Malieveld, Den Haag Welkom Op De 53E Tong Tong Fair!

PASARKRANT GRATIS PROGRAMMABROCHURE | TONG TONG FESTIVAL 2011

VOORHEEN 53e editie

FAIR — FOOD — FESTIVAL — DE BESTE MIX VAN OOST EN WEST

Malieveld, Den Haag www.tongtongfair.nl Welkom op de 53e Tong Tong Fair!

De Tong Tong Fair is opgebouwd als een stad waar je kunt slentershoppen, uit eten gaat, boodschappen doet èn naar het theater gaat. Deze Pasarkrant is daarbij uw gids: hij bevat het volledige festivalprogramma. Hoewel alle straten en pleinen van de Indische stad op het Malieveld namen Eetwijk Noord hebben, was niet voor iedereen duidelijk waar het Indonesië-Paviljoen was of het Bintang-Theater stond. Daarom hebben we de looproute ietwat aangepast. Eetwijk Vanuit de Entree komt u meteen in het Oost Eetwijk Indorock Cultuurpaviljoen dat weer uitkomt op de West Café Grand Pasar. U kunt ook vanuit de Entree direct naar het Indonesië-Paviljoen en vandaaruit naar de Grand Pasar. De Eetwijk Eetwijk Zuid bevindt zich onveranderd achter de Grand Pasar. Het Bintang-Theater staat nu Tong-Tong vooraan op het Malieveld en deelt het Podium onderkomen met het Bibit-Theater. Elk theater heeft een eigen ingang in het Cultuurpaviljoen: ’s middags zijn er lezingen, talkshows, boekpresentaties enzovoort, ’s avonds maken we het theater Grand Pasar groter, gaan de volgspots aan en stralen de (Invaliden) toiletten bintangs (sterren). Bintang-Theater & De drie elementen van de Tong Tong Fair – Bibit-Theater De geschiedenis van een beurs, culinair spektakel en cultureel de Tong Tong Fair festival – zijn nu duidelijker gegroepeerd. De Bengkel Een prachtige tentoonstelling over de De Pasar Malam van Tong Tong, Indische keuken, zo belangrijk binnen de een Indische onderneming, Indische cultuur en zo spannend omdat het door Florine Koning. Uitgever: Cultuurpaviljoen een van de oudste mengkeukens van de Stichting Tong Tong. Paper- Indonesië wereld is, vervangt het Kooktheater. In de back, ingenaaid, ISBN Paviljoen Bengkel zijn diverse kookworkshops. 978–90-78847-06-9, 276 blz. (Invaliden) Verder hebben we het Indorock Café groter toiletten op groot formaat (24 x 30 cm), gemaakt en een extra paviljoen toege- 270 illustraties. voegd: de Den Haag Danst!-Dome. Zoals de Den Haag Verkrijgbaar via iedere naam al zegt, draait het hier om dans. Kijk Danst! Dome boekwinkel en op de Entree in de Entree voor het dagprogramma. Tong Tong Fair. Prijs € 32,50. Tenslotte, via de website van het Tong Tong Festival, www.tongtongfestival.nl, blijft u op de hoogte van het laatste programma- Het boek Romusha van Java 1942–1945, van Winnie nieuws. Op Facebook.com/tongtongfair Rinzema-Admiraal, is nu voor € 15,– te koop. Winnie kunt u meepraten over onze activiteiten. is geïnterneerd geweest in het Tjidengkamp te Batavia. Zij vindt echter dat niemand zichzelf mag wijsmaken dat Veel plezier op de 53e Tong Tong Fair! alleen in de kampen is geleden. Na langdurig bronnen- en literatuur onderzoek blijkt dat de Romusha van Java bij honderduizenden zijn gerekruteerd, getransporteerd Het Tong Tong Team en onder erbarmelijke omstandigheden te werk zijn ge- steld. Dit ging samen met ernstige mishandeling door Ellen Derksen & Siem Boon (directie), Linda bewakers, zowel op Java, Sumatra als Birma als op de Sellier & Robin Boon & Markus Huppe (Tong eilanden van de Oost.Wanneer zij door uitputting neer- 2RNYRRUYOLHJWLFNHWV ODVWPLQXWHV Tong Fair), Arnaud Kokosky Deforchaux & Leslie vielen werden zij voor dood in een kuil geschopt. Van de vrouwen die als hulp-romusha waren gerekruteerd en Boon & Ainsley Liem (Tong Tong Festival). die voor dwang prostitutie werden gebruikt is bekend dat 2QVKHOHUHLVDDQERGYLQGWXRRNRSLQWHUQHW 75% omkwam. Het boek is te koop bij Van Stockum te ZZZKROLGD\LQWHUQDWLRQDOQO 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 3 Den Haag en bij de Uitgeverij Pro" el te Bedum. /DDQYDQ0HHUGHUYRRUW%$'(1+$$* nieuwe tentoonstelling in het cultuurpaviljoen Welke gebruiken, rituelen, taboes, rondom het bereiden en nuttigen van eten be- Een geschiedenis van de schouw je als typisch Indisch? “Nasi ku- ning voor feestelijke gelegenheden, bami Indische keuken voor een lang leven, als een lepel valt krijg je vrouwelijk bezoek, vork mannelijk, mes ruzie.” (Man, 42 jaar) In 2011 presenteert Stichting Tong Tong een prachtige overzichtstentoonstelling over de Indische keuken, een van de oudste fusion- keukens van de wereld.

INDISCHE IDENTITEIT Juist omdat de Indische keuken zo’n centrale rol inneemt in de Indische identiteit van ook de tweede en derde generatie, is het jammer dat de kennis van de geschiedenis en de eigenheid van de Indische keuken steeds vaker hiaten vertoont. Hoog tijd voor een Leg uw prangende kookvraag aan expositie over deze intrigerende mengkeuken! Bea Berens-Sleebos voor. Ze houdt elke De tentoonstelling beschrijft de Indische keuken en Indische eetcultuur maar vertelt ook de ontstaansgeschiedenis, die zo nauw dag spreekuur van 14.00-17.00 uur en verbonden is met de Indische geschiedenis en de gemengde groep van 18.00-20.00 uur, uitgezonderd Nederlanders uit Indië. De Indische geschiedenis is de (deels 28 en 29 mei. Die dagen wordt zij door onbekende) Nederlandse koloniale geschiedenis, met pre-Neder- landse wortels tot in het Portugese en Chinese tijdperk van de andere kenners vervangen. handel en ontdekkingsreizen. Uiteraard loopt die geschiedenis door tot na de onafhankelijkheid van Indonesië, met de repatrië- ring en de tijd van het settelen in Nederland.

DE INDISCHE KEUKEN LEEFT! Stichting Tong Tong maakt al sinds de vroege jaren negentig tentoonstellingen over aspecten van de Indische cultuur en cultuurgeschiedenis, zoals de kleding, het Indische woonhuis in Indië en Nederland, en de njai – oermoeder van de Indo’s. Een ‘dagelijks’ onderwerp wordt gebruikt als raam op de geschiedenis en op dat wat het Indische zo typeert, zoals de raciale, culturele en sociale gemengdheid van de Indische groep en cultuur. Maar ook Eet u wel eens Indisch? “Ja, zeker drie keer de identifi catie met en de invloed vanuit het westen en de KOOKWORKSHOPS EN CULINAIRE SPREEKUREN BENGKEL: KOOKSTUDIO per week, soms vaker. Als er iemand in de vertrouwdheid met allerlei oosterse verschijnselen. Het mooie is natuurlijk dat de Eetwijk van de Tong Tong Fair en de Fotograaf Harold Pereira en schrijfster Eveline Stoel geven een In de onderzoeksfase hebben we vaak een beroep gedaan op de expositie in het Cultuurpaviljoen elkaar optimaal aanvullen. kookworkshop uit Boekoe Bangsa (opvolger van Boekoe Kita), een familie gestorven is, dan moet ik wel bezoekers van de Tong Tong Fair (Pasar Malam Besar): stuur uw Bezoekers van de Eetwijk kunnen na de bestudering van de bundel met geheime familierecepten. do 26 mei. Ernst van Toll van Indisch eten, het is dan zoiets als een brieven en foto’s en vertel ons over uw ervaringen! Ook voor deze expositie wellicht een andere keuze maken uit de menukaarten van Restaurant Surabaya uit Middelburg geeft aandacht aan vergeten troost.” (Vrouw, 69 jaar) culinaire tentoonstelling hebben we hulp gevraagd aan liefhebbers de restaurants. En bezoekers van de expositie kunnen op een gerechten. za 28 mei. Dorine van Hooijdonk maakt Indische van de Indische keuken. In De Sobat, het relatiemagazine van steenworp afstand in de Eetwijk zelf de vers gemaakte exemplaren fl ensjes gevuld met seizoensgroenten en kip en salade van roedjak Stichting Tong Tong, op onze website en Facebook-pagina, stelden proeven van wat anders alleen een foto of recept was gebleven. In saus. zo 29 mei. Een week later geeft zij een familieworkshop: leer wij tien vragen. De respons was zeer groot. In een paar dagen tijd de Bengkel kunnen bezoekers bovendien kookworkshops volgen. sajoer bajem met feestelijke rijst in pisangblad en sambal maken. stroomden bijna honderd reacties binnen, per mail en per post. Jong en oud kunnen straks meedoen met zes workshops die in het zo 5 juni. Sara de Weerd- Walakutty maakt de Molukse lekkernijen De ene reactie was nog uitgebreider dan de andere. Een eerste teken van ‘lekker gezond’ staan. lemper Louina en roedjak Natsepa. wo 1 juni. Sandra Rijken van conclusie: de Indische keuken leeft! Daarnaast zal de grande dame van de Indische keuken, Bea Cookin’ Kids maakt een culinair programma voor kinderen. do 2 Berens-Sleebos, culinair spreekuur houden in de expositie in het juni De tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door de Mondriaan Cultuurpaviljoen. Leg uw prangende kookvraag aan Bea voor. Ze Stichting. Hij wordt ontworpen door Making Waves, het ontwerpbureau houdt elke dag spreekuur van 14.00–17.00 uur en van 18.00–20.00 Maximaal 15 mensen kunnen deelnemen per workshop. Schrijf je vooraf in dat vorig jaar verantwoordelijk was voor de expositie Eerste Generatie uur, uitgezonderd 28 en 29 mei. Die dagen wordt zij door andere bij de stand van Stichting Tong Tong tegenover de Bengkel. Kosten: Show: Wij Weten Alles Nog. kenners vervangen. € 3,50 (voor de ingrediënten).

4 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 5 WIE WAS TJALIE ROBINSON? 100 JAAR TJALIE OP HET zelfstandige vrouwen, die bij leven goed 100 jaar Tjalie Robinson Tjalie Robinson (Nijmegen, 10 januari TONG TONG FESTIVAL standhouden tussen jongens en mannen, 1911 – Den Haag, 22 april 1974) is het maar het uiteindelijk lijken af te leggen tegen pseudoniem van Jan Johannes Theodorus Cuk & Cis Het Leven. Naast Tjoek staat in het verhaal en op het Tong Tong Festival Boon. Een ander pseudoniem is Vincent in het stuk het Indische jongetje Man. Ze Mahieu. Tjalie Robinson was een journalist, Scène uit Cuk & Cis leven in een grensgebied, buiten de ‘nette schrijver en activist. Zijn vader was een maatschappij’. Leven ze in een droomwereld, “Het heeft niets te maken Nederlandse KNIL-militair, Cornelis Boon, een onbestaanbare ideaalwereld? met anti-Nederlands of en zijn moeder een Indische vrouw van ‘De droomwereld’, zo wordt in het stuk Brits-Javaanse afkomst, Fela Robinson; zij gesteld, is beter dan het echte leven. De pro-Indonesië of leerden elkaar op Java kennen. Hun oudste jacht, zo prominent in met name ‘Tjoek’, heimwee-achtig zijn. zoon Jan werd geboren tijdens een wordt in het stuk associatief verbonden met Het is doodgewoon Nederlands verlof. Jan Boon begon als de vrijheidsstrijd van Indonesië, met oorlog; onderwijzer op Java. Sinds 1936 was hij en men stelt de vraag of jagen vergeleken kan zelfrespect. En dat kan sportredacteur bij het Bataviaasch Nieuws- worden met moorden. De dood van beide een mens hebben, al staat blad. Tijdens de oorlog in Nederlands-Indië vrouwen werd in een toneelrecensie in de hij één tegen duizend.” (1942–1945) werd hij in Japanse krijgsge- Indonesische krant Sinar Harapan beschreven vangenschap redacteur van de kampkrant als “tragisch esthetisch”. Tjalie Robinson over herinneringen en sloot hij vriendschap met mede-geïnter- Een prachtig cadeau voor Tjalie is aan Indië neerden Rob Nieuwenhuys en Leo Vroman. de muzikale toneelvoorstelling Multimediaal theaterstuk Na de oorlog werkte hij weer als journalist De regie van het multimediale theaterstuk is in in Indonesië. Hij begon onder meer aan de van de Indonesische groep Behind handen van Asep Budiman. Hij baseerde zich op de serie die hem beroemd zou maken: the Actors uit Bandung. Zij Indonesische vertalingen van H.B. Jassin. De ‘Piekerans van een straatslijper’ in dagblad hebben een bewerking gemaakt voorstelling die circa 60 minuten duurt, is vier De Nieuwsgier. Ook schreef hij bijdragen maal te zien in het Bintang-Theater. Een korte voor het interculturele tijdschrift Oriëntatie, van twee verhalen uit zijn lite- gesproken samenvatting gaat aan elke voorstelling waarin Indonesiërs en Nederlanders raire bundels Tjies en Tjoek. vooraf. Behind The Actors geeft workshops dans in samenwerkten. Het blad was een initiatief de ‘Den Haag Danst! Dome’ en workshops wayang van E. du Perron en werd geleid door Rob Theatergroep Behind the Actors maakte in golek in de Bengkel. 2 t/m 5 juni Nieuwenhuys. Maar in het nieuwe Indone- 2009 – toen onder de naam Dewi Asri STSI sië was steeds minder ruimte voor een Bandung – de theatervoorstelling Cuk & Cis Cover van Gerilja, de voorloper van Tong- Nederlandse schrijver. In 1954 repatrieerde naar de boeken Tjoek en Tjies van de auteur HIVOS Tong Tjalie Robinson met zijn gezin naar Vincent Mahieu alias Jan Boon/Tjalie De voorstelling Cuk & Cis is mogelijk dankzij Nederland. Robinson (lees hiernaast ‘Wie was Tjalie’). een subsidie van Hivos, een Nederlandse Honderd jaar geleden werd Tjalie Robinson PROGRAMMA 100 JAAR TJALIE herinnering als een bron van kennis, In Nederland werkte hij kort als onderwij- Cuk & Cis werd dat jaar opgevoerd in het ontwikkelingsorganisatie die zich inzet voor geboren. Daarom besteedt het Tong Tong – Reggie Baaij interviewt prof. dr. Wim niet te verwarren met nostalgie. zer, maar vooral weer als schrijver en Erasmus Huis in Jakarta, en op podia in armoedebestrijding én voor maatschappijop- Festival dit jaar (wederom) extra aandacht Willems over Kind van Batavia en Land van Pattynama praat met haar gasten over journalist. In De Vrije Pers, een krant in enkele andere Indonesische steden. De bouw in ontwikkelingslanden. Hivos is zeer aan hem. De nadruk ligt dit jaar op de gesloten deuren, twee nieuwe bundels met de betekenis van ‘herinnering’ en in Surabaya, verschenen zijn ‘Piekerans’ over voorstelling werd goed ontvangen, vertelde actief in Indonesië. Een van de meest betekenis die zijn werk vandaag de dag nog verhalen van Tjalie. Willems is de hoeverre zij het eens of oneens zijn met het leven in Nederland. Ook schreef hij o.a. regisseur Asep Budiman (Bandung, 1972) aan ambitieuze projecten organiseert Hivos op voor lezers heeft, Indisch en niet-Indisch. Er biograaf van Tjalie Robinson. wo 25 mei Tjalie. za 28 mei, 17.00 uur, bintang- voor Het Parool en Elsevier. In 1956 ver- Indisch Anders, de boekenkrant bij het Tong het eiland Sumba ten oosten van Lombok. Op zal aandacht zijn voor het vernieuwende 12.30 uur, bibit-theater. theater. scheen zijn verhalenbundel Tjies (onder zijn Tong Festival. Cuk & Cis is een muziekthea- dit middelgrote eiland met 600.000 inwoners perspectief dat Robinson op literatuur had – Prof. dr. Bert Paasman geeft een lezing – In de talkshow ‘Mahieu/Robinson voor pseudoniem Vincent Mahieu) – in 1959 tervoorstelling met toneel, wayang golek stimuleert Hivos duurzaam energiegebruik. – in bepaalde opzichten een voorbode van over het tijdschrift Gerilja, de voorloper de toekomst’ praten schrijver Alfred bekroond met de Prozaprijs van de (driedimensionaal poppenspel), wayang kulit Dit gebeurt o.a. door de bouw van micro- de latere cultuurkritiek van Edward Said. van het blad Tong-Tong. Tjalie schreef dit Birney, Moesson-hoofdredacteur gemeente Amsterdam –, in 1960 gevolgd (schimmenspel), videoprojectie en kron- waterkrachtcentrales en installaties voor Maar ook zijn radicaal andere standpunt “maandblad voor zelfbehoud”, dat Marjolein van Asdonck, en publicist Edy door Tjoek. Tjalie Robinson’s doelstelling tjongmuziek. biogas en windenergie. Hivos hoopt dat ten opzichte van het Indo-zijn komt aan slechts tweemaal verscheen, helemaal Seriese o.l.v. Sylvia Dornseiffer over de was het herinneren en het behoud van de Sumba een voorbeeldfunctie zal vervullen bod: zijn nadruk dat het onhaalbaar en niet zelf vol. Zijn ideeën tonen pararellen met ‘houdbaarheid’ van het werk van Tjalie Indische cultuur: “Te ijveren voor levende OVER TJOEK EN TJIES voor andere eilanden. nodig was om te proberen iets te zijn wat je die van Edward Said, twee decennia later Robinson & Vincent Mahieu. za 4 juni, monumenten van een onsterfelijk verle- Tjoek en Tjies (Indonesische spelling: Cuk en Hivos sponsort ook culturele projecten. Hivos niet bent, en zijn oproep aan Indische in Orientalism. za 28 mei, 13.30 uur, 15.30 uur, bibit-theater. den”. Hij liet vooral van zich horen in zijn Cis), de titels van de twee verhalenbundels die vindt dat kunst en cultuur een essentiële rol Nederlanders om uit hun eigen ‘koloniale’ bibit-theater. Indisch tijdschrift Tong-Tong, maar daar- tijdens het leven van Vincent Mahieu zijn spelen bij de opbouw van democratische en bagage aan de Nederlandse samenleving – ‘Herinnering is niet hetzelfde als naast nam hij tal van andere culturele gepubliceerd, zijn jagerstermen. ‘Tjoek’ is pluriforme samenlevingen. Oftewel: cultuur bij te dragen, ook al vroeg de samenleving nostalgie’ is een talkshow onder leiding initiatieven, waaronder de Haagse Pasar het lange titelverhaal uit de tweede bundel; als motor van kritisch bewustzijn. Meer daar niet om. van prof. dr. Pamela Pattynama met Malam Tong Tong in 1959, later Pasar het is ook de bijnaam van een van de informatie? Zie www.hivos.nl. schrijvers Helga Ruebsamen, Marion Malam Besar genoemd en nu Tong Tong hoofdfi guren, een Indisch meisje. Uit Tjies is Bloem en Ernst Jansz. Tjalie spoorde Fair. In 2008 verscheen de biografi e Tjalie het verhaal ‘Didi’ gekozen, met een gelijkna- iedereen aan om zijn herinneringen uit Robinson, biografi e van een Indo-schrijver van mige vrouwelijke hoofdpersoon die veel van Indië vast te leggen. Hij beschouwde Wim Willems. Tjoek weg heeft. Didi en Tjoek zijn stoere,

6 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 7 kleinzoon heeft Ki Ledjar een even begaafde community van Yogyakarta is een los verband Themaprogramma als loyale leerling gevonden, die moderne waarin men soms alleen werkt, soms in ANDER BEZOEK UIT YOGYA geluids- en lichttechnieken aan het poppen- groepen. Ook worden diverse activiteiten – Krontjongorkest Keroncong spel heeft toegevoegd. Het tweetal geeft ontwikkeld met bewoners om door middel Za’Unine is het huisorkest van de kunstenstad Yogyakarta voorstellingen in het Bibit-Theater en van murals de woonomgeving te verfraaien. 53e Tong Tong Fair. Als gastvocaliste Bintang-Theater en is alle dagen op de Tong Anto Arief maakt nieuwe muziekmixen met komt Tetty Trisna Handayani mee. Tong Fair aanwezig in een eigen stand op de muziek van bezoekers en artiesten. Mix Tape Zij zong eerder bij het orkest Grand Pasar, waar zij hun poppen maken. is een uiting van een cultuur van delen. Krontjong Toegoe en Orkes wo 25, za 28 mei, wo 1, do 2 en za 4 juni Gebruikmakend van social media, mp3, en Keroncong Alunan Jakarta. persoonlijke input wordt een compilatie van – Modeontwerper Suroso uit Yogya MODERNE KUNST UIT INDONESIË muziek gemaakt, die vervolgens gedeeld maakt op natuurvriendelijke wijze Het Tong Tong Festival laat een breed publiek wordt met anderen via voornoemde media. moderne kleding van batik. Zijn dit jaar kennismaken met hedendaagse Eén van de baanbrekers op dit vlak is Anto missie: batik weer populair maken Indonesische kunst- en cultuurvormen. De Arief met zijn Mix Tape Project. bij jongeren. Het middel: span- kunstenaars Rolly en Anto Arief komen In het Cultuurpaviljoen kunnen bezoekers op nende ontwerpen en natuurvrien- speciaal voor Art Amsterdam en de Tong Tong een interactieve manier kennismaken met delijke verfstoffen. Suroso zal Fair over uit Indonesië. Zij horen tot de het werk van deze kunstenaars, worden modeshows en workshops geven. In bekendste jonge kunstenaars van Indonesië. workshops georganiseerd en kunnen de het Indonesië-Paviljoen presenteert Rolly is een straatkunstenaar en graffi ti- bezoekers in gesprek met de kunstenaars hij zijn kleding in een stand. artiest uit Yogya. In het Cultuurpaviljoen zal over hun werk. Beide kunstenaars maken hij o.a. een mural maken. De street-art nieuw werk op de Tong Tong Fair.

Ria Agung Nusantara MEER BEZOEK UIT INDONESIË Uit Medan op Noord Sumatra komt de groep Ria Agung Nusantara (zie de foto). De groep zal vooral klassieke dansen, met sjamanisti- Wayang Willem sche invloeden, brengen in kleurrijke kostuums. U kunt de groep ook in de Stichting Tong Tong presenteert dit jaar een themaprogramma rond kunstenstad Yogyakarta. Er is wandelgangen tegenkomen, met muziek en een bijzonder programma rond klassieke hofdansen van het hof van de Paku Alam. De beroemde dans. Het Tong Tong Festival verwelkomt ook muziek- en dansgroepen uit Zuid-Sula- poppenspelers Ki Ledjar Soebroto en Ananto Wicaksono spelen Wayang Willem, over het leven wesi (Makassar) en het Sultanaat Banjar, van Willem van Oranje. En twee van de spraakmakendste moderne kunstenaars van Indonesië zijn Zuid-Kalimantan (Borneo). te gast, Rolly Lovehatelove en Anto Arief. Lions International staat al jaren met een stand op de Grand Pasar om aandacht te vragen voor goede doelen in Indonesië. Dit Stichting Tong Tong presenteert een exclusief WAYANG WILLEM jaar heeft het gezelschap Nunuk Ngesti Yogyakarta is beroemd als kunstenstad: er is programma rond klassieke hofdansen van Een mooi voorbeeld van traditie en vernieu- Inggarnasih uit Jakarta uitgenodigd om een academie voor beeldende kunst, de het hof Paku Alaman in Yogyakarta. Acht wing is het werk van de uit Yogya afkomstige workshops batik te komen geven in de dans en muziek fl oreren, de batik en niet te dansers, vier gamelanspelers en twee sindhen poppenspeler Ki Ledjar Soebroto en zijn Bengkel. De creatieve Jakartaanse zal haar vergeten het zilver zijn wereldberoemd. In al (zangeressen die gamelan begeleiden) van de kleinzoon Ananto Wicaksono. In samenwer- workshops afsluiten met een kledingdemon- deze disciplines worden traditie en groep Beksan Puro Pakualaman zullen king met het heropende Museum Nusantara stratie. diverse data vernieuwing naast elkaar beoefend in een hofdansen uitvoeren in het Bintang-Theater in Delft presenteert het Tong Tong Festival heel dynamische uitwisseling. en op het Tong-Tong-Podium. Wayang Willem: een poppenspel over de strijd Zij dansen onder meer fragmenten uit het van Willem van Oranje (1533–1584) tegen de beroemde epos Ramayana. In het gezelschap Spaanse overheersers van de Nederlanden. Bezoek uit het sultanaat Banjar (Zuid-Kalimantan) HOFDANSEN UIT YOGYAKARTA bevinden zich ook twee kinderen van Zijne Maar verwacht geen droog historisch verhaal. Jubileumconcert Gong Tirta Indonesië kent nog verschillende eeuwen- Koninklijke Hoogheid Paku Alam: zijn zoon Wayang Willem is een tijdloos en universeel In Zuid-Kalimantan (Borneo) ligt het sultanaat Banjar, dat teruggaat tot 1520. Speciaal Gong Tirta, Balinees gamelangezelschap uit oude vorstenhuizen, in Yogyakarta zijn er en schoondochter. wo 25 t/m zo 29 mei, di 31 heldenepos geworden van een man die in voor de 53e Tong Tong Fair komt sultan ir H. Gusti Khairul Saleh naar Nederland. Hij wordt Amsterdam, bestaat 25 jaar. Van een zelfs twee: de Kraton van Sultan Hamengku- mei, wo 1 juni. opstand komt tegen zijn onderdrukker, op vergezeld door de groep Lembaga Adat dan Kekerabatan die uit dertig dansers en musici gezelschap ter promotie van de Balinese buwono X en de Paku Alaman van De persoonlijk secretaris van de Sultan zal in virtuoze wijze gespeeld door Ananto. bestaat. Zij brengen een programma met sacrale en klassieke dansen uit Zuid-Kali- muziek, is het uitgegroeid tot een ensemble Paku Alam IX. het Bibit-Theater vertellen over de nasleep Ki Ledjar is een van de beste poppenspelers mantan. met een eigen wereldmuziekstijl. Sinds De Sultan van Yogyakarta is ook Gouverneur van de uitbarsting van de Merapi en welke en -makers van Indonesië. Al jaren zet hij zich In Banjar wonen Dayaks, Maleiers en Javanen. De Dayaks vestigden zich er 2500 voor 1989 is Renadi Santoso artistiek leider. Hij van de regio Yogyakarta; Paku Alam is de voorzieningen de lokale overheid treft om de in voor het behoud van de eeuwenoude Christus, de Maleiers uit Sumatra 400 jaar na Christus en de Javanen na 1200. De regio wil een brug slaan tussen westerse oren en vice-gouverneur. Deze vorstenhuizen hebben vele vluchtelingen weer onderdak te geven. traditie van het poppenspel; hij wil dat de was achtereenvolgens boeddhistisch, hindoeïstisch en sinds 1526 islamitisch. De gamelan. Voor deze voorstelling bewerkte veel invloed op het culturele leven van do 26 mei. Indonesische jeugd meer oog krijgt voor de Banjaresen spreken Maleis met invloeden van de Dayak en Javanen. hij traditionele Balinese stukken en zette Indonesië. wajang. Hij doet dat o.a. door juist ook gedichten op muziek. do 2 juni nieuwe fi guren te ontwerpen. In zijn

8 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 9 muzikale ontmoeting aan de noordzee tussen bali en hawaii Molukkers onder wie Jim van jazzgitarist Maurice Tehupuring, Ais Lawalata en Rugebregt met o.a. Richard North Sea Paradise met Makana en Balawan 60 jaar Molukkers Sharita Sopacua. Zij worden Pattiselano en George Sopacua. geportretteerd in het gelijkna- Zij treden op donderdag 26 mei Het Tong Tong Festival 2011 brengt twee gitaristen van wereldklasse bij elkaar in het programma in Nederland mige boek dat 21 maart op in het Bintang-Theater. ‘North Sea Paradise’: worldjazz-gitarist Balawan uit Bali en slack-key-gitarist Makana uit Hawaii. verscheen en waarin een Bijzonder is dat de populaire beknopte geschiedenis van zanger Ais Lawa Lata op de Molukkers in Nederland is laatste dag van de 53e Tong … EN BALAWAN opgenomen. Aan tafel zitten Tong Fair, 5 juni, precies zestig In 2007 en 2008 hadden wij immers de ook de auteurs van het boek, jaar geleden in Nederland Balinese gitarist Balawan met zijn ensemble Victor Joseph en Wim arriveerde. Bij die gebeurtenis Batuan Ethnic Fusion te gast, in het kader van Manuhutu. wordt die dag stil gestaan. het project Worldgrooves from Indonesia. Ook Yopi Abraham geeft de zo 5 juni. deze wereldberoemde gitarist had veel succes tifa-workshop. De tifa Los van dit themaprogramma bij ons publiek. Videoregistraties op YouTube (trommel) is een van de presenteert het Tong Tong van zijn optredens in het Bintang-Theater kenmerkende traditionele Festival altijd een keur aan werden al meer dan 44.000 keer bekeken. muziekinstrumenten uit de Molukse items. Kijk voor meer Hoe zou het zijn als deze twee gitaarvirtuozen Molukken. Tifaspeler Yopi informatie op de programma- samen een voorstelling zouden maken? We Abraham, oprichter van de pagina’s 15–19. legden het de artiesten voor: beiden bleken tifagroep Esu Palaloi, laat de zéér geïnteresseerd en gemotiveerd om grondbeginselen horen van het samen op te treden en nieuwe muziek te tifaspelen. En iedereen kan creëren. meedoen! MINYAK, MUZIKALE Ter gelegenheid van het 60-jarig verblijf van De culturele groep Masohi THEATERSHOW SÁMEN Molukkers in Nederland, presenteren stichting presenteert een Molukse BTHECITY presenteert de Makana Kenmerkend voor de muziek van zowel klederdrachtshow. De verschei- muzikale theatershow Minyak, Makana als Balawan is de talent- en respect- BUAT en Stichting Tong Tong op woensdag 1 juni denheid van de Molukken over de innerlijke strijd en de volle manier waarop zij tradities gebruiken als een bijzonder programma met muziek, dans, weerspiegelt zich in een grote evolutie van de Molukkers in basis voor hun zeer originele muziek. Balawan kleding tradities, workshops en een talkshow. variatie in klederdrachten. De ballingschap. Het verhaal wordt mengt traditionele Balinese gamelanmuziek verschillende stijlen komen in verteld vanuit het oogpunt van met modere jazz; het resultaat is originele een swingende show voorbij, de derde en vierde generatie swingende worldjazz. Deze gitarist is virtuoos Deze tweede woensdag van de en Memru Renjaan. Zij maken begeleid door lagu-lagu, de Molukse moderne kunstenaars, met zijn doubleneck gitaar, die hij niet bespeelt 53e Tong Tong Fair treden de een muzikale reis door de Molukse traditionele muziek. artiesten en musici. Idee, op de gebruikelijke manier, maar door op de Maluku All Stars op, een afgelopen zestig jaar. Een andere groep die aantreedt productie, regie: Willem Baptist, snaren te tappen. combinatie van Molukse In de talkshow Molukkers in Beeld in het kader van dit themapro- Dustin Lalihatu en Trian Kayhatu. De muziek van Makana is het beste te topmusici en vocalisten zoals praat radiojournalist Rocky gramma, is de Moluccan Jazz wo 1 juni, vrij 3 juni beschrijven als een eclectische mix van Nippy Noya, Jessica Manuputty Tuhuteru met prominente Guitar Summit onder leiding hawaiian slack-key gitaarspel en wereld- muziek. De gitarist mengt de culturele erfenis van Hawaii met invloeden uit andere muziektradities, zoals rock, bossa nova, latin, Pentjak Silat bluegrass en folk. Pentjak silat is een mengvorm van vechtsport en dans. Het komt oorspronkelijk uit Indonesië. Zoals in de meeste vechtsporten Balawan VIDEOKUNST spelen leraren een grote rol in de beoefening; zij kunnen een eigen Balawan neemt zijn eigen gamelan orkest, stijl toevoegen. Een leraar als Cor Turpijn heeft een grote indruk Videokunstenaar Martijn Grootendorst creëert prachtige Batuan Ethnic Fusion, uit Bali mee. achtergelaten. Paatje Phefferkorn is een leraar die de nadruk heeft videoprojecties bij North Sea Paradise. Zij zullen de artiesten begeleiden tijdens de gelegd op het vechtaspect van de pentjak silat. Hoewel bijna concerten. Daarnaast zal videokunstenaar negentig jaar oud, is Paatje onvermoeibaar en geeft hij nog steeds Martijn Grootendorst projecties aan de demonstraties is in het hele land. In de Bengkel geeft hij work- MAKANA… voorstelling toevoegen. Grootendorst shops. wo 25 mei, ma 30 mei. Paatje geeft ook een demonstratie op Vorig jaar ontving Tong Tong Festival de Maar wat hem ook zo aansprak, waren de verzorgde eerder het prachtige beelddecor het Tong Tong Podium. do 26 mei. Hawaiiaanse muzikant Makana, een van de Balinese onderdelen van het programma dat voor de crossover-voorstelling Sekala Niskala op Uit Maastricht komt de leerschool Panca Sila, geleid door Henry meest geprezen hedendaagse gitaristen van jaar. Makana vertelde dat hij naar Bali was het Tong Tong Festival 2010. 25, 27, 28, Otgaar. De school heeft een eigen kendang-groep, Ikesi, die zorgt Hawaii. Niet alleen waren zijn optredens een geweest en gefascineerd was geraakt door de 29 mei voor de muzikale begeleiding van de pesilat, de persoon die de groot succes bij ons publiek, Makana zelf was sfeer en gamelanmuziek. Hij schreef een lied oefeningen demonstreert. Elk instrument heeft een eigen functie. ook uitzonderlijk positief over ons festival. Hij over zijn bezoek aan Bali. Dat bracht het Tong Makana en Balawan geven allebei ook master- De kendang (trommel) geeft het ritme van de bewegingen aan, de roemde de kwaliteit en diversiteit van de Tong Festival op een idee. classes. suling (fl uit) zorgt voor de rust. Pentjak silat wordt door mannen en optredens en de hartelijkheid van het publiek. vrouwen beoefend. za 4 juni.

10 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 11 Andy Tielman Vlechtwerk van krontjong en jazz De grondlegger van de Nederlandse Toneel | Bibit-Theater | Bengkel popmuziek, die met zijn broers de rock & roll in Nederland introduceerde, wordt tijdens de 53e Tong Tong Fair 75 jaar. Andy nodigt verjaardagsgasten uit in het “Je ziet er niet eens uit als Yvonne Keuls & Wieteke van Dort Bintang-Theater (toeslag € 5,–). za 28 mei een Indo” Het Tong Tong Festival Wederom slaat dit multidisciplinaire tweetal 2011 presenteert een de handen in een voor een nieuw muziek- Lagu Damai en vertelprogramma. In het Bintang-Theater Harry Koster & Dream Esther Hulst is een jonge theatermaker met bijzonder programma presenteren bestseller-schrijfster Yvonne Team Selection Molukse roots. Ze maakte Lagu Damai na haar met toneel- en theater- Keuls en televisiester, kunstenares en eerste reis naar haar moederland, Maluku. voorstellingen over performer Wieteke van Dort In Indië geboren, Harry Koster is een veelzijdig muzikant. Naar aanleiding van verhalen van haar op 30 mei. Op 31 mei kruipt Wieteke van Dort Indorock-gitarist en jazz-saxofonist maar familie daar en hier. Over hun verschillen, de Indische of Molukse ook in de huid van Tante Lien voor de Late Late ook docent en inspirator. Hij laat horen hoe hun gedeelde geschiedenis maar ook de identiteit anno Lien Show. ma 30 & di 31 mei gamelanmuziek de Indorock beïnvloedde. Kerusuhan in 1999. En natuurlijk haar eigen 2011 en beladen wo 25 mei persoonlijke ervaringen. Het resultaat is een Sari, een Indonesisch verhaal over mensen- documentaire voorstelling over heimwee en (familie)geschiedenissen. handel verlangen naar een thuis waarin drie vrouwen In Indonesië worden jaarlijks velen het Tjendol Sunrise vertellen over nu en vroeger, Nederland en de slachtoffer van mensenhandel. Ze worden Tijdens het Tong Tong Festival 2011 presenteren Anna Montan en Een van de meest actieve Indo-bands van Molukken, oorlog en vrede. Wat de voorstel- vaak te werk gesteld in Indonesië zelf, of in Esther Hulst Patrick Lauwerends hun nieuwe cd Cinta. Het is een even gewaag- Nederland, Tjendol Sunrise, presenteert ling extra bijzonder maakt is dat haar moeder omringende landen als Maleisië en Singa- zijn nieuwe cd Always tomorrow. zo 29 mei. één van de drie hoofdrollen vertolkt. Concept pore, maar ook in de Arabische wereld en in de als geslaagde crossover van jazz en krontjong. De afgelopen Kijk in het programma voor de overige en tekst: Esther Hulst. Spel: Tilly van Herwijnen, Europa. Sari, een Indonesisch verhaal over twee jaar liet het duo al een voorproefje horen in het Bintang- concertdata. Esther Hulst, Willy Noija. Eindregie: Anis de Jong. mensenhandel, is een wajang-voorstelling Theater. Musicus en muziekschrijver George Dankmeyer noemde vrij 3 juni waarmee de Stichting Religieuzen Tegen Vrouwenhandel aandacht vraagt voor deze hun duo-stijl “gedurfd, zeer origineel en virtuoos”. Julya Lo’ko & Erwin van Deze en Genen speciaal, theater over de onmenselijke handel. Uitvoering: Shelly Indische erfenis Lapré e.a. di 31 mei Jazz-zangeres Anna Montan en bassist denk dat we een stuk zijn opgeschoven. Je Ligten Elsbeth Vernout behoort tot de derde gene- Patrick Lauwerends hebben jazz-standards hoort vaak afwisselend het ene èn het Wat een succes hadden Julya Lo’ko en Erwin ratie Indische Nederlanders. Maar wat bete- Vertel je verhaal in het Terugspeeltheater ‘verkrontjongd’ en krontjong-klassiekers andere, terwijl wij hebben geprobeerd van Ligten vorig jaar met het programma kent dat eigenlijk, behalve een voorliefde Terugspeeltheater is een vorm van improvi- ‘verjazzed’. Dat is niet eenvoudig aangezien krontjong en jazz in elkaar te vlechten.” rond hun cd Kroncong Baru! Ze doen het nog voor nasi goreng speciaal? In de voorstelling satietheater waarbij de belevenissen en erva- Aziatische en westerse toonladders anders Op het podium staan alleen Anna en eens over waarbij ongetwijfeld de kron- Deze en Genen Speciaal gaat ze op zoek naar ringen van mensen in het publiek, onmiddel- zijn. Ze hebben eigenlijk niets met elkaar te Patrick. Twee mensen. Anna: “Door deze tjong-klassiekers ‘Rujak Ulek’, ‘Jali-Jali’ en de erfenis van haar voorouders. Dat doet ze lijk en ter plekke worden vormgegeven door maken behalve de raakvlakken op vijf setting hebben we het ons niet makkelijk ‘Bengawan Solo’ passeren. ma 30 mei met zang, spel en tekst onder begeleiding acteurs en muzikanten. Het publiek wordt plaatsen in de toonladders, wat resulteert gemaakt. We hebben een minimum-bezet- van Paul Maassen. Tekst zang en spel: Elsbeth Elsbeth Vernout uitgenodigd om letterlijk op de praatstoel in ‘pentatoniek’. De Aziatische muziek kent ting maar maken geen minimum-muziek. Vernout. Piano: Paul Maassen. Regie: Selma plaats te nemen. Dapper, want zoals thea- veel meer verschillende toonfrequenties. Patrick speelt de baspartij en tegelijkertijd Crazy Rockers Susanna. zo 29 mei terleider Wim Hilgeman het omschrijft: “Elke Krontjong zelf is helemaal gemixt: het de harmonie (vanuit akkoorden). Daar- De Crazy Rockers is misschien wel de zaal wil graag vertellen. Maar, niet iedereen genre gebruikt van oorsprong Europese boven komt mijn zang. Bovendien hebben oudste Indorock-band die nog actief is. Rauwe Sprookjes van Theater VILT wil op die stoel gaan zitten.” Wil je meedoen? harmonieën (en dus een westerse toon- we percussie toegevoegd, èn een gambang Harde kern van de band wordt gevormd Met het nodige genoegen fi leren Frank en Kom dan naar de Bengkel. ma 30 mei ladder), maar in de loop van de geschie- (kleine gamelan). Alles heeft een dubbele door zanger Woody Brunings en gitarist Jeannie hun eigen identiteit waar Indo’s en denis zijn er veel Javaanse en andere functie. Alles komt samen.” Patrick en Anna Eddy Chatelin. Een paar jaar geleden Papua’s een afdruk in hebben nagelaten. Jij bent niet mijn oudste inheemse liedjes in opgenomen, zodat veel zochten samen repertoire uit voor hun voegde zich ook de jonge Remy Sonneville “Ach, hou toch op. Je ziet er niet eens uit als Inge Dümpel speelt haar monoloog Jij bent krontjongliedjes pentatonisch zijn gaan programma. “We hebben herkenbaarheid bij de band. Samen zetten zij het Bintang- een Indo!” “Wát zeg je?” “Je ziet er niet eens niet mijn oudste. Het is een ontroerend verhaal klinken. Patrick: “Als componist en nagestreefd”, vertelt Patrick. Anna: “We Theater moeiteloos in vuur en vlam. do uit als...” “Ja, ik heb je wel gehoord! En hoe over een Indië-veteraan, zijn Indonesisch uitvoerder moet je daarom begrijpen wat er vinden het belangrijk om mensen te 2 juni moet dat er uit zien dan?!” Rauwe Sprookjes is Theater Vilt liefje en hun kind. Inge Dümpel liet zich gebeurt om het vlechtwerk tot stand te bereiken. Het moet goed in de oren komen. een liefdevolle, muzikale en humoristische inspireren door de documentaire Tuan Papa kunnen brengen. Je moet instrumenten uit Ik wil de muziek vanuit het diepste gevoel voorstelling waarin Frank en Jeannie hun over oorlogsliefdekinderen en hun ouders. twee culturen bij elkaar brengen. Sommige naar mensen toebrengen. Dat ik voel dat Wouter Muller roots tot leven wekken. En hun vaders. Tekst, ma 30 mei stukken heb ik moeten transponeren om mensen het ontvangen.” do 26 mei, vrij De Indische singer-songwriter Wouter muziek en spel: Jeannie Charlene, Frank Irving. het te kunnen spelen.” 3 juni Muller presenteert zijn nieuwe cd Verleden do 26 mei Anna: “Het is uniek wat we hebben gedaan Land in het Bintang-Theater. Lees een op de cd Cinta, maar we willen het niet Lees op tongtongfestival.nl het hele interview interview met Wouter Muller op www. claimen. Hoe dicht kun je twee dingen bij met Anna Montan en Patrick Lauwerends. tongtongfestival.nl. vrij 27 mei elkaar brengen, hoe ver kun je gaan? Ik

12 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 13 PROGRAMMA TONG TONG FESTIVAL OP DE 53e TONG TONG FAIR ! MALIEVELD, DEN HAAG

Toneel | Bibit-Theater | Bengkel * Vooraf inschrijven in de stand van Stichting Tong Tong in het Cultuurpaviljoen, tegenover de Bengkel.

Ananto Wicaksono en Ki Yogyakarta 20.30 Maak kennis met de Ledjar Subroto i.s.m. 16.30 Demonstratie huwelijks- muziek van Orkes Presentatie dvd-box Stand woe Museum Nusantara ceremonie uit Zuid-Sula- Keroncong Za’Unine uit van de Zon, Maan en Sterren 15.30 Boekpresentatie Oog van wesi Yogyakarta 25 de naald van Griselda 18.00 Brenda Frans ( jazz) In het Bibit-Theater wordt de dvd-box Stand MEI Molemans. Geïnterviewd 19.30 Muziek en dans uit van de Zon, Maan en Sterren gepresenteerd in door Alfred Birney Zuid-Sulawesi — wijzigingen voorbehouden — aanwezigheid van regisseur Leonard Retel Den Haag Danst! tijdens de 21.00 Lembaga Adat dan vr Helmrich en producent Hettie Naaijkens- Kekerabatan (dans- en Tong Tong Fair BINTANG-THEATER BENGKEL Retel Helmich. De dvd-box bevat de drie muziek uit Zuid-Kalimantan) 27 internationaal bekroonde documentaires Den Haag bruist van de dans; met zijn vele 17.30 Ramayana-ballet door 12.15 Indische spelletjes met MEI Stand van de zon (2002), Stand van de maan dansfestivals, -voorstellingen, -scholen en Beksan Puro Pakualaman Winny Kingma-Intveld BIBIT-THEATER — wijzigingen voorbehouden — (2004) en de laatste fi lm Stand van de sterren Still uit Stand van de Sterren talentontwikkelingsprojecten mag Den uit Yogyakarta 14.00 Workshop schilderen (2010). Met deze trilogie portretteert Retel Haag zich met recht dé dansstad van 19.30 North Sea Paradise, een door Rolly Lovehatelove 12.30 ‘Gunung Merapi: de BINTANG-THEATER Helmrich modern Indonesië aan de hand Nederland noemen. En Den Haag danst muzikale ontmoeting van uit Yogyakarta uitbarsting en zijn van de christelijk-islamitische familie Sjam- ook tijdens deze nieuwe editie van de Tong Bali, Hawaii en Nederland 16.30 Workshop batikken met gevolgen’. Door ir. 17.30 Verleden land: cd-presen- suddin. Via de dagelijkse beslommeringen Tong Fair! met muziek van Balawan natuurlijke stoffen o.l.v. Bayudono, secretaris van tatie door Wouter Muller van de Sjamsuddins, toont de regisseur de Samen zetten het Tong Tong Festival en en Makana en videobeel- Suroso van Batik Rosano Sultan Hamengku buwono 19.00 Ramayana-ballet door tegenstellingen tussen stad en platteland, Den Haag Danst! een rijke programmering den door Martijn uit Yogyakarta, X, de gouverneur van Beksan Puro Pakualaman arm en rijk en de invloed van globalisering aan niet-westerse dans neer. In de speciale Grootendorst (Try-out) materiaal kosten € 4,–, Yogyakarta (Engelstalig) uit Yogyakarta en religie. za 28 mei Den Haag Danst!-dome op het festivalter- 21.00 Dream Team Selection max. 20 deelnemers* 13.30 Lezing en boekpresentatie 21.00 North Sea Paradise, een rein zal van alles te zien zijn en doen zijn, o.l.v. Harry Koster 18.30 Workshop pidjit (Indische Spijtoptanten en achterblij- muzikale ontmoeting van Indonesische dans tot line-dancing en (Indorock) massage) o.l.v. Cis Everhard vers van Boudie Rijk- van Bali, Hawaii en Maoridansen (i.s.m. Museum Volkenkunde, 20.30 Workshop pentjak silat schroeff en Georgine Kwa Nederland met muziek Leiden). Kijk voor meer informatie over o.l.v. Paatje Phefferkorn 14.30 Yogya-reünie: Vilan van van Balawan en Makana TONG-TONG-PODIUM Den Haag Danst! op www.denhaagdanst.nl de Loo in gesprek met en videobeelden door Talkshows, interviews, Actrice Jamie Grant, bekend van Flikken Maastricht, en uiteraard op onze programmawebsite: 12.15 Keroncong Za’Unine uit repatrianten uit Martijn Grootendorst leest fragmenten voor uit het beroemde boek Nog www.tongtongfestival.nl . Yogyakarta Yogyakarta (wereldpremière) debatten en boekpresentaties Pas Gisteren (1951) van Maria Dermoût, ingeleid door Vilan van de Loo. Zo 5 juni. 13.30 Hofdansen door Beksan do 15.30 Rauwe Sprookjes, door Het Bibit-Theater is het theater van het Puro Pakualaman Theatergroep VILT 26 TONG-TONG-PODIUM gesproken woord, van talkshows, inter- Test je IQ 15.00 Dream Team Selection views, debatten en boekpresentaties. Publi- Performer Ricky Risolles presenteert de o.l.v. Harry Koster MEI 12.15 Keroncong Za’Unine uit BENGKEL ciste Vilan van de Loo, bekend van de Eerste Indo-Quiz: alles wat je meent te weten over (Indorock) Yogyakarta — wijzigingen voorbehouden — Generatieshow , praat met repatrianten uit de Indische cultuur en op een podium durft 16.30 Lembaga Adat dan 12.15 Indische spelletjes met 13.30 Hofdansen uit Yogya- Yogya. do 26 mei Ook interviewt ze opva- te zeggen. vrij 3, za 4 juni Kekerabatan (dans en Winny Kingma-Intveld karta door Beksan Puro BINTANG-THEATER renden van bekende repatriantenschepen in muziek uit Zuid-Kalimantan) 14.00 Workshop wayang kulit Pakualaman de talkshow ‘Aan boord’. vrij 3 juni Verder 18.00 Keroncong Za’Unine uit 17.00 Ramayana-ballet door maken met poppenspel 15.00 Demonstratie huwelijks- interviewt zij de schrijfster Jill Stolk over haar Spijtoptanten en achterblijvers Yogyakarta Beksan Puro Pakualaman na afl oop. Met Ki Ledjar ceremonie uit Zuid-Sula- nieuwe boek Ademtocht. di 31 mei. Boudie Rijkschroeff en G.A. Kwa beschrijven 19.30 Rahmida Dewi Patmawati uit Yogyakarta Subroto en Ananto Wicak- wesi Griselda Molemans presenteert haar nieuwe de politieke en sociale voorgeschiedenis (moderne Indonesische dans) 19.00 Cinta: cd-presentatie sono uit Yogyakarta. 16.30 Lembaga Adat dan boek Oog van de naald. wo 25 mei Een dag later van de keuze voor het Indonesisch staats- 21.00 Lembaga Adat dan door Anna Montan en Kekerabatan (dans- en Ricky Risolles presenteert de Indo-Quiz Materiaalkosten € 3,50, is het de beurt aan Boudie Rijkschroeff met burgerschap na de onafhankelijkheid van Kekerabatan Patrick Lauwerends max. 20 deelnemers* muziek uit Zuid-Kalimantan) Spijtoptanten en achterblijvers. Zie hiernaast. Indonesië, en de lotgevallen van hen die van 21.00 Moluccan Jazz Guitar 16.30 Workshop batikken o.l.v. 18.00 Keroncong Za’Unine uit do 26 mei Wim Manahutu presenteert i.s.m. die keuze spijt kregen. De auteurs deden Summit o.l.v. Maurice Nunuk Ngesti Inggarna- Yogyakarta BIBIT-THEATER Indisch Herinneringscentrum Bronbeek Het o.a. onderzoek in de spijtoptantendossiers Rugebregt i.s.m. 60 Jaar sih uit Jakarta. Materiaal- 19.30 Pentjak Silat Setia Hati verhaal van Indië. vrij 27 mei van het Hoge Commissariaat te Jakarta. Ook 12.30 100 jaar Tjalie Robinson: Molukkers in Nederland kosten € 4,– max. 20 o.l.v. Paatje Phefferkorn Het volledige programma van het Bibit- interviewden zij diverse personen. Het boek Prof. dr. Wim Willems deelnemers* 21.00 Muziek en dans uit Theater vindt u op pagina’s 15–19 in deze bevat hierdoor veel nieuwe informatie. geïnterviewd door 18.30 Kookstudio: voorproefje Zuid-Sulawesi TONG-TONG-PODIUM Pasarkrant en op onze website. Lees ook Deze bijzondere studie wordt in het Bibit- Reggie Baay n.a.v. twee voor Boekoe Bangsa met Indisch Anders, de boekenkrant bij het Tong Theater gepresenteerd. do 26 mei nieuwe bundels Kind van 12.15 Keroncong Za’Unine uit fotograaf Harold Pereira BIBIT-THEATER Tong Festival. Verkrijgbaar bij boekhandels De workshops pidjit, Indische massage, in de Bengkel Batavia en Een land van Yogyakarta en schrijfster Eveline zijn razend populair. Dit jaar word je niet alleen bijge- en bibliotheken. schoold in de hogere kunst van het fi jne knijpen, maar gesloten deuren 13.30 Hofdansen door Beksan Stoel, bijdrage ingrediën- 12.30 Beelden van de bruiloft leer je ook hoe je djamoe kunt maken, energieopwek- 14.00 Wayang Willem, wayang Puro Pakualaman ten € 3,50, max. 15 van Balawan en I Gusti kende, geneeskrachtige kruidendrank. kulit-voorstelling door 15.00 Keroncong Za’Unine uit deelnemers* Ayu Kamaratih

14 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 15 PROGRAMMA TONG TONG FESTIVAL OP DE 53e TONG TONG FAIR ! MALIEVELD, DEN HAAG

* Vooraf inschrijven in de stand van Stichting Tong Tong in het Cultuurpaviljoen, tegenover de Bengkel.

13.30 ‘De maritieme wereld van talkshow o.l.v.prof. dr. gerechten uit de Indische 15.00 Keroncong Za’Unine uit dans o.l.v. Conchita sporen uit het verleden’, 21.00 ‘Twee voor Twaalf’ Butarbutar van Ria Indonesië’, lezing door Pamela Pattynama met keuken’ met Ernst van Toll Yogyakarta Joenoes van de Polynesi- door Dirk J. Tang muziektraditionals door Agung Nusantara uit Hans Beukeboom van het Marion Bloem, Ernst Jansz van Restaurant Surabaya 16.30 Rudi van Dalm and his sche dansgroep Mai’ana 13.30 Vereniging Nederland- Delta Dua Noord-Sumatra Wereld Natuur Fonds en Helga Ruebsamen uit Middelburg, bijdrage Raindrops (Indopop) 20.30 Workshop batikken o.l.v. Maleisië: ‘Homestay, 18.30 Workshop djamoe maken 14.30 Boekpresentatie Het 19.30 Andy Tielman (toeslag € 3,50, max. 15 deel- 17.30 Uitreiking Zilveren Nunuk Ngesti Inggarna- experience the charm of en pidjit (Indische massage) TONG-TONG-PODIUM verhaal van Indië door € 5,–) nemers* Rijstlepel aan het beste sih uit Jakarta. Materiaal- Malay traditions’, door o.l.v. Cis Everhard Wim Manuhutu i.s.m. 21.00 North Sea Paradise, een 14.00 Speel en zing mee met restaurant van de Tong kosten € 4,– , max. 20 Ms Khadijah (Engelstalig) 12.15 Keroncong Za’Unine uit 20.30 Dansworkshop Yogyase Indisch Herinneringscen- muzikale ontmoeting Orkes Keroncong Tong Fair deelnemers* 14.30 Britse antropoloog en Yogyakarta hofdans o.l.v. Bapak trum Bronbeek van Bali, Hawaii en Za’Unine uit Yogyakarta 18.00 Always tomorrow: schrijver Nigel Barley 13.30 Honolulu Minstrels o.l.v. Mardjijo van Beksan Puro 15.30 ‘Schatzoeken in de Nederland met muziek 16.30 ‘North Sea Paradise’ CD-presentatie Tjendol over zijn roman The island Henk Braaksma (hawaiian) Pakualaman uit archieven van Jakarta. van Balawan en Makana masterclass gitaar door Sunrise (Indorock) of demons, over Walter 15.00 Hofdansen door Beksan Yogyakarta Onderzoek naar en videobeelden door Makana uit Hawaii 19.30 Keroncong Za’Unine ma Spies op Bali (Engelstalig) Puro Pakualaman koloniale strafrechtsza- Martijn Grootendorst 18.30 Workshop Polynesische 21.00 Tjendol Sunrise 15.30 Jij bent niet mijn oudste, 16.30 Honolulu Minstrels ken uit de 19e eeuw’ door dans o.l.v. Regina 30 theatermonoloog door 18.00 Ping Fang (Chinese jazz Sanne Ravensbergen Butteling en Bernard MEI Inge Dümpel fusion) woe TONG-TONG-PODIUM BIBIT-THEATER Tunui van dansgroep 19.30 Ria Agung Nusantara — wijzigingen voorbehouden — 12.15 Hawaiian Treasure Hawaiian Treasure 12.30 Deze en Genen Speciaal, (muziek en dans uit 01 BENGKEL BENGKEL JUNI (Polynesische dans) 20.30 Workshop Haka uit theaterprogramma van Noord-Sumatra) BINTANG-THEATER 12.15 Workshop wayang kulit 13.30 Red Strats (sixties) Nieuw Zeeland, i.s.m. en met Elsbeth Vernout 12.15 Workshop wayang golek 21.00 Keroncong Za’Unine — wijzigingen voorbehouden — maken met poppenspel 15.00 Hofdansen uit Yogya- Museum Volkenkunde, 13.30 ‘De foto’s van het Indisch 18.00 In Indië geboren, muziek- met spel na afl oop door na afl oop. Met Ki Ledjar karta door Beksan Puro Leiden Wetenschappelijk en vertelprogramma Nandang Supriatna uit BIBIT-THEATER BINTANG-THEATER Subroto en Ananto Wicak- Pakualaman Instituut als postkoloniaal door Wieteke van Dort Lembang sono uit Yogyakarta. 16.30 Hawaiian Treasure archief’, lezing door prof. en Yvonne Keuls (toeslag 14.00 Geïmproviseerde 12.30 Sari: schaduwtheater- 17.30 Aïs Lawa-lata Show: Materiaalkosten € 3,50, 18.00 Keroncong Za’Unine uit dr. Pamela Pattynama € 2,50) voor stellingen naar uw voorstelling over Moluks liedjesprogram- max. 20 deelnemers* Yogyakarta zo 14.30 ‘In the footsteps of 19.30 Julya Lo’ko en Erwin van eigen verhalen door het vrouwenhandel van ma met o.a. Tifa Toto 14.00 Workshop batikken o.l.v. 19.30 Hofdansen door Beksan 29 Stamford Raffl es’, door Ligten (krontjong-bewer- Nederlands Terugspeel- Shelly Lapré, i.s.m. SRTV Buang Group Manggu- Nunuk Ngesti Inggarna- Puro Pakualaman de Britse antropoloog en kingen) theater 13.30 ‘Kinderen op kousenvoe- rebe en Tante Lien sih uit Jakarta. Materiaal- 21.00 Keroncong Za’Unine MEI schrijver Nigel Barley 21.00 Keroncong Za’Unine uit 16.00 Workshop batikken met ten, Japanse kinderen’, 19.00 Maluku All Stars i.s.m. 60 kosten € 4,–, max. 20 — wijzigingen voorbehouden — (Engelstalig) Yogyakarta natuurlijke stoffen o.l.v. lezing n.a.v. het boek jaar Molukkers in deelnemers* 15.30 Griselda Molemans Suroso van Batik Rosano door Jan van Stuyvenberg Nederland BIBIT-THEATER 16.30 Dansworkshop Yogyase interviewt Alfred Birney uit Yogyakarta, 14.30 Vilan van de Loo 21.00 Minyak: multimediale BINTANG-THEATER TONG-TONG-PODIUM hofdans o.l.v. Bapak 12.30 Dvd-box-presentatie over Rivier de Brantas. Met materiaal kosten € 4,–, interviewt Jill Stolk over show door BTHECITY Mardjijo Stand van de Zon, Maan en 18.00 ‘Harrison & Gamelan’, muzikale omlijsting door 12.15 It’s Us o.l.v. Louis Drabe max. 20 deelnemers* haar boek Ademtocht 18.30 ‘North Sea Paradise’, Sterren door producente gamelanensemble Glenn Pennock (Britse Beat & Indorock) 18.30 Workshop pentjak silat 15.30 ‘Indonesische Chinezen TONG-TONG-PODIUM masterclass gitaar door Hetty Naaijkens-Retel Widosari speelt 13.30 Keroncong Za’Unine o.l.v. Paatje Phefferkorn in Nederland’, een lezing BENGKEL Balawan uit Bali Helmrich en de regisseur composities van de 15.00 DwiBhumi en Ina Dance 20.00 Zing en speel mee met n.a.v. het gelijknamige 12.15 Ria Agung Nusantara 20.30 Wayang-golek-workshop Leonard Retel Helmrich Amerikaanse componist 12.15 Kookstudio: Indische (Indonesische dansen) Orkes Keroncong boek door A. Verlaan (muziek en dans uit met spel na afl oop door 13.30 100 jaar Tjalie Robinson: (gamelan en saxofoon) fl ensjes gevuld met 16.30 Uitreiking Ems Grizèl Za’Unine uit Yogyakarta Noord-Sumatra) Nandang Supriatna uit Prof. dr. Bert Paasman 19.30 North Sea Paradise, een seizoensgroenten en kip Trofee aan de bestver- 13.30 Hofdansen uit Yogya- BENGKEL Lembang (West Java) over het tijdschrift Gerilja muzikale ontmoeting en salade van roedjak zorgde stand van de karta door Beksan Puro 14.30 ‘Indische organisaties’, van Bali, Hawaii en saus maken met Dorine Tong Tong Fair 12.15 Workshop wayang kulit Pakualaman dr. Fridus Steijlen (KITLV, Nederland met muziek van Hooijdonk, bijdrage 18.00 It’s Us o.l.v. Louis Drabe di maken met poppenspel 15.00 Klederdracht- en Leiden) doet verslag van van Balawan en Makana € 3,50, max. 15 deelnemers* 19.30 ‘Batik Rosano’, mode- na afl oop. Met Ki Ledjar dansshow Masohi i.s.m. za zijn onderzoek en videobeelden door 14.00 Vliegers maken met show van modeontwer- 31 Subroto en Ananto Wicak- 60 jaar Molukkers in 16.00 Wayang Willem, wayang Martijn Grootendorst Rubens Agaatsz, Rob van per Suroso uit Yogya- MEI sono uit Yogyakarta. Nederland 28 kulit-voorstelling door 21.00 Mai’ana (Hawaiiaanse en der Schaft, Tony Ernst en karta i.s.m. Soesoe 16.30 Keroncong Za’Unine uit — wijzigingen voorbehouden — Materiaalkosten € 3,50, MEI Ananto Wicaksono en Ki Tahitiaanse dans & muziek) Hayo Wielandt (bij mooi Productions max. 20 deelnemers* Yogyakarta Ledjar Subroto uit weer na afl oop vliegeren), 21.00 DwiBhumi en Ina Dance 14.30 Workshop batikken o.l.v. 18.00 Hofdansen uit Yogya- — wijzigingen voorbehouden — BINTANG-THEATER Yogyakarta i.s.m. materiaalkosten € 3,–, Nunuk Ngesti Inggarna- karta door Beksan Puro TONG-TONG-PODIUM Museum Nusantara max. 20 deelnemers* 17.30 Late Late Lien Show sih uit Jakarta. Materiaal- Pakualaman BINTANG-THEATER BIBIT-THEATER 12.15 Hofdansen uit Yogya- 15.30 ‘North Sea Paradise’, (toeslag € 2,50) kosten € 4,– max. 20 19.30 Ria Agung Nusantara 17.00 100 jaar Tjalie Robinson: karta door Beksan Puro masterclass gitaar door 12.30 Vereniging Nederland- 19.00 Ramayana-ballet door deelnemers* 21.00 Keroncong Za’Unine BENGKEL ‘Herinnering is niet Pakualaman Balawan uit Bali Maleisië: ‘De VOC, Beksan Puro Pakualaman 17.00 Workshop Sumatraanse hetzelfde als nostalgie’, 12.15 Kookstudio: ‘Vergeten 13.30 Mai’ana (Polynesische dans) 17.00 Workshop Hawaiiaanse Nederland-Malakka, uit Yogyakarta dans o.l.v. Monang

16 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 17 PROGRAMMA TONG TONG FESTIVAL OP DE 53e TONG TONG FAIR ! MALIEVELD, DEN HAAG

* Vooraf inschrijven in de stand van Stichting Tong Tong in het Cultuurpaviljoen, tegenover de Bengkel.

sono uit Yogyakarta. 14.30 Wayang Willem, wayang 19.30 Cinta: muziekprogramma sono uit Yogyakarta. 13.30 Pentjak Silat show door Behind The Actors uit 13.30 Actrice Jamie Grant leest BIBIT-THEATER Materiaalkosten € 3,50, kulit-voorstelling door van Anna Montan en Materiaalkosten € 3,50, Pencak Silat Panca Sila/ Bandung fragmenten voor uit Nog 12.30 ‘Sporen van Smaragd’: de max. 20 deelnemers* Ananto Wicaksono en Ki Patrick Lauwerends max. 20 deelnemers* Saudara Budi Asli uit 20.30 Zing en speel mee met Pas Gisteren (1951) van inventarisatie van gebouwd Ledjar Subroto uit 21.00 Minyak: multimediale 14.30 Workshop batikken met Maastricht Keroncong Za’Unine uit Maria Dermoût, ingeleid Nederlands-Indisch erfgoed Yogyakarta i.s.m. show door BTHECITY natuurlijke stoffen o.l.v. 15.00 Tea for Texas (country, Yogyakarta door Vilan van de Loo in Den Haag (1853–1945), Museum Nusantara Suroso van Batik Rosano Americana, jazz) 14.30 ‘Javaanse dans gezien lezing door drs. Andrea A. do 15.30 ‘Frankrijk, Engeland en uit Yogyakarta, 16.30 Mai’ana (Polynesische dans) door de ogen van TONG-TONG-PODIUM Kroon van Bureau Kroon 02 de strijd om Java, materiaal kosten € 4,–, 18.00 Challenge Couperus’, door & Wagtberg Hansen i.s.m JUNI 1805–1816’, lezing door 12.15 Keroncong Za’Unine uit max. 20 deelnemers* 19.30 Keroncong Za’Unine uit zo dansgroep Kurung Haags Historisch Mark Loderichs Yogyakarta 16.30 Workshop wayang Yogyakarta Kurung i.s.m. het Museum en Haagse 13.30 Kambing Kings (Indorock) golek-spel door Dede 21.00 Jessica Manuputty ( jazz 05 Couperus Museum — wijzigingen voorbehouden — JUNI Monumentenzorg 15.00 Acteerschool Rotterdam Candra Sumirat van & soul) i.s.m. 60 Jaar 15.30 ‘De Indische pers: BENGKEL 13.30 ‘Nou... tabé dan!’ een (pentjakfusion) Behind The Actors uit Molukkers in Nederland journalisten en heet- BINTANG-THEATER — wijzigingen voorbehouden — lezing n.a.v. het gelijkna- 12.15 Kinder-kookstudio: 16.30 Keroncong Za’Unine uit Bandung hoofden, realisten en mige boek over de 17.30 Cuk & Cis, multimediale Indische tomatensalade Yogyakarta 18.00 Workshop djamoemaken reactionairen’, auteur BIBIT-THEATER BINTANG-THEATER bootreis naar Indië met theatervoorstelling door maken met Sandra 18.00 Parekata: programma van en pidjit (Indische massage) Gerard Termorshuizen de Rotterdamsche Lloyd Behind The Actors uit Rijken van Cookin’ Kids, Maria Lekransy (lagu-fusion) o.l.v. Cis Everhard max. 14.00 De Terugkeer, stripboek van 17.30 Cuk & Cis, multimediale geïnterviewd door Coos en de ‘Nederland’ tussen Bandung naar twee bijdrage ingrediënten 19.30 ‘Batik Rosano’, mode- 20 deelnemers* Indisch Herinneringscen- theatervoorstelling door Versteeg, hoofdredac- 1899 en 1949, door B.L.T. verhalen van Vincent € 3,50, max. 15 personen* show van modeontwer- 20.30 Indo-Quiz ‘IQ’ met uw trum Bronbeek, interview Behind The Actors uit teur van het weekblad van der Linden Mahieu (alias Tjalie 14.00 Workshop Polynesische per Suroso uit Yogya- spelleider Ricky Risolles met auteur Eric Heuvel Bandung naar de boeken Den Haag Centraal 14.30 Wayang Willem, wayang Robinson) i.s.m. Hivos dans o.l.v. Priscilla Scipio karta i.s.m. Soesoe door Ricci Scheldwacht van Vincent Mahieu alias kulit-voorstelling door 19.30 Indisch Muzikanten van de Polynesische Productions 15.00 Florine Koning interviewt Tjalie Robinson i.s.m. BENGKEL Ananto Wicaksono en Ki Collectief (krontjong) dansgroep Maeva 21.00 Kambing Kings dr. Herman Bussemaker Hivos Ledjar Subroto uit 21.00 Crazy Rockers (Indorock) 16.00 Workshop Balinese za van het Indisch Platform 19.30 Afscheidsvoorstelling 12.15 Familie-kookstudio: Sajoer Yogyakarta i.s.m. gamelan o.l.v. Renadi over ‘Petitie Indische van Orkes Keroncong bajem met feestelijke BIBIT-THEATER Museum Nusantara Santoso van Gong Tirta 04 kwestie’ Za’Unine met als gast Aïs rijst in pisangblad en TONG-TONG-PODIUM JUNI 15.30 Talkshow ‘Molukkers in 18.00 Workshop batikken o.l.v. 12.30 Lagu Damai: theatervoor- 16.00 100 jaar Tjalie Robinson: Lawalata sambal tomaat o.l.v. Beeld!’, Rocky Tuhuteru 12.15 Ria Agung Nusantara Nunuk Ngesti Inggarna- stelling van Esther Hulst ‘Mahieu/Robinson voor Dorine van Hooijdonk, — wijzigingen voorbehouden — in gesprek met Wim (muziek en dans uit sih uit Jakarta. Materiaal- 13.30 ‘De Indische keuken’, de toekomst’, Sylvia bijdrage € 3,50, max. 16 TONG-TONG-PODIUM Manuhutu en Victor Noord-Sumatra) kosten € 4,– max. 20 bloemlezing door Ellen Dornseiffer in gesprek deelnemers* BINTANG-THEATER Joseph en gasten, i.s.m. 13.30 Challenge (allround) deelnemers* Derksen en Bea Berens- met schrijver Alfred 12.15 Keroncong Za’Unine uit 14.00 Vliegers maken met 60 jaar Molukkers in 15.00 Keroncong Za’Unine uit 20.30 Workshop Sumatraanse Sleebos uit de inzendin- 12.30 Cuk & Cis: multimediale Birney, Moesson-hoofdre- Yogyakarta Rubens Agaatsz, Rob van Nederland Yogyakarta dans o.l.v. Monang gen voor de gelijknamige theatervoorstelling door dacteur Marjolein van 13.30 Hawaiian Fantasy (muziek der Schaft, Tony Ernst en 16.30 Maeva (dans uit Hawaii en Butarbutar van Ria tentoonstelling Behind The Actors uit Asdonck en publicist Edy en dans uit Hawaii, Tahiti Hayo Wielandt (bij mooi Tahiti) Agung Nusantara uit 14.30 ‘Aan boord’, talkshow Bandung naar twee Seriese en de Cook Islands) weer na afl oop vliegeren), BENGKEL 18.00 Ria Agung Nusantara Noord-Sumatra o.l.v. Vilan van de Loo verhalen van Vincent 15.00 The Nightbreakers materiaalkosten € 3,–, 12.15 Percussieworkshop Tifa 19.30 Keroncong Za’Unine uit met als thema de Mahieu (alias Tjalie (lagu-lagu, country en funk) max. 20 deelnemers* BENGKEL o.l.v. Yopi Abraham van Yogyakarta bootreizen tussen Robinson) i.s.m. Hivos 16.30 Seni Kembang Anoman 16.30 Workshop wayang kulit Esu Palaloi i.s.m. 60 jaar 21.00 M a e v a Nederland en Indië 17.30 Wayang Willem, wayang 12.15 Polynesische danswork- o.l.v. Charles Renoult en maken o.l.v. Ki Ledjar Molukkers in Nederland vr 15.30 ‘De Indische pers: spiegel kulit-voorstelling door shop o.l.v. Conchita Gerindo Kartadinata Subroto en Ananto 14.00 Kookstudio: lemper Luina van koloniaal leven’, Ananto Wicaksono en Ki Joenoes van de Polynesi- (pentjakdans) Wicaksono, materiaal- BIBIT-THEATER 03 en roedjak Natsepa door JUNI lezing door Gerard Ledjar Subroto uit sche dansgroep Mai’ana 18.00 Tjendol Sunrise (Indorock) kosten € 3,50, max. 20 Sara de Weerd-Walakut- 12.30 Tales of Two Continents, Termorshuizen n.a.v. zijn Yogyakarta i.s.m. 14.00 Vliegers maken met 19.30 Hawaiian Fantasy deelnemers* ty, voorstelling t.g.v. het laatste boek Realisten en Museum Nusantara Rubens Agaatsz, Rob van 21.00 Tjendol Sunrise 18.30 Workshop pentjakdans bijdrage ingrediënten — wijzigingen voorbehouden — € 3,50, max. 15 personen* 25-jarig jubileum van reactionairen: een geschiede- 19.00 Mai’ana (Hawaiiaanse en der Schaft, Tony Ernst en Seni Kembang Anoman 16.00 Workshop Haka uit Nieuw Gong Tirta nis van de Indisch-Neder- Tahitiaanse dans- muziek- Hayo Wielandt (bij mooi o.l.v. Charles Renoult en BINTANG-THEATER BIBIT-THEATER Zeeland, i.s.m. Museum 13.30 ‘Publiceer je eigen landse pers 1905–1942 show) weer na afl oop vliege- Gerindo Kartadinata Volkenkunde, Leiden familiegeschiedenis!’, Edy 17.30 Cuk & Cis: multimediale 20.30 Harry Koster Jazz ren), materiaalkosten 12.30 Indonesië nu: ‘Taalpoli- 20.00 Yogyase huwelijksdracht, 18.00 Zing en speel mee met Seriese, directeur van het theatervoorstelling door Quintet (Indo-Ambon jazz) € 3,–, max. 20 deelnemers* tiek in Indonesië sinds de interactieve demonstra- BENGKEL Keroncong Za’Unine Indische Wetenschappe- Behind The Actors uit 16.30 Indo-Quiz ‘IQ’ met uw Reformasi: turbo-Indo- tie door Esmeralda 20.00 Workshop wayang kulit lijk Instituut, in gesprek Bandung naar twee 12.15 Workshop wayang kulit spelleider Ricky Risolles nesisch en offi ciële Zee-Hilal van Stichting TONG-TONG-PODIUM maken met poppenspel met schrijvers Louise verhalen van Vincent maken met poppenspel 18.30 Workshop wayang regiotalen’, lezing door Archipelago na afl oop. Met Ki Ledjar Hompe, Ton Welter en Mahieu (alias Tjalie na afl oop. Met Ki Ledjar 12.15 Keroncong Za’Unine uit golek-spel door Dede prof. dr. Ben Arps van Subroto en Ananto Wicak- Joyce Voorwinden Robinson) i.s.m. Hivos Subroto en Ananto Wicak- Yogyakarta Candra Sumirat van Universiteit Leiden

18 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 19 Voorverkoop entreekaarten Voorverkoop dagkaarten voor de 53e Tong Tong Fair voor de 53e Tong Tong Fair

De voorverkoop voor de 53e Tong Tong Fair is geopend. Indien u tijdig dagkaarten en/of Pasarpassen De Tong Tong Fair heeft voorverkoopadressen in het hele land. Sommige voorverkopers online bestelt, profi teert u van een aantrekkelijke korting van circa tien procent op de normale toe- vragen een kleine vergoeding voor hun service. De eventuele toeslag staat achter de naam van het voorverkooppunt vermeld. Zij verkopen: normaal doordeweeks, normaal gangsprijs. weekend, 65+ doordeweeks, 65+ weekend, en kinderkaarten.

Entreeprijzen en kortingen BESTEL UW KAARTEN ONLINE in- en uit kunt lopen. De Informatie- Hemelvaartsdag telt als APELDOORN: TOKO PAPUA, Schubertlaan 18, DORDRECHT: COFFEE ETC. (€ 0,50), Op onze website www.tongtongfair.nl balie vindt u in de Entree van de Tong doordeweekse dag! tel. 055 – 543 0940 Groenmarkt 167, tel. 078 – 611 9585 TOEGANGSPRIJZEN 53e TONG TONG FAIR vindt u een link naar onze eigen Tong Fair. DAGKAARTEN ‘ticketshop’. In deze webwinkel kunt ALKMAAR: TOKO TROPICA (€ 0,50), EDE: TOKO INDONESIA (€ 0,25), Molenstraat u uw dagkaarten bestellen, betalen VOORVERKOOP TEGEN REGULIER Vondelstraat 46–48, tel. 072 – 511 12 04 112, tel. 0318 – 650 071 Online kortings- Regulier en vervolgens thuis printen. Op uw TARIEF tarief t/m 23 mei e-ticket staat een unieke barcode die De speciale vroegboek-korting voor PERSONEELSVERENIGINGEN AMSTERDAM: TOKO BANDUNG, Pieter EINDHOVEN: AMAZING SANG LEE (€ 0,50), Normaal € 11,50 € 10,– straks bij de ingang van de Tong Tong bestellingen voor e-tickets eindigt 23 Personeelsvereniging kunnen tegen Calandlaan 333–335, tel. 020 61 99103; Woenselsemarkt 179, tel. 040 – 243 0456 doordeweeks Fair wordt gescand. De toegangs- mei 2011. Tegen de gewone tarieven gereduceerd tarief toegangskaarten TOKO JOYCE (€ 0,50), Nieuwmarkt 38, tel. e Normaal za of zo € 14,50 € 13,– kaarten zijn niet aan een bepaalde zijn kaarten voor de 53 Tong Tong afnemen: doordeweeks € 10,–, 020 – 427 9091; TOKO WARUNG BANDOENG, GRONINGEN: TOKO SEMARANG, Gedempte datum gebonden; let wel op het Fair als volgt verkrijgbaar: zaterdag of zondag € 12,75. Minimum Aalsmeerweg 41, tel. 020 –669 2562 Zuiderdiep 119, tel. 050 – 312 9933 e 65+ doordeweeks € 7,50 € 6,75 prijsverschil tussen doordeweekse – Aan de kassa’s van de 53 Tong afname: 100 stuks. U hoeft de Tong kaarten en weekendkaarten (niet van Tong Fair (vanaf 25 mei); Tong Fair niet als groep te bezoeken, ARNHEM: TOKO INDRADJAJA (€ 0,20), HELMOND: TOKO MARAD, Elzaspassage 44, 65+ za of zo € 9,– € 8,– toepassing op kaarten voor CJP-ers en – Via onze website www.tongtong- zoals bij het gereduceerd tarief voor Middelgraafl aan 71/A, tel. 026 – 321 2767; tel. 0492 – 522 312 kinderen). fair.nl (gereduceerd tarief tot 23 groepen. U kunt de kaarten op TOKO WARUNG BARU (€ 0,10), Hanzestraat CJP € 9,50 € 8,50 We werken samen met Paylogic, de mei, daarna regulier tarief); afspraak op ons kantoor komen 20, tel. 026 361 0069 HENGELO (OV.): TOKO INDRADJAJA (€ 0,25), grootste leverancier van online – Bij de speciale voorverkoop- afhalen of de kaarten onder rembours Meijersweg 15, tel. 074 – 291 8038 Kind 4 t/m 11 jaar € 4,50 € 4,– tickets. Paylogic rekent een toeslag adressen in het hele land; naar u laten opsturen. De rembours- BREDA: RESTAURANT KLEIN JAVA, van € 1,79 per bestelling (van – Nieuw dit jaar: In de winkels van kosten worden u dan in rekening Speelhuis laan 6, tel. 076 – 514 7858 LEIDEN: FIRMA RELIGIA EN DON BOSCO, maximaal 20 kaartjes), plus een klein Primera. De winkelketen vraagt gebracht. Markus Huppe geeft u Herensingel 3, tel. 071 – 521 1750 12-DAAGSE PASARPAS bedrag afhankelijk van de gekozen voor deze service een toeslag van graag meer informatie. BRUNSSUM: TOKO INDRADJAJA (€ 0,50), betaalwijze. € 1,99 per kaartje. Er zijn meer dan E-mail [email protected] Kerkstraat 268, tel. 045 – 564 0188 MIDDELBURG: TOKO SURABAYA, Stations- Online kortings- Regulier 400 Primerawinkels, zie tel. 0900 – 7272 762 (€ 0,45 p.min.). straat 20–22, tel. 0118 – 635 914 tarief t/m 23 mei PASARPASSEN www.primera.nl. DELFT: MUSEUM NUSANTARA (€ 0,50), Normaal € 82,50 € 80,50 Het allervoordeligst is toegang met TOESLAG PER BESTELWIJZE St Agathaplein 4, tel. 015 260 23 75; NIJMEGEN: TOKO RINUS, Steenbokstraat ons passe-partout de Pasarpas: twaalf GROEPSBEZOEK Vrijwel elke partij die offi cieel kaarten TOKO RAMEE, Papsouwselaan 129, tel. 18–20, tel. 024 – 355 6863 e Sobat € 74,30 € 72,50 dagen toegang voor de prijs van niet Wilt u met uw collega’s, uw vereni- verkoopt voor de 53 Tong Tong Fair, 015 – 256 3971 eens zeven dagkaarten. We bieden ging, of uw vrienden en familie de vraagt een toeslag voor de admini- TILBURG: ASIANA SUPERSTORE, 65+/kind/CJP € 52,80 € 51,50 ook een zesdaagse Pasarpas aan. De Tong Tong Fair in groepsverband stratiekosten. Dit zijn de toeslagen DEN BOSCH: SANG LEE SUPER BV (€ 0,50), Korvelse weg 69, tel. 013 – 580 1934 ‘halve’ Pasarpas is alleen geldig van bezoeken, dan kunt u al vanaf twintig die u betaalt bij de verschillende Orthenstraat 264, tel. 073 – 614 4339 Sobat, 65+/kind/CJP € 47,50 € 46,40 maandag tot en met donderdag, in personen profi teren van een interes- bestelwijzen: UTRECHT: TOKO ASIA, Zevenwouden 196, ons geval zijn dat zes dagen: sante korting: u betaalt doordeweeks – In de webwinkel van de Tong Tong DEN HAAG: BOEKHANDEL VAN STOCKUM tel. 030 – 289 8883 woensdag 25 mei, donderdag 26 mei, slechts € 9,75, op zaterdag of zondag Fair, verzorgd door Paylogic, € 1,79 (€ 0,50), Herengracht 60, tel. 070 – 302 6-DAAGSE PASARPAS maandag 30 mei, dinsdag 31 mei, € 12,20 per persoon. Als u de toegang per bestelling (maximaal 20 8110; HET OOSTERSCH HUISJE (€ 0,20), VENLO: TOKO INDRADJAJA, Veldenseweg woensdag 1 juni, donderdag 2 juni. vooraf betaalt, kunt u op de dag zelf kaartjes) + een bedrag afhankelijk Wilgstraat 46, tel. 070 – 360 9479; PELITA 62A, tel. 077 – 351 0308 Online kortings- Regulier Pasarpassen zijn bij de Informatie- snel de kaartcontrole passeren. Het is van de gekozen betaalwijze: online (€ 0,50), Javastraat 52, tel. 070 – 330 5111; tarief t/m 23 mei balie van de Tong Tong Fair te koop, ook mogelijk om op de dag zelf te machtiging € 0,10; iDEAL € 0,62; SELEXYZ, VERWIJS Passage 39, tel. 070 – 311 ZOETERMEER: TOKO LIEM (€ 0,25), Normaal € 38,– € 37,10 en te bestellen via onze website betalen, maar dan moet de groep in de GiroPay 3,5%; Master- Card, Visa, 4848; PARKHOTEL DEN HAAG, Molenstraat Amsterdamstraat 61, tel. 079 – 342 5463 (www.tongtongfair.nl). U ontvangt bij bus (of in ieder geval buiten) wachten PayPal: 4,5% + € 0,30; American 53, tel. 070 – 362 4371 Sobat € 34,20 € 33,40 het online bestellen van een Pasarpas tot de toegang betaald is door de Express 5%; een meerdaags e-ticket. U dient dit contactpersoon; anders blokkeren zij – In de winkels van Primera: € 1,99 DEVENTER: WAROENG INDOMAS (€ 0,50), e-ticket te printen en samen met een de ingang. Hij of zij meldt zich via de per kaartje; Flora 91, tel. 0570 – 655 040 65+/kind/CJP € 24,80 € 24,20 pasfoto bij de Informatiebalie van de ingang geheel links bij de Infobalie. – Bij de voorverkoopadressen: gratis Tong Tong Fair in leveren. Wij maken Als de toegang is betaald, kan de of een toeslag tussen de € 0,10 en Sobat, 65+/kind/CJP € 22,30 € 21,80 dan een persoonlijke Pasarpas met groep via de ingang rechts van de € 0,50 per kaartje, afhankelijk van pasfoto voor u, waarmee u makkelijk Infobalie de Tong Tong Fair op. het verkooppunt.

20 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 21 Algemene informatie 53e Tong Tong Fair

EHBO rollators zijn uitgeleend. Maak een uitsluitend gereserveerd voor deelnemers, In de Entree bevindt zich een hulppost van de reservering! standhouders en invaliden. Het parkeren is RESERVEER EEN TAFEL IN DEZE MUSEA GEVEN BEZOEKERS COLOFON e EHBO. In beide weekenden en op Hemel- aan strikte regels gebonden. Auto’s zonder GRAND CAFÉ DE VERANDA 53 TONG TONG FAIR KORTING! Pasarkrant vaart (2 juni) is ook een EHBO-post in Eetwijk TOILETTEN parkeerkaart worden direct verwijderd. In het Cultuurpaviljoen is Grand Café ISSN 0926–3810, 2 mei 2011 Oost geopend. Op de Tong Tong Fair bevinden zich twee De Veranda gelegen. In 2011 heeft het een LETTERKUNDIG MUSEUM toiletgroepen. De toiletten vindt u rechts- PARKEREN INVALIDEN andere opzet en zal er ook een lunch en Ter gelegenheid van de Tong Tong Fair en Uitgever FLYEREN EN ENQUÊTEREN achter in de Entree en linksachter in de Voor invalide automobilisten, in het bezit van diner worden geserveerd. De gerechten de honderdste geboortedag van Tjalie Stichting Tong Tong/Pasar Malam Besar BV Het is verboden op het Tong Tong-terrein Grand Pasar. Toiletbezoek: € 0,40. een invalidenparkeerkaart, is parkeerruimte komen uit de keuken van restaurant Didong! Robinson wijdt het Letterkundig Museum Bezuidenhoutseweg 331 (dus ook buiten, op het Malieveld) fl yers uit vrijgehouden op het Malieveld, dichtbij de Het is mogelijk een tafel te reserveren voor een kleine tentoonstelling aan deze 2594 AR Den Haag te delen, tenzij het vanuit de eigen stand VERBODEN TE ROKEN Entree. De invalidenkaart die recht geeft op maximaal twintig personen. Wij plaatsen uw bijzondere schrijver. Op vertoon van uw T 0900 – 7272 762 (€ 0,45 p.min.) gebeurt. Ook is het verboden bezoekers te Het niet toegestaan om in de tenten van de gratis parkeren, moet zichtbaar in de auto reservering graag. Bel: 06 – 4825 2697. Tong Tong Fair-toegangskaart ontvangt u F 070 – 350 4497 enquêteren zonder dat u daarvoor schriftelijk Tong Tong Fair te roken. U kunt wel op de worden gelegd. Automobilisten die niet in 50 % korting op de reguliere entreeprijs. e-mail uitgever [email protected] toestemming heeft gekregen van de terrassen buiten op de aloen-aloen roken. het bezit van een invalidenkaart zijn, maar Deze actie is alleen geldig gedurende de e-mail redactie [email protected] organisatie van de Tong Tong Fair. wel een invalide passagier hebben (of OPENINGSTIJDEN Tong Tong Fair 2011. Oplage 50.000 ex. VIDEO’S/FOTO’S/GELUIDSOPNAMES iemand die slecht ter been is), kunnen het De 53e Tong Tong Fair is dagelijks geopend Druk Dijkman, Diemen GARDEROBE Het is uitsluitend toegestaan om foto’s, Malieveld oprijden om deze passagiers bij de van 12.00 tot 22.00 uur. HAAGS HISTORISCH MUSEUM In de Entree bevindt zich een bewaakte geluids-, video- en/of fi lmopnamen te maken Entree uit te laten uitstappen. Zij mogen hun In dit museum op loopafstand van de Tong Hoofdredactie garderobe. Gebruik daarvan kost € 0,80 per voor privé-gebruik. Volg aanwijzingen op van auto echter niet op het Malieveld parkeren Tong Fair, bent u op zaterdag 28 mei en Scripteq, Rotterdam jas, tas of paraplu. Voor Sobats is de het theaterpersoneel als u vanaf andere maar moeten deze elders in de stad zaterdag 4 juni om 14.00 uur welkom bij garderobe gratis. De Tong Tong Fair is niet plekken dan uw stoel wil fotograferen! parkeren. In beide gevallen meldt u zich met Tong Tong Tong... een ‘leunstoelwandeling’: aan de hand van Ontwerp aansprakelijk voor verlies of schade. uw auto linksvoor bij de slagboom, aan het projecties en verhalen reist u door Indisch Sabrina Luthjens BNO , Christina Schürmann HOE BEREIK IK DE TONG TONG FAIR? begin van de Boorlaan. Kijk op www.tongtong.nl voor nieuws Den Haag, van 1850 tot 1950. Op deze www.makingwaves.nl HONDEN De ingang van de Tong Tong Fair bevindt zich over onze activiteiten. zaterdagen betaalt u op vertoon van uw Helaas is de Tong Tong Fair niet toegankelijk aan de Koningskade. Tussen het Centraal PINNEN OP DE TONG TONG FAIR Tong Tong Fair-toegangskaart € 5,– voor de Advertentie-acquisitie voor honden, behalve voor zgn. ‘hulp- Station en het Malieveld ligt een brede Helaas hebben wij geen enkele bank bereid museumentree. Museumkaarthouders Leslie Boon, Siem Boon honden’ (blindengeleidehond e.d.). promenade voor wandelaars. Het Malieveld gevonden een mobiele geldautomaat te HET TONG TONG FESTIVAL 2011 WORDT MEDE gratis toegang. Graag tevoren reserveren: E [email protected] ligt op 5 minuten loopafstand van het plaatsen op de 53e Tong Tong Fair. Maar, bij MOGELIJK GEMAAKT DOOR: [email protected]. T 070 322 8775 KINDEROPVANG station. De HTM-tramlijnen 9, 10, 16 en 17 en veel standhouders op de Grand Pasar, in het – Den Haag Danst! Er is helaas geen kinderopvang op de 53e buslijn 18 hebben een halte nabij het Indonesië-Paviljoen en in de Eetwijk kunt u – Fonds Podiumkunsten MUSEUM VOOR COMMUNICATIE Fotografi e Tong Tong Fair. Malieveld. pinnen. Daarnaast bevinden zich op – Gemeente Den Haag Dit museum is uitgegroeid tot dé plek in Caro Bonink, Siem Boon, Henriette Guest, loopafstand van het Malieveld diverse – Hivos Den Haag waar je je zintuigen op scherp Robert Land, Serge Ligtenberg, PERS FIETSEN pinautomaten. De dichtstbijzijnde is schuin – Makassar, Zuid-Sulawesi zet. Tegen inlevering van een toegangs- Arenda Oomen Vertegenwoordigers van de pers die gratis Bij de ingang van de Tong Tong Fair bevindt tegenover de ingang van de Tong Tong Fair – Making Waves kaartje van de 53e Tong Tong Fair krijgt één toegang wensen, kunnen zich vooraf zich een tijdelijke stalling van de Biesieklette. aan de Koninginnegracht, dicht bij de hoek – Medan, Noord-Sumatra persoon gratis toegang. Deze actie geldt 53e Tong Tong Fair aanmelden via [email protected] of ter met de Houtweg (Bank Nederlandse – Meyer Fiscale Adviessystemen BV van 25 mei t/m 30 juni 2011. 25 mei t/m 5 juni 2011 plaatse bij de Perskamer naast de Infostand PARKEREN Gemeenten). Ook op het Centraal Station – Ministerie van Cultuur en Toerisme van Malieveld, Koningskade, Den Haag in de Entree. De parkeermogelijkheden in de directe zijn pinautomaten, en in de Lange Hout- de Republiek Indonesië NEDERLANDS FOTOMUSEUM www.tongtongfair.nl omgeving van het Malieveld zijn beperkt (de straat (naast de Koninklijke Schouwburg). – Mondriaan Stichting In het Nederlands Fotomuseum is momen- ROLSTOELEN EN ROLLATORS parkeergarage onder het Malieveld is vaak al – 60 Jaar Molukkers in NL teel Nunusaku – verhalen van migratie van Copyright Bij de Infobalie in de Entree is een beperkt snel op de dag vol). Kies vanaf de Utrechtse- HOTELOVERNACHTINGEN – Pasar Malam Besar BV fotografenduo Conny Luhulima en Geert van Stichting Tong Tong, Den Haag aantal rolstoelen en rollators te leen. Zij zijn baan afslag 2, en volg de borden P Centraal Den Haag is van oudsher een toeristische – Sobats Stichting Tong Tong Kesteren te bekijken. Het verbeeldt een bedoeld voor mensen die slecht ter been Station. De garages Helicon, Muzenplein en trekpleister. Overweeg eens om een extra – Sultanaat Banjar, Zuid-Kalimantan universeel verhaal over identiteit en migratie zijn, maar niet zelf in het bezit zijn van een Plein liggen het dichtste bij. Wie afslag 2 dag aan uw Tong Tong-bezoek te plakken. in een tijdperk van snelle globalisering. Op rolstoel/rollator. Wij raden u aan om ruim heeft gemist, of via de A44/N44 Den Haag Overnachten op loopafstand van de Tong MET DANK AAN: vertoon van uw Tong Tong Fair-toegangs- voor uw komst naar de Tong Tong Fair een binnenrijdt, slaat aan het eind van de Tong Fair kan in diverse hotels in het – Acteerschool Rotterdam kaartje betaalt u € 3,50 toegang, i.p.v. € 7,–. rolstoel/ rollator te reserveren. Bel 0900 – Zuid-Hollandlaan linksaf (richting de Tong centrum, u vindt hotelkamers in alle – Couperus Museum Per kaartje korting voor één persoon, niet in 7272 762 (€ 0,45 p.min.). Er zijn geen Tong Fair die dan al zichtbaar is) en volgt ook prijsklassen. Sommige hotels hebben – Galerie Artipoli combinatie met andere kortingacties. De E kosten verbonden aan het lenen van een de borden voor P-garage Plein. speciale Tong Tong-arrangementen zoals het – Haags Historisch Museum actie geldt t/m 26 juni 2011. 2 SWEELINCKSTRAAT 115 rolstoel/rollator. Wel dient u een borgsom te Parkhotel in de Molenstraat. Kijk voor meer – Haagse Monumentenzorg 2517 GW DEN HAAG betalen van € 20,– en maken wij een kopie PARKEREN OP HET MALIEVELD? informatie over logeren in Den Haag op – Kosmopolis Den Haag Zie www.tongtongfestival.nl voor meer info 070 - 364 98 87 van uw legitimatie. Let op: het komt Bezoekers kunnen helaas niet op het www.denhaag.nl. – Museum Nusantara, Delft over deze en andere acties. WWW.DIDONG.NL regelmatig voor dat alle rolstoelen en Malieveld parkeren. De beperkte ruimte is – Museum Volkenkunde, Leiden

22 FESTIVALNIEUWS 53e TONG TONG FAIR 25 MEI T/M 5 JUNI 2011 FESTIVALNIEUWS 23 Yvonne Keuls signeert op de Tong Tong Fair

€ 10,- € 12,50

‘Fascinerend boek. Keuls schrijft met precisie wat mensen moeten doormaken. Niet alleen een aangrijpend, maar ook een confronterend boek.’ – de Volkskrant www.yvonnekeuls.nl

Er zijn landen waar mensen niet mogen zeggen wat ze willen en niet kunnen zijn wie ze zijn. Hivos wil al die mensen zo veel mogelijk een stem geven. Want iedereen moet kunnen zijn en zeggen wat hij of zij wil. Help Hivos. Giro 1969 www.hivos.nl