DOCSLIB.ORG

Türk Runik Kaynakçası'na Ek I

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Türk Runik Kaynakçası'na Ek I TÜRK RUNİK KAYNAKÇASI’NA EK I Erhan AYDIN* ÖZET 2008 yılının ilk günlerinde yayımlanan Türk Runik Kaynakçası adlı kitabımızda Türk runik harfleri çerçevesinde yapılan çalışmalar bir araya getirilmişti. Bu yazıda, gözden kaçan çalışmaların yanında 2008 ve 2009 yıllarında yapılan çalışmalar da verilecektir. Anahtar Kelimeler: Türk Runik Kaynakçası, Eski Türk Yazıtları, Türk Runik, Kaynakça. APPENDIX I TO TURKIC RUNIC BIBLIOGRAPHY ABSTRACT In our book named Turkic Runic Bibliography (Türk Runik Kaynakçası), which was published in early 2008, we put together articles on Turkic runic letters. In this study, articles which were previously ignored as well as articles which were published in 2008 and 2009 will be presented. Key Words: Turkic Runic Texts, Old Turkic Inscriptions, Turkic Runic, Bibliography. *Yrd.Doç Dr., Erciyes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü Kayseri, [email protected] Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8 Fall 2009 Türk Runik Kaynakçası’na Ek I 553 Amrak bakşım! Özüŋ uzun bolzun! Bo beläg bitigni siziŋä ötünür män. Kutlug bolzun! Giriş: 2008 yılının ilk günlerinde yayımlanan Türk Runik Kaynakçası adlı kitabımızda Türk runik harfleri çerçevesinde ilk zamanlardan günümüze kadar yapılan çalıĢmalar bir araya getirilmiĢti1. Kitabı 2008 yılının ilk günlerinde baskıya vermiĢ ve 2007 yılının sonuna kadar olan yayınları almıĢtık. O günden bu yana gerek kendi tespitlerimiz gerekse meslektaĢlarımızın katkıları sayesinde yeni veriler elde edildi. Bu arada kaynakçaya 2008 ve 2009 yılındaki çalıĢmalar da eklendi. Bu yazıda bulunan 232 çalıĢma “Ek I” adı altında araĢtırmacıların dikkatlerine sunulmaktadır. AĢağıda bulunan 232 çalıĢma daha önce olduğu gibi yine yıllara göre verildi. Dergi ve eser adlarını sürekli yazıp çalıĢmanın hacmini büyütmemek için birden fazla geçen dergi ve eser adlarında bilinen ve kabul edilen kısaltmalar kullanıldı. Bu kısaltmalar çalıĢmanın sonunda bulunmaktadır. Kaynakçanın yayımından bu güne, yabancı dillerde yazılmıĢ bazı eski çalıĢmaların Türkçeleri de yayımlandı. Bu gibi yayımların sonunda, kitaptaki kaç numaralı çalıĢmanın Türkçeye çevirisi olduğu belirtildi. Kutlug bolzun! 1900 PARKER, E. H.: Die alttürkischen Inschriften der Mongolei by W. Radloff, Die Inschrift des Tonjukuk by Radloff, Nachworte zur Inschrift des Tonjukuk by F. Hirth, Die alttürkischen Inschriften und die arabischen Quellen by W. Barthold. English Historical Review 15/57, 149-152. (Tanıtma- EleĢtiri). 1911 ADAMS, Cyrus: Über die geographische Verbreitung und die Formen der Altertümer in der Nordwestmongolei. Bulletin of the American Geographical Society 46, 61. (Tanıtma-EleĢtiri). 1 Erhan AYDIN: Türk Runik Kaynakçası. Çorum, 2008: KaraM. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8 Fall 2009 554 Erhan AYDIN 1913 CHAVANNES, Edouard: Zwei Uigurische Runeninschriften in der Nord-Mongolei by G. J. Ramstedt. T’oung-pao 14/5, 789- 791. (Tanıtma-EleĢtiri). 1936 CAFEROĞLU, Ahmet: Tahlil ve Tenkitler: Atısı Lâkablı Yollığ Tiginin Sınfi Mensubiyeti (Kozmin N. N.). TM 5 (1935), 367-369. (Tanıtma-EleĢtiri). 1939 SPRENGLING, Martin: Tonyukuk‟s Epitaph. Transliterated Text and New, Scientifically Annotated Translation. The American Journal of Semitic Languages and Literatures 56/4, 365- 383. 1944 CZEGLÉDY, Károly: Egy bolgár-török yiltavar méltóságnév: (A volgai bolgárok és szlávok X. századi kapcsolatainak kérdéséhez): Magyar Nyelv 40/3, 148-155. Türkçesi: Yiltavar Unvanı, Volga Bulgarları Ġle Ġslâvların X. Asırdaki Münasebeti Meselesine Dair. Çev.: Ġbrahim KAFESOĞLU, TM 9 (1946-1951), 179-187. 1952 BERNġTAM, A. N.: S. E. Malov. Pamyatniki drevnetyurkskoy pis‟mennosti (Retzenziya). Êpigrafika Vostoka 6, 113-115. (Tanıtma-EleĢtiri). TEMĠR, Ahmet: A. Von Gabain, Alttürkische Grammatik, mit Bibliographie, Lesestücken und Wörterverzeichnis, auch neutürkisch, mit vier schrifttafeln und sieben schriftproben. 2. verbesserte Auflage. Leipzig, Otto Harrassowitz, 1950, XVIII+357 s. (+15 s. Nachträge). Oriens 5/1, 125-126. (Tanıtma-EleĢtiri). 1953 CAFEROĞLU, Ahmet: Türk Onomastiğinde “At” Kültü. TM 10 (1951-1953), 201-212. SINOR, Denis: The Historical Role of the Türk Empire. Cahiers d’histoire mondiale 1/2, 427-434. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8 Fall 2009 Türk Runik Kaynakçası’na Ek I 555 1954 ġÇERBAK, A. M.: Neskolko slov o priyomah çteniya runiçeskih nadpisey na Donu. Sovyetskaya Arheologiya 19, 269-282. 1955 KRADER, Lawrence: Qan-Qagan and Beginnings of Mongol Kinship. CAJ 1/1, 17-35. TURAN, Osman: The Ideal of World Domination among the Medieval Turks. Studia Islamica 4, 77-90. 1959 ALPARSLAN, Ali: J. R. Hamilton: Les Ouighours à l‟Epoque des Cinq Dynasties. TDED 9, 151-154. (Tanıtma-EleĢtiri). JISL, Lumir: Prvnı çeskoslovensko-mongolská expedice. Novy Orient 14, 172-173. ġÇERBAK, A. M.: Znaki na keramike i kirpiçah iz Sarkela-Beloy Veçi. (K voprosı o yazıke i pismennosti peçenegov). Materialı i İssledovaniya Po Arheologii SSSR Nr. 75, Trudı Volgo-Donskoy Arheologiçeskoy Ekspeditsii, II, Leningrad, 362-389. 1960 GIRAUD, René: Tonyukuk‟un Orhon‟dan Temir Kapı‟ya GidiĢ Yolu. V. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, Ankara: TTK, 317-321. JISL, Lumir: Mongolei, Kunst und Tradition. Prag: Artia Praha. 1961 KRUEGER, John G.: Yazyk Orkhono-Yeniseiskikh pamyatnikov (The Language of the Yenisei-Orkhon Monuments). By D. M. NASILOV. JAOS 81/4, 445-446. (Tanıtma-EleĢtiri). ġÇERBAK, A. M.: Novaya runiçeskaya nadpis‟ na kamne. Uçeniye Zapiski Tuvinskogo Nauçno-İssledovatelskogo Instituta Yazıka, Literaturı i Istorii 9, 238-241. 1963 CLAUSON, Sir Gerard: The Name Uygur. JRAS 3/4, 140-149. 1964 BAZIN, Louis: La littérature épigraphique turque ancienne. Alessio BOMBACI - Louis BAZIN - Tayyib GÖKBĠLGĠN - Fahir Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8 Fall 2009 556 Erhan AYDIN ĠZ - Pertev Naili BORATAV (edd.): Philologiae Turcicae Fundamenta II. Wiesbaden: Franz Steiner, 192-211. MEREDITH-OWENS, G. M.: René Giraud, L'empire des Turcs Celestes. Les régnes d'Elterich, Qapghan et Bilge (680-734). Contribution a l'histoire des Turcs d'Asie Centrale. Illustre de 4 cartes en hors texte. Paris, Librairie d'Amerique et d'Orient Adrien - Maisonneuve 1960. pp. 219. Oriens 17, 307-308. (Tanıtma-EleĢtiri). 1965 CLAUSON, Sir Gerard: Turkish and Mongolian Horses and Use of Horses: An Etymological Study. CAJ 10/3-4, 161-166. 1966 AALTO, Pentti: G. J. Ramstedt‟s archäologische Aufzeichnungen und Itinerarkarten aus der Mongolei vom Jahre 1912. Journal de la Société Finno-Ougrienne 67/2, 1-19. 1967 AMANJOLOV, A. S.: YeĢçe raz ĠrtiĢskoy runiçeskoy nadpisi. Vestnik Akademi Nauk Kazahskoy SSSR 9, 66-70. 1968 BAZIN, Louis: L‟Antiquité méconnue du titre turc ÇavuĢ. Actes du le congrés international des études Balcaniques et Sud-Est européennes VI, Sofya, 243-252. 1969 DRESDEN, M. J.: A Grammar of Orkhon Turkic. Talat Tekin. (Indiana University Publications. Uralic and Altaic Series, Volume 69.) pp. 419. The Hague, The Netherlands: Mouton and Co., 1968. JAOS 89/4, 829. (Tanıtma-EleĢtiri). MANDEL‟ġTAM, A. M.: Issledovaniye na mogil‟nike Aymırlıg i goroditsa Bajın-Alak. Arheologiçeskiye Otkrıtiya 1968, 189- 190. NAUTA, Ane: Review of Tekin 1968. CAJ 13/4, 308-311. 1970 BATMANOV, Ġ. A.- O. V. SUBRAKOVA: Drevniye pis’mena Hakasii. Vıp I. Abakan. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8 Fall 2009 Türk Runik Kaynakçası’na Ek I 557 1971 ARLOTTO, Anthony: Old Turkic oracle books. Monumenta Serica 29 (1970-1971), 685-696. 1972 DOERFER, Gerhard: Nadeljaew, W. M., Nasilow, D. M., Tenischew, R., A. M. Schtscherbak: Drewnetjurskii Slowar. OLz 67/1-2, 66-70. (Tanıtma-EleĢtiri). HACIEMĠNOĞLU, Necmettin: Türk Dilinde Edatlar. Ġstanbul: MEB. MEIER, Georg F.: TEKIN, Talat „A Grammar of Orkhon Turkic‟, Indiana University Publications, Uralic and Altaic Series, Vol. LXIX, Indiana University Press, Bloomington, and Mouton. Zeitschrift für Phonetik, Sprachwissenschaft und Kommunikationsforschung 25/6, 542-543. (Tanıtma- EleĢtiri). SINOR, Denis: Horse and Pasture in Inner Asian History. Oriens Extremus 19, 171-183. 1973 AMANJOLOV, A. S.: Grafika Talasskih, Yeniseyskih i Orhonskih nadpisey. Kazak Tili men Edebiyatı 3, 16-26. BUTANAYEV, V. Ya.: Novaya Uybatskaya sabra. Uçeniye Zapiski Hakaskogo Nauçno-İssledovatelskogo İnstitute Yazıka, Literaturı i İstorii 18, 149-152. DOERFER, Gerhard: Amanjolov, A. S. Glagol‟noe upravlenie v jazyke drevnetjurkskich pamjatnikov. OLz 68/7-8, 386-387. (Tanıtma-EleĢtiri). 1974 GÖTZ, Manfred: Talat TEKIN, A Grammar of Orkhon Turkic. - The Hague, Mouton & Co. 1968. 419 s. (Indiana University Publications, Uralic and Altaic Series, Volume 69). Oriens 23, 573-577. (Tanıtma-EleĢtiri). KLYAġTORNIY, S. G. - E. Ġ. LUBO-LESNĠÇENKO: Bronzovoe zerkalo iz Vostoçnogo Turkestana s runiçeskoy nadpis‟yu. Soobşçeniya Gosudarstvennogo Ermitaja 39, 45-48. SPULER, Bertold: C. MACKERRAS (ed. and transl.): The Uighur Empire According to the T'ang Dynastic Histories. A Study in Sino-Uighur Relations 744-840). Islam 51, 188. (Tanıtma- EleĢtiri). Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8 Fall 2009 558 Erhan AYDIN 1975 CLAUSON, Sir Gerard: The Foreign Elements in Early Turkish. Researches in Altaic Languages. (Papers read at the 14th
Load more

Recommended publications
  • Orhun Türkçesi Ders Notlari
    TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ ______________________________________ ORHUN TÜRKÇESİ DERS NOTLARI ___________________________ 2. Sınıf - 1. Dönem ___________________________ İsa SARI www.isa-sari.com GÖKTÜRK DEVLET İ nezaret eden, Köl Tiginle Bilge’nin ye ğeni Yollug Tigindir. Türk edebiyatının sanatkârane üslupla 552 yılında kurulmu ştur. 630 yılında Do ğu Göktürk yazılmı ş ilk eseridir. Ka ğanlı ğı Çin tutsaklı ğına girmi ş ve 682 yılında kurtulmu ştur. 6. İkinci Orhun (Bilge Ka ğan) A. GÖKTÜRK BENGÜ TA ŞLARI 24 Eylül 735 tarihinde, Bilge Ka ğan’ın o ğlu Te ŋri Ka ğan tarafından diktirilmi ştir. Bilge Ka ğan anıtının 1. Çoyr büyük bölümü Köl Tigin anıtındaki metinle aynıdır. Sadece Köl Tigin’in bulunmadı ğı olaylar Bilge Ka ğan Tarihi bilinen ve bugüne ula şan en eski Türk yazıtı anıtında farklıdır; bunlar da çok azdır. Çoyr yazıtıdır. Bir Köktürk erinin İlteri ş’e katıldı ğını anlatan yazıt, 687-692 yılları arasında dikilmi ştir ve Bu bengü ta şında da Bumın ve İstemi Ka ğan altı satırdan olu şmaktadır. zamanlarındaki şevket devri, Çin’e nasıl tutsak olundu ğu, Çin esaretinden nasıl kurtulundu ğu, Bilge 2. Ongin (I şbara Tamgan Tarkan) Ka ğan’ın sava şları ve Türk milleti için yaptıkları anlatılmaktadır. 719-720 tarihlerinde dikilmi ş olan on dokuz satırlık Ongin anıtı, Bilge I şbara Tamgan Tarkan adlı bir KONUYLA İLG İLİ ÇALI ŞMALAR beyin ve babası İl İtmi ş Yabgu’nun, İlteri ş ve Bilge Ka ğan zamanlarında Türk milleti için nasıl Orta Asya Türk tarihi mütehassıslarından olan çalı ştıklarını ve dü şmanla sava ştıklarını anlatır. Fransız Türkolog René Giraud 1961’de Tonyukuk abidesinin mükemmel bir ne şrini hazırlar: Bain- 3.
    [Show full text]
  • Tonyukuk and Turkic State Ideology “Mangilik
    THE TONYUKUK AND AN ANCIENT TURK’S STATE IDEOLOGY OF “MANGILIK EL” PJAEE, 17 (6) (2020) THE TONYUKUK AND AN ANCIENT TURK’S STATE IDEOLOGY OF “MANGILIK EL” Nurtas B. SMAGULOV, PhD student of the of the Department of Kazakhstan History, L.N. Gumilyov Eurasian National University, Kazakhstan, [email protected] Aray K. ZHUNDIBAYEVA, PhD, Head of the Department of Kazakh literature, accociate professor of the Department of Kazakh literature, Shakarim state University of Semey (SSUS), (State University named after Shakarim of city Semey), Kazakhstan, [email protected] Satay M. SIZDIKOV, Doctor of historical science, professor of the Department of Turkology, L.N. Gumilyov Eurasian National University, Kazakhstan, [email protected] Arap S. YESPENBETOV, Doctor of philological science, professor of the Department of Kazakh literature, Shakarim state University of Semey (SSUS), (State University named after Shakarim of city Semey), Kazakhstan, [email protected] Ardak K. KAPYSHEV, Candidate of historical science, accociate professor of the Department of International Relations, History and Social Work, Abay Myrzkhmetov Kokshetau University, Kazakhstan, [email protected] Nurtas B. SMAGULOV, Aray K. ZHUNDIBAYEVA, Satay M. SIZDIKOV, Arap S. YESPENBETOV, Ardak K. KAPYSHEV: The Tonyukuk And An Ancient Turk’s State Ideology Of “Mangilik El” -- Palarch’s Journal Of Archaeology Of Egypt/Egyptology 17(6). ISSN 1567-214x ABSTRACT Purpose of the study. Studying and evaluating the activities of Tonykuk, who was the state adviser to the Second Turkic Kaganate, the main ideologist responsible for the ideological activities of the Kaganate from 682 to 745, is an urgent problem of historical science. In the years 646-725 he worked as an adviser on political and cultural issues of the three Kagan.
    [Show full text]
  • Askerî Târîh Açısından Köl Tigin Köl Tigin from a Military History
    GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 1 (2006) 203-226 Askerî Târîh Açısından Köl Tigin Köl Tigin From A Military History Perspective H. İhsan ERKOÇ Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Ankara-TÜRKİYE ÖZET Bu çalışmamızda 684/685-731 yılları arasında bir Gök Türk ileri geleni olarak yaşamış olan Köl Tigin’in askerî yaşantısı incelenmiştir. Köl Tigin birçok sefere ve meydân savaşına katılarak savaşmıştır. Kuzey Çin’de Çinlilerle; Orta Asya’da Kırgızlarla, Karluklarla, Azlarla, Dokuz Oğuzlarla ve On Oklarla çarpışmıştır. Bunların dışında ayrıca 716’da kanlı bir darbeyle yeğenini tahttan indirerek, ağabeyini yönetime getirmiştir. Kendi adına dikilen yazıtta yaptığı savaşlar ayrıntılarıyla anlatılmıştır. Ağabeyi Bilge Kagan’ın saltanatı döneminde ise başkomutan ve Tölis Şadı olarak görev yapmıştır. Anahtar Sözcükler: Köl Tigin, Ordu, Komutan, Gök Türkler, Tang Sülâlesi, Dokuz Oğuzlar ABSTRACT In this work, the military life of Köl Tigin has been studied, who lived as a Gök Turk noble during 684/685-731. Köl Tigin joined and fought in many campaigns and battles. He fought with the Chinese in Northern China; with Qïrghïz, Qarluqs, Az, Toquz Oghuz and On Oq in Central Asia. Apart from these, he also removed his cousin from the throne with a bloody coup d’état in 716 and he brought his brother to power. His battles have been described in detail in his inscription. He served as the commander-in-chief and as the Tölis Shadï during the reign of his brother Bilge Qaghan. Keywords: Köl Tigin, Army, Commander, Gök Turks, Tang Dynasty, Toquz Oghuz 204 GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 1 (2006) 203-226 1.
    [Show full text]
  • Orhun Yazitlarindaki Türk Sözcüğü Üzerine Fonetik, Morfolojik Ve Semantik Açidan Bir Inceleme
    T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TÜRKÇE EĞİTİMİ ANABİLİM DALI TÜRKÇE EĞİTİMİ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ ORHUN YAZITLARINDAKİ TÜRK SÖZCÜĞÜ ÜZERİNE FONETİK, MORFOLOJİK VE SEMANTİK AÇIDAN BİR İNCELEME Öğrencinin Adı SOYADI Tuba TURSUN Danışman Prof. Dr. Nurettin ÖZTÜRK iii iv ÖZET Orhun Yazıtlarındaki Türk Sözcüğü Üzerine Fonetik, Morfolojik ve Semantik Açıdan Bir İnceleme Tuba Tursun Türk sözcüğü ve kavramı yüzyıllar içinde çeşitli anlamlar yüklenmiş ve zaman içinde bu anlamlarda değişiklikler olmuştur. Sözcüğün zihinde canlandırdığı kavram, büyük bir anlam zenginliğine sahiptir. Türk sözcüğünün baş harfi büyük yazıldığında da, küçük yazıldığında da, göndergesi her zaman birden fazla olmuştur. Bu anlamları iki ana öbekte toplamak mümkündür: 1-Kronolojik bakımdan halk, yığın, kalabalık, insanlar gibi anlamlara gelen ve küçük harfle yazılan türk, 2-Bir sosyal grup adını adres gösteren ve büyük harfle yazılan Türk. Bu iki anlam etrafında başka anlamlar da ortaya atılmıştır. Çeşitli metin ve incelemelerde bazen budun sözcüğü ile birlikte “türküm budunum” biçiminde ikileme ögesi; bazen budun sözcüğünün sıfatı; bazen bir kişiyi veya topluluğu niteleyen güzel veya güçlü anlamında sıfat; bazen tulga veya miğfer anlamında nesne adı; bazen halk veya insan anlamında topluluk adı; bazen töreye bağlı ve hukuka saygılı anlamında sıfat olarak görünmektedir. Bu çalışmanın amacı Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarındaki Türk sözcüğünün ses, biçim ve sözdizimi açısından tespiti ve anlamının tahlil edilmesidir. Anahtar Sözcükler: Orhun, Köktürk, Türk, Kül Tigin, Bilge Kağan, Tonyukuk, runik v ABSTRACT A Inquiry On The Word ‘Turk’ In The Orhun Inscriptions In The Terms Of Phonological, Morphological and Semantical Tuba Tursun The word and the concept of ‘Turk’, several meanings over the centuries have been installed and there have been changes over the time in these senses.
    [Show full text]
  • TURKIC HISTORY from the Huns to the Ottoman Empire
    HUMANITIES INSTITUTE TURKIC HISTORY From the Huns to the Ottoman Empire The course is an overview of Turkic history roughly from the 1st century BC to the 20th century, a period which covers about two thousand years of the history of the Turks. The course covers the topics from the emergence of the Turks in Central Asian theatre to the end of the Ottoman Empire. The Turks first emerged in the northeast of present Mongolia in the steps between the Orkhon and Selenga rivers. They most possibly moved from Siberian taiga sometimes within the first millenium BC to these areas, and reached to the Lake Balkash steps and northern Tien Shan region in 300 AD. The oldest, and the holiest term in the Turkic languages, Tengri, which means both sky and transcendent religious power, appears in Chinese texts in the third century. Though the Chinese religious texts mentions Tengri as far back as the 3rd century BC, the first Turkic speaking people had their place in history in the 4th century in the area surrounded with Tien Shan, Siberia and Mongolia. The contents of the course are as follows: 1. The Turkic World: Geography, Culture and Language 2. The Hsiung-nu and the Hun Empires 3. The Turkish Empire 4. Uyghur and Khazar Khanates 5. Conversion of the Turks to Islam 6. The Muslim Turkish States: The Ghaznevids and Karahanids 7. The Great Seljuk Empire 8. The Seljuk Sultanate of Rum (Anatolia) 9. The Rise of the Ottoman Power in Western Anatolia and the Byzantine Challenge 10. Tamerlane and the Last Turkic Empire of the Silk Road 11.
    [Show full text]
  • Tschinag Book Review
    § ‡ A Historical Overview of Turkic Wisdom Words Alva Robinson (Houston) Ортолук жана ички Азиа Түрктөрдүн көбүнчө ата-бабаларынын салтарына коңул бурушат. Илгертен, көчмөн жашоо сүргөн кезде, бул элдер жүгүнө жүк кошуп тарых жана моралдык баалуулуктарды сактоо үчүн деп жанында китеп ташып жүрүшчү эмес, мунун ордуна карыялар алардын жандуу китептери болгон. Ошондуктан, улуу мурасын бир муундан экинчи муунга оозеки түрдө өткөрүп берген ата-бабаларыбыздын салымы өтө зор. Key Words: Elders and Wisdom Words; Orkhon Inscriptions; Central and Inner Asian Turks; Tonyukuk, Kül Tegin; Kutadgu Bilig Central and Inner Asian Turks place especial emphasis on the oral traditions of their forefathers. Ilse Laude-Cirtautas reminds us the purpose can be quite practical. Historically, as nomads, these groups did not burden their loads by carrying from place to place books to store their histories and moral compasses; rather, the elders became their people’s living books.1 In this way, the elders made conscious efforts to orally transmit the knowledge they acquired, passing it from one generation to the next. Amongst today’s Turks of Central and Inner Asia, furthermore, traditions connected with ancestral spirits still prevail. This stems from a predominant belief that ‡ Due to space limitations, the article has been divided into three parts. The conversation continues with the next journal volume with a focus on elders as transmitters and concludes with obligations of receivers of wisdom words. § Although this article focuses on Turkic traditions of wisdom words, it should be noted that other Central and Inner Asian nomadic groups, like those of Mongolic and Tungus groups, place a high priority on the preservation and transmission of such words.
    [Show full text]
  • The Decipherment of the Turkish Runic Inscriptions and Its Effects on Turkology in East and West
    THE DECIPHERMENT OF THE TURKISH RUNIC INSCRIPTIONS AND ITS EFFECTS ON TURKOLOGY IN EAST AND WEST Wolfgang-E. SCHARLIPP Introduction The term “Runes” for the letters of the Old Turkish alphabet, used mainly for inscriptions but also a few manuscripts, has lately been criticized by some Turkish scientists for its misleading meaning. As “Runes” is originally the term of the old Germanic alphabet, this term could suggest a Germanic origin of the Turkish alphabet. Indeed the term indicates nothing more than a similarity of shape that these alphabets have in common, which has also created the term “runiform” letters. As such nationalist hair-splitting does not contribute to scientific discussion, we will in the following use the term “Turkish runes” with a good conscience. This contribution aims at showing similarities and differences between the ways that research into this alphabet and the texts written in it, went among Turkish scientists on the one side and Non-Turkish scientists on the other side. We will also see how these differences came into existence. In order to have a sound basis for our investigation we will first deal with the question how the Turkish runes were deciphered. We will then see how the research into the inscriptions continued among Western scholars, before we finally come to the effects that this research had on scientists in Turkey, or to be more precise, in the Ottoman Empire and then in the Republic of Turkey. In the 19th century Several expeditions were sent out in order to collect material concerning the stone inscriptions in Central Asia.
    [Show full text]
  • KÜL TİGİN YAZITININ ÇİNCE VE TÜRKÇE METİNLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI* Tuba YALI
    Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/4 2013 s. 27-47, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/4 2013 p. 27-47, TURKEY BİR DÖNEMİN İKİ FARKLI ANLATIMI – KÜL TİGİN YAZITININ ÇİNCE VE TÜRKÇE METİNLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI Tuba YALINKILIÇ Özet Orhun yazıtlarında, bütün Türkologların üzerinde hassasiyetle durduğu bir Köktürkçe metin, bir de akademisyenlerin yeterince irdelemediği Çince metin bulunmaktadır. Her ne kadar Bilge Tonyukuk yazıtları öz bir Türkçe ile yazılmış, Köktürk Devleti tarafından dikilmiş, yine Köktürk Devleti’nin merkezinde bulunan Kül Tigin yazıtı ve Bilge Kağan yazıtının ön yüzü Tang Hanedanlığı tarafından yazdırılmış ve hatta Tang Hanedanlığı sanatçılarına inşa ettirilmiş olsa da yazıtlar dış görüntüsü itibarıyla tamamen Çin tarzındadır ve yazıtların üzerindeki Köktürkçe metinler Türkler tarafından eklenmiştir. Kül Tigin yazıtının Çince metnini Xuan Zong bizzat kendisi, Bilge Kağan yazıtının Çince metnini ise Xuan Zong’un emriyle kurmayları yazmıştır. Metinlerde merhum Kül Tigin ve Bilge Kağan yâd edilir. İki yazıtta da Türkçe metinlerde büyük bir kısım tekrar niteliğindedir. Tekrar eden kısım, Bilge Kağan’ın, Kül Tigin’in vefatı üzerine dile getirdiği duygulardan müteşekkildir. Gerek Türkçe olsun gerek Çince, her metin Tang Hanedanlığı ve Köktürk Devleti ilişkileri tarihinden bahseder. Fakat farklı olarak, Çince metinde Tang Hanedanlığı Türklerin dost ve dürüst olduklarını ifade ederken, Türkçe metinde ise Tang Hanedanlığı’nın Türklerin tarihte ve gerçekte esas düşmanı oldukları dile getirilir. Özellikle Köktürk Devleti’nin gerilemesinin nedeni olarak Tang Hanedanlığı gösterilir. Tang ve Türk ilişkilerinin, aynı dönemin tarihi nasıl olur da bu denli farklı iki yoruma sahiptir? Araştırmalar göstermektedir ki Tang ve Türklerin aynı tarihe dair iki farklı yorumu, tarihin gerçeklerden uzaklaşmasına neden olmuştur, hiçbirinin de maksadı tarihî gerçekleri anlatmak değildir.
    [Show full text]
  • Journal of Eurasian Studies Volume VI., Issue 2. / April — June 2014
    April-June 2014 JOURNAL OF EURASIAN STUDIES Volume VI., Issue 2. _____________________________________________________________________________________ ARDEN-WONG, Lyndon Tang Governance and Administration in the Turkic Period The period between 630-682 is seen as a period of Tang governance on the Mongolian Plateau. The Chinese architectural influence during this period has been well known to scholars of Turkic memorial complex archaeology. Historical documents (both Chinese and runic) attest to the employment of Chinese artisans and architects to construct the memorial complexes of the 2nd Eastern Türk Khaganate (683-742),1 which are well-known in the archaeological record.2 It is also reckoned that no settlements have been discovered dating from the Turkic period which makes the Uighur architectural developments that followed seem even bolder. However, archaeologically and architecturally, this period is rather unclear. With new archaeological data available, it is worth exploring this phenomenon more closely. This paper will contextualise the historical backdrop, then begin an expository study of the architectural evidence from this period. It is argued that this period indeed does have an architectural legacy and that it set models of elite architecture of the steppe, which were particularly relevant to the 2nd Eastern Türk and the Eastern Uighur Khaganate (744-840). With the defeat and resettlement of the Eastern Türks in 630 and subordination of the Xueyantuo 薛延 陀 in 647, the Tang instituted the jimi fuzhou 羁縻府州 administrative system (lit. "horse bridle prefecture" or "loose reign") on the steppe region dividing it into six area commands and seven prefectures.3 The then-current political leaders were invested as area commanders and prefects.
    [Show full text]
  • Tudedjournal of Turkish Language and Literature
    ISSN: 1015-2091 E-ISSN: 2602-2648 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERGİSİ TUDEDJOURNAL OF TURKISH LANGUAGE AND LITERATURE Cilt / Volume: 58, Sayı / Issue: 1, 2018 Kurucu / Founder: Ahmet Caferoğlu İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi; MLA International Bibliography ve ULAKBİM TR Dizin tarafından taranmaktadır. Istanbul University Faculty of Letters Journal of Turkish Language and Literature is currently indexing by MLA International Bibliography and ULAKBİM TR Dizin. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Journal of Turkish Language and Literature Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: 58, Sayı: 1, 2018 YAYIN KURULU / EDITORIAL BOARD Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Prof. Dr. A. Azmi Bilgin - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Prof. Dr. Hayati Develi - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Prof. Dr. Abdülkadir Emeksiz - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Prof. Dr. Hatice Tören - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Prof. Dr. Fikret Turan - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Dr. Öğr. Üyesi Özcan Tabaklar - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye DERGİ YÖNETİMİ / EDITORIAL MANAGEMENT Baş Editör / Editor in Chief Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Editörler / Editors Dr. Öğr. Üyesi Fırat Karagülle - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Ar. Gör. Berker Keskin - İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Dergide yer alan yazılardan ve aktarılan görüşlerden yazarlar sorumludur. Papers and the opinions in the Journal are the responsibility of the authors. Haziran ve Aralık aylarında, yılda iki sayı olarak yayınlanan uluslararası, hakemli, açık erişimli ve bilimsel bir dergidir. This is a scholarly, international, peer-reviewed, open-access journal published biannually in June and December.
    [Show full text]
  • Eski Türkçede Sifatlar
    T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ESKİ TÜRKÇEDE SIFATLAR DOKTORA TEZİ Kaan YILMAZ Enstitü Anabilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Enstitü Bilim Dalı : Yeni Türk Dili Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Cevdet ŞANLI ARALIK-2011 BEYAN Bu tezin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğunu, baĢkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya baĢka bir üniversitede baĢka bir tez çalıĢması olarak sunulmadığını beyan ederim. Kaan YILMAZ 22.12.2011 ÖN SÖZ Eski Türkçe üzerine batıda, dil malzemesinin keĢfi, tanımlanması, derlenmesi, yorumlanmasıyla baĢlayan çalıĢmalar bugün yerli Türkologların da iĢ yükünü paylaĢtığı metin çalıĢmalarını, sözlükleri; genel ve özel gramer çalıĢmalarını doğurmuĢtur. Günümüze kadar, bu alanda birçok çalıĢma yapılmıĢ olmasına rağmen, Eski Türkçe üzerine eksiklikleri tamamlanmıĢ ve yanlıĢlarından arındırılmıĢ, geniĢ kapsamlı gramer kitaplarına olan ihtiyacımız devam etmektedir. Bu durumun baĢlıca nedeni gramerin her bir konusu üzerine derinlemesine araĢtırma ve incelemelere dayanan monografik çalıĢmaların yapılamamıĢ veya pek az sayıda yapılabilmiĢ olmasıdır. Bu bakımdan Eski Türkçenin temel grameri niteliğinde, geniĢ kapsamlı eser hazırlayacak olan bir kimse, öncelikle gramerin alt baĢlıklarını oluĢturan bütün konular üzerine ayrıntılı araĢtırmalar yapma güçlüğüyle yüz yüze gelmektedir. Bu bakımdan Türkçenin eĢ zamanlı gramerini mükemmel hale getirmek
    [Show full text]
  • General Li Jing'in Askerî Düşüncesi Ve Doğu Göktürk Kağanlığı'nın Çöküşü
    Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı GENERAL LI JING’İN ASKERÎ DÜŞÜNCESİ VE DOĞU GÖKTÜRK KAĞANLIĞI’NIN ÇÖKÜŞÜ Hayrettin İhsan ERKOÇ Doktora Tezi Ankara, 2015 GENERAL LI JING’İN ASKERÎ DÜŞÜNCESİ VE DOĞU GÖKTÜRK KAĞANLIĞI’NIN ÇÖKÜŞÜ Hayrettin İhsan ERKOÇ Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi Ankara, 2015 iii TEŞEKKÜR Doktora tez çalışmam boyunca çalışmamı yakından takip ederek her türlü yardımı ve desteği sağlayan tez danışmanım Doç. Dr. Erkin Ekrem’e, yine tez çalışmam boyunca değerli katkılarıyla ve önerileriyle tezimi zenginleştiren Prof. Dr. Ali Merthan Dündar’a ve Prof. Dr. Yunus Koç’a, tez savunma sınavımda kıymetli düşünceleriyle tezime katkıda bulunan Prof. Dr. Saadettin Yağmur Gömeç’e ve Prof. Dr. Mehmet Özden’e teşekkürlerimi sunarım. Çalışmakta olduğum Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nün tüm akademik personeline doktora tez çalışmam boyunca bana çeşitli kolaylıklar sağladıkları için teşekkür ederim. Ayrıca hayatımın en büyük maddî-manevî destekçileri olan babama ve anneme de en derin şükranlarımı sunmayı bir borç bilirim. iv ÖZET ERKOÇ, Hayrettin İhsan. General Li Jing’in Askerî Düşüncesi ve Doğu Göktürk Kağanlığı’nın Çöküşü, Doktora Tezi, Ankara, 2015. Göktürk Kağanlığı 552’de kurulduktan sonra 583 yılında ikiye bölünmüştür. Doğu Göktürk Kağanlığı da 627’den itibaren yaşadığı bir dizi felaketin ardından 630 yılında Çin’deki Tang 唐 Hanedanı tarafından yıkılmıştır. Kağanlığın yıkılmasının ekolojik, ekonomik ve siyasî sebepleri vardır. Yaşanan sert kışlar ve askerî masraflar yüzünden ekonomi bozulmuş, ağır vergilendirmeler yüzünden kağanlığa bağlı konar-göçer boylar ayaklanmışlardır. Göktürk hükümdarı İllig Ḳaġan’ın (Xie-li Ke-han 頡利可汗) devlet yönetiminde Soğdlular ve Çinliler gibi yabancılara daha ağırlık vermesi, kağanlığın kurucu unsuru olan Göktürk beylerinin tepkisini çekmiştir.
    [Show full text]