KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI 2013 ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ DEĞERLENDİRME RAPORU, SORULARI VE ÇÖZÜMLERİ

Temmuz, 2013 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ

“Eski ve Yeni Türk Dili” ile ilgili toplam 13 soru sorulmutur. Sorular, “Eski Türkçe”den balayarak “Osmanlı Türkçesi”ne kadarki bilgi leri kapsamaktadır. Bu bölümde “Türkiye Türkçesi”ne (Günümüz Türkçesine) ait herhangi bir soru sorulmamı, günümüz Türkçesinin ses, yapı, sözcük türleri ve cümle bilgisine ilikin sorulara yer verilmemitir. Sorularda çoğunlukla “biçim bilgisi” üzerinde durulmu ve döneme ait sözcük dağarcığı yoklanmıtır. Bu bölümdeki sorular, dikkatli bir okuma getiren sorulardır. Çeldiriciler oldukça güçlü hazırlanmıtır (özellikle 9. soru). Soruların güçlük derecesi yüksektir. Sınavın ayırt edici sorularının büyük bölümünün bu bölümde yer aldığı söylenebilir. Ayrıca soruların kapsam geçerliliği yüksektir. “Türk Halk Edebiyatı” ile ilgili toplam 9 soru sorulmutur. Soruların güçlük derecesi yüksek olmamakla birlikte 14. sorunun “Halkbilim Aratırma Yöntem ve Kuramları”na ilikin olması ilginçtir. Ayrıca sadece bu bölümün değil, sınavın da seçici sorulardan biri olan 22. soru zor bir soru olması bakımından dikkat çekicidir. Bunun dıındaki sorular ise zor olmayan sorulardır. 16. soru, “Türk Halk Edebiyatı” ile “Yeni Türk Edebiyatı”nı birletiren bir soru olmutur. Bu bölümdeki ilginç sorulardan biri de 17. sorudur. Soru, zor olmamakla beraber akademisyenler arasındaki yaklaım farkını göstermektedir. Nitekim soruda “destan” bir “nazım ekli” olarak değil, “nazım türü” olarak gösterilmitir. Bu nedenle bundan sonraki sınavlarda da bu tür adlandırmaların bir ayırt ediciliği olmayacakmı gibi görünmektedir. “Eski Türk Edebiyatı” ile ilgili olarak 9 soru sorulmutur. Soruların çoğu, verilen metnin yorumlanmasına ilikindir. Bu nedenle bilgi olmadan da metin doğru yorumlanmısa doğru cevaba kolaylıkla ulaılabilir (25, 26 ve 28. sorular). “Edebî sanatlar” bu balık içinde sorulmutur ve “aruz bilgisi”yle ilgili de 1 soruya yer verilmitir. Bu bölümde yer alan 27. soru ayırt ediciliği yüksek olmakla birlikte D seçeneğindeki bilginin doğruluğu ya da yanlılığının kesin olarak belirlenebilmesi için “musammat”ın ilk bendinin de verilmesi yerinde olurdu. Bu nedenle bu soru da sınavın zor sorularından biri olarak değerlendirilebilir. “Yeni Türk Edebiyatı” ile ilgili 9 soru sorulmutur. Bu bölümde yer alan sorular sınavın zorluk derecesinin en düük olduğu sorulardır. Kapsamı nedeniyle oldukça geni bir içeriğe sahip bu alandan sorulan sorularda ayrıntıya inilmemi, temel bilgiler yoklanmak isten mitir. 1 soru “Tanzimat Edebiyatı”yla, 1 soru “Servetifünun Edebiyatı”yla, 4 soru ise “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı”yla ilgilidir. 32. soruda, dolaylı olarak “sanatçıdönemzihniyetestetik tavır” incelenmi ve verilen bilginin örneğinin bulunması istenmitir. 1 soru da “Yeni Türk Edebiyatının Oluumu ve Kaynakları” ile ilgilidir. 1 soruda da “iirde ahenk”i sağlayan unsurlardan redif sorulmutur .

Soru No: Soru No: 1. Dünya Dillerinin Sınıflandırılması 26. XVII. Yüzyıl Türk Edebiyatı 2. Çağda Türk Yazı Dilleri 27. Divan Edebiyatı Nazım ekil ve Türleri 3. Orhun Türkçesi ve Uygur Türkçesi Metinleri 28. XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı 4. Türk Dili ve Lehçelerinin Sınıflandırılması 29. XVII. Yüzyıl Türk Edebiyatı 5. Eski Anadolu Türkçesi Metinleri 30. Divan Edebiyatının Kaynakları (air Tezkireleri) 6. Harezm Türkçesi 31. Divan Edebiyatı Nazım ekil ve Türleri 7. Uygur Türkçesi 32. Türk Edebiyatında Akımlar 8. Orhun Türkçesi 33. Türk iirinde Ahenk Ögeleri 9. Çağatay Türkçesi ve Osmanlı Türkçesi 34. Yeni Türk Edebiyatının Oluumu ve Kaynaklar ı 10. Eski Anadolu Türkçesi 35. Tanzimat Edebiyatı 11. Eski Anadolu Türkçesi (Sanatçılar) 36. Servetifünun Edebiyatı 12. Osmanlı Türkçesi 37. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Coku ve Heye cana Bağlı Metinler) 13. Türkçenin Ses Özellikleri 38. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Öğretici Metin ler) 14. Halk Bilimi Aratırma Yöntem ve Kuramları 39. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Anlatmaya Dayalı MetinlerRoman) 15. Türk Destanları 40. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Anlatmaya Dayalı MetinlerHikâye) 16. Türk Halk Fıkraları 41. iirde Ahengi Sağlayan Ögeler 17. Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimi ve Türleri 42. Edebiyat Öğretiminde Yararlanılan Öğretim Yöntem ve Teknikleri 18. Halk Hikâyeleri 43. Edebî Metinlerde Bakı Açısı 19. Âık Edebiyatı (Sanatçılar) 44. Anlatmaya Dayalı Metinlerin Biçim ve İçerik Özellik leri 20. Tekke (DinîTasavvufî) Edebiyatı (Sanatçılar) 45. iirin İçerik ve Biçim Özellikleri 21. Âık Edebiyatı 46. Edebî Akımlar 22. Âık Edebiyatı Nazım ekli ve Türleri 47. Hikâye Türleri 23. Aruz Bilgisi 48. Metinlerin Sınıflandırılması 24. Edebî Sanatlar 49. Öğretim İlke ve Yöntemleri 25. Divan Edebiyatının Mitolojik Kaynakları 50. Öğretim İlke ve Yöntemleri 2013 KPSS / ÖABT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 000000000 ÖĞRETMENLİĞİ TESTİ

1. Bu testte 50 soru vardır.

1. Aağıdaki eletirilmi dillerden hangileri yapı 3. Aağıdaki eserlerden hangisi runik alfabeyle bakımından benzer değildir? yazılmamıtır? A) Çince – Tibetçe A) Altun Yaruk B) Arapça – Farsça B) Bilge Kağan Yazıtı C) Bulgarca – Lehçe C) Köl Tigin Yazıtı D) Portekizce – Rumence D) Irk Bitig E) İngilizce – Flemenkçe E) Tunyukuk Yazıtı

Çözüm: Yapı bakımından diller üç gruba ayrılır: Çözüm: Türkrunik (Orhun, Köktürk) alfabesi, Göktürkler ve kısmen de II. Göktürk Devleti’nin devamı olan Uygur Türk A. Yalınlayan (=Tek Heceli) Diller: Çince, Tibetçe, Viet çesine ait kimi metinlerde kullanılmıtır. II. Göktürk Devleti namca, Baskça gibi. zamanına tarihlenen Orhun Yazıtları ( Köl Tigin, Bilge Kağan B. Bağlantılı ve Kaynatıran (=Eklemeli) Diller: ve Tunyukuk Yazıtları ) ile Uygurlara ait Maniheist Çevrede a. Bağlantılı Diller: Türk dili ve köken bakımından içinde yazılmı olduğu sanılan, aynı zamanda bir fal kitabı olan yer aldığı UralAltay dilleri ile bazı Asya ve Afrika dilleri gibi. Irk Bitig Türkrunik alfabesiyle oluturulmutur. Altun Yaruk ise yine Uygurlara ait Uygurca yazılmı bir eserdir. Ayrıca b. Kaynatıran Diller: Gürcü, Eskimo, Kızılderili dilleri gibi. eserin Arap harfleriyle yazılmı bir nüshası da mevcuttur. C. Bükümlü (=Çekimli) Diller: a. Kök Bükümlü Diller: Arapça ve içinde yer aldığı Hâmi Cevap A Sâmi dilleri gibi. b. Gövde Bükümlü Diller: İngilizce, Almanca, Fransızca vb. HintAvrupa dilleri gibi. Çince ve Tibetçe, köken bakımından “yalınlayan”; Bulgar caLehçe, PortekizceRumence, İngilizceFlemenkçe “bü kümlü diller”den “gövde bükümlü” dillere aittir. Arapça ve Farsça ise “bükümlü diller”dir ancak Arapça “kök 4. Bir Türk dili olmasına rağmen r/z ve I/ ses denk bükümlü”, Farsça ise HintAvrupa dil ailesine mensup oldu likleri bakımından Moğolcayla paralellik göster ğundan “gövde bükümlü” bir dildir. mesi ve çok erken dönemlerde Genel Türkçeden ayrılması ile de Altayistik ve Türkoloji çalımala Cevap B rında önemli bir yere sahip olan Türk dili aağıda kilerden hangisidir? A) Halaçça B) Altayca C) Hakasça 2. Aağıdakilerden hangisi Kıpçak grubu yazı dille D) Çuvaça E) Yakutça rinden biri değildir?

A) Nogayca Çözüm: Çuvaça, Türk Dilleri arasında, bir taraftan Moğol B) Kumukça caya diğer taraftan da FinUgor dillerine olan yakınlığı ile özel bir yer tutar. Bu nedenle, bir Türk dili olduğunun kanıt C) KaraçayBalkarca lanması uzun tartımalardan sonra gerçeklemitir. Çuva D) Bakurtça ların ataları olan Bulgar Türklerinin, Orta Asya Türk toplulu ğundan ayrılıp batıya doğru göç eden ilk Türk boyları içinde E) Hakasça olmaları nedeniyle (bu göçün milat sıralarında gerçekletiği düünülüyor) Çuvaça, Türk dilleri içinde en eski olanıdır ve tek baına Batı Türkçesini temsil eder. Çuvaça, bir r/l Çözüm: Türk dili ve lehçelerinin sınıflandırılmasına yönelik dili olan ilk Türkçe Dönemi’nde Türk dil birliğinden ayrıldığı farklı yaklaımlar (Talat Tekin tasnifi, R. Rahmeti Arat tasnifi için yine bir r/l dili olan Ana Çuvaçaya, buna karılık diğer vb.) söz konusudur. Bu tasniflerde farklı balıklar altında bütün Türk dilleri bir z/s dili olan Ana Türkçeye giderler. da olsa “Nogayca, Kumukça, KaraçayBalkarca, Bakurtça/ Bakırtça” Türk dilinin Kıpçak grubu içinde yer alır. Hakasça Bu nedenle soru kökünde tanıtılan Türk dili, Çuvaçadır. ise “Güney Sibirya Türk lehçeleri” içinde çoğunlukla “Altay ve Tuva Türkçesi”yle bir arada değerlendirilir. Cevap D

Cevap E

3 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

5. 7. Ol ödün ayıg ögli tigin, inisi, inçe tip sakıntı: Ögüm kaŋım içim tiginke sever, mini aklayur erti. Amtı içim I. Kara eek baına uyan ursaŋ katır olmaz. taluyka barıp erdini kelürser, takı agırlıg bolgay men II. Kız anadan görmeyince ögüt almaz. takı uçuz bolgaymen tip sakıntı: amtı birle barayın! Ötrü kaŋı hanka inçe tip ötünti: içim tigin ölüm yirke III. Yapagulu gökçe çimen güze kalmaz. barır. Negülüg kalır men teŋrim? IV. Güyegü ogul olmaz. Bu parçaya göre Uygur Türkçesiyle ilgili olarak V. Kül depecük olmaz. aağıda verilenlerden hangisi yanlıtır? Bu cümleler aağıdakilerin hangisinden alınmı A) Belirli geçmi zaman eki, tonlu sesle sonlanan olabilir? sözcüklere de tonsuz biçimde eklenmektedir. A) Garibname B) Yönelme durumu ekinin ünsüzü uyum dıındadır. C) Eklerin sonundaki g sesi korunmutur. B) Dede Korkut D) Gelecek zaman için kullanılan ek “sar/ser”dir. C) Kutadgu Bilig E) Geni zaman ekine eklenen kii eki zamir D) Divanü Lügâti’tTürk kökenlidir.

E) Atebetü’lHakayık Çözüm: Metinde geçen “sakıntı (düündü)”, “ötünti (hitap etti)” sözcükleri belirli geçmi zamanda çekimlenmitir. Söz cükler tonlu bir ünsüzle bitmesine rağmen (n) belirli geçmi Çözüm: Öncülde verilen cümlelerin ki bunlar atasözüdür zaman eki “tı/ti” tonsuz biçimde eklenmitir. dil özelliklerine dikkat edildiğinde Eski Anadolu Türkçesine “taluyka (okyanusa)”, “hanka (hana)”, “yirke (ülkesine)” ait özellikler taıdığı görülür. Kutadgu Bilig, Divanü Lügâti’t sözcüklerine gelen yönelme durumu eki, ünsüz uyumu dı Türk ve Atabetü’lHakayık Karahanlı Türkçesi ile kaleme ındadır. alınmı yapıtlardır. Seçeneklerde Eski Anadolu Türkçesi “ayıg, agırlıg” sözcüklerinde ek sonundaki “g” korunmutur. özellikleri gösteren iki eser vardır. Bunlardan birincisi Garib “sever, aklayur (nefret eder)” fiilleri III. tekil kii “o” ile çekim name, ikincisi Dede Korkut’tur. Bu iki eserden Dede Korkut lenmitir ve kii zamiri kökenlidir. atasözleri bakımından oldukça zengindir. Bu nedenle veri len atasözleri Dede Korkut’a aittir. Ancak Uygur Türkçesindeki ”sar/ser” günümüz Türkçesin deki “se/sa”nın (art) karılığıdır. Uygur Türkçesinde gele cek zaman için “gay” eki kullanılır (bolgay men > olacağım). Cevap B Cevap D

6. Kazan tig kaynap u sevdâ biürdüm 8. Bilig bilmez kii ol sabıg alıp yagru barıp ükü kii I I II Nizâmî balıdın halvâ biürdüm öltü gol yergerü barsar Türük bodun ölteçisen II III Ötüken yer olurup arkı türki ısar neŋ buŋug yok. Bu beyitteki altı çizili ekler sırasıyla aağıdakilerin Ötüken yi olursar bengü il tuta olurtaçı sen Türük hangisinde doğru olarak verilmitir? III bodun tok arkuk sen açsar tosık ömez sen bir todsar A) vasıta – bulunma – isimden fiil açsık ömez sen antagıŋın üçün igidmi kaganıŋın B) zarffiil – ayrılma – fiilden fiil IV C) fiilden fiil – ilgi – geni zaman sabin almatin yir sayu bardıŋ. V D) vasıta – ayrılma – geni zaman Bu parçadaki numaralanmı sözlerden hangisi E) zarffiil – ilgi – fiilden fiil fiilimsi değildir? A) I B) II C) III D) IV E) V Çözüm: Verilen beyit, Harezm Türkçesinin dil özelliklerini göstermektedir (Kutb’un Hüsrev ü irin mesnevisinden alıntı). Çözüm: Verilen metin Orhun Yazıtları’na aittir. bilig bil – mez kii [Günümüz Türkçesiyle cahil (bilgi bilme kayna – p (günümüz Türkçesiyle “kaynayıp) > “p” zarffiil yen) kii] > “mez” sıfatfiil ekidir. bar – ıp (Günümüz Türkçesiyle varıp) > “ıp” zarffiil Nizâmî bal – ı – dın (günümüz Türkçesiyle Nizâmî’nin ba il tuta olur – taçı sen [Günümüz Türkçesiyle hükmedeceksin lından) > “ı” iyelik eki, “dın” ayrılma durumu ekidir. (tek baına sözcüğün anlamı” oturacak”] > “taçı” gelecek bi – ür – dü – m (günümüz Türkçesiyle piirdim) > “bi” zaman eki fiiil kökü, “ür” fiilden fiil yapım eki, “dü” görülen geçmi igid – mi kağan (Günümüz Türkçesiyle beslemi hakan) > zaman eki, “m” I. tekil kii ekidir. “mi” sıfatfiil al – matin (Günümüz Türkçesiyle almadan) > “matın” zarffiil Cevap B Cevap C

4 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

9. Türk nazmıda çü min tartıp alem 11. Türk diline kimsene bakmazıdı Eyledim ol memleketni yekkalem Türklere hergiz gönül akmazıdı Klasik Çağatayca ile yazılmı bu beyitte geçen Türk dahı bilmezidi ol dilleri hangi sözcükler, biçim bilgisi bakımından klasik İnce yolı, ol ulu menzilleri Osmanlıcada farklı kullanılmıtır? Bu iir aağıdakilerden hangisine aittir? A) nazmıda – memleketni A) Gülehrî B) min – alem B) Ali ir Nevai C) min – memleketni C) Âık Paa D) nazmıda – eyledim D) Kadı Burhanettin E) alem – eyledim E) Kâgarlı Mahmut

Çözüm: Çağatay Türkçesinde zamir “n”si kullanılmaz [naz mıda (Çağatay)nazmında (Osmanlı)]. Çözüm: Verilen dörtlükte Türkçeye duyulan rağbetin azlı ğı dile getirilmitir. Bilindiği gibi Âık Paa Garibname adlı Çağatay Türkçesinde belirtme durumu eki sözcüklere eserinde, devrin aydınlarının Türk diline gereken önemi ver “nı/ni” eklinde eklenir [memlekteni (Çağatay Türkçesi) mediklerinden yakınır. Onun, millî dil ile bir edebiyat meyda memleketi (Osmanlı Türkçesi)]. na getirmek isteyen Anadolu airleri arasında çok önemli bir yeri vardır. Cevap A

Cevap C

12. Aağıdaki dizelerin hangisinde karıt anlamlı sözcükler birlikte kullanılmamıtır? 10. Ebû Nâsır bin Zâhir bin Muhammed esSerahsî A) Bâkî çemende hayli perîan imi varak rahmetu’llâhi ‘aleyhi bir kitâb cem eylemi kim her bir sözi biŋ cân değer; ammâ gördüm ki terkîb muhallel Benzer ki bir ikâyeti var rûzgârdan ve muhabbat olga bolga ‘ibâretince yazmılar. Dile B) Zevki kederde mihneti râhatta görmüüz dim ki bu latîf ve erîf nüshanuŋ lutfi ve erefi dahı Âyînedir biribirne subh u âmımız artuk ola; ol sakîm ‘ibâretten sarîh ve fasîh ve rûen Türkçeye döndürdüm. C) Minnet Hudâya devleti dünyâ fenâ bulur Bu parçada geçen “sarîh ve fasîh ve rûen Türkçe” Bâkî kalır sahîfei ‘âlemde adımız ile aağıdakilerden hangisi kastedilmektedir? D) Kapında sâil olmak gayre mihmân olmadan A) Karahanlı Türkçesi yeğdir B) Harezm Türkçesi Gedâyı kûyun olmak Mısr’a sultân olmadan yeğdir C) Çağatay Türkçesi E) Bâğı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüüz D) Eski Uygur Türkçesi Biz neâtın da gamın da rûzgârın görmüüz E) Eski Anadolu Türkçesi

Çözüm: Soru, Osmanlı Türkçesi söz dağarcığını ölçen bir Çözüm: Muhammed esSerahsî (d. 1009/h.400 sorudur. ö. 1090/h.483), Karahanlılar Devri’nde yaamı Türk asıllı fıkıh bilginidir. Hanefi mezhebine bağlı olan Serahsî’nin İs B’de, “subh (sabah)âm (akam); C’de, “fenâ bulmak lam bilim dünyasındaki unvanı “İmamların Günei’ anlamı (sona ermek)bâkî kalmak (sürmek, devam etmek); D’de, na gelen emsü’lEimme’dir. En tanınmı eseri Mebsut’tur. “gedâ (kul) sultân (sultan); E’de, “neât (sevinç)gam (üzüntü)” sözcükleri karıt anlamlıdır. Ancak A seçeneğinde Soruda verilen metin, Eski Anadolu Türkçesi özelliklerine karıt anlamlı bir sözcükler kullanılmamıtır. sahip mütercim, sözünü ettiği kitabı da çevirdiği Türkçe ile yazdığına göre parçada geçen ibare ile “Eski Anadolu Türk Cevap A çesini kastetmitir.

Cevap E

5 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

13. Aağıdakilerden hangisi Türkçe kökenli değildir? Çözüm: Parçada sözü edilen destan, Sakalara (İskitlere) ait u Destanı’dır. Destana kahraman olarak adını veren A) ta B) ba C) diz u, MÖ IV. yüzyılda yaamı bir Türk hükümdarıdır. Onun D) can E) kan yaamı ve yaadıkları etrafında söylenen ve Makedonyalı Büyük İskender’in Türk illerine yürüyüü ile birletirilen bu destan, Türkler arasında XI. yüzyıla kadar yaamı ve bu Çözüm: Türkçede kelime baında “c” ünsüzü bulunmaz. yüzyılda Kagarlı Mahmut tarafından kayda geçirilmitir. Bu nedenle “can” Türkçe bir sözcük değildir. Cevap C Cevap D

14. Halk biliminin ilk kuram ve yöntemlerindendir. Masalların incelenmesi amacıyla gelitirilmi, daha sonra diğer halk edebiyatı türlerinin incelenmesinde de kullanılmıtır. Temel amacı; metinlerdeki motifleri 16. Aağıdakilerden hangisi, Nasrettin Hoca’nın fıkra esas kabul ederek herhangi bir metnin ne zaman, larından bazılarını nazma dönütürmütür? nerede ortaya çıktığını ve ilk eklinin nasıl olduğunu belirlemeye çalımaktır. Motif Index of Folk Literature A) Faruk Nafiz Çamlıbel bu kuramın en önemli eserlerindendir. B) Orhan Seyfi Orhon Bu parçada sözü edilen kuram aağıdakilerden C) Orhan Veli Kanık hangisidir? D) Yahya Kemal Beyatlı A) Psikoanalitik E) Rıza Tevfik Bölükbaı B) Sözlü Kompozisyon C) İlevsel Halk Bilimi Çözüm: Nasrettin Hoca’nın fıkraları, Nasrettin Hoca D) TarihîCoğrafi Fin Hikâyeleri adıyla Orhan Veli tarafından nazma dönütürül mütür. Eser, çocuk edebiyatının da güzel örnekleri arasın E) Bağlamsal da yer almaktadır.

Çözüm: Parçada özellikleri verilen kuram, TarihîCoğrafî Cevap C Fin kuramıdır. TarihîCoğrafî yöntemin kurucusu Julius Krohn’dur. Krohn, Kalevela Destanı’nın kaynaklarını tespit etmi ve varyantların yayılma yollarını ve bunların nasıl birletiğini açıklamıtır. Bu yöntem sözlü halk anlatılarının nerede ve ne zaman yaratıldığını ve onun muhtemel ilk ek linin ne olduğunu belirlemeyi amaçlar. Halkbilimi aratırma cısının yapacağı i, bulabildiği bütün e metinleri toplamak ve bunlardan birini asıl metin olarak kabul edip daha bütün metinler arasında yapacağı karılatırma sonucunda bu anlatmanın ilk eklini kurmak olacaktır. Bütün bu çalıma 17. Nice civânları eyledin türâb anlatının yayılma yollarını, ilk defa nerede yaratıldığını be Bülbülün yerinde çağırır gurâb lirleyebilecektir. Çarın pazarların hep olmu harâb Cevap D Solmu gazel dökmü bostânın bâğın On altı dörtlükten oluan bir iirden alınan bu iir parçasının nazım türü aağıdakilerden hangisidir? 15. Zülkarneyn (İskender) Semerkant’ı geçerek Türk A) Destan B) Koma C) Semai ülkelerine yönelince, Türk hakanı , Hucend Irmağı D) Türkü E) Varsağı kıyısına kırk gözcü yerletirerek ona karı tedbir almıtı. Bu parçada bo bırakılan yere aağıdakilerden Çözüm: Soru kökünde yer alan “on altı dörtlük” ifadesi, bir hangisi getirilmelidir? dörtlüğü verilen parçanın “uzun soluklu iirler” olan ve ge nelde olay anlatımına dayanan “destan”a ait olduğu söyle A) Oğuz Kağan B) Alp Er Tunga C) u nebilir. D) Siyenpi E) Deli Dumrul Cevap A

6 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

18. Halk hikâyecileri, anlattıkları hikâyelere zenginlik 20. XIV. yüzyılda özellikle tarzını devam katmak amacıyla aralarda asıl hikâyeden farklı olarak ettirmesiyle öne çıkmıtır. Asıl adı Alâaddin’dir. kısa, mensur, ibret verici veya komik hikâyeler anlat Kaynaklar onun, Abdal Musa’nın müridi olduğunu ve maktadır. mahlasını ondan aldığını belirtir. Sade Türkçe ile sa mimi iirler yazan airin Divan’ından baka Gülistan, Bu hikâyelere verilen ad aağıdakilerden hangi Gevhername, Minbername, Budalaname, Saray sidir? name, Dilgüa gibi eserleri de bulunmaktadır. A) Fasıl B) Karavelli C) Döeme Bu parçada sözü edilen air aağıdakilerden D) Muhavere E) Kara hikâye hangisidir? A) Abdal Zelilî Çözüm: Halk hikâyeleri genel olarak dört ana bölümden B) Güvenç Abdal oluur: C) Kazak Abdal − Fasıl: Bu bölüm saz eliğinde söylenen muhtelif iirler D) den oluur. E) − Döeme: Bu bölümde âık döeme (ya da soylama) adını verdikleri mensur bir tekerleme söyler. − Asıl Hikâye: Hikâyenin olay örgüsünün anlatıldığı bö Çözüm: Parçadaki “XIV. yy”, “Yunus Emre tarzını devam lümdür. ettirmesi”, “Abdal Musa’nın müridi” gibi ipuçlarından ve ve rilen eserlerden yararlanılarak Kaygusuz Abdal seçeneğine − Biti (ya da duvak kapama): Mutlu sonla biten ulaılır. hikâyelerde bu bölümde bir güzelleme, aksi durumda ise acıklı bir türkü söylenir. Cevap E Karavelli ise asıl hikâyenin aslında yer almayan ancak anla tıcısına göre eklenebilen kısa hikâyelerdir. 21. Âıklığın esasını, karmaık bir yapıya sahip olan rüya Cevap B oluturmaktadır. Gerek âıklık geleneğinde gerekse halk arasında kabul gören rüya motifi, dört safhada gerçekleir. Bu parçada belirtilen dört safha sırasıylaç aağı dakilerin hangisinde doğru olarak verilmitir? A) Hazırlık − Rüya görme − Uyanı − İlk deyi B) İlk deyi − Hazırlık − Bade içme − Uyanı C) Bade içme − Uyanı − Rüyaya yatma − Hazırlık 19. Türk süsleme sanatının önde gelen minyatürcülerin D) Rüyaya yatma − Bade içme − Hazırlık − Rüya dendir. Asıl adı Abdülcelil Çelebi’dir. Aslen Edirneli görme olup daha sonra ’a gelmi ve burada ölmü E) Uyanı − İlk deyi − Rüya görme − Hazırlık tür. Atalar Sözü Destanı’yla ünlenmitir. Bu parçada anlatılan sanatçı aağıdakilerden hangisidir? Çözüm: Halk hikâyelerinin kahramanları değiik ekillerde birbirlerine âık olurlar. Bunlardan biri de “bade içme yoluy A) Güvahi la âık olma”dır. Bade, rüyada içildikten sonra insanlara iir B) Âık Ömer söyleme yeteneğini kazandıran manevî bir içkidir. Âıkların bir kısmı bunu “dolu” olarak adlandırır. Bir anlamda âık ye C) Bayburtlu Zihnî teneğini bu yolla ilahî bir temele de dayandırır. D) Levnî Anadolu sahası aratırıcıları bade içme motifini dört ana E) Gevherî balık altında değerlendirmilerdir: 1. Hazırlık Safhası: Âık ve maukun bade içmeden önce ki (âık olmadan önceki) durumunun ele alınması. Çözüm: “Türk süsleme sanatının önde gelen minyatürcüle rindendir.” ve “Atalar Sözü Destanı” ipuçlarından seçenek 2. Rüya: Bir yerde (çeme, harman, mezarlık) uyuma, pir lerde yer alan Levn’i’ye ulaılır. (aksakallı ihtiyar, dervi, Hazreti Hızır) elinden üç bade içilmesi.

Cevap D 3. Uyanı: Baygın vaziyette yatan kahramanın saz sesini duyunca uyanması. 4. İlk deyi: Âığın rüyada olanları iirle ifade etmesi.

Cevap A

7 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

22. Fitilve giy külâhı em‘ayı sûzâneden çıkma 24. Aağıdaki beyitlerin hangisinde tehis sanatı vardır? Dola em‘in civârın merkezi pervâneden çıkma A) Bûydan ho rengden pâkîzedür nâzük tenün Beslemi koynında gûyâ kim güli ra‘nâ seni Eğer maksat seyâhatse gönül deryâyı vahdette B) Sernâmei muhabbeti cânâna yazmıam Habâbı bâdeve devret lebi peymâneden çıkma Hasret risâlesin varakı câna yazmıam Aruz ölçüsü ile yazılan bu beyitler aağıdaki na C) Geldümse ne var ben u‘arâ bezmine âhir zım türlerinden hangisine örnektir? Âdet budur âhirde gelir bezme ekâbir A) Divan B) Semai C) Selis D) Ey Necâtî yüri sabr eyle elünden ne gelür D) Satranç E) Kalenderî Hûblar cevr ü cefâyı kime öğretmediler E) Tahammül mülkini yıkdun Hülâgû Han mısın kâfir Çözüm: Soruda verilen beyitler aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlünmefâ’îlün mefâ’îlün” kalıbıyla yazılmıtır. “Semai” Aman dünyâyı yakdun âtei sûzân mısın kâfir de aruzun bu kalıbıyla yazılan aruzlu âık edebiyatı nazım ekillerinden biridir. Çözüm: Tehis, insana özgü niteliklerin doğadaki varlıklara Cevap B aktarılmasıdır (kiiletirme). A seçeneğinde “güli ra’nâ” in sana özgü “koynunda beslemek” eyleminin faili olarak gös terildiği için “tehis” sanatı yapılmıtır.

23. Dost bîpervâ felek bîrahm devrân bîsükûn Cevap A Derd çok hemderd yok düman kavî tâli’ zebûn

Bu beyitte kullanılan aruz vezni; “dost”, “rahm” ve “derd” sözcüklerini bir kapalı, bir açık (– .) hece değe rinde okumayı gerektirir. Aağıdaki beyitlerin hangisinde benzer bir durum söz konusudur? A) Bezmi ‘ak içre Fuzûlî nice âh eylemeyem Ne temettu‘ bulunur neyde sadâdan gayrı B) Beni cândan usandurdı cefâdan yâr usanmaz mı Felekler yandı âhumdan murâdum em‘i yan 25. Gûyiyâ Nûînrevânı subhdur kim ‘adl içün maz mı C) Saçma ey göz ekden gönlümdeki odlare su Lâceverdî kubbeye zencîri zer asar güne Kim bu denlü dutuan odlare kılmaz çâre su Bu beyitte geçen “Nûînrevân”ın divan iirinde anılan özelliği aağıdakilerden hangisidir? D) Gitdün ammâ ki kodun hasret ile cânı bile İstemem sensüz olan sohbeti yârânı bile A) Güne gibi parlak olması E) Âkıbet gönlüm esîr itdün o gîsûlarla sen B) Mavi gökyüzünü temsil etmesi Hey ne câdûsın ki âte bağladun mûlarla sen C) Sabah ülkesinin hükümdarı olması D) Boynuna altından bir zincir asması Çözüm: Sorudaki öncülde ifade edilen aruz kuralı “med”dir. E) Adaletli bir hükümdar olması “Med” belli kurallar üzerine yapılır ve “med”in hangi sözcük lerde yapılabileceği bellidir. İki ünsüzle biten sözcükler de bunlardan biridir. Çözüm: Nûinrevân: Rivayete göre Kisrâ unvanıyla anılan ilk İran ahıdır. Adaletiyle ve “Tâkı Kisrâ adıyla mehur D seçeneğindeki beytin vezni “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün sarayıyla ünlüdür. Sarayına bir çan bağlattığı ve kendisiyle fâ’ilün”dür. İlk mısrada, görümek isteyenlerin bu çanın zincirini çekerek onu çağır Saçma ey göz ekden gönlümdeki… dığı ve ikâyetini ve ihtiyacını söylediği rivayet edilir. Divan iirinde de sarayı, çanı ve adaleti ile anılır. __ . __ __ /__ . __ __ /

“ek” sözcüğü vezin gereği bir buçuk hece değerinde okun Cevap E mutur.

Cevap C

8 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

26. XVII. yüzyıl airlerinden Sabit, Zafer-name adlı 28. Nevâyî ger iitseydi nevâyı bülbüli tab‘um mesnevisinin baında Diyeydi yahırak tuymudur ol üslûbı Selmânı Urup nazmı Leylâ vü Mecnûn’a el XVI. yüzyıl airlerinden Hayalî’nin bu beytinden Deliye söz atma sakın vâz gel hareketle aağıdakilerden hangisi söylenemez? diyerek aağıdakilerden hangisini anlatmak iste A) Hayalî, Selman’ın üslubunu beğenir. mi olabilir? B) Nevai, etkili olmu bir airdir. A) Leylâ ve Mecnun’un dilinin ağır terkiplerden olutuğunu C) Hayalî, Nevai’yi “yahırak” sözcüğüyle Çağatay ca konuturmutur. B) Leylâ ve Mecnun’un yazılmı en iyi ak mesne visi olduğunu D) Hayalî, yetenekli bir air olduğu kanısındadır. C) Leylâ ve Mecnûn’un gerçeklikten uzak olduğunu E) Hayalî, iirlerine Nevai’nin ilgisiz kaldığını iddia etmektedir. D) Nazım yerine nesri tercih ettiğini E) Yeni ve farklı konular bulmak istediğini Çözüm: Beyitte, Hayâlî kendi üslubunu Selmân’ın üslubuy la karılatırıyor. Buradan onun üslubunu beğendiği çıkarı Çözüm: Beyitte Leyla ve Mecnun konulu (artık sıradanla labilir. Beyitte hitap doğrudan otorite kabul edilen Nevâyî’ye tığı için) iirlerden vazgeçilmesi (vaz gel) gerektiği söylen yönelik olduğundan Nevâyî’nin, döneminde ne kadar etkili mitir. Bununla ilgili seçenek ise E’dir. olduğunu gösterir. “yahırak”, “daha iyi” anlamında Çağa tayca bir sözcüktür ve “yahırak diyeydi” ifadesiyle Nevâyî, kendi dilinde konuturulmutur. Beytin ilk dizesinde “Eğer Cevap E Nevâyî benim bülbüle benzeyen air yaradılıımın nağme lerini iitseydi” ifadesiyle Hayâlî kendini yetenekli bir air olarak gördüğünü ifade etmitir. Ancak beyitte Nevâyî’nin Hayâlî’nin iirine kayıtsız kaldığını gösterir bir ifade yoktur. 27. Hasreti hançer ile cismi felâketzâ hayf

Oldı sad pâre meger gitdi o bîpervâ hayf Cevap E Hare dek virdi zebân ola Nedîmâ vâhayf Hârı fürkatle Neâtîi hazînün vâhayf Dâmeni ülfeti çâk oldı girîbânı bile Son bendi verilen bu musammatla ilgili olarak aağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Neati, Nedim’in iirini tahmis etmitir. B) 1, 2 ve 3. mısralar Nedim’e; 4 ve 5. mısralar Neati’ye aittir. C) iirin nazım ekli müsebbadır. D) Nedim, Neati’nin iirini tazmin etmitir. 29. ekil ve içerik özellikleri bakımından kasidede farklı E) Methiye türünde yazılmı bir iirdir. bir tarz ortaya koyan air; “nesib” ve “methiye” bölüm lerini kısaltmı, özellikle “fahriye” bölümünü genilet Çözüm: Verilen musammat be mısralık bentlerden olu mitir. Hatta “nesib” bölümünü tamamen kaldırarak mutur bu nedenle nazım ekli “müsebba” olamaz. Müseb doğrudan “fahriye” ile baladığı kasideleri de vardır. ba, 7 mısralık bentlerden oluur. Dizeler tanınmı bir ah sın, övgüsünde olmadığından türü methiye değildir. Neatî, Bu parçada iirinin özelliklerinden söz edilen air Nedim’den önce yaamı bir airdir. Bu nedenle Nedim’in aağıdakilerden hangisidir? iirini tahmis etmemitir (be dize hâline getirme). A) Nedim B) Nev’î C) Nef’î Soruda parçanın yalnızca son bendi verilmitir. Bu neden D) Nabi E) Nailî le “tazmin” ile ilgili kesin bir bilgiye ulamak mümkün de ğildir. Soru bu yönüyle çok değildir. Son bent olduğundan bentte iki mahlas bulunmaktadır. Ancak ilk üç dize Nedim’e Çözüm: Kasidede üstat olmasının ötesinde “fahriye”de (ken (Nedîmâ=Ey Nedim ifadesi de ipucu olarak kullanılabilir), dini övme) oldukça baarılı olan air, Nefi’dir. Hatta Nef’î kimi son iki dize ise Neatî’ye aittir. kasidelerinde, kasidenin klasiklemi bölümleme anlayıından farklı olarak kimi kasidelerine doğrudan fahriyeyle balamıtır. Cevap B Cevap C

9 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

30. Tezkiresini yazarken Cami’nin Baharistan’ını, Ali ir 32. Dı dünyayı olduğu gibi değil, o andaki ruh hâllerine Nevai’nin Mecalisü’nNefais’ini ve ’in Het göre nesnelerin kendilerinde bıraktıkları izlenimleriyle Behit’ini model almakla beraber, onların kronolojik yansıtırlar. Bu nedenle, bu airlerin varlıklara yakla tasnifine karılık, alfabetik sıralamayı tercih etmitir. ım biçimi sezgici ve idealisttir. Türk edebiyatında bu uygulama ilk kez onun tarafın Aağıdakilerden hangisi, bu parçada sözü edilen dan kullanılmıtır. anlayıla yazılmı olabilir? Bu parçada sözü edilen tezkire yazarı aağıdaki A) Gelecek zamanlarda lerden hangisidir? Ölüleri balkonlara gömecekler A) Âık Çelebi B) Beyani C) Ahdî İnsan rahat etmeyecek D) E) Âlî Öldükten sonra da

Çözüm: 16. yüzyıldan 20. yüzyıl balarına kadar devam B) Sivas’ta Ulu Cami avlusunda çocuklar eden tezkire türü, geni zaman dilimi içinde farklı eklî gö Yalvaran gözlerle etrafa baka baka rünümlerle karımıza çıkmıtır. Bu eserler, Herat ekolü tez kirelerini kendilerine örnek almakla birlikte, bata tertip tarzı Açıyorlar küçük esmer avuçlarını olmak üzere birçok değiikliğe de uğramıtır. Herat tezkireleri Emmilerim sadaka! Emmilerim sadaka! tasniflerini tabaka üzerine kurarken bizde bu yöntemi Latifî, çok pratik bir ekle dönütürmü ve airleri alfabetik olarak sıralamaya balamıtır. Latifî’den sonra bu çağda usul, kü C) Sen ve ben çük istisnaları dıında Türk tezkireciliğinin vazgeçilmez tertip Ve deniz tarzı olmutur. Ve bu akam ki lerzesiz, sessiz Cevap D Topluyor bûyı rûhunu gûyâ

D) Yalnız ikimiz bir de o: Ma’bûdei i’rim; Yalnız ikimiz, bir de onun zıllı cenâhı Hâkîlere bah eyleyerek hâkı siyâhı Dûunda beyaz bir bulutun göklere âzim.

E) Hasret beni cayır cayır yakarken Bedenimde buzdan bir el yürüyor Hayâline çılgın çılgın bakarken Kapanası gözümü kan bürüyor

31. Seyahatnamenin özel bir türüdür. XVII. yüzyıldan Çözüm: Soruda verilen bilgi, empresyonist (izlenimci) sa natçılara ait bir bakı açısıdır. Dı gerçeklik görüldüğü gibi sonra yaygınlık kazanmıtır. Anlatılan yerlerin siyasi, değil, sanatçının bakı açısıyla yeniden yaratılarak sunulur kültürel ve ekonomik özelliklerinin de yer aldığı gezi ve dı dünyayla sanatçının içinde bulunduğu durum arasın notlarıdır. da koutluk kurulmaya çalıılır. Bu parçada özellikleri verilen tür aağıdakilerden Seçeneklerde bu koutluğu C seçeneği sağlamaktadır hangisidir? (Senben/denizakam). A) Sefaretname Cevap C B) Pendname C) Kıyafetname D) Surname E) Gazavatname

Çözüm: Soruda özellikleri verilen tür, sefirlerin (bugünkü büyükelçi) görevleri sırasında bulundukları yerlerdeki izle nimlerini aktardıkları “sefaretname”lerdir. En ünlüsü Yirmi sekiz Çelebi Mehmet’in Paris Sefaretnamesi’dir.

Cevap A

10 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

33. Redif, dize sonlarında kafiyeden sonra gelen ve aynı 34. Millî destan niteliği taıyan eserler, mesneviler, halk görevdeki seslerin tekrarlanmasıdır. hikâyeleri; romanın doğuundan önceki anlatıların balıcalarını oluturur. Aağıdakilerin hangisi buna örnek oluturmaz? Aağıdakilerden hangisi bu anlatılar arasında A) Savrulmada gül imdi havâda değildir? Gün doğmada bir baka ziyâda A) Leylâ ile Mecnun B) u batan günün akamlarında B) Dede Korkut Nice gül soldu bostanlarında C) Hançerli Hanım Hikâyei Garibesi

C) Kandilli yüzerken uykularda D) Kerem ile Aslı Mehtâbı sürükledik sularda E) ehrengiz

D) Garîbim nâmıma Kerem diyorlar Çözüm: Soruda öncüldeki türlerle seçenekler u ekilde Aslı’mı el almı, harem diyorlar eletirilebilir:

E) Kefensiz bir cenâze, çırılçıplak, ortada… “millî destan niteliği taıyan eserler” > Dede Korkut Garanti yok sen gibi bir fâniye sigortada! “mesneviler” > Leylâ ile Mecnun “Halk hikâyeleri” > Kerem ile Aslı, Hançerli Hanım Hikâyei Garibesi Çözüm: A seçeneğinde, ehrengizler ise bir ehirdeki güzelleri anlatan divan edebi ___ havâ – da yatı nazım türlerindendir. ___ ziyâ – da Cevap E “â” kafiye, “da” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gelmitir.

B seçeneğinde, ___ akam – larında ___ bostan – larında “larında” rediftir. Ancak kafiye olmadan redif kullanılmıtır. 35. Tanzimat edebiyatının edebiyat eletirisi alanında en etkili isimlerinden olan , bu dönemde edebî ölçütle C seçeneğinde, rin olumasında belirleyici bir rol oynamıtır. airlikten ___ uyku – larda çok, teorisyen olarak baarı gösteren sanatçı, eski ___ su – larda edebiyatı savunanlara karı yeni edebiyatı savun “u” kafiye, “larda” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gelmitir. mu, edebî görüleri ile Servetifünun akımının önderi ve hocası olmutur. Galatasaray Lisesi ve Mülkiye D seçeneğinde, Mektebi’nde hoca iken verdiği ders notlarını bir araya ___ Kerem diyorlar getirerek oluturduğu adlı eserinde, bir edebî ese rin taıması gereken özellikler üzerinde durmaktadır. ___ harem diyorlar “rem” kafiye, “diyorlar” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gel Bu parçada bo bırakılan yerlere sırasıyla aağı mitir. dakilerden hangileri getirilmelidir? A) Namık Kemal – Takip E seçeneğinde, B) – Demdeme ___ orta – da ___ sigorta – da C) Sami Paazade Sezai – Rumuzu’lEdeb “orta” kafiye, “da” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gelmitir. D) Recaizade Mahmut Ekrem – Talimi Edebiyat E) Ziya Paa – Harabat Cevap B

Çözüm: Parçadaki “Tanzimat edebiyatının edebiyat ele tirisi alanında…”, “eski edebiyatı savunanlara karı yeni edebiyatı savunmu”, “Servetifünun akımının öncüsü” gibi ifadelerden Recaizade Mahmut Ekrem’e ulaılır. Onun ede biyat eletirisi alanındaki eseri ise Talimi Edebiyat ’tır.

Cevap D

11 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

36. Servetifünun topluluğu içinde yalnızca eletiri alanın Çözüm: Yahya Kemal’in estetik anlayıını sürdüren, “ro da eser veren kii . man, hikâye, iir, makale, deneme, edebiyat tarihi” alanla rında eser veren kii, Ahmet Hamdi Tanpınar’dır. Bu cümlenin sonuna aağıdakilerden hangisi getirilmelidir? Cevap D A) Ahmet uayp’tır

B) Süleyman Nazif’tir 39. Fabrika fen müdürü, gülmemek için kendini zor C) Hüseyin Suat’tır tutuyordu. “İte böyle Murtaza Efendi!” dedi. “Senin vazifen, fabrika ilerini kontrolden ibaret. Atölyeleri D) Hüseyin Cahit Yalçın’dır gezer dolaırsın. Gördün ki iplik, masura, üstüpü, E) Safveti Ziya’dır u bu atılmı; toplatırsın içilere. Bir de una dikkat etmen lazım: İplikhanedeki içilerden birçoğu kantar kâtibine teslim ettikleri masuraları çalar, kâtibe yeni Çözüm: Servetifünun topluluğunun yalnızca eletiri alanın den yuttururlar. Buna da göz kulak ol.” da eser veren kiisi, “Ahmet uayp’tır. Aağıdakilerden hangisinin romancılık anlayıı, Cevap A bu parçadaki anlatım özelliklerine daha uzaktır? A) Sadri Ertem B) Yusuf Atılgan C) Yaar Kemal 37. Aağıdakilerden hangisi, halk iiri geleneğinden D) ağırlıklı olarak yararlanan airlerden biri değildir? E) A) Zeki Ömer Defne

B) Çözüm: Soruda verilen parça, Orhan Kemal’in Murtaza adlı C) Faruk Nafiz Çamlıbel eserindendir. Orhan Kemal, eserlerini “sosyal gerçekçilik” anlayıına uygun olarak ideolojik bağlamda kurmutur. Se D) Bedri Rahmi Eyuboğlu çeneklerde aynı anlayıla yapıtlar ortaya koyan özellikle E) Cahit Sıtkı Tarancı köy gerçekliği, köy romancılığı diyebileceğimiz sanatçılar; Sadri Ertem, Yaar Kemal ve Fakir Baykurt’tur. Yusuf Atıl gan ise eserlerinde “modernizmi esas almı” ve bireyin iç Çözüm: Zeki Ömer Defne, Ahmet Kutsi Tecer, Faruk Na dünyasında ve yalnızlamasına vurgu yapmıtır. fiz Çamlıbel, Bedri Rahmi Eyuboğlu Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında “millî zevk ve anlayıı sürdüren airler”dendir. Cevap B Cahit Sıtkı Tarancı ise hece ile iir yazmasına rağmen “saf iir” anlayııyla iirler kaleme almı ve Fransız iirinden ya rarlanmıtır. 40. Sezai Karakoç’un, onun Hastalar ve Iıklar adlı kita bındaki öykülerin bütünü için yaptığı roman benzet Cevap E mesini genelletirip Gül Yetitiren Adam, Çarpılmılar, Kuyu, Hıırtı,Toz gibi diğer öyküleri için de düüne biliriz. Bütün öykülerini bir arada okuyunca âdeta bir roman okumu gibi oluruz. Bu parçada sözü edilen yazar aağıdakilerden 38. Yahya Kemal’den “Dilin kapısını bize o açtı.” diye hangisidir? söz ederken onun kendisi üzerindeki etkisini, iirdeki A) Mustafa Kutlu mükemmeliyet fikri ve dil güzelliğine bağlar. Gerek ro man, hikâye ve iirleri gerekse makaleleri, denemeleri B) Necip Tosun ve edebiyat tarihi ufuk açıcı eserler olarak kalacaktır. C) Rasim Özdenören Bu parçada anlatılan kii aağıdakilerden hangi D) Sadık Yalsızuçanlar sidir? E) Hüseyin Su A) Mehmet Akif Ersoy Çözüm: Parçada verilen eserlerden ve Sezai Karakoç’la B) olan duygudalığı dolayısıyla doğru seçenek Rasim Özdenören’dir. C) Ahmet Muhip Dranas

D) Ahmet Hamdi Tanpınar Cevap C E) Necip Fazıl Kısakürek

12 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

41. iirin baarılı bir ekilde okunmasının, ön hazırlığa Çözüm: Açık oturumda konu farklı açılardan bir bakanla bağlı olduğunu anlatan Aye Öğretmen; iirin özellik tartıılarak uygulanır. Öncülde de farklı iki görü dört kii ve lerinin, anlamının hatta airinin bilinmesinin bile iiri bir bakanla dinleyiciler önünde tartıılarak ele alınmıtır. seslendirmeye etkisinin olabileceğini anlatmıtır ve Bu nedenle cevap C’dir. Buradaki güçlü çeldirici paneldir. öğrencilerine bir iir örneği vermitir: Oysa panelde o konuyla ilgili uzmanlar bir bakanla samimi bir ortamda tartıır. Kollegyum ve zıt panelde de soru cevap ne olur kim olduğunu bilmesem pia’nın ön plandadır. Bu nedenle panel, zıt panel ve kollegyum ellerini bir tutsam ölsem cevap değildir. böyle uzak uzak seslenmese Cevap C ben bir ehre geldiğim vakit o baka bir ehre gitmese

Buna göre, öğrencilerin bu iiri seslendirirken 43. Havva üç gündür hasta. Ne yaptıksa kâr etmedi. Dok aağıdakilerden hangisine dikkat etmesine gerek tor da adını unuttum, bir ey dedi. Yanına yaklama yoktur? yacakmıız. Allah korusun, hepimiz ölürmüüz. Ney A) iir veznine uygun okunmalıdır. se onu kömürlüğün yanındaki odaya koydular. Ben B) airin özellikleri bilinmelidir. yasak olmasına rağmen penceremden onun odasını izliyorum. Arada da kaçıp kaçıp yanına gidiyorum. C) iirin yazıldığı dönem incelenmelidir. Bu parçanın anlatımında kullanılan bakı açısı D) Mısralardaki vurgu ve duraklara uyulmalıdır. aağıdakilerden hangisidir? E) Telaffuza önem verilmelidir. A) Hâkim B) Nesnel C) Tanık D) İlahi E) Kahraman Çözüm: Soruda verilen iir “serbest ölçü”yle kaleme alın mıtır. iirde herhangi bir ölçü söz konusu değildir. Bu ne denle “iirin veznine uygun okunması”na gerek yoktur. Çözüm: Parçada I. kiili anlatım söz konusu olduğundan (izliyorum, gidiyorum) parçada kullanılan bakı açısı, “kah Cevap A raman” bakı açısıdır.

Cevap E

42. Türk edebiyatı 9. sınıf dersi “divan edebiyatı” konusu 44. na girite öğretmen, beyin fırtınası yöntem veya tekni • Küçük Ağa durakladı. Gerçekten de evine gitmek ğini uygulamı ve öğrencilerin bu konudaki görülerini istiyordu. Çolak’ı akam Akehir’e gönderecekti. tahtaya yazmıtır: Çocuklarından bir haber alamamak artık ona daya nılmaz bir dert gibi gelmeye balamıtı. Divan edebiyatında, Divan edebiyatının dili • Cesareti yoktu. Besim, küçük ve yuvarlak bir fran ilenmi bir kullanıl anlaılmazdır. cala diliminin üstüne saat camı takar gibi dikkatle mıtır. Divan edebiyatında yerletirdiği jambona tereyağı sürerken hiçbir me Divan edebiyatı musi seleyi ciddi konumazdı fakat Mümtaz söylemeliydi. ki ile iç içedir. gereksiz tekrarlar • İte o günden sonra adım unutuldu. Bilmem nasıl, vardır. Konular sanatlı ve sonradan bu isim aile arasında da aldı yürüdü ve Fe ince bir üslupla ilen Konular sade bir ekil ride adı özellikle Boğaziçi yalısında bayram elbiseleri mitir. de ilenmitir. gibi sayılı günlerde kullanılan bir ad olup kaldı. Görülerin farklı gruplarda toplandığını gören öğret Farklı romanlardan alınan bu parçalar için aağı men, iki farklı görüe de sahip öğrencilerden ve bir daki bakandan oluan toplam 5 kiilik bir grupla etkinlik I. Bakı açısı, planlamaktadır. II. Dil ve anlatım, Buna göre, öğretmenin aağıdaki tartıma türle rinden hangisini planlaması en uygundur? III. Yazıldıkları dönem A) Panel B) Kollekyum C) Açık oturum özelliklerinden hangileri ortaktır? D) Zıt panel E) Konferans A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

13 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

Çözüm: 46. 11. sınıf Türk edebiyatı dersinde edebî akımları öğretmek isteyen bir öğretmenin seçtiği metin u I. parça, Küçük Ağa romanına aittir. Roman Cumhuriyet Dö nemi ürünüdür ve ilahi bakı açısıyla yazılmıtır. ekildedir: II. parça, Yalnızız romanına aittir. Roman Cumhuriyet Dö Charles’in konuması, bir sokak kaldırımı gibi düm nemi ürünüdür ve ilahi bakı açısıyla yazılmıtır. düzdü. Beylik fikirler, oradan her zamanki kıyafetleriy III. parça, Çalıkuu romanına aittir. Yapıt, Milli Mücadele le geçer durur. Ne bir heyecan veya bir gülüe neden Dönemi ürünüdür ve kahraman bakı açısıyla yazılmıtır. olur ne de bir hülya uyandırırdı. Charles, söylediğine göre, Rouen’de iken merak edip tiyatroya, Parisli Bu üç parçanın tek ortak noktası, dil ve anlatımıdır. Yalın, anlaılır bir Türkçeyle yazılmılardır. aktörleri görmeye gitmemitir. Yüzme, kılıç kullanmak, nian atmak gibi eyleri bilmezdi. Cevap B Bu parça, aağıdaki edebî akımlardan hangisinin özelliklerini öğretmek için en uygundur? A) Realizm B) Romantizm C) Naturalizm D) Dadaizm E) Klasisizm 45.

I. Dilberün ii ‘itâb u nâz olur Çözüm: Verilen parça Madam Bovary’e aittir. Bu metin Çemi câdû gamzesi gammâz olur “realizm”in önemli bir eseri olduğundan bu akımın özellikle rini öğretmek için en uygun eserdir. Ey gönül sabr it tahammül kıl ona

Yâre irimek ii az az olur Cevap A Kadı Burhanettin 47. Hikâyeler, olay hikâyesi ve durum hikâyesi olmak II. Seni bahçelerimde uyuttum üzere iki türde ele alınmaktadır. Seni duvarlarımda sakladım Buna göre aağıdakilerden hangisi, diğerlerine havuzlarıma güneler durduğu zaman göre farklı bir hikâye türünün öğretimi için kulla gözlerini açıp bana gülerdin bahtiyaaar nılabilir? Asaf Hâlet Çelebi A) Hatice Hanım, pek genç dul kalmı zengin bir hanımcağızdı. On üç yaında iken altmı altı III. Bûyı gül taktîr olunmu nâzın ilenmi ucu yaında bir kocaya vardığı için izdivaç denen eyden nefret etmiti. İte hemen hemen on Biri olmu hoy birisi destmâl olmu sana sene vardı ki kocası ölmesine rağmen evlenme Nedim yi hiç düünmemiti. Numaralandırılmı bu iir parçalarını okuyan bir B) Kamyon; Zincirli Han’ın dar ve basık kapısın öğrenci aağıdakilerden hangisine ulaamaz? dan, yan duvarlara sürtünüp sıvaları dökerek A) Nazım türleri farklı olan eserler bulunmaktadır. ve üzerine bağlanmı sepetlerle çuvalları dört tarafa fırlatarak çıktı. oför bir eliyle direksiyona B) iirlerde kullanılan ölçü, değiiklik göstermek yapımı, diğer eliyle de peynirli pide yiyordu. tedir. C) Çocukluğumdan beri haritaya ne zaman bak C) iirlerde, farklı dil ve anlatım özellikleri kullanıl sam gözüm hemen bir ada arar; ehir, vilayet maktadır. isimlerinden hemen mavi sahile kayar… Belki D) iirlerde farklı konular ilenmektedir. de okuduğum romanlar beni etkiledi, haritada adaları görünce heyecanlanıyorum. E) Kafiye düzenleri, iirlerde farklılık göstermekte dir. D) Benim saçlarım yumuak, Fatma’nın saçla rı keçe gibi. Annem ustura ile iki defa kazıttı saçlarını uzasın diye ama uzamadı, kısa kaldı. Çözüm: I. ve III. parçada aruz ölçüsü, II. de ise “serbest Burnu da öyle biçimsiz ki yamyassı. Bu yüzden ölçü kullanıldığından “iirlerde kullanılan ölçü, değiiklik benim arkadalarımın hiçbiri Fatma ile oynamak göstermektedir.” bilgisine ulaılabilir. I. ve III. parçada dil istemiyor. anlatım benzer özellikler gösterirken II. de dil daha anla ılırdır. Parçaların kafiye düzenleri farklıdır. Ancak verilen E) Satıcı, iskemlesine oturdu. Hasan da merakla parçaların konusu benzer nitelikler taıdığından “iirlerde karısına geçti. Bu dört yanı duvarlı, tek kat, farklı konular ilenmektedir.” bilgisine ulaılamaz. basık ve toprak evde öyle canı sıkılıyordu ki… aarak, eğlenerek izliyordu. Satıcı ne yaparsa Cevap D o susuyor ve seyrediyordu.

14 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000

Çözüm: A, B, D ve E seçenekleri, olay anlatımının ön plan Çözüm: Birinci paragrafta Halide Edip Adıvar tarafından da olduğu parçalardan alınmıtır. Ancak C seçeneğinde ele alınan Sinekli Bakkal’da II. Abdülhamit Dönemi aynen bir ey anlatmaktan ziyade bir anın ifadesi söz konusudur. anlatılmakta romanda herkes tarafından okunmaktadır. Bu Bu nedenle A, B, D, E seçenekleri “olay hikâyesi”ne örnek bilgi düzeyinde bir kazanımdır. olabilecek metinlerden, C seçeneği ise “durum hikâyesi”ne örnek olabilecek bir metinden alınmıtır. İkinci paragrafta ise Sinekli Bakkal’dan hareketle II. Abdül hamit Dönemi’ne ait unsurlar örneklendirilerek açıklanmı Cevap C tır. Bu da kavrama düzeyidir.

Cevap A 48. Öğretim programında metinler; coku ve heyecana dayalı, olay çevresinde gelien edebî metinler ve öğretici metinler olarak sınıflandırılmaktadır. Bu cümleye göre aağıdaki edebî metinlerden hangisi, diğerlerinden farklı bir metin türü içeri sinde yer alır? A) Kerem ile Aslı B) Çoban Çemesi C) Vatan yahut Silistre D) Karagözle Hacivat E) Semaver

Çözüm: Kerem ile Aslı, halk hikâyesidir. Vatan yahut Silist re , modern tiyatro; Karagözle Hacivat ise geleneksel tiyatro örneğidir. Semaver ise bir hikâye metnidir. Hepsinin ortak 50. Bir öğretmen, hikâye metin türünün özelliklerinin özelliği ise farklı biçimlerde de olsa “olay çevresinde geli öğrenilmesi amacıyla inceleme yöntemine uygun en edebî metinler”dir. bir hikâye metnini, sınıfta öncelikle tüm öğrencilerin okumasını sağlamıtır. Daha sonra sınıfı rastgele Çoban Çemesi ise bir iirdir ve “coku ve heyecana dayalı gruplara ayırarak her bir gruba aağıdaki görevleri metin”dir. vermitir: Cevap B 1. Grup, hikâyenin ana fikrini bulacaktır.

49. Sinekli Bakkal romanını ileyen Elif Öğretmen, öğren 2. Grup, hikâye kahramanlarının özelliklerini açıkla cilerine iki parça vermi ve bu parçalardan hareketle yacaktır. “Sinekli Bakkal romanının okuru kimdir?” sorusunu 3. Grup, hikâyeyi olay, mekân, zaman ve dil açısın öğrencilerine yöneltmitir: dan inceleyecektir. I. Halide Edip Adıvar tarafından kaleme alınan 4. Grup, hikâyedeki olaydan hareketle yeni bir hikâye Sinekli Bakkal’ın, okuru en çok çeken yönü yazacaktır. herhâlde II. Abdülhamit Dönemi’nin İstanbul’unu Öğretmen bu uygulamasında, aağıdakilerden her kesimden insana yer vererek anlatmasıdır. Bu hangisini göz ardı etmemitir? sayede roman herkes tarafından okunmaktadır. A) Öğrencilerin göreve olan istek düzeylerini II. Halide Edip Adıvar tarafından kaleme alınan Sinekli Bakkal’da okuyucu gibi; II. Abdülhamit B) Öğrencilerin metin türüne ilikin ön bilgilerini Dönemi’nin İstanbul’unda fakir kenar mahallesi, C) Görevlerin e değerliklerini zengin konaklar ve saray çevresinde yaayan insanlara da yer verilmitir. D) Görevlerin yaratıcı olmasını Bu parçalara göre soruya cevap veren öğrenciler, E) Hikâyenin amaca uygunluğunu Bloom’un aağıdaki bilisel alan basamaklarının hangisini kullanmaktadır? Çözüm: Paragrafta öğretmenin seçtiği hikaye ‘’inceleme yöntemine’’ uygundur. Dolayısıyla amaca uygun bir hikâye I II seçilmitir. Oysa diğer seçeneklerle ilgili olarak ne öğrenci A) Bilgi Kavrama lerin hikâye düzeyi ile ilgili ön bilgileri, ne görevlerin dağılı B) Bilgi Uygulama mında eitlik ne öğrencilerin güdülenme düzeyi ne de her grupta yaratıcılığa dayalı etkinlik görülmektedir. C) Kavrama Kavrama D) Uygulama Analiz Cevap E E) Değerlendirme Analiz

15