Diagnoza Potrzeb I Oczekiwań Społeczności Lokalnej
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DIAGNOZA POTRZEB I OCZEKIWAŃ SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ GMINY SZAFLARY 1 Celem powstałej diagnozy była identyfikacja zasobów oraz analiza potrzeb i oczekiwań społeczności lokalnej gminy Szaflary w celu wzmocnienia zaangażowania Gminnego Centrum Kultury, Promocji i Turystyki w Szaflarach w życie społeczności lokalnej, odkrywanie i rozwijanie potencjału i kapitału kulturowego mieszkańców gminy oraz kulturotwórczych zasobów tej społeczności. Gmina Szaflary – podstawowe informacje, charakterystyka lokalizacji Gmina Szaflary leży na południu Polski w województwie małopolskim, powiecie nowotarskim w jednym z najbardziej urokliwych zakątków Polski jakim jest Podhale. Gmina Szaflary leży w odległości 90 km od Krakowa – stolicy Województwa Małopolskiego, 5 km od Nowego Targu – siedziby Starostwa Nowotarskiego, 20 km od Zakopanego – siedziby Starostwa Tatrzańskiego. Położona jest w centralnej części Podhala, w obrębie Kotliny Nowotarskiej, Pasa Skalicowego i Pogórza Gubałowskiego. Usytuowana jest pomiędzy Tatrami, Gorcami, torfowiskami orawsko-nowotarskimi oraz Pieninami. Źródło: http://um.wrotamalopolski.pl/Region/Administracja/ 2 Gmina Szaflary liczy 54,31 km², a całą gminę zamieszkuje ponad 10 000 osób. Jest to jedna z mniejszych gmin znajdujących się w powiecie nowotarskim. Gmina Szaflary sąsiaduje z następującymi gminami: Biały Dunajec, Bukowina Tatrzańska, Czarny Dunajec, Nowy Targ oraz jednym z większych miast w regionie tj. Nowym Targiem. Sołectwa należące do gminy to: Bańska Niżna, Bańska Wyżna, Bór, Maruszyna, Skrzypne, Szaflary, Zaskale. Gmina Szaflary - historia, dziedzictwo kulturowe Pierwsza wzmianka źródłowa o grodzie szafarskim pochodzi z 1252 r1., a o samej wsi z 1328. Tę ostatnią B. Kumor przyjmuje jako datę powstania Szaflar. Nie zachował się jednak akt lokacyjny. Dokument z 1338 r. wymienia tamtejsze sołectwo jako już istniejące. Pod przywilejem z 1338r. widnieje podpis Piotra ze Słupi, kasztelana zamku dunajeckiego (szaflarskiego). Pierwsza wzmianka o tamtejszej parafii i kościele pochodzi natomiast z 1350 r. Najstarszy kościół posiadał patronat cysterski. Dowodzi to, że założenie samej wsi, jak i ufundowanie jej parafii należy wiązać z działalnością kolonizacyjną tego zakonu na Podhalu. Nazwa miejscowości wskazuje na jej etymologiczne brzmienie niemieckie. Wywodzi się przypuszczalnie od słów: ”Schafler” – bednarz, „Schafflare – owczarze lub zniekształcenia słowa: „Schaffner” – włodarz, zarządca. 1 informacje pochodzą z monografii Szaflar pp. Mieczysława Adamczyka i Barbary Słuszkiewicz 3 Przez ponad 200 lat Szaflary były wsią peryferyjną, sąsiadującą od południa i zachodu z dużymi lasami i naturalnymi haliznami, ciągnącymi się aż od Tatr. Sprzyjało to rozwojowi chowu owiec i rzemiosł drzewnych, w tym bednarstwa. Pierwszy folwark w starostwie nowotarskim powstał właśnie w Szaflarach, utworzył go Marek Ratułd w dziewięćdziesiątych latach XV. W połowie XVIII w. widoczne były na wsi oznaki przeludnienia. Powodowały one emigracje, głównie na Węgry. Analiza dziejów Szaflar, głównie w okresie międzywojennym, wskazuje, że była to wieś o tendencjach rozwojowych. Dzięki miejscowej szkole, parafii, dworowi, a także częstym kontaktom z działaczami z Nowego Targu, we wsi już od początku XX w. rozwijały swoją działalność różne organizacje społeczne, gospodarcze, kulturalno-oświatowe i polityczne. Aktualnie na terenie gminy Szaflary objęte ścisłą ochroną konserwatorską i wpisane do rejestru zabytków są: - Grodzisko średniowieczne, ruiny zamku z XIII/XIV w. tzw. „Koci Zamek”, - Budynek mieszkalny nr 124 „Chałupa Anny Doruli”, - Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Andrzeja Apostoła wraz z murowanym ogrodzeniem w Szaflarach, - Teren zespołu podworskiego z zachowanymi reliktami: mur kamienny, bramka, budynek kuchni dworskiej i fundamenty w Szaflarach. - Kapliczka wraz z wyposażeniem, zlokalizowana na działce nr 100/10 w Szaflarach Na terenie Szaflar do niedawna brak było Gminnego Ośrodka Kultury, nie ma tutaj kin, hal dyskotekowych i innych miejsc rozrywki, zwłaszcza dla młodzieży. Imprezy kulturalne organizowane były przez Związek Podhalan, Radę i Zarząd Gminy. 4 Metodologia badań zasobów i potrzeb kulturalnych gminy Szaflary Badania w Gminie Szaflary zostały przeprowadzone z wykorzystaniem kilku narzędzi, jak: analiza dokumentów oficjalnych (plany rozwoju miejscowości, strategie rozwoju gminy, powiatu itp.) oraz nieoficjalnych (różnego rodzaju) obserwacja, wywiady i spotkania z mieszkańcami, ankieta, spotkania z mieszkańcami, podczas których dokonano diagnozy za wywiadów, fiszek. Przeprowadzona diagnoza wykazała potrzebę istnienia instytucji kultury jakim jest GCKPiT w Szaflarach oraz ukazała korzyści wynikające z utworzenia instytucji tego typu. Ponadto pozwoliła zidentyfikować potencjał i zasoby, a także potrzeby i oczekiwania społeczności lokalnej gminy Szaflary. Po przeprowadzonych rozmowach, spotkaniach w każdej miejscowości gminy Szaflary, zapoznaniu się ze zgromadzonymi materiałami a także po przeprowadzeniu badań ankietowych i analiz wysunięto następujące wnioski: Badana placówka tj. Gminne Centrum Kultury, Promocji i Turystyki pomimo, że jest stosunkowo nową instytucją kultury odgrywa ważną rolę w propagowaniu i przekazywaniu wartości kulturowych mieszkańcom gminy. Spośród badanej grupy aż 73% badanych tj. 93 ankietowanych spośród 127 osób korzystało regularnie bądź sporadycznie z zajęć i wydarzeń organizowanych przez GCKPiT w Szaflarach. Jedynie 34 osoby spośród badanej grupy jak dotąd nie uczestniczyła w żadych wydarzeniach i zajęciach organizowanych przez Gminne Centrum Kultury, Promocji i Turystyki w Szaflarach. Badana grupa to: Dzieci i młodzież (13 – 24 lata) – 60 ankiet Dorośli w tym rodzice małych dzieci (25 – 60 lat) - 25 ankiet Seniorzy w wieku 60+ - 42 ankiet 5 Ankietowani ze względu na miejsce zamieszkania w gminie Szaflary Zaskale 21 Maruszyna Górna 20 Maruszyna Dolna 14 Bór 12 Bańska Wyżna 18 Miejscowość Bańska Niżna 15 Szaflary 27 0 5 10 15 20 25 30 Liczba osób Większość mieszkańców gminy Szaflary korzystało już z inicjatyw podejmowanych przez Gminne Centrum Kultury, Promocji i Turystyki w Szaflarach. Uczestnictwo mieszkańców gminy Szaflary w zajęciach i wydarzeniach organizowanych przez GCKPiT w Szaflarach 27% 29% 44% Tak, korzystam regularnie Tak, korzystam sporadycznie Nie korzystałem/am nigdy Działalność podstawową - merytoryczną badanego ośrodka można podzielić na: 6 Wydarzenia okolicznościowe (np. jasełka, Dzień Kobiet, Dzień dziecka) Konkursy (np. plastyczne, kulinarne, Zajęcia edukacyjne literackie, fotograficzne) (np. wykłady, spotkania) DZIAŁANIA GCKPiT W SZAFLARACH Zajęcia artystyczne (np. plastyczne, fotograficzne) Zajęcia sportowe (np. turnieje, zawody) Zajęcia muzyczne Imprezy masowe (np. koncerty, pikniki, jarmarki) (np. gra na instrumentach, taniec) Działalność podstawowa obejmuje zarówno działalność kulturową jak i edukacyjną tutejszych mieszkańców. Oferta kierowana dla wszystkich grup wiekowych pozwala wybrać odpowiednią formę zajęć zgodnie z zainteresowaniami i pasjami. Formy stałe działalności to przede wszystkim zajęcia muzyczne tj. nauka gry na instrumentach czy taniec, którymi inicjatorem jest badany ośrodek. Kolejny rodzaj zajęć to zajęcia sportowe „Już pływam” czy „Jeżdżę z głową”, które cieszą się duży m zainteresowaniem wśród dzieci. Ośrodek coraz częściej organizuje również imprezy masowe tj. jarmarki, pikniki oraz wydarzenia okolicznościowe np. Dzień kobiet w których uczestniczą mieszkańcy w każdym przedziale wiekowym. Popularnością wśród dzieci i młodzieży cieszą się również organizowane konkursy plastyczne, fotograficzne zajęcia artystyczne tj. warsztaty z rękodzieła w okresie świątecznym. 7 Z badań ankietowych wynika, że mieszkańcy gminy Szaflary najczęściej koszystają z następujących zajęć organizowanych przez Gminnego Centrum Kultury, Promocji i Turystyki w Szaflarach (w układzie od najbardziej popularnych): a. Zajęcia wokalne oraz gry na instrumentach muzycznych b. Festyny, koncerty, imprezy plenerowe c. Warsztaty artystyczne, muzyczne, rękodzielnicze d. Zajęcie sportowe w tym turnieje, zawody, e. Zajęcia sportowe w ramach projektu „Już pływam”, f. Zajęcia sportowe w ramach projektu „Jeżdżę z głową” g. Konkurs plastyczno – fotograficzny „Jesień w gminie Szaflary” h. Konkurs ekologiczny i. Dzień Kobiet i Konkurs na Najlepszy przepis na Danie z Jabłek j. Podhalańskie Targi Noworoczne w Szaflarach k. Wystawy prac plastycznych artystów z gminy Szaflary l. Warsztaty wielkanocne m. Warsztaty w ramach Projektu „Kany Ta Afryka” n. Wyjazd - Spotkanie Edukacyjno-Szkoleniowym “EKOLOGIKA” z cyklu “ZIELONA POLSKA” o. Wycieczka Gminnej Młodzieżowej Orkiestry Dętej do Wrocławia. Na terenie gminy Szaflary ze względu na bogactwo kulturowe i tradycje działa wiele zespołów regionalnych i grup nieformalnych skupiających lokalnych twórców, artystów i rękodzielników. Zdaniem ankietowanych (127 ankiet), najcenniejszymi elementami kultury regionu Podhala jest kuchnia – potrawy regionalne (66 ankietowanych), a następnie pieśni i muzyka regionalna (62 osób) oraz rękodzieło regionalne (54 osoby). 8 Najcenniejsze elementy kultury Podhala według ankietowanych Historia regionu, zabytki 37 Pieśni i muzyka regionalna 62 Kuchnia regionalna, potrawy 66 Rękodzieło regionalne 54 Lokalne zabytki, tradycyjna architektura 37 Znane osoby i postacie 36 Łącznie ankietowanych 127 0 20 40 60 80 100 120 140 Liczba osób Z ankiety możemy wywnioskować między innymi, w jaki sposób mieszkańcy gminy postrzegają Gminne Centrum Kultury, Promocji i Turystyki w Szaflarach. Ogólna ocena mieszkańców dotychczasowej działalności