Kabinet-Rutte in Al Zijn Facetten Onder De Loep Genomen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
KABINET-RUTTE IN AL ZIJN FACETTEN ONDER DE LOEP GENOMEN Het politieke landschap in Nederland wordt momenteel het akkoord analyseren. Daarna duikt historicus Bert van gekenmerkt door historische unica. Zo werd de VVD op den Braak de geschiedenis in en bespreekt hij onder 9 juni voor het eerst in haar bestaan de grootste partij in meer twee minderheidskabinetten uit het verleden om de Tweede Kamer. De verkiezingsuitslag was tevens uniek een duidelijk beeld te schetsen hoe een dergelijk kabinet vanwege het feit dat de partij ‘slechts’ 20,5 procent van in de Nederlandse parlementaire geschiedenis opereer - de stemmen nodig had om de grootste te worden; nog de. Vervolgens zal historicus Ronald Kroeze de liberale nooit was een dergelijk laag percentage voldoende om de geschiedenis aanhalen om het argument dat het kabinet- grootste partij van Nederland te worden. Daarnaast is de Rutte niet representatief is te weerleggen. Hij beargu - uitkomst van de formatie ook zeer uitzonderlijk. Niet menteert met historische feiten dat een representatieve alleen doordat Mark Rutte de eerste liberale premier democratie niet stoelt op afkomst, leeftijd of sekse van sinds 1918 is, maar ook daar het een minderheidskabinet politici en dat een minderheidskabinet wel degelijk krach - betreft. Dit is sinds deTweedeWereldoorlog niet voorge - tig en hervormingsgezind kan zijn. komen. De vierde bijdrage is een interview met de van oor - Oppositiepartijen en de media hebben een grote sprong Deense hoogleraar politieke communicatie aan hoeveelheid kritiek op het kabinet-Rutte geuit. Zo zou de de Universiteit van Amsterdam Claes de Vreese. Hierin VVD teveel liberale standpunten hebben ingeleverd, werd staat de veel gemaakte vergelijking met het ‘Deense de representativiteit van het kabinet in twijfel gebracht model’ – een minderheidskabinet met een liberale en en zou dit minderheidskabinet per definitie zwakker zijn conservatieve partij dat gedoogsteun krijgt van de ‘Deen - dan een kabinet dat een meerderheid heeft in het parle - se PVV’ – centraal en wordt duidelijk dat dit allemaal veel ment, daar het altijd afhankelijk is van de steun van de gecompliceerder ligt en dat een vergelijking met het gedoog- dan wel oppositiepartij. Tot slot heeft het feit dat ‘Deense model’ niet zo eenvoudig te maken is.Vervolgens uitgerekend de PVV, die bij veel mensen weerstand lijkt blijven we in het buitenland en zullen de politicologen op te roepen, gedoogsteun verleent eveneens veel stof Karen Anderson en Andrej Zaslove de afgelopen verkie - doen opwaaien. zingen in Zweden en de (late) opkomst analyseren van de Zweden Democraten, een partij die door deze auteurs In de volgende zes artikelen zal bovenstaande kritiek ver - als ‘rechts populistisch’ wordt aangeduid. der onder de loep worden genomen, voorafgegaan door Tot slot sluit Fleur de Beaufort dit thema af door kri - een column van Liberaal Reveil redactielid Caspar van den tische vraagtekens te zetten bij het ‘gemak’ waarmee de Berg. In de eerste bijdrage vergelijken twee opstellers van term ‘populisme’ gebruikt wordt. Hoe moet dit eigenlijk het VVD-verkiezingsprogramma, Jan Anthonie Bruijn en worden gedefinieerd? In dit artikel wordt getracht hier Frans de Graaf, het regeerakkoord met de standpunten in een gedegen onderbouwd antwoord op te geven. het VVD-programma, waarbij ze het liberale gehalte van Liberaal Reveil 4 193 COLUMN HET KABINET-RUTTE EN HET AFSCHEID VAN DE HAAGSE ‘GELUKSMACHINE’ CASPAR VAN DEN BERG ‘Als we ons maar goed realiseren dat de welvaart van een terrein, en wat is een onderwerp? Bestuurlijke drukte land en het geluk van de mensen niet wordt bepaald in komt niet voort uit een teveel aan betrokken bestuursla - Haagse kantoren.’ Met deze woorden zette premier gen, maar uit een tekort aan duidelijkheid in de verdeling Mark Rutte de rol van de staat in de samenleving in de en afbakening van de onderlinge taken en verantwoorde - regeringsverklaring van 26 oktober 2010 neer. Een duide - lijkheden. Veel maatschappelijke vraagstukken, waaronder lijk liberaal geluid, want welvaart komt voort uit individu - de openbare veiligheid, zijn complex en veelvormig en eel initiatief en particulier ondernemerschap, en geluk hebben daarom de schaal, kennis en uitvoeringscapaciteit scheppen mensen zelf, voor zichzelf en voor hun naasten. van verschillende bestuurslagen nodig. Aan de veiligheid Voor liberalen is de overheid geen actieve kracht ten in de publieke ruimte werken bestuurders en ambtena - opzichte van de samenleving, maar een voorwaardenschep - ren op lokaal, nationaal en Europees niveau en dat dient pende structuur die van ons, door ons en voor ons is. een doel. Activiteit op één bestuursniveau schrappen, en Maar wat betekent zo’n enabling state nu precies? Een de keten is niet langer gesloten. overheid die de randvoorwaarden maakt (en overeind Daarnaast lijkt de methode van shifting and shafting houdt) waarbinnen het ons allen vrij staat welvaart en (taken decentraliseren en tegelijk korten op decentrale geluk te creëren. Een overheid die niet zelf het voertuig middelen) niet per se bij te dragen aan de kwaliteit en voor interventie in de samenleving, de economie en de slagkracht van het openbaar bestuur. Een ander plan dat cultuur is, maar die de mensen die samen de samenleving vanuit liberaal perspectief kwetsbaar is, is het voornemen vormen, in staat stelt hun geluk na te streven. om het aantal Kamerleden van 150 naar 100 terug te Een dergelijke overheid past in het beeld dat ook in dringen. Een van de vitale functies van het parlement is het regeerakkoord geschapen wordt: minder ministeries, het bieden van een training ground voor politiek leider - minder ambtenaren, minder gekozen politici, en de schap. Een beter voorbeeld van hoe een jonge politicus in bemoeienis van minder bestuurslagen bij een bepaald het parlement tot een bekwaam en aansprekend leider onderwerp. Daarmee hoopt de regering in feite drie vlie - kan uitgroeien dan Mark Rutte zelf, is moeilijk denkbaar. gen in één klap te slaan: een slagvaardiger en daadkrachti - Vergeleken met de meeste andere landen heeft Nederland ger overheid, bezuinigingen op de publieke uitgaven (ruim weinig volksvertegenwoordigers per hoofd van de bevol - zes miljard euro op de overheid alléén), en meer ruimte king. Nederland heeft méér bekwame en aansprekende voor particulier initiatief. Mooie vooruitzichten. leiders nodig, dus de mogelijkheden om die te kweken in Toch kan men vanuit liberaal perspectief enkele het parlement moeten uitgebreid, en niet ingeperkt wor - vraagtekens zetten bij de plannen in het regeerakkoord den. met het openbaar bestuur. Zo lijkt de bepaling dat ‘per De formatieonderhandelaars hebben zich ook ten terrein ten hoogste twee bestuurslagen bij hetzelfde doel gesteld de slagvaardigheid van de ministersploeg te onderwerp betrokken zijn’, enigszins arbitrair. Wat is een vergroten. Een goede zet daarbij is geweest het terug - 194 Liberaal Reveil 4 dringen van het aantal leden van de ministerraad tot coalitie is om het politieke en ambtelijk apparaat (in veel twaalf. Collegiale besluitvorming zal daardoor gemakkelij - opzichten ‘de rechtsstaat in werking’) niet té zeer te ker gaan, en de bewindspersonen zullen sneller geneigd beschouwen als de tegenstander van alles wat juist is. zijn over hun beleidskokers heen te kijken. Of dit ook op Want wat win je daarmee? Herstelt zich daarmee het ambtelijk niveau zo zal werken, nu er toch een aantal noodzakelijke vertrouwen van burgers in het politiek superministeries gevormd is, zal moeten blijken. Boven - bestel en de overheid? Komt de wereldeconomie daar - dien heeft de nieuwe regering al blijk gegeven van een door sneller uit het slop? Laat de overheid niet activis - volwassen kijk op Europese regelgeving en besluitvor - tisch zijn maar wél voorwaardenscheppend, en laten we ming. Ja, sommige voorstellen uit het regeerakkoord bot - de overheid in die rol op waarde schatten. sen met bestaand nationaal en Europees beleid. Maar het De nieuwe liberale premier en zijn ministersploeg is een misvatting dat Europese regels niet aangepast zou - zijn van hoge kwaliteit en van zwaar gewicht. Laten we den kunnen worden. Met goede argumenten, een slimme hopen dat zij het nodige tegenwicht kunnen bieden tegen diplomatie, geduld en een gunstig politiek tij in andere lid - de stabiliteitsrisico’s van een minderheidskabinet met staten, is ook op Europees niveau regelgeving om te bui - gedoogsteun van de PVV-fractie. Al zijn de recente con - gen. Wat dat betreft is ook Europa net een gewone poli - troverses rondom verschillende PVV-Kamerleden (tot nu tieke arena. toe Lucassen, Sharpe enVan Bemmel) zorgelijk, de tijd zal Al met al laat het regeerakkoord een duidelijk geluid het leren. horen ten aanzien van het openbaar bestuur en draagt het kabinet-Rutte bij aan de overgang van de active naar Drs. C.F. van den Berg is universitair docent aan het departe - de enabling state . Die overgang is aantrekkelijk op grond ment Bestuurskunde van de Universiteit Leiden en als advi - van de liberale beginselen, en noodzakelijk vanwege de seur werkzaam bij Berenschot. Hij is redactielid van Liberaal huidige fiscale krapte. Maar een advies aan de nieuwe Reveil. Liberaal Reveil 4 195 VERKIEZINGSPROGRAM VERSUS REGEERAKKOORD JAN ANTHONIE BRUIJN EN FRANS DE GRAAF Toen ons – met anderen – eind 2009 door het VVD- koord) – zoals de overheidsbegroting – staan als onder - hoofdbestuur werd gevraagd een verkiezingsprogramma werpen die alleen in het regeerakkoord staan, zoals op te stellen verscheen kort daarna een politieke baro - onderwijs. meter. In deze peiling stond de VVD op 13 zetels. Dat Het gaat ons om de vraag in hoeverre het akkoord waren er maar liefst 24 minder dan het CDA, dat toen de aansluit bij het VVD-verkiezingsprogramma en het libera - grootste partij was. Maar ook de PVV, de PvdA, D66 en lisme. Daarbij beperken wij ons tot een aantal grote the - de SP waren groter dan deVVD. 1 DeVVD als zesde partij ma’s: financiën, openbaar bestuur, arbeidsmarkt en van het land, het lijkt nu onvoorstelbaar. DeVVD is nu de gezondheidszorg. Het thema integratie/immigratie wordt grootste partij in de Tweede Kamer en premier Rutte niet behandeld. Daar is onzes inziens de afgelopen maan - geeft leiding aan een nieuw kabinet.