Spisz i Podhale Paszport turystyczny Spiš a Podhale Turistický pas

Gmina Bukowina Tatrzańska Gmina Łapsze Niżne

Obec Veľká Franková

Gmina Nowy Targ Wstęp / Úvod

Drodzy Turyści! Paszport turystyczny, który oddajemy w Państwa ręce – to nowość pod każdym względem. Pod względem formy – bo paszport, to nie przewodnik. Nie wyczerpuje tematu, nie rozwodzi się nadmiernie, a tylko krótko doradza, co warto zwiedzić i dlaczego. Niniejszy paszport: • promuje trasy rowerowe na Spiszu; • obejmuje swym zasięgiem teren trzech gmin: Nowy Targ, Łapsze Niżne, Bukowina Tatrzańska oraz dwóch przygranicznych słowackich wsi: Osturni i Wielkiej Frankowej; • wskazuje najciekawsze atrakcje naszego regionu – i te znane na cały świat, jak kościółek w Dębnie i te nowo odkryte, jak spichlerz w Łapszach Niżnych. Jest też coś dla zwiedzających - kolekcjonerów. Pod każdą z „paszportowych” atrakcji, jest miejsce na oryginalną pamiątkową pieczątkę lub własne zdjęcie. Do odwiedzenia ziemi, gdzie rodzima kultura przenika się z różnymi wpływami, gdzie przy- roda kwitnie w pełnej swej krasie, gdzie kuszą wakacyjne przygody i rodzą niezapomniane wrażenia – zaprasza. Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Spisz- Podhale

Drahí turisti! Cestovný pas, ktorý vám dáme do vašich rúk, je novinkou v každom ohľade. Z hľadiska formy - pretože pas nie je sprievodca. Nevyčerpáva tému, príliš sa nerozvádza, ale iba krátko radí, čo hodno navštíviť a prečo. Tento cestovný pas: • promuje cyklistické trasy na Spiši; • pokrýva oblasť troch gmín: Nowy Targ, Łapsze Niżne, Bukowina Tatrzańska a dvoch pohraničných obcí: Osturňa a Veľká Frankova; • poukazuje na najzaujímavejšie atrakcie nášho regiónu - a aj tie známe po celom svete, ako napríklad kostol v Dębne a tie novo objavené, ako napríklad sýpka v Nižných Lapšoch. Je tu tiež niečo pre návštevníkov - zberateľov. Pod každou „pasovou“ atrakciou je miesto pre originálnu pamätnú pečať alebo vlastnú fotografi u. K návšteve krajiny, kde pôvodná kultúra sa prelína s rôznymi vplyvmi, kde príroda prekvitá v plnej kráse, kam lákajú dovolenkové dobrodružstvá a vznikajú nezabudnuteľné dojmy – pozývajú Spoločnosť Lokálna skupina aktivistov Spiš - Podhalie Dane osobowe / Osobné údaje

Twoje zdjęcie Tvoja fotografi a

Imię i nazwisko / Meno a priezvisko

Adres zamieszkania / Bydlisko

Data urodzenia / Dátum narodenia

Podpis / Podpis

www.spisz-podhale.pl 1 Regulamin / Poriadok

Regulamin 1. Paszport jest wskazówką dla turystów podróżujących po Spiszu i Podhalu. Jego celem jest promocja tras rowerowych poprzez pokazanie miejsc i atrakcji terenu pogranicza polsko - słowackiego oraz zachęcenie do ich zobaczenia i odwiedzenia podczas rowerowych wy- cieczek. 2. Paszport ma na celu zachęcenie uczestników do uprawiania turystyki, poznania regionu, jego przeszłości, współczesnego dorobku, kultury, piękna krajobrazu i przyrody. 3. Paszport zawiera wykaz 22 wybranych atrakcji turystycznych, które można odwiedzić w dowolnym terminie. 4. Paszport może otrzymać każdy bez ograniczeń wiekowych i jest wydawany bezpłatnie. W paszporcie znajdują się opisy atrakcji turystycznych , a pod każdym z nich jest miejsce na zdjęcie lub na przybicie pamiątkowej pieczątki, które potwierdzają odwiedzenie danej atrakcji. 5. Paszport ważny jest bezterminowo. 6. Paszport nie upoważnia do bezpłatnego wejścia do obiektu atrakcji.

Życzymy miłych wrażeń!

Poriadok 1. Pas obsahuje pokyny pre turistov cestujúcich po Spiši a Podhali. Jeho cieľom je promócia cyklistických tras ako aj ukázať miesta a atrakcie poľsko - slovenského pohraničia a nabádať ich, k návšteve a k prehliadke počas cyklistických výletov. 2. Úlohu pasu je nabádať účastníkov pestovať turistiku, poznávať región, jeho minulosť, súčasné úspechy, kultúru, krásu krajiny a prírody. 3. Pas obsahuje zoznam 22 vybraných turistických atrakcií, ktoré je možné navštíviť v ľubo- voľnom termíne. 4. Pas môže získať každý bez vekových obmedzení a je vydávaný bezplatne. Pas obsahuje opisy turistických atrakcií, a za každým opisom sa nachádza miesto na pamätnú pečiatku, ktoré potvrdia návštevu uvedenej atrakcie. 5. Pas má platnosť na dobu neurčitú. 6. Pas neoprávňuje k voľnému vstupu do atrakcie. Želáme pekný zážitok!

2 Skarby Spisza i Podhala / Poklady Spiša a Podhalia

Portal www.spisz-podhale.pl i aplikacja mobilna Nasza strona www oraz przewodnik mobilny przedstawią urokliwe krainy, jakimi są Spisz i Podhale znane turystom z pięknych i malowniczych szlaków oraz zachwycającej przyrody. W portalu i aplikacji znajdziemy miejsca warte odwiedzenia, które zostały podzielone na kilka kategorii. Każdy obiekt posiada dane teleadresowe, zdjęcie i opis, które przybliżą charakter miejsca. Ważnym dla turystów modułem są także trasy GPS, których przemierzenie pozwala na bliższe poznanie okolicy. Portal i mobilny przewodnik dostarczają także informacji na temat aktualnych wydarzeń w regionie.

Webová stránka www.spisz-podhale.pl a mobilná aplikácia Na našich webových stránkach a mobilnom sprievodcovi sa predstavia očarujúce krajiny akými sú Spiš a Podhalie známe turistom z krásnych a malebných chodníkov a úžasnej prírody. Na portáli a aplikácii nájdete miesta, ktoré hodno navštíviť a ktoré boli rozdelené do niekoľkých kategórií. Každý objekt má kontaktné údaje, fotografiu a popis, ktorý približuje charakter miesta. Modul GPS je tiež dôležitým modulom pre turistov, ktorý vám umožní lepšie spoznať oblasť. Portál a mobilný sprievodca poskytuje aj informácie o aktuálnych udalostiach v regióne.

www.spisz-podhale.pl 3 Spis treści / Obsah

Spis atrakcji / Obsah atrakcií str. 5 Tischnerówka w Łopusznej Múzeum Tischnera v Łopusznej str. 6 Kościół św. Michała Archanioła w Dębnie Kostol sv. Michala Archanjela v Dębne str. 7 Piwnice winne we Frydmanie Vínne pivnice vo Fridmane str. 8 Zamek Dunajec w Niedzicy Hrad Dunajec v Nedeci str. 9 Wodospady w Kacwinie Vodopády v Kacvíne str. 10 Izba Regionalna „Sypaniec” w Łapszach Niżnych Regionálna izba „Sýpka“v Nižných Lapšoch str. 11 Punkt widokowy z Grandeusa (795 m n.p.m.) Vyhliadkový bod na Grandeuse (795 m n.p.m.) str. 12 Dursztyńskie widoki Durštínské vyhľady str. 13 Kościół św. Katarzyny z 1748 r. w Nowej Białej Kostol sv. Kataríny z roku 1748 v Novej Belej str. 16 Jaskinia Obłazowa w Nowej Białej Oblazová jaskyňa v Novej Belej str. 17 Kościół św. Marcina z 1525 roku w Krempachach Kostol sv. Martina z roku 1525 v Krempachoch str. 18 Nowa Biała - Cisowa Skałka Nová Belá - Cisová skalka str. 19 Kościół św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu Kostol sv. Alžbety Uhorskej v Trybši str. 20 Litwińska Grapa w Czarnej Górze Litwinská hora v Čiernej Hore str. 21 Trasy zjazdowe w Białce Tatrzańskiej Lyžiarske trate v Białce Tatrzańskiej str. 22 Dom Ludowy im. Fr. Ćwiżewicza w Bukowinie Tatrzańskiej Ľudový dom Fr. Ćwiżewicza v Bukowine Tatrzańskej str. 23 Termy i baseny w Bukowinie Tatrzańskiej Termálne kúpaliska v Bukowine Tatrzańskej str. 24 Zagroda Sołtysów w Jurgowie Šoltýsova usadlosť v Jurgove str. 25 Widok z Przełęczy nad Łapszanką Pohľad z Priesmyku nad Lapšankou str. 26 Cerkiew św. Michała Archanioła w Osturni Chrám sv. Michala Archanjela w Osturni str. 27 Kościół św. Mikołaja w Wielkiej Frankowej Kostol sv. Mikuláša vo Veľkej Frankovej str. 28 Wieża widokowa ze ścieżką edukacyjną na Słowacji Vyhliadková veža s náučným chodníkom na Slovensku

4 Gmina NOwy Targ

Tischnerówka w Łopusznej Múzeum Tischnera v Łopusznej Kościół św. Michała Archanioła w Dębnie Kostol sv. Michala Archanjela v Dębne 1 Piwnice winne we Frydmanie Vínne pivnice vo Fridmane Zamek Dunajec w Niedzicy Hrad Dunajec v Nedeci Wodospady w Kacwinie Vodopády v Kacvíne Izba Regionalna „Sypaniec” w Łapszach Niżnych Regionálna izba „Sýpka“v Nižných Lapšoch Punkt widokowy z Grandeusa (795 m n.p.m.) Vyhliadkový bod na Grandeuse (795 m n.p.m.) Tischnerówka Múzeum Tischnera Dursztyńskie widoki Durštínské vyhľady w Łopusznej v Łopusznej Kościół św. Katarzyny z 1748 r. w Nowej Białej Kostol sv. Kataríny z roku 1748 v Novej Belej Muzeum poświęcone osobie ks. prof. Józefa Múzeum venované osobe kňaza prof. Jozefa Jaskinia Obłazowa w Nowej Białej Oblazová jaskyňa v Novej Belej Tischnera (1931 – 2000), znakomitego fi lozofa, Tischnera (1931 - 2000), vynikajúci fi lozof, który przez lata związany był z Łopuszną i który ktorý bol roky spojený s Łopusznou a pocho- Kościół św. Marcina z 1525 roku w Krempachach spoczął na tutejszym cmentarzu. Muzeum vaný je na miestnom cintoríne. Múzeum sa Kostol sv. Martina z roku 1525 v Krempachoch mieści się w stylowym, drewnianym domku, nachádza v štýlovom, drevenom domčeku, Nowa Biała - Cisowa Skałka Nová Belá - Cisová skalka przy Gminnym Ośrodku Kultury. Sam Ksiądz pri Gminnom kultúrnom stredisku. Samotný Profesor, obok wielu osiągnięć w zakresie fi lo- profesor, okrem mnohých úspechov v obla- Kościół św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu Kostol sv. Alžbety Uhorskej v Trybši zofi i pracy, przeszedł do historii jako ten, który sti fi lozofi e práce, sa zapísal do histórie ako Litwińska Grapa w Czarnej Górze Litwinská hora v Čiernej Hore zawiłe problemy fi lozofi czne potrafi ł rozważać ten, ktorý dokázal komplikované fi lozofi cké zwykłym językiem, a nawet gwarą. Dowodem problémy vysvetľovať obyčajným jazykom Trasy zjazdowe w Białce Tatrzańskiej Lyžiarske trate v Białce Tatrzańskiej tego jest „Historia fi lozofi i po góralsku”. a dokonca aj nárečím. Dôkazom je jeho „Hi- Dom Ludowy im. Fr. Ćwiżewicza w Bukowinie Tatrzańskiej stória fi lozofi e po goralsky“. Ľudový dom Fr. Ćwiżewicza v Bukowine Tatrzańskej Termy i baseny w Bukowinie Tatrzańskiej Termálne kúpaliska v Bukowine Tatrzańskej Gminny Zagroda Sołtysów w Jurgowie Šoltýsova usadlosť v Jurgove Ośrodek Kultury w Łopusznej Widok z Przełęczy nad Łapszanką Pohľad z Priesmyku nad Lapšankou Cerkiew św. Michała Archanioła w Osturni ul. Gorczańska 7 Chrám sv. Michala Archanjela w Osturni 34-432 Łopuszna Kościół św. Mikołaja w Wielkiej Frankowej Kostol sv. Mikuláša vo Veľkej Frankovej tel.: 18 26 539 69 Wieża widokowa ze ścieżką edukacyjną na Słowacji Vyhliadková veža s náučným chodníkom na Slovensku

www.spisz-podhale.pl 5 Gmina Nowy Targ

2

Kościół św. Michała Kostol sv. Michala Archanioła w Dębnie Archanjela v Dębne

Najcenniejszy z zabytków Podhala wpisany Najhodnotnejšia pamiatka Podhalia zapísaná na listę światowego dziedzictwa UNESCO. do Zoznamu svetového dedičstva UNESCO. Zbudowany ok. 1480, posiada najstarszą na Postavený okolo roku 1480, má najstaršiu świecie polichromię, pokrywającą całe wnętrze polychrómiu na svete, pokrývajúcu celý in- drewnianej konstrukcji świątyni. Bardzo cenny teriér drevenej stavby chrámu. Veľmi cenný jest obraz w ołtarzu głównym. Przedstawia je obraz v hlavnom oltári. Predstavuje „svätý on „świętą rozmowę” św. Katarzyny i św. Mi- rozhovor“ svätej Kataríny a svätého Michala chała Archanioła z Matką Boską (ok. 1500). Archanjela s Matkou Božou (asi 1500). Naj- Najstarszym obiektem jednak jest krucyfi ks starším objektom je však krucifi x v dúhe (14. w tęczy (XIV w.), zwany „drzewem życia”, storočie), nazývaný „stromom života“, kde gdzie pionową belkę stanowi pień drzewa, vertikálny hranol predstavuje kmeň stromu a ramiona – wyrastające gałęzie. Warte uwagi a ramena sú v podobe vyrastajúcich konárov. są: unikatowe cymbałki z XV w. oraz taberna- Pozoruhodné sú: unikátny cimbal z 15. storočia kulum z pocz. XIV w. oraz proporzec husarski a svätostánok zo začiatku 14. storočia, ako aj wojsk Jana III Sobieskiego. husársky prápor Jana III Sobieskeho.

Dębno Parafi a Św. Michała Archanioła ul. Kościelna 42 34 434 Dębno tel.: 18 275 17 97

6 Gmina Łapsze Niżne

3

Piwnice winne Vínne pivnice we Frydmanie vo Fridmane

Dwa podziemne piętra, a na każdym trzy Dve podzemné podlažia a na každom tri tmavé tonące w ciemności 100-metrowe koryta- stometrové chodby. Vínne pivnice vo Fridmane rze. Piwnice winne we Frydmanie to jedne sú jednou z najlepšie skrytých (nielen kvôli z najlepiej ukrytych (nie tylko ze względu na lokalizácii) atrakcii Malopoľska. Fridman- położenie) atrakcji Małopolski. Frydmańskie ské pivnice boli postavené okolo roku 1820 piwnice zostały wybudowane około 1820 roku, a určené na skladovanie vína dovezeného z przeznaczeniem na składy wina sprowadzo- z Maďarska. Fundátorom pivníc bol Andrej nego z Węgier. Fundatorem piwnic był Andrzej Horváth z Paloče, majiteľa panstva v Nede- Horwath z Paloczy, właściciel dominium nie- ci,ku ktorému patril aj Fridman. V roku 1832, dzickiego, w skład którego wchodził Frydman. čo je nepopierateľný fakt, ich navštívil básnik W 1832 roku, co jest faktem niezaprzeczalnym, Seweryn Goszczyński. Pivnice sa nachádzajú odwiedził je poeta Seweryn Goszczyński. na súkromnom pozemku a ich návšteva je Piwnice znajdują się na prywatnej posesji i ich možná so súhlasom majiteľa. zwiedzenie jest możliwe za zgodą właściciela.

Punkt Informacji Turystycznej ul. Widokowa 3 34-441 Niedzica tel.: 519 337 106 18 26 10 144

www.spisz-podhale.pl 7 Gmina Łapsze Niżne

4

Zamek Dunajec Hrad Dunajec w Niedzicy v Nedeci

Malowniczo położony na stromej skale, nad Malebný hrad sa nachádza na strmom svahu, spiętrzonymi w Zalewie Czorsztyńskim wodami ktorý sa vypína nad vodnou hladinou Czorsz- Dunajca. Był grodem obronnym pogranicza tynskej nádrže na rieke Dunajec. Bola to obran- polsko - węgierskiego. Granica na Dunajcu ná pevnosť na poľsko - uhorskom pohraničí. oddzielała węgierski zamek w Niedzicy od Hranica na Dunajci oddeľovala uhorský hrad polskiego zamku w Czorsztynie. Pierwsza, v Nedeci od poľského hradu v Czorsztyne. historyczna informacja o murowanym zamku Prvá, historická zmienka o murovanom hrade pochodzi z testamentu Wilhelma Drugetha, pochádza z závetu Wilhelma Drugetha z roku sporządzonego w 1330 roku. Przez następne 1330. Počas nasledujúcich storočí bol hrad nie- stulecia zamek był kilkakrotnie rozbudowywany koľkokrát rozširovaný a upravovaný. Turistov k i modyfi kowany. Turystów przyciąga związana návšteve láka spojená s pevnosťou legenda o z fortecą legenda o odkrytym w zamku testa- objavenom na zámku závete Inkov, v ktorom mencie Inków, mówiącym ponoć o ukrytym sa údajne hovorí o skrytom poklade Synov skarbie Synów Słońca. Obok zamku znajduje Slnka. Vedľa hradu sa nachádza najvyššie się najwyższa ziemna zapora w Polsce i elek- umiestnená priehrada a vodná elektráreň. trownia wodna. Punkt Informacji Turystycznej ul. Widokowa 3 34-441 Niedzica tel.: 519 337 106 18 26 10 144

8 Gmina Łapsze Niżne

5

Wodospady Vodopády w Kacwinie v Kacvíne

Wodospad „Mynarzko Bania” znajduje się Vodopád „Mynarzko Bania“ sa nachádza v w samym centrum wsi, tuż poniżej kościo- samom centre obce, tesne poniže kostola. ła. Utworzony na grubej ławicy piaskowca, Vytvorený na hrubej vrstve pieskovca, v koryte w korycie potoku Kacwinianka, ma 7 m wy- sokości i 10 m szerokości. Przez ponad 200 potoka Kacvinčanka, je 7 m vysoký a 10 m lat (aż do lat 80-tych XX w.) przy wodospadzie široký. Viac ako 200 rokov (až do 80. rokov funkcjonowały młyn i tartak, zasilane energią dvadsiateho storočia) pri vodopáde fungoval spadającej wody. Kres dalszemu jej wykorzy- mlyn a píla, poháňané energiou padajúcej staniu przyniosły elektryfi kacja urządzeń oraz vody. Koniec jeho ďalšieho používania prinie- powódź z 1995, która porwała koło młyńskie. sla elektrifi kácia zariadení a povodeň z roku By zobaczyć wodospad w pełnej okazałości, 1995, ktorá zobrala mlynské koleso. Aby vidieť należy skorzystać z gościnności właściciela, vodopád v plnej kráse, potrebný je súhlas ma- przez którego posesję trzeba przejść. Wo- jiteľa, aby prejsť cez jeho dvor. Vodopád „Pod dospad „Pod Upłozem” (foto) znajduje się Upłazom“ (fotografi a) sa nachádza na konci przy końcu wsi, w drodze do granicy polsko- obce, na ceste k hranici poľsko-slovenskej -słowackiej i jest udostępniony turystycznie. a je sprístupnený pre turistov.

Punkt Informacji Turystycznej ul. Św. Anny 118 34-441 Niedzica

www.spisz-podhale.pl 79 Gmina Łapsze Niżne

6

Izba Regionalna „Sypaniec” Regionálna izba „Sýpka“ w Łapszach Niżnych v Nižných Lapšoch

Znajduje się przy kościele św. Kwiryna i stano- Nachádza sa pri kostole sv. Kvirína a je sku- wi prawdziwy skarb kultury polskiego Spisza. točným kultúrnym pokladom poľského Spiša. XIX-wieczny sypaniec - to dwukondygnacyjna, Sýpka z devätnásteho storočia je dvojpo- wolnostojąca piwniczka, która służyła kiedyś dlažná, voľne stojaca pivnička, ktorá kedysi do przechowywania zboża i ziemniaków, a po slúžila na skladovanie obilia a zemiakov, a po odnowieniu stanowi izbę regionalną. W przy- renovácii je regionálnym múzeom. Na príze- ziemiu znajduje się ekspozycja etnografi cz- mí je etnografi cká výstava: staré domáce na: dawne sprzęty domowe i gospodarskie, a poľnohospodárske náradie, odev, „sväté przyodziewki, „święte obrazy”. Na piętrze – obrazy“. Na poschodí - sakrálna výstava čiže ekspozycja sakralna, czyli zapierające dech úchvatné poklady. w piersiach skarby.

Punkt Informacji Turystycznej ul. Widokowa 3 34-441 Niedzica tel.: 519 337 106 18 26 10 144

10 GminaGmina Łapisze Łapsze Niżne

7

Punkt widokowy z Grandeusa Vyhliadkový bod na Grandeuse (795 m n.p.m.) (795 m nad morom)

Grandeus to niewielkie wzniesienie w północ- Grandeus je neveľký kopec v severnej časti nej części Magury Spiskiej pomiędzy Durszty- Spišskej Magury medzi Durstínom a Vyšnými nem a Łapszami Wyżnymi. To tak naprawdę Lapšami. V skutočnosti sa jedná o niekoľko kilka podobnych wzniesień o wysokości od 795 podobných vrchov vo výške od 795 do 805 do 805 m n.p.m. Miejsce doskonale nadaje metrov nad morom. Miesto je ideálne pre się na biwak lub odpoczynek. Na szczycie kempovanie alebo odpočinok. Na vrchole wzniesienia znajdują się: zadaszenie, ław- kopca sa nachádza: prístrešie, lavičky, stoly, ki, stoły, żelazny grill, luneta widokowa wraz železný gril, teleskop s panoramatickou mapou z mapą panoramiczną, a nawet stojaki na a dokonca aj stojany na bicykle. Z tohto uni- rowery. Z tego wyjątkowego miejsca rozpo- kátneho miesta sú nádherné výhľady smerom: ścierają się wspaniałe widoki w każdą stronę: na Tatry, Pieniny, Gorce a Beskidy. Vrchol je na Tatry, Pieniny, Gorce i Beskidy. Szczyt ľahko rozoznateľný, a to aj z diaľky, pretože łatwo rozpoznać, nawet z daleka, gdyż jest tu je retranslačná veža. tu maszt przekaźnikowy.

Punkt Informacji Turystycznej ul. Widokowa 3 34-441 Niedzica tel.: 519 337 106 18 26 10 144

www.spisz-podhale.pl 711 Gmina Nowy Targ

8

Dursztyńskie Durštínské widoki vyhľady

Dursztyn jest niewielką spiską wioską, ma- Durštín je malá spišská obec so zaujímavou lowniczo położoną na wysokości 680–720 m polohou v nadmorskej výške 680-720 m. Na n.p.m. Od południa odwiedzający wieś turysta juhu návštevník môže obdivovať majestátnu ma możliwość podziwiać majestatyczną pa- panorámu Tatier. Na západe uvidí ťahajúce noramę Tatr. Na zachód ciągnące się aż po sa až k Prielomu Bialky, Pieninské skalky s Przełom Białki, Pienińskie Skałki z Lorencową Lorencovou skalkou s vyčnievajúcimi skalami Skałką, z „Gynślami i Basami” w roli głów- Gynśle a Basy, a za dobrého počasia aj zasne- nej, a przy dobrej pogodzie nawet ośnieżone žený vrch Babej hory. Na severnej strane uvidí wzniesienie Babiej Góry. Od północnej strony pásmo Gorcov, ktoré sú pokryté lesmi, a na zobaczy pokryte lasami pasmo Gorców, a od východe stredné Pieniny s Troma korunami wschodu Pieniny Środkowe z Trzema Koro- a Czorsztynskou priehradou. nami i Zalew Czorsztyński.

Urząd Gminy Nowy Targ ul. Bulwarowa 9 34 - 400 Nowy Targ tel.:18 26 32 200

12 GminaGmina Łapsze NOwy Niżne Targ

9

Kościół św. Katarzyny z 1748 r. Kostol sv. Kataríny z roku 1748 w Nowej Białej v Novej Belej

Cennym zabytkiem Nowej Białej jest kościół Cennou pamiatkou obce Nová Belá je farský parafi alny z XVIII w. pw. św. Katarzyny Alek- kostol z 18. storočia zasvätený svätej Kataríne sandryjskiej. Z zewnątrz jest to dość skromna Alexandrijskej. Z zvonku je pomerne skromná bryła barokowa, z wysoką wieżą, falistym baroková budova, má vysokú vežu s vlnitou gzymsem i cebulastym hełmem. Wewnątrz rímsou a cibuľovým zastrešením. Vo vnútri jest sklepienie żebrowe, rozdzielone gurtami, je rebrovaná klenba, oddelená podperami, skromna rokokowa dekoracja stiukowa oraz skromná rokoková štuková výzdoba a ne- późnobarokowe ołtarze. W głównym ołtarzu skoro barokové oltáre. Na hlavnom oltári je znajduje się obraz przedstawiający męczeń- obraz zobrazujúci mučeníctvo svätej Kataríny. stwo św. Katarzyny. Zwracają uwagę okazałe Pozornosť pútajú bohaté sochy okrem iného fi gury m.in. św. Barbara i św. Apolonia odziane svätej Barbary a svätej Apolónie oblečené v w barokowe stroje. barokových kostýmoch.

Nowa Biała Parafi a Św. Katarzyny Aleksandryjskiej ul. Obłazowa 11 34 433 Nowa Biała tel.: 18 285 13 29

www.spisz-podhale.pl 713 Mapa

01

Łopuszna

09 10 12

Nowa Biała

13

Trybsz 15

Białka Tatrzańska 14

Czarna Góra

16 17 18 Bukowina Tatrzańska Jurgów

14 Mapa

02

Dębno

03

11 Frydman

Krempachy 04 08 Niedzica - Zamek Dursztyn 07

Łapsze Wyżne 06

Łapszne NIżne

05

Kacwin 19

Łapszanka

20 21

Osturňa Veľká Franková

22

Ždiar

www.spisz-podhale.pl 15 Gmina Nowy Targ

10

Jaskinia Obłazowa Oblazová jaskyňa w Nowej Białej v Novej Belej

Znajduje się w masywie wapiennym skały Nachádza sa vo vápencovom masíve Oblazo- Obłazowa (670 m), która wraz z Kramnicą vej skaly (670 m), ktorá spolu s Kramnicou (683 (683 m) tworzy wrota skalne zwane Przełomem m) vytvára skalnú bránu s názvom Prielom Białki. Bystry nurt rzeki uderza w wapienne Bialky. Bystrý prúd rieky zasahuje vápencové ściany krystaliczną wodą spod Gerlacha, Lo- steny kryštalickou vodou od Gerlachu, Ľado- dowego i Rysów. Sama jaskinia (9 m długa, vého a Rysov. Samotná jaskyňa (9 m dlhá, 5 m szeroka) – to miejsce odkryć o światowym 5 m široká) je miestom objavovania svetového znaczeniu. Znaleziono tu najstarszy na świecie významu. Našli tu najstarší bumerang na sve- bumerang (sprzed 30 000 lat) oraz najstarsze te (spred 30 000 rokov) a najstaršie ľudské w Polsce szczątki ludzkie. Zanim jednak prze- pozostatky v Poľsku. Avšak predtým, ako ju kopali ją naukowcy, jaskinia Obłazowa gościła vedci prekopali, Oblazovú jaskyňu navštívil fi lmowego „Janosika”. fi lmový „Jánošík”.

Urząd Gminy Nowy Targ ul. Bulwarowa 9 34-400 Nowy Targ tel.:18 26 32 200

16 GminaGmina Łapsze NOwy Niżne Targ

11

Kościół św. Marcina z 1525 roku Kostol sv. Martina z roku 1525 w Krempachach v Krempachoch

Krempachy to stara spiska wieś położona na Krempachy sú starou spišskou dedinou na zachodnich krańcach Pienin. Najcenniejszym západnom okraji Pienin. Najcennejšou pa- zabytkiem Krempach jest kościół parafi alny miatkou Krempách je farský kostol sv. Martina św. Marcina z 1525 r. posiadający prostą, z roku 1525. Ma jednoduchú, neskorogotickú późnogotycką bryłę z gontowym dachem, który budovu so šindľovou strechou, ktorú doplňuje został uzupełniony okazałą wieżą zwieńczoną majestátna veža korunovaná renesančnou renesansową attyką (drugą na polskim Spi- atikou (druhou na poľskom Spiši, okrem szu, oprócz Frydmana) i drewnianą hurdycją. Fridmana) a dreveným obranným balkónom. Wystrój wnętrza, głównie późnobarokowy Interiérová výzdoba, hlavne neskorobaroková i rokokowy, pochodzi z XVIII w. a rokoková, pochádza z 18. storočia.

Krempachy Parafi a Św. Marcina ul. Kamieniec 25 Krempachy 34-433 Nowa Biała tel.: 18 285 16 55

www.spisz-podhale.pl 717 Gmina NOwy Targ

12

Nowa Biała - Cisowa Skałka Nová Belá - Cisová skalka

Cisowa Skałka usytuowana jest we wschodniej Cisová skalka sa nachádza vo východnej časti części Kotliny Nowotarskiej, pomiędzy Gronko- Nowotargskej kotliny, medzi Gronkowom a No- wem a Nową Białą. Wznosi się pośród rozle- vou Belou. Vznáša sa uprostred rozsiahlych głych i płaskich łąk na wysokość 685 m n.p.m., a plochých lúk vo výške 685 m nad morom a jej względna wysokość ponad otaczające ją a jeho relatívna výška nad okolitými rovinnými równinne łąki wynosi 55 m. Zbudowana jest lúkami je 55 m. Pozostáva z kremíkových z wapieni krynoidowych i częściowo pokryta vápencov a čiastočne je pokrytá riedkym le- rzadką kępą lasu. Stanowi jedną z samotnych sným porastom. Je to jedna z osamelých skál skał w ciągu wapiennych wychodni w zachod- v rámci vápencových útvarov v západnej časti niej części Pienińskiego Pasa Skałkowego. Pieninského skalkového pásma.

Urząd Gminy Nowy Targ ul. Bulwarowa 9 34-400 Nowy Targ tel.: 18 26 32 200

18 Gmina Łapsze Niżne

13

Kościół św. Elżbiety Węgierskiej Kostol sv. Alžbety Uhorskej w Trybszu v Trybši

To prawdziwa perła architektury sakralnej na Je skutočnou perlou sakrálnej architektúry na polskim Spiszu, wybudowany najprawdopo- poľskom Spiši, pravdepodobne postavený v dobniej w 1567 roku. Największą atrakcją, dla roku 1567. Najväčšou atrakciou, kvôli ktorej której warto odwiedzić kościół jest siedemna- hodno navštíviť kostol, je sedem storočná stowieczna temperowa polichromia, namalo- temperová polychrómia namaľovaná v roku wana w 1647 roku. Polichromia, jak każda 1647. Polychrómia, podobne ako každá “biblia ubogich” przekazuje wiele religijnych „biblia chudobných“, prináša veľa obrázkov treści w formie obrazkowej, ale dwa motywy náboženského charakteru, ale dva motívy są tu szczególnie interesujące. Pierwszy - to sú tu obzvlášť zaujímavé. Prvým je najstaršia najstarsza znana panorama Tatr Bielskich, známa panoráma Belianskych Tatier, ktorá je która stanowi tło dla sceny Sądu Ostatecznego. pozadím pre scénu Posledného súdu. Druhý Drugi znajdziemy w scenie Wniebowzięcia MB, nájdeme na scéne Nanebovzatia Panny Márie, której tłem jest krajobraz pieniński z zamkami ktorej pozadím je pieninská krajinka s hradmi w Czorsztynie i Niedzicy. v Czorsztyne a Nedeci.

Trybsz Parafi a św. Elżbiety Węgierskiej ul. św. Elżbiety 149 Trybsz 34-442 Łapsze Niżne tel.: 18 265 61 49

www.spisz-podhale.pl 719 Gmina Bukowina Tatrzańska

14

Litwińska Grapa Litwinská hora w Czarnej Górze v Čiernej Hore

Bezleśne wzniesienie Pogórza Spisko - Gu- Neporastený svah Spišsko - Gubałowského bałowskiego (908 m npm), cieszące się sławą pohoria (908 m nad morom), ktorý je povestný świetnego punktu widokowego na Tatry, Babią ako vyhliadkový bod na Tatry, Babiu horu, Gor- Górę, Gorce i Pieniny. Identyfi kację rozle- ce a Pieniny. Identifi káciu rozsiahlej panorámy głej panoramy ułatwia jej opis, umieszczony uľahčuje jej opis, umiestnený vo vkusnom w gustownej altanie. Dostępność dojazdową altánku. Prístupnosť autom sa končí na par- kończy parking. Litwińska Grapa wpisała się kovisku. Litwińská hora sa zapísala do dejín w historię polskiego lotnictwa. Właśnie tu, poľského letectva. Práve tuná sa v roku 1923 w 1923 r. odbyły się pierwsze polskie zawody uskutočnili prvé poľské preteky letúnov. Na szybowcowe. Na szczycie Litwinki wzniesiono litvinskom štíte postavili miléniový kríž (2000). (2000) krzyż milenijny.

Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska ul. Długa 144 34-530 Bukowina Tatrzańska tel.: 18 20 77 202

20 Gmina BukowinaGmina Łapsze Tatrzańska Niżne

15

Trasy zjazdowe Lyžiarske trate w Białce Tatrzańskiej v Białce Tatrzańskiej

To największa na Podhalu i zarazem najlepsza Je to najväčšie lyžiarske stredisko na Podhali stacja narciarska w Polsce, o czym świad- a zároveň aj najlepšie lyžiarske stredisko v czy zdobycie przez nią zaszczytnego tytułu Poľsku, čo potvrdzuje získané čestné ocene- Poland’s Best Ski Resort 2016 i 2017. Na nie Poland’s Best Ski Resort 2016 i 2017. K narciarzy czeka tu 9 kolei linowych i 14 km dispozícii lyžiarov je 9 lanoviek a 14 km zjaz- tras zjazdowych, o zróżnicowanym stopniu doviek rôznych stupňov náročnosti. Rovnako trudności. Nie mają też powodu do narzeka- sa nemôžu sťažovať ani bežkári. Môžu behať nia użytkownicy biegówek. Mogą biegać po po 4,5-kilometrovej upravenej a osvetlenej 4,5-kilometrowej, wyratrakowanej i oświetlo- slučke. Nižšie je 300 metrový snowpark pre nej pętli. Poniżej - 300-metrowy snowpark amatérov snowbordingu. V lete lyžiari uvoľňujú dla amatorów jednej deski. Latem narciarze miesto cyklistom. ustępują miejsca rowerzystom.

Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska ul. Długa 144 34-530 Bukowina Tatrzańska tel.: 18 20 77 202

www.spisz-podhale.pl 721 Gmina Bukowina Tatrzańska

16

Dom Ludowy im. Fr. Ćwiżewicza Ľudový dom Fr. Ćwiżewicza w Bukowinie Tatrzańskiej v Bukowine Tatrzańskej

Został zbudowany w latach 1928–34, stara- Bol postavený v rokoch 1928-34, vďaka vtedaj- niem ówczesnego kierownika szkoły ludowej šiemu riaditeľovi ľudovej školy Františkovi Ćwi- Franciszka Ćwiżewicza. Ten niestrudzony żewiczovi. Tento neúnavný sociálny pracovník społecznik założył najpierw chór ludowy, potem najprv založil ľudový zbor, potom divadelnú zespół teatralny, a w końcu doprowadził do skupinu a nakoniec doviedol k výstavbe ob- budowy obiektu z salą widowiskową. Wielkimi jektu s hľadiskom. Veľkými sviatkami goralčiny świętami góralszczyzny są organizowane tu sú organizované cyklické festivaly: Goralský cyklicznie festiwale: Góralski Karnawał, Sa- karneval, Sabałowe bajania (rozprávania). bałowe Bajania. Liczną publiczność przyciąga Početné publikum priťahuje aj Dziadońcina hra także Dziadońcyne granie - prestiżowy konkurs - prestížna hudobná súťaž podhalských kapiel. muzyk podhalańskich.

Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy” ul. Kościuszki 87 34-530 Bukowina Tatrzańska tel.: 18 20 77 221

22 Gmina BukowinaGmina Łapsze Tatrzańska Niżne

17

Termy i baseny Termálne kúpaliska w Bukowinie Tatrzańskiej v Bukowine Tatrzańskej

To miasteczko wodne, założone przez Bu- Toto vodácke mestečko, založené Bukovian- kowiańskie Towarzystwo Geotermalne, na skou geotermálnou spoločnosťou, na základe bazie gorących wód, pozyskiwanych odwier- horúcich vôd, ťažené vrtmi z hĺbky 2400 m. tami z głębokości 2400 m. Wody te, ogrzane Tieto vody ohrievané v tatranských podze- w tatrzańskich podziemiach, są w znacznym miach sú v značnej časti mineralizované a ob- stopniu zmineralizowane i zawierają aż 28 sahujú až 28 minerálov. Priaznivá teplota vody składników mineralnych. Do kąpieli zachęca (29-36 ° C) nabáda ku kúpaniu. sprzyjająca temperatura wody (29 – 36O C).

Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska ul. Długa 144 34-530 Bukowina Tatrzańska tel.: 18 20 77 202

www.spisz-podhale.pl 723 Gmina Bukowina Tatrzańska

18

Zagroda Sołtysów Šoltýsova usadlosť w Jurgowie v Jurgove

Położony w samym centrum wsi, a zbudo- Nachádza sa v centre obce a bola postavená wany w 1861r. z drewnianych okrąglaków, v roku 1861 z drevenej guľatiny, obytný a ho- zespół mieszkalno - gospodarczy, dziś oddział spodársky komplex, dnes pobočka Tatranského Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Za- múzea v Zakopanom. Usadlosť je príkladom groda stanowi przykład typowego spiskiego typickej spišskej sedliackej zástavby, kde pod gospodarstwa chłopskiego, gdzie pod jednym jednou strechou je obytná časť (sieň, izba a pi- dachem mieści się część mieszkalna (sień, tvor) a hospodárska časť (dreváreň, ovčiareň, izba i komora) i część gospodarcza (drewutnia, stodola a maštaľ). owczarnia, boisko i stajnia).

Zagroda Sołtysów – Filia Muzeum Tatrzańskiego 34-532 Jurgów 215 tel.: 18 20 152 05

24 Gmina Łapsze Niżne

19

Widok z Przełęczy Pohľad z Priesmyku nad Łapszanką nad Lapšankou

Jest uważany za najpiękniejszą ze wszystkich Je považovaný za najkrajší zo všetkých pa- panoram Tatr dostępnych od strony polskiego norám Tatier, prístupných zo strany poľského Spisza. Widać stąd w pełnej krasie cały łań- Spiša. Odtiaľ vidno celý reťaz tatranských cuch tatrzańskich turni – od Tatr Bielskich (na štítov - od Belianskych Tatier (v popredí, zľava) pierwszym planie, od lewej) po Osobitą (hen, až po Osobitú (v diaľave vpravo). Postavená na daleko po prawej). Postawiona na przełęczy priesmyku (v roku 1928) kaplnka - loretánska (w 1928r) kapliczka „dzwonnica loretańska” zvonica je sakrálnym objektom, ktorý sa jest najwyżej położonym obiektem sakralnym nachádza na najvyššom mieste v lapšanskej w Gminie Łapsze Niżne. Odgłos dzwonów miał gmine. Hlas zvonov vraj mal okrem iného za zadanie rozpędzanie burzowych chmur. odháňať búrky.

Punkt Informacji Turystycznej ul. Widokowa 3 34-441 Niedzica tel.: 519 337 106 18 26 10 144

www.spisz-podhale.pl 25 Słowacja/Obecný úrad Osturňa

20

Cerkiew św. Michała Archanioła Chrám svätého Michala Archanjela w Osturni v Osturni

Pierwszą świątynią w Osturni była drewniana V Osturni bol pôvodný chrám drevený. Tento cerkiew. Gdy ta spłonęła w 1787, wybudowano drevený chrám zhorel v roku 1787. Následne, kolejną, tym razem już murowaną świątynię, nie je datované kedy, bol postavený murovaný którą w 1796 roku poświęcił tytularny biskup chrám, ktorý v roku 1796 posvätil titulárny dorylski, wikariusz generalny mukaczewskiej biskup dorilský, generálny vikár mukačevskej eparchii ksiądz kanonik Michal Bradáč. Gre- eparchie kanonik Michal Bradáč. Gréckoka- kokatolicka cerkiew położona jest w centrum tolícky chrám je dominantou obce Osturňa, wsi za Osturniańskim Potokiem. To prawdziwa nachádza sa v jej strede za Osturňanským perełka miejscowości. Najcenniejszymi zabyt- potokom. Vzácnosťou interiéru chrámu je ro- kami wewnątrz świątyni są: rokokowa ambona koková kazateľnica pochádzajúca z 2. polovice pochodząca z drugiej połowy XVIII wieku, 18. storočia. K ďalším vzácnym pamiatkam drewniana lampa procesyjna i drewniany krzyż patrí aj procesijná drevená lampa a drevený z korpusem. kríž s korpusom.

Obecný úrad Osturňa Osturňa č. 153 059 79 Osturňa tel.: 052/ 48 94 128

26 Słowacja/Obecný úradGmina Veľká Łapsze Franková Niżne

21

Kościół św. Mikołaja Kostol sv. Mikuláša w Wielkiej Frankowej vo Veľkej Frankovej

Wybudowany w 1862 r., w miejscu wcześniej- Bol postavený v roku 1862 na mieste staršie- szej drewnianej świątyni, którą zniszczyła ho dreveného chrámu, ktorý zrútila snehová lawina śnieżna. Całe barokowo - rokokowe lavína. Celé vybavenie kostola včítane obrazu wyposażenie przeniesiono z drewnianej świą- patróna sv. Mikuláša je barokovo - rokokové tyni do nowej budowli. W ołtarzu znajduje a pochádza z II. polovice 18. storočia, teda się XVIII-wieczny obraz patrona kościoła - staršie ako súčasný kostol. Vedľa kostola św. Mikołaja. Obok kościoła stoi drewniana stojí drevená zvonica so štyrmi zvonmi, dva dzwonnica z czterema dzwonami. Jeden sú historické. Jeden priviezli (v roku 1782) przywieziono (w 1782 roku) z Czerwonego z Červeného Kláštora (po likvidácii tamojšieho Klasztoru (po likwidacji tamtejszego klasztoru kláštora kamaldulov), druhý, ešte starší (1726) kamedułów), drugi, jeszcze starszy (z 1726 pochádza z Viedne. roku), pochodzi z Wiednia.

Obecný úrad Veľká Franková 059 78 Slovensko tel.: 052/ 48 92 637

www.spisz-podhale.pl 727 Słowacja

22

Wieża widokowa ze ścieżką Vyhliadková veža s náučným edukacyjną na Słowacji chodníkom na Slovensku

Znajduje się na grzbiecie Spiskiej Magury na Sa nachádza na hrebeni Spišskej Magury na granicy Pienińskiego i Tatrzańskiego Parku hranici Pieninského a Tatranského národného Narodowego. Ta całoroczna atrakcja tury- parku. Táto celoročná turistická atrakcia je k styczna dostępna jest od września 2017 r. dispozícii od septembra 2017. Drevený chodník Trasa spaceru prowadzi ścieżką drewnianą Vás zavedie miernym stúpaním zo zeme až wśród wierzchołków drzew na wysokości do výšky 24 m priamo do korún stromov. Celá 24 metrów nad ziemią. Całość trasy liczy trasa je dlhá 1234 metrov, dĺžka samotného 1234 m, a sama ścieżka ma 603 metry dłu- chodníka je 603 metrov. Chodník je zakonče- gości. Zwieńczeniem trasy jest 32 metrowa ný 32 m vysokou vežou s panoramatickým wieża widokowa z przepiękną panoramą na Tatry i Pieniny. Na jej wierzchołku znajduje výhľadom na Tatry a Pieniny. Na jej vrchole się siatka i zjeżdżalnia o długości 67 m. Ta sa nachádza sieť a 67 m dlhý tobogan vedúci atrakcja jest również dostępna z miejscowości nadol. Táto atrakcia je prístupná aj z obcí Wielka i Mała Frankowa, ale na razie w ramach Veľká a Malá Franková, ale zatiaľ iba v rámci turystyki pieszej. pešej turistiky.

Obecný úrad Veľká Franková 059 78 Slovensko tel.: 052/ 48 92 637

28 Notatki / Poznámky

Zdjęcia /Fotografi e: Jarosław jarky Haber, Kasia Pustelny-Szewczyk, Łukasz Pereszczak, Marcin Niewiarowski, Włodzimierz Bigos, Robert Szcząchor, UG Łapsze Niżne, UG Bukowina Tatrzańska, Obec Osturňa Konsultacje/Konzultácie: LGD Spisz-Podhale, 34-400 Nowy Targ, ul. Bulwarowa 9 Produkcja/Produkcia: OPEN group Łukasz Pereszczak www.opengroup.com.pl

www.spisz-podhale.pl 729 Obec Veľká Franková Obec Veľká Franková Obec Veľká Franková Obec Veľká Franková

Wyłączną odpowiedzialność za Výhradnú zodpovednosť za ob- zawartość niniejszej publikacji sah tejto publikácie nesú jej autori ponoszą jej autorzy i nie może a nedá sa stotožniť s oficiálnym być ona utożsamiana z oficjalnym stanoviskom Európskej únie a Eu- stanowiskiem Unii Europejskiej oraz roregiónu „Tatry”. Euroregionu „Tatry”. Egzemplarz bezpłatny Bezplatný výtlačok

ISBN 978-83-943944-3-1