DOCSLIB.ORG

Na Spiszu” Nr 1 (62) 2007 R

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Na Spiszu” Nr 1 (62) 2007 R Pismo ZWI¥ZKU • Czarna Góra • Dursztyn • Falsztyn • Frydman • Jurgów • Kacwin • Krempachy • £apszanka • POL SKIE GO SPI SZA • £apsze Ni¿ne • £apsze Wy¿ne • Niedzica • Niedzica-Zamek • Nowa Bia³a • Rzepiska • Trybsz • Nr 1 (62) ROK 2007 ISSN 1234-2262 Cena: 4,00 zł SESJA NA ZAMKU 75-lecie powstania Związku Górali Spisza i Orawy Spiska zima Górale spiscy i orawscy przez dłu- gi czas żyli w granicach sąsiedniego Królestwa Węgier. Po rozpadzie mo- narchii austro-węgierskiej powstały nowe państwa, a wśród nich Polska i Czechosłowacja. O przynależności polskich górali do rywalizujących ze sobą państw miał rozstrzygnąć plebi- scyt. Ciąg dalszy na str. 3 Widok na Tatry z przełęczy nad Łapszanką, Fot. J. Kowalczyk ŚWIĘTA ELŻBIETA WĘGIERSKA PATRONKĄ SP W TRYBSZU HEJ W TYF KRYMPACHAF DOBRZE... Relacja z uroczystości, str. 5 O zespole regionalnym z Krempach, str. 37 W numerze m.in.: Obrzędy i zwyczaje świąteczne • Prezentacja wsi Nowa Biała • Osiągnięcia Szkoły Podstawowej w Niedzicy • • Wyniki konkursu Betlejymek 2006 • Gminne władze samorządowe po wyborach • Prognoza pogody na 2007 • • 15-lecie zespołu „Czardasz” z Niedzicy • Aktualności społeczne i turystyczne • „Na Spiszu” nr 1 (62) 2007 r. Biskup Szkodoń we Frydmanie i Falsztynie 75 LAT ZWIĄZKU GÓRALI SPISZA I ORAWY Niedzica Zamek 11.11.2006 r. 2 „Na Spiszu” nr 1 (62) 2007 r. Górale na zamku w Niedzicy Andrzej Dziedzina-Wiwer Sesja w 75 lecie powstania HONOROWA SPRAWA Związku Górali Spisza i Orawy Dziś na Zómku porusoństwo Ostatecznie granicę między państwami ustalono w dniu 28 lipca 1920 Górole majó piyrsoństwo roku. Na mocy decyzji Rady Ambasadorów Polsce przypadła część Górnej Bioło Doma z smutkio w łoku Orawy i część Zamagurza Spiskiego. Spoziyro zdziwiono z boku. W staraniach i włączenie jak największej społeczności góralskiej do Polski zabiegało szereg osobistości, które stały na czele różnych komitetów. Nie dowiyrzo co się dzieje? Niezmiernie ważną rolę odegrali też Podhalanie i pismo regionalne „Gazeta Cos się Zamek telo śmieje Podhala”. Spiszacy i Orawiacy od początku przebudzenia narodowego mie- Górole grajó śpiywajó li istotne poparcie wśród górali podhalańskich, ich działaczy i sympatyków. Śtondary rzóndkio stawiajó. Gdy jednak sytuacja dojrzała, górale spiscy i orawscy w 1931 roku założyli w Jabłonce własny Związek Spisko – Orawski. Stowarzyszenie to z uwagi na Z Podhola, Pionin, Śpisa, Łorawy zmiany prawne w 1936 roku zmieniło statut i przyjęło nazwę Związek Górali Łostawiwsy swoje sprawy Spisza i Orawy. Stowarzyszenie przed wybuchem II wojny światowej prze- W Zamku muraw się zjawili rodziło się w organizację masową. Motorami jej poczynań byli księża Anto- Noi bedó tu radzili ni Sikora, Marcin Jabłoński, Józef Buroń i Ferdynand Machay z Orawy oraz Michał Balara, Wendelin Haber, Paweł Bizub, Józef Stanek, Jan Pojedyniec, Radzili ło swoji sprawie Antoni Grelak, Jan Silan i Jan Pluciński ze Spisza. Osobami, które również Ło Śpisu jak i Łorawie na trwałe wpisały się w dzieje związku byli: Pius Jabłoński wieloletni dyrek- A po prawdzie móndrzy w głowie tor Gimnazjum im. S.Goszczyńskiego w Nowym Targu, Wendelin Dziubek Powió! (d.komendant Legii Orawskiej) i Józefa z Machyów Mikowa zamordowa- Jak to Pradziadowie na przez hitlerowców. Władze komunistyczne nie dopuściły po wojnie, aby stowarzyszenie nadal funkcjonowało. Działalności Związku Górali Spisza Skrzyknoli się razo somi i Orawy poświęcona była sesja naukowa, która odbyła się w dniu 11 listopa- Bo kcónc brónić swoje Ziomi da 2006 roku na Zamku w Niedzicy. Założyli w toty sprawie Mottem uroczystości były słowa, z którymi szli do ludzi podhalańscy, Zwiónzek Górali w Śpisu Łorawie spiscy i orawscy regionaliści: „Z Bogiem, z Bogiem każda sprawa..”. W zgo- dzie z tradycją i naszymi zwyczajami uroczystość rozpoczęła się mszą świę- tą w intencji Ojczyzny, w kościele p.w. Św. Andrzeja w Niedzicy – Zam- Jus siedomdziesiónt piońć roków ku. Mszę odprawił ks. Dziekan Marian Wanat proboszcz parafii w Niedzi- Minoło łod tomtyw kroków cy. Koncelebrowali mu ks. Paweł Ferko (Karmelita Bosy z Czernej k. Kra- Noi dziś Nase spotkanie kowa), związany ze Spiszem, bo jego ojciec pochodzi z Frydmana oraz Honor! ks. Paweł Antolak, wikariusz parafii jurgowskiej, który wygłosił także okolicz- Nolezny łoddonie nościową homilię. Uroczystość uświetniła muzyka Mariana Kikli z Czarnej Góry, a organista oraz miejscowa schola podczas mszy przepięknie śpiewali. Bo tys Śpis Łorawa Kolorytu i splendoru całej uroczystości dodały także szkolne poczty sztan- To wsyćkiw honorno sprawa darowe: Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Kacwinie, Szkoły Podsta- Co to na ty ziomi zyli wowej im. Ks. Józefa Stanka w Łapszach Niżnych, Szkoły Podstawowej im. Trza! Bronisława Czecha we Frydmanie oraz sztandar Oddziału Spiskiego Związ- Bo my – ło tym boczyli ku Podhalan w Łapszach Niżnych. Na zakończenie mszy świętej odśpiewa- no hymn, Boże coś Polskę... 11.11.06 Niedzica Następnie barwny pochód prowadzony przez muzykantów i poczty sztan- darowe przeszedł na zamek, którym w okresie powojennym zarządza z du- Wiersz napisany na okoliczność Sesji żym powodzeniem Stowarzyszenie Historyków Sztuki. Gościny uczestni- Naukowej z okazji 75-lecia powsta- kom sesji udzieliła pani Ewa Jaworowska – Mazur dyrektor Muzeum - Ze- nia Związku Górali Spisza i Orawy spół Zamkowy w Niedzicy. Sala obrad pękała w szwach, bowiem zarówno tematyka sesji, jak i prelegenci wzbudzili szczere zainteresowanie. Wszyscy chcieli posłuchać o osiągnięciach i programie działania naszych przodków 3 „Na Spiszu” nr 1 (62) 2007 r. w okresie międzywojennym. Spotkanie okazało się bar- Program i tematykę sesji oraz nazwiska prelegentów dzo potrzebną i niecodzienną okazją przypomnienia do- rozpowszechniła prasa lokalna i radio Alex. Niemniej war- robku tego stowarzyszenia oraz ludzi, którzy byli na jego to przypomnieć skorzystaliśmy z dorobku: mgr Bożeny czele, a także szeregowych działaczy wykonujących ich Królczyk, mgr Marii Bafia - Bobek i mgr Roberta Kowal- pożyteczne pomysły w poszczególnych wsiach. Przypo- skiego, którzy reprezentowali PTH O/Nowy Targ, a tak- mniano także ludzi spoza Spisza i Orawy, którzy w pro- że dr Jerzego M. Roszkowskiego (Muzeum Tatrzańskie) wadzonej działalności udzielali im wydatnej pomocy. i Mgr Marka Skawińskiego, którzy są blisko związani Za stołem prezydialnym usiedli: Maciej Grelok Motor z TPO. Ze strony Związku Polskiego Spisza z referata- i Jan Hamerski reprezentujący Związek Podhalan, Jerzy mi wystąpili Julian Kowalczyk i Jan Budz. Wszystkie Roszkowski (Towarzystwo Przyjaciół Orawy), Robert Ko- referaty były niezmiernie istotne, ale prezentowano je walski (Polskie Towarzystwo Historyczne O/Nowy Targ) w skrócie z uwagi na ograniczenia czasowe sesji. Wyją- i Jan Budz (Związek Polskiego Spisza), który po powi- tek uczyniono jedynie w przypadku prof. T. M. Trajdosa taniu wszystkich zgromadzonych poprowadził pierwszą (IH PAN), który zaprezentował wiodący temat i wystąpił cześć sesji. Do stołu prezydialnego w trakcie sesji popro- z referatem pt. Związek Górali Spisza i Orawy – geneza szono także Tadeusza Balarę oraz Marka Gotkiewicza. powstania, organizacja, program i cele, czołowi działacze. Ich ojcowie to ludzie wielce zasłużeni dla regionu. To, że Prof. Tadeusz Trajdos był też moderatorem drugiej części zaszczycili nas swoją obecnością świadczy o pokolenio- sesji. Cały dorobek sesji zostanie zawarty w przygotowy- wej łączności i duchowej obecności ich ojców. Na wysta- wanej publikacji, która też niebawem zostanie wydana. wioną listę obecności oprócz członków naszej organizacji Po wyczerpaniu programowych referatów znów wy- i nauczycieli spiskich szkół wpisało się wielu miłych go- wiązała się dyskusja, zwłaszcza na tematy spiskie. Dysku- ści, m.in. Celina Sordyl, Andrzej Skorupa, Andrzej Dzie- sję kontynuowano w restauracji „Czardasz”, gdzie organiza- dzina-Wiwer, Kazimierz Murasiewicz, Ryszard M.Remi- torzy przygotowali obiad gościom i uczestnikom okoliczno- szewski, Antoni Kapołka, Franciszek Payerhin, Franci- ściowej sesji. Podsumowując należy podkreślić, że nie był szek Chowaniec i Stanisław Budzyński. to czas stracony. Związek Polskiego Spisza i inne organiza- W czasie przerwy rozgorzała dyskusja, wymienia- cje regionalne szczycą się z dorobku swoich poprzedników, no się swoimi spostrzeżeniami, na poczekaniu rodziły starają się kontynuować ich program i założone cele, bo- się nowe pomysły w zakresie ochrony kultury regional- wiem mimo upływu czasu nie uległy dezaktualizacji. Doro- nej oraz wspólnej reklamy i promocji naszych ziem gór- bek Związku Górali Spisza i Orawy jeszcze raz uświadomił skich oraz potrzebie współpracy z góralami na Słowacji. nam współczesnym, że jest możliwe zjednoczenie wszyst- Chwile przerwy umilała czarnogórska muzyka oraz przy- kich mieszkańców Spisza dla dobra wspólnego. Jest to też śpiewki w wykonaniu dziewcząt z Niedzicy. dowód na to, że zgoda buduje... (red) BISKUP JAN SZKODOŃ WE FRYDMANIE I FALSZTYNIE (...) Obecność Waszej Ekscelencji pozwoliła znacz- nie głębiej zrozumieć znaczenie słów „Dzień Pański” i zastanowić się nad miejscem Pana Boga w naszym ser- cu, w naszych rodzinach i w naszej miejscowości. W ta- kich chwilach ta piękna świątynia, wzniesiona wysiłkiem praojców, odnowiona staraniem współczesnych, jaśnie- je wiarą serc. Frydman dziś czuje się zaszczycony, radują się jego mieszkańcy, dziękując Najwyższemu Panu, w imieniu któ- rego Ekscelencjo do nas przybyłeś. Za te dobrodziejstwa składamy szczere Bóg zapłać. Tymi słowami mieszkańcy Frydmana w imieniu ca- łej parafii podziękowali biskupowi Janowi Szkodoniowi za udzielenie sakramentu
Load more

Recommended publications
  • GPR Gminy Łapsze Niżne Na Lata 2016-2023 Konsultacje 21.03.2017
    Gminny Program Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne na lata 2016 – 2023 Załącznik nr ________ do Uchwały nr _________ Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia ____________ Gminny Program Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne na lata 2016 – 2023 Łapsze Niżne, marzec 2017 r. Gmina Łapsze Niżne, ul. Jana Pawła II 20, 34-442 Łapsze Niżne Strona | 1 Gminny Program Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne na lata 2016 – 2023 Spis treści 1. Wprowadzenie .................................................................................................................... 4 2. Słownik pojęć dotyczących rewitalizacji ............................................................................. 7 3. Powiązanie GPR z dokumentami strategicznymi ................................................................... 9 3.1. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z innymi dokumentami strategicznymi gminy ...................................................................................... 9 3.2. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z dokumentami strategicznymi powiatu nowotarskiego ............................................................................... 13 3.3. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z dokumentami strategicznymi województwa Małopolskiego ...................................................................... 13 3.4. Powiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łapsze Niżne z innymi dokumentami strategicznymi rozwoju kraju .......................................................................
    [Show full text]
  • 1. an Outline of History Czesław Guzik, Jan Leśnicki
    PRACE GEOGRAFICZNE, zeszyt 112 Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ Kraków 2003 Czesław Guzik, Jan Leśnicki DEVELOPMENT OF RURAL SETTLEMENT IN PODHALE Abstract: In their paper the authors discussed the historical development of the settlement inthe Podhale Region, since the Middle Ages to the contemporary epoch, against the natural conditions and evolution of the political situation. Various functional types of rural settlement were shown, with the spatial patterns and traditional forms of farm architecture, observed in this part of Poland. Key words: Podhale, rural settlement, history, architecture, spatial pattern 1. An outline of history Natural conditions in the Podhale region were less favourable for the settlement than those in other parts of Poland. In the Middle Ages eve the discussed area was covered by forest, its flat zones were swampy and marshy, the severe climate and poor soils were also discouraging factors. Moreover, this peripheral region was dangerous and needed a military protection. The first settlers came from the Vistula river valley, along its tributaries. Thepermanent settlement has been developed here since the 13th c. Its proves are names of rivers and streams in documents, i.e. Biały and Czarny Dunajec, Wielki and Mały Rogoźnik, Piekielnik, Leśnica and Poroniec (Dobrowolski 1935). The above mentioned settlers originated from the regions of the early cities – those of Cracow, Bochnia and Sandomierz. There were three main routes of their migration – the Cracow route, along the Raba and Skawa valleys, the Sandomierz route (the earliest one) along the Dunajec river valley, and the Szczyrzyc route. The latter one started at Szczyrzyc monastery, the Cisterian one.
    [Show full text]
  • Informator 3-2017.Cdr
    Bezpłatny Kwartalnik Gminy Łapsze Niżne nr 3 jesień/2017 Wieści z Dziedzin Działania Urzędu Gminy . 2 Kultura i wydarzenia . 10 Aktualności - strefa dla NGO. 21 Ośrodek Pomocy Społecznej . 24 Wieści Kwartalnik z Dziedzin DZIAŁANIA URZĘDU GMINY Gminy Łapsze Niżne Szanowni Państwo Czas wakacji i letniego odpoczynku powoli dobiega końca. Dzieci z naszej gminy mają za sobą niezapomniane i wspaniałe wspomnienia z wakacyjnego wyjazdu nad morze. Przed nami kolejny sezon. Z przyjemnością oddaję w Wasze ręce trzeci numer kwartalnika „Wieści z Dziedzin”, w którym przeczytacie min. o pozyskaniu przez gminę dofinansowania na rozwinięcie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w postaci 9 siłowni zewnętrznych i 5 nowych boisk wielofunkcyjnych. Jesteśmy po intensywnym czasie letniego sezonu turystycznego. To idealny moment by wyciągnąć wnioski i przygotować plan działań na kolejny rok 2018. Dlatego chcę zaprosić Państwa do udziału w przygotowaniu oferty turystycznej – aktualnej bazy noclegowo-gastronomiczno-usługowej, w której bezpłatnie można będzie zareklamować swoją usługę. W tym celu od 1 września do 30 października będzie można wypełnić ankietę online. Dodatkowo, w ramach kontynuacji współpracy z Fundacją Miejsc i Ludzi Aktywnych z którą zorganizowaliśmy w maju spotkanie w celu diagnozy gminy pod kątem budowania marki turystycznej w kontekście rozwoju turystyki z wykorzystaniem instrumentów ekonomii społecznej, pragniemy poinformować, że początkiem września zostanie uruchomiony Program Grantowy w ramach Projektu „Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej – Subregion Podhalański”. Granty do 10 tys. będzie można przeznaczyć na przygotowanie, testowanie bądź wprowadzenie do oferty nowych towarów lub usług, w tym poszerzanie albo zmianę zakresu lub sposobu świadczonych usług oraz poszerzanie asortymentu sprzedawanych produktów i sposobów ich dystrybucji. Jesień w naszej gminie będzie bogata w ofertę wydarzeń kulturalno-sportowych.
    [Show full text]
  • The Oldest Images of the Tatras
    THE OLDEST IMAGES OF THE TATRAS Antoni Nowak The notion of culture is generally understood as the accumulated material and mental goods which people create and transmit from generation to generation. Natural phenomena, including elements of the landscape, are understood to exist independently of people, beyond the realm of culture. It is we who interfere in the natural environment and reshape it to fit our needs, or as is so often now the case, destroy it. Over the course of centuries we have created thousands of terms regarding our natural surroundings in the mountains. Some of them are prosaic, such as “nice weather”, ”beautiful”, “dangerous”, or “forbidding”. Poets have often expressed their fascination with the mountains, and painters have depicted their majesty and beauty on canvas. From where I live, on the southern slopes of the Gorce mountains just above Nowy Targ, there is a beautiful panoramic view of the Tatras. It is the same view that charmed the first explorers and travelers who came this way. In favorable autumn weather you can see the mountains which have been at times called the Śnieżne, the Sarmackie, the Krępak, or simply the Carpathians in all their glory. From early childhood I was fascinated to find out how the mountains look close up and what lies beyond them, on the Slovakian side. When my curiosity was finally satisfied years later, I realized that this fascination with the mountains, with mountaineering, and the fashion for spending free time in the mountains, winter sports and alpinism, and above all literature and art devoted to the topic of the mountains, is a relatively new phenomenon.
    [Show full text]
  • Gmina Łapsze Niżne Podpisała Z Gmi- Ną Zblewo Porozumienie O Współpra- Cy
    Pismo ZWI¥ZKU • Czarna Góra • Dursztyn • Falsztyn • Frydman • Jurgów • Kacwin • Krempachy • £apszanka • POL SKIE GO SPI SZA • £apsze Ni¿ne • £apsze Wy¿ne • Niedzica • Niedzica-Zamek • Nowa Bia³a • Rzepiska • Trybsz • Nr 1 (66) ROK 2008 ISSN 1234-2262 Cena: 4,00 zł Rok Niepodległości Sejm Rzeczypospolitej ogłosił rok 2008 Rokiem Niepodległości. Treść uchwały pu- blikujemy na stronie 6. GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG WEJŚCIE POLSKI DO OBSZARU SCHENGEN Fot. J. Kowalczyk Fot. Śpiskie Zwyki 2008, więcej na str. 21 GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG Fot. F. Payerhin F. Fot. Wójt polskiej gminy Łapsze Niżne Paweł J. Budz Fot. Dziuban i primator słowackiej Spiskiej Starej Promocja zbioru pieśni ludowych Zamagurza Spiskiego Wsi inż. Jozef Harabin zapalają symboliczną na niedzickiem zamku, więcej na str. 24 watrę na polsko-słowackiej granicy w Niedzicy GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG Polska w nocy z 19/20 grudnia 2007 r. O wykorzystaniu funduszy unijnych na rozwój gospodarczy swo- przystąpiła do obszaru Schengen, który został jego regionu przez lokalne grupy działania w Portugalii i Niem- ustalony w 1995 r. (ciąg dalszy na str. 3) czech czytaj na stronie 26-27 Numer Gazety współfinansowany ze środków Programu Leader+ Szerzej o Programie Leader+ piszemy wewnątrz numeru „Na Spiszu” nr 1 (66) 2008 r. Zdrowio prze Rodziny godnyj świynceliny swojskom kiełbasecke krzonu odróbecke i piyknie przybranyf jojek maluwanyf do tego w niedziele gorzołki niewiele za to duzy kołoc w tóm Wielkom Niedziele Fot. A. Klocek Fot. 2 „Na Spiszu” nr 1 (66) 2008 r. Idzie wiesna WEJŚCIE POLSKI Od wielu lat zwiastunem nadcho- dzącej wiosny były w wielu gospodar- DO OBSZARU SCHENGEN stwach wykoty owiec. Miło było pa- Na obszarze tym zostały zniesio- trzeć jak śnieżno białe jagniątka „myr- ne kontrole na wewnętrznych grani- dały” ogonkami zachwycając się mle- cach państw – sygnatariuszy obszaru kiem mamy-owcy.
    [Show full text]
  • 03 Herbut Architectura 18 3 2019.Indd
    Acta Sci. Pol. Architectura 18 (3) 2019, 25–33 acta_architectura.sggw.pl ISSN 1644-0633 eISSN 2544-1760 DOI: 10.22630/ASPA.2019.18.3.32 ORIGINAL PAPER Received: 03.12.2018 Accepted: 04.07.2019 DEVELOPMENT OF FARM BUILDINGS IN THE LANDSCAPE OF POLISH SPISZ ON THE EXAMPLE OF TRYBSZ VILLAGE Piotr Herbut Faculty of Environmental Engineering and Land Surveying, University of Agriculture in Krakow, Kraków ABSTRACT A characteristic feature of the region Polish Spisz is specific street layouts in its villages and architecturally unique farm buildings. The aim of the paper was to present the development of farm buildings associated with social and economic changes farm buildings in the Polish part of Spisz over the last half of the century, based on the example of the village of Trybsz. On the basis of field inspections and satellite images, for se- lected farms a questionnaire form was developed. Thanks to the obtained data, it was possible to establish the intended use of farm buildings, year of their construction, materials used and their technical condition. It was found that the unique architectural character of village Trybsz is related mainly to farm buildings. The rural landscape of this village is dominated both in number and form, and its appearance reflects the dynamic evo- lution of the landscape and local architecture caused by the agricultural transformations that have taken place over the last 50 years. Spisz farm buildings with galleries are an original form of folk architecture, which has been shaped by historic and modern economic factors. This form gives farm utility buildings and whole farms an attractive appeal, additionally emphasised by numerous contemporary architectural modifications.
    [Show full text]
  • Finding Your Genetic DNA Cousins
    take pride in uncovering elusive data and solving com- Finding Your Genetic plicated family history puzzles. The end product repre- DNA Cousins - One sents not only ourselves but also our ancestors and their heritage. Geographic Location at a A genealogist’s comfort zone, then, includes finding evidence through a relatively defined process and work- Time ing to understand complex relationships between mem- By Karen A. Melis © 2013 bers of small to very large family histories. In May 2000, a new tool became available to the genealogist: the DNA kit. A few years later, Megan As genealogists, we utilize a number of tools in our ge- Smolenyak Smolenyak coined the phrase genetealogy nealogist’s toolbox. We understand the process as start- to describe the merging of genetics and genealogy. Ac- ing with ourselves and working back in time. By com- cording to Smolenyak, “A genetealogist is interested in pleting document searches for birth, marriage, and death using DNA testing to add information to their Family records and conducting research on passenger lists, History. Testing is simply the process of determining naturalization papers, obituaries, and newspapers, we whether two individuals share a common ancestor by discover clues as to who we are and where our ances- comparing an infinitesimal fragment of their respective tors originate. Maps help to trace our way back across DNA.”1 Returning to our genealogist’s comfort zone, oceans to our ancestral villages and towns. Studying we now recognize DNA testing as a way of adding sci- the history of regions, villages, and churches, we strive entific evidence to support our research.
    [Show full text]
  • Krajobraz Kulturowy Ziemi Nowotarskiej – Wybrane Zagadnienia Cultural Landscape of Nowy Targ Region – Selected Issues
    NAUKA SCIENCE Michał Krupa* Krajobraz kulturowy Ziemi Nowotarskiej – wybrane zagadnienia Cultural landscape of Nowy Targ region – selected issues Słowa kluczowe: Ziemia Nowotarska, Podhale, Key words: Nowy Targ region, Podhale, cultural krajobraz kulturowy, ochrona, rewaloryzacja landscape, protection, revalorisation WSTĘP INTRODUCTION Ziemia Nowotarska to teren dzisiejszego powiatu The Nowy Targ region is the present-day Nowy Targ nowotarskiego o powierzchni1474 km2, który jest jed- County covering the area of 1474 km2, which is one of nym z dziewiętnastu powiatów województwa małopol- the nineteen counties of the Lesser Poland Voivodeship. skiego. W jego granicach znajduje się trzynaście gmin: There are thirteen counties within its reaches: Czarny Czarny Dunajec, Czorsztyn, Jabłonka, Krościenko, Dunajec, Czorsztyn, Jabłonka, Krościenko, Lipnica Lipnica Wielka, Łapsze Niżne, Nowy Targ, Ochotnica Wielka, Łapsze Niżne, Nowy Targ, Ochotnica Dolna, Dolna, Raba Wyżna, Rabka Zdrój, Spytkowice, Szafl a- Raba Wyżna, Rabka Zdrój, Spytkowice, Szafl ary and ry oraz Szczawnica. Gminy Nowy Targ, Rabka Zdrój Szczawnica. The municipalities of Nowy Targ, Rabka i Szczawnica są gminami wiejsko-miejskimi. Teren ten Zdrój and Szczawnica are village-and-town communes. jest bogaty w wartościowe elementy krajobrazu kultu- The area abounds in valuable elements of cultural land- rowego tej części Podhala, o które należy dbać i chronić. scape of this part of Podhale, which should be taken Zasób zabytków architektury i urbanistyki Ziemi Nowo- care of and protected. The store of monuments of tarskiej jest stale monitorowany oraz rewaloryzowany. architecture and urban design of the Nowy Targ region is constantly monitored and revalorised. HISTORIA Ziemia Nowotarska, podobnie zresztą jak całe woje- HISTORY wództwo małopolskie, jest zróżnicowana pod względem The Nowy Targ region, like the whole Lesser Po- etnicznym.
    [Show full text]
  • Nadzwyczajny Zjazd Związku Podhalan W Tym Roku Mija 105-Lecie Ruchu Góralskiego I 90-Lecie Związku Pod- Halan Oraz 80-Lecie ZP W Ameryce Północnej
    Pismo ZWI¥ZKU • Czarna Góra • Dursztyn • Falsztyn • Frydman • Jurgów • Kacwin • Krempachy • £apszanka • POL SKIE GO SPI SZA • £apsze Ni¿ne • £apsze Wy¿ne • Niedzica • Niedzica-Zamek • Nowa Bia³a • Rzepiska • Trybsz • Nr 1-2 (70-71) ROK 2009 ISSN 1234-2262 Cena: 4,00 zł Nadzwyczajny Zjazd Związku Podhalan W tym roku mija 105-lecie Ruchu Góralskiego i 90-lecie Związku Pod- halan oraz 80-lecie ZP w Ameryce Północnej. Z tej okazji został zwołany 44. Nadzwyczajny Zajazd Podhalan. W pierwszy dzień zjazdu (17.04) goście i delegaci spotkali się w Zakopanem. Uroczystość rozpoczęła sie na ulicy Kościeliskiej od złożenia wiązanek pod tablicą pamiątkową na budynku restau- racji „U Wnuka” oraz pod „Drzewkiem wolności”. Z kwiatami i zniczami delegacje udały się także na groby zasłużonych członków oraz założycieli Związku. W kościele pw. Św. Rodziny została odprawiona uroczysta msza św., po której uczestnicy Zjazdu przeszli do sali kina "Sokół", gdzie odbyły się obrady. cd. str 3 GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG Dzień Papieski Kosołki, huby i święcona woda czyli Triduum Paschalne na Spiszu Wśród lokal- nych zwyczajów wielkanocnych najbarwniej pre- zentuje się sobo- ta, czyli wigilia Zmartwychwsta- nia Pańskiego. Na wsi obrzędy chrześcijańskie zawsze mieszały się z dawnymi zwykami i tem- peramentem lud- ności. Na Spiszu, a także na Podhalu obrzęd poświęcenia pokarmów wiązał się z przygotowaniem koszyczka, zwanego „kosołkóm”. Kosołka wypełniona była m.in. chlebusiem, wędzonym mięsem, jajkami, barankiem wypieczonym z ciasta lub z cukru. Więcej o Dniu Papieskim na str. 4-6 ciąg dalszy na str. 2-3 „Na Spiszu” nr 1-2 (70-71) 2009 r. Triduum Paschalne na Spiszu w Łapszach Niżnych i Czarnej Górze Wielkopiątkowa Droga Krzyżowa Krzyż przejmują matki… Święcenie ognia ….a młodzież w drodze do Rzepisk Święcenie wody Zapalenie paschału… Procesja rezurekcyjna …i odpalenie hub foto: jk i jb 2 „Na Spiszu” nr 1-2 (70-71) 2009 r.
    [Show full text]
  • Uchwała Nr XXXVII-335/13 Z Dnia 30 Grudnia 2013 R
    DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO Kraków, dnia 14 stycznia 2014 r. Poz. 226 UCHWAŁA NR XXXVII-335/13 RADY GMINY ŁAPSZE NIŻNE z dnia 30 grudnia 2013 r. w sprawie zmiany uchwały Nr XXXII-243/08 w sprawie określenia stawki opłaty miejscowej na terenie Gminy Łapsze Niżne, terminu płatności i sposobu jej poboru. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 8 i art., 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym(tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz.594 z późniejszymi zmianami) i art. 19 pkt 1, lit. b) i pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późniejszymi zmianami) oraz art. 47 § 4a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja Podatkowa (tekst jednolity Dz.U.2012 poz. 749 z późn. zm.), uchwały Nr XXIV/187/08 Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia 27 maja 2008 r. (Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego z 2008 r. Nr 643 poz. 4386) Rada Gminy Łapsze Niżne uchwala co następuje: § 1. W Uchwale Nr XXXII-243/08 Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia 28 listopada 2008 roku w sprawie określenia stawki opłaty miejscowej na terenie Gminy Łapsze Niżne, terminu płatności i sposobu jej poboru, dokonuje się zmiany załącznika nr 1, który otrzymuje brzmienie, jak w załączniku do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Łapsze Niżne. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego. Przewodniczący Rady Gminy Helena Klimczak Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 2 – Poz.
    [Show full text]
  • From Pestilence, Famine, Fire...” – Rural Communities and Elementary Disasters1
    Ethnologia Polona, 2012-2013, 33-34, s. 165-183 Ethnologia Polona, vol. 33–34: 2012–2013, 165 – 183 PL ISSN 0137 - 4079 “FROM PESTILENCE, FAMINE, FIRE...” – RURAL COMMUNITIES AND ELEMENTARY DISASTERS1 EWA BANIOWSKA-KOPACZ INSTITUTE OF ARCHAEOLOGY AND ETHNOLOGY, CRACOW POLISH ACADEMY OF SCIENCES Abstract The article presents behaviour caused by events that bring chaos to the everyday lives of individuals and local rural communities. It emphasises the changes in the types of actions undertaken to help the victims of the disasters, as well as the cultural and social consequences of new forms of aid, unknown to the so-called traditional communities. * * * Tematem artykułu są zachowania wywołane zdarzeniami wprowadzającymi chaos w codziennym i uporząd- kowanym życiu, tak jednostki jak i społeczności lokalnej-wiejskiej. Uwaga zostanie zwrócona na zmiany w rodzajach podejmowanych działań, których celem jest pomoc poszkodowanym, a także kulturowe i społeczne skutki pojawienia się nowych form pomocy, nieznanych w tzw. społecznościach tradycyjnych. K e y w o r d s: elementary disasters, local communities, strategies of coping with disasters, new forms of aid. A look into Kroniki klęsk elementarnych... by A. Walawender (1932, 1935) and S. Namaczyń ska (1937), or into Chronografia albo Dziejopis żywiecki A. Komonieckiego (Grodziski, Dwornicka 1978) reveals that people in previous centuries faced similar problems and burdens, just as they do today. The entries in the index added by the publishers to Komorniecki’s Chronografia includes “elementary disasters”, listed in alphabetic order: crop failure, disease of cattle, drought, earthquake, famine, fire, flood, gale, hail, heavy frost, inclement weather, pestilence, plague of wild animals, caterpil- lars, mice, locust, or wolves.
    [Show full text]
  • ARTYKUŁ Slovak Participation in the War. Occupation of Polish Mountain Regions Author: Maciej Korkuć 24.09.2020
    Salzburg. Joseph Tiso’s and Cernak’s visit – 29.07.1940 The president of Slovakia Joseph Tiso (first from the right) and Slovak ambassador to Berlin Matus Cernak (behind Tiso first from the right) walk in front of the ceremonial regiment. The minister of foreign affairs of the Third Reich Joachim von Ribbentrop is also in the picture (from the left). (NAC) ARTYKUŁ Slovak participation in the war. Occupation of Polish mountain regions Author: Maciej Korkuć 24.09.2020 As in conquered Warsaw the symbolic beginning of the occupation was the German victory parade, near the Tatry mountains it was the victory parade organised by the Slovak army in Zakopane. “We are proud that we could seal the German-Slovak friendship with the effort and blood of Slovaks” – stated the Slovak minister of propaganda Alexander Mach in a speech from October 4th 1939.1 Enthusiasm without grounds Only half a year prior, nothing pointed to such a turn of events. When Slovakia declared its independence on March 14th 1939, Poland welcomed it with enthusiasm. It was one of the first countries to acknowledge the newly created state. It did so on the very next day, March 15th 1939. Unfortunately, the corrections of Polish- Czechoslovakian border – made in autumn 1938 – already weakened the pro-Polish sympathies of the ruling party of Slovakia. The Slovak leader, pr. Joseph Tiso hedged his bets on the alliance with Germany. It was no accident, that anti- Polish propaganda strengthened in Slovakia month after month. Alexander Mach – not only the minister of propaganda, but also the leader of the paramilitary Hlinkova Garda – on August 21st 1939 gave a speech full of hatred towards Poland, stating territorial demands.
    [Show full text]