskiem wojewódz: łów. — Przebendowski, kasztelan Elbląg- pruszyński, herbu Ogończyk. — ski, uposażył klasztor Trynitarzów we Lwo­ Franciszek, Jezuita, pisał w Lublinie wier­ wie funduszem 40.000 złp. M. szem rymowym, przetłumaczył oraz z francuz- kiego Tymoklejg. J .— Adam z Pruszyn, ro­ przebolowski, nobilit. r. 1775. M.* ku 178(5 zapisał klasztorowi ś. Katarzyny w P rz c b o ra , herbu Nałęcz. Krakowie 11,000 złp. na dobrach Wagano- Przeborowski , herbu Abdank. wice. M. Adam, Jezuita i kapelan Jana Sobieskiego, Pruszyński, herbu Rawicz. którego we wszystkich expedycyach był nie- P r ą d z e ń s k i , herbu Grzymała. M.* rozdzielnym aż do śmierci swojej towarzy­ szem. Po owej sławnej odsieczy Wiednia prządzcwski, herbu Nowina. trudami obozowemi strawiony, przestał żyć Prządzcwski, herbu Grzymała. 30 września r. 1683 w Posoniu na Węgrzech, Krzanowski, herbu Nowina. gdzie też w kościele katedralnym został po­ chowanym. Jak wielkie w nim było serce, przcbendowski. widzieć z togo, że w morderczych bitwach z Turkami li tylko krucyfiksem uzbrojony, w śród Opis herbu. gradu kul i pocisków zapalał wojowników W tarczy ma być kuna w prawą stronę polskich do męztwa, błogosławiąc do batalii wspięła i przedniemi łapami jabłko królew­ idących, a dysponując rannych na śmierć, skie ? krzyżem u góry trzymająca; podobnie zkąd zjednał sobie u rycerstwa niezwykłą mi~ Pr. P r.

łość i poważanie, do czego mu jeszcze wię­ Aleksander, kasztelan Lubaczowski, od cej pomogło wstawianie się u króla bohatera sejmu r. 1641 był wyznaczony do korefetury za przyciśnionemi jaką niedolą lub nieszczę­ prawa polskiego, a w roku 1645 do rachun­ ściem, w czem Jan III, nie zwykł był odma­ ków z ceł. wiać jego prośbom, przedworski, herbu Odrowąż. Przechowski, herbu Prus. Przędzowski, herbu Junosza. Przeciszewski, herbu Grzymała. Przedzyński, herbu Jastrzębiec. Jan, rotmistrz w wojsku Łitewskiem, w woj­ Piotr, missyonarz i sławny kaznodzieja, któ­ nie Chodkiewicza ze Szwedami roku 1609., rego mowy rozrzewniające wielu do poprawy chcąc się przedrzeć do Parnawy oblężonej życia skłoniły. M. przez najeźdźców, wśród mężnego natarcia Przegoliński na Podlasiu, zkąd pod­ poległ na polu sławy. pisał elekcyę Jana Kazimierza. Przeciszewski, herbu Rogala. Przecław©wicz Jan, teologii i pra­ Przegonią. wa doktor, profesor w akademii Krakowskiej, Opis herbu. pamiętny z pism w obronie tej akademii prze­ ciw Jezuitom, duchem wieszczym przepowie­ W tarczy pola czer­ dział upadek tego zakonu; nadto zapisał fun­ wonego są dwa księ­ dusz na wsparcie uczącej się młodzieży poi- życe niepełne barka­ skiej; f 1635. M. mi do siebie obróco­ ne, a między niemi Przecławski, herbu Glaubicz. miecz ostrzem na dół Przecławski, herbu Krupka. położony, na hełmie z przecławski, herbu Płomień czy k. korony wystaje smok M* do połowy ciała, z Przecławski, herbu Zadora, którego paszczy pło­ mień wybucha, w po­ Przeczkowski, herbu Szeliga. śród którego widać Przeczytański Patrycy, zakonu taki miecz i księży­ XX. Pijarów, przytem filozof i mówca kościel­ ce, jak na tarczy. Początek tego herbu, opi­ ny, za położone zasługi w nauczycielstwie mia­ sują nasi heraldycy: W wojnie z Morawczyka- nowany członkiem Towarzystwa warsz: przy­ mi , hetman polski wysłał przed sobą jedne­ jaciół nauk, wydał kazania wzorowe i logikę go Ostojczyka (kawalera herbu Ostoja), któ­ czyli sztukę rozumowania, dzieło, nad które ry z małą garstką swoich natrafiwszy na da­ nie było lepszego w tym rodzaju; f 1817. ST. leko większą liczbę nieprzyjaciół, najmniej Przedborowskt, herbu Poraj. się tem nie strwożył, lecz wysławszy posłań* ca do hetmana, wytrzymał tak długo nacisk przedborski, herbu Gozdawa. Morawczyków, aż mu sukurs przyszedł, z któ­ Przedpełski, herbu Jastrzębiec. rym natarłszy teraz na zwyciężających, pora­ Przedpolski, herbu Jastrzębiec. ził ich na głowę. Za tę odwagę przeformo- M.* wano herb jego rodzimy, Ostoję w ten kształt, Przedrzemirski Piotr, poległ w Że miecz cały między księżyce, a smoka na hełm dodano ; Przegonią zaś od tego ów klej­ boju z Kozakami na Ukrainie r. 1638. M. not nazwano, że lubo ów Ostojczyk w tej u- Przedwojeweki, herbu Odrowąż. tarczce od Morawianów dla szczupłych sił 272 swoich po wiele razy był przeganiany, wsze­ Przerowa. lako z placu nieustąpił, Opis herbu. Tym herbem pieczętują się: Bratkowski, Dulski, Dzwonkowski, Głodowski, Gołuski, W tarczy pola czer- Hryniewiecki, Kowalkowski, Kryski, Lisow­ wonege znajduje się ski, Niewieściński, Wietrzyński, Zakobielski, kopia z proporcem Żołczyński, Zwiartowski. żółtem w prawy bok przemieniecki, nobilit. r. 1790. M.* nachylonym, a na heł­ mie trzy pióra stru­ Przemyski, nobilitowany r. 1768. M.* sie. Początek tego Przepałkowski, w Wielkiej-Polscze. znaku podaje Paproc­ przeradowskt, herbu Półkozic. ki: W7 bitwie pod Kazimierz, rotmistrz Kozackiej chorągwi, Wrocławiem, gdy pie­ poległ na harcu pod Malborgiem; Paweł, chotę niemiecką jak także rotmistrz i Piotr, polegli w bitwach z mur stojącą nic prze­ Tatarami, Władysław zaś pod Mohylowem. łamać niemogło, niejaki Mirosław dowódz- Przeradzki, herbu Jasieńczyk. ca Szlązaków złożywszy kopię i sparłszy Przeradzki, herbu Jastrzębiec. konia ostrogami, z taką natarczywością ude­ Przerębski, herbu Nowina, dóm rzył na ową piechotę niemiecką, że bez po­ starożytny i zasłużony w narodzie, z którego wstrzymania wdarł się w ich szyki, a za nim Wincenty, biskup Kujawski jaśniał z nauk hufiec jego klinem uszykowany, czem rozer­ niepospolitych, umysłu wspaniałego i szczo­ wawszy siłę nieprzyjaciela, najwięcej przyczy­ drobliwości niezmiernej. Dla oddawania się nił się do głośnego po dziś dzień zwycięz­ li tylko swoim czynnościom pasterskim, wy­ twa. Bolesław Krzywousty nagradzając czyn zuł się z obowiązków świeckich w piastowa­ tak waleczny, prócz bogatych darów i dóbr niu pieczęci koronnej. Zycie cnotliwe zakoń­ obszernych, nadał temu Mirosławowi ów znak czył r. 1503. Jan, arcybiskup Gnieźnieński, herbowy nazwawszy, go Przerową od przer­ mąż znakomitych przymiotów i nauki niepo­ wania jak mur nieprzyjaciela. spolitej, odprawiał wszystkie ważniejsze po­ Tym herbem pieczętują się: Cetner, Dro- selstwa do obcych mocarstw, u których miał gon, Drwalewski, Głoskowski, Gośliński, Gro­ niemałą powagę. Dbały o rozszerzanie nauk, towski, Jarochowski, Pielski, Uleniecki, Za­ założył szkołę w Skierniewicach dla młodzie­ wisza. ży szlacheckiej, dokąd sprowadził sławnego Przerowilieki, herbu Junosza. Herbesta nauczyciela z akademii Krakowskiej; f 1562. Z pomiędzy wielu innych, wysokie- Pfzesiecki, głosował na elekcyi Ja­ mi dostojeństwy w Koronie przewodniczących, na Kazimierza. M.* dwóch z tego domu traktując wojskowo, od­ przesmińsfei, herbu Paprzyca. nieśli szwank na wojnach: jeden popadł w Przesmycki Jan, wsławił się z od­ niewolę Tatarską pod Żółtemi Wodami, a dru­ wagi na wojnach za Władysława IV. gi w bitwie pod Starczem odniósł ciężkie ra­ ny. — Maksymilian, kasztelan Sieradzki Przcspolewski, herbu Topor. posłował od Rzeczypospolitej do Węgier ro­ ku 1620, gdzie od Betlen Gabora sromotnie Przestrzał. był skrzywdzony. Władysław, proboszcz Opis herbu. kapituły Krakowskiej, przyłożył się wielce do W polu czerwonem tarczy jest miecz obo­ budowy kollegiaty ś, Anny w Krakowie. M. sieczny końcem do góry położony, który prze- P r . P r . 273

szy wa strzała u wierz­ Adam Rutendorf (jak chu z ukosa od lewej się niegdy pisał), sę­ ku prawej stronie, a dzia ziemski Mira- na hełmie trzy lub pięć piór strusich. Herb chowski, poseł z Po­ ów nadał Maciej, król morskiego , głosował Węgierski r. 1482 na elekcyi Jana Ka­ niejakiemu Stefa­ nowi Janczowi z zimierza. Unichowa, o czem świadczy przywilej Zygmunta Augusta. Przezdziecki, herbu Prus 1. Mar­ Syn tegoż Teodor, cin, towarzysz Koniecpolskiego, odznaczył zginął w nieszczęśli­ się z odwagi przy szturmie Pieszkowa. Jan, wej wyprawie Jana Olbrachta w lasach Buko­ jezuita, w czasie zarazy morowej r. 1624, wińskich. i wonią, brat jego w nagrodę służąc zapowietrzonym w Pułtusku, padł ofia­ zasług swoich i poległego brata , otrzymał rą miłości bliźniego.—J a n , pisał się na elek­ przywileja na pewne daniny w ziemi Przemy­ cyi Augusta II. z ziemi Nurskiej. M. skiej r. 1509. Kunasza Unichowskiego sy­ Przezdziecki,|,herbu Roch II. Mi­ nowie J a c k o Terlecki, Jan Bereżański, P a ­ kołaj Władysław, kasztelan Nowogrodz­ w e ł Ustrzycki, i Damian Stobnicki przyjęli ki, godny pamięci z nadzwyczajnej czynności te nazwy od dóbr działem im przypadłych, i na sejmach i trybunałach ;!g f 1685. M. pieczętują się dotąd herbem Przestrzał. Przez wieki, herbu Abdank. Przestrzelski, herbu Slepowron, pierwotnie w ziemi Wizkiej. przezwocki, herbu Junosza. PrzetockI, herbu Nałęcz. Jacek, dziekan Badomski, kollegium Bawskie udaro- P r z o s n a. wał pięknym księgozbiorem. Pomiędzy wie­ lu pracami, zostawił opis chronologiczny szcze­ Opis herbu. gólniejszych zdarzeń miasta Gdańska. PrzetockI, herbu Szaszor. W polu błękitnem jest lew żółty wpra­ Przewłocki pierwotnie na Podlasiu. wą stronę idący z prze wodo wski Andrzej z Brzan, paszczą otwartą, a pisał w przedmiocie historycznym w roku ogonem po między 1639. M. nogi spuszczonym, na którego grzbiecie są przew oski. trzy wieże, na heł­ mie zaś w koronie Opis herbu. pięć piór strusich. Początek tego herbu W tarczy pola modrego są trzy krzaki podaje Paprocki: Gdy ruty zielonej, na hełmie podobnie trzy, we­ zamek Przemęcki, w którym przodek domu dług innych zaś jeden tylko taki krzak ruty. tego miał komendę, oblęgli Czechowie, prze­ T. U. Nr. 35. 274 P i­

to ten dla niedostatecznych sii swoich, miał sich. Początek tego bowiem tylko 300 ludzi, niewidząc żadnego herbu wywodzą z tej sposobu wydołać natarczywości nieprzyjaciela, okazyi: Gdy Henryk wdał sig na pozór w układy, podczas któ­ książę Sandomierski rych wyszedłszy z fortecy przez kanały, ka­ w r. 1164 ucierał się zał na drodze położyć trupa ludzkiego z li­ z Prusakami naten­ stem w zanadrzu niby od króla pisanym, w czas jeszcze pogana­ którym mu donosi o prędkiej odsieczy; na­ mi, w jednej bitwie zajutrz Czesi znalazłszy tego trupa i przeczy­ zabity został Miro­ tawszy ów list, spiesznie od fortecy odstą­ sław stojący w obro­ pili, za któremi wypadłszy ów junak polski, nie osoby swego księ­ jeszcze się ich nabił do woli. Za ten czyn uda­ cia, który ten znowu rowany hojnie od wdzięcznego monarchy, otrzy­ chciawszy ciało po­ mał ów herb; a że to się działo nad rzeką ległego z placu upro­ Przosną, oblewającą twierdzę Przemęt, na­ wadzić, przedarł się przez zastęp nieprzyja­ zwano ge też Przosną. Tym herbem pieczę­ ciela, lecz wtem raniony śmiertelnie, i sam tują się: Baliński, Słopanowski, i Wilzeński. padł ofiarą poświęcenia. Na pamiątkę Lego P rzybora, herbu Nałęcz. M.* czynu, Bolesław Kędzierzawy nadał ów znak herbowy potomkom owego Mirosława. Z cza­ przyborowski, herbu Sulima. sem uległ on różnym odmianom i kształtom. Przybylski Jacek Idzi, sztuk wy­ Pieczętują się nim: Akszak, Bogusław z tą zwolonych i filozofii doktor, profesor staro­ odmianą, że dwa serca bez misy używają, żytności i języka greckiego przy akademii między któremi sterczą dwie strzały ostrzami Krakowskiej, przetłumaczył celniejszych pisa- do góry, a na hełmie trzy pióra strusie: Daw- rzów francuzkich, łacińskich i preekich, ogó« bar, Daudor, Drągbieński, Drąkieński, Dra- łem wydał dzieł około 80. Zycie czynne kiewski, Hryniewicz, Jurowski, Legiecki z tą wśród ogólnego poważania zakończył w War­ odmianą, że między dwiema sercami kładą szawie r. 181 (*. M. jednę strzałę; Łukański, Muśnicki z odmianą, że dwa serca są podle siebie bez misy prze­ przybylowski Kazimierz, aka­ szyte strzałą przez środek, a na hełmie trzy demik Krakowski, pisał wiersze łacińskie. M. pióra strusie; Nowaczyński, Prosowski, Pa­ Przybyslawski, w Wielkiej Polsce, włowicz z odmianą, że dwa serca na misie pisze się z Mierzyna. Jan, fundował peni- każde z osobna jest strzałą przebite; Skir- tenciarza przy kościele Zdzieszowskim. munt-Strawiński z odmianą jak Bogusław; Szembel z tą odmianą, że serce jest bez mi­ Przybyszewski, herbu Grzymała. sy i strzałą do góry przeszyte, a na hełmie przygodzki, herbu Radwan. trzy pióra strusie; Tomkowicz, Wojna. przygodzki, herbu Sulima, M.* przyjemska, herbu Rawicz, po­ czątkowo w Wielkiej Polsce, gdzie Stani, sław wsławiony z męztwa na wojnach, otrzy­ Przyjaciel. mał w zasługach od Stefana Batorego staro­ Opis herbu. stwo Kamińskie. Ceniony od ziomków z głę­ bokich rad i gładkiej wymowy, okazał się WT tarczy pola błękitnego jest serce ludz­ nadto w wierze ojców swoich statecznym; f kie na misie, z lewego boku z góry na dół 1595. Krzysztof, głośny z waleczności i • strzałą przeszyte, a na hełmio pięć piór stru- } rozwagi w bojach, pod Zbarażem roku 1649 Pr. Pr. 275 zajmował się wymiarem obozu. Zygmunt, negó przegłuszał jęk dzwonów, co było naj­ brat jego, na czele własnego pułku pieszego piękniejszym dowodem niezroyślonego przywią­ stawał w każdej potrzebie ojczyzny. Rozpo­ zania ku niemu. M. rządzeniom jego artyleryi przypisują też zwy- P rzyk ucki Stanisław, podpisał cięztwo odniesione pod Beresteczkiem. Wy­ elekcyę Władysława IV. słany na Wołyń, zdobył szturmem ważną wa­ rownię nieprzyjacielską, niestraciwszy przy­ Przytęcki, herbu Sreniawa, pier­ tem tylko 70 ludzi, gdy nieprzyjaciela 3000 wotnie w województwie Krakowskiem, gdzie legło. Niedługo cieszyła się atoli Rzeczpo­ przodek domu tego piastował urząd burgra- spolita tą podporą, zginął bowiem pod Ba­ biego grodu królewskiego; M arcyan,najprzód towem r. 1652, gdzie dostawszy się w nie­ sędzia Zatorski, potem kasztelan Oświęcim­ wolę, zamordowanym został haniebnie. Piotr, ski, zajmował się korrekturą praw koronnych. kasztelan Szremski, stanąwszy na czele po­ Hieronim, brat tepoż kasztelan Sądecki, spolitego ruszenia, odniósł głośne zwycięztwo pamiętny z poselstw na różne sejmy. Acha- nad Szwedami pod Lesznem i Sielną. Nie­ cy, kasztelan Oświęcimski deputował na try­ mniej był też wielce pobożnym; przy hojnem bunał koronny r. 1662. szafowaniu na chwałę Bożą, zwykł był co­ Przyłupski, berbu Poraj. dziennie słuchać nabożeństwa, przyczem rad Przylupski, herbu Wręby. służył do mszy ś. ; f 1673, Adam, kaszte­ Jeden tego nazwiska, w wojnie Moskiew­ lan Gnieźnieński wróciwszy szczęśliwie z wy­ skiej za Zygmunta III. odznaczył się czynami prawy Chocimskiej, fundował 0 0 . Beforma- waleczności. M. tów w Górce i w Osieczny. Krzysztof, Przy łu s k i, herbu Lubicz. Miko­ bawiąc wojskowo w wojsku francuzkiem pod łaj, w bitwie pod Korsuniern dostał się do sławnym Kondeuszem, odznaczył się przy zdo­ niewoli Tatarskiej; Jan, zginął w batalii pod bywaniu Dunkierki; po powrocie do ojczyzny Beresteczkiem. objął jeneralstwo nad artyleryą, lecz w nie­ szczęśliwej bitwie pod Korsuniein popadł z Przyluski, herbu Slepowron. ,M.* innemi w niewolę Kozacką, a z tej do Tatar­ Przyluski, herbu Sulima, pierwo­ skiej. Po wyjściu z takowej spełnił z pole­ tnie w powiecie Bieckim cenia Jana Kazimierza poselstwo do Szwecyi P r z y lu sk i, herbu Jeż. Jakób, ple­ r. 1655. Władysław, wojewoda Kaliski, ban w Mościskach opuściwszy stan duchowny, nabywszy w młodym wieku wiadomości wo­ sprawował najprzód urząd pisarza grodzkie­ jennych w wojsku francuzkiem, przysłużył się go Przemyskiego, a później ziemskiego Kra­ niemi krajowi własnemu; iakoż w bitwach pod kowskiego. Osiadłszy w Szczucinie nad Wisłą, Zbarażem, Komarnem, Kałuszem, Chocimem, zebrał i uporządkował wszystkie prawa pol­ Wiedniem i Strzygoniem dał wojennej dziel­ skie i wydał takowe drukiem r. 1553, które ności dowody. Niemniej jak był walecznym później Herburt przerobił. M. w boju, tak rozsądnym i przezornym w ra­ dzie, w której dla dobra pospolitego usuwał Przypkowski, herbu Radwan. Bo­ wszelkie prywaty i interesa. Zycie zakończył gusław, waleczny pułkownik poległ w bi­ r. 1699, nosząc do śmierci szwank z postrza­ twie pod Kownem r. 1658. Sukcesorom je­ łu w nogę. — Aleksander, podkomorzy Ka­ go zapłaciła wdzięczna Rzeczpospolita ^200 liski, dziedzic Koźmina, słynął z dobroczyn­ zjp. — Samuel, uczony w XVII wieku, pi­ ności dla swych poddanych, których uważał sał dzieje Socynianów polskich. M, niejako za własną rodzinę. Przy zgonie je­ przysiecki, herbu Nowina. Jerzy, go r. 1694 płacz nieutulony ludu zgromadzo. mąż waleczny, pierwszy osiadł na Litwie. 276 P s. P t.

Bronisław, fundował konwent 0 0 . Domi­ Jan, kasztelan Brzeski, zginął przy odsieczy nikanów w Ule pod Płockiem roku 1677.— Wiednia r. 1683. M. Stefan, poległ pod Smoleńskiem. M. Pstrokoński, herbu Paparona. Przystało wski, herbu Łabędź. Stanisław-, podstarości Lwowski, jezdził do Siedmiogrodu w celu zaproszenia na tron Przystanowsk! , herbu Pomian. Stefana Batorego. Anna, córka jego zapi­ przyszowski. herbu Łabędź. sała dobra swoje na kościół Maryi Magdalen- P r z y s z y c iu © w s k i w Brześciańskiem. ny u XX. Dominikanów we Lwowie. P rzy ty ck i Stanisław, w zasługach Psncki, herbu Grabie. męztwa i odwagi w bojach, nobilitowany, ro­ Pszczeliński, nobilitowany r. 1683. ku 1613. M.* przywarski Trofan, paroch Stęp­ Pezczotecki Jakób, podpisał elek­ kowski na Ukrainie, podpisał manifest prze­ cyę Władysława IV. ciw prześladowaniom Kozactwa osławionego Pszczółkowski, w Płockiem woje­ okrucieństwy Gonty. M. wództwie. Przywidzki, herbu Leli w a. Pszczyński, herbu Lesze z yc. Przywieezerzyński, niegdy w Ku­ Pszczyński, herbu Rawicz. M.* jawach. Pszonka, herbu Jelita. Stani­ Psa rsk i, herbu Abdank. Wojciech, sław, sędzia Lubelski szanowany z nauk i kanonik Gnieźnieński, słynął z wielkich nauk, dowcipu, kreował w Babinie majętności swo­ osobliwszej roztropności i szczodrości dla u- jej towarzystwo jowialne pod nazwą rzeczy- bogich : f 1567. pospolitej Babińskiej, którego członkami li­ P s a r s k i, herbu Jastrzęb ie c. Sta­ czyli się naw’et znakomitsi mężowie stanu. nisław, odniósł sławne zwycięztwo nad Ta­ Adam, podkomorzy Lubelski, sławiony * tarami w bitwie pod Skowródkami. wojen Moskiewskich i Szwedzkich, umarł r. 1668. P sa rsk i, herbu Pomian. herbu Trąby. P s trą g , w województwie Rawskiem. Pszonka, P taczek, herbu A mad ej. Pstrokoński, herbu Poraj. Jan, poległ w bitwie z Węgrami za panowania Ka­ Ptaczek, herbu Równia. zimierza III. Maciej, biskup Przemyski po­ Ptaczyński, herbu Orla. M.* tem Kujawski, jako mąż wielkich zdolności Ptak K a z i ro i e r z, pisarz grodzki Sta- piastując kanclerstwo koronne, załatwiał ró­ rodubowski, podpisał elekcyę Augusta II. M. żne interesa kraju z prawdziwem poświęce­ niem. Czystych obyczajów, wolny był od na­ Ptaszę wicz, herbu Łopot. M.* miętności , dla ubogich zaś unosił się taką Ptaszkowski, dziedziczył w ziemi szczodrobliwością, że im nawet suknie z sie­ Bieckiej r. IGI9. M. bie oddawał; f 1609. Stanisław, Jezuita Ptaszycki, w ziemi Chełmskiej. M.* i spowiednik Władysława IV, potem biskup Chełmski i administrator opactwa Tynieckie­ Ptaszyński, herbu Leliwa. g o , wielbiony z szczodrości dla zakonów; z Ptaszyński, herbu Odrowąż. M.* powodów zaburzeń wojennych uchyliwszy Plicok, herbu Godziemba. się do Węgier, zakończył życie r. 1657 — Pucek, herbu Rola. P a . P a. 277

Puchalski, herbu Slepowron. Ka­ Puczajcwski Jeremiasz, przy zimierz, wojski Grodzieński, fundował 0 0 . szturmie Pieszkowa r. 1582. odznaczył się z Dominikanów w Bukowicach pod Kobryniem głośnej odwagi. r. 1689. — Jan, w bitwie z Kozakami na puezkowski, niegdy w Kujawskiem. Ukrainie r. 1638. odniósł ciężki postrzał. M. I Puczniewski, herbu Abdank. P u c h a ł a . Pudlinski, herbu Kościesza, M.*

Opis herbu. Pudłowski, herbuK ośc i e sza. Jan, wojski Sochaczewski, odznaczywszy się dziel­ W tarczy pola błę­ nością w wojnach Moskiewskich, osobliwie w kitnego jest podko­ bitwie pod Pskowem, otrzymał od króla Ste­ wa barkiem do góry fana Batorego w nagrodę tego męztwa przy­ ułożona, na której ma datek do herbu swego dwie palmy między być półtrzecia krzyża, trzy pióra strusie na hełmie, po bokach zaś a na hełmie trzy pió­ tychże piór po jednem krzyżu kawalerskim, ra strusie. Pochodze­ z którego każdego rogu wystają pomniejsze nie tego herbu odno­ krzyżyki. — Melchior, sekretarz Zygmun­ si się do znamieni­ ta Augusta, posiadający poważanie ludzi uczo­ tego czynu któregoś nych swoich czasów, gorliwie przestrzegał z Pobożaninów pod prawa religii katolickiej.— Stanisław, do­ hetmanem Pila witą, ktor prawa i profesor w akademii Krakow­ których klejnoty w je­ skiej, jaśniał z nauk matematycznych i che­ dno są połączone. Pieczętują się niem: Cy­ micznych; f 1645. — Ignacy, podczaszy wiński, Kotomirski, Mysłkowski, Puchała i Drohicki, podpisał elekcyę Stanisława Augu­ Świniarski z tą atoli odmianą, że na podko­ sta. JM. wie kładą tylko półtora krzyża, a we środ­ ku podkowy trzeci. Pudwcls, w ziemi Pomorskiej, zkąd Jan walczył z Moskwą zapanowania Zygmun­ Puchała, herbu Wieniawa. Do­ ta III. Piotr, pułkownik i dowódzca ludzi biesław, znakomity rycerz polski na dworze zbrojnych na morzu, odbył z chwałą kilka króla węgierskiego Zygmunta, od którego wypraw przeciw Turkom. otrzymał w zasługach znaczne dobra; na od­ Pukarzewskt, herbu Sreniawa. głos wojny Władysława Jagiełły z Krzyżakami, pospieszył atoli do Polski, ofiarując swe ramie Pnkinicki, w Wielkiej-Polsce. przeciw wrogowi; jakoż małemi siłami przez Pukiński w Bawskiem województwie, zasadzki gromił skutecznie napastników. z których jeden darował Jezuitom dwór swój na kollegium r. 1619. Puchała, oficer legii polskiej, poległ przy szturmie bateryi Faereze we Włoszech Pukiatecki, herbu Pomian. Ma­ r. 1795. M. ciej, wsławił się z męztwa w bitwie pod Ułą. Puciata, herbu Massalski. M.* Pukszta, herbu Kościesza z tą od­ mianą, że na strzale kładą nie jeden, ale Puciata, herbu Syrokomla. Jeden Jan, chorąży Wołkowyski, w z lego domu wsławił się z zwycięstwa odnie­ dwa krzyże. sionego nad Dawidem, księciem Wołyńskim, wojnie Chocimskiej urzędował z ramienia sej­ mu przy hetmanie jako . oblegającym z przeważną siłą miasto Wło­ ccnsil: bdlica dzimierz. Pulikowski, herbu Junosza. M.* 278 P u .

P u ła sk i, herbu Slepowron, pier­ Pomnik ten jest z włoskiego marmuru (ko­ wotnie w ziemi Bielskiej, zkąd Rafa! stol­ lumna w doryckim stylu 55 stóp wysoka), na nik w pamiętnej bitwie pod Chocimem r. 1621 której na tablicy znajduje się rzeźba przed­ rotmistrzował ussaryi polskiej, przywiódłszy stawiająca Pułaskiego na koniu w chwili, kie­ z sobą do obozu dziewięciu synów swoich dy odbiera śmiertelną ranę; powyżej na gzym­ uzbrojonych po ussarsku. Z tych Wojciech, sie napis i herb polski. Na wierzchu statua odznaczył się później w wojnie Duńskiej pod, wolności trzymająca wieniec uieśmiertelny. sławnym Czarnieckim; drugi Paweł poległ Koszta wystawy tego pomnika, pod którym w bitwie pod Kaliszem. Franciszek był zwłoki ziomka naszego złożono, wynoszą pisarzem wojskowym u czterech hetmanów: 17.000 dolarów (35.000 zł.). M. Jabłonowskiego, Potockiego, Lubomirskiego i Punikiewski, herbu Rogala. Sieniawskiego. Franciszek, podczaszy Po­ dlaski, pisał dzieje sejmowe, ciekawy zasób Punlkowskl, herbu Gozda wa,przy­ materyałów historycznych od czasów saskich. jął tą nazwę od dóbr Ponikwy na Busi. Józef, starosta Warecki, pisarz nadworny Dunikowski, herbu Lubicz w zie­ koronny, marszałek, a potem regimentarz kon- mi Nurskiej. federacyi Barskiej, zginął pod Włodawą na Pnpkowski, w walce z Kozakami na Szlązku.— Franciszek Ksawery marsza­ Ukrainie r, 1638, odniósł ciężki postrzał. M. łek konfederacyi Przemyskiej, polugł w bitwie pod Łomazami r. 1769. Kazimierz, brat Ptiryszka, w województwie Mińskiem, jego starosta Zużelnicki na Podolu, regimen­ zkąd podpisał elekcyę Jana Kazimierza. tarz wszech sił konfederacyi, prawdziwy typ Plistulski Maciej, zostawił kilka dawnych rycerzy polskich: waleczny, poświę­ prac poetycznych. M. cający się, a przytem wszystkiem pobożny i Puszet, nobilitowany r. 1726. M.* prawdziwy Sodalis Marianus, po upadku spra­ wy wyszedłszy za granicę, po długiej wę­ Puszyński Jan, podpisał p Krako­ drówce po Europie popłynął do Ameryki, wskiego elekcyę Jana Kazmierza. gdzie wstąpił w służbę Stanów Zjednoczonych Putanowicz Józef, biegły matema­ w randze jenerała jazdy. W wojnie z Angli­ tyk, wydawał w Krakowie kalendarz astro­ kami na czele , legii cudzoziemskiej uderzył nomiczny od 1 757 do 1760. r. M. na linię nieprzyjacielską pod Savanach, i po­ Putkamer, herbu Bradacice. M.* legł śmiercią bohaterską (11 października 1779). Kula armatnia urwała mu nogę, a Putkowski , na Podlasiu. kula karabinowa przeszyła mu pierś w tej Putowskl Jan, nauczyciel szkoły ar­ chwili, gdy przesadziwszy wał, wpadł w śro­ chikatedry Lwowskiej, celował pilnością w dek reduty angielskiej. Jezus, Marya, Józef! nauczaniu młodzieży polskiej ; f 1586. M. były ostatnie słowa jego; żołnierze wydobyli Puzłowski , herbu Szeliga z tą od­ go atoli w śród gradu kul ze zgiełku bitwy mianą, że księżyc u dołu tarczy jest rogami i przenieśli na pokład okrętu, na którym żył do góry ułożony, na którym stoi strzała po­ jeszcze dwie godziny. Stany Zjednoczone Ame­ łamana, na niej zaś założona litera X , a na ryki uwieczniając pamiątkę walecznego Puła­ hełmie trzy pióra strusie. skiego, wjstavvili mu w Savanach trwały po­ mnik, który dnia 5 Stycznia 8 855 w śród Pazow skf, dziedziczył na Wołyniu. ognia działowego i oświetlenia miasta został Jan, w bitwie pod Zbarażem r. 1649 puł­ odkrytym, przyczem oraz postanowiono dzień kownikował z chwałą pod wodzą Mikołaja ten zawsze obchodzić jako święto narodowe. i Ostroroga, podczaszego koronnego. M. 279

P u z y n a , herbu Ogiński, dóm sta­ myjskim r. 1718. Elżbieta z Ogińskich, ka­ rożytny pochodzący od Swiatosława, księcia sztelanowa Mścisławska, w szlachetnym do na Czerniechowie i Nowogrodzie Siewierskim, nauk zapale przeznaczyła 6000 czerwonych- jednego z I2stu synów Włodzimierza W. je- złotych na utworzenie obserwatoryum astro­ dnowładzcy Rusi. Jerzy, z porządku lity nomicznego przy akademii Wileńskiej; fundo­ książę na Kozielsku, pierwszy przyjął obrzą­ wała oraz sufraganię Inflancką, biskupstwo dek rzymsko-katolicki, a zamieszkawszy w Eworieńskie i Jezuitów w Łuczaju w powie­ Wilnie przy dworze carownej Helenny zaślu­ cie Oszmiańskim, gdzie tez życie zakończyła bionej r. 1495 Aleksandrowi, W. księciu Li­ r. 1707. Hieroni m , podkomorzy potem sta­ tewskiemu, później królowi polskiemu, otrzy­ rosta Upitski, w wojnie z Moskwą erygował mał różne przywileje od tego i późniejszych własnym kosztem chorągiew stukonną. Krzy­ monarchów polskich. Miał dwóch synów: sztof, wojewoda Mścisławski w Wyszlyniu Grzegorza i Władysława; pierwszy bę­ zbudował kościół wspaniały. Andrzej, po­ dąc nader żywego (ognistego) temperamentu, rucznik lekkiej jazdy polskiej gwardyi Napo­ nazwany został Ogińskim, a drugi będąc o- leona I., po bitwie pod Eylau r. 1809 miał ciężałym i zbyt powolnym, a szczególniej dla sobie powierzone ważne depesze do przewie­ małości wzrostu od ojca swego Puzyr prze­ zienia do Talleyranda, których skutkiem był zwany, dał początek Puzynom. Z pomiędzy pokój zawarty w Tylzy. Józef, biskup In­ wielu piastujących wysokie godności i urzę­ flancki; Tadeusz, starosta Filipowski, ge- da, a biorących udział w ważnych sprawach nerał-major W. księztwa Litewskiego, podpi­ kraju, są szczególnie wymienieni: Bohdan, sał elekcyę Stanisława Augusta. Stanisław, kniaź na Kozielsku wnuk Władysława, odbył starosta Wysztyniecki, sekretarz gabinetowy podróż poselską do Moskwy r 1553. P a ­ Stanisława Augusta, podpisał akt abdykacyi weł, wnuk tegoż, episkop Łucki r. g., będąc tego króla dnia 25 listopada 1795. Michał, jeszcze w stanie świeckim, podpisał pada con­ kasztelan Mścisławski sławny mówca, od czego venta Władysława IV.—Jan, marszałek głó­ pozyskał słusznie nazwę Pliniusza polskiego. wnego trybunału W. księztwa Litewskiego, Anna z domu Bełzeckich żona jego, fundo­ podpisał z swoim synem Władysławem, wała w Rachaniach województwie Bełzkiem stolnikiem Upitskim elekcyę Jana III. P a ­ szpital idia siedmiu ubogich, któremu później weł, po odwdowieniu obrał stan duchowny, zapisała 18.000 złp. Stefan, Jezuita i do­ a przechodząc różne godności kapłańskie, u- ktor teologii, wydał między innemi „Opisanie marł jako nominat na biskupstwo Żmudzkie. czterech części świata i Suplement ekonomi­ Hieronim, brat jego marszałek Upitski, ki.u Piotr, także Jezuita i znakomity poe­ sławiony z odwagi w bojach, w bitwie pod ta, urządził w Rewlu i Nieświeżu kologia Ra- Chocimem dał dowody niezwykłego męztwa, dziwiłowskie. — Któryś z Puzynów naostatek w której też syn jego Piotr poległ na po­ zapisał na kościół 0 0 . Bernardynów we lu sławy, a drugi Ludwik, dostał się w Lwowie 10.000 złp. M. nidwolę Turecką i w Stambule życie zakoń­ czył. Jędrzej, kasztelan Miński brał czyn­ Pycholski, podpisał elekcyę Jana ny udział w wojnach Szwedzkiej i Moskiew­ Kazimierza. M,* skiej. Michał, syn powyższego kasztelana, Pylińslii, herbu Bełty, dziedziczył chorąży nadworny, starosta Stęg\Vilski podpi­ w księztwie Litewskiem. sał elekcyę Augusta II., od którego też w r. 1712 posłował do Moskwy. Z żoną swo­ ją z domu Potockich, fundował klasztor 0 0 . Bernardynów w Gwozdcu w powiecie Koło- Py.

P y p k a. którego obu stronach są gwiazdy, a na heł­ mie trzy piór strusich. Lilija, krzyże i gwia­ Opis herbu. zdy są koloru Srebrnego. — Jan, podpisał W tarczy pola nie­ z Witebskiego elekcyę Jana Kazimierza. bieskiego są dwa list­ ki lilii schodzące się w jeden korzonek, we środku ich u góry znajduje sig krzyż, a drugi u dołu, po

Koniec Tomu II.