KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI 2013 ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ DEĞERLENDİRME RAPORU, SORULARI VE ÇÖZÜMLERİ
Temmuz, 2013 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ
“Eski ve Yeni Türk Dili” ile ilgili toplam 13 soru sorulmu tur. Sorular, “Eski Türkçe”den ba layarak “Osmanlı Türkçesi”ne kadarki bilgi leri kapsamaktadır. Bu bölümde “Türkiye Türkçesi”ne (Günümüz Türkçesine) ait herhangi bir soru sorulmamı , günümüz Türkçesinin ses, yapı, sözcük türleri ve cümle bilgisine ili kin sorulara yer verilmemi tir. Sorularda çoğunlukla “biçim bilgisi” üzerinde durulmu ve döneme ait sözcük dağarcığı yoklanmı tır. Bu bölümdeki sorular, dikkatli bir okuma getiren sorulardır. Çeldiriciler oldukça güçlü hazırlanmı tır (özellikle 9. soru). Soruların güçlük derecesi yüksektir. Sınavın ayırt edici sorularının büyük bölümünün bu bölümde yer aldığı söylenebilir. Ayrıca soruların kapsam geçerliliği yüksektir. “Türk Halk Edebiyatı” ile ilgili toplam 9 soru sorulmu tur. Soruların güçlük derecesi yüksek olmamakla birlikte 14. sorunun “Halkbilim Ara tırma Yöntem ve Kuramları”na ili kin olması ilginçtir. Ayrıca sadece bu bölümün değil, sınavın da seçici sorulardan biri olan 22. soru zor bir soru olması bakımından dikkat çekicidir. Bunun dı ındaki sorular ise zor olmayan sorulardır. 16. soru, “Türk Halk Edebiyatı” ile “Yeni Türk Edebiyatı”nı birle tiren bir soru olmu tur. Bu bölümdeki ilginç sorulardan biri de 17. sorudur. Soru, zor olmamakla beraber akademisyenler arasındaki yakla ım farkını göstermektedir. Nitekim soruda “destan” bir “nazım ekli” olarak değil, “nazım türü” olarak gösterilmi tir. Bu nedenle bundan sonraki sınavlarda da bu tür adlandırmaların bir ayırt ediciliği olmayacakmı gibi görünmektedir. “Eski Türk Edebiyatı” ile ilgili olarak 9 soru sorulmu tur. Soruların çoğu, verilen metnin yorumlanmasına ili kindir. Bu nedenle bilgi olmadan da metin doğru yorumlanmı sa doğru cevaba kolaylıkla ula ılabilir (25, 26 ve 28. sorular). “Edebî sanatlar” bu ba lık içinde sorulmu tur ve “aruz bilgisi”yle ilgili de 1 soruya yer verilmi tir. Bu bölümde yer alan 27. soru ayırt ediciliği yüksek olmakla birlikte D seçeneğindeki bilginin doğruluğu ya da yanlı lığının kesin olarak belirlenebilmesi için “musammat”ın ilk bendinin de verilmesi yerinde olurdu. Bu nedenle bu soru da sınavın zor sorularından biri olarak değerlendirilebilir. “Yeni Türk Edebiyatı” ile ilgili 9 soru sorulmu tur. Bu bölümde yer alan sorular sınavın zorluk derecesinin en dü ük olduğu sorulardır. Kapsamı nedeniyle oldukça geni bir içeriğe sahip bu alandan sorulan sorularda ayrıntıya inilmemi , temel bilgiler yoklanmak isten mi tir. 1 soru “Tanzimat Edebiyatı”yla, 1 soru “Servetifünun Edebiyatı”yla, 4 soru ise “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı”yla ilgilidir. 32. soruda, dolaylı olarak “sanatçı dönem zihniyet estetik tavır” incelenmi ve verilen bilginin örneğinin bulunması istenmi tir. 1 soru da “Yeni Türk Edebiyatının Olu umu ve Kaynakları” ile ilgilidir. 1 soruda da “ iirde ahenk”i sağlayan unsurlardan redif sorulmu tur .
Soru No: Soru No: 1. Dünya Dillerinin Sınıflandırılması 26. XVII. Yüzyıl Türk Edebiyatı 2. Çağda Türk Yazı Dilleri 27. Divan Edebiyatı Nazım ekil ve Türleri 3. Orhun Türkçesi ve Uygur Türkçesi Metinleri 28. XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı 4. Türk Dili ve Lehçelerinin Sınıflandırılması 29. XVII. Yüzyıl Türk Edebiyatı 5. Eski Anadolu Türkçesi Metinleri 30. Divan Edebiyatının Kaynakları ( air Tezkireleri) 6. Harezm Türkçesi 31. Divan Edebiyatı Nazım ekil ve Türleri 7. Uygur Türkçesi 32. Türk Edebiyatında Akımlar 8. Orhun Türkçesi 33. Türk iirinde Ahenk Ögeleri 9. Çağatay Türkçesi ve Osmanlı Türkçesi 34. Yeni Türk Edebiyatının Olu umu ve Kaynaklar ı 10. Eski Anadolu Türkçesi 35. Tanzimat Edebiyatı 11. Eski Anadolu Türkçesi (Sanatçılar) 36. Servetifünun Edebiyatı 12. Osmanlı Türkçesi 37. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Co ku ve Heye cana Bağlı Metinler) 13. Türkçenin Ses Özellikleri 38. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Öğretici Metin ler) 14. Halk Bilimi Ara tırma Yöntem ve Kuramları 39. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Anlatmaya Dayalı Metinler Roman) 15. Türk Destanları 40. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Anlatmaya Dayalı Metinler Hikâye) 16. Türk Halk Fıkraları 41. iirde Ahengi Sağlayan Ögeler 17. Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimi ve Türleri 42. Edebiyat Öğretiminde Yararlanılan Öğretim Yöntem ve Teknikleri 18. Halk Hikâyeleri 43. Edebî Metinlerde Bakı Açısı 19. Â ık Edebiyatı (Sanatçılar) 44. Anlatmaya Dayalı Metinlerin Biçim ve İçerik Özellik leri 20. Tekke (Dinî Tasavvufî) Edebiyatı (Sanatçılar) 45. iirin İçerik ve Biçim Özellikleri 21. Â ık Edebiyatı 46. Edebî Akımlar 22. Â ık Edebiyatı Nazım ekli ve Türleri 47. Hikâye Türleri 23. Aruz Bilgisi 48. Metinlerin Sınıflandırılması 24. Edebî Sanatlar 49. Öğretim İlke ve Yöntemleri 25. Divan Edebiyatının Mitolojik Kaynakları 50. Öğretim İlke ve Yöntemleri 2013 KPSS / ÖABT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 000000000 ÖĞRETMENLİĞİ TESTİ
1. Bu testte 50 soru vardır.
1. A ağıdaki e le tirilmi dillerden hangileri yapı 3. A ağıdaki eserlerden hangisi runik alfabeyle bakımından benzer değildir? yazılmamı tır? A) Çince – Tibetçe A) Altun Yaruk B) Arapça – Farsça B) Bilge Kağan Yazıtı C) Bulgarca – Lehçe C) Köl Tigin Yazıtı D) Portekizce – Rumence D) Irk Bitig E) İngilizce – Flemenkçe E) Tunyukuk Yazıtı
Çözüm: Yapı bakımından diller üç gruba ayrılır: Çözüm: Türk runik (Orhun, Köktürk) alfabesi, Göktürkler ve kısmen de II. Göktürk Devleti’nin devamı olan Uygur Türk A. Yalınlayan (=Tek Heceli) Diller: Çince, Tibetçe, Viet çesine ait kimi metinlerde kullanılmı tır. II. Göktürk Devleti namca, Baskça gibi. zamanına tarihlenen Orhun Yazıtları ( Köl Tigin, Bilge Kağan B. Bağlantılı ve Kayna tıran (=Eklemeli) Diller: ve Tunyukuk Yazıtları ) ile Uygurlara ait Maniheist Çevrede a. Bağlantılı Diller: Türk dili ve köken bakımından içinde yazılmı olduğu sanılan, aynı zamanda bir fal kitabı olan yer aldığı Ural Altay dilleri ile bazı Asya ve Afrika dilleri gibi. Irk Bitig Türk runik alfabesiyle olu turulmu tur. Altun Yaruk ise yine Uygurlara ait Uygurca yazılmı bir eserdir. Ayrıca b. Kayna tıran Diller: Gürcü, Eskimo, Kızılderili dilleri gibi. eserin Arap harfleriyle yazılmı bir nüshası da mevcuttur. C. Bükümlü (=Çekimli) Diller: a. Kök Bükümlü Diller: Arapça ve içinde yer aldığı Hâmi Cevap A Sâmi dilleri gibi. b. Gövde Bükümlü Diller: İngilizce, Almanca, Fransızca vb. Hint Avrupa dilleri gibi. Çince ve Tibetçe, köken bakımından “yalınlayan”; Bulgar ca Lehçe, Portekizce Rumence, İngilizce Flemenkçe “bü kümlü diller”den “gövde bükümlü” dillere aittir. Arapça ve Farsça ise “bükümlü diller”dir ancak Arapça “kök 4. Bir Türk dili olmasına rağmen r/z ve I/ ses denk bükümlü”, Farsça ise Hint Avrupa dil ailesine mensup oldu likleri bakımından Moğolcayla paralellik göster ğundan “gövde bükümlü” bir dildir. mesi ve çok erken dönemlerde Genel Türkçeden ayrılması ile de Altayistik ve Türkoloji çalı mala Cevap B rında önemli bir yere sahip olan Türk dili a ağıda kilerden hangisidir? A) Halaçça B) Altayca C) Hakasça 2. A ağıdakilerden hangisi Kıpçak grubu yazı dille D) Çuva ça E) Yakutça rinden biri değildir?
A) Nogayca Çözüm: Çuva ça, Türk Dilleri arasında, bir taraftan Moğol B) Kumukça caya diğer taraftan da Fin Ugor dillerine olan yakınlığı ile özel bir yer tutar. Bu nedenle, bir Türk dili olduğunun kanıt C) Karaçay Balkarca lanması uzun tartı malardan sonra gerçekle mi tir. Çuva D) Ba kurtça ların ataları olan Bulgar Türklerinin, Orta Asya Türk toplulu ğundan ayrılıp batıya doğru göç eden ilk Türk boyları içinde E) Hakasça olmaları nedeniyle (bu göçün milat sıralarında gerçekle tiği dü ünülüyor) Çuva ça, Türk dilleri içinde en eski olanıdır ve tek ba ına Batı Türkçesini temsil eder. Çuva ça, bir r/l Çözüm: Türk dili ve lehçelerinin sınıflandırılmasına yönelik dili olan ilk Türkçe Dönemi’nde Türk dil birliğinden ayrıldığı farklı yakla ımlar (Talat Tekin tasnifi, R. Rahmeti Arat tasnifi için yine bir r/l dili olan Ana Çuva çaya, buna kar ılık diğer vb.) söz konusudur. Bu tasniflerde farklı ba lıklar altında bütün Türk dilleri bir z/s dili olan Ana Türkçeye giderler. da olsa “Nogayca, Kumukça, Karaçay Balkarca, Ba kurtça/ Ba kırtça” Türk dilinin Kıpçak grubu içinde yer alır. Hakasça Bu nedenle soru kökünde tanıtılan Türk dili, Çuva çadır. ise “Güney Sibirya Türk lehçeleri” içinde çoğunlukla “Altay ve Tuva Türkçesi”yle bir arada değerlendirilir. Cevap D
Cevap E
3 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
5. 7. Ol ödün ayıg ögli tigin, inisi, inçe tip sakıntı: Ögüm kaŋım içim tiginke sever, mini aklayur erti. Amtı içim I. Kara e ek ba ına uyan ursaŋ katır olmaz. taluyka barıp erdini kelürser, takı agırlıg bolgay men II. Kız anadan görmeyince ögüt almaz. takı uçuz bolgaymen tip sakıntı: amtı birle barayın! Ötrü kaŋı hanka inçe tip ötünti: içim tigin ölüm yirke III. Yapagulu gökçe çimen güze kalmaz. barır. Negülüg kalır men teŋrim? IV. Güyegü ogul olmaz. Bu parçaya göre Uygur Türkçesiyle ilgili olarak V. Kül depecük olmaz. a ağıda verilenlerden hangisi yanlı tır? Bu cümleler a ağıdakilerin hangisinden alınmı A) Belirli geçmi zaman eki, tonlu sesle sonlanan olabilir? sözcüklere de tonsuz biçimde eklenmektedir. A) Garib name B) Yönelme durumu ekinin ünsüzü uyum dı ındadır. C) Eklerin sonundaki g sesi korunmu tur. B) Dede Korkut D) Gelecek zaman için kullanılan ek “ sar/ ser”dir. C) Kutadgu Bilig E) Geni zaman ekine eklenen ki i eki zamir D) Divanü Lügâti’t Türk kökenlidir.
E) Atebetü’l Hakayık Çözüm: Metinde geçen “sakıntı (dü ündü)”, “ötünti (hitap etti)” sözcükleri belirli geçmi zamanda çekimlenmi tir. Söz cükler tonlu bir ünsüzle bitmesine rağmen (n) belirli geçmi Çözüm: Öncülde verilen cümlelerin ki bunlar atasözüdür zaman eki “ tı/ ti” tonsuz biçimde eklenmi tir. dil özelliklerine dikkat edildiğinde Eski Anadolu Türkçesine “taluy ka (okyanusa)”, “han ka (hana)”, “yir ke (ülkesine)” ait özellikler ta ıdığı görülür. Kutadgu Bilig, Divanü Lügâti’t sözcüklerine gelen yönelme durumu eki, ünsüz uyumu dı Türk ve Atabetü’l Hakayık Karahanlı Türkçesi ile kaleme ındadır. alınmı yapıtlardır. Seçeneklerde Eski Anadolu Türkçesi “ayıg, agırlıg” sözcüklerinde ek sonundaki “ g” korunmu tur. özellikleri gösteren iki eser vardır. Bunlardan birincisi Garib “sever, aklayur (nefret eder)” fiilleri III. tekil ki i “o” ile çekim name, ikincisi Dede Korkut’tur. Bu iki eserden Dede Korkut lenmi tir ve ki i zamiri kökenlidir. atasözleri bakımından oldukça zengindir. Bu nedenle veri len atasözleri Dede Korkut’a aittir. Ancak Uygur Türkçesindeki ” sar/ ser” günümüz Türkçesin deki “ se/ sa”nın ( art) kar ılığıdır. Uygur Türkçesinde gele cek zaman için “ gay” eki kullanılır (bolgay men > olacağım). Cevap B Cevap D
6. Kazan tig kaynap u sevdâ bi ürdüm 8. Bilig bilmez ki i ol sabıg alıp yagru barıp ükü ki i I I II Nizâmî balıdın halvâ bi ürdüm öltü gol yergerü barsar Türük bodun ölteçisen II III Ötüken yer olurup arkı türki ısar neŋ buŋug yok. Bu beyitteki altı çizili ekler sırasıyla a ağıdakilerin Ötüken yi olursar bengü il tuta olurtaçı sen Türük hangisinde doğru olarak verilmi tir? III bodun tok arkuk sen açsar tosık ömez sen bir todsar A) vasıta – bulunma – isimden fiil açsık ömez sen antagıŋın üçün igidmi kaganıŋın B) zarf fiil – ayrılma – fiilden fiil IV C) fiilden fiil – ilgi – geni zaman sabin almatin yir sayu bardıŋ. V D) vasıta – ayrılma – geni zaman Bu parçadaki numaralanmı sözlerden hangisi E) zarf fiil – ilgi – fiilden fiil fiilimsi değildir? A) I B) II C) III D) IV E) V Çözüm: Verilen beyit, Harezm Türkçesinin dil özelliklerini göstermektedir (Kutb’un Hüsrev ü irin mesnevisinden alıntı). Çözüm: Verilen metin Orhun Yazıtları’na aittir. bilig bil – mez ki i [Günümüz Türkçesiyle cahil (bilgi bilme kayna – p (günümüz Türkçesiyle “kaynayıp) > “p” zarf fiil yen) ki i] > “ mez” sıfat fiil ekidir. bar – ıp (Günümüz Türkçesiyle varıp) > “ ıp” zarf fiil Nizâmî bal – ı – dın (günümüz Türkçesiyle Nizâmî’nin ba il tuta olur – taçı sen [Günümüz Türkçesiyle hükmedeceksin lından) > “ ı ” iyelik eki, “ dın” ayrılma durumu ekidir. (tek ba ına sözcüğün anlamı” oturacak”] > “ taçı” gelecek bi – ür – dü – m (günümüz Türkçesiyle pi irdim) > “bi ” zaman eki fiiil kökü, “ ür ” fiilden fiil yapım eki, “ dü ” görülen geçmi igid – mi kağan (Günümüz Türkçesiyle beslemi hakan) > zaman eki, “ m” I. tekil ki i ekidir. “ mi ” sıfat fiil al – matin (Günümüz Türkçesiyle almadan) > “ matın” zarf fiil Cevap B Cevap C
4 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
9. Türk nazmıda çü min tartıp alem 11. Türk diline kimsene bakmaz ıdı Eyledim ol memleketni yek kalem Türklere hergiz gönül akmaz ıdı Klasik Çağatayca ile yazılmı bu beyitte geçen Türk dahı bilmezidi ol dilleri hangi sözcükler, biçim bilgisi bakımından klasik İnce yolı, ol ulu menzilleri Osmanlıcada farklı kullanılmı tır? Bu iir a ağıdakilerden hangisine aittir? A) nazmıda – memleketni A) Gül ehrî B) min – alem B) Ali ir Nevai C) min – memleketni C) Â ık Pa a D) nazmıda – eyledim D) Kadı Burhanettin E) alem – eyledim E) Kâ garlı Mahmut
Çözüm: Çağatay Türkçesinde zamir “n”si kullanılmaz [naz mıda (Çağatay) nazmında (Osmanlı)]. Çözüm: Verilen dörtlükte Türkçeye duyulan rağbetin azlı ğı dile getirilmi tir. Bilindiği gibi  ık Pa a Garib name adlı Çağatay Türkçesinde belirtme durumu eki sözcüklere eserinde, devrin aydınlarının Türk diline gereken önemi ver “ nı/ ni” eklinde eklenir [memlekteni (Çağatay Türkçesi) mediklerinden yakınır. Onun, millî dil ile bir edebiyat meyda memleketi (Osmanlı Türkçesi)]. na getirmek isteyen Anadolu airleri arasında çok önemli bir yeri vardır. Cevap A
Cevap C
12. A ağıdaki dizelerin hangisinde kar ıt anlamlı sözcükler birlikte kullanılmamı tır? 10. Ebû Nâsır bin Zâhir bin Muhammed es Serahsî A) Bâkî çemende hayli perî an imi varak rahmetu’llâhi ‘aleyhi bir kitâb cem eylemi kim her bir sözi biŋ cân değer; ammâ gördüm ki terkîb muhallel Benzer ki bir ikâyeti var rûzgârdan ve muhabbat olga bolga ‘ibâretince yazmı lar. Dile B) Zevki kederde mihneti râhatta görmü üz dim ki bu latîf ve erîf nüshanuŋ lutfi ve erefi dahı Âyînedir biribirne subh u âmımız artuk ola; ol sakîm ‘ibâretten sarîh ve fasîh ve rû en Türkçeye döndürdüm. C) Minnet Hudâya devlet i dünyâ fenâ bulur Bu parçada geçen “sarîh ve fasîh ve rû en Türkçe” Bâkî kalır sahîfe i ‘âlemde adımız ile a ağıdakilerden hangisi kastedilmektedir? D) Kapında sâil olmak gayre mihmân olmadan A) Karahanlı Türkçesi yeğdir B) Harezm Türkçesi Gedâ yı kûyun olmak Mısr’a sultân olmadan yeğdir C) Çağatay Türkçesi E) Bâğ ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmü üz D) Eski Uygur Türkçesi Biz ne âtın da gamın da rûzgârın görmü üz E) Eski Anadolu Türkçesi
Çözüm: Soru, Osmanlı Türkçesi söz dağarcığını ölçen bir Çözüm: Muhammed es Serahsî (d. 1009/h.400 sorudur. ö. 1090/h.483), Karahanlılar Devri’nde ya amı Türk asıllı fıkıh bilginidir. Hanefi mezhebine bağlı olan Serahsî’nin İs B’de, “subh (sabah) âm (ak am); C’de, “fenâ bulmak lam bilim dünyasındaki unvanı “İmamların Güne i’ anlamı (sona ermek) bâkî kalmak (sürmek, devam etmek); D’de, na gelen emsü’l Eimme’dir. En tanınmı eseri Mebsut’tur. “gedâ (kul) sultân (sultan); E’de, “ne ât (sevinç) gam (üzüntü)” sözcükleri kar ıt anlamlıdır. Ancak A seçeneğinde Soruda verilen metin, Eski Anadolu Türkçesi özelliklerine kar ıt anlamlı bir sözcükler kullanılmamı tır. sahip mütercim, sözünü ettiği kitabı da çevirdiği Türkçe ile yazdığına göre parçada geçen ibare ile “Eski Anadolu Türk Cevap A çesini kastetmi tir.
Cevap E
5 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
13. A ağıdakilerden hangisi Türkçe kökenli değildir? Çözüm: Parçada sözü edilen destan, Sakalara (İskitlere) ait u Destanı’dır. Destana kahraman olarak adını veren A) ta B) ba C) diz u, MÖ IV. yüzyılda ya amı bir Türk hükümdarıdır. Onun D) can E) kan ya amı ve ya adıkları etrafında söylenen ve Makedonyalı Büyük İskender’in Türk illerine yürüyü ü ile birle tirilen bu destan, Türkler arasında XI. yüzyıla kadar ya amı ve bu Çözüm: Türkçede kelime ba ında “c” ünsüzü bulunmaz. yüzyılda Ka garlı Mahmut tarafından kayda geçirilmi tir. Bu nedenle “can” Türkçe bir sözcük değildir. Cevap C Cevap D
14. Halk biliminin ilk kuram ve yöntemlerindendir. Masalların incelenmesi amacıyla geli tirilmi , daha sonra diğer halk edebiyatı türlerinin incelenmesinde de kullanılmı tır. Temel amacı; metinlerdeki motifleri 16. A ağıdakilerden hangisi, Nasrettin Hoca’nın fıkra esas kabul ederek herhangi bir metnin ne zaman, larından bazılarını nazma dönü türmü tür? nerede ortaya çıktığını ve ilk eklinin nasıl olduğunu belirlemeye çalı maktır. Motif Index of Folk Literature A) Faruk Nafiz Çamlıbel bu kuramın en önemli eserlerindendir. B) Orhan Seyfi Orhon Bu parçada sözü edilen kuram a ağıdakilerden C) Orhan Veli Kanık hangisidir? D) Yahya Kemal Beyatlı A) Psikoanalitik E) Rıza Tevfik Bölükba ı B) Sözlü Kompozisyon C) İ levsel Halk Bilimi Çözüm: Nasrettin Hoca’nın fıkraları, Nasrettin Hoca D) Tarihî Coğrafi Fin Hikâyeleri adıyla Orhan Veli tarafından nazma dönü türül mü tür. Eser, çocuk edebiyatının da güzel örnekleri arasın E) Bağlamsal da yer almaktadır.
Çözüm: Parçada özellikleri verilen kuram, Tarihî Coğrafî Cevap C Fin kuramıdır. Tarihî Coğrafî yöntemin kurucusu Julius Krohn’dur. Krohn, Kalevela Destanı’nın kaynaklarını tespit etmi ve varyantların yayılma yollarını ve bunların nasıl birle tiğini açıklamı tır. Bu yöntem sözlü halk anlatılarının nerede ve ne zaman yaratıldığını ve onun muhtemel ilk ek linin ne olduğunu belirlemeyi amaçlar. Halkbilimi ara tırma cısının yapacağı i , bulabildiği bütün e metinleri toplamak ve bunlardan birini asıl metin olarak kabul edip daha bütün metinler arasında yapacağı kar ıla tırma sonucunda bu anlatmanın ilk eklini kurmak olacaktır. Bütün bu çalı ma 17. Nice civânları eyledin türâb anlatının yayılma yollarını, ilk defa nerede yaratıldığını be Bülbülün yerinde çağırır gurâb lirleyebilecektir. Çar ın pazarların hep olmu harâb Cevap D Solmu gazel dökmü bostânın bâğın On altı dörtlükten olu an bir iirden alınan bu iir parçasının nazım türü a ağıdakilerden hangisidir? 15. Zülkarneyn (İskender) Semerkant’ı geçerek Türk A) Destan B) Ko ma C) Semai ülkelerine yönelince, Türk hakanı , Hucend Irmağı D) Türkü E) Varsağı kıyısına kırk gözcü yerle tirerek ona kar ı tedbir almı tı. Bu parçada bo bırakılan yere a ağıdakilerden Çözüm: Soru kökünde yer alan “on altı dörtlük” ifadesi, bir hangisi getirilmelidir? dörtlüğü verilen parçanın “uzun soluklu iirler” olan ve ge nelde olay anlatımına dayanan “destan”a ait olduğu söyle A) Oğuz Kağan B) Alp Er Tunga C) u nebilir. D) Siyenpi E) Deli Dumrul Cevap A
6 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
18. Halk hikâyecileri, anlattıkları hikâyelere zenginlik 20. XIV. yüzyılda özellikle Yunus Emre tarzını devam katmak amacıyla aralarda asıl hikâyeden farklı olarak ettirmesiyle öne çıkmı tır. Asıl adı Alâaddin’dir. kısa, mensur, ibret verici veya komik hikâyeler anlat Kaynaklar onun, Abdal Musa’nın müridi olduğunu ve maktadır. mahlasını ondan aldığını belirtir. Sade Türkçe ile sa mimi iirler yazan airin Divan’ından ba ka Gülistan, Bu hikâyelere verilen ad a ağıdakilerden hangi Gevher name, Minber name, Budala name, Saray sidir? name, Dil gü a gibi eserleri de bulunmaktadır. A) Fasıl B) Karavelli C) Dö eme Bu parçada sözü edilen air a ağıdakilerden D) Muhavere E) Kara hikâye hangisidir? A) Abdal Zelilî Çözüm: Halk hikâyeleri genel olarak dört ana bölümden B) Güvenç Abdal olu ur: C) Kazak Abdal − Fasıl: Bu bölüm saz e liğinde söylenen muhtelif iirler D) Pir Sultan Abdal den olu ur. E) Kaygusuz Abdal − Dö eme: Bu bölümde â ık dö eme (ya da soylama) adını verdikleri mensur bir tekerleme söyler. − Asıl Hikâye: Hikâyenin olay örgüsünün anlatıldığı bö Çözüm: Parçadaki “XIV. yy”, “Yunus Emre tarzını devam lümdür. ettirmesi”, “Abdal Musa’nın müridi” gibi ipuçlarından ve ve rilen eserlerden yararlanılarak Kaygusuz Abdal seçeneğine − Biti (ya da duvak kapama): Mutlu sonla biten ula ılır. hikâyelerde bu bölümde bir güzelleme, aksi durumda ise acıklı bir türkü söylenir. Cevap E Karavelli ise asıl hikâyenin aslında yer almayan ancak anla tıcısına göre eklenebilen kısa hikâyelerdir. 21. Â ıklığın esasını, karma ık bir yapıya sahip olan rüya Cevap B olu turmaktadır. Gerek â ıklık geleneğinde gerekse halk arasında kabul gören rüya motifi, dört safhada gerçekle ir. Bu parçada belirtilen dört safha sırasıylaç a ağı dakilerin hangisinde doğru olarak verilmi tir? A) Hazırlık − Rüya görme − Uyanı − İlk deyi B) İlk deyi − Hazırlık − Bade içme − Uyanı C) Bade içme − Uyanı − Rüyaya yatma − Hazırlık 19. Türk süsleme sanatının önde gelen minyatürcülerin D) Rüyaya yatma − Bade içme − Hazırlık − Rüya dendir. Asıl adı Abdülcelil Çelebi’dir. Aslen Edirneli görme olup daha sonra İstanbul’a gelmi ve burada ölmü E) Uyanı − İlk deyi − Rüya görme − Hazırlık tür. Atalar Sözü Destanı’yla ünlenmi tir. Bu parçada anlatılan sanatçı a ağıdakilerden hangisidir? Çözüm: Halk hikâyelerinin kahramanları deği ik ekillerde birbirlerine â ık olurlar. Bunlardan biri de “bade içme yoluy A) Güvahi la â ık olma”dır. Bade, rüyada içildikten sonra insanlara iir B) Â ık Ömer söyleme yeteneğini kazandıran manevî bir içkidir. Â ıkların bir kısmı bunu “dolu” olarak adlandırır. Bir anlamda â ık ye C) Bayburtlu Zihnî teneğini bu yolla ilahî bir temele de dayandırır. D) Levnî Anadolu sahası ara tırıcıları bade içme motifini dört ana E) Gevherî ba lık altında değerlendirmi lerdir: 1. Hazırlık Safhası: Â ık ve ma ukun bade içmeden önce ki (â ık olmadan önceki) durumunun ele alınması. Çözüm: “Türk süsleme sanatının önde gelen minyatürcüle rindendir.” ve “Atalar Sözü Destanı” ipuçlarından seçenek 2. Rüya: Bir yerde (çe me, harman, mezarlık) uyuma, pir lerde yer alan Levn’i’ye ula ılır. (aksakallı ihtiyar, dervi , Hazreti Hızır) elinden üç bade içilmesi.
Cevap D 3. Uyanı : Baygın vaziyette yatan kahramanın saz sesini duyunca uyanması. 4. İlk deyi : Â ığın rüyada olanları iirle ifade etmesi.
Cevap A
7 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
22. Fitil ve giy külâhı em‘a yı sûzâneden çıkma 24. A ağıdaki beyitlerin hangisinde te his sanatı vardır? Dola em‘in civârın merkez i pervâneden çıkma A) Bûydan ho rengden pâkîzedür nâzük tenün Beslemi koynında gûyâ kim gül i ra‘nâ seni Eğer maksat seyâhatse gönül deryâ yı vahdette B) Ser nâme i muhabbeti cânâna yazmı am Habâb ı bâde ve devret leb i peymâneden çıkma Hasret risâlesin varak ı câna yazmı am Aruz ölçüsü ile yazılan bu beyitler a ağıdaki na C) Geldümse ne var ben u‘arâ bezmine âhir zım türlerinden hangisine örnektir? Âdet budur âhirde gelir bezme ekâbir A) Divan B) Semai C) Selis D) Ey Necâtî yüri sabr eyle elünden ne gelür D) Satranç E) Kalenderî Hûblar cevr ü cefâyı kime öğretmediler E) Tahammül mülkini yıkdun Hülâgû Han mısın kâfir Çözüm: Soruda verilen beyitler aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün” kalıbıyla yazılmı tır. “Semai” Aman dünyâyı yakdun âte i sûzân mısın kâfir de aruzun bu kalıbıyla yazılan aruzlu â ık edebiyatı nazım ekillerinden biridir. Çözüm: Te his, insana özgü niteliklerin doğadaki varlıklara Cevap B aktarılmasıdır (ki ile tirme). A seçeneğinde “gül i ra’nâ” in sana özgü “koynunda beslemek” eyleminin faili olarak gös terildiği için “te his” sanatı yapılmı tır.
23. Dost bî pervâ felek bî rahm devrân bî sükûn Cevap A Derd çok hem derd yok dü man kavî tâli’ zebûn
Bu beyitte kullanılan aruz vezni; “dost”, “rahm” ve “derd” sözcüklerini bir kapalı, bir açık (– .) hece değe rinde okumayı gerektirir. A ağıdaki beyitlerin hangisinde benzer bir durum söz konusudur? A) Bezm i ‘a k içre Fuzûlî nice âh eylemeyem Ne temettu‘ bulunur neyde sadâdan gayrı B) Beni cândan usandurdı cefâdan yâr usanmaz mı Felekler yandı âhumdan murâdum em‘i yan 25. Gûyiyâ Nû înrevân ı subhdur kim ‘adl içün maz mı C) Saçma ey göz e kden gönlümdeki odlare su Lâceverdî kubbeye zencîr i zer asar güne Kim bu denlü dutu an odlare kılmaz çâre su Bu beyitte geçen “Nû înrevân”ın divan iirinde anılan özelliği a ağıdakilerden hangisidir? D) Gitdün ammâ ki kodun hasret ile cânı bile İstemem sensüz olan sohbet i yârânı bile A) Güne gibi parlak olması E) Âkıbet gönlüm esîr itdün o gîsûlarla sen B) Mavi gökyüzünü temsil etmesi Hey ne câdûsın ki âte bağladun mûlarla sen C) Sabah ülkesinin hükümdarı olması D) Boynuna altından bir zincir asması Çözüm: Sorudaki öncülde ifade edilen aruz kuralı “med”dir. E) Adaletli bir hükümdar olması “Med” belli kurallar üzerine yapılır ve “med”in hangi sözcük lerde yapılabileceği bellidir. İki ünsüzle biten sözcükler de bunlardan biridir. Çözüm: Nû inrevân: Rivayete göre Kisrâ unvanıyla anılan ilk İran ahıdır. Adaletiyle ve “Tâk ı Kisrâ adıyla me hur D seçeneğindeki beytin vezni “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün sarayıyla ünlüdür. Sarayına bir çan bağlattığı ve kendisiyle fâ’ilün”dür. İlk mısrada, görü mek isteyenlerin bu çanın zincirini çekerek onu çağır Saçma ey göz e kden gönlümdeki… dığı ve ikâyetini ve ihtiyacını söylediği rivayet edilir. Divan iirinde de sarayı, çanı ve adaleti ile anılır. __ . __ __ /__ . __ __ /
“e k” sözcüğü vezin gereği bir buçuk hece değerinde okun Cevap E mu tur.
Cevap C
8 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
26. XVII. yüzyıl airlerinden Sabit, Zafer-name adlı 28. Nevâyî ger i itseydi nevâ yı bülbül i tab‘um mesnevisinin ba ında Diyeydi yah ırak tuymu dur ol üslûb ı Selmânı Urup nazm ı Leylâ vü Mecnûn’a el XVI. yüzyıl airlerinden Hayalî’nin bu beytinden Deliye söz atma sakın vâz gel hareketle a ağıdakilerden hangisi söylenemez? diyerek a ağıdakilerden hangisini anlatmak iste A) Hayalî, Selman’ın üslubunu beğenir. mi olabilir? B) Nevai, etkili olmu bir airdir. A) Leylâ ve Mecnun’un dilinin ağır terkiplerden olu tuğunu C) Hayalî, Nevai’yi “yah ırak” sözcüğüyle Çağatay ca konu turmu tur. B) Leylâ ve Mecnun’un yazılmı en iyi a k mesne visi olduğunu D) Hayalî, yetenekli bir air olduğu kanısındadır. C) Leylâ ve Mecnûn’un gerçeklikten uzak olduğunu E) Hayalî, iirlerine Nevai’nin ilgisiz kaldığını iddia etmektedir. D) Nazım yerine nesri tercih ettiğini E) Yeni ve farklı konular bulmak istediğini Çözüm: Beyitte, Hayâlî kendi üslubunu Selmân’ın üslubuy la kar ıla tırıyor. Buradan onun üslubunu beğendiği çıkarı Çözüm: Beyitte Leyla ve Mecnun konulu (artık sıradanla labilir. Beyitte hitap doğrudan otorite kabul edilen Nevâyî’ye tığı için) iirlerden vazgeçilmesi (vaz gel) gerektiği söylen yönelik olduğundan Nevâyî’nin, döneminde ne kadar etkili mi tir. Bununla ilgili seçenek ise E’dir. olduğunu gösterir. “yah ırak”, “daha iyi” anlamında Çağa tayca bir sözcüktür ve “yah ırak diyeydi” ifadesiyle Nevâyî, kendi dilinde konu turulmu tur. Beytin ilk dizesinde “Eğer Cevap E Nevâyî benim bülbüle benzeyen air yaradılı ımın nağme lerini i itseydi” ifadesiyle Hayâlî kendini yetenekli bir air olarak gördüğünü ifade etmi tir. Ancak beyitte Nevâyî’nin Hayâlî’nin iirine kayıtsız kaldığını gösterir bir ifade yoktur. 27. Hasret i hançer ile cism i felâket zâ hayf
Oldı sad pâre meger gitdi o bî pervâ hayf Cevap E Ha re dek vird i zebân ola Nedîmâ vâ hayf Hâr ı fürkatle Ne âtî i hazînün vâ hayf Dâmen i ülfeti çâk oldı girîbânı bile Son bendi verilen bu musammatla ilgili olarak a ağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Ne ati, Nedim’in iirini tahmis etmi tir. B) 1, 2 ve 3. mısralar Nedim’e; 4 ve 5. mısralar Ne ati’ye aittir. C) iirin nazım ekli müsebbadır. D) Nedim, Ne ati’nin iirini tazmin etmi tir. 29. ekil ve içerik özellikleri bakımından kasidede farklı E) Methiye türünde yazılmı bir iirdir. bir tarz ortaya koyan air; “nesib” ve “methiye” bölüm lerini kısaltmı , özellikle “fahriye” bölümünü geni let Çözüm: Verilen musammat be mısralık bentlerden olu mi tir. Hatta “nesib” bölümünü tamamen kaldırarak mu tur bu nedenle nazım ekli “müsebba” olamaz. Müseb doğrudan “fahriye” ile ba ladığı kasideleri de vardır. ba, 7 mısralık bentlerden olu ur. Dizeler tanınmı bir ah sın, övgüsünde olmadığından türü methiye değildir. Ne atî, Bu parçada iirinin özelliklerinden söz edilen air Nedim’den önce ya amı bir airdir. Bu nedenle Nedim’in a ağıdakilerden hangisidir? iirini tahmis etmemi tir (be dize hâline getirme). A) Nedim B) Nev’î C) Nef’î Soruda parçanın yalnızca son bendi verilmi tir. Bu neden D) Nabi E) Nailî le “tazmin” ile ilgili kesin bir bilgiye ula mak mümkün de ğildir. Soru bu yönüyle çok değildir. Son bent olduğundan bentte iki mahlas bulunmaktadır. Ancak ilk üç dize Nedim’e Çözüm: Kasidede üstat olmasının ötesinde “fahriye”de (ken (Nedîmâ=Ey Nedim ifadesi de ipucu olarak kullanılabilir), dini övme) oldukça ba arılı olan air, Nefi’dir. Hatta Nef’î kimi son iki dize ise Ne atî’ye aittir. kasidelerinde, kasidenin klasikle mi bölümleme anlayı ından farklı olarak kimi kasidelerine doğrudan fahriyeyle ba lamı tır. Cevap B Cevap C
9 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
30. Tezkiresini yazarken Cami’nin Baharistan’ını, Ali ir 32. Dı dünyayı olduğu gibi değil, o andaki ruh hâllerine Nevai’nin Mecalisü’n Nefais’ini ve Sehi Bey’in He t göre nesnelerin kendilerinde bıraktıkları izlenimleriyle Behi t’ini model almakla beraber, onların kronolojik yansıtırlar. Bu nedenle, bu airlerin varlıklara yakla tasnifine kar ılık, alfabetik sıralamayı tercih etmi tir. ım biçimi sezgici ve idealisttir. Türk edebiyatında bu uygulama ilk kez onun tarafın A ağıdakilerden hangisi, bu parçada sözü edilen dan kullanılmı tır. anlayı la yazılmı olabilir? Bu parçada sözü edilen tezkire yazarı a ağıdaki A) Gelecek zamanlarda lerden hangisidir? Ölüleri balkonlara gömecekler A) Â ık Çelebi B) Beyani C) Ahdî İnsan rahat etmeyecek D) Latifî E) Âlî Öldükten sonra da
Çözüm: 16. yüzyıldan 20. yüzyıl ba larına kadar devam B) Sivas’ta Ulu Cami avlusunda çocuklar eden tezkire türü, geni zaman dilimi içinde farklı eklî gö Yalvaran gözlerle etrafa baka baka rünümlerle kar ımıza çıkmı tır. Bu eserler, Herat ekolü tez kirelerini kendilerine örnek almakla birlikte, ba ta tertip tarzı Açıyorlar küçük esmer avuçlarını olmak üzere birçok deği ikliğe de uğramı tır. Herat tezkireleri Emmilerim sadaka! Emmilerim sadaka! tasniflerini tabaka üzerine kurarken bizde bu yöntemi Latifî, çok pratik bir ekle dönü türmü ve airleri alfabetik olarak sıralamaya ba lamı tır. Latifî’den sonra bu çağda usul, kü C) Sen ve ben çük istisnaları dı ında Türk tezkireciliğinin vazgeçilmez tertip Ve deniz tarzı olmu tur. Ve bu ak am ki lerzesiz, sessiz Cevap D Topluyor bû yı rûhunu gûyâ
D) Yalnız ikimiz bir de o: Ma’bûde i i’rim; Yalnız ikimiz, bir de onun zıll ı cenâhı Hâkîlere bah eyleyerek hâk ı siyâhı Dû unda beyaz bir bulutun göklere âzim.
E) Hasret beni cayır cayır yakarken Bedenimde buzdan bir el yürüyor Hayâline çılgın çılgın bakarken Kapanası gözümü kan bürüyor
31. Seyahat namenin özel bir türüdür. XVII. yüzyıldan Çözüm: Soruda verilen bilgi, empresyonist (izlenimci) sa natçılara ait bir bakı açısıdır. Dı gerçeklik görüldüğü gibi sonra yaygınlık kazanmı tır. Anlatılan yerlerin siyasi, değil, sanatçının bakı açısıyla yeniden yaratılarak sunulur kültürel ve ekonomik özelliklerinin de yer aldığı gezi ve dı dünyayla sanatçının içinde bulunduğu durum arasın notlarıdır. da ko utluk kurulmaya çalı ılır. Bu parçada özellikleri verilen tür a ağıdakilerden Seçeneklerde bu ko utluğu C seçeneği sağlamaktadır hangisidir? (Sen ben/deniz ak am). A) Sefaret name Cevap C B) Pend name C) Kıyafet name D) Sur name E) Gazavat name
Çözüm: Soruda özellikleri verilen tür, sefirlerin (bugünkü büyükelçi) görevleri sırasında bulundukları yerlerdeki izle nimlerini aktardıkları “sefaret name”lerdir. En ünlüsü Yirmi sekiz Çelebi Mehmet’in Paris Sefaret namesi’dir.
Cevap A
10 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
33. Redif, dize sonlarında kafiyeden sonra gelen ve aynı 34. Millî destan niteliği ta ıyan eserler, mesneviler, halk görevdeki seslerin tekrarlanmasıdır. hikâyeleri; romanın doğu undan önceki anlatıların ba lıcalarını olu turur. A ağıdakilerin hangisi buna örnek olu turmaz? A ağıdakilerden hangisi bu anlatılar arasında A) Savrulmada gül imdi havâda değildir? Gün doğmada bir ba ka ziyâda A) Leylâ ile Mecnun B) u batan günün ak amlarında B) Dede Korkut Nice gül soldu bostanlarında C) Hançerli Hanım Hikâye i Garibesi
C) Kandilli yüzerken uykularda D) Kerem ile Aslı Mehtâbı sürükledik sularda E) ehrengiz
D) Garîbim nâmıma Kerem diyorlar Çözüm: Soruda öncüldeki türlerle seçenekler u ekilde Aslı’mı el almı , harem diyorlar e le tirilebilir:
E) Kefensiz bir cenâze, çırılçıplak, ortada… “millî destan niteliği ta ıyan eserler” > Dede Korkut Garanti yok sen gibi bir fâniye sigortada! “mesneviler” > Leylâ ile Mecnun “Halk hikâyeleri” > Kerem ile Aslı, Hançerli Hanım Hikâye i Garibesi Çözüm: A seçeneğinde, ehrengizler ise bir ehirdeki güzelleri anlatan divan edebi ___ havâ – da yatı nazım türlerindendir. ___ ziyâ – da Cevap E “ â” kafiye, “ da” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gelmi tir.
B seçeneğinde, ___ ak am – larında ___ bostan – larında “ larında” rediftir. Ancak kafiye olmadan redif kullanılmı tır. 35. Tanzimat edebiyatının edebiyat ele tirisi alanında en etkili isimlerinden olan , bu dönemde edebî ölçütle C seçeneğinde, rin olu masında belirleyici bir rol oynamı tır. airlikten ___ uyku – larda çok, teorisyen olarak ba arı gösteren sanatçı, eski ___ su – larda edebiyatı savunanlara kar ı yeni edebiyatı savun “ u” kafiye, “ larda” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gelmi tir. mu , edebî görü leri ile Servetifünun akımının önderi ve hocası olmu tur. Galatasaray Lisesi ve Mülkiye D seçeneğinde, Mektebi’nde hoca iken verdiği ders notlarını bir araya ___ Kerem diyorlar getirerek olu turduğu adlı eserinde, bir edebî ese rin ta ıması gereken özellikler üzerinde durmaktadır. ___ harem diyorlar “ rem” kafiye, “diyorlar” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gel Bu parçada bo bırakılan yerlere sırasıyla a ağı mi tir. dakilerden hangileri getirilmelidir? A) Namık Kemal – Takip E seçeneğinde, B) Muallim Naci – Demdeme ___ orta – da ___ sigorta – da C) Sami Pa azade Sezai – Rumuzu’l Edeb “ orta” kafiye, “ da” rediftir. Redif, kafiyeden sonra gelmi tir. D) Recaizade Mahmut Ekrem – Talim i Edebiyat E) Ziya Pa a – Harabat Cevap B
Çözüm: Parçadaki “Tanzimat edebiyatının edebiyat ele tirisi alanında…”, “eski edebiyatı savunanlara kar ı yeni edebiyatı savunmu ”, “Servetifünun akımının öncüsü” gibi ifadelerden Recaizade Mahmut Ekrem’e ula ılır. Onun ede biyat ele tirisi alanındaki eseri ise Talim i Edebiyat ’tır.
Cevap D
11 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
36. Servetifünun topluluğu içinde yalnızca ele tiri alanın Çözüm: Yahya Kemal’in estetik anlayı ını sürdüren, “ro da eser veren ki i . man, hikâye, iir, makale, deneme, edebiyat tarihi” alanla rında eser veren ki i, Ahmet Hamdi Tanpınar’dır. Bu cümlenin sonuna a ağıdakilerden hangisi getirilmelidir? Cevap D A) Ahmet uayp’tır
B) Süleyman Nazif’tir 39. Fabrika fen müdürü, gülmemek için kendini zor C) Hüseyin Suat’tır tutuyordu. “İ te böyle Murtaza Efendi!” dedi. “Senin vazifen, fabrika i lerini kontrolden ibaret. Atölyeleri D) Hüseyin Cahit Yalçın’dır gezer dola ırsın. Gördün ki iplik, masura, üstüpü, E) Safveti Ziya’dır u bu atılmı ; toplatırsın i çilere. Bir de una dikkat etmen lazım: İplikhanedeki i çilerden birçoğu kantar kâtibine teslim ettikleri masuraları çalar, kâtibe yeni Çözüm: Servetifünun topluluğunun yalnızca ele tiri alanın den yuttururlar. Buna da göz kulak ol.” da eser veren ki isi, “Ahmet uayp’tır. A ağıdakilerden hangisinin romancılık anlayı ı, Cevap A bu parçadaki anlatım özelliklerine daha uzaktır? A) Sadri Ertem B) Yusuf Atılgan C) Ya ar Kemal 37. A ağıdakilerden hangisi, halk iiri geleneğinden D) Fakir Baykurt ağırlıklı olarak yararlanan airlerden biri değildir? E) Orhan Kemal A) Zeki Ömer Defne
B) Ahmet Kutsi Tecer Çözüm: Soruda verilen parça, Orhan Kemal’in Murtaza adlı C) Faruk Nafiz Çamlıbel eserindendir. Orhan Kemal, eserlerini “sosyal gerçekçilik” anlayı ına uygun olarak ideolojik bağlamda kurmu tur. Se D) Bedri Rahmi Eyuboğlu çeneklerde aynı anlayı la yapıtlar ortaya koyan özellikle E) Cahit Sıtkı Tarancı köy gerçekliği, köy romancılığı diyebileceğimiz sanatçılar; Sadri Ertem, Ya ar Kemal ve Fakir Baykurt’tur. Yusuf Atıl gan ise eserlerinde “modernizmi esas almı ” ve bireyin iç Çözüm: Zeki Ömer Defne, Ahmet Kutsi Tecer, Faruk Na dünyasında ve yalnızla masına vurgu yapmı tır. fiz Çamlıbel, Bedri Rahmi Eyuboğlu Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında “millî zevk ve anlayı ı sürdüren airler”dendir. Cevap B Cahit Sıtkı Tarancı ise hece ile iir yazmasına rağmen “saf iir” anlayı ıyla iirler kaleme almı ve Fransız iirinden ya rarlanmı tır. 40. Sezai Karakoç’un, onun Hastalar ve I ıklar adlı kita bındaki öykülerin bütünü için yaptığı roman benzet Cevap E mesini genelle tirip Gül Yeti tiren Adam, Çarpılmı lar, Kuyu, Hı ırtı,Toz gibi diğer öyküleri için de dü üne biliriz. Bütün öykülerini bir arada okuyunca âdeta bir roman okumu gibi oluruz. Bu parçada sözü edilen yazar a ağıdakilerden 38. Yahya Kemal’den “Dilin kapısını bize o açtı.” diye hangisidir? söz ederken onun kendisi üzerindeki etkisini, iirdeki A) Mustafa Kutlu mükemmeliyet fikri ve dil güzelliğine bağlar. Gerek ro man, hikâye ve iirleri gerekse makaleleri, denemeleri B) Necip Tosun ve edebiyat tarihi ufuk açıcı eserler olarak kalacaktır. C) Rasim Özdenören Bu parçada anlatılan ki i a ağıdakilerden hangi D) Sadık Yalsızuçanlar sidir? E) Hüseyin Su A) Mehmet Akif Ersoy Çözüm: Parçada verilen eserlerden ve Sezai Karakoç’la B) Peyami Safa olan duyguda lığı dolayısıyla doğru seçenek Rasim Özdenören’dir. C) Ahmet Muhip Dranas
D) Ahmet Hamdi Tanpınar Cevap C E) Necip Fazıl Kısakürek
12 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
41. iirin ba arılı bir ekilde okunmasının, ön hazırlığa Çözüm: Açık oturumda konu farklı açılardan bir ba kanla bağlı olduğunu anlatan Ay e Öğretmen; iirin özellik tartı ılarak uygulanır. Öncülde de farklı iki görü dört ki i ve lerinin, anlamının hatta airinin bilinmesinin bile iiri bir ba kanla dinleyiciler önünde tartı ılarak ele alınmı tır. seslendirmeye etkisinin olabileceğini anlatmı tır ve Bu nedenle cevap C’dir. Buradaki güçlü çeldirici paneldir. öğrencilerine bir iir örneği vermi tir: Oysa panelde o konuyla ilgili uzmanlar bir ba kanla samimi bir ortamda tartı ır. Kollegyum ve zıt panelde de soru cevap ne olur kim olduğunu bilmesem pia’nın ön plandadır. Bu nedenle panel, zıt panel ve kollegyum ellerini bir tutsam ölsem cevap değildir. böyle uzak uzak seslenmese Cevap C ben bir ehre geldiğim vakit o ba ka bir ehre gitmese
Buna göre, öğrencilerin bu iiri seslendirirken 43. Havva üç gündür hasta. Ne yaptıksa kâr etmedi. Dok a ağıdakilerden hangisine dikkat etmesine gerek tor da adını unuttum, bir ey dedi. Yanına yakla ma yoktur? yacakmı ız. Allah korusun, hepimiz ölürmü üz. Ney A) iir veznine uygun okunmalıdır. se onu kömürlüğün yanındaki odaya koydular. Ben B) airin özellikleri bilinmelidir. yasak olmasına rağmen penceremden onun odasını izliyorum. Arada da kaçıp kaçıp yanına gidiyorum. C) iirin yazıldığı dönem incelenmelidir. Bu parçanın anlatımında kullanılan bakı açısı D) Mısralardaki vurgu ve duraklara uyulmalıdır. a ağıdakilerden hangisidir? E) Telaffuza önem verilmelidir. A) Hâkim B) Nesnel C) Tanık D) İlahi E) Kahraman Çözüm: Soruda verilen iir “serbest ölçü”yle kaleme alın mı tır. iirde herhangi bir ölçü söz konusu değildir. Bu ne denle “ iirin veznine uygun okunması”na gerek yoktur. Çözüm: Parçada I. ki ili anlatım söz konusu olduğundan (izliyorum, gidiyorum) parçada kullanılan bakı açısı, “kah Cevap A raman” bakı açısıdır.
Cevap E
42. Türk edebiyatı 9. sınıf dersi “divan edebiyatı” konusu 44. na giri te öğretmen, beyin fırtınası yöntem veya tekni • Küçük Ağa durakladı. Gerçekten de evine gitmek ğini uygulamı ve öğrencilerin bu konudaki görü lerini istiyordu. Çolak’ı ak am Ak ehir’e gönderecekti. tahtaya yazmı tır: Çocuklarından bir haber alamamak artık ona daya nılmaz bir dert gibi gelmeye ba lamı tı. Divan edebiyatında, Divan edebiyatının dili • Cesareti yoktu. Besim, küçük ve yuvarlak bir fran i lenmi bir kullanıl anla ılmazdır. cala diliminin üstüne saat camı takar gibi dikkatle mı tır. Divan edebiyatında yerle tirdiği jambona tereyağı sürerken hiçbir me Divan edebiyatı musi seleyi ciddi konu mazdı fakat Mümtaz söylemeliydi. ki ile iç içedir. gereksiz tekrarlar • İ te o günden sonra adım unutuldu. Bilmem nasıl, vardır. Konular sanatlı ve sonradan bu isim aile arasında da aldı yürüdü ve Fe ince bir üslupla i len Konular sade bir ekil ride adı özellikle Boğaziçi yalısında bayram elbiseleri mi tir. de i lenmi tir. gibi sayılı günlerde kullanılan bir ad olup kaldı. Görü lerin farklı gruplarda toplandığını gören öğret Farklı romanlardan alınan bu parçalar için a ağı men, iki farklı görü e de sahip öğrencilerden ve bir daki ba kandan olu an toplam 5 ki ilik bir grupla etkinlik I. Bakı açısı, planlamaktadır. II. Dil ve anlatım, Buna göre, öğretmenin a ağıdaki tartı ma türle rinden hangisini planlaması en uygundur? III. Yazıldıkları dönem A) Panel B) Kollekyum C) Açık oturum özelliklerinden hangileri ortaktır? D) Zıt panel E) Konferans A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
13 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
Çözüm: 46. 11. sınıf Türk edebiyatı dersinde edebî akımları öğretmek isteyen bir öğretmenin seçtiği metin u I. parça, Küçük Ağa romanına aittir. Roman Cumhuriyet Dö nemi ürünüdür ve ilahi bakı açısıyla yazılmı tır. ekildedir: II. parça, Yalnızız romanına aittir. Roman Cumhuriyet Dö Charles’in konu ması, bir sokak kaldırımı gibi düm nemi ürünüdür ve ilahi bakı açısıyla yazılmı tır. düzdü. Beylik fikirler, oradan her zamanki kıyafetleriy III. parça, Çalıku u romanına aittir. Yapıt, Milli Mücadele le geçer durur. Ne bir heyecan veya bir gülü e neden Dönemi ürünüdür ve kahraman bakı açısıyla yazılmı tır. olur ne de bir hülya uyandırırdı. Charles, söylediğine göre, Rouen’de iken merak edip tiyatroya, Parisli Bu üç parçanın tek ortak noktası, dil ve anlatımıdır. Yalın, anla ılır bir Türkçeyle yazılmı lardır. aktörleri görmeye gitmemi tir. Yüzme, kılıç kullanmak, ni an atmak gibi eyleri bilmezdi. Cevap B Bu parça, a ağıdaki edebî akımlardan hangisinin özelliklerini öğretmek için en uygundur? A) Realizm B) Romantizm C) Naturalizm D) Dadaizm E) Klasisizm 45.
I. Dilberün i i ‘itâb u nâz olur Çözüm: Verilen parça Madam Bovary’e aittir. Bu metin Çe mi câdû gamzesi gammâz olur “realizm”in önemli bir eseri olduğundan bu akımın özellikle rini öğretmek için en uygun eserdir. Ey gönül sabr it tahammül kıl ona
Yâre iri mek i i az az olur Cevap A Kadı Burhanettin 47. Hikâyeler, olay hikâyesi ve durum hikâyesi olmak II. Seni bahçelerimde uyuttum üzere iki türde ele alınmaktadır. Seni duvarlarımda sakladım Buna göre a ağıdakilerden hangisi, diğerlerine havuzlarıma güne ler durduğu zaman göre farklı bir hikâye türünün öğretimi için kulla gözlerini açıp bana gülerdin bahtiyaaar nılabilir? Asaf Hâlet Çelebi A) Hatice Hanım, pek genç dul kalmı zengin bir hanımcağızdı. On üç ya ında iken altmı altı III. Bûy ı gül taktîr olunmu nâzın i lenmi ucu ya ında bir kocaya vardığı için izdivaç denen eyden nefret etmi ti. İ te hemen hemen on Biri olmu hoy birisi destmâl olmu sana sene vardı ki kocası ölmesine rağmen evlenme Nedim yi hiç dü ünmemi ti. Numaralandırılmı bu iir parçalarını okuyan bir B) Kamyon; Zincirli Han’ın dar ve basık kapısın öğrenci a ağıdakilerden hangisine ula amaz? dan, yan duvarlara sürtünüp sıvaları dökerek A) Nazım türleri farklı olan eserler bulunmaktadır. ve üzerine bağlanmı sepetlerle çuvalları dört tarafa fırlatarak çıktı. oför bir eliyle direksiyona B) iirlerde kullanılan ölçü, deği iklik göstermek yapı mı , diğer eliyle de peynirli pide yiyordu. tedir. C) Çocukluğumdan beri haritaya ne zaman bak C) iirlerde, farklı dil ve anlatım özellikleri kullanıl sam gözüm hemen bir ada arar; ehir, vilayet maktadır. isimlerinden hemen mavi sahile kayar… Belki D) iirlerde farklı konular i lenmektedir. de okuduğum romanlar beni etkiledi, haritada adaları görünce heyecanlanıyorum. E) Kafiye düzenleri, iirlerde farklılık göstermekte dir. D) Benim saçlarım yumu ak, Fatma’nın saçla rı keçe gibi. Annem ustura ile iki defa kazıttı saçlarını uzasın diye ama uzamadı, kısa kaldı. Çözüm: I. ve III. parçada aruz ölçüsü, II. de ise “serbest Burnu da öyle biçimsiz ki yamyassı. Bu yüzden ölçü kullanıldığından “ iirlerde kullanılan ölçü, deği iklik benim arkada larımın hiçbiri Fatma ile oynamak göstermektedir.” bilgisine ula ılabilir. I. ve III. parçada dil istemiyor. anlatım benzer özellikler gösterirken II. de dil daha anla ılırdır. Parçaların kafiye düzenleri farklıdır. Ancak verilen E) Satıcı, iskemlesine oturdu. Hasan da merakla parçaların konusu benzer nitelikler ta ıdığından “ iirlerde kar ısına geçti. Bu dört yanı duvarlı, tek kat, farklı konular i lenmektedir.” bilgisine ula ılamaz. basık ve toprak evde öyle canı sıkılıyordu ki… a arak, eğlenerek izliyordu. Satıcı ne yaparsa Cevap D o susuyor ve seyrediyordu.
14 D ğer sayfaya geç n z. 2013 KPSS / ÖABT 000000000
Çözüm: A, B, D ve E seçenekleri, olay anlatımının ön plan Çözüm: Birinci paragrafta Halide Edip Adıvar tarafından da olduğu parçalardan alınmı tır. Ancak C seçeneğinde ele alınan Sinekli Bakkal’da II. Abdülhamit Dönemi aynen bir ey anlatmaktan ziyade bir anın ifadesi söz konusudur. anlatılmakta romanda herkes tarafından okunmaktadır. Bu Bu nedenle A, B, D, E seçenekleri “olay hikâyesi”ne örnek bilgi düzeyinde bir kazanımdır. olabilecek metinlerden, C seçeneği ise “durum hikâyesi”ne örnek olabilecek bir metinden alınmı tır. İkinci paragrafta ise Sinekli Bakkal’dan hareketle II. Abdül hamit Dönemi’ne ait unsurlar örneklendirilerek açıklanmı Cevap C tır. Bu da kavrama düzeyidir.
Cevap A 48. Öğretim programında metinler; co ku ve heyecana dayalı, olay çevresinde geli en edebî metinler ve öğretici metinler olarak sınıflandırılmaktadır. Bu cümleye göre a ağıdaki edebî metinlerden hangisi, diğerlerinden farklı bir metin türü içeri sinde yer alır? A) Kerem ile Aslı B) Çoban Çe mesi C) Vatan yahut Silistre D) Karagözle Hacivat E) Semaver
Çözüm: Kerem ile Aslı, halk hikâyesidir. Vatan yahut Silist re , modern tiyatro; Karagözle Hacivat ise geleneksel tiyatro örneğidir. Semaver ise bir hikâye metnidir. Hepsinin ortak 50. Bir öğretmen, hikâye metin türünün özelliklerinin özelliği ise farklı biçimlerde de olsa “olay çevresinde geli öğrenilmesi amacıyla inceleme yöntemine uygun en edebî metinler”dir. bir hikâye metnini, sınıfta öncelikle tüm öğrencilerin okumasını sağlamı tır. Daha sonra sınıfı rastgele Çoban Çe mesi ise bir iirdir ve “co ku ve heyecana dayalı gruplara ayırarak her bir gruba a ağıdaki görevleri metin”dir. vermi tir: Cevap B 1. Grup, hikâyenin ana fikrini bulacaktır.
49. Sinekli Bakkal romanını i leyen Elif Öğretmen, öğren 2. Grup, hikâye kahramanlarının özelliklerini açıkla cilerine iki parça vermi ve bu parçalardan hareketle yacaktır. “Sinekli Bakkal romanının okuru kimdir?” sorusunu 3. Grup, hikâyeyi olay, mekân, zaman ve dil açısın öğrencilerine yöneltmi tir: dan inceleyecektir. I. Halide Edip Adıvar tarafından kaleme alınan 4. Grup, hikâyedeki olaydan hareketle yeni bir hikâye Sinekli Bakkal’ın, okuru en çok çeken yönü yazacaktır. herhâlde II. Abdülhamit Dönemi’nin İstanbul’unu Öğretmen bu uygulamasında, a ağıdakilerden her kesimden insana yer vererek anlatmasıdır. Bu hangisini göz ardı etmemi tir? sayede roman herkes tarafından okunmaktadır. A) Öğrencilerin göreve olan istek düzeylerini II. Halide Edip Adıvar tarafından kaleme alınan Sinekli Bakkal’da okuyucu gibi; II. Abdülhamit B) Öğrencilerin metin türüne ili kin ön bilgilerini Dönemi’nin İstanbul’unda fakir kenar mahallesi, C) Görevlerin e değerliklerini zengin konaklar ve saray çevresinde ya ayan insanlara da yer verilmi tir. D) Görevlerin yaratıcı olmasını Bu parçalara göre soruya cevap veren öğrenciler, E) Hikâyenin amaca uygunluğunu Bloom’un a ağıdaki bili sel alan basamaklarının hangisini kullanmaktadır? Çözüm: Paragrafta öğretmenin seçtiği hikaye ‘’inceleme yöntemine’’ uygundur. Dolayısıyla amaca uygun bir hikâye I II seçilmi tir. Oysa diğer seçeneklerle ilgili olarak ne öğrenci A) Bilgi Kavrama lerin hikâye düzeyi ile ilgili ön bilgileri, ne görevlerin dağılı B) Bilgi Uygulama mında e itlik ne öğrencilerin güdülenme düzeyi ne de her grupta yaratıcılığa dayalı etkinlik görülmektedir. C) Kavrama Kavrama D) Uygulama Analiz Cevap E E) Değerlendirme Analiz
15