Broodje Heimwee Twaalf Schoonmakers Op Zoek Naar Een Verloren Tijd Broodje Met 23 Eigen Recepten
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Broodje heimwee Twaalf schoonmakers op zoek naar een verloren tijd Broodje met 23 eigen recepten Tweede druk Copyright (©) tekst: Peter Henk Steenhuis Copyright (©) omslagfoto’s en foto’s binnenwerk: Marcel Prins Marcel Prins & Vormgeving omslag en binnenwerk: Mariëtte Jongen Peter Henk Steenhuis Redactie tekst: Tigrelle Uijttewaal heimwee Redactie recepten: Hilary Akers Correctie: Eva Wijenbergh Nederlandse rechten: Marcel Prins & Peter Henk Steenhuis 2015 ISBN 9789491363528 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs. Voorwoord ‘Mijn vader had heimwee naar Nederland. Hoezeer de geïnterviewden ook geïnte- Iets vergelijkbaars gebeurde bij de schoon- heel graag dat mijn moeder weer baleadas De heimwee werd ondraaglijk toen mijn greerd zijn, op één punt is de oude identi- makers uit het hele land die wij voor dit voor me maakt, tortilla’s met bonen en wat opa op bezoek was geweest; zouden wij teit extra vitaal: het eten. De behoefte om boek interviewden. De Marokkaanse Mou- wij noemen “mantequilla y frijoles y la ba- niet naar Nederland zijn teruggekeerd, dan de smaak van weleer te proeven, is sterk. na Sahoul vertelde over de kostbare en leada”, een soort crème fraîche. Dat vind was mijn vader in een inrichting beland.’ De geuren van vroeger zijn troostend. Die heerlijke arganolie, die haar oma helemaal ik heerlijk. Ik at het in Honduras soms drie Dit vertelt Gaike Poorthuis, een van de ge- maaltijd at je aan de tafel van je moeder, zelf maakte. ‘Als kind ging ik met mijn oma keer per dag. Het is geen moeilijk gerecht, interviewde schoonmakers, verderop in dit letterlijk of figuurlijk. mee naar de bossen om de vruchten te maar ik kan het zelf niet goed maken. De boek. Zoals de Slowaakse Iveta Kazai zegt plukken.’ De Tunesiër Belgacem Chatbou- ingrediënten zijn hier prima te koop, maar Misschien zijn schoonmakers, aan wie over haar stoofpot met spätzle: ‘Als ik eer- ri beschreef de olijfbomen die hij als kind als ik de tortilla plat maak, krimpt hij daar- we vaak achteloos voorbij lopen, wel de lijk ben, moet ik zeggen dat ook de stoof- plantte. ‘Ooit wil ik mijn kinderen die bo- na weer; waarschijnlijk heb ik te warme meest kosmopolitische beroepsgroep van pot van mijn moeder beter is dan die van men laten zien.’ Maar we hoorden ook ver- handen.’ Nederland. Grote Nederlandse schoon- mij. Waarschijnlijk gebruik ik wat weinig halen over de maffia in Bulgarije, de oorlog Met de keuken als decor hebben wij maakbedrijven hebben al snel meer dan paprikapoeder, ik ben altijd een beetje ka- tussen Iran en Irak, de dood van Kees en de verhalen verzameld over schoonmakers honderd nationaliteiten binnen hun ge- rig met kruiden.’ liefde van opa Sjors. op zoek naar een verloren tijd, naar een lederen. We kennen de emmer, de rubber Naar een smaak kun je misschien niet De recepten die bij de verhalen van gerecht dat herinneringen bij ze oproept. handschoen, het sop van de schoonmaker, echt heimwee hebben, maar wel naar het emigranten horen, kregen vanzelf een Meer verhalen met een recept dan recep- maar kennen we ook zijn steranijs, haar gevoel dat bij die smaak hoort. Wellicht de aparte status, een formule voor het oproe- ten met een verhaal. Die recepten verhalen bun bo of haar zoutvlees? bekendste verwijzing naar hoe sterk smaak pen van de ‘smaak van heimwee’. Daarom over de geur van verlangen, de kleur van Voor niet iedereen uit dit boek is de een herinnering op kan roepen, werd be- moeten de recepten met aandacht en pre- weemoed, de smaak van hoop, teleurstel- heimwee zo heftig als voor de Nederland- schreven in À la recherche du temps perdu, cisie worden uitgevoerd. ling en van heimwee. se vader in Nieuw-Zeeland. Gelukkig niet. van Marcel Proust. Een in de thee gedoop- Zoals de Hondurese Gladys Santeli Maar alle geïnterviewde schoonmakers te ‘Madeleine’ brengt bij de hoofdpersoon zegt, die nu voor het eerst in tien jaar te- Marcel Prins en Peter Henk Steenhuis Henk en Peter Prins Marcel kennen het gevoel van heimwee. een stroom van herinneringen op gang. ruggaat naar haar geboorteland: ‘Ik wil 4 5 Bogumila 52 Polen Gaby kucharek 70 Bulgarije Iveta chubritza 90 Slowakije Inhoud piros arany Belgacem 40 Tunesië rozemarijn Mouna 28 Marokko ras el hanout Mai Gladys 108 Vietnam 80 Honduras steranijs koriander Abdullahi 100 Somalië knoflook Samuel Vanessa 62 Ghana 8 Suriname gember Noelline ajinomoto 118 Seychellen Gaike rode peper 18 Nieuw-Zeeland munt 6 7 Suriname Niemand had een vader Opa en oma waren 37 jaar bij elkaar. Maar ‘Vanessa,’ zei ze, ‘ik weet het niet.’ opa Sjors was niet mijn echte opa. Hij heeft Z’n longen waren hem uiteindelijk toch mijn oma in huis genomen en met alle liefde fataal geworden. Hij was thuis overleden. van de wereld behandeld. Op zijn sterfbed Daar, in dat kantoortje, hoorde ik weer is hij nog met haar getrouwd, waardoor het even hoe mijn oma foeterde, als opa siga- huis naar oma ging. Zijn kinderen keken niet retten kocht bij de Chinese winkel aan de naar hem om. overkant van de weg. Ik hoorde van zijn dood toen ik aan het Vanwege haar slechte knie zat oma al- Vanessa Creton Creton Vanessa werk was op een kantoortje – ik werkte toen tijd voor het raam, aan de straatkant. Als ze echt altijd. Mijn mobieltje spelde de woor- even niet oplette, schoot opa de weg over. den: ‘Opa Sjors overleden’. Een paar dagen Ook toen opa nog niet ziek was, mocht hij daarvoor had ik hem nog gesproken. Via de niet roken van oma. Hij was automonteur, telefoon, omdat ik al in Nederland woonde hij vond het heerlijk met een sigaretje in de en hij in Paramaribo zat. Ik kon hem nau- mond aan een auto te sleutelen. Als ze hem welijks verstaan, hij was hees en had een zag lopen, riep ze: ‘Wat ben je gaan kopen?’ heel hoge stem, als een meisje. Ik schrok ‘Oh, niets. Iets voor de auto.’ daarvan en moest van de zenuwen lachen, ‘Onzin! De Chinese winkel heeft niets niet wetende dat hij vier dagen later dood voor de auto. Het is een supermarkt.’ zou zijn. Als je geschreeuw hoorde, ging het over Toen ik de woorden op mijn telefoon las, sigaretten. viel ik flauw. Weer bijgekomen heb ik oma Opa vroeg ook wel aan mij: ‘Wil je even gebeld. Ze nam de telefoon op, zei niets. Ze sigaretten voor me kopen?’ hoefde ook niets te zeggen. Na een tijdje ‘Dat mag niet van ma.’ vroeg ik: ‘Ma, gaat het?’ ‘Dat hoeft zij toch niet te weten?’ 9 Op weg naar haar huis begon het te sneeu- wen. Dat had ik nog nooit gezien. Ik stak “Belangrijkste vraag van de dag: mijn arm uit het raam van de auto. ‘Wat doe jij nou?’ vroeg mijn moeder. ‘Ik probeer de sneeuw op te vangen.’ voor hoeveel mensen koken we?” Dat lukte niet, wat op mijn hand viel smolt meteen. ‘We rijden op de snelweg. Je steekt hier je hand toch niet zomaar uit het raam!’ Nadat ik oma gesproken had, ben ik naar Bij ons thuis was het altijd hectisch. We mannen die ik kende, waren de zonen van ‘O. Dat wist ik niet.’ huis gegaan – ik woonde toen nog bij mijn woonden allemaal in één huis, mijn moeder mijn tantes. Rond die tijd wisten wij kinde- Ik was veertien en wist niets. Alles moest moeder in Heemskerk. In de trein viel me op met haar drie zussen en al hun kinderen. ren wel zo ongeveer wie onze vader was. La- mijn moeder me bijbrengen. Mijn moeder dat ik alleen maar zwart en wit droeg, bij ons Belangrijkste vraag van de dag: voor hoe- ter, in Nederland, vond ik het vreemd als ik woonde in Heemskerk, aanvankelijk in een de kleur van de rouw. En ik had zomaar wat veel mensen koken we? Soms moest er voor vaders en moeders met kinderen zag lopen. flatgebouw. Ik wist niet wat ik zag toen ik uit de kast getrokken. zestien man gekookt worden. We aten ’s Toen ik mijn vader net leerde kennen, aankwam; in Paramaribo woonden we met Thuis heb ik zijn zoon gebeld. ‘Je vader middags na schooltijd, om 13.00. Ik zorgde heb ik mijn best gedaan te laten zien wie ik z’n allen in één huis. ‘Kunnen de buren ons is overleden.’ dat ik er vroeg bij was, anders bleef er niets was: ik ben je kind, kun je van me houden? horen?’ fluisterde ik. ‘Oké,’ antwoordde hij. Daarna hing hij over en moest je de pot leeg schrapen. Mijn Mijn vader heeft nooit gezegd: ‘Ik houd van Ik vond het leuk in de flat; op de trap- op. Ik werd woest. Mijn moeder wist niet tante had zes zonen, zij aten veel en hielden je.’ portalen kwam je elkaar tegen, maakte een dat ik zo boos kon worden. Even later heb weinig rekening met anderen. Als er te wei- Hij komt moeilijk uit zijn woorden. Op praatje. Na een tijdje viel het wel op dat bu- ik hem teruggebeld, uitgescholden. ‘Maakt nig was, deed ik mijn slippers aan en liep het moment dat er mensen om hem heen ren altijd wat van ons wilden lenen, suiker, niet uit wat voor relatie je met je vader had, naar oma, die vijf minuten verderop woon- zijn, lijkt hij stoer, komt grof over, alsof hij zout, brood, wc-papier. Ze waren verslaafd. hij blijft je vader.’ de. Zij kookte altijd te veel, terwijl ze alleen zich moet bewijzen.