Kamping Turizam U Podunavlju Camping Tourism Along the Danube

Kamping turizam u Podunavlju idealna investicija za budućnost

Camping tourism along the Danube ideal investment for the future DUNAV & SRBIJA Dunav spaja više od 80 miliona ljudi koji žive na njegovim obalama u deset zemalja (Nemačka, Austrija, Slovačka, Mađarska, Hrvatska, Srbija, Bugarska, Rumunija, Moldavija i Ukrajina) i govore više od desetak jezika, pripadaju različitim religijama, neguju svoje istorijsko nasleđe, svoju umetnost, običaje, mitove i legende. Na njegovim obalama rođena su prva naselja, tvrđave i srednjovekovni gradovi, manastiri i crkve. Dunav danas spaja nekoliko evropskih prestonica. Zahvaljujući svom dugom toku svrstava se u reke međunarodnog karaktera. Ukupnom du- žinom od 2.850 km zauzima drugo mesto po veličini u Evropi. Od Ulma Dunav je plovan za manje brodove, a od Regensburga i za najveće rečne krstarice. Učešćem na tržištu rečnih krstarenja sa 35% Dunav zauzima prvo mesto među rečnim destinacijama u svetu.

Razvoj turizma na Dunavu beleži kontinuiran uspon u Srbiji. Stalni porast u broju posetilaca potvrđuje da je naša zemlja atraktivna destinacija na Dunavu. Najnoviji statistički podaci ukazuju na veliki potencijal rečnog turizma i na potrebu za povećanjem smeštajnih kapaciteta. Dobro osmišljena turistička ponuda i kreiranje kvalitetnih turističkih proizvoda dodatno bi doprineli atraktivnosti Dunava kao turističke destinacije.

Dunav u Srbiju ulazi kod Mohača. Tok od 588 km napušta našu zemlju kod ušća Timoka, na istoku Srbije. Dunav je plovan celim tokom u Srbiji što je od izuzetne važnosti za rečni saobraćaj. Potpuna plovnost ima veliki značaj i za sve oblike turizma na reci a samim tim i za kamping turizam. Prirodna bogatstva čine Srbiju izuzetnim potencija- lom za razvoj turizma baziranog na prirodnim vrednostima poput nautičkog, kamping i eko turizma. Plovidbeni potencijal Dunava dopunjuje niz rezervata prirode, arheoloških nalazišta koja su od izuzetne važnosti i brojnih utvrđenja iz Rimskog doba i Srednjeg veka.

Osnovni problem razvoja turizma Srbije na rekama jeste nedostatak smeštajnih kapaciteta duž Dunava, a moguć- nost za delimično rešenje ovog problema mogu biti novi kamping prostori duž Dunava. Potrebni su novi kampovi sagrađeni po evropskim standardima sa nizom usluga i pogodnosti koje turisti iz razvijenih zemalja očekuju u kampovima. Kamping asocijacija naglašava potrebu za razvojem kamping turizma duž Dunava. Novi kampovi na Dunavu doprineli bi da se Srbija afirmiše kao atraktivna destinacija na kamping mapi Evrope.

2 DANUBE & SERBIA Danube connects more than 80 million people inhabited on its shores in ten countries (Germany, Austria, Slova- kia, Hungary, Croatia, Serbia, Bulgaria, Romania, Moldavia and Ukraine), who speak more than ten-odd languages, belong to different religions, nurture their historical heritage, art, customs, myths and legends. First human settlements sprang up on its shores, as well as fortresses and medieval cities, monasteries and churches. The Danube, 2.850km long, is the second biggest river in Europe. From Ulm, the Danube is navigable for small ships, and from Regensburg even for the biggest cruisers. By taking part in the river-cruise market with 35%, the Danube takes the first place amongst all river destinations worldwide.

The development of tourism on the Danube is being improved in Serbia. Constant growth in the number of visi- tors confirms that our country is an attractive destination on the Danube. The latest statictic data highlight the great potential of river tourism as well as the need for increased lodging capacities. A well devised tourist offer and creating tourist products of high quality would further contribute to the attractiveness of the Danube as a tourist destination.

The Danube enters Serbia at Mohač. The 588km-long flow leaves our country at the estuary of the river Timok into the Danube, in East Serbia. The Danube is navigable all the way through Serbia, which is of utmost importance for the river traffic. Total navigability is a significant factor for river tourism in all its forms, therefore it is important for camping tourism as well.

Its natural riches make Serbia a great potential for developing tourism based on natural values, such as: nautical, camping and eco tourism. The Danube’s navigating potential is supplemented by a range of Nature Reserves, archeological excavations of great importance and numerous fortifications from Roman Empire and Medieval times.

The main problem of developing river tourism in Serbia is the lack of lodging capacities along the Danube, and one way of solving it, even partially, could be building new camping areas along the Danube. New campsites are needed, built according to European standards, with a wide range of services that tourists from developed countries expect to find in campsites. Camping Association of Serbia emphasizes the need for developing camping tourism along the Danube. New campsites on the Danube would help confirming Serbia as an attractive destination on a camping map of Europe.

3 O KAMPINGU Evropska federacija kamping organizacija i parkova za odmor - EFCO & HPA

Kamping turizam - kampovi i parkovi za odmor kao oblici smeštaja uglavnom se vezuju za obale mora, reka, jezera, planine i predele očuvane prirode. Upravo na ovim lokacijama nalaze se koreni današnjeg kamping turizma i kampovi upravo tu imaju najdužu tradiciju (početak 60tih). Današnji kamping turizam dostigao je mnogo šire okvire i u pojedinim evropskim zemljama postao trend koji konstantno ide uzlaznim putem.

U prilog ovome govori i statistika Evropska federacija kamping organizacija i parkova za odmor (EFCO & HPA) koja okuplja članice iz 22 evropske zemlje, sa preko 25.000 kampova i parkova za odmor. Procena evropske federacije je da kamping sektor uzima učešće u proseku oko 23% od ukupnog broja turističkih poseta u EU na godišnjem nivou, što čini gotovo četvrtinu ukupnog turističkog prometa. Takođe, u sektoru kampinga se nalazi gotovo 11 miliona ležaja na nivou Evrope, dok se u hotelskoj industriji nalazi nepunih 9 miliona ležaja. Trenutno je na evropskim drumovima u pokretu oko milion „kuća na točkovima“ ili motorhomes – kampera, a u kampovima i parkovima za odmor stacionirano je ili gostuje preko 4 miliona karavana i kamping prikolica. Na godišnjem nivou 35 miliona korisnika kamping usluga ostvari 375 miliona noćenja u oko 25.000 kampova zadržavajući se, u proseku, do 10 dana u kampu. Ukupna potrošnja u kamping industriji procenjuje na se oko 3 milijardi evra (samo u kampovima i parkovima za odmor), a zajedno sa vanpansionskom potrošnjom čak na 12 milijardi evra. Svi navedeni podaci svedoče o uspešnom razvoju kamping turizma u Evropi i njegovom nimalo zanemarljivom udelu u celokupnoj turističkoj privredi. Kamping definitivno prati potrebe turista, aktuelne trendove, prilagođava se i ulazi u strukture o kojima se u periodu njegovog razvoja nije moglo ni pretpostaviti. Potrebno je naglasiti da se kamping i karavaning turizam nikako ne vezuju samo za male kampove sa mestima za šatore i za smeštaj prevashodno mladih ljudi. Kamping i karavaning u zemljama EU je jedan od najprivlačnijih oblika putovanja i odmora i prevashodno privlači bračne parove (porodice) sa ili bez dece. Prosečna (nova) kamping prikolica košta oko 8.000-10.000 eura, a autodom („kuća na točkovima“) od 40.000-80.000 eura. Takođe, ni cene smeštaja u kampovima nisu simbolične. Dnevni troškovi se procenjuju na oko 33 eura po osobi. Današnji kampovi širom Evrope uglavnom nude gotovo iste sadržaje kao i jedan hotelski kompleks. Razlikuje se samo vrsta smeštaja. Takav razvoj kampova i parkova za odmor umnogome je povećao cenu smeštaja. Pored toga, strogi standardi i restriktivni zakoni primoravaju vlasnike da dodatno ulažu u svoje kamping resurse uvodeći procese reciklaže i odvajanja otpada, kao i sve ono što će im omogućiti uštedu i obnavljanje skupe energije. U proteklih desetak godina sve navedeno je značajno uticalo na razvoj kamping industrije, pa je samim tim i cena smeštaja veća nego što je bila tokom osamdesetih godina. Dakle, kamping i karavaning turizam je odmor za sve ljubitelje smeštaja u prirodi, ali je prevashodno usmeren ka srednjoj i višoj srednjoj klasi, barem kada je u pitanju tržište EU. 4 ABOUT CAMPING European Federation of Campingsite Organisations and Holiday Park Associations - EFCO & HPA Camping tourism – camps and holiday parks as forms of lodging, are mainly found on sea, river and lake shores, mountains and areas with preserved nature. It is precisely on these locations that the roots of today’s camping tourism are found, which is why campsites have the biggest tradition in these areas ( 1960 ). Today’s camping tourism has improved a great deal and in some European countries it has become a trend that is more and more popularized. To support this claim there is the statistics of European Federation of Campingsite Organisations and Holiday Park Associa- tions (EFCO & HPA) which assembles members from 22 countries, with over 25.000 campsites and holiday parks. According to the evaluation of the European Federation, of all the number of tourist visits made to the EU countries annually, 23% have been made to campsites, which makes almost one fourth of overall tourist turnover. In camping sector there are also 11 million berths in all European countries, whereas in the hotel industry the number of berths does not exceed 9 million. As of today, there are about a million “houses on wheels” or motorhomes - campers on the move, and there are over 4 million caravans and camping trailors in campsites and holiday parks. On a yearly level, there are 35 million users of camping services that make 375 million overnight stays in approximately 25.000 campsites, and on average spend 10 days in campsites. Total turnover in camping industry amounts 3 billion EUR (only in campsites and holiday parks), further expenses on and out campsite, it amounts 12 billion EUR. All enlisted data are evidence of a successful development of camping tourism in Europe and its significance to total tourist economy. Camping matches the needs of tourists and current trends, it is adjusting and gradually becoming a part of important structures, which was not possible in the early stages of its development. We must emphasize that camping and caravanning tourism are not associated only with the small campsites that provide peaches for tents and accommodation to young people only. Camping and caravanning in EU countries are some of the most attractive means of travelling and spending holidays and primarily attract married couples (families) with or without children. Average (new) trailor is about 8.000 to 10.000 EUR, and a “motorhome” (“house on wheels”) ranges from 40.000 to 80.000 EUR. Also, prices of camping accommodation are somewhat higher. Daily costs amount 33 EUR per person. Today’s campsites along Europe mainly offer the same contents that would be found in an offer of a hotel complex. The only differ- ence is the type of accommodation. This way of developing campsites and holiday parks has greatly increased the price of accommodation. Furthermore, strict standards and restrictive laws oblige the owners to further invest in their camping re- sources by introducing recycling and waste management processes, as well as everything else that would enable saving and restoring expensive energy supplies. Over the last ten-odd years, all enlisted data have significantly influenced the development of camping industry. Hence, the pricing of accommodation is bigger now than it was during the 80s. To sum up, camping and caravanning tourism are the types of holiday for all the fans of nature accommodation, but primarily for middle and upper class, at least when it comes to EU market. 4 5 veća nego KAMPING ASCOCIJACIJA SRBIJE • KAS Oslanjajući se na iskustva iz zapadne Evrope i na veliki potencijal Srbije, 2004. godine pokrenuta je inicijativa za osnivanjem strukovne asocijacije kampova. Godine 2005. osnovana je Kamping asocijacija Srbije čija je misija okupljanje privrednih subjekata koji se bave kamping i karavaning turizmom i kreiranjem uslova za izgradnju no- vih i revitalizaciju postojećih kampova i parkova za odmor. Jedan od ciljeva asocijacije je postavljanje standarda u kamping ponudi, kao i promovisanje Srbije kao idealne kamping destinacije. Zahvaljujući razvijenoj međunarodnoj aktivnosti Kamping asocijacija Srbije je 2007. godine postala punopravni član Evropske federacije kamping organizacija i parkova za odmor - EFCO & HPA (www.efcohpa.eu), čime je stekla uslov da se ravnopravno pojavljuje na evropskom kamping tržištu i da na taj način promoviše Srbiju kao kamping destinaciju. Od svog osnivanja Kamping asocijacija Srbije je ostvarila sledeće rezultate: . kreirana je baza podataka kamping ponude Srbije u saradnji sa Turističkom organizacijom Srbije i urađeno je prvo izdanje kamping brošure koje je obuhvatalo 10 kampova, drugo izdanje sa 13 kampova i treće izdanje koje obuhvata 18 kampova i parkova za odmor . napravljen je web portal na srpskom i engleskom jeziku sa kompletnom kamping ponudom Srbije (www.camping.rs) . realizovane su promotivne aktivnosti nastupima na međunarodnim sajmovima u Beogradu, Novom Sadu, Berlinu, Milanu, Beču, Madridu, Parizu, Utrehtu, Briselu, Budimpešti, Barseloni, Frankfurtu kao i na velikom broju međunarodnih konferencija . uspostavljena je aktivna međunarodna saradnja kroz članstvo u Evropskoj federaciji kamping organizacija i parkova za odmor - EFCO & HPA . iniciran je razvoj kamping turizma u Beogradu u saradnji sa Sekretarijatom za privredu i turizam Grada Beo- grada . pokrenuta je inicijativa za razvoj kamping turizma na Fruškoj gori u partnerstvu sa Balkanskim udruženjem mladih i JP „Nacionalni park Fruška gora“ . prihvaćena je kandidatura da Srbija bude domaćin Generalne skupštine EFCO & HPA u martu 2009. godine uz podršku Kongresnog biroa Srbije . izrađen je predlog novog pravilnika za standardizaciju i kategorizaciju kampova, u saradnji sa Ministarstvom ekonomije i regionalnog razvoja, koji će biti u potpunosti usklađen sa evropskim standardima u ovoj oblasti.

6 CAMPING ASSOCIATION of SERBIA • CAS

Relying on experience from Western Europe and Serbia’s great potential, in 2004 an initiative for founding profes- sional association of campsites was set in motion. In 2005 Camping Association of Serbia was founded with the mission of assembling economic subjects dealing with camping and caravanning tourism and setting up conditions for building new and restoring existing campsites and holiday parks. Since its founding, its main goal has been establishing standards in camping offer, as well as promoting Serbia as an ideal camping destination. Thanks to developed international activity, in 2007 Camping Association of Serbia became a valid member of the European Federation of Campingsite Organisations and Holiday Park Associations – EFCO & HPA (www.efcohpa.eu) which enabled it to rightfully take part in European camping market and thus promote Serbia as a camping destination. From its founding, Camping Association of Serbia has fulfilled the following: . data base of camping offer of Serbia was created in cooperation with the Tourist Organization of Serbia; the first edition of camping brochure which included 10 campsites was published; the second edition included 13 campsites and the third includes 18 campsites and holiday parks . a web portal was created in Serbian and in English, with the complete camping offer of Serbia (www.camping.rs) . various promotional activities were performed through presentations on international fairs in Belgrade, Novi Sad, Berlin, Milan, Vienna, Madrid, Paris, Utrecht, Brussels, Budapest, Barcelona, Frankfurt as well as on numerous international conferences . active international cooperation was established through the membership in European Federation of Camp- ingsite Organisations and Holiday Park Associations – EFCO & HPA . the development of camping tourism in Belgrade was initiated in cooperation with Belgrade Department for Economy and Tourism . an initiative for developing camping tourism on Fruška Gora was set in motion in partnership with Balkan Youth Union and National Park Fruška Gora . application that Serbia should be the host of the General Assembly of EFCO & HPA in March 2009 was ac- cepted, with the support of Congress bureau of Serbia . a new book of regulations for standardization and categorization of campsites was made, in cooperation with the Ministry for Economy and Regional Development, which will entirely be adjusted to the European standards in this field.

6 7 INICIRANJE KAMPINGA U PODUNAVLJU Kamping asocijacija Srbije je kao jedan od svojih prioriteta za 2008. godinu postavila iniciranje razvoja kamping turizma u Podunavlju. Potreba za aktivnostima u ovom pravcu je očigledna s obzirom na sve veću važnost koju Dunav ima u evropskim razmerama i na konstantan porast i razvoj raznih oblika turizma koji se vezuju za Dunav. Izuzetno slaba opremljenost smeštajnim kapacitetima duž toka Dunava kroz Srbiju i sve veće interesovanje turista upravo za ovaj koridor, pružaju prostor za razvoj kamping turizma. Kamping je interesantan za sve brojniju grupu turista-biciklista, za turiste koji krstare Dunavom, kao i za sve posetioce koji obilaze izuzetne prirodne ambijentalne celine kao i gradove duž Dunava.

Na Dunavu se nalazi više desetina opština/gradova i sasvim je sigurno da bi svi oni u velikoj meri mogli da koriste blagodeti Dunava ukoliko bi svoje razvojne planove usmerili ka održivom korišćenju ove reke. Međutim, realna situacija je drugačija i malo je opština/gradova koji održivo „koriste“ Dunav i uzimaju od njega ono najbolje. Kamping asocijacija Srbije je na osnovu dole navedenih kriterijuma izabrala lokacije duž Dunava kako bi radila na iniciranju razvoja kamping turizma kao jednog komplementarnog oblika turizma koji je u skladu sa održivim korišćenjem Dunava, osnovnim ekološkim principima i zaštitom životne sredine kao i ekonomskim razvojem podunavskih opština.

Na osnovnu detaljne analize o potencijalima i mogućnostima opština za razvoj kamping turizma izdvojili smo one u kojima postoji inicijativa za izgradnju kampa uz učešće domaćih i stranih investitora. Pored atraktivnosti lokaliteta bilo je potrebno voditi se određenim kriterijumima kako bi se došlo do definisanja realno ostvarivih kamping lokacija, a to su:

• Usklađenost sa Prostornim planom opštine • Postojanje, unapred određenih, sportsko-rekreativnih zona koje dozvoljavaju gradnju • Izrađen Plan detaljne regulacije za potencijalni kamping lokalitet (ili u procesu izrade) • Inicijativa Opštine za izgradnju kampa uz učešće investitora • Postojanje osnovne infrastrukture (struja, voda, kanalizacija) ili mogućnosti za njeno brzo uspostavljanje • Prilazni putevi i saobraćajnice • Dodatni sadržaji i turistička ponuda 8 INITIATING CAMPING IN THE DANUBE REGION One of the priorities of Camping Association of Serbia for 2008 is initiating the development of camping tourism in the Danube region. The need for these kind of activities is obvious considering the growing importance of the Danube in European proportions and the constant growth and development of various forms of tourism associated with the Danube. Extremely weak lodging capacities along the Danube flow through Serbia and the growing interest of tourists for this corridor give space for developing camping tourism. Camping is interesting to the increasing group of cycling-tourists, tourists that cruise the Danube, as well as to all those who visit the extraordinary natural ambiental entities and cities along the Danube.

There are more than ten municipalities/cities on the Danube and it is most certain that all of them could use the benefits of the Danube if they were to direct their development plans towards tenable usage of this river. How- ever, the reality is somewhat different and the number of municipalities/cities that tenably “use” the Danube is quite small. Camping Association of Serbia has chosen locations along the Danube, according to criteria enlisted further down, so as to work on initiating the development of camping tourism as one of complementary forms of tourism which is in accordance with the tenable usage of the Danube, as well as with the main ecological prin- ciples, environmental protection and the economic development of Danubian municipalities.

Based on detailed analysis of potentials and municipalities’ possibilities for developing camping tourism, we en- list those criteria that contain initiative for building campsites with the participation of domestic and foreign investors. Along with the attractiveness of the locality we had to be guided by certain criteria so as to define camping locations that can actually be effectuated. These criteria are:

• compatibility with Spatial Plan of the municipality • existence of sport-recreational zones, determined beforehand, that allow building • detailed regulation plan for potential campsite locality, that is either made or is in the process of making • municipality’s initiative for building the campsite with investors’ participance • principal infrastructure (electricity, water, sewerage) or possibilities for its quick establishing • additional contents and tourist offer

9 POTENCIJALNE KAMPING OPŠTINE U skladu sa svim navedenim ukupno je obrađeno osam opština/gradova duž toka Dunava kroz Srbiju. Od toga smo izdvojili četiri opštine/grada koje su spremne za potencijane domaće ili strane investitore. Preostale četiri op- štine/grada poseduju izuzetan potencijal, atraktivnost i inicijativu, ali u ovom trenutku ne poseduju neophodnu plansku dokumentaciju, infrastrukturu, rešene imovinsko-pravne odnose ili jasnu strategiju otvorenosti prema investitorima koji su neophodni preduslovi za izgradnju kampa. Postoje dva nivoa klasifikacije po kome se u prvoj grupi nalaze opštine/gradovi koje su spremne za potencijalne investitore, dok se u drugoj grupi nalaze one koje ne ispunjavaju navedene uslove.

Prvi investicioni nivo

. Sombor . Apatin . Beočin . Sremski Karlovci potencijalne kamping opštine Drugi investicioni nivo

. Novi Sad . Beograd . Kladovo . Negotin

10 POTENTIAL CAMPING MUNICIPALITIES According to all the data enlisted above, there are eight municipalities/cities that have been processed along the Danube flow through Serbia. We have singled out four municipalities/cities that are ready for potential domestic and foreign investors. The other four municipalities/cities show certain potential, attractiveness and initiative, but at the moment there isn’t necessary plan documentation, infrastructure, settled property-legal relations and clear strategy of openness towards investors, which all make the necessary conditions for building a campsite. There are two levels of classification: in the first one there are municipalities/cities that are ready for potential investors at this moment, whereas other four municipalities/cities from the second group don’t meet the enlisted criteria.

First level of investment

. Sombor . Apatin . Beočin . Sremski Karlovci potential camping municipalities

Second level of investment

. Novi Sad . Belgrade . Kladovo . Negotin

11 POTENCIJALNE LOKACIJE Prvi nivo investicija 1. OPŠTINA SOMBOR Osnovne informacije Opština Sombor nalazi se u severozapadnom delu Bačke, tj. u Zapadno-bačkom okrugu na površini od 117.800 ha. Pored Sombora koji ima funkciju administrativnog centra, u opštini se nalazi i petnaest seoskih naselja sa ukupnim brojem stanovnika 97.263. Sa zapadne strane opštine Sombor pruža se Dunav koji predstavlja prirodnu gra- nicu sa Hrvatskom, ali i izuzetno bogat turistički resurs s obzirom na to da se upravo u plavnom području Dunava nalazi Specijalni rezervat prirode „Gornje Podunavlje“. Na istoku opštine Sombor nalazi se Telečka visoravan, na severu se graniči sa Mađarskom a na jugu je otvorena prema unutrašnjosti Srbije. Kroz opštinu Sombor prolaze i biciklističke staze formirane kroz projekat „Via Pacis Pannoniae – Mirovne staze Panonije“ koje povezuju Srbiju sa Hrvatskom.

Potencijalni kamping lokalitet „Marina“ a) Lokacija. Lokalitet „Marina“ je smešten na prostoru između kanala Bezdan - Bečej i puta Bezdan - Dunav nedale- ko od brodogradilišta „Bezdan“. Površina kopnenog dela marine je 1.7 ha a površina vodenog dela je 3.34 ha.

b) Infrastruktura. Neposredno u blizini planirane “Marine“ u pravcu severa prolazi put M 17/1. U putnom pojasu se nalazi niskonaponski vod na koji je moguće priključenje objekta u kompleksu. Vodovodna mreža se nalazi na oko 800 m udaljenosti od kompleksa u naselju Bezdan, a na toj razdaljini se planira i dolazak kolektora fekalne kanalizacije. Telekomunikacioni kabl takođe prolazi severno od kompleksa planirane marine, u pojasu puta, i obezbeđuje mogućnost priključka. Izgradnjom gasovodne mreže u naselju Bezdan obezbediće se mogućnost priključka predmetnog kompleksa na gasovodnu mrežu.

c) Prirodne i kulturne specifičnosti lokacije. Lokalitet „Marina“ se nalazi u neposrednoj blizini Specijalnog rezervata prirode “Gornje Podunavlje“, a u neposrednoj blizini nalazi se reka Dunav kao i splet kanala: Bajski kanal, kanal DTD, Veliki Bački kanal, jezero Korlatoš i Mrtva Baračka. Izuzetno je bogato i kulturno nasleđe opštine Sombor s obzirom na činjenicu da na ovom području pored Srba žive Hrvati, Mađari, Šokci i da svaki narod ima svoje kulturne specifičnosti koje su predstavljene kroz kulturnu baštinu, običaje i manifestacije. 12 POTENTIAL LOCATIONS First level of investment 1. MUNICIPALITY of SOMBOR Basic information Municipality of Sombor is situated in the northwest part of Bačka, that is in the West Bačka county, and it takes up the surface of 117.800ha. Other than Sombor, which is an administrative centre, there are fifteen rural settlements in this municipality with 97.263 residents. On the west side of the municipality there is the river Danube as a natural border with Croatia, but also a very rich tourist resource considering the fact that there is a Special Nature Reserve “Gornje Podunavlje” in this particular part of the Danube flow through Serbia. To the east of the municipality there is the Teleč highland, to the north this community borders with Hungary, and to the south it opens towards the Inner Serbia. There are cycling paths that go through the municipality, realized due to the project “Via Pacis Pannoniae – Peace Paths of Panonia”, and they connect Serbia to Croatia.

Potential camping locality “Marina” a) Location. “Marina” locality is situated between the channel Bezdan-Bečej and Bezdan-Dunav road not far from “Bez- dan” dockyard. The surface of terrestrial part of the marine is 1.7ha, and the surface of the water part is 3.34ha.

b) Infrastructure. Right next to the planned “Marina” locality, to the north, there is M 17/1 road. In the road zone there is a low supply service to which it is possible to attach a facility from the complex. There is a water supply network about 800m from the complex, in Bezdan settlement, and it is planned for the fecal sewerage collector to inspect the area. Telecommunication cable also goes through this area, north of the planned marine complex, in the road zone, and enables the possibility of attaching it to the telecommunication network. Building a gas line network in Bezdan settlement would enable the possibility of attaching the complex to this network.

c) Natural and cultural characteristics. “Marina” locality is right next to the Special Nature Reserve “Gornje Po- dunavlje”, and there is also the Danube very closeby as well as the web of channels: the Baj channel, DTD channel, Great channel of Bačka, Korlatoš lake and Dead Maračka. The cultural heritage of the municipality of Sombor is extremely rich considering the fact that other than the Serbs there are also the Croats, the Hungar- ians, the Sokci living here, and that every community has its own cultural characteristics represented through cultural heritage, customs and festivals. 13 d) Komplementarni turistički sadržaji na lokaciji. Na samoj lokaciji se planira izgradnja Marine sa svim pratećim sadržajima. U neposrednoj blizini je reka Dunav gde se planira proširenje graničnog prelaza Bezdan - Dunav za brodove-kruzere sa dodatnim sadržajima. U neposrednoj blizini su naselja Bezdan i Bački Monoštor kao i vikend naselja gde turisti imaju mogućnost smeštaja u privatnim domaćinstvima. U blizini lokacije nalaze se i objekti industrijskog nasleđa: prevodnica Bezdan - Dunav i tkačnica svilenog damasta „Novitet - Dunav“ Bezdan koje je moguće iskoristiti kao komplementarne sadržaje potencijalnog kampa. Blizu lokaliteta „Mari- na“ nalaze se i četiri riblje čarde. Master planom je predviđeno da se potencijali Specijalnog rezervata prirode „Gornje Podunavlje“ takođe uvrste u turističku ponudu. e) Urbanistički status date lokacije. Usvojen je Plan detaljne regulacije „Marine“ kod Bezdana (Sl. list opštine Sombor br. 3/2008). Parcele koje se predlažu za kamp su 8086 i 8085 K.O. Bezdan i nalaze se u vlasništvu JP „Vode Vojvodine.“ Takođe, Skupština opštine Sombor je usvojila Master plan razvoja turističke destinacije „Gornje Podunavlje“ koji daje osnovne smernice razvoja turizma u opštini Sombor. Plan detaljne regulacije za Marine obezbeđuje investitoru nesmetanu realizaciju projekta s obzirom na to da kampovi namenski od- govaraju sadržajima kompleksa marine. Investicioni projekti u turizmu u opštini Do sada je izrađen Master plan razvoja turističke destinacije „Gornje Podunavlje“ i usvojena strategija razvoja ko- jom se daju smernice za buduće projekte u turizmu. Trenutno su u toku projekti uređenja obala na lokaciji Bezdan - Dunav, uređenje obale Velikog Bačkog kanala, biciklistička staza u gradu itd. Podobnost lokaliteta sa stanovišta Kamping asocijacije Srbije Potencijalni kamping lokalitet „Marina“ je po mišljenju Kamping asocijacije Srbije izuzetno atraktivan s obzirom na blizinu marine koja je u izgradnji i na turističko oživljavanje ovog prostora. Takođe, bitna prednost ovog lokaliteta jeste blizina Specijalnog rezervata prirode koji će privlačiti sve više ljubitelja prirode – potencijalne goste kampa. Takođe, ovo bi bio prvi kamp uz tok Dunava kroz Srbiju i predstavljao bi kamping kapiju regiona Podu- navlja. Kontakt

• Telefon: +381 (0) 25 434 350 +381 (0) 25 434 330 • Telefaks: +381 (0) 25 434 350 • E-mail: [email protected] • www.somborvaros.org 14 15 d) Complementary tourist contents. The building of the “Marina” with all its contents is planned on the very location. There is the river Danube nearby where it is planned to broaden Bezdan-Danube border crossing for ships-cruisers with additional contents. Settlements Bezdan and Bački Monoštor are nearby, as well as weekend settlements where the tourists are offered accommodations in private households. Near the location there are structures of industrial heritage: Bezdan-Danube lock and a textile factory of silk damask “Novitet- Dunav” Bezdan which could be used as complementary contents of the potential campsite. Near the locality there are four fish ranches. According to Master plan, the potentials of the Special Nature Reserve “Gornje Podunavlje” should also be enlisted in the tourist offer. e) Planning status. A Plan of detailed regulation of the “Marina” at Bezdan (official document of the municipality of Sombor No. 3/2008) is adopted. Allotments 8086 and 8085 K.O. Bezdan are planned for building the campsite and they are in the property of Public Water Management Company “Vode Vojvodine”. Also, Municipality Council of Sombor has adopted the Master plan for developing the tourist destination “Gornje Podunavlje” which gives basic guidelines for developing tourism in the municipality of Sombor. The Plan of detailed regulation for the marine provides the investor undisturbed realization of the project considering the fact that the purpose of the campsites corresponds the contents of the marine complex. Investment projects regarding tourism in the municipality Up till now the Master plan of developing “Gornje Podunavlje” tourist destination has been made and development strategy has been adopted which gives guidelines for future projects regarding tourism. At the moment, the projects of organizing the shores on the location Bezdan-Danube are being carried out, as well as organizing the shore of the Grand Bačka channel, the cycling path in the city etc. Eligibility of the locality from CAS point of view According to Camping Association of Serbia, the potential campsite locality “Marina” is highly attractive considering the proximity of the marine that is being built as well as tourist revival of the area. Also, great advantage of this locality is the proximity of the Special Nature Reserve which would attract the growing number of nature fans – potential campsite guests. Furthermore, this would be the first campsite along the Danube flow through Serbia and it would represent the camping gate of the Danube region. Contact • Phone number: +381 (0) 25 434 350 +381 (0) 25 434 330 • Fax: +381 (0) 25 434 350 • E-mail: [email protected] 15 • www.somborvaros.org Somborpotencijalni kamping lokalitet Potential camping location 16 kamping lokacija camping location 17 2. OPŠTINA APATIN Osnovne informacije Opština Apatin se nalazi u Zapadno - bačkom okrugu, na površini od 30.300 ha na međunarodnom koridoru 7 (reka Dunav). Pored Apatina, koji predstavlja administrativni, privredni i kulturni centar, na području apatinske opštine nalaze se i četiri seoska naselja sa ukupnim brojem stanovnika 32.813. Izuzetno povoljan geografski po- ložaj, pozicioniranost neposredno uz levu obalu velike međunarodne reke Dunav (tzv. „plava evropska magistra- la“), predstavlja dodatni potencijal opštine. Pored ove prirodne, zapadne granice, opština Apatin se na severu i severoistoku graniči sa teritorijom opštine Sombor, a na jugu i jugoistoku sa opštinom Odžaci. Turistička ponuda opštine Apatin se bazira na kompleksu Banje Junaković, reci Dunav, na kojoj se nalazi marina, i putničko pristani- šte, Specijalnom rezervatu prirode „Gornje Podunavlje“ i raznim sportsko-rekreativnim sadržajima.

Potencijalni kamping lokalitet „Junaković“ a) Lokacija. Šuma Junaković se nalazi u neposrednoj blizini Banje Junaković. b) Infrastruktura. Lokalitet je infrastrukturno kompletno opremljen što znači da je komunalna infrastruktura poput asfaltnog pristupnog puta, instalacija vode, kanalizacije, gasa, struje i telefona potpuno izgrađena. c) Prirodne i kulturne specifičnosti lokacije. Šuma Junaković, koja se nalazi u nadležnosti Zavoda za zaštitu prirode Srbije, predstavlja prirodnu specifičnost neposredno vezanu za potencijalni kamping lokalitet. Njena ukupna površina je preko 200 ha i uglavnom je čini stara hrastova šuma. U šumi se nalaze uređene „staze zdravlja“ kao i mnoštvo prirodnih staza. Pored ovoga, značajan prirodni element predstavlja Specijalni rezervat prirode „Gornje Podunavlje“ koji se jednim svojim delom oslanja na opštinu Apatin i koji će sve više biti glavni motiv dolaska posebne kategorije eko turista u ove krajeve. d) Komplementarni turistički sadržaji na lokaciji. Najznačajniji komplementarni turistički sadržaj potencijalne kamping lokacije jeste Banja Junaković u čijem sastavu se nalazi 10 otvorenih bazena sa kapacitetom od 8.000 do 10.000 kupača dnevno, hotel kapaciteta 270 ležaja sa svim pratećim sadržajima, četiri teniska terena, zatvoreni bazen, kompletno opremljena medicinska služba za rehabilitaciju i rekreaciju. Pored nabrojanih po- stojećih sadržaja u Banji Junaković se gradi „akva park“ i „welness“ centar kao i automatska kuglana sa osam staza. Ovakav komplementarni sadržaj svakako pozitivno utiče u velikoj meri na potencijalni kamping lokalitet i njegovu turističku afirmaciju. e) Urbanistički status date lokacije. Za kompleks banje Junaković postoji detaljan urbanistički plan izrađen na osnovu i u skladu sa važećim prostornim planom opštine Apatin. Takođe, postoje elaborati sa aspekta zaštite životne sredine i prirode koji predviđaju mogućnost ne samo širenja kompleksa banje već i izgradnju kampa. 18 2. MUNICIPALITY of APATIN Basic information Municipality of Apatin is situated in West Bačka county, and it takes up the surface of 30.300ha on international corridor 7 (the river Danube). Other than Apatin, which is administrative, economical and cultural centre, there are also four rural settlements with 32.813 residents in the territory of Apatin municipality. Extremely conve- nient geographical position, right next to the left shore of a big international river Danube (so called “the blue European highway”), it represents the additional potential of the municipality. Along with this natural, western border line, this municipality borders the territory of Sombor municipality to the north and northeast, and with the municipality of Odžaci to the south and southeast. The tourist offer of the municipality is based on Junaković Spa complex, the river Danube on which there is a marine and a passengers’ pier, Special Nature Reserve “Gornje Podunavlje” and various sport-recreational contents. Potential camping locality “Junaković” a) Location. Junaković forest is right next to the Junaković Spa. b) Infrastructure. The locality is completely equipped in terms of infrastructure, which means that public infrastructure such as asphalt access road, water supply system, sewerage, gas line, electricity and telecommunication networks are completed. c) Natural and cultural characteristics. Junaković forest, which is under the jurisdiction of the Institute for Nature Conservation of Serbia, is a unique natural feature of the area directly linked to the potential camping locality. It takes up the surface of 200ha and mostly consists of oak trees. There are arranged “health paths” as well as the variety of natural footpaths. Also, there is the Special Nature Reserve “Gornje Podunavlje” as a significant natural element, which leans on the municipality of Apatin on its one side, and it is more and more the main reason for attracting eco tourists of special category to this part of the country. d) Complementary tourist contents. The most important complementary tourist content of the potential camping locality is Junaković Spa with ten open swimming pools with the capacity of 8.000-10.000 swimmers a day, a hotel with 270 berths along with all additional contents, four tennis courts, a closed swimming pool, completely eqipped medical service for rehabilitation and recreation. Along with enlisted existing contents, there is also the “aqua park” and “wellness” centre that are being built in Junaković Spa, in addition to the automatic bowling alley with eight tracks. This kind of complementary content has a positive influence on potential camping locality and its tourist affirmation. e) Planning status. For Junaković Spa complex there is a detailed urban plan that is conducted based on valid Spatial Plan of the municipality of Apatin. Also, there are project reports from the aspect of environmental protection and nature which include both the possibility of broadening the spa complex as well as building the campsite. 19 Investicioni projekti u turizmu u opštini U opštini Apatin je u toku izgradnja međunarodnog putničkog pristaništa, dva hotela kapaciteta do 70 ležaja, marina kapaciteta 400 vezova (jahte i mali čamci). Takođe, u planu je izgradnja staze za veslanje na mirnim vodama koja će ujedno imati i namenu staze za takmičenje u sportskom ribolovu. U planu je izgradnja hotela sa 5 zvezdica na obali Dunava i golf terena na prostoru od 110 ha. U neposrednoj blizini fudbalskih terena, trim staze i marine planira se izgradnja atletskog stadiona.

Podobnost lokaliteta sa stanovišta Kamping asocijacije Srbije Sa stanovišta Kamping asocijacije Srbije, izgradnja kampa koji bi bio usko vezan za kompleks Banje Junaković, može biti izuzetno interesantna i definitivno će predstavljati prekretnicu u proširivanju ponude banja kod nas. Povezivanje komplementarnih sadržaja na ovaj način trebalo bi da postane model u većini banja Srbije koje su smeštene u izuzetnom prirodnom ambijentu pogodnom za odmor gostiju i gde se pruža veliki broj banjskih usluga. U zemljama sa razvijenom kamping ponudom otvaranje malih „welness“ centara u kompleksu kampa je sve učestaliji trend zato što se kampovi prilagođavaju tražnji turista. S obzirom na to da u Srbiji kamping turizam nije dostigao taj nivo i da bi jedna takva investicija bila previše zahtevna, izuzetno rešenje može predstavljati upravo otvaranje kampova u neposrednoj blizini banja. Imajući u vidu činjenicu da Banja Junaković planira znatna ulaganja u poboljšanje svoje ponude, izgradnja kampa bi sasvim sigurno bila opravdana. Kontakt

• Telefon: +381 (0) 25 773 131 +381 (0) 25 772 122 • Telefaks: +381 (0) 25 773 212 • E-mail: [email protected] • www.soapatin.org 20 Investment projects regarding tourism in the municipality There is the international passengers’ pier currently being built in this municipality, as well as two hotels with 70 berths, a marine with the capacity of 400 bindings (yachts and boats). Also, it is planned for the rowing paths on non-flowing waters to be built, which will be used as competition paths in sport fishing. Building a five-star hotel on the Danube shores is also planned, as well as building golf courts in the area of 110ha. It is planned to build an athlete stadium near football fields, a running track and the marine.

Eligibility of the locality from CAS point of view According to Camping Association of Serbia, building this campsite, which would be connected to Junaković Spa complex, can be interesting and would definitely be a turning point in broadening the offer of spas in our country. Making a connection between complementary contents in this way should be a model in most spas in Serbia that are situated in a natural ambience, suitable for resting, with a lot of spa services. In countries with developed camping offer it is more often to see opening wellness centres inside a campsite complex because campsites are adjusted to the necessities of the tourists. Considering the fact that camping in Serbia has not yet reached that level and that one such investment would be too demanding, one of breakthrough solutions would be to open campsites very near the spas. Bearing in mind the fact that Junaković Spa plans great investments into improving its offer, building a campsite would be more than reasonable. Contact

• Phone number: +381 (0) 25 773 131 +381 (0) 25 772 122 • Fax: +381 (0) 25 773 212 • E-mail: [email protected] • www.soapatin.org

20 21 potencijalni kamping lokalitet Potential camping location Apatin 22 kamping lokacija camping location 23 3. OPŠTINA BEOČIN Osnovne informacije Opština Beočin je smeštena na samoj obali Dunava, na severnim padinama Fruške gore, 17 km od Novog Sada. Prostire se na površini od 18.300 ha. Opština obuhvata 8 naselja sa 16.398 stanovnika. Neposredna blizina Dunava i Nacionalnog parka Fruška gora, kao i prioritetni razvojni projekti iz oblasti turizma pružaju osnovne preduslove da Beočin postane ozbiljan turistički centar. Opština Beočin je dobro saobraćajno povezana (drumski i rečni sa- obraćaj). Kroz opštinu Beočin prolazi državni put drugog reda (broj 107) koji povezuje Novi Sad sa Republikom Hrvatskom. Za ovaj put je planirana kompletna rekonstrukcija i izgradnja savremenog graničnog prelaza kod Iloka. Drumsku povezanost Novog Sada i Beočina će umnogome poboljšati i planirana izgradnja mosta preko Dunava kod Ledinaca. Potencijalni kamping lokalitet „Dunav“ a) Lokacija. Potencijalni kamping lokalitet se nalazi na severu beočinske opštine, istočno od naselja „Dunav“. Sa južne strane lokacija izlazi na Dunavac, a sa severne strane se graniči sa teritorijom koja gravitira Dunavu. Prostor potencijalne kamping lokacije pripada opštini Beočin i namenjen je za izgradnju kampa. b) Infrastruktura. Kompletna infrastruktura koju zahteva kamp nalazi se na udaljenosti od 200 m od potencijalne kamping lokacije. Opština planira da uloži sredstva u izgradnju saobraćajnice koja bi povezivala kamp sa glavnim saobraćajnicama u opštini, kao i izgradnju trafo - stanice koja je neophodna za snabdevanje potencijalnog kampa strujom. c) Prirodne i kulturne specifičnosti lokacije. Veliki potencijal opštine Beočin predstavljaju šume čiji se najveći deo nalazi u Nacionalnom parku Fruška gora i koje se štite po utvrđenim režimima zaštite. Tu se nalaze značajni šumski eko sistemi, geološki i geomorfološki lokaliteti, značajna staništa ugroženih vrsta ptica i pojedinačna stabla kao i park manastira Beočin. U neposrednoj blizini kamping lokacije, na 200 m udaljenosti, nalazi se izuzetna peščana plaža dok se na udaljenosti od 800 m planira izgradnja marine sa sto vezova. Od kulturnih potencijala izdvajaju se Manastir Beočin i Rakovac koji datiraju iz XVI veka i pod zaštitom su države. d) Komplementarni turistički sadržaji na lokaciji. U ovom trenutku turistička ponuda opštine Beočin se bazira na duhovnom turizmu koji podrazumeva obilazak manastira Beočin i Rakovac. Pored ovoga Beočin nudi i niz ugostiteljskih objekata poput restorana, čardi i jednog motela. Komplementarni turistički sadržaji koji bi bili nuđeni potencijalnim turistima, gostima kampa su: organizovane pešačke ture, vožnja biciklom ili ture otvorenim mini-autobusima gde bi se obilazili fruškogorski manastiri i prirodne vrednosti Nacionalnog parka. Takođe, u planu je aktiviranje seoskih domaćinstava u selima Lug, Grabovo i Banoštor. Banoštor je takođe poznat i po proizvodnji vina. 24 3. MUNICIPALITY of BEOČIN Basic information Municipality of Beočin is situated at the very shore of the river Danube, on the northern slopes of Fruška Gora mountain, 17km away from Novi Sad. It takes up the territory of 18.300ha. The municipality comprises 8 settlements with 16.398 residents. The proximity of the Danube and NP Fruška Gora, as well as prioritized developing projects in the area of tourism, all make basic conditions for Beočin to become a serious tourist centre. The municipality has good traffic links (road and river traffic). There is a second level state road (number 107) going through the municipality and connects Novi Sad to Croatia. This road is planned to be reconstructed in addition to building a contemporary border crossing at Ilok. Road connection of Novi Sad and Beočin will be greatly improved by building the bridge across the Danube near Ledinci.

Potential camping locality “the Danube” a) Location. Potential camping locality is situated in the north of the municipality of Beočin, east from “the Danube” settlement. On its southern side it overlooks Dunavac, and to the north it borders the territory that gravitates towards the Danube. The territory of this location belongs to the municipality of Beočin and it is intended for building the campsite. b) Infrastructure. Complete infrastructure one campsite demands is 200m away from the potential campsite location. The municipality plans to invest the funds into building the transport link that would connect the campsite to the main transport links in the municipality, as well as building the power transformer station which is necessary for supplying the potential campsite with electricity. c) Natural and cultural characteristics. The great potential of the municipality of Beočin are the woods, the larg- est part of which is situated in NP Fruška Gora and it is preserved by the established regimes of environmental protection. There are important forest eco systems there, geological and geomorphologic localities, important habitats of endangered species of birds and certain types of trees, as well as the park of Beočin monastery. Exactly 200m from the campsite location there is a remarkable sand beach and a marine with a hundred bindings is planned to be built 800m from the locality. Beočin and Rakovac monasteries, which date from XVI century and are under state protection, are the biggest cultural potential of the area. d) Complementary tourist contents. At the moment the tourist offer of the municipality of Beočin is based on religious tourism which implies visiting Beočin and Rakovac monasteries. Beočin also offers a number of catering facilities such as restaurants, ranches and one motel. Complementary tourist contents which would be offered to potential tourists-campsite guests are: organized hiking tours, cycling tours or open mini-bus tours that would enable visits to the monasteries of Fruška Gora and natural beauties of the National Park. 25 e) Urbanistički status date lokacije. Prostorni plan opštine Beočin je usvojen u oktobru 2008. godine i njime se zemljištu planiranom za izgradnju kampa daje sportsko-rekreativna namena, dok je status zemljišta građe- vinski. Za realizaciju kampa je potrebna izrada Plana detaljne regulacije sa čime se može početi nakon što je usvojen Prostorni plan opštine.

Investicioni projekti u turizmu u opštini Glavne planirane investicije u opštini Beočin u oblasti turizma odnose se na Izradu plana detaljne regulacije za marine u Beočinu, Banoštoru i Čereviću, izgradnju marine i kampa u naselju Dunav u Beočinu, uređenje gradske plaže u Beočinu, izgradnju otvorenog bazena i marine u Banoštoru, rekonstrukciju Starog dvorca u Beočinu, ure- đenje etnokuće u Banoštoru, organizaciju turističkih manifestacija i osposobljavanje kancelarije za turizam.

Podobnost lokaliteta sa stanovišta Kamping asocijacije Srbije Navedeni lokalitet poseduje sve neophodne elemente za izgradnju jednog savremenog kampa ili parka za odmor. Geografski položaj, pre svega blizina Novog Sada, Beograda i granice sa Hrvatskom, predstavlja veoma zna- čajnu prednost ovog lokaliteta. Prirodni preduslovi su atraktivni s obzirom na to da se ovaj lokalitet nalazi između velike reke i rukavca, u neposrednoj blizini plaže na Dunavu, okružen zelenim pojasom. Izgradnja kampa na ovom lokalitetu bi motivisala buduće (vikend) turiste da provedu veći broj dana u ovom području.

Kontakt

• Telefon: +381 (0) 21 870 260 • Telefaks: +381 (0) 21 870 268 • E-mail: [email protected] • www.sobeocin.org.rs

26 Also, it is planned to activate rural households in the villages of Lug, Grabovo and Banoštor. Banoštor is also famous for its developed wine production. e) Planning status. Spatial Plan of the municipality of Beočin was adopted in October 2008, which gave sport- recreational purpose to the territory planned for building the campsite, while according to its status it was meant to be a construction site. For building the campsite a detailed regulation plan is required, which is possible only after the Spatial Plan of the municipality has been adopted.

Investment projects regarding tourism in the municipality The main planned investments regarding tourism in the municipality of Beočin relate to making the plan for detailed marine regulation in Beočin, Banoštor and Cerević, building the marine and campsite in the Danube settlement in Beočin, arranging the beach in Beočin, building an open swimming pool and a marine in Banoštor, reconstructing the Old castle in Beočin, arranging the etno house in Banoštor, organizing tourist manifestations and put the office for tourism into function.

Eligibility of the locality from CAS point of view This locality has all the necessary elements for building one contemporary campsite or holiday park. Geographical position, first of all the proximity of Novi Sad, Belgrade and border with Croatia, are all very important advantages of this locality. The natural prerequisites are attractive considering the fact that this locality is situated between a big river and estuary, it is very near the Danube beach, surrounded by a green belt. Building this campsite on this locality would motivate future (weekend) tourists to spend some more time in this area.

Contact

• Phone number: +381 (0) 21 870 260 • Fax: +381 (0) 21 870 268 • E-mail: [email protected] • www.sobeocin.org.rs

27 Beočin

potencijalni kamping lokalitet Potential camping location 28 idejno rešenje kampa campsite general design

kamping lokacija camping location 29 4. OPŠTINA SREMSKI KARLOVCI Osnovne informacije Opština Sremski Karlovci se nalazi u Sremu, na desnoj obali Dunava, na krajnjim, severoistočnim padinama Fruš- ke gore. Prostire se na površini od 5.100 ha i obuhvata jedno naselje, Sremske Karlovce, sa 8.839 stanovnika. Od Novog Sada Sremski Karlovci su udaljeni 10 km, a od Beograda 57 km. Neposredna blizina Dunava, Fruške gore i grada Novog Sada predstavljaju značajne potencijale za razvoj kamping turizma u opštini Sremski Karlovci.

Potencijalni kamping lokalitet „Zona priobalja“ a) Lokacija. Potencijalni kamping lokalitet se nalazi u zoni priobalja (između pruge i Dunava) u Sremskim Karlov- cima u okviru zone namenjene sportu i rekreaciji čija je površina 20 ha. b) Infrastruktura. Sremski Karlovci imaju odličan saobraćajno-geografski položaj. Kroz naselje prolazi državni put I (prvog) reda - M22/I (Subotica – Novi Sad - Beograd) i međunarodna železnička pruga koja povezuje Beč i Budimpeštu sa Atinom i Istanbulom. S obzirom na činjenicu da Sremski Karlovci leže na Dunavu i da je u planu izgradnja pristana i marine, postoje izvanredni preduslovi za razvoj i međunarodnog rečnog saobraćaja. Opština Sremski Karlovci trenutno radi na pripremi osnovne infrastrukture na potencijalnoj kamping lokaciji. Do sada je izgrađena vodovodna i kanalizaciona mreža, urađena je trafo - stanica i napojni vod i u toku je terensko nivelisanje. Urađena je dokumentacija za javnu rasvetu, a u toku je izrada projektne dokumentacije za mrežu saobraćajnica. c) Prirodne i kulturne specifičnosti lokacije. Najznačajniji prirodni resurs na potencijalnoj kamping lokaciji je reka Dunav koja pruža mogućnost za razvoj velikog broja sportsko-rekreativnih sadržaja. U neposrednoj blizini nalazi se Nacionalni park Fruška gora i Specijalni rezervat prirode „Koviljsko-petrovaradinski rit“ koji ima atraktivne pejzažne karakteristike, kao i značajan biodiverzitet. Kulturna baština Sremskih Karlovaca je izuzetno bogata i posebno se ističe Gradsko jezgro koje predstavlja zaštićenu ambijentalnu celinu koja je u potpunosti urbanistički očuvana, sa brojnim kulturno-istorijskim spomenicima nastalim u XVIII i XIX veku (Karlovačka gimnazija, Bogoslovija, Saborna crkva, Rimokatolička crkva, Patrijaršijski dvor, Kapela mira, Če- sma „Četiri lava“, itd.). U Sremskim Karlovcima turistima se pruža mogućnost da posete mnogobrojne muze- je poput Gradskog muzeja, Riznice u Patrijaršijskom dvoru ili Muzeja pčelarstva.

d) Komplementarni turistički sadržaji na lokaciji. U zoni priobalja trenutno se nalaze: hotelski kompleks „Dunav“, objekat Udruženja sportskih ribolovaca i prodavnica ribolovačke opreme, kao i pet improvizovanih ponton- skih priveza za čamce. Realizacijom postojećeg projekta, komplementarni turistički sadržaji na potencijalnoj kamping lokaciji će biti obogaćeni višenamenskim objektima, poslovno-turističkim objektima, plažom i spla- vovima za sunčanje i kupanje. 30 4. MUNICIPALITY of SREMSKI KARLOVCI Basic information Municipality of Sremski Karlovci is situated in Srem, on the right Danube shore, on the northern base of the Fruška Gora mountain. It takes up the territory of 5.100ha and consists of one settlement, Sremski Karlovci, with 8.839 residents. Sremski Karlovci town is 10km away from Novi Sad, and 57km from Belgrade. The proximity of the Danube, Fruška Gora mountain and Novi Sad are significant potentials for developing camping tourism in the municipality of Sremski Karlovci. Potential camping locality “Zone of coastal area” a) Location. Potential camping locality is situated in the coastal zone area (between the railroad and the Danube) in Sremski Karlovci in the zone meant for sport and recreation, the surface of which is 20ha. b) Infrastructure. Sremski Karlovci has great traffic-geographic position. A first class state road – M22/I (Subotica – Novi Sad - Belgrade) goes through the settlement as well as the international railroad which connects Vi- enna and Budapest to Athens and Istanbul. Considering the fact that the town Sremski Karlovci is situated practically on the Danube and that it is planned the pier and the marine to be built, all these make excellent prerequisites for developing international river traffic as well. Municipality of Sremski Karlovci is currently working on preparing basic infrastructure for potential campsite locality. Up till now water supply network, power transformer station and sewerage have been built, supply service has been established and terrain manouvering is currently being worked on. Documentation for public lighting is done, and project documentation for building a network of traffic links is being worked on as well. c) Natural and cultural characteristics. The most significant natural resource on the potential campsite locality is the river Danube, which makes way for developing a large number of sport-recreational contents. There is the National Park Fruška Gora which is very near the locality, as well as the Special Nature Reserve “Koviljsko- petrovaradinski rit” with its attractive landscape features and a significant biodiversity. Cultural heritage of Sremski Karlovci is extremely rich with City nucleus standing out as a protected ambiental entity which is completely urbanistically preserved, with numerous cultural-historical monuments from XVIII and XIX century (The High School of Sremski Karlovci, Theological boarding school, the Orthodox cathedral, Roman- catholic church, the Patriarchal Court, the Chapel of peace, the “Four Lions” fountain, etc). The tourists are given the opportunity to visit a large number of museums in Sremski Karlovci, like the City Museum, Treasury of Patriarchal Court or the Musem of Honey Production. d) Complementary tourist contents. The contents that are currently in the coastal zone are: “The Danube” hotel complex, a union of fishermen and a shop where you can buy fishing equipment, as well as five improvised

31 e) Urbanistički status date lokacije. Prema Prostornom planu Republike Srbije Sremski Karlovci pripadaju sever- noj turističkoj zoni i turističkoj regiji Fruška gora, dok su po Prostornom planu posebne namene područja Fruške gore do 2022. godine svrstani u turističke centre I (prve) kategorije. Sportsko-rekreativni turizam se smatra najpovoljnijim oblikom turizma za opštinu Sremski Karlovci, te je u novembru 2006. godine Skupština opštine Sremski Karlovci usvojila Plan detaljne regulacije prostora namenjenog sportu i rekreaciji, između pruge i Dunava. Na taj način stvoreni su preduslovi za izgradnju sadržaja namenjenih razvoju nautičkog turizma, izgradnju sportsko-rekreativnih sadržaja i kampa i izgradnju ribarskog naselja sa bungalovima.

Investicioni projekti u turizmu u opštini 1. Plan detaljne regulacije prostora namenjenog sportu i rekreaciji između pruge i Dunava u Sremskim Karlovcima 2. U planu je izgradnja kongresnog centra u Sremskim Karlovcima

Podobnost lokaliteta sa stanovišta Kamping asocijacije Srbije Lokalitet u zoni priobalja u Sremskim Karlovcima predstavlja idealnu lokaciju za tranzitni kamp s obzirom na neposrednu blizinu drumskih i železničkih saobraćajnica kao i na činjenicu da na ovom potezu Dunava, uzvod- no i nizvodno od Novog Sada, kao ni na celoj Fruškoj gori još uvek ne postoji nijedan kamp. Takođe, pored čisto tranzitne funkcije ovaj kamp može da zadrži turiste i u dužem periodu zbog izrazite ambijentalne celine koju predstavljaju Dunav, obronci Fruške gore i bogato kulturno nasleđe Sremskih Karlovaca. Postojanje tranzitnog kampa na ovom lokalitetu privuklo bi evropske kampere na putu ka Grčkoj i Turskoj.

Kontakt

• Telefon: +381 (0) 21 883 855 • Telefaks: : +381 (0) 21 882 127 • E-mail: [email protected] • www.karlovci.org.rs

32 pontoon bindings for boats. By realizing existing project, complementary tourist contents on the potential camping locality will be enriched by multipurpose facilities, business-tourist facilities, beach and rafts for sun-bathing and bathing.

e) Planning status. According to the Spatial Plan of the Republic of Serbia, Sremski Karlovci town belongs to the northern tourist zone and Fruška Gora tourist region, while according to the Spatial Plan for special purpose of Fruška Gora up till 2022, it is ranked as a first-category tourist centre. Sport-recreational tourism is considered to be the optimal form of tourism for the municipality of Sremski Karlovci, so in November 2006 Municipality Council of Sremski Karlovci established a plan for detailed regulation of space intended for sport and recreation, between the railway and the Danube. This way prerequisites are made for building the contents intended for developing nautical tourism, building sport-recreational contents and building the fishing settlement with bungalows.

Investment projects regarding tourism in the municipality 1. Plan of detailed regulation of space intended for sport and recreation between the railroad and the Danube in Sremski Karlovci 2. Building a congress centre in Sremski Karlovci was planned

Eligibility of the locality from CAS point of view Locality in the coastal zone of Sremski Karlovci is ideal for the transit campsite considering the proximity of road and railroad traffic lines and the fact that there isn’t a single campsite on this side of the Danube, both upstream and downstream of Novi Sad and on the whole of Fruška Gora mountain. Also, other than transit features, this campsite can retain the tourists for a longer period of time due to the impressive setting which includes the river Danube, Fruška Gora slopes and rich cultural heritage of Sremski Karlovci. A transit campsite on this locality would also attract European campers on their way to Greece and Turkey. Contact

• Phone number: +381 (0) 21 883 855 • Fax: : +381 (0) 21 882 127 • E-mail: [email protected] • www.karlovci.org.rs 33 Sremski Karlovci

potencijalni kamping lokalitet Potential camping location 34 campsite general design

idejno rešenje kampa

kamping lokacija camping location 35 POTENCIJALNE KAMPING LOKACIJE U PERSPEKTIVI Drugi nivo investicija 5. GRAD NOVI SAD Novi Sad je drugi grad po veličini u Republici Srbiji i administrativni centar Autonomne pokrajine Vojvodine. Nalazi se na međunarodnom putu E-75 koji povezuje Evropu i jugoistočnu Aziju i na plovnom putu Majna-Rajna- Dunav. Novi Sad ima oko 360.000 stanovnika i obuhvata dve gradske opštine: Novi Sad i Petrovaradin. Novi Sad u Podunavlju predstavlja značajan turistički centar. Reka Dunav i njegove obale predstavljaju izuzetno kvalitetan prostor u našem okruženju. Priobalje i klimatske karakteristike područja, stvorene navike i sve veća usmerenost stanovništva ka reci, realna su pretpostavka da Dunav, kao prirodni potencijal trenutno, i u perspektivi, može da bude prostor namenjen turizmu, sportu i rekreaciji stanovništva grada i šire. Pored prirodnih preduslova za razvoj kamping turizma i sam Grad Novi Sad je preduzeo neophodne aktivnosti za realizaciju kampa na svojoj teritoriji. Za sada je urbanističkim planom grada Novog Sada predviđeno osam kamping lokacija i to:

1. Novi Sad - sever 2. Novi Sad - Kamenička ada 3. Novi Sad - Ribarsko ostrvo 4. Čenej jug - uz put za Suboticu (M-22) 5. Begečka jama - Begeč 6. Futog - rekreativna zona uz Dunav 7. Ledinci - turističko rekreativno područje 8. Kovilj – Dunavac

Lokacija Novi Sad - Ribarsko ostrvo je jedina delimično realizovana i postoji Plan detaljne regulacije za njeno proširenje, za lokaciju Novi Sad – sever je tek potrebno izraditi urbanističku dokumentaciju dok za ostalih šest postoje urbanistički planovi na osnovu kojih je moguća realizacija, pod određenim uslovima.

Nakon sprovedenog istraživanja o kamping potencijalima grada Novog Sada, Kamping asocijacija Srbije sa sigur- nošću tvrdi da Novi Sad predstavlja izuzetnu kamping destinaciju koja će vrlo brzo naći svoje mesto na kamping mapi Evrope. Jedini preduslov za ovakav pozitivan razvojni trend predstavlja formiranje jasne strategije razvoja za svaku od navedenih kamping lokacija kako bi se došlo do željenih rezultata. 36 POTENTIAL CAMPING LOCALITIES IN PERSPECTIVE Second level of investment 5. NOVI SAD Novi Sad is the second biggest city in the Republic of Serbia and an administrative centre of the Autonomous Province of Vojvodina. It is on the international road E-75 that connects Europe to southeast Asia and on the Majna-Rajna-Danube navigable route. Novi Sad has 360.000 residents and consists of two city municipalities: Novi Sad and Petrovaradin. In the Danube region Novi Sad is a significant tourist centre. The river Danube and its shores are a remarkable territory in our surroundings. The coastal region and climate characteristics of this area, established routines and the population more and more directed towards the river all contribute to the assumption that the Danube, as a natural potential at the moment and in the perspective, can be a territory intended for tourism, sport and recreation of the population of the city and the area surrounding it. Other than natural prerequisites for the development of camping tourism, Novi Sad itself has undertaken necessary activities for campsite realisation on its territory. According to planning status of the city of Novi Sad, eight camping localities are planned for now: 1. Novi Sad - North 2. Novi Sad - Kamenička ada 3. Novi Sad – Ribarsko ostrvo (Fishing Island) 4. Čenej south – along the Subotica (M-22) road 5. The Pit of Begeč 6. Futog – recreational zone along the Danube 7. Ledinci – tourist – recreational area 8. Kovilj – Dunavac Locality Novi Sad – Ribarsko ostrvo (Fishing Island) is the only locality that is even partially realised, and there is a detailed regulation plan for widening it. For Novi Sad – North locality planning documentation is required, while for the remaining six localities a planning status is finished based on which the realisation is possible, under certain conditions. Now that the research about camping potentials of the city of Novi Sad has been carried out, Camping Association of Serbia claims with certainty that Novi Sad is an outstanding camping destination which will quickly find its place on the camping map of Europe. The only prerequisite for this kind of positive developing trend is form- ing a clear development strategy for every one of the enlisted camping localities so as to reach the desired results. 37 4

6 3 5 2 7 8 Sremski Karlovci

potencijalne kamping lokacije Potential camping locations 38 Novi Sad

39 6. GRAD BEOGRAD Kamping asocijacija Srbije je istražila potencijale za razvoj kamping turizma na području grada Beograda počet- kom 2008. godine. Zbog kompleksnosti grada Beograda i velikog broja opština u njegovom sastavu (deset grad- skih i sedam prigradskih opština) bilo je neophodno ovo istraživanje sprovesti odvojeno od drugih podunavskih opština i gradova. Detaljne informacije o kamping potencijalima grada Beograda i rezultatima projekta se mogu naći na adresi www.kampovi.org/beograd.

Na teritoriji grada Beograda izdvojeno je pet opština koje imaju najveću perspektivu za razvoj kamping turizma:

• Čukarica - lokalitet na Obrenovačkoj strani Savskog jezera u neposrednoj blizini Ade Ciganlije • Palilula - lokalitet Višnjica koji se nalazi na uzvišenju iznad naselja Višnjica • Zvezdara - lokalitet Baba Velkina šuma nalazi se u severnom delu Stepinog Luga (nekadašnji Titov gaj) • Rakovica - lokalitet jezero Pariguz, u naselju Resnik • Grocka - lokalitet Grocka, nalazi se na starom putu Beograd - Smederevo, 100 metara od Dunava i 9 km od auto-puta

U saradnji sa Direkcijom za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda, kao i sa predstavnicima opština izdvojene su najpogodnije lokacije u skladu sa Generalnim prostornim planom Beograda do 2021. godine, skeniran je teren i definisano trenutno stanje u ciljnim opštinama. U ovoj fazi takođe je definisano da je Beogradu zaista potreban razvoj kamping kapaciteta i to turističkog kampa sa svim pratećim sadržajima, kamping stopa i gradskog ekološkog kampa. Svaka od lokacija u navedenim opšti- nama je predviđena za neku od ovih vrsta kampova. Uprkos izuzetnoj atraktivnosti navedenih lokacija u beogradskim opštinama i potencijalne mogućnosti njihove afirmacije u svrhu kamping turizma u ovom trenutku ni za jednu od njih ne postoje kompletni preduslovi za izgradnju kampa. Naime, kao glavni problemi javljaju se nerešeni imovinsko-pravni odnosi, neizrađeni planovi detaljne regulacije za lokacije, infrastrukturna neopremljenost i ozbiljan problem vezan za vremensku dinamiku rešavanja navedenih problema. Beograd svakako JESTE potencijalna kamping destinacija zbog njegovog tranzitnog karaktera, dve značajne evropske saobraćajnice koje povezuju zapadnu sa južnom i istočnom Evropom, dve reke, Dunava i Save, koje privlače veliki broj turista, nautičara, biciklista, bekpekera, kao i zbog činjenice da tražnja za kamping smeštajem u Beogradu prevazilazi ponudu koja se sastoji u kampu „Dunav“, kampu malog kapaciteta na 10 km od centra grada. 40 6. BELGRADE At the beginning of 2008 Camping Association of Serbia explored potentials for developing camping tourism in Belgrade area. Due to the complexity of Belgrade and a large number of municipalities it consists of (ten city municipalities and seven suburban) it was necessary for this research to be conducted separately from other Danubian municipalities and cities. Detailed information about Belgrade camping potentials and projects results can be found on www.kampovi.org/beograd.

There are five municipalities on Belgrade territory with the biggest perspective for developing tourism:

• Čukarica - locality on the Obrenovac side of the lake of Sava near Ada Ciganlija • Palilula - locality Višnjica is situated on the hill above Višnjica settlement • Zvezdara - locality Baba Velkina forest is situated in the north part of Stepin Lug (former Titov Gaj) • Rakovica - locality Pariguz lake, in Resnik settlement • Grocka - locality Grocka is situated on the old Belgrade – Smederevo road, 100m from the Danube and 9km from the motorway

In cooperation with Belgrade Land Development Public Agency, as well as municipalities’ representatives, most suitable locations are singled out in coordination with Belgrade General Spatial Plan up till 2021, a terrain is scanned and current state is defined in main municipalities.

In this phase it is also defined that Belgrade is in need of developing camping capacities by building a tourist campsite with all its additional contents, as well as by building a camping stop and a city eco campsite. Every location in enlisted municipalities is intended for one of these campsites.

Despite the attractiveness of enlisted locations in Belgrade municipalities and possibility of affirming them for the purpose of camping tourism there aren’t complete prerequisites for building the campsite in either one of the municipalities. The main reasons for this are unsolvable property-legal relations, lack of plans of detailed regulation for these locations, insufficient infrastructure and a serious problem regarding time dynamics in solving these problems. Belgrade certainly IS a potential camping destination due to its transitory feature – there are two rivers going through Belgrade, the Danube and the Sava, two big European traffic routes that connect West Europe to South and East Europe, and attract a large number of tourists, nautics, cyclists and backpackers. Another reason that makes the capital transitory is the fact that the need for camping lodging in Belgrade exceeds the offer from “the Danube” campsite – a campsite of small capacity 10km away from the centre of the city. 41

Zemun

Palilula

Stari grad Novi Beograd Surčin Vračar Savski venac Zvezdara

Grocka Rakovica Voždovac

Čukarica

potencijalne kamping lokacije Potential camping locations 42 Beograd

43 Opštine Kladovo i Negotin, slično poput grada Beograda i njegovih opština, poseduju izrazito zanimljive i atraktivne potencijalne kamping lokalitete u donjem toku Dunava kroz Srbiju. Potreba za osnivanjem kampova u ovom delu Dunava je jako izražena zbog slabe opremljenosti smeštajnim kapacitetima, atraktivnog prirodnog ambijen- ta koji privlači razne kategorije turista i velike turističke tražnje usmerene direktno ka Podunavlju kao turističkom regionu. Problem ovih opština u vezi sa osnivanjem kampa u najvećoj meri leži u nerešenim imovinsko-pravnim odnosima, a na prvom mestu u nedefinisanoj strategiji u kontekstu otvorenosti opštine ka domaćim ili stranim investitorima. Bez obzira na trenutno stanje i orijentaciju opštine ka investitorima, potencijalni kamping lokaliteti u Kladovu i Negotinu svakako zaslužuju pažnju i sasvim je sigurno da će u bliskoj budućnosti mogućnost investi- ranja u potencijalne kampove u donjem toku Dunava kroz Srbiju biti znatno veća. 7. OPŠTINA KLADOVO Osnovne informacije Opština Kladovo se nalazi na krajnjem istoku Srbije, na obali Dunava i zauzima 63.000 ha. Kladovo se nalazi na 260 km od Beograda sa kojim je povezan dunavskom magistralom koja se pruža preko Požarevca, Velikog Gradišta, Golupca i Donjeg Milanovca. Putnim pravcem iz Niša Kladovo je udaljeno 220 km preko Zaječara i Negotina. Kla- dovo ima putnu vezu sa Rumunijom preko brane HE Đerdap. Sedište opštine je grad Kladovo, a opština obuhvata još 23 naselja sa 32.000 stanovnika. Potencijalni kamping lokalitet „Fetislam“ a) Lokacija. Tvrđava Fetislam sa potencijalnim kamping lokalitetom nalazi se na 800 m od centra grada, u neposrednoj blizini magistralnog puta Beograd - Kladovo i kladovske marine. b) Infrastruktura. Na potencijalnoj kamping lokaciji sprovedena je sva neophodna infrastruktura poput putne mreže, struje, vode i kanalizacije, a na samom lokalitetu unutar tvrđave nalazi se restoran koji radi sezonski kao i objekat koji treba da dobije funkciju recepcije. Izuzetno bitni komplementarni sadržaji su sportski te- reni, stadioni, itd. Opština trenutno radi na adaptaciji prostora namenjenog za recepciju, na ulazu u tvrđavu, na unapređenju sanitarnih uslova povećanjem broja tuševa i WC kabina, kao i na postavljanju turističke si- gnalizacije. c) Prirodne i kulturne specifičnosti lokacije. Prirodne specifičnosti su u potpunosti određene rekom Dunav koji je ujedno i jedan od glavnih motiva posete turista opštini Kladovo dok zapadni deo teritorije opštine, gde se nalaze ogranci planine Miroč, pripada Nacionalnom parku Đerdap. Kulturno - istorijske specifičnosti opštine Kladovo, čine ostaci rimske kulture, Trajanova tabla, rimski kastrum Dijana, ostaci Trajanovog mosta i sred- njovekovna tvrđava Fetislam. Potencijalni kamping lokalitet ima izrazite kulturno-istorijske specifičnosti zato 44

Municipalities of Kladovo and Negotin, similar to Belgrade, Novi Sad and its municipalities, own highly interesting and attractive potential camping localities in the lower flow of the Danube through Serbia. The necessity for building the campsites in this part of the Danube is great due to weak lodging capacities, attractive natural ambience which attracts various categories of tourists and great tourist necessity directed towards the Danube region as a tourist region. The problem of these municipalities regarding building campsites are mainly unsolved property-legal relations and undefined strategy regarding openness of the municipality towards domestic and foreign investors. Regardless of the current state and municipality’s orientation towards investors, potential campsite localities in Kladovo and Negotin are surely the ones that deserve our attention and it is most certain that the possibility of investing in potential campsites in the lower flow of the Danube through Serbia will be greatly increased in the near future.

7. MUNICIPALITY of KLADOVO Basic information Municipality of Kladovo is situated in the far east of Serbia, on the Danube shore and it takes up the territory of 63.000ha. Kladovo is 260km away from Belgrade and it is connected to the capital with “Danubian highway” which goes along Požarevac, Veliko Gradište, Golubac and Donji Milanovac. Following the main road through Zaječar and Negotin, Kladovo is 220km away from Niš. It has a road connection with Romania via HE Đerdap dam. The centre of the municipality is Kladovo town, and the municipality comprises 23 more settlements with 32.000 residents. Potential camping locality “Fetislam” a) Location. Fetislam fort, with potential campsite locality, is 800m away from town, very near Belgrade – Kladovo motorway and the marine of Kladovo. b) Infrastructure. On the potential campsite locality there is all the necessary infrastructure, like road network, electricity, water supply and sewerage, and on the very locality, inside the fort, there is a restaurant the working hours of which depend on the season, and a facility intended for the reception. Complementary contents of utmost importance are sport courts, stadiums, etc. The municipality is currently working on adapting the space intended for reception, at the entrance to the fort, on improving sanitary conditions by increasing the number of showers and toilets, as well as placing tourist signalling. c) Natural and cultural characteristics. Natural characteristics are completely determined by the Danube which is at the same time one of the main reasons for tourist visits to the municipality of Kladovo, while the west part of the municipality territory, with the slopes of the Miroč mountain, belongs to the National Park Đerdap. Cultural–historical characteristics of the municipality of Kladovo are mostly remainings of the Roman 45 što je prostor namenjen za izgradnju kampa unutar zidina srednjovekovne tvrđave Fetislam sagrađene 1524. godine. Unutar tvrđave se nalazi Mali grad, artiljerijsko utvrđenje (danas otvoreni amfiteatar sa pozornicom). U prostoru unutar zidina pored potencijalnog kamp prostora nalaze se 2 fudbalska stadiona, 2 terena za ru- komet i nekoliko terena za male sportove. d) Komplementarni turistički sadržaji na lokaciji. Potencijalni kamping lokalitet se nalazi na obali Dunava, tako da se kao jedan od najatraktivnijih sportova javlja ribolov ali i drugi sportovi na vodi. Kladovska marina ima 140 vezova za jahte i čamce i nalazi se uz same zidine tvrđave tako da je dolazak turista moguć vodenim putem do samog kampa. Kladovo poseduje dva hotela: Đerdap i Aquastar Danube. e) Urbanistički status date lokacije. Prostor namenjen kampu u okviru tvrđave Fetislam, po Prostornom planu opštine Kladovo ima sportsko-rekreativnu namenu što omogućava otvaranje kampa.

Kontakt

• Telefon: +381 (0) 19 801 690 • Telefaks: +381 (0) 19 801 690 • E-mail: [email protected] • www.kladovo.org.rs

46 culture, Trajan’s board, Roman castrum Diana, the remainings of Trajan’s Bridge and medieval Fetislam fort. The potential campsite locality has outstanding cultural-historical characteristics because this territory is intended for building the campsite inside the walls of medieval fort Fetislam built in 1524. Inside the fort there is a Small town, artillery fortification (today an open amphitheatre with stage). In the space inside the walls next to potential campsite space there are also two football stadiums, two handball courts and few small sport courts. d) Complementary tourist contents. The potential campsite locality is situated on the Danube shore, therefore fishing is one of the most attractive sports, but all the other water sports as well. The marine of Kladovo has 140 bindings for yachts and boats and it is situated by the very fort walls so tourists can only come to the campsite by water. There are two hotels in Kladovo: Đerdap (330 berths) and a hotel Aquastar Danube. e) Planning status.The space intended for building the campsite in Fetislam fort, according to Spatial Plan of the municipality of Kladovo, has sport-recreational purpose, which enables building the campsite.

Contact

• Phone number: +381 (0) 19 801 690 • Fax: +381 (0) 19 801 690 • E-mail: [email protected] • www.kladovo.org.rs

47 8. OPŠTINA NEGOTIN Osnovne informacije Opština Negotin je smeštena na tromeđi Srbije, Rumunije i Bugarske i nalazi se u Borskom okrugu u jugoistoč- nom delu centralne Srbije. Opštinu čini 39 naselja sa 43.551 stanovnika i prostire se na površini od 108.900 ha. Negotin predstavlja administrativni i kulturni centar Borskog okruga i same opštine. Negotin je od Beograda udaljen 206 km, a od Niša 160 km. Opština Negotin je smeštena između Timoka i Dunava koji predstavlja izraziti turistički potencijal.

Potencijalni kamping lokalitet „Kusjak“ a) Lokacija. Potencijalni kamping lokalitet se nalazi u naselju Kusjak na delu Dunava koji prolazi kroz opštinu Ne- gotin. Smešten je u neposrednoj blizini HE „Đerdap II“ i udaljen je 10 km od Negotina na putu za Kladovo. b) Infrastruktura. Kamping lokalitet Kusjak poseduje dva prilaza do glavnog puta, kao i stazu koja kamp povezuje sa plažom. Na potencijalnom kamping lokalitetu dovedena je voda, razvučena elektro mreža i postavljeni kandelabri, teren je izravnat teškom mehanizacijom i zasađeno je drveće. Obezbeđen je jedan zidani mokri čvor, dok je drugi u fazi realizacije. Skupština opštine Negotin je u 2008. godini preko Turističke organizacije „Eko fonda“ i udruženja građana „Kusjak“, finansirala košenje travnatih površina i održavanje higijene kako u kampu tako i na plaži. Skupština opštine je svojom odlukom ustupila kamenu kocku za sređivanje parkirališta na plaži i prilaza kampu. Drugih aktivnosti i ulaganja na sređivanju kompleksa „Kusjak“ lokalna samouprava nije imala u proteklim godinama.

c) Prirodne i kulturne specifičnosti lokacije. Specifičnost lokacije budućeg kampa je neposredna blizina HE„ Đer- dap II“, izuzetno lepa plaža i mirno akumulaciono jezero pogodno za sve vrste sportova na vodi. Pored samog lokaliteta kampa prolazi asfaltni put koji je ucrtan u biciklističku stazu „Atlantik – Crno More“ poznatiji kao Eurovelo i nalazi se u brojnim brošurama i turističkim kartama, koje biciklisti koriste, kao i u GPS mapama. Ova grupa turista već koristi usluge celog kompleksa „Kusjak“. Najvažnije turističke atraktivnosti opštine Ne- gotin su Rajačke i Rogljevačke pimnice, Vratnjanske kamene kapije, arheološki lokalitet Šarkamen, Manastiri – Bukovo, Vratna i Koroglaš, izletišta – Kusjak na Dunavu, Badnjevo i Bukovo. Najznačajniji kulturni događaj grada Negotina su Mokranjčevi dani, muzički festival posvećen srpskom kompozitoru Stevanu Mokranjcu, a sam grad je poznat i po mnogim galerijama, spomenicima, crkvama i arheološkim nalazištima. d) Komplementarni turistički sadržaji na lokaciji. U blizini kamping lokaliteta Kusjak nalazi se restoran sa ribljim specijalitetima i roštiljem, a generalno posmatrano u opštini Negotin je razvijen seoski turizam (sela Rajac, Rogljevo, Tamnič, Popovica) i postoji bogata ponuda turističkih proizvoda vezanih za ova atraktivna sela. U gradu Negotinu se nalazi hotel Inex Krajina. 48 8. MUNICIPALITY of NEGOTIN Basic information Municipality of Negotin is situated on the junction of three borders: Serbia, Romania and Bulgaria, and it is situated in Bor county in the southeast part of central Serbia. The municipality consists of 39 settlements with 43.551 residents and it takes up the territory of 108.900ha. Negotin is the administrative and cultural centre of both Bor county and the municipality. Negotin is 206km away from Belgrade and 160km from Niš. Municipality of Negotin is situated between Timok and the Danube, the latter being a significant tourist potential.

Potential camping locality “Kusjak” a) Location. This potential campsite locality is situated in Kusjak settlement in the part of the Danube which goes through the municipality of Negotin. It is near HE “Đerdap II” and it is 10km away from Negotin on the way to Kladovo.

b) Infrastructure. There are two accesses to the main road on Kusjak campsite locality, as well as the path that connects the campsite to the beach. On this potential campsite locality water supply system is implemented, electricity network is established and candelabra are placed, the terrain is flattened using heavy mechanics and trees are planted. One built wet knot is secured, while the other one is in the phase of realization. In 2008 Municipality Council of Negotin financed mowing grass surfaces and maintaining hygiene through the Tourist organization, NGO “Eco Fund” and citizens association “Kusjak”, both inside the campsite and on the beach. Municipality Council has decided to give away one part of concrete surface for arranging the beach parking lot and campsite entrance. There have not been other activities and investments regarding rearranging “Kusjak” complex by the local authorities over the past few years.

c) Natural and cultural characteristics. The most important characteristic of this potential campsite is the proximity of HE “Đerdap II”, a beautiful beach and a quiet accumulative lake suitable for all kinds of water sports. Next to the locality there is an asphalt road which is lined in on the cyclist map “Atlantic – Black Sea”, also known as Eurovelo, and can be found on GPS maps, on many brochures and tourist maps used by cyclists. This group of tourists is already using the services of the entire “Kusjak” complex. The most important tourist features of the municipality of Negotin are Rajačke and Rogljevačke pimnice, Vratnjanske stone gates, archeological locality Sarkamen, Bukovo, Vratna and Koroglaš monasteries, vacation areas: Kusjak on the Danube, Badnjevo and Bukovo. The most important cultural event of Negotin are “The Days of Mokranjac”, a music festival devoted to a Serbian composer Stevan Mokranjac, and the city itself is known for many galleries, monuments, churches and archeological foundings. 49 e) Urbanistički status date lokacije. Za ceo kompleks „Kusjak“, koji obuhvata plažu i kamp, HE „Đerdap“ je uradio i projektnu dokumentaciju pod nazivom „Zaštita obale akumulacije u sektoru HE Đerdap II u sklopu Turističko- -rekreacionog centra „Kusjak“. Ovim projektom je predviđena izgradnja kampa, izviđačkog kampa, zelenog pojasa, 2 sportska terena, plaže, jaht kluba, šetališta duž obale i 2 parkinga. Za prostor kampa urađen je glavni građevinski projekat.

Kontakt

• Telefon: +381 (0) 19 547 555 • Telefaks: +381 (0) 19 547 555 • E-mail: [email protected] • www.toon.org.yu

50 d) Complementary tourist contents. There is a restaurant with fish specialties and grill near Kusjak campsite locality, and generally speaking, rural tourism is developed in the municipality of Negotin (villages Rajac, Rogljevo, Tamnić, Popovica) and there is a rich offer of tourist products related to these attractive villages. There is also the Inex Krajina hotel in Negotin.

e) Planning status. HE “Đerdap II” has done a project documentation called “Protection of the accumulative shore in HE Đerdap II sector within the Tourist-recreational centre ’Kusjak’” for the entire “Kusjak” complex which comprises a beach and the campsite. In this project there are plans for building a campsite, a scoutcamp, a green belt, two sport courts, a beach, a yacht club, a promenade along the shore and two parking lots. Main construction project has been done for the campsite space. Contact

• Phone number: +381 (0) 19 547 555 • Fax: +381 (0) 19 547 555 • E-mail: [email protected] • www.toon.org.yu

51 Kamping asocijacija Srbije Camping Association of Serbia