DOCSLIB.ORG

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Trybsz

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Trybsz Załącznik do uchwały Nr LI-406/10 Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia 31 marca 2010r. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Trybsz Trybsz Opracowanie: Kraków, grudzień 2007. Koordynacja merytoryczna: dr Edyta Bieniek-Białas Prowadzenie sesji strategicznych: dr Edyta Bieniek-Białas mgr Wacław Klepacki Opracowanie dokumentu: Zespół IDE-Innowacja dr Edyta Bieniek-Białas mgr Wacław Klepacki mgr Katarzyna Hudzik Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 2 z 36 – Dyrekcja oraz pracownicy Instytutu Doradztwa Europejskiego – Innowacja składają na ręce Wójta Gminy Łapsze Niżne serdecznie podziękowania dla Sołtysa oraz wszystkich mieszkańców miejscowości Trybsz uczestniczących w przygotowaniu niniejszego planu. Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 3 z 36 – Spis treści Wstęp …………………………………………………………………………………………………………………………….. 5 1. Charakterystyka miejscowości Trybsz………………………………………………………………… 7 2. Marketing miejsca ………………………………………………………………………………………………… 18 3. Analiza SWOT ………………………………………………………………………………………………………. 23 4. Wizja i misja miejscowości Trybsz……………….………………………………………………….. 27 5. Cele strategiczne miejscowości Trybsz …………………………………………………………….28 6. Zadania służące poprawie sytuacji w miejscowości Trybsz - plan działania 29 7. Opis planowanych przedsięwzięć ………………………………………………………………………. 30 Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 4 z 36 – Wstęp Niniejszy Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz opracowany został w celu stworzenia spójnego dokumentu planistycznego, zbierającego potrzeby rozwoju miejscowości Trybsz i wskazującego główne kierunki działań w najbliższych latach. Opracowanie dokument stanowić będzie również wymagany załącznik do wniosku o dofinansowanie w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013” (PROW), 5.3.3. OŚ 3 „Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej”, działanie „Odnowa i rozwój wsi”. Dokument powstał na podstawie dostępnych informacji o Gminie i planowanych projektach pochodzących z: Kościoły polskiego i słowackiego Spisza Kapliczki polskiego i słowackiego Spisza Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Łapsze Niżne na lata 2000- 2015 (2000) innych informacji przekazanych przez Gminę; oraz na podstawie analiz przeprowadzonych podczas sesji strategicznych w dniach 12 listopada 2007 r. z udziałem Sołtysa, Radnych i innych przedstawicieli miejscowości Trybsz na podstawie informacji zawartych na stronach internetowych www. Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 5 z 36 – Uczestnicy sesji strategicznej z dnia 12 listopada 2007 roku: Marek Pawlica Beata Waksmańska Julia Miśkowicz Małgorzata Łojek Maciej Płachta Józef Sołtys Franciszek Wadowski Andrzej Dziadkiewicz Maria Kaczmarczyk Biziak Józef Małgorzata Kaczmarczyk Helena Mateniek Elżbieta Pawlica-Caja Anna Matoniek Maria Gronka Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 6 z 36 – 1. Charakterystyka miejscowości Trybsz Miejscowość Trybsz jest jednym z dziewięciu sołectw Gminy Łapsze Niżne. Cała gmina zajmuje powierzchnię 125 km2 – niemal cały obszar polskiego Spisza (Zamagórza Spiskiego). Pozostałe sołectwa to: Łapsze Niżne, Łapsze Wyżne, Kacwin, Niedzica, Falsztyn, Frydman, Trybsz i Łapszanka. Historia i zabytki Rysunek nr 1: Gmina Łapsze Niżne i jej sołectwa Źródło: Opracowanie własne na podstawie mapy zamieszczonej na stronie www.kacwin.com/info/spisz/lapsze_wyzne.php Trybsz (słow. Tribs, węg. Ujterebes / Tribs, niem. Treibs), wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Łapsze Niżne, na trasie z Nowego Targu do Niedzicy. W latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa nowosądeckiego. Trybsz położony jest w dolinie Trybskiej Rzeki, w południowo-zachodniej części polskiego Spisza. Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 7 z 36 – Jego początki są niejasne, szacuje się je na ok. XVI w. Nie ma zapisków, które mogłyby potwierdzić datę powstania osady. Najstarszym dokumentem jest akt sprzedaży Jerzemu Horwathowi przez Olbrachta Łaskiego w roku 1589, całego „państwa dunajeckiego”, gdzie pada już słowo „Trybsz”, jednak w zmienionej formie: „Trepschya” i „Trepsia”. Sama osada prawdopodobnie powstała ok. 20 – 30 lat wcześniej, ponieważ znajdujący się w miejscowości stary drewniany kościół św. Elżbiety Węgierskiej został zbudowany w 1567 roku. Prawdopodobnie kościół ten wybudowali sami chłopi, ponieważ ówczesnym właścicielem państwa niedzickiego był wspomniany już Polak Olbracht Łaski, który znany był z hulaszczego trybu życia. Można przypuszczać, że nie wydawał pieniędzy na stawianie kościołów, tym bardziej, że był luteraninem. W kościele znajduje się siedemnastowieczna polichromia nazywana „Biblią ubogich”. W 1647 roku proboszcz z Frydmana ks. Jan Ratułowski ufundował polichromię, której program prawdopodobnie sam ułożył. Zachował się dokument w języku polskim, w którym opisano, z jakich powodów wykonano malowidła: „nieuczonemu ludowi, pod dyktando proboszcza Jana Ratułowskiego, przedstawione zostają święte dogmaty nieba.” Przepiękna polichromia przedstawia najstarszą panoramę Tatr widzianych ze wzgórza ponad trybskim kościołem. Stanowią one tło dla sceny Sądu Ostatecznego, a są to szczyty: Płaczliwa Skała, Hawrań i Lodowy. Nad górami widoczne są dmące w trąby anioły a poniżej anioł z diabłem rozdzielają ludzi na dobrych, którzy idą do Nieba i na grzeszników, którzy trafiają w ogień piekielny. Drugim godnym uwagi motywem jest scena Wniebowzięcia. Scena ta rozgrywa się nad doliną rzeki, która bardzo przypomina Dunajec, a stojące na jej obu brzegach zamki – Czorsztyn i Niedzicę. Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 8 z 36 – Rysunek nr 2: Fragment polichromi w kościele św. Elżbiety Źródło: Kościoły polskiego i słowackiego spisza W 1903 roku wybudowano nowy kościół w Trybszu pod tym samym wezwaniem. Niestety do jego urządzenia wykorzystano część wyposażenia ze starej świątyni. Z dawnego wyposażenia pozostały: mensa ołtarzowa z drewnianym tabernakulum, rokokowa ambona z XVIII w., drewniane świeczniki, oraz barokowo-ludowe feretrony. W 1924 roku planowano rozebrać drewniany kościół, na szczęście zdemontowano tylko wieżę i zakrystię. W 1936 roku wojewoda krakowski Władysław Raczkiewicz przekazał fundusze na konserwację kościoła. Jednym z najcenniejszych zabytków znajdującym się w nowym kościele a pochodzącym ze starej świątyni jest obraz św. Elżbiety stanowiący centralną część szesnastowiecznego tryptyku. Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 9 z 36 – Rysunek nr 3: Widok nowego kościoła w Trybszu Źródło: Kościoły polskiego i Słowackiego spisza Stary kościół wpisany jest do rejestru zabytków i należy do Gotyckiego Szlaku Architektury Drewnianej. Od 1957 roku obydwoma kościołami oraz parafią opiekują się ojcowie cystersi z Mogiły. W pobliżu starego kościoła rosną dwa sędziwe drzewa, które są świadkami dziejów świątyni: lipa i jawor. Zostały uznane za pomniki przyrody już w 1936 roku. Trybsz może poszczycić się również siedmioma kapliczkami, które są bardzo charakterystyczne dla Spiszu. Najstarsza z nich położona jest na zboczu góry „Ubocz”, za Rzeką Trybską. Jest to kapliczka pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, została wybudowana w latach 1794 – 1796, a jej fundatorami byli bracia ks. Jan i Konstanty Lucass. Jest murowana i pokryta gontem. Przed dawnymi laty wokół kaplicy grzebano zmarłych na cholerę. W 1945 roku pochowano tutaj dwóch niemieckich i dwóch węgierskich żołnierzy, którzy zginęli z rąk Rosjan. Co roku w kaplicy w dzień św. Jana odprawiana jest Msza świętą. Niektóre kaplice również mają charakter mszalny i trybszanie pielgrzymują do nich przy okazji następujących świąt: Bożego Ciała, nabożeństw majowych, Dni Krzyżowych. Na uwagę zasługuje kaplica Matki Boskiej z 1889 roku. Wśród modrzewi stoi rzeźba, która przedstawia Maryję z Jezusem. Natomiast w dolnej części rzeźby znajduje się płaskorzeźba św. Józefa. Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 10 z 36 – Najstarsi mieszkańcy wsi twierdzą, że tu także chowano ludzi zmarłych na cholerę. Ludzie chcieli oddać dusze zmarłych pod opiekę i wstawiennictwo Matki Bożej. W Trybszu wiele domów posiada małe kapliczki, głównie pod wezwaniem Matki Bożej. Jest to piękny zwyczaj, który świadczy o religijności mieszkańców. Warto zaznaczyć, że w Trybszu 2 kwietnia 1845 roku urodził się Franz Denes. Był to znany badacz Tatr i Pienin, autor wielu przewodników po górach. Był taternikiem, kartografem, meteorologiem, geologiem oraz z zawodu prof. gimnazjalnym. Swoją pierwszą wycieczkę w Tatry odbył w 1859 roku. Wyruszył z Trybsza przez Jaworzynę Spiską do Morskiego Oka i do Czarnego Stawu pod Rysami. Ważnym faktem z historii wsi jest to, iż utrzymywała się tu pańszczyzna kościelna do lat międzywojennych. Po I wojnie światowej mieszkańcy Spisza i Orawy utworzyli Związek Spisko – Orawski, który przekształcono w Związek Górnego Spisza i Orawy, a jego prezesem został Paweł Bizun, młynarz trybski. I właśnie młyn Bizubów w czasie II wojny światowej był głównym miejscem przerzutów kurierów z Polski na Zachód. Trybsz należał wówczas do Słowacji. Na początku lat pięćdziesiątych we wsi miał miejsce wielki pożar, który niemal doszczętnie spalił Trybsz, jednak dzięki pracowitości mieszkańców i pomocy trybszan z Ameryki, wieś odbudowano. Rysunek nr 4: Kaplica Matki Bożej źródło: Kapliczki polskiego i słowackiego spisza Plan Rozwoju Miejscowości Trybsz - 11 z 36 – Kultura We wsi działa zespół folklorystyczny „Trybskie Dzieci”. Zespół prezentuje się na festynach, imprezach szkolnych, oraz regionalnych imprezach cyklicznych t.j.: „Spisko Watra”, „Spiskie Zwyki”, szkolny festyn rodzinny, Międzynarodowe Święto Dzieci Gór, gminne zakończenie roku szkolnego, jasełka spiskie. Zespół wykonuje 12 tańców, prezentując się w oryginalnych
Load more

Recommended publications
  • GPR Gminy Łapsze Niżne Na Lata 2016-2023 Konsultacje 21.03.2017
    Gminny Program Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne na lata 2016 – 2023 Załącznik nr ________ do Uchwały nr _________ Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia ____________ Gminny Program Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne na lata 2016 – 2023 Łapsze Niżne, marzec 2017 r. Gmina Łapsze Niżne, ul. Jana Pawła II 20, 34-442 Łapsze Niżne Strona | 1 Gminny Program Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne na lata 2016 – 2023 Spis treści 1. Wprowadzenie .................................................................................................................... 4 2. Słownik pojęć dotyczących rewitalizacji ............................................................................. 7 3. Powiązanie GPR z dokumentami strategicznymi ................................................................... 9 3.1. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z innymi dokumentami strategicznymi gminy ...................................................................................... 9 3.2. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z dokumentami strategicznymi powiatu nowotarskiego ............................................................................... 13 3.3. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z dokumentami strategicznymi województwa Małopolskiego ...................................................................... 13 3.4. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z innymi dokumentami strategicznymi rozwoju kraju .......................................................................
    [Show full text]
  • 1. an Outline of History Czesław Guzik, Jan Leśnicki
    PRACE GEOGRAFICZNE, zeszyt 112 Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ Kraków 2003 Czesław Guzik, Jan Leśnicki DEVELOPMENT OF RURAL SETTLEMENT IN PODHALE Abstract: In their paper the authors discussed the historical development of the settlement inthe Podhale Region, since the Middle Ages to the contemporary epoch, against the natural conditions and evolution of the political situation. Various functional types of rural settlement were shown, with the spatial patterns and traditional forms of farm architecture, observed in this part of Poland. Key words: Podhale, rural settlement, history, architecture, spatial pattern 1. An outline of history Natural conditions in the Podhale region were less favourable for the settlement than those in other parts of Poland. In the Middle Ages eve the discussed area was covered by forest, its flat zones were swampy and marshy, the severe climate and poor soils were also discouraging factors. Moreover, this peripheral region was dangerous and needed a military protection. The first settlers came from the Vistula river valley, along its tributaries. Thepermanent settlement has been developed here since the 13th c. Its proves are names of rivers and streams in documents, i.e. Biały and Czarny Dunajec, Wielki and Mały Rogoźnik, Piekielnik, Leśnica and Poroniec (Dobrowolski 1935). The above mentioned settlers originated from the regions of the early cities – those of Cracow, Bochnia and Sandomierz. There were three main routes of their migration – the Cracow route, along the Raba and Skawa valleys, the Sandomierz route (the earliest one) along the Dunajec river valley, and the Szczyrzyc route. The latter one started at Szczyrzyc monastery, the Cisterian one.
    [Show full text]
  • Informator 3-2017.Cdr
    Bezpłatny Kwartalnik Gminy Łapsze Niżne nr 3 jesień/2017 Wieści z Dziedzin Działania Urzędu Gminy . 2 Kultura i wydarzenia . 10 Aktualności - strefa dla NGO. 21 Ośrodek Pomocy Społecznej . 24 Wieści Kwartalnik z Dziedzin DZIAŁANIA URZĘDU GMINY Gminy Łapsze Niżne Szanowni Państwo Czas wakacji i letniego odpoczynku powoli dobiega końca. Dzieci z naszej gminy mają za sobą niezapomniane i wspaniałe wspomnienia z wakacyjnego wyjazdu nad morze. Przed nami kolejny sezon. Z przyjemnością oddaję w Wasze ręce trzeci numer kwartalnika „Wieści z Dziedzin”, w którym przeczytacie min. o pozyskaniu przez gminę dofinansowania na rozwinięcie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w postaci 9 siłowni zewnętrznych i 5 nowych boisk wielofunkcyjnych. Jesteśmy po intensywnym czasie letniego sezonu turystycznego. To idealny moment by wyciągnąć wnioski i przygotować plan działań na kolejny rok 2018. Dlatego chcę zaprosić Państwa do udziału w przygotowaniu oferty turystycznej – aktualnej bazy noclegowo-gastronomiczno-usługowej, w której bezpłatnie można będzie zareklamować swoją usługę. W tym celu od 1 września do 30 października będzie można wypełnić ankietę online. Dodatkowo, w ramach kontynuacji współpracy z Fundacją Miejsc i Ludzi Aktywnych z którą zorganizowaliśmy w maju spotkanie w celu diagnozy gminy pod kątem budowania marki turystycznej w kontekście rozwoju turystyki z wykorzystaniem instrumentów ekonomii społecznej, pragniemy poinformować, że początkiem września zostanie uruchomiony Program Grantowy w ramach Projektu „Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej – Subregion Podhalański”. Granty do 10 tys. będzie można przeznaczyć na przygotowanie, testowanie bądź wprowadzenie do oferty nowych towarów lub usług, w tym poszerzanie albo zmianę zakresu lub sposobu świadczonych usług oraz poszerzanie asortymentu sprzedawanych produktów i sposobów ich dystrybucji. Jesień w naszej gminie będzie bogata w ofertę wydarzeń kulturalno-sportowych.
    [Show full text]
  • The Oldest Images of the Tatras
    THE OLDEST IMAGES OF THE TATRAS Antoni Nowak The notion of culture is generally understood as the accumulated material and mental goods which people create and transmit from generation to generation. Natural phenomena, including elements of the landscape, are understood to exist independently of people, beyond the realm of culture. It is we who interfere in the natural environment and reshape it to fit our needs, or as is so often now the case, destroy it. Over the course of centuries we have created thousands of terms regarding our natural surroundings in the mountains. Some of them are prosaic, such as “nice weather”, ”beautiful”, “dangerous”, or “forbidding”. Poets have often expressed their fascination with the mountains, and painters have depicted their majesty and beauty on canvas. From where I live, on the southern slopes of the Gorce mountains just above Nowy Targ, there is a beautiful panoramic view of the Tatras. It is the same view that charmed the first explorers and travelers who came this way. In favorable autumn weather you can see the mountains which have been at times called the Śnieżne, the Sarmackie, the Krępak, or simply the Carpathians in all their glory. From early childhood I was fascinated to find out how the mountains look close up and what lies beyond them, on the Slovakian side. When my curiosity was finally satisfied years later, I realized that this fascination with the mountains, with mountaineering, and the fashion for spending free time in the mountains, winter sports and alpinism, and above all literature and art devoted to the topic of the mountains, is a relatively new phenomenon.
    [Show full text]
  • Gmina Łapsze Niżne Podpisała Z Gmi- Ną Zblewo Porozumienie O Współpra- Cy
    Pismo ZWI¥ZKU • Czarna Góra • Dursztyn • Falsztyn • Frydman • Jurgów • Kacwin • Krempachy • £apszanka • POL SKIE GO SPI SZA • £apsze Ni¿ne • £apsze Wy¿ne • Niedzica • Niedzica-Zamek • Nowa Bia³a • Rzepiska • Trybsz • Nr 1 (66) ROK 2008 ISSN 1234-2262 Cena: 4,00 zł Rok Niepodległości Sejm Rzeczypospolitej ogłosił rok 2008 Rokiem Niepodległości. Treść uchwały pu- blikujemy na stronie 6. GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG WEJŚCIE POLSKI DO OBSZARU SCHENGEN Fot. J. Kowalczyk Fot. Śpiskie Zwyki 2008, więcej na str. 21 GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG Fot. F. Payerhin F. Fot. Wójt polskiej gminy Łapsze Niżne Paweł J. Budz Fot. Dziuban i primator słowackiej Spiskiej Starej Promocja zbioru pieśni ludowych Zamagurza Spiskiego Wsi inż. Jozef Harabin zapalają symboliczną na niedzickiem zamku, więcej na str. 24 watrę na polsko-słowackiej granicy w Niedzicy GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG Polska w nocy z 19/20 grudnia 2007 r. O wykorzystaniu funduszy unijnych na rozwój gospodarczy swo- przystąpiła do obszaru Schengen, który został jego regionu przez lokalne grupy działania w Portugalii i Niem- ustalony w 1995 r. (ciąg dalszy na str. 3) czech czytaj na stronie 26-27 Numer Gazety współfinansowany ze środków Programu Leader+ Szerzej o Programie Leader+ piszemy wewnątrz numeru „Na Spiszu” nr 1 (66) 2008 r. Zdrowio prze Rodziny godnyj świynceliny swojskom kiełbasecke krzonu odróbecke i piyknie przybranyf jojek maluwanyf do tego w niedziele gorzołki niewiele za to duzy kołoc w tóm Wielkom Niedziele Fot. A. Klocek Fot. 2 „Na Spiszu” nr 1 (66) 2008 r. Idzie wiesna WEJŚCIE POLSKI Od wielu lat zwiastunem nadcho- dzącej wiosny były w wielu gospodar- DO OBSZARU SCHENGEN stwach wykoty owiec. Miło było pa- Na obszarze tym zostały zniesio- trzeć jak śnieżno białe jagniątka „myr- ne kontrole na wewnętrznych grani- dały” ogonkami zachwycając się mle- cach państw – sygnatariuszy obszaru kiem mamy-owcy.
    [Show full text]
  • 03 Herbut Architectura 18 3 2019.Indd
    Acta Sci. Pol. Architectura 18 (3) 2019, 25–33 acta_architectura.sggw.pl ISSN 1644-0633 eISSN 2544-1760 DOI: 10.22630/ASPA.2019.18.3.32 ORIGINAL PAPER Received: 03.12.2018 Accepted: 04.07.2019 DEVELOPMENT OF FARM BUILDINGS IN THE LANDSCAPE OF POLISH SPISZ ON THE EXAMPLE OF TRYBSZ VILLAGE Piotr Herbut Faculty of Environmental Engineering and Land Surveying, University of Agriculture in Krakow, Kraków ABSTRACT A characteristic feature of the region Polish Spisz is specific street layouts in its villages and architecturally unique farm buildings. The aim of the paper was to present the development of farm buildings associated with social and economic changes farm buildings in the Polish part of Spisz over the last half of the century, based on the example of the village of Trybsz. On the basis of field inspections and satellite images, for se- lected farms a questionnaire form was developed. Thanks to the obtained data, it was possible to establish the intended use of farm buildings, year of their construction, materials used and their technical condition. It was found that the unique architectural character of village Trybsz is related mainly to farm buildings. The rural landscape of this village is dominated both in number and form, and its appearance reflects the dynamic evo- lution of the landscape and local architecture caused by the agricultural transformations that have taken place over the last 50 years. Spisz farm buildings with galleries are an original form of folk architecture, which has been shaped by historic and modern economic factors. This form gives farm utility buildings and whole farms an attractive appeal, additionally emphasised by numerous contemporary architectural modifications.
    [Show full text]
  • Finding Your Genetic DNA Cousins
    take pride in uncovering elusive data and solving com- Finding Your Genetic plicated family history puzzles. The end product repre- DNA Cousins - One sents not only ourselves but also our ancestors and their heritage. Geographic Location at a A genealogist’s comfort zone, then, includes finding evidence through a relatively defined process and work- Time ing to understand complex relationships between mem- By Karen A. Melis © 2013 bers of small to very large family histories. In May 2000, a new tool became available to the genealogist: the DNA kit. A few years later, Megan As genealogists, we utilize a number of tools in our ge- Smolenyak Smolenyak coined the phrase genetealogy nealogist’s toolbox. We understand the process as start- to describe the merging of genetics and genealogy. Ac- ing with ourselves and working back in time. By com- cording to Smolenyak, “A genetealogist is interested in pleting document searches for birth, marriage, and death using DNA testing to add information to their Family records and conducting research on passenger lists, History. Testing is simply the process of determining naturalization papers, obituaries, and newspapers, we whether two individuals share a common ancestor by discover clues as to who we are and where our ances- comparing an infinitesimal fragment of their respective tors originate. Maps help to trace our way back across DNA.”1 Returning to our genealogist’s comfort zone, oceans to our ancestral villages and towns. Studying we now recognize DNA testing as a way of adding sci- the history of regions, villages, and churches, we strive entific evidence to support our research.
    [Show full text]
  • Krajobraz Kulturowy Ziemi Nowotarskiej – Wybrane Zagadnienia Cultural Landscape of Nowy Targ Region – Selected Issues
    NAUKA SCIENCE Michał Krupa* Krajobraz kulturowy Ziemi Nowotarskiej – wybrane zagadnienia Cultural landscape of Nowy Targ region – selected issues Słowa kluczowe: Ziemia Nowotarska, Podhale, Key words: Nowy Targ region, Podhale, cultural krajobraz kulturowy, ochrona, rewaloryzacja landscape, protection, revalorisation WSTĘP INTRODUCTION Ziemia Nowotarska to teren dzisiejszego powiatu The Nowy Targ region is the present-day Nowy Targ nowotarskiego o powierzchni1474 km2, który jest jed- County covering the area of 1474 km2, which is one of nym z dziewiętnastu powiatów województwa małopol- the nineteen counties of the Lesser Poland Voivodeship. skiego. W jego granicach znajduje się trzynaście gmin: There are thirteen counties within its reaches: Czarny Czarny Dunajec, Czorsztyn, Jabłonka, Krościenko, Dunajec, Czorsztyn, Jabłonka, Krościenko, Lipnica Lipnica Wielka, Łapsze Niżne, Nowy Targ, Ochotnica Wielka, Łapsze Niżne, Nowy Targ, Ochotnica Dolna, Dolna, Raba Wyżna, Rabka Zdrój, Spytkowice, Szafl a- Raba Wyżna, Rabka Zdrój, Spytkowice, Szafl ary and ry oraz Szczawnica. Gminy Nowy Targ, Rabka Zdrój Szczawnica. The municipalities of Nowy Targ, Rabka i Szczawnica są gminami wiejsko-miejskimi. Teren ten Zdrój and Szczawnica are village-and-town communes. jest bogaty w wartościowe elementy krajobrazu kultu- The area abounds in valuable elements of cultural land- rowego tej części Podhala, o które należy dbać i chronić. scape of this part of Podhale, which should be taken Zasób zabytków architektury i urbanistyki Ziemi Nowo- care of and protected. The store of monuments of tarskiej jest stale monitorowany oraz rewaloryzowany. architecture and urban design of the Nowy Targ region is constantly monitored and revalorised. HISTORIA Ziemia Nowotarska, podobnie zresztą jak całe woje- HISTORY wództwo małopolskie, jest zróżnicowana pod względem The Nowy Targ region, like the whole Lesser Po- etnicznym.
    [Show full text]
  • Nadzwyczajny Zjazd Związku Podhalan W Tym Roku Mija 105-Lecie Ruchu Góralskiego I 90-Lecie Związku Pod- Halan Oraz 80-Lecie ZP W Ameryce Północnej
    Pismo ZWI¥ZKU • Czarna Góra • Dursztyn • Falsztyn • Frydman • Jurgów • Kacwin • Krempachy • £apszanka • POL SKIE GO SPI SZA • £apsze Ni¿ne • £apsze Wy¿ne • Niedzica • Niedzica-Zamek • Nowa Bia³a • Rzepiska • Trybsz • Nr 1-2 (70-71) ROK 2009 ISSN 1234-2262 Cena: 4,00 zł Nadzwyczajny Zjazd Związku Podhalan W tym roku mija 105-lecie Ruchu Góralskiego i 90-lecie Związku Pod- halan oraz 80-lecie ZP w Ameryce Północnej. Z tej okazji został zwołany 44. Nadzwyczajny Zajazd Podhalan. W pierwszy dzień zjazdu (17.04) goście i delegaci spotkali się w Zakopanem. Uroczystość rozpoczęła sie na ulicy Kościeliskiej od złożenia wiązanek pod tablicą pamiątkową na budynku restau- racji „U Wnuka” oraz pod „Drzewkiem wolności”. Z kwiatami i zniczami delegacje udały się także na groby zasłużonych członków oraz założycieli Związku. W kościele pw. Św. Rodziny została odprawiona uroczysta msza św., po której uczestnicy Zjazdu przeszli do sali kina "Sokół", gdzie odbyły się obrady. cd. str 3 GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG Dzień Papieski Kosołki, huby i święcona woda czyli Triduum Paschalne na Spiszu Wśród lokal- nych zwyczajów wielkanocnych najbarwniej pre- zentuje się sobo- ta, czyli wigilia Zmartwychwsta- nia Pańskiego. Na wsi obrzędy chrześcijańskie zawsze mieszały się z dawnymi zwykami i tem- peramentem lud- ności. Na Spiszu, a także na Podhalu obrzęd poświęcenia pokarmów wiązał się z przygotowaniem koszyczka, zwanego „kosołkóm”. Kosołka wypełniona była m.in. chlebusiem, wędzonym mięsem, jajkami, barankiem wypieczonym z ciasta lub z cukru. Więcej o Dniu Papieskim na str. 4-6 ciąg dalszy na str. 2-3 „Na Spiszu” nr 1-2 (70-71) 2009 r. Triduum Paschalne na Spiszu w Łapszach Niżnych i Czarnej Górze Wielkopiątkowa Droga Krzyżowa Krzyż przejmują matki… Święcenie ognia ….a młodzież w drodze do Rzepisk Święcenie wody Zapalenie paschału… Procesja rezurekcyjna …i odpalenie hub foto: jk i jb 2 „Na Spiszu” nr 1-2 (70-71) 2009 r.
    [Show full text]
  • Uchwała Nr XXXVII-335/13 Z Dnia 30 Grudnia 2013 R
    DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO Kraków, dnia 14 stycznia 2014 r. Poz. 226 UCHWAŁA NR XXXVII-335/13 RADY GMINY ŁAPSZE NIŻNE z dnia 30 grudnia 2013 r. w sprawie zmiany uchwały Nr XXXII-243/08 w sprawie określenia stawki opłaty miejscowej na terenie Gminy Łapsze Niżne, terminu płatności i sposobu jej poboru. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 8 i art., 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym(tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz.594 z późniejszymi zmianami) i art. 19 pkt 1, lit. b) i pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późniejszymi zmianami) oraz art. 47 § 4a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja Podatkowa (tekst jednolity Dz.U.2012 poz. 749 z późn. zm.), uchwały Nr XXIV/187/08 Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia 27 maja 2008 r. (Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego z 2008 r. Nr 643 poz. 4386) Rada Gminy Łapsze Niżne uchwala co następuje: § 1. W Uchwale Nr XXXII-243/08 Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia 28 listopada 2008 roku w sprawie określenia stawki opłaty miejscowej na terenie Gminy Łapsze Niżne, terminu płatności i sposobu jej poboru, dokonuje się zmiany załącznika nr 1, który otrzymuje brzmienie, jak w załączniku do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Łapsze Niżne. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego. Przewodniczący Rady Gminy Helena Klimczak Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 2 – Poz.
    [Show full text]
  • From Pestilence, Famine, Fire...” – Rural Communities and Elementary Disasters1
    Ethnologia Polona, 2012-2013, 33-34, s. 165-183 Ethnologia Polona, vol. 33–34: 2012–2013, 165 – 183 PL ISSN 0137 - 4079 “FROM PESTILENCE, FAMINE, FIRE...” – RURAL COMMUNITIES AND ELEMENTARY DISASTERS1 EWA BANIOWSKA-KOPACZ INSTITUTE OF ARCHAEOLOGY AND ETHNOLOGY, CRACOW POLISH ACADEMY OF SCIENCES Abstract The article presents behaviour caused by events that bring chaos to the everyday lives of individuals and local rural communities. It emphasises the changes in the types of actions undertaken to help the victims of the disasters, as well as the cultural and social consequences of new forms of aid, unknown to the so-called traditional communities. * * * Tematem artykułu są zachowania wywołane zdarzeniami wprowadzającymi chaos w codziennym i uporząd- kowanym życiu, tak jednostki jak i społeczności lokalnej-wiejskiej. Uwaga zostanie zwrócona na zmiany w rodzajach podejmowanych działań, których celem jest pomoc poszkodowanym, a także kulturowe i społeczne skutki pojawienia się nowych form pomocy, nieznanych w tzw. społecznościach tradycyjnych. K e y w o r d s: elementary disasters, local communities, strategies of coping with disasters, new forms of aid. A look into Kroniki klęsk elementarnych... by A. Walawender (1932, 1935) and S. Namaczyń ska (1937), or into Chronografia albo Dziejopis żywiecki A. Komonieckiego (Grodziski, Dwornicka 1978) reveals that people in previous centuries faced similar problems and burdens, just as they do today. The entries in the index added by the publishers to Komorniecki’s Chronografia includes “elementary disasters”, listed in alphabetic order: crop failure, disease of cattle, drought, earthquake, famine, fire, flood, gale, hail, heavy frost, inclement weather, pestilence, plague of wild animals, caterpil- lars, mice, locust, or wolves.
    [Show full text]
  • ARTYKUŁ Slovak Participation in the War. Occupation of Polish Mountain Regions Author: Maciej Korkuć 24.09.2020
    Salzburg. Joseph Tiso’s and Cernak’s visit – 29.07.1940 The president of Slovakia Joseph Tiso (first from the right) and Slovak ambassador to Berlin Matus Cernak (behind Tiso first from the right) walk in front of the ceremonial regiment. The minister of foreign affairs of the Third Reich Joachim von Ribbentrop is also in the picture (from the left). (NAC) ARTYKUŁ Slovak participation in the war. Occupation of Polish mountain regions Author: Maciej Korkuć 24.09.2020 As in conquered Warsaw the symbolic beginning of the occupation was the German victory parade, near the Tatry mountains it was the victory parade organised by the Slovak army in Zakopane. “We are proud that we could seal the German-Slovak friendship with the effort and blood of Slovaks” – stated the Slovak minister of propaganda Alexander Mach in a speech from October 4th 1939.1 Enthusiasm without grounds Only half a year prior, nothing pointed to such a turn of events. When Slovakia declared its independence on March 14th 1939, Poland welcomed it with enthusiasm. It was one of the first countries to acknowledge the newly created state. It did so on the very next day, March 15th 1939. Unfortunately, the corrections of Polish- Czechoslovakian border – made in autumn 1938 – already weakened the pro-Polish sympathies of the ruling party of Slovakia. The Slovak leader, pr. Joseph Tiso hedged his bets on the alliance with Germany. It was no accident, that anti- Polish propaganda strengthened in Slovakia month after month. Alexander Mach – not only the minister of propaganda, but also the leader of the paramilitary Hlinkova Garda – on August 21st 1939 gave a speech full of hatred towards Poland, stating territorial demands.
    [Show full text]