Critical Discourse Analysis: the Case of the Prespes Agreement in Greece

CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

SOFIA TSAIRIDOU

A Thesis

submitted to the School of English

Aristotle University of Thessaloniki

in partial fulfilment of the requirements

for the degree of Linguistics

MA in LINGUISTICS

Thesis Supervisor: ANASTASIOS TSANGALIDIS

Thessaloniki

FEBRUARY 2020 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Contents Acknowledgements...... 3 Abstract...... 4 Introduction...... 5 1. Critical Discourse Analysis...... 10 1.1 Methods used in CDA...... 14 1.2 Political Discourse Analysis...... 17 2. Historical Background...... 20 3. Methodology...... 22 3.1 Contents and Topics...... 23 3.2 Strategies...... 24 3.3 Linguistic Means and Forms of Realization...... 24 4. Kiriakos Mitsotakis’ Parliamental Speech Analysis...... 26 4.1 New Democracy’s ideology...... 26 4.2 Presupposition...... 26 4.3 Lexicalization/Signification...... 34 5. Alexis Tsipras’ Parliament Speech Analysis...... 39 5.1 SYRIZA’s ideology...... 39 5.2 Presupposition...... 39 5.3 Lexicalization/ Signification...... 47 6. Discussion...... 53 References...... 57 Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία...... 60 APPENDIX...... 61

2 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Acknowledgements I would like to thank my thesis advisor, Anastasios Tsangalidis from the English Language and Literature Department of the Aristotle University of Thessaloniki for his invaluable help during the writing of this dissertation. He was always willing to advise and guide me answering all my questions and encouraging me. He was very supportive which I truly appreciate. Ι am also grateful to the other two members of the examination committee, Dr Anastasia Stamou and Dr Valandis Bardzokas, for their valuable contribution.

Also, I am truly grateful for my family and friends for their support, patience and love. This thesis would not have existed without them.

3 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Abstract Critical discourse analysis has known a lot of recognition recently in the linguistic community. It deals with the critical examination of every kind of discourse, written or spoken. There is no particular framework. Instead, there are three main approaches, the socio-cultural approach by Fairclough, the socio-cognitive approach by Van Dijk and the discourse-historical approach by Wodak. The main aim of these three approaches is the same since the goal of CDA is to find social inequalities and examine the ways these are shown in discourse. This thesis focuses on political discourse and regards the issue of the Prespes agreement in the Greek Parliament. The Prespes agreement refers to the name of what is now called North Macedonia. This had been a long-lasting issue between the two countries since the breakup of Yugoslavia in 1991. Since then, it had brought turbulence and uproars between the two countries because both had wanted to protect their identity and history. This dispute over the name of Macedonia ended in 2018 with the signing of the official name of North Macedonia. However, there were many that disagreed with this decision in both countries. In this thesis, the parliamentary speeches of the two main political leaders in Greece, Kiriakos Mitsotakis (New Democracy) and Alexis Tsipras (SYRIZA) were examined in the debate regarding the agreement. Wodak’s and Van Dijk’s approaches were used for the analysis. The focus was on the way presupposition, lexicalization and signification constructed the idea of the nation and whether there were any differences between the two politicians as well as the ideologies they represent. The results showed that the positive Self-presentation and the negative Other-presentation were prevalent in both speeches. However, there were major differences on the meanings that they assigned to the name of Macedonia and the lexical units they used to refer to North Macedonians which revealed their ideology and their notion of nation. Keywords: Critical Discourse Analysis, political discourse, North Macedonia, Self-presentation, Other-presentation, national identity, Tsipras, Mitsotakis

4 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Introduction

The interest in critical discourse analysis (henceforth CDA) has been increased impressively among researchers in recent years. It is widespread in various areas of study such as anthropology, politics, sociology, education and media among others. The main aim of CDA is to point, observe and explain how social phenomena such as inequality and dominance are enacted, confirmed, legitimated, challenged or reproduced in discourse structures (Van Dijk, 2015). It is also important to point out that these social phenomena which are found in discourse structures, are not simply described, but they are carefully explained critically. As Fairclough (2013) stated, there is the need to examine the conditions under which the interactions take place as well as the distribution and exercise of power in social formations. Moreover, ideology is a key factor in CDA since “ideologies are a significant element of processes through which relations of power are established, maintained, enacted and transformed” (Fairclough, 2013, p. 26). The discourse structures can be in written, spoken and/or visual form and, as it has already been mentioned, CDA is applied to different disciplines and fields of study. Thus, the focus of the present thesis is on political discourse and, in particular, political speeches. The concepts of nation and national identity are explored in the political discourse analysis. Hall (1994) highlighted that nations are seen as political constructs as well as reflections of a country’s culture (as cited in De Cillia, Reisigl & Wodak, 1999). Therefore, the interest of this analysis is to examine how the concept of national identity constructs political discourse and how national identity is constructed by the political discourse (De Cillia, Reisigl & Wodak, 1999). To be more specific, this thesis discusses the case of the Prespes

5 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Agreement that was signed on 17th June 2018 between Greece and its neighbouring country North Macedonia (which is the acquired name after the agreement). After the breakup of Yugoslavia in 1991, there has been a dispute over the name of the region because each country demanded the protection of their rights regarding history and national identity. Since then – and even now after the signing of the Prespes Agreement – it is an issue of particular significance since it has caused a political upheaval between the two countries, among the political parties and the citizens of each country. Here, although the chronicle is presented for both countries, the focus is on the spoken discourse of the political space in Greece. The issue of naming the region after the breakup of Yugoslavia has drawn a lot of attention from different perspectives such as political, sociological and historical. Yet, since our main interest is in discourse, this is the perspective we choose to examine in this thesis. Previous research focused on how the naming of Greece’s neighbouring country has been presented in Greek media discourse throughout the years. In particular, Panagiotopoulou (1996) examined the way the ‘Macedonian’ issue was presented in Greek newspapers and the way the ‘Self’ and the ‘Other’ were constructed in a different historical period of the same political space. According to her, the press is responsible for both reflecting stereotypes in society and moulding them. She highlighted that the polarization of the ‘Self’ and the ‘Other’ presented in the press reveals the unfamiliarity of the ‘Other’ since it is presented as the unknown and as an enemy force. Hence, it is possible to reject and consider whoever contradicts ‘our’ belief system hazardous. The concept that prevailed in the presentation of the issue in the Greek media was ethnocentrism. Ethnocentrism is what differentiates one country from the other, often based on features such as language, culture, religion, common ancestry etc. (Panagiotopoulou, 1996). Consequently, ethnocentrism is closely related to the superiority of one’s ethnicity over the

6 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

‘others’. Panagiotopoulou (1996) concluded that the Greek newspapers emphasized ethnocentric ideas and stereotypes which contributed to the general uproar during the first years of this issue. This is what Armenakis, Gkotsopoulos, Demertzis, Panagiotopoulou and Charalampis (1996) verified. Nationalism was prevalent in Europe in the 1990s and it was reproduced in the Greek media between 1991 and 1993. For instance, the reproduction of FYROM as a ‘small state’ and its residents as ‘Skopjans’ in Greek media constructed the idea of ‘Self’ and ‘Other’ (Armenakis et. al, 1996). In such critical periods, the role of the media is vital since the media are responsible for the formation of the public opinion. Further, as Armenakis et. al (1996) stated, this influence is not only powerful to the people who are uninformed. The media can enhance and confirm the already established opinions of the informed audience. Thus, stereotypes are reproduced. Their data analysis showed that the majority of the Greek press that touched upon the naming issue included nationalistic ideas and stereotypes. Similarly, Dedikousi (2013) analysed the ‘Macedonian’ issue in the period of 1991-1995 and 2004-2005 and how it was demonstrated in the Athens press. She, also, found the notion of nationalism prevailed in the press as well as the differentiation between the ‘Self’ and the ‘Other’. Finally, a more recent work by Dimitriadis (2018) examined the actual signing of the Prespes Agreement and how it was presented by the Greek newscast. His findings were accordant to the previous research upon the subject. The nationalistic ideas were the centre of attention in the newscast. However, as he argued, there were two main approaches that appeared in the media. On the one hand, the attitude towards the issue and its presentation in the news was neutral. There were some lexical choices referring to nationalistic stereotypes that were hidden carefully. On the other hand, there were intense arguments regarding the agreement which intensified the

7 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

national identity and the focus on the ‘Self’. Therefore, the Prespes agreement is a political issue that has drawn interest to the domain of discourse, especially media discourse. For this reason, it is interesting to examine it from the perspective of political discourse. Under these events between the two countries, the speeches of the presidents of the two main political parties which represent different ideologies in Greece are analysed critically in this thesis. Particularly, the collected data includes speeches of the president of the radical left political party “Syriza”, Alexis Tsipras and the president of the liberal-conservative political party “New Democracy”, Kiriakos Mitsotakis. Alexis Tsipras was the Prime Minister of Greece from January 2015 until July 2019 whereas Kiriakos Mitsotakis won the elections in July 2019 and, at the time of writing, is the Prime Minister of Greece. The reason for choosing the particular actors is the fact that they represent the two most powerful voices of the political stage in Greece. Political speeches are selected from the year 2019 when the Greek Parliament debates took place regarding the name of the region. The particular discourse analysis concerns the way national identity is constructed in discourse based on the ideology and which devices and strategies are used to form the sameness and difference concerning identity. More specifically, the research questions addressed are the following:

• How is national identity constructed based on ideology? • Is there a difference in the lexical choices made by the representatives of two different political ideologies? • How is the polarization of the ‘Self’ and the ‘Other’ created in each speech? • Is there a difference in the meaning that each speaker attributes to ‘Macedonia’?

8 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

The purpose of the particular thesis is to investigate the political speeches in Greece related to the Prespes Agreement in order to expose strategies that construct the national identity and seek to shape the concept of the positive Self-representation and the negative Other-representation. Chapter 1 will discuss what critical discourse analysis is, which are the methods that are used and how political discourse contributes to CDA. Chapter 2 will explain briefly the historical facts that show how the name of North Macedonia ended up being the official name of the country and the general uproar in the society of Greece. Chapter 3 will present the methodology that is used for the critical analysis in this thesis. Chapter 4 will refer to New Democracy’s ideological beliefs and the analysis of Kiriakos Mitsotakis’ speech. Chapter 5 will regard the ideology of SYRIZA and the analysis of Alexis Tsipras’ speech. Finally, chapter 6 will discuss the conclusions of the analysis and the comparison of the two parliamentary speeches as well as the limitations of the study and the proposals for future analysis.

9 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

1. Critical Discourse Analysis

Critical Discourse Analysis is a type of analytical research which concentrates mostly on power relations and dominance within society and the ways these phenomena are enacted, legitimated, reproduced or challenged in discourse structures (Van Dijk, 2015). ‘Critical linguistics’ in the late 1970s gave rise to CDA in the work of Roger Fowler, Robert Hodge, Gunter Kress and Tony Threw at the University of East Anglia in the UK (Machin & Mayr, 2012). In 1991, after a symposium which took place in Amsterdam, CDA appeared as a network of scholars (Wodak & Meyer, 2015). Since then, CDA’s aim has been to find a different critical perspective in various areas of study such as pragmatics, politics, media, rhetoric and conversations among other discourses. Thus, there is not a unitary theoretical framework (Van Dijk, 2015.). Rather there is a range of critical approaches that belong under the term of CDA (Gee, 1990; Scollon, 1998; Rogers, 2004; Jeffries, 2007; Richardson, 2007 as stated in Machin & Mayr, 2012). According to Machin and Mayr (2012), critical analysts try to make explicit what remains implicit in a discourse. Further, it is crucial to define what CDA is and what it includes in order to comprehend the concepts that it examines. To begin with, Fairclough (2013) defined ‘discourse’ as a set of relations. However, he highlighted an important differentiation between ‘discourse’ as count noun and an abstract word (Fairclough, 2001). He argued that ‘discourse’ as a count noun refers to the ways that various aspects of life are represented such as inequality and ‘social exclusion’, whereas, in its abstract sense, ‘discourse’ refers to “a category which designates the broadly semiotic elements of social language” such as ‘body language’ (Fairclough, 2001, p.2). Particularly, he stated that it is not a single entity but it is comprised of relations of communication (Fairclough, 2013). People communicate with

10 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

each other in various ways such as conversations, discourses and genres. Thus, discourse can be both oral and written. Moreover, these relations are dialectical and can be ‘internal’ and ‘external’. According to Fairclough (2013), ‘internal’ relations are considered the relations within discourse whereas ‘external’ relations are the ones that are between discourse and other social relations such as power and racism. As a result, he thinks of CDA as a transdisciplinary (or interdisciplinary) analysis. In addition, Unger, Wodak and Khosravinik (2016) explained that ‘discourse’ can be in various forms; a historical monument, a narrative, a text, a speech or any conversation, in general. In regard to the word ‘critical’, Unger, Wodak and Khosravinik (2016) argued that it is related to a critical investigation upon a social phenomenon. As Van Dijk (2015) put it, CDA does not describe texts but it attempts to explain them. The main focus of CDA is to explore the reasons and the ways certain linguistic structures are used in order to reproduce certain ideologies and interests (Machin & Mayr, 2012). Equally, CDA is a systematic analysis of texts and, thus, the role of the critical analyst should be taken seriously (Fairclough, 2013). In the words of Unger, Wodak and Khosravinik (2016), “CDA sees discourse – language use in speech and writing – as a form of ‘social practice’”(p.303). Hence, CDA deals with inequalities and social wrongs that are enacted, reproduced and confirmed in discourse. In addition, it makes “explicit the implicit relationship between discourse, power and ideology, challenging surface meanings, and not taking anything for granted” (Unger, Wodak & Khosravinik, 2016, p.304). Yet, as they suggested, the criticism does not only concern the others but the writers, as well. Consequently, critical analysts should, also, be aware that their critique is influenced by sociopolitical factors. However, this is not considered a flaw in CDA by Van Dijk. Van Dijk (2015) believed that critical analysts should make their sociopolitical position explicit since this is the most

11 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

efficient way to stand by the injustice of the many. On top of that, power and ideology are vital concepts in CDA. Power can be found in discourse where social domination is maintained and results in the abuse of the powerless and the domination of the powerful (Unger, Wodak & Khosravinik, 2016). More specifically, Holzscheiter (2005) classified power as ‘power in discourse’, ‘power over discourse’ and ‘power of discourse’ (as cited in Unger, Wodak & Khosravinik, 2016). ‘Power in discourse’ is about the different interpretations of text meaning by the social actors whereas ‘power over discourse’ refers to the way that people or situations are excluded or included by the use of micro and macro- structures. Finally, ‘power of discourse’, according to Holzscheiter, is the impact of macro-structures of meaning. Furthermore, Van Dijk (1993) maintained that power involves control. Having control over discourse results in managing and affecting the minds of the recipients. This control is powerful since written or oral language cannot only influence people’s minds but it can have an impact on people’s decisions and actions, too (Van Dijk, 2006). For this reason, there are various strategies that aim to legitimate as well as naturalize control and inequality. Van Dijk (1993, 2006) pointed out the importance of access to discourse – such as parliamentary debates – arguing that the ‘elites’ are the ones that mainly access it since their words appear in public discourse. He defined the ‘elites’ – according to Bourdieu (1982) – in terms of their ‘symbolic power’. Therefore, power is “organized and institutionalized” which makes it hard to detect and conceive its occurrence (Van Dijk, 1993, p.255). This is where CDA interferes because a critical perspective of analysis is necessary to locate such instances. In sum, power can be used in text and talk while it is often controlled by the ‘elites’ for their specific reasons and interests. Yet, it is often the case that people are manipulated so as dominance is legitimated (Machin & Mayr, 2012).

12 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Apart from power in discourse, ideology is another aspect that is significant in CDA. In more detail, according to Karl Marx (1933), ideology is the way that the so called ‘elites’ exercise power over the subordinate groups in society (as cited in Machin & Mayr, 2012). However, this is not the meaning of the word ‘ideology’ that is used in CDA. Instead, the term is used as the means that the ideas used in text and talk represent certain interests on the part of the dominant groups. Also, Gal (2006) defined ideologies as “cultural ideas, presumptions and presuppositions with which different social groups name, frame and evaluate linguistic practices” (as stated in Wodak, 2012, p.220). Hence, CDA deals with these obscured ideologies in discourse attempting to bring them into the surface. What is more, Fairclough (2013) argued that ideologies may be “naturalized” and, consequently, be established as common sense. Various structures are used in discourse which achieve and reproduce this naturalization of ideologies. To find this phenomenon and “denaturalize” the shared beliefs is the aim of CDA. CDA touches upon social inequalities such as racism, sexism, manipulation in media, politics, advertising and any other kind of oppression or dominance over subordinate groups in society. For this reason, CDA’s role is crucial for society because it aims for the way power and ideology are prevalent in discourse in order to direct people’s minds. Van Dijk (2006) maintained that manipulation in discourse is the result of a number of factors. First of all, the dominant position of the actor that manipulates as well as the limited knowledge of the audience over the issue are key reasons for establishing and reproducing social inequalities. Another factor is that the effects of this manipulation serve the interests of the ‘elites’ and not the common people. Also, an interesting question was raised by Wodak (2012) regarding who the “gatekeepers” for the established boundaries in our society are. Again, the dominant groups are the ones that

13 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

make decisions and use discourse in order to influence others’ minds and actions. Thus, CDA has a reciprocal relationship with society as it is influenced by society and it influences society, too.

1.1 Methods used in CDA

In CDA there are many approaches, rather than a uniform theory. Its main representatives are Van Dijk, Fairclough and Wodak (Weiss & Wodak, 2007). In this section, the different approaches and theories, together with their representatives, are presented briefly. To start off, Fairclough has a socio-cultural approach to CDA. He regarded discourse as ‘social practice’ instead of a distinct entity (Fairclough, 1992). According to him, “discourse is a practice not just of representing the world, but of signifying the world, constituting and constructing the world in meaning” (Fairclough, 1992, p.64). Therefore, discourse and social practice are in constant interaction with one another. His approach is three-dimensional because he considers text and discursive practice along with the social practice. The main linguistic elements that he focuses upon regarding discourse analysis are the ‘vocabulary’, ‘grammar’, ‘cohesion’ and ‘text structure’. These linguistic elements are looked upon both in instances of micro and macro-structures in terms of ideology and hegemony. Apart from the ‘ideology’ which has already been defined, ‘hegemony’, according to Fairclough (1992), is “leadership as much as domination across the economic, political, cultural and ideological domains of a society (p.92). Fairclough (2013) suggested that ideologies are mainly situated in what is left unsaid. For Fairclough (2013), the lexical term ‘critical’ means for the analysts to:

14 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

“explore opaque relationships of causality and determination between (a) discursive practices, events and texts, and (b) wider social and cultural structures, relations and processes; to investigate how such practices, events and texts arise out of and are ideologically shaped by relations of power and struggles over power; and to explore how the opacity of these relationships between discourse and society is itself a factor securing power and hegemony” (p.93).

Consequently, CDA deals with the identification of the causes of social wrongs in language and then, its contribution to right and mitigate them (Fairclough, 2013). Van Dijk, on the other hand, has a more socio-cognitive approach in CDA. According to Van Dijk, CDA does not reject its sociopolitical influence but it proudly supports it (Wodak & Meyer, 2015). In particular, Van Dijk focused on the discourse – cognition – society triangle. In regard to the triangle, he defined ‘discourse’ as any form of communication either in written form or any other type of semiosis. Additionally, he considered ‘cognition’ as being personal and social. This indicates that attention is drawn to beliefs, emotions and representations in discourse. Moreover, the factor of society is central to Van Dijk’s approach because it involves micro and macro-structures. Micro-structures are the ones that include personal interactions whereas macro-structures refer to the global structures which occur in political and societal events such as institutions and organizations (Wodak & Meyer, 2015). As Van Dijk (2015) discussed, on the one hand, language use and face-to-face communication constitute the micro-level of structure. On the other hand, macro-level touches upon issues of power and inequality within society. The integration, thus, of these three dimensions of analysis is the approach that Van Dijk follows aiming to examine primarily the abuse of power which leads to manipulation and control of subordinate groups. Van Dijk (1993, 2006) highlighted the people who have access to

15 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

public discourse because they are the dominant groups. Having access to discourse is a great form of power to direct people’s minds. Yet, the main strategy in discourse that Van Dijk follows is the one of ‘positive self- presentation and negative other-presentation’ (Wodak & Meyer, 2015). Additionally, he concentrates on implicit meanings such as implications, presuppositions and vagueness. As he suggested, indirect meanings are linked to underlying beliefs and ideologies (as cited in Wodak & Meyer, 2015). Finally, concerning micro-structures, he discussed, also, lexical, syntactic and propositional structures as well as intonation. Moreover, Wodak’s approach is discourse-historical. Similarly to Van Dijk, Wodak is concerned with power and ideology. Although she maintained the polarization of ‘positive self-presentation’ and ‘negative other-presentation’, she emphasized the construction of national identity due to the rise of nationalism and xenophobia (Wodak & Meyer, 2015). According to Wodak, the most efficient way to do CDA is to apply the principle of triangulation. Particularly, this principle refers to empirical data as well as the historical background knowledge regarding the discursive event. Hence, the triangulatory approach is comprised of (a) the context; which is the language itself, (b) the interdiscursive aspect of language, (c) the social factors that surround the issue under examination, and (d) the sociopolitical and historical context in which the discursive events occur (Wodak & Reisigl, 2001). The historical-discourse approach aims to find the problem which is to be analysed in discourse while theories and methods are integrated in order to analyse the issue that is examined. Due to the need to have a global analysis, Wodak proposed to incorporate the study of ethnography along with the historical context (Wodak & Meyer, 2015). Further, concerning the construction of sameness and difference, Wodak suggested four types of discursive macro-strategies: constructive strategies, preservative or justificatory strategies, transformative strategies and

16 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

destructive strategies (Unger, Wodak & Khosravinik, 2016). The constructive strategies focus on how the national identities are constructed usually using linguistic means such as nomination and predication, whereas perpetuation/justificatory strategies aim to conserve and reproduce the idea of identity referring to past events (Angouri & Wodak, 2014; Unger, Wodak & Khosravinik, 2016). In addition, transformative strategies deal with the change of national identities which are dismantled by the destructive strategies. The linguistic means that the historical-discourse approach is concerned with are referential or nomination strategies, predication strategies, argumentation strategies (topoi), perspectivation, framing or discourse representation, intensifying and mitigation strategies (Wodak & Reisigl, 2001). Therefore, the historical-discourse approach considers both macro-strategies and micro-strategies in order to bring hidden ideologies, discrimination and inequality instances into surface as well as the way national identity (and such beliefs) is constructed. However, according to Unger, Wodak and Khosravinik (2016), critical analysts should self-reflect and be distanced from the discourse they study. The analysis should be systematic and not a simple description of data.

1.2 Political Discourse Analysis

The present thesis deals with political discourse and, in particular, the parliamentary debate in Greece concerning the Prespes agreement between Greece and North Macedonia. On that account, it is necessary to clarify what political discourse analysis (henceforth PDA) investigates. To start with, Fairclough and Fairclough (2013) agree with Van Dijk (1997b) in the definition of PDA (as stated in Fairclough & Fairclough, 2013). PDA is the

17 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

analysis of political discourse in a critical manner which aims to reveal the political power that is reproduced. Also, parliamentary debates presuppose assumptions about the operation of democratic institutions, its representatives and the relations among the legislature, government and the state (Van Dijk, 1997). The access to public discourses by dominant people within society is an issue that has already been discussed. However, apart from the voices of the ‘elites’, Van Dijk (1997) rightly pointed out that the speeches of MPs in the Parliament are prepared in advance (except their spontaneous responses that need to be formed instantly during the debates). Therefore, the use of linguistic elements often obscures phenomena such as manipulation, racism, inequalities and domination over subordinate groups. According to Chilton (2004), politics is a struggle for power. There are the ones that try to gain power and there are others that try to resist. Yet, he maintained that politics is, also, cooperation that can resolve clashes of interest. Chilton and Schäffner (2002) distinguished between ‘institutional politics’ such as parliamentary debates, and ‘everyday politics’ such as a conflict between a parent and a child (as cited in Polymeneas, 2018). Furthermore, Hay (2007) defined in fourteen different ways what ‘politics’ is. All of them share, though, the features of politics as choice, capacity for agency, deliberation and social interaction. In the words of Chilton (2004), political discourse includes

“the promotion of representations, and a pervasive feature of representation is the evident need for political speakers to imbue their utterances with evidence, authority and truth, a process that we shall refer to in broad terms, in the context of political discourse, as ‘legitimisation’” (p. 23).

18 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

In addition, Van Dijk (1997) – who examined mainly racism in discourse – claimed that politicians take part in implicit forms of elite racism. In particular, they present minorities as complicated and as a social problem. Also, they base their opinions on popular reactions during election campaigns in order to be able to control and exploit people’s minds in a democratic society. This is what PDA aims to analyse in terms of power, domination and exploitation. Nevertheless, as Fairclough and Fairclough (2012) stated, PDA has not been defined as a distinct framework from other types of discourse. Thus, the present study is based on the theories that were mentioned in 1.1.

19 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

2. Historical Background

At this point, it is important to examine the major events that caused the issue of how what is now called North Macedonia was to be named. However, the focus is not to examine the history of the region in detail because the aim of the thesis is neither related to the analysis of the history nor to find what the best solution would be (some historical facts are provided by Sfetas, 1995; Roudometof, 1996; Sfetas, 2008; Papavizas, 2010; Papavizas, 2012). Rather this section is to state briefly the events regarding the situation that led to the parliamentary debate in regard with the Prespes agreement in order to take into consideration the context of the speeches that follow. According to Floudas (2002), “Macedonia” is a Greek word which referred to the area in the 4th century B.C. and was named after the Macedonians, ‘the tall ones’. Therefore, its Greek origin has never been doubted. However, after the Balkan Wars of 1912-1913 and the end of the Ottoman rule, the Treaty of Bucharest was signed. As a result, the Macedonian region was partitioned among Greece (51.5%), Bulgaria (10.1%) and Southern Serbia (38.4%) (Floudas, 2002). Up until that time the term ‘Macedonia’ was used only to refer to the geographical region. However, in 1944 the Yugoslav leader Tito decided to create a nation comprised by six republics. Hence, Yugoslavia was comprised of Serbia, Montenegro, Slovenia, Croatia, Bosnia-Hercegovina and Macedonia1 (Poulakidas, 1994). In 1991, though, when Yugoslavia was in decline and was collapsing, the Former Yugoslav Republic of Macedonia (FYROM) decided to split from Yugoslavia and be independent. This historical event brought the upheaval regarding the nation of FYROM and its name in the region. After the rejection of the name “New Macedonia” suggested by Pineiro in 1991, the name of FYROM was approved by the United Nations

1 This is how Poulakidas (1994) referred to the region of FYROM which is now named North Macedonia after the signing of the Prespes Agreement

20 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

and accepted by Greece and its European allies and the United States. This was a temporary decision until a mutually acceptable name could be negotiated (Papavizas, 2012). However, there were instances of inconsistency regarding the uses of “FYROM”. Throughout the years, many countries referred to the country with the name “Macedonia”. Meanwhile, Greece preferred to call the new independent state “Skopje” “in public parlance as well as in official documents” (Kofos, 1999, p.3). This instability concerning the state’s name led to insecurities for both countries and demanded the immediate solution of the matter. Both countries tried to claim their rights according to their interests. On the one hand, Skopje fought for the formation of a national identity and a recognition from the rest of the world (Kondonis, 2005). On the other hand, “Greece’s argument was that the name ‘Macedonia’ is exclusively and historically Greek and that its use by the neighbouring Republic inevitably implies territorial pretensions towards the Greek province of Macedonia” (Marolov, 2013: 25). Moreover, Maleski (2001; 2005) pointed out that the issue of the name ‘Macedonia’ is a matter of national honour and dignity for both countries and, consequently, it caused an inter-society dispute (as stated in Ivanovski, 2013). These opposing positions continued for 27 years until the signing of the Prespes Agreement in 2018 with mass protests from both sides. The main motto of these protests in Greece was “Macedonia is one and Greek”. Nevertheless, apart from the mutual mistrust, the two countries continued to be allies. For instance, Kondonis (2005) argued that Greece offered humanitarian aid to North Macedonia during a difficult period while it contributed military aid for a stability mission in the country. Apart from their relations of cooperation and peace regarding the other issues, “Macedonia-Greece dispute [was] (part of) one of those perverse, inherently unsolvable2 centuries-old problems dragging from one era to another in different forms and making things difficult for all the parties involved”

2 The italics are from the original work of Ivanovski (2013)

21 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

(Ivanovski, 2013: 52). The solution, thus, came on 17th June 2018 when the name of North Macedonia was signed erga omnes and became applicable on 12th February 2019.

22 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

3. Methodology

The particular discourse analysis follows mainly the discourse-historical approach which was proposed by Wodak as well as the socio-cognitive approach by Van Dijk (Wodak & Meyer, 2015). A combination of two approaches has been selected rather than one specific approach. However, Wodak’s and Van Dijk’s approaches are not used completely. Wodak’s and Van Dijk’s strategies are mainly followed in this thesis without taking into consideration Wodak’s argumentation and historical analysis or Van Dijk’s cognitive tools. Particularly, Wodak’s approach focuses on the construction of national identity. According to De Cillia, Reisigl and Wodak (1999), national identity is constructed, preserved, changed and destructed in discourse. Moreover, they highlighted that national identity is constructed upon the idea of a common history with remembrance. This is what Halbwachs’s (1985) called ‘collective memory’ (as cited in De Cillia, Reisigl & Wodak, 1999). This is the reason that discourse-historical approach tries to incorporate relevant information on the historical background of the discourse that is analysed and, thus, this approach is used here. More importantly, a significant characteristic of national identities is that they are not completely stable and consistent. They are dynamic, fragile and incoherent. Yet, this identity construction implicates the existence of inclusion and exclusion as processes (Wodak, 2012). The relationship of the discursive construction of national sameness and national difference which results in political and social exclusion of the others is mentioned in the work by Wodak (2012). This polarization of sameness and difference is presented by Van Dijk. Particularly, Van Dijk (2015) discussed the positive self-presentation and the negative other-presentation. As Van Dijk (1997) argued, the space of parliaments is a usual place where national rhetoric takes place. Therefore, instances of self-glorification when compared to other nations occur

23 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

regularly. Since the audience is prone to accept beliefs and ideologies that are considered to have an authoritative role inside the society, then parliaments is an area where the influence of the speakers is great (Nesler et al., 1993 as cited in Van Dijk, 2015). In that respect, when self-glorification is found, there are usually instances of negative other-presentation when the other nations are diminished (Van Dijk, 1997). Thus, it is often the case when speakers mitigate their own defects whereas intensifying others’ negative features (Wodak, 2008). Τhe purpose of this thesis is to examine critically the parliamentary speeches and the strategies that are used in order for each ideology to construct a national identity. Therefore, there is a distinction between three dimensions that are interrelated (De Cillia, Reisigl & Wodak, 1999): 1. contents/ topics 2. strategies 3. linguistic means and forms of realization.

3.1 Contents and Topics

There are various topics that could be analysed in the particular speeches. The main, however, semantic areas that I have decided to focus upon that are related to the discursive construction of Greek national identity are the following: 1. the content of the terms ‘Macedonia’ and ‘Macedonian’ 2. the discursive construction of a positive self-presentation 3. the discursive construction of a negative other-presentation 4. the discursive construction of a national identity The notion of Macedonia is quite ambiguous because it carries different meanings. As it has been demonstrated in the previous section, the term Macedonia is of historical significance. For this reason, it needs to be

24 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

noted here that each politician in the speeches examined below uses ‘Macedonia’ in different meanings according to their beliefs and aims.

3.2 Strategies

Here, we follow Wodak’s distinction between four types of macro-strategies (De Cillia, Reisigl & Wodak, 1999). These discursive strategies are: constructive, perpetuation and justification, transformation and dismantling or destructive strategies. The aforementioned strategies are used in order to build the sameness and/or difference structure as well as the establishment of unity and nation. According to Wodak (1999), constructive strategies are the linguistic means that aim to construct and maintain a national identity. The use of ‘we-group’ is very common since it creates a union as well as an implied differentiation of a ‘they-group’. Furthermore, perpetuation and justification strategies concern the maintenance and reproduction of a national identity by using legitimation techniques. Also, this can be achieved with a reference to past events that justify the ways and the history of the nation. In addition, transformation strategies aim to alter an already existing national identity into a new one. Finally, dismantling or destructive strategies seek to “de-mythologize” or ruin an established national identity.

3.3 Linguistic Means and Forms of Realization

This analysis draws attention to certain linguistic forms that are prevalent in the data regarding the construction of nation and national identity. Thus, the focus is on presupposition, lexicalization and signification. In particular,

25 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

presupposition deals with what is assumed in a discourse (Machin & Mayr, 2012). Consequently, it is used widely in political discourse since the speaker can persuade the audience without stating explicitly his/her ideology. Thus, presupposition is not used in its pragmatic sense here. According to Fairclough (1992), “presuppositions are propositions which are taken by the producer of the text as already established or ‘given’ […] and there are various formal cues in the surface organization of the text to show this” (p.120). This thesis follows Fairclough’s definition of “presupposition. Moreover, lexicalization is the selection of lexical units referring to someone or something whereas signification is the particular meaning which is given to the same lexical unit by different people (Fairclough, 1992).

26 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

4. Kiriakos Mitsotakis’ Parliamental Speech Analysis

4.1 New Democracy’s ideology

New Democracy is one of the major political parties in the political history in Greece. It is a liberal-conservative political party which was firstly founded in 1974. It has been the governing political party for multiple terms since then with different leaders throughout the years. At the moment of writing, Kiriakos Mitsotakis is its political leader (elected in 2016) and he has been the Prime Minister of Greece since the elections on 7th July 2019.

4.2 Presupposition

On 24th January 2019 a discussion took place regarding the voting for the Prespes Agreement in the Greek Parliament. Kiriakos Mitsotakis’ speech is selected in this section because he was the first to have spoken. At the beginning of his speech, he characterises the particular agreement as “national defeat” and a “national mistake”.

(1) «[Η συμφωνία των Πρεσπών] αποτελεί μία εθνική ήττα που έχει ήδη κυρωθεί στη συνείδηση του λαού και ένα εθνικό λάθος που προσβάλλει και την αλήθεια και την ιστορία της πατρίδας μας.» “[The Prespes agreeement] is a national defeat which has already been established in people’s consciousness and a national mistake which offends both the truth and the history of our country.”3

In his speech excerpt, there is an evident emphasis on the nation and the unification of the country’s habitants. He presupposes that people

3 All the excerpts are translated by the analyst.

27 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

believe that the particular agreement is a defeat for the country. Thus, the notion of defeat presupposes the notion of war. Therefore, apart from the emphasis on the unit, the implicit existence of an enemy that wins in this ‘war’ is formed. Further, the warning of the loss of the national integrity and history constructs the national identity. The use of this presupposition, on the one hand, leads to the construction of a common culture and, hence, the construction of a nation as a unit. On the other hand, it achieves the distancing of the nation from other countries which – in this case – they are an enemy. This is enhanced by the choice of the 1st plural “our” in “our country”. The use of the 1st plural presupposes a distinction between “Us” and “Them” while it highlights the feeling of national unity. Following the same strategy, the construction of the nation is supported in the instance below:

(2) «οι ελληνικές δεσμεύσεις αναλαμβάνονται εδώ και τώρα, ενώ οι σκοπιανές αναμένονται αλλού και κάποτε. Δεν χρειάζεται να πω περισσότερα.» “the Greek commitments are being made right now whereas the Skopjan ones are being expected elsewhere and someday. I do not need to say more.”

Here, the speaker presupposes that his argument is transparent and has been made clear to his listeners. He creates the distinction between the two countries and, hence, between the “Us” and “Them”. As it is mentioned further below, the use of passive voice is crucial for the constructive strategy of the national identity. However, his conclusion “I do not need to say more” indicates that it is common sense that Greeks are being exploited by the neighbouring country. Therefore, Greece is presented as the victim and North Macedonia as the usurper. Presupposition is, additionally, used in order to create a national identity within the space of Greece. More specifically, there is a differentiation between those that are in favour of the country’s interests and

28 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

those that are against them. This is shown in the example that follows:

(3) «Η Ελλάδα ήταν πάντα, ως προς την κοινοβουλευτική παράδοση τουλάχιστον, μία ευρωπαϊκή χώρα στα Βαλκάνια. Κατορθώσατε με όλα αυτά τα τερτίπια να την κάνετε μία βαλκανική χώρα στην Ευρώπη.» “Greece has always been, concerning the parliamentary tradition at least, a European country in the Balkans. You managed with all these games to make it a Balkan country in Europe.”

(4) « Όμως, είναι πίσω μας οι χειρισμοί της Κυβέρνησης, χειρισμοί που μας έφεραν ως εδώ.» “However, the Government’s operations are behind us; operations which have brought us here.”

Mitsotakis’ accusation, in the above excerpt (3), is towards Tsipras and his party. In this way, he manages to create a hostile mood among Greek citizens. The use of the 2nd person “you” achieves the construction of “Us” and “Them”. In his effort to blame his opponent, Mitsotakis, also, refers to European and Balkan identity. He presupposes that a European identity has positive connotations in contrast to the Balkan one. Moreover, Europe, according to Mitsotakis speech, carries more power than the Balkans and, as a result, the Prespes Agreement constitutes a failure placing the country in the Balkans rather than in Europe. The element of polarization among citizens is prevailing and it is intensified by the presupposition in the example (4). It is taken as a fact that the debate regarding the particular agreement and its potential application – after the voting – is damaging for the country’s future.

(5) «Καταφέρατε ακόμα και το περιβόητο erga omnes – δηλαδή να υπάρχει ένα όνομα για όλες τις χρήσεις – να το στρέψετε σε βάρος των δικών μας συμφερόντων. [...] ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχτηκε να είμαστε εμείς υποχρεωμένοι –

29 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

επαναλαμβάνω υποχρεωμένοι – να αποκαλούμε κι εμείς Μακεδόνες τους κατοίκους αυτής της χώρας και αυτό μας δεσμεύει νομικά.» “You have managed to turn the notorious erga omnes – namely the use of a single name for all uses – against our own interests. […] SYRIZA has accepted for us to be obliged – I repeat obliged – to call the citizens of this country Macedonians and this is bound by law.”

Furthermore, as is shown in (5), Mitsotakis constructs hostility towards his opponent (SYRIZA) and the neighbouring country. Here, he mentions that calling the citizens of the other country Macedonians is a hazard for our own interests. The one side that is presented is the “Us” which refers to Greeks while the other side is both the governing party of “SYRIZA” and the other country and its citizens. This exploitation against “Us” is presented as common sense. In addition, erga omnes is a practice that – as it is stated in its name – requires the application of its terms in all cases without any exceptions. This means that every country and every document must comply with the terms of the agreement. Mitsotakis, here, considers Greece as a special case that does not have the obligation to abide by the agreement. Such an approach strengthens the belief that “We” are superior to “Others” and, thus, we are not supposed to comply with their terms.

(6) «Από το βήμα της Βουλής θυμίζω, λοιπόν, ότι η παράταξή μας έδωσε και δίνει μία μεγάλη μάχη.» “From the podium of the Parliament I remind, thus, that our party has taken and is still taking a great fight.”

(7) «[...] ο ΣΥΡΙΖΑ διάλεξε να διχάσει τους Έλληνες για να ενώσει τους Σκοπιανούς, να χαρακτηρίσει ακραίους, φασίστες, γραφικούς, εθνικιστές όλους εκείνους που έχουν μία ευαισθησία για το ζήτημα αυτό.» “[…] SYRIZA chose to divide the Greeks in order to unite the Skopjans, to

30 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

characterize as extremists, fascists, old-fashioned, nationalists those who are sensitive to this issue.”

(8) «Εσείς διχάσατε τον ελληνικό λαό, εσείς συνειδητά, χαρακτηρίζοντας όλους όσοι έχουν δικαιολογημένη ευαισθησία για το ζήτημα αυτό ως γραφικούς και εθνικιστές.» “You have divided the Greek people, consciously, calling old-fashioned and nationalists all those who are reasonably sensitive to this issue.”

The examples above indicate clearly the division between “Us” and “Them”. On the one hand, Mitsotakis exhibits a positive image of him and his political party in (6). This is a case of self-glorification where he provides the “fights” that they themselves have had for the country’s benefit. This is another presupposition that there is an ongoing war. In order to take a fight, a war needs to be present. Additionally, in the frame of the war, there are going to be winners and losers over the pursuit of the same thing. Therefore, he assumes that an opponent exists and “we” need to keep winning since the victory of “our party” so far is presupposed. Sentence (6), on the other hand, leads to a prevailing contrast with sentences (7) and (8). In (7), the decision of SYRIZA to agree to the naming of “North Macedonia” for the neighbouring country is considered to be a defeat for the country. This is the reason why Mitsotakis states that SYRIZA “unites the Skopjans” and “divides the Greeks”. Thus, it is presupposed not only that this decision is threatening for the citizens of Greece, but Tsipras tries to serve the interest of the enemy who is North Macedonia, in this case. Consequently, Tsipras is presupposed to be himself an enemy for the country as he has chosen the side of the “Others”. Another presupposition that Mitsotakis makes is that all the people that SYRIZA has characterized “as extremists, fascists, old-fashioned, nationalists” are not. It is assumed that all these qualities are unfair to the people who have a sensitivity over such an issue. As it is stated in example (8), their sensitivity is reasonable

31 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

and expected to occur. Hence, SYRIZA apart from being an opponent who is threatening for the country, he is being, also, dishonourable to the people. What has already been mentioned, though, is intensified by the following excerpt:

(9) «Της μίλησα καθαρά, όπως μιλάω και στους Έλληνες, προτάσσοντας το εθνικό συμφέρον. Είπαμε την αλήθεια. Ασκήσαμε κριτική. Αντιπροτείναμε λύσεις. Ενημερώσαμε τους εταίρους μας. Πολεμήσαμε για τις εθνικές μας θέσεις. Αξιοποιήσαμε όλα τα δημοκρατικά, όλα τα κοινοβουλευτικά μας όπλα και δείξαμε ποιοι πραγματικά υπηρετούν το εθνικό συμφέρον και είμαστε υπερήφανοι για τη στάση μας. Είμαι περήφανος για τη Νέα Δημοκρατία και για τη στάση που κράτησε όλους αυτούς τους μήνες. Κοιτάξαμε τους Έλληνες στα μάτια. Τους είπαμε την αλήθεια. Δεν τους κοροιδέψαμε. Δεν τους εξαπατήσαμε. Τους εξηγήσαμε, πραγματικά, ποιο είναι το διακύβευμα.» “I spoke to her clearly, like I speak to the Greeks, putting the national interest forward. We told the truth. We criticised. We counter-proposed solutions. We informed our partners. We fought for our national positions. We utilised all the democratic and our parliamentary weapons and we showed who are serving the national interest and we are proud of our stance. I am proud of New Democracy and the stance it has taken all these months. We looked the Greeks into the eyes. We told them the truth. We didn’t fool them. We didn’t deceive them. We explained to them, truly, what is at stake.”

In this instance, the notion of the country in war is still presupposed as Kiriakos Mitsotakis mentions the term “weapons” in order to refer to the means that his party used in order to promote and protect, according to him, the national interests. Therefore, the construction of the division between “Us” and “Them” is shown implicitly. However, this division is, also, stated explicitly with the use of the 1st person plural “we”. He discusses what he and his political party have done. This excerpt (9) is evidence of self- glorification as he says that “[w]e told them the truth. We didn’t fool them. We didn’t deceive them”. These are not achievements. It is common sense

32 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

that politicians should be truthful, trustworthy and incorruptible because they represent the rights and interests of the citizens. Consequently, the existence of those characteristics need not to be mentioned explicitly or to be praised. They are mentioned here in order to indicate that “Others” (referring to the party of SYRIZA) have deceived the people and are unworthy for them. Here, it is assumed that New Democracy is an exception to the rule of lying and deceiving. The whole instance, in this case, involves a positive use of language – We told the truth. We criticised. We proposed solutions. We informed our partners – in order to glorify the attitude of New Democracy. The negative use of language – We didn’t fool them. We didn’t deceive them – is used in order to deny these characteristics for themselves. In parallel to this self-glorification, there is an indication of negative presentation of the “Others” which is not explicitly stated here but it is implied. Nevertheless, Kiriakos Mitsotakis makes this division explicit towards the end of his speech which is shown in the instance (10) below:

(10) «Είναι στιγμές ευθύνης, λοιπόν, είναι στιγμές αλήθειας και γι’αυτό απευθύνομαι σε όλους, ακόμα και σε αυτούς που μας χωρίζουν πολλά, αλλά μας ενώνει – όλους μας ενώνει – η αγάπη για την πατρίδα. [...] [Ο λαός] [ζ]ητά να φύγει η Κυβέρνηση του ψέματος, της μιζέριας, του διχασμού και της παρακμής.» “So, these are moments of responsibility, they are moments of truth and for this reason I am addressing everyone, even those with whom we have a lot to divide us, but what unites us – what unites us all– is the love for the country. […] [The people] [a]sk for the Government of lies, misery, division and decay to leave.”

In the excerpt (10), Mitsotakis presupposes that everyone loves their country. However, the major presupposition here is that the Prespes Agreement is harmful for the country. Therefore, since everyone loves their country, then everyone should be against this agreement. In the particular instance, he asks for unity among people regarding the agreement. However, SYRIZA remains his opponent and, thus, with another presupposition, he

33 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

assumes that all people have the same desire which is to remove SYRIZA from the Government. Hence, although he states his preference for unification, there are a lot of presuppositions here which sustain the division between “Us” and “Them”. Finally, he concludes his parliamentary speech with the following words:

(11) «Αυτό είναι καθήκον όλων μας. Αυτό είναι το πατριωτικό μας καθήκον και αυτό το καθήκον το υπηρετεί στο ακέραιο η Νέα Δημοκρατία.» “This is everyone’s duty. This is our patriotic duty and New Democracy serves this duty fully.”

In (11), it is indicated that all Greeks have a duty towards their country. The feeling of patriotism and responsibility is presented here as common sense. Based on this presupposition, the opposition to this agreement is a patriotic duty. Hence, if someone believes that this agreement is beneficial for the country, she/he does not love his/her country and s/he has not got any patriotic responsibility towards his country. His conclusion demonstrates that those who are with “Us” – with the party of New Democracy and against the agreement – are responsible for their country whereas those who are with “Them” – with the party of SYRIZA and supporters of the agreement – are irresponsible regarding their country’s interests. The construction of the nation is achieved with the use of presupposition, as it was shown in this section. The division of “We” and “Others” and of “Us” and “Them” was evident in the aforementioned instances of presupposition. The self-glorification and the derogation of “Others” led implicitly to the creation of a nation. Firstly, the use of “we” presupposes the Greeks as a unity whereas the “others” are the people of North Macedonia. Secondly, the use of “we” assumes the political party of

34 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

New Democracy and those who are against the agreement while the “others” constitute the political party of SYRIZA and the supporters of the agreement. This presupposed polarization gradually constructs the idea of a nation as a unity with the outside countries being an enemy and those who have not the same belief are seen as opponents even inside the borders of the country.

4.3 Lexicalization/Signification

Another important element that needs to be examined is the lexical choices of the speaker. These are the referential strategies which are mentioned by Wodak (2011) that are used in order to construct and represent the social actors. Also, as Fairclough (1992) discussed, it is needed to observe the political and ideological importance of vocabulary that is used in discourse analysis. He highlights the difference between lexicalization and signification which are examined in this section. Lexicalization is the choice of the particular vocabulary by the speaker whereas signification is the various meanings that are given using the same vocabulary by different groups of people. Consequently, in this section we need to observe the way that social actors or concepts are represented by each politician and the referential strategies construct national identity. To start off, the focus is drawn on the lexical choices that are made by Kiriakos Mitsotakis. The first that are going to be examined are the words used to refer to the social actors. In his speech, Kiriakos Mitsotakis prefers to use the term “Skopjans” when he refers to the people of North Macedonia. He uses the term “Skopjans” eight times in order to refer to the people of North Macedonia. Apparently, he never uses the term “North Macedonians” or “neighbours”. By using the lexical term “Skopjans” he brings out his position regarding the Prespes Agreement. He dissociates

35 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

himself from the agreement and he constructs once again a hostile attitude towards the other country. Furthermore, he constructs the national identity of Greece since he denies to call them either “North Macedonians” or “neighbours”. Therefore, he intensifies the Greek Macedonian identity (how the term Macedonian is used is analysed further below). Consequently, the construction of the national identity is achieved while the division of “Us” and “Others” is implied by the lexical choices. Similarly, Mitsotakis chooses to call North Macedonia, “Skopje” nineteen times whereas he refers to it as “neighbouring country” only three times in his speech. The division between “Us” who are Greek and Macedonians and “Them” who are the “Skopjans” is prevalent. The lexical choice of “neighbouring country” provides a sense of familiarity and a desire to make the people of that country Greece’s allies instead of its opponents. Thus, the lexicalization is used as a perpetuation strategy to reproduce national identity. Apart from the reference to the social actors, it is significant to examine what are the lexical choices concerning the Prespes Agreement itself or the actions taken regarding it. In particular, Mitsotakis – except for mentioning the term “Prespes Agreement” – opts for discussing the “Skopjan” and the “Prespes” issue or actions taken which concern the particular agreement. In his speech, he refers to the “Skopjan” four times whereas the “Prespes” is mentioned only twice. The impact, thus, of this lexical choice is to perpetuate and maintain the distancing from the “Prespes Agreement” as well as the people of North Macedonia. Repeating the unofficial term “Skopjan” leads to the formation of a denial regarding the negotiation of the country’s name. Mitsotakis’ lexicalization in relation to people or the country of North Macedonia is summed up in Table 1 below.

36 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Table 1. Frequency of Lexical Choices Skopjans 8 Neighbours 0 Skopje 19 Neighbouring 3 country Skopjan (issue) 4 Prespes (issue) 2

What is more, signification concerns the different meanings assigned by different people who refer to the same event. This usually occurs for ideological purposes. This lexical phenomenon is evident in the speech regarding the Prespes Agreement in the Greek Parliament. The debate for the Agreement concerns the name of the present North Macedonia among other issues concerning the uses of the term “Macedonia”. However, different meanings are attached to this term which are chosen by Mitsotakis and Tsipras. Mitsotakis’ attribution to the meaning of Macedonia is analysed in this section. In particular, Mitsotakis identifies Macedonia with the Greek identity. Therefore, he demonstrates that Greeks are Macedonians and Macedonians are Greeks.

(12) «[Η περιοχή λ]έγεται Μακεδονία και είναι κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, είναι αναπόσπαστο τμήμα του εθνικού κορμού, είναι ταυτισμένη με την ίδια την ιστορική συνείδηση αυτού του έθνους! Ζουν εκεί περήφανοι Έλληνες Μακεδόνες. Ούτε μία φορά η συμφωνία σας δεν τους μνημονεύει. Τους περιφρονείτε προκλητικά.» “[The area] is called Macedonia and it is a piece of the Greek history, it is an inseparable part of the national body, it is identified to the historical consciousness itself of this nation! Proud Greek Macedonians live there. Your agreement has not remembered them at all. You neglect them provokingly.”

Mitsotakis constructs the idea of the nation by adopting Macedonia as a self-evident part of Greek land. This is the reason why he represents the agreement as treason as is shown in the previous section. Thus, he considers

37 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Macedonia as the northern part of Greece. He does not take into consideration the wider area of Macedonia before the wars. Therefore, he claims the Greek identity and history for Macedonia.

(13) «Η Κυβέρνηση [...] αναγνωρίζει ‘μακεδονική ταυτότητα’, ‘μακεδονικό λαό’, ‘μακεδονική ιθαγένεια’, ‘μακεδονική γλώσσα’, και κατά την εκτίμησή μου όλα αυτά συνιστούν αναγνώριση ‘μακεδονικής εθνότητας’» The Government […] recognizes ‘Macedonian identity’, ‘Macedonian people’, ‘Macedonian nationality’, ‘Macedonian language’, and as far as I am concerned all these consist the recognition of ‘Macedonian ethnicity’”

In this excerpt, Mitsotakis accuses the Government’s decision for recognizing all the features that he mentions to the neighbouring country. These accusations are the result of signification. The identification of Macedonia with Greece renders the agreement into a concession of Greek identity, history and language. In this way, the constructive strategy is used in order to form a uniform Greek “national body” as De Cillia, Reisigl and Wodak (1999) defined the “common national culture, history, present and future” (p. 153). As it has already been shown in example (7) in the section of presupposition, he considers the name of North Macedonia a defeat for the country. This is because he presents the term Macedonia as having Greek identity (and Greek only). I am repeating the example below for convenience reasons.

38 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Hence, besides an instance of presupposition, this is an example of signification in the sense of different meanings assigned to same lexical choices. The name of North Macedonia carries a negative meaning since Mitsotakis attaches ‘Greekness’ to Macedonia. This signification leads to a construction of a nation. Apart from signification (and presupposition), this is an instance of lexicalization due to the use of adjectives “extremists, fascists, old-fashioned, nationalists” in order to describe the way SYRIZA chooses to characterize those who are against the agreement. Selecting these adjectives to refer to those who are against the naming of North Macedonia results in the “Us” and “Them” division. He blames SYRIZA that supports the belief that those who disagree with this decision are harmful and dangerous for the others and the country itself. The adjectives “extremists, fascists, old- fashioned, nationalists” are used in order to fire feelings against those people. Furthermore, the construction of a national identity is attained by another signification which has been mentioned in the presupposition section.

Mitsotakis, here, discusses European identity and the Balkans while he gives a specific meaning to each term. He attributes a positive meaning to European identity and a negative one to the Balkans. This differentiation may be explained by the economic and political power and influence that Europe and Balkans have. However, these lexical items are neutral except for this sentence. This sentence creates this differentiation because the speaker wants to make a contrast between the two meanings in order to judge the Government’s decision. Hence, this leads to the “Us” and “Them” division once more since “They”, Europe, are beneficial and advantageous for the

39 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

country whereas “Us”, the Balkans, are inferior and disadvantageous for it. This is a case of perpetuation strategy used to maintain Greece’s identity.

40 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

5. Alexis Tsipras’ Parliament Speech Analysis

5.1 SYRIZA’s ideology

SYRIZA is a political party that was first launched in 2004 in Greece. It is a coalition of left-wing and radical left parties. Although it has been in the Greek parliament for many years, Alexis Tsipras who is its current leader, became the Prime Minister of Greece in 2015 and remained in this position for four years. SYRIZA is the first left-wing political party which governed the country in the political history of Greece.

5.2 Presupposition

In the same day regarding the discussion of the Prespes Agreement in the Greek Parliament, Alexis Tsipras’ speech needs to be analysed in terms of the presupposition used in his speech. SYRIZA was the governing party at the time of voting and the one that decided to apply the particular agreement. In this section, the construction of national identity and/ or the “We” and “They” division are examined through the perspective of presupposition. To begin with, Tsipras creates a polarization between “We” and “Them” even from the start of his speech.

(14) «Ενοχληθήκατε, διότι οι Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ιδιαίτερα ήσυχοι, όταν εσείς καταφερόσασταν εναντίον τους με προσβλητικό τρόπο. Ήταν και θα παραμείνουν ήσυχοι, κύριε Μητσοτάκη, διότι στη στρατηγική της έντασης εμείς δεν θα σας ακολουθήσουμε.» “You were annoyed, because the SYRIZA MPs were particularly quiet when you were behaving against them in an insulting way. They were quiet and will remain

41 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

quiet, Mr Mitsotakis, because we will not follow you in your strategy of ferocity.”

In this instance, Tsipras uses the 2nd plural “you” to refer to the political party of New Democracy and its members. He accuses them of being annoyed whereas the SYRIZA MPs were quiet. Therefore, he starts building the notion of “We” referring to the SYRIZA MPs and “You” referring to the New Democracy MPs. However, the presupposition that needs to be examined here is that the political party and its president, Kiriakos Mitsotakis, follow a “strategy of ferocity”. They are presented as insulting and aggressive people whereas it is implied that the SYRIZA MPs are the opposite. Since Tsipras states that they will not follow Mitsotakis’ strategy, it is presupposed that they will be peaceful. Moreover, in the particular excerpt, Tsipras self-glorifies their positive traits whereas he diminishes the position of New Democracy by accusing them of being aggressive which is a characteristic that aims to demonstrate a negative image of the party. Thus, a polarization is achieved within the space of the country. The following excerpt comes as support to this polarization:

(15) «Πράγματι, σήμερα είναι μια κρίσιμη συνεδρίαση και αύριο μια κρίσιμη ψηφοφορία μετά από σχεδόν από τριάντα χρόνια αδράνειας και απανωτών εθνικών υποχωρήσεων σ’ ένα κρίσιμο θέμα. Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο διαπραγματεύσεων, συζητήσεων και εξαντλητικού διαλόγου, φτάνουμε στο τέλος μιας δύσκολης, επίμονης, επίπονης και ιστορικής διαδικασίας.» “Indeed today it is a critical meeting and tomorrow a critical voting after almost thirty years of inactivity and multiple national retreats in a national issue. After a whole year of negotiations, debates and exhaustive discussions, we are reaching the end of a difficult, persistent, agonizing and historic procedure.”

In the above instance (15), Tsipras mentions that for the past thirty years there have been inactivities and national retreats. Here, he presupposes that it was not him or his political party that stayed numb on the matter or

42 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

that they retreated in their decisions. Instead, he presupposes that SYRIZA was the one that tried to negotiate to solve the matter during this trivial period which remained unsolved. Hence, he characterizes this decision as difficult. This is a case of lexicalization, as well, though, it is analysed in the next section. By presupposing that before SYRIZA made this agreement, the rest of governing parties of the countries – with the main blame falling on the New Democracy which was the governing party for the most terms – had been uninterested in resolving the situation. In contrast to those, consequently, SYRIZA is presented as the saviour and the only true answer to the problem. Therefore, the polarization of “We” and “Them” is presupposed since “We” is the SYRIZA and its members whereas “Them” is the New Democracy and its members along with the obsolete political system of the past. Again, there is a positive Self-presentation and a negative Other-presentation.

(16) «Έχω έρθει, κυρίως, για να αναμετρηθώ με αυτά που εγώ αισθάνομαι ιστορική ευθύνη, με αυτό που εγώ αισθάνομαι εθνική ευθύνη, με την ιστορική και την εθνική ευθύνη που έχουν ο καθένας και η καθεμιά από τους τριακοσίους της Εθνικής Αντιπροσωπείας, που δεν εκβιάζονται, που δεν εκφοβίζονται, δεν τρομοκρατούνται και μιλούν μονάχα με τη συνείδησή τους.» “I have come, mainly, to deal with those that I feel as historical responsibility, with what I feel as national responsibility, with the historical and national responsibility that each of the three hundred of the National Representatives who are not blackmailed, who are not threatened, who are not terrified and they only speak according to their conscience.”

In the excerpt (16), Tsipras comes to a conclusion that the Members of the Parliament “are not blackmailed, are not threatened, are not terrified and they only speak according to their conscience”. In order for this argument to stand on its own, it is presupposed that there was someone that blackmailed, threatened and terrified them and New Democracy and

43 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Mitsotakis are implicated here as the offender. Thus, it is an indirect blame om the political opponent creating once more a polarization in the political world. However, besides this polarization between the ‘good’ and the ‘bad’, in this instance, Tsipras constructs a national identity by referring to the agreement as being a historical and national responsibility. Therefore, SYRIZA is a party that puts the nation forward in contrast to New Democracy. What is more, Tsipras continues his speech by making accusation against his political opponent as is shown below:

(17) «Θα προσπαθήσω [...] να αναμετρηθώ με αυτό που εγώ αισθάνομαι ως ευθύνη, με επιχειρήματα, χωρίς κραυγές, χωρίς συνθήματα και χωρίς να προσπαθήσω να κινητοποιήσω το συναίσθημα, τον θυμό ή τα φοβικά – πολύ περισσότερο – αντανακλαστικά.» “I am going to try to confront what I feel as responsibility, with arguments, without cries, without cheering and without trying to evoke emotions, anger or even more the phobic reflexes.”

Since Tsipras’ speech comes after Mitsotakis’ one in the Parliament debate, Tsipras’ words come as a response to what has already been said. Thus, when he mentions that he is going to speak “without cries, without cheering and without trying to evoke emotion, anger or the phobic reflexes”, he presupposes that Mitsotakis spoke with cries, with cheering and he tried to evoke emotion, anger and fear. By denying these characteristics for himself, he blames his opponent for using such techniques. As a result, the self-glorification comes to enhance the negative presentation of the Other in order to construct the desired identity of the party and, hence, his idea of a nation.

(18) «[η] αδράνεια, η ατολμία, η αναβλητικότητα που είχε γίνει δόγμα εξωτερικής πολιτικής για χρόνια είχε ως αποτέλεσμα – και συνεχίζει – συνεχείς, διαρκείς διπλωματικές ήττες από την ελληνική πλευρά και εν τέλει, την αναγνώριση των

44 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

γειτόνων μας με τη συνταγματική τους ονομασία από περισσότερες από εκατόν τριάντα χώρες σε όλον τον κόσμο [...]» “[the] inactivity, the diffidence, the procrastination that has been the doctrine of the foreign policy for years has had as a result – and it still has – continuous, constant diplomatic defeats in the Greek side and, finally, the recognition of our neighbours with their constitutional name from more than a hundred and thirty countries in the world [...]”

As in the previous example (17), similarly the above excerpt (18) presupposes that this government is the opposite of the previous ones. Tsipras’ government comes in contrast to the inactivity, diffidence and procrastination of the previous parties that governed the country. Hence, it is presupposed that SYRIZA is different from the others, it is active, bold and eager to solve this long-lasting issue. As a result, the polarization of “We” and “They” is assumed in the excerpt. Moreover, Tsipras discusses the consequences of the defects of the previous governing parties. These consequences, according to him, are the “continuous, constant diplomatic defeats in the Greek side”. The word “defeat” presupposes the notion of war because in order to be defeated, there should be some fight or war. Therefore, Tsipras creates a hostile feeling towards the other country. This leads to the construction of a nation as he considers Greece as a unit which can be defeated by the interests of the other countries.

(19) « Δεν θέλω εγώ να βγάλω ούτε τηλεγραφήματα ούτε επιστολές. Δεν έχει νόημα, γιατί αισθάνομαι την εθνική ευθύνη. Εγώ δεν θα βγάλω, κύριε Μητσοτάκη. Αλλά θα πω την αλήθεια σήμερα εδώ και αναγνωρίζει ο ελληνικός λαός.» “I want neither to announce telegrams nor letters. It is unnecessary because I feel the national responsibility. I will not do that, Mr. Mitsotakis. But I will tell the truth here today and the Greek people can understand.”

In (19), Tsipras emphasizes the 1st person singular “I” in order to make

45 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

explicit what he does and what he does not. In this way, he highlights his national responsibility and his sincerity for himself while he presupposes that his political opponent, Kiriakos Mitsotakis, does not possess these features. As Van Dijk (1997) demonstrated, this is a case of positive self- presentation. However, this emphasis on what characteristics he has shown a presupposed negative other-presentation. Thus, a polarization is enhanced here even more. Finally, he assumes that his sincerity is so evident that it is obvious that Greek people see it and recognize it. Furthermore, another example of polarization between “Us” and “Them” is shown below in (20):

(20) «Ερχόμαστε, λοιπόν, εμείς και πραγματικά αρπάζουμε αυτήν την ευκαιρία. Άλλαξε η εθνικιστική κυβέρνηση, ήρθε ένας προοδευτικός ηγέτης, ένα προοδευτικό κόμμα – σοσιαλιστικό, κυρία Γεννηματά, σοσιαλιστικό πράγματι – και ξεκινάμε μια προσπάθεια δύσκολη να βρούμε μία αμοιβαία αποδεκτή λύση. Όχι να πάμε να τους καταλάβουμε, όχι να πάμε να τους καταρρακώσουμε.» “So, we are coming and we are truly taking this opportunity. The nationalist government was changed, a progressive leader came, a progressive party – socialist, Mrs. Genimata, truly socialist – and we are starting a difficult effort to find a mutually acceptable solution. Not to go to occupy them, not to go to shatter them.”

In the above instance, Tsipras points out the 1st plural “we” which constructs the division between “Us” and “Them”. He presents a positive self once more as his party and himself are the ones that take advantage of a progressive government in North Macedonia in order to resolve a difficult situation which has brought a lot of problems to both countries. However, despite showing their smart moves and their qualities, he presupposes that the purpose of New Democracy is to occupy and shatter North Macedonia. He denies these intentions for his party and he implies them for his opponent. Therefore, he creates a negative image for New Democracy.

46 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Additionally, the verbs “occupy” and “shatter” are related to war. In this way, there is a presupposition that Tsipras aims for peace and good relations whereas Mitsotakis has an unfriendly position and desires war in order to attain his goals.

(21) « Η ιστορία, εάν κάνουμε το βήμα, θα δικαιώσει την Ελλάδα, την Ελλάδα που τόλμησε, την Ελλάδα που πάλεψε, την Ελλάδα που γίνεται ο εγγυητής της σταθερότητας και της συνανάπτυξης στα Βαλκάνια, την Ελλάδα που η βαριά της ιστορία και το πολύτιμο αξιακό της φορτίο δεν της επιτρέπει να είναι κομπάρσος στις διεθνείς εξελίξεις. Για όλους αυτούς τους λόγους οι Βουλευτές θα σταθούν όρθιοι, οι Βουλευτές θα πράξουν αυτό που λέει η συνείδησή τους, οι Βουλευτές θα πράξουν το ωφέλιμο για τη χώρα, οι Βουλευτές θα πράξουν το εθνικό τους καθήκον. Δεν θα τρομοκρατηθούν, δεν θα τους εκφοβίσει κανείς. Και η χώρα με τη ψήφο τους θα προχωρήσει μπροστά.» “History, if we make the leap forward, will justify Greece,that dared,that fought, that becomes the guarantor of stability and growth in the Balkans,whose heavy history and precious values do not allow to be a background actor in international developments. For these reasons, the MPs will stand up, the MPs will do what their conscience tells them, the MPs will do what is beneficial for their country, the MPs will do their national duty, They will not be terrorized, no one will scare them. And the country with their vote will move forward.”

Finally, in the above excerpt (21), Tsipras presupposes that the Members of the Parliament will vote based on their love and duty for their country. Thus, any other decision except the one for the agreement is considered as harmful for the country. Here, Tsipras identifies the moral responsibility towards Greece with the Prespes agreement which makes those that vote for it bold and heroic. This is what he takes as a fact for the Members of the Parliament. However, he makes an indirect division with those that disagree with the agreement since it is assumed that they are not brave enough or dutiful enough for their country. Moreover, another presupposition that needs to be observed is that there is some terror which

47 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

makes their decision harder. He states that MPs “will not be terrorized, no one will scare them”. He does not refer to the possible negative consequences of the agreement since he refers to “no one”. Therefore, he presupposes that there is some terrorism regarding the voting for the agreement and this is why it is a brave decision. He accuses implicitly his main political opponent for terrorizing the people and the Parliament. By using these two presuppositions in this example, he achieves constructing the idea of the nation as a unity and the responsibility and duty that everyone should have towards their country. Also, Tsipras creates an implicit polarization between those who are for and those who are against the agreement with the first ones caring for the benefits of their country whereas the others terrorizing the first ones. In this section, instances of presupposition were demonstrated in Tsipras’ speech concerning the way it constructs the national identity to his audience. He uses presupposition in order to show the love and the duty that the people have towards their own country creating a sense of a union. What is more, Tsipras using presupposition makes a polarization between “Us” and “Them”. This distinction is between SYRIZA and its opponent, New Democracy. New Democracy is opposed to the agreement and Tsipras diminishes its views and its position whereas he glorifies himself and his governing party.

5.3 Lexicalization/ Signification

Apart from presupposition, this thesis deals with the cases of lexicalization and signification. These phenomena are to be analysed in this section concerning the national identity as well as the “We” and “They” polarization in Tsipras’ speech. To begin with, lexicalization – the choice of particular lexical items –

48 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

is evident in Tsipras parliamentary speech. In specific, when he refers to the people of North Macedonia he chooses to use mainly the term “neighbours”. The lexical choice of “neighbours” appears nineteen times in his speech whereas he refers to them as “Skopjans” only four times. This lexical choice has a purpose since Tsipras is the one that proposed the Prespes agreement and he wants to create a friendly atmosphere around the issue. Moreover, the word “neighbour” shows a peaceful attitude towards the country and its people which is not the case with the use of “Skopjans”. The term “Skopjans” creates a detachment from the people of North Macedonia and, evidently, an unfriendly attitude towards the country. Hence, using the word “neighbour” to refer to the people of that country, Tsipras expresses his willing to have good relations with them. Further, when he talks about North Macedonia he chooses the term “neighbouring country” fourteen times while he mentions “Skopje” twice and only to make reference to Mitsotakis’ words. This lexical choice enhances and empowers his belief that the agreement is advantageous as he builds a positive feeling towards it. Using the word “Skopje” would be a denial for the agreement as this term has been used to separate the country from Greece. Tsipras – since he is the supporter of the agreement – aims for friendly relations and make North Macedonia Greece’s ally and not enemy. Finally, Tsipras discusses this issue as a “Prespes issue” or the “Prespes agreement” without choosing any other lexical term regarding the issue. In this way, he highlights the agreement while he supports and promotes it. Thus, the lexical choices that Tsipras makes neither build a division between “Us” and “Them” nor contribute to the formation of a national identity. There are no cases of constructive or perpetuation strategies in his use of lexicalization due to his aim of making North Macedonia an ally. However, the lexical choices create a unit with North Macedonia. The phenomenon of lexicalization concerning the representation

49 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

of the people, North Macedonia and the issue in general is summed up in the following table.

Table 2. Frequency of Lexical Choices Skopjans 4 Neighbours 19 Skopje 2 Neighbouring country 14 Skopjan(issue) 0 Prespes 3 (issue/agreement)

Apart from lexicalization, it is vital to examine the way certain words are used in different meanings by the speakers. This phenomenon is called signification and it is evident in Mitsotakis’ as well as Tsipras’ speech. As it was demonstrated in the section of Mitsotakis’ analysis, “Macedonia” is identified as an inseparable part of Greece and is considered to be Greek. In contrast to this view, Tsipras defines “Macedonia” differently as is shown below:

(22) «Κινδυνεύαμε να χάσουμε και ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας μας, [...] της πολιτισμικής κληρονομιάς και των συμβόλων της Μακεδονίας, που αποτελούσε και αποτελεί ιστορικά αναπόσπαστο κομμάτι της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς.» “We were in danger to lose a big part of our history, […] the cultural heritage and the symbols of Macedonia which was and still is a historically inseparable part of the ancient Greek heritage.”

In the instance (22), Tsipras makes a distinction between ancient and modern Greece and he mentions that Macedonia is a historical part of the ancient Greece. He signifies the importance of its culture and its symbols even though he attributes these characteristics to an ancient Greece and not the modern one. This is how he, firstly, makes the reference to the meaning

50 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

that he gives to Macedonia. In addition, he highlights this belief by making this different meaning of Macedonia more explicit.

(23) « [Ο κ. Σαμαράς] δεν αναφέρθηκε σε κάτι το οποίο θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε όλοι μας, δηλαδή στην αρχαία ελληνική Μακεδονία, αλλά αναφέρθηκε στη σύγχρονη ως γεωγραφικό χώρο.» “[Mr. Samaras] did not refer to something that we all would agree upon, namely the ancient Greek Macedonia, but he referred to the modern one as a geographical space.”

This example can be seen as an example of lexicalization – in the sense that is used in the present thesis – as Tsipras defines Macedonia, on the one hand, as ancient and, on the other hand, as modern. The choice of these lexical terms lead to the understanding, though, of the meaning he gives to Macedonia. It is obvious, here, that Tsipras considers Macedonia as a part of ancient Greece which is completely distinct from the modern space of Greece. What follows reflects the way he means Macedonia as a part of Modern Greece.

(24) «Και είναι σαφές ότι οποιαδήποτε σύνθετη ονομασία πρέπει να αντανακλά αυτήν την γεωγραφική πραγματικότητα. Ποια γεωγραφική πραγματικότητα; Ότι στη σύγχρονη γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας, λίγο πάνω από το μισό κατέχει η Ελλάδα, ένα άλλο μεγάλο μέρος κατέχει η Βουλγαρία και ένα άλλο μέρος είναι αυτή η ΠΓΔΜ [..]» “And it is certain that any compound name must reflect this geographical reality. Which is this geographical reality? That in the modern geographical area of Macedonia, Greece owns more than half, Bulgaria owns another big part and FYROM is a part of the rest [...]”

Thus, he states that the modern space of Macedonia is divided into three parts which happen to be in the space of three countries which are Greece, Bulgaria and North Macedonia. In this way, Tsipras recognizes the

51 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

rights that Greece has over the name of Macedonia and he defends them. However, he, also, recognizes the rights of the other countries over the region.

(24) «[...] κατοχυρώνεται η ελληνική παράδοση και η ιστορική κληρονομιά της αρχαίας ελληνικής Μακεδονίας με τον πιο σαφή, με τον πιο νομικά δεσμευτικό τρόπο.» “[…] the Greek tradition and the historical heritage of ancient Greek Macedonia are established in the clearest and most legally binding way.”

In the above excerpt, Tsipras makes clear his meaning of Macedonia and, simultaneously, he constructs the Greek identity. He puts forward the national feeling since he points out the historical heritage and tradition of the country. These are important elements that construct the identity of a nation along with the language which is a part that he, also, discusses in the following example:

(25) «[...] εμείς γλώσσα μακεδονική δεν είχαμε ποτέ – ο Μέγας Αλέξανδρος μίλαγε την ελληνική γλώσσα, ο Μέγας Αλέξανδρος διδάχθηκε την ελληνική γλώσσα από τον Αριστοτέλη και όχι μακεδονική γλώσσα -, αλλά και [...] οι Μακεδόνες Έλληνες που κατοικούν στη βόρεια Ελλάδα έχουν εθνότητα ελληνική.» “[…] we have never had Macedonian language – Alexander the Great spoke the Greek language,Alexander the Great was taught the Greek language by Aristoteles and not the Macedonian language -, and even […] Macedonian Greeks who live in the north of Greece have a Greek ethnicity.”

Tsipras denies the existence of Macedonian language as part of Greek history. Instead, he insists that Alexander the Great spoke the Greek language and not the Macedonian. Also, he states that Greeks that live in the north part of Greece have a Greek ethnicity. These elements are significant since they build gradually the identity of Greek people. Tsipras combines

52 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

the features that construct Greek’s national identity specifying the element of the language. Additionally, he quotes the words of Evangelos Averoff who was a well-known Minister of Foreign Affairs in Greece and he was affiliated to various “conservative” or “right-wing” parties. In this quote, Averoff talks about Greek Macedonia and regarding this, Tsipras comments the following:

(25) «[...] εκτός από την ελληνική Μακεδονία υπάρχει και άλλη Μακεδονία που δεν είναι ελληνική, όταν λέει ‘εις την ελληνική Μακεδονία’. Διαφορετικά θα χρειαζόταν άλλος προσδιορισμός.» “[…] apart from Greek Macedonia, there is another Macedonia which is not Greek when he says ‘in Greek Macedonia’. In any other case, a different attribute would be needed.”

He comments on the Averoff’s words in order to support his argument that Macedonia is not only Greek even though he chooses to recognize the history of ancient Macedonia as Greek. Hence, Tsipras divides between the current geographical space of Macedonia and the heritage of ancient Macedonia to the Greek culture. As a result, he manages to construct a Macedonian identity to Greek people as he emphasizes on the elements that can be identified as Greek and belong to Greek history and culture. Signification, in the examples that are mentioned, manages to give a different ideological understanding of the situation while both speakers use it as a constructive strategy. Although speakers seem to discuss the same issue, it is often the case that the meanings they assign to such an issue can vary. Finally, he glorifies the importance of the protection of ancient Greek Macedonian culture as, according to him, this agreement will ensure the Greek identity and history. Consequently, Tsipras preserves the nation with

53 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

this agreement and the ancient Macedonian features that construct the body of Greece using the perpetuation strategy as it is presented below in (26).

(26) «Θεωρώ, κύριες και κύριοι συνάδελφοι, ότι με αυτήν την συμφωνία η Ελλάδα παίρνει πίσω το σημαντικότερο πράγμα, αυτό που της ανήκει και είναι η ιστορία της, τα σύμβολά της, την παράδοση, την κληρονομιά της Αρχαίας Ελληνικής Μακεδονίας.» “I believe, fellow ladies and gentlemen, that with this agreement Greece takes back the most important thing, the one that belongs to it, and this is its history, its symbols, the tradition, the legacy of Ancient Greek Macedonia.”

The phenomena of lexicalization and signification show that each speaker can pass his/her ideology either by the lexical choices or the attributed meaning in a particular word. In this section, Tsipras managed to construct the national body and build a Greek identity which includes ancient Macedonia. He makes a distinction between what Macedonia was and what it is now but he preserves its legacy and tradition to the Greek culture. Also, his lexical choices demonstrate his support for the Prespes agreement and the way he sees North Macedonia and its people.

54 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

6. Discussion

The naming of Greece’s northern neighbour has been a matter of concern for many years both in the space of Greece and North Macedonia. The Prespes agreement that is the end of the upheaval of the past has also brought various kinds of reactions. Additionally, since the particular issue had already been analysed by critical analysts in media discourse, it would be interesting to examine it in a political context, as well. For this reason, the parliamentary speeches of the leaders of the two main political parties in Greece were chosen from the day of the debate over the name issue on 25th January 2019. The main topics upon which the whole analysis was based, were the construction of a national identity along with the positive Self- presentation and the negative Other-presentation. On top of these, the idea of ‘Macedonia’ played a particular role because it is important to investigate the different meanings attributed to ‘Macedonia’ by each speaker. Moreover, presupposition, lexicalization and signification were the linguistic means that the chosen topics were realized in discourse. Taking these into consideration, we need to start from a comparison between the two speeches. In particular, Kiriakos Mitsotakis constructed the idea of the nation in two ways. On the one hand, he managed to create a polarization between Greeks and Skopjans (as he called the North Macedonians). On the other hand, he constructed a distinction between the ones that care for their country and are against this agreement and the others that are careless and support the agreement. Therefore, his polarization between “Us” and “Them” has two interpretations that strengthen the idea of unity among ‘us’ and the idea of the ‘other’ as an enemy. This is evident by the use of presupposition in his speech. Similarly, Tsipras used presupposition in order to construct and perpetuate the national identity. However, the difference is that he did not make any divisions between Greece and North Macedonia. His attitude towards the neighbouring

55 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

country is friendly since he is the one that signed the Prespes Agreement and, thus, he caters for a positive relationship with it. He creates a polarization between “Us” and “Them” within the space of Greece. Using presupposition, he often accuses his political opponent while he glorifies SYRIZA’s actions and political stance. Although both speakers use constructive and perpetuation strategies in order to build the idea of the nation, they use them in different degrees. Apart from presupposition, lexicalization and signification were examined as well. The differences between the two speakers in these linguistic devices are apparent. Mitsotakis used mainly the term “Skopje” to refer to North Macedonia whereas Tsipras referred to it as “neighbouring country”. In addition, Mitsotakis characterized the citizens of North Macedonia as “Skopjans” while Tsipras called them “neighbours”. The contrast is intense as it was shown in the tables above. In order to observe the contrasting use of lexical items, there is a table that includes both speakers’ lexical choices further below. Skopje is the capital name of the country. Consequently, to call the whole country by its capital name – and, also, its citizens – indicates a marginalization of the country. Moreover, it shows a negative attitude towards the country and the denial to the agreement. Conversely, Tsipras by calling them “neighbours” enhances the support for the agreement and his aim to make North Macedonia an ally. That being the case, the incentives and goals of each speaker are contradicting and that is evident in their use of lexical items.

56 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Table 3. Frequency of Lexical Choices Kiriakos Mitsotakis Skopjans 8 Neighbours 0 Skopje 19 Neighbouring country 3 Skopjan (issue) 4 Prespes 2 (issue/agreement) Alexis Tsipras Skopjans 4 Neighbours 19 Skopje 2 Neighbouring country 14 Skopjan (issue) 0 Prespes 3 (issue/agreement)

Furthermore, the idea of Macedonia is approached in a completely different meaning by the two political leaders. On the one hand, Mitsotakis considers Macedonia Greek and, therefore, any use of that name is against the interests of Greece. On the other hand, Tsipras makes a division between ancient and modern Macedonia. According to him, ancient Macedonia is the wider space which after the wars divided into three different countries. Hence, modern Macedonia is the north province of Greece. As it was shown, there are different meanings attached to the Macedonia term based on the ideologies and the beliefs of the speakers which are assumed in their linguistic choices. All in all, the research questions were answered in this thesis since it was shown that the term ‘Macedonia’ and the lexical choices were different in each speech. Moreover, both speakers constructed the idea of a nation and made a clear distinction between the “Self” and the “Other”. However, there was some differentiation in the way that they are demonstrated by each speaker. Furthermore, there are some limitations in this analysis that need to be mentioned. Firstly, it is important to make clear that this is a form of

57 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

discourse and, thus, can be influenced by external factors as well as the critical eye of the writer herself. Therefore, it is a piece of work that is itself open to criticism. Secondly, in the speeches of Mitsotakis and Tsipras during the debate in the Parliament, there were various interesting linguistic devices that could be worth to be analysed. In this analysis, presupposition, lexicalization and signification were chosen because they were the main linguistic means that kept repeating throughout the speeches and served the topics under investigation. The topics were the ones that guided the choice of the linguistic devices even though one could approach the same speeches from another perspective. Also, due to the limited space, the choice of the linguistic elements for investigation had to be confined. Third, the texts were taken from the official Parliament proceedings rather than being transcribed. Hence, the texts may have undergone an editing to some extend. To sum up, the particular analysis shows the power that discourse, and even more importantly political discourse, has over the spread of an idea. Here, the idea of a nation – that is an imagined construction, as Anderson (2006) stated – can be constructed and perpetuated with the use of linguistic means. The linguistic devices that were chosen for this examination were presupposition, lexicalization and signification. Also, the polarization between the “Self” and the “Other” was prevalent. Ideologies can be very well hidden in discourse and they can impact others’ minds in a subtle way. As it was shown, there were a lot of differences between the two speakers and the ideologies that they represent. Hence, CDA plays a crucial role in spotting and investigating such matters that affect everyone’s life. For this reason, a future critical analysis regarding discourses that occurred before and after the signing of the Prespes agreement by the same speakers will be fruitful as we will be able to reach into more conclusions concerning legitimisation and manipulation techniques.

58 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

References

Angouri, J., & Wodak, R. (2014). ‘They became big in the shadow of the crisis’ The Greek Success Story and the Rise of the Far Right. Discourse & Society, 25(4), 540-565. Chilton, P. (2004). Analysing political discourse: Theory and practice. Routledge. De Cillia, R., Reisigl, M., & Wodak, R. (1999). The discursive construction of national identities. Discourse & society, 10(2), 149-173. Fairclough, N. (1992). Discourse and social change (Vol. 10). Cambridge: Polity press. Fairclough, Norman. (2001). Critical Discourse Analysis. Int. Adv. Eng. Technol.. 7. 452-487. Fairclough, N. (2013). Critical discourse analysis: The critical study of language. Routledge. Fairclough, I., & Fairclough, N. (2013). Political discourse analysis: A method for advanced students. Routledge. Fairclough, N. (2013). Critical discourse analysis. R. Wodak (Ed.). London: Sage. Floudas, D. A. (2002). FYROM’s Dispute with Greece Revisited. The New Balkans. Hay, C. (2007). Why we hate politics (Vol. 5). Polity. Ivanovski, H. (2013). The Macedonia-Greece dispute/difference over the name issue: mitigating the inherently unsolvable. New Balkan Politics, 14, 48-80. Kofos, E. (1999). Greece's Macedonian adventure: the controversy over FYROM's independence and recognition (pp. 361-94). Pella Publishing Company.

59 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Kondonis, H. (2005). Bilateral Relations between Greece and the Former Yugoslav Republic of Macedonia. Athens–Skopje: An uneasy symbiosis, 1995–2002. Machin, D., & Mayr, A. (2012). How to do critical discourse analysis. London: Sage. Marolov, D. (2013). The relations between Macedonia and Greece in the context of the name issue. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi-Trakya Üniversitesi, 2(1), 23-34. Papavizas, G. C. (2010). FYROM: Searching for a Name, and Problems with the Expropriation of History. Mediterranean Quarterly, 21(3), 86-103. Papavizas, G. C. (2012). FYROM: A Source of Balkan Instability. Mediterranean Quarterly, 23(2), 42-63. Polymeneas, G. A. (2018). Political discourse during the European economic crisis: Epistemic stance and legitimizing strategies in Greek political discourse (2010-2012) (Doctoral dissertation, Universitat Pompeu Fabra). Poulakidas, D. M. (1994). Macedonia: Far More Than a Name to Greece. Hastings Int'l & Comp. L. Rev., 18, 397. Roudometof, V. (1996). Nationalism and identity politics in the Balkans: Greece and the Macedonian question. Journal of Modern Greek Studies, 14(2), 253-301. Sfetas, S. (1995). Autonomist movements of the Slavophones in 1944: the attitude of the Communist Party of Greece and the protection of the Greek-Yugoslav Border. Balkan Studies, 36(2), 297-317. Sfetas, S. (2008). In the Shadow of the Macedonian Issue. Balcanica, (XXXIX), 189-198. Unger, J., Wodak, R., & KhosraviNik, M. (2016). Critical discourse studies and social media data. Qualitative research, 277-293.

60 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Van Dijk, T. A. (1993). Principles of critical discourse analysis. Discourse & society, 4(2), 249-283. Van Dijk, T. A. (1997). Political discourse and racism: Describing others in Western parliaments. The language and politics of exclusion: Others in discourse, 2, 31-64. Van Dijk, T. A. (1999). Critical discourse analysis and conversation analysis. Van Dijk, T. A. (2006). Discourse and manipulation. Discourse & Society, 17(3), 359-383. Van Dijk, T. A. (2015). Critical discourse analysis. In D. Tannen, D. Schiffrin & H. Hamilton (Eds.), Handbook of Discourse Analysis (466-485). MA: Wiley Blackwell. Ware, A. (1981). The concept of manipulation: its relation to democracy and power. British Journal of Political Science, 11(2), 163-181. Weiss, G., & Wodak, R. (Eds.). (2007). Critical discourse analysis. New York, NY: Palgrave Macmillan. Wodak, R. (2008). Us’ and ‘them’: Inclusion and exclusion–Discrimination via discourse. Identity, belonging and migration, 54-77. Wodak, R. (2009). The discourse of politics in action: Politics as usual. Springer. Wodak, R. (2012). Language, power and identity. Language Teaching, 45(2), 215-233. Wodak, R., & Meyer, M. (Eds.). (2015). Methods of critical discourse studies. Sage. Wodak, R., & Reisigl, M. (2001). The Semiotics of Racism. Approaches in Critical Discourse Analysis. Passagen Verlag.

61 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία

Αρμενάκης, Α., Γκοτσόπουλος, Θ., Δεμερτζής, Ν., Παναγιωτοπούλου, Ρ., & Χαραλάμπης, Δ. (1996). Ο εθνικισμός στον ελληνικό Τύπο: Το Μακεδονικό Ζήτημα κατά την περίοδο Δεκεμβρίου 1991-Απριλίου 1993. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 89(89-90), 188-231. Δεδικούση, Σ. Γ. (2013). Η διένεξη για την ονομασία της Δημοκρατίας της Μακεδονίας μέσα από τις στήλες των αναγνωστών του αθηναϊκού τύπου (1991-1995 & 2004-2005). [Διπλωματική εργασία, Πανεπιστήμιο Αιγαίου]. Δημητριάδης, Σ. (2018). Η κάλυψη της υπογραφής της Συμφωνίας των Πρεσπών από τα δελτία ειδήσεων στην Ελληνική Τηλεόραση. [Εκπαιδευτική εργασία, Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης]. Παναγιωτοπούλου, Ρ. (1996). Κατασκευή εθνοκεντρικών στερεότυπων από τον τύπο στο παράδειγμα του Μακεδονικού ζητήματος. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 89(89-90), 232-274. Παπαναγιώτου, Α. (2019). Κριτική ανάλυση δημοσιογραφικού λόγου με πολιτικο-διπλωματική στόχευση: το «Μακεδονικό Ζήτημα» στο σύγχρονο ελληνικό τύπο. [Διπλωματική εργασία, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο].

62 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

APPENDIX Με 4τη δέσμευση ότι θα κάνουμε ό,τι είναι (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας δυνατόν, ώστε να μην εφαρμοστεί αυτή η Δημοκρατίας) συμφωνία, λέμε ότι δεν χρειάζεται, κυρίες και Κατέθεσε πολλά έγγραφα στα Πρακτικά της κύριοι συνάδελφοι, η Ελλάδα άλλον έναν Βουλής, αλλά δεν ακρωτηριασμό κατέθεσε την επιστολή παραίτησης. Κάποια από άλλη μία αστοχία της ελληνικής εξωτερικής στιγμή θα μάθουμε πολιτικής. ακριβώς τι έγινε και με αυτή την υπόθεση. Καταθέτω στα Πρακτικά τις απόψεις του Μετά τον κ. Κοτζιά, μίλησε η Κοινοβουλευτική συνταγματολόγου, Εκπρόσωπος του κ. Κασιμάτη και τις ενστάσεις για τα νομικά των ΑΝΕΛ… και συνταγματικά ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΜΟΡΕΛΗΣ: Η κ. ζητήματα τα οποία έχουν καταγράψει οι Μπακογιάννη μίλησε. Ανεξάρτητοι Έλληνες. ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): Ευχαριστώ. Σας παρακαλώ! Σταματή- (Στο σημείο αυτό η Βουλευτής κ. Μαρία στε τα σχόλια. Κόλλια - Τσαρουχά ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ καταθέτει για τα Πρακτικά τα προαναφερθέντα (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- έγγραφα, τα τίας): Όχι, η κ. Μπακογιάννη απάντησε επί οποία βρίσκονται στο αρχείο του Τμήματος προσωπικού. Γραμματείας της Δι- Η κυρία Εκπρόσωπος των ΑΝΕΛ, αφού εύθυνσης Στενογραφίας και Πρακτικών της υπερασπίστηκε με Βουλής) πάθος τη θέση της απέναντι στη συμφωνία, δεν ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): μας εξήγησε Ευχαριστώ, κυρία Τσα- ποτέ γιατί οι δύο Βουλευτές, οι οποίοι παρείχαν ρουχά. ψήφο εμπιστο- Καλώ στο Βήμα τον Πρόεδρο της Νέας σύνης στην Κυβέρνηση, δεν διεγράφησαν από Δημοκρατίας και Αρ- την Κοινοβουλευ- χηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κ. τική σας Ομάδα. Η εξήγηση είναι προφανής. Μητσοτάκη. Διότι έπρεπε ο κ. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Καμμένος να μείνει ως Αρχηγός κόμματος. Δημοκρατίας) Νομίζω ότι όλα αυτά αναδεικνύουν αυτό το ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ οποίο πολλές (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- φορές έχουμε πει στο παρελθόν, τα παράξενα τίας): Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, μερικές κοινοβουλευτικά φορές η σειρά των παιχνίδια, τις υπόγειες δοσοληψίες, για να ομιλητών στη Βουλή παίζει παράξενα παιχνίδια. μπορέσει ο κ. Τσίπρας Προσέξτε ποιοι να παραμείνει στην Κυβέρνηση, να αποσπάσει ήταν οι τελευταίοι δύο ομιλητές οι οποίοι πήραν την ψήφο εμπι- τον λόγο πριν στοσύνης και ταυτόχρονα να οργανώσει ένα από μένα. Πρώτος ήταν ο κ. Κοτζιάς, βασικός πολύ βολικό διαζύ- διαπραγματευτής γιο με τον κ. Καμμένο, ο οποίος βέβαια, όταν της συμφωνίας, που την υπερασπίστηκε με είχε τη δυνατότητα πάθος. Δεν μας εξή- να ρίξει την Κυβέρνηση στην προηγούμενη γησε ποτέ όμως γιατί παραιτήθηκε από την ψήφο δυσπιστίας, Κυβέρνηση, για να δεν το έκανε φυσικά, γιατί τότε ήταν η καρέκλα παραμείνει στην Κυβέρνηση ο κ. Καμμένος. πάνω από όλα! (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας) 4 Retrieved from https://www.hellenicparliament.gr

63 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, ειλικρινά θα του, χειρίζεται το σκοπιανό ως καταλύτη για την προτιμούσα να μην αναδιάταξη του είχε γίνει η σημερινή συνεδρίαση και να μην κομματικού σκηνικού. Και ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μιλώ καθόλου για παρελθόν, επείγε- αυτό το θέμα. Η συμφωνία των Πρεσπών δεν θα ται να δεσμεύσει το μέλλον της χώρας. Γιατί έπρεπε ποτέ να άραγε; είχε υπογραφεί και βέβαια δεν θα έπρεπε ποτέ Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μέσα σε μόλις να φτάσει στο Ελ- δύο ημέρες η ληνικό Κοινοβούλιο προς κύρωση, γιατί Βουλή των Ελλήνων καλείται να αποφανθεί για αποτελεί μία εθνική ήττα ένα εξαιρετικά που έχει ήδη ακυρωθεί στη συνείδηση του λαού κρίσιμο κορυφαίο θέμα, χωρίς να έχει στη και ένα εθνικό διάθεσή της το κατ’ λάθος που προσβάλλει και την αλήθεια και την εξοχήν, το κεντρικό υλικό προς συζήτηση, το ιστορία της πα- πλήρες κείμενο του τρίδας μας. αναθεωρημένου Συντάγματος των Σκοπίων, Ο ΣΥΡΙΖΑ, την ώρα που καταρρέει, επιμένει διότι αυτό δεν έχει στην καταστρο- κατατεθεί στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Γιατί δεν φική του αποστολή. Μετά το οικονομικό έχει κατατεθεί; ναυάγιο, οδηγεί την Ελ- Γιατί απλούστατα δεν υφίσταται, διότι ακόμη λάδα και σε μία εθνική περιπέτεια διαρκείας. δεν έχει τεθεί σε Αγνοεί τις ισχύ. πατριωτικές ευαισθησίες εκατομμυρίων Οι Σκοπιανοί έχουν ήδη παραβιάσει έναν Ελλήνων. Εγκαταλείπει βασικό όρο της συμ- μία σταθερή εξωτερική πολιτική δεκαετιών. φωνίας, πρώτα να αλλάξουν το Σύνταγμά τους Χρησιμοποιεί ένα και μετά να έρθει εθνικό θέμα ως εργαλείο εξυπηρέτησης η Συμφωνία προς κύρωση στο Ελληνικό κομματικών σκοπιμοτή- Κοινοβούλιο. Άρθρο 1, των και προκειμένου να πετύχει τον στόχο του, παράγραφος 4 της Συμφωνίας των Πρεσπών. εξαγοράζει Εδώ αποκαλύπτεται ότι ακόμα και οι μετέωρες ακόμα και συνειδήσεις Βουλευτών. αλλαγές στο Κατώτερη των περιστάσεων η Κυβέρνησή σας Σύνταγμα των Σκοπίων, που η Συμφωνία των κουρελιάζει την Πρεσπών προ- πολιτική ζωή με παζάρια και μεθοδεύσεις. Για έβλεπε, δεν θα ισχύσουν από τώρα, αλλά μόνο – μερικούς μήνες προσέξτε!- αφού εξουσίας γυρνάτε τη χώρα πολλά χρόνια πίσω. η Ελλάδα κυρώσει τη συμφωνία και αφού Έχουμε μία Κυ- κυρωθεί το Πρωτό- βέρνηση, όπου τη μία εβδομάδα ο κ. Τσίπρας κολλο Ένταξης στο ΝΑΤΟ. Με άλλα λόγια, οι χειροκροτείται από ελληνικές δεσμεύ- τον κ. Καμμένο και την άλλη χειροκροτείται σεις αναλαμβάνονται εδώ και τώρα, ενώ οι από τον κ. Κοτζιά, οι σκοπιανές οποίοι αλληλομηνύονται, χωρίς βέβαια να αναμένονται αλλού και κάποτε. Δεν χρειάζεται συγκινείται κανείς ει- να πω περισσό- σαγγελέας από τα όσα καταλογίζει ο ένας στον τερα. άλλον. Λέω απλά ότι αυτή η μεθόδευσή σας, Δεν με εκπλήσσει το γεγονός ότι τα προσωπεία ουσιαστικά να συζητάμε πέφτουν και εν κενώ, προσβάλλει τη Βουλή και την ότι τα πρόσωπα οδηγούνται στο ψέμα και στην Ελληνική Δημοκρατία και αυτογελοιοποί- πρόκειται για μια εθνική και κοινοβουλευτική ηση. Με θλίβει το γεγονός ότι γελοιοποιείται η ντροπή και για μία δημόσια ζωή και πρωτοφανή διαδικασία, που οι Βουλευτές υπονομεύονται τα εθνικά συμφέροντα. πρέπει να αποδεχτούν Άλλωστε, όπως ο ίδιος ο όπως-όπως. ΣΥΡΙΖΑ έχει ομολογήσει πολλές φορές δια Η Ελλάδα ήταν πάντα, ως προς την κορυφαίων στελεχών κοινοβουλευτική παρά-

64 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

δοση τουλάχιστον, μία ευρωπαϊκή χώρα στα τεύτηκε ο κ. Κοτζιάς, ερήμην της Βουλής και Βαλκάνια. Κατορ- ερήμην των θώσατε με όλα αυτά τα τερτίπια να την κάνετε κομμάτων, παραβιάζοντας μία πολιτική μία βαλκανική δεκαετιών, που ήθελε χώρα στην Ευρώπη. όλες τις κυβερνήσεις να αναζητούν ευρύτερες Αρκούμαι εδώ στο να αναφέρω την συναινέσεις για πολυδιαφημισμένη ρημα- την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος. τική διακοίνωση. Ο ίδιος ο τίτλος της τι λέει; Κύριε Τσίπρα, το Συμβούλιο των Πολιτικών «Δημοκρατία της Αρχηγών στα Σκό- Μακεδονίας». Το κείμενο αναφέρεται σε πια συνεδρίασε πέντε φορές. Πέντε φορές! Εδώ μακεδονικό λαό. Ανα- στήνατε σκευω- ρωτιέμαι, εάν οι Σκοπιανοί είχαν ήδη αλλάξει το 3152 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ σύνταγμά τους, (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) δεν θα έπρεπε να αυτοχαρακτηρίζονται ως ρίες στα υπόγεια του Μαξίμου για να διχάσετε «Δημοκρατία της Βό- την Αντιπολί- ρειας Μακεδονίας»; τευση. Άρον, άρον υπέγραψε τις Πρέσπες ο κ. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Τσίπρας με τη Δημοκρατίας) βοήθεια του κ. Καμμένου. Το καταθέτω για τα Πρακτικά. Ναι, είναι ο ίδιος ο κ. Καμμένος που τώρα (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας φοράει τη στολή του Δημοκρατίας κ. Κυ- Μακεδονομάχου, όταν τον Ιούλιο μπορούσε να ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά ρίξει την Κυβέρ- το προαναφερθέν νηση υπερψηφίζοντας την πρόταση δυσπιστίας. έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του Αυτός που έλεγε προεκλογικά «εγώ κρατώ τον Τμήματος Γραμμα- Τσίπρα, εγώ τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και εγγυώμαι ότι δεν θα παραδώσει ποτέ τη Πρακτικών της Βουλής) Μακεδονία», ο ίδιος κ. Η Συμφωνία των Πρεσπών ξεκινά με την ίδια Καμμένος είναι αυτός που σας έδωσε το στυλό την παραβίαση να υπογράψετε των όρων της. Και όλα αυτά εξηγούν γιατί τις Πρέσπες. επείγεστε. Επείγεστε, (Παρατεταμένα χειροκροτήματα από την γιατί θέλετε να τελειώσετε μια ώρα αρχύτερα, πτέρυγα της Νέας γιατί ξέρετε ότι Δημοκρατίας) έχετε χτίσει μία πρόσκαιρη κοινοβουλευτική Ποιον κοροϊδεύετε, λοιπόν; Οι πολίτες Πλειοψηφία, βασι- καταλαβαίνουν τα σμένη στη συναλλαγή και φοβάστε ότι οι πάντα και το προσυνεννοημένο διαζύγιο δεν συνεννοήσεις που πείθει κανέναν. Ναι, έχουν γίνει δεν θα κρατήσουν. Δεν θα δεν μάθαμε ποτέ τι έγινε σε αυτό το Υπουργικό κρατήσουν, γιατί βοά το Συμβούλιο, τι πανελλήνιο για τους πολιτικά τελειωμένους, για είπε ο κ. Κοτζιάς, τι έγραψε στην επιστολή τους ηθικά απα- παραίτησης. Και τώρα ξιωμένους, με τους οποίους θα πάτε στην με διαδικασίες-εξπρές θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να ψηφοφορία και με κυρωθεί μία διεθνής τους οποίους αύριο μπορεί να κάνετε και συμφωνία, η οποία έχει ισχύ από το Σύνταγμα ανασχηματισμό. υπέρτερη από Ονομαστική είναι η ψηφοφορία που έχουμε κάθε νόμο, προηγούμενο και μελλοντικό. μπροστά μας και Δεν θα πω εδώ ούτε ότι εκτελείτε συμβόλαιο, όλοι θα τοποθετηθούν και μάλιστα με ούτε θα μιλήσω ονοματεπώνυμο. Όμως, για προδοσία. Δεν αρμόζουν αυτές οι λέξεις στο είναι πίσω μας οι χειρισμοί της Κυβέρνησης Εθνικό Κοινο- γύρω από το σκο- βούλιο, παρά τα αίσχη που έχουν διαπραχθεί σε πιανό, χειρισμοί που μας έφεραν ως εδώ. αυτήν την Αί- Μυστικά διαπραγμα- θουσα. Η κοινωνία, όμως, έχει μάτια και έχει αντίληψη. Σέβομαι

65 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

την κρίση της, εμπιστεύομαι την ετυμηγορία της γνώριση της μακεδονικής γλώσσας συνδέεται η οποία θα με αυτήν την δοθεί σύντομα, όταν θα προσέλθει στις κάλπες. περιβόητη ιστορία ότι δήθεν η μακεδονική Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Κυβέρνηση γλώσσα έχει αναγνω- προσπαθεί να αν- ριστεί από το 1977. Πρόκειται για διπλό ψέμα, τιστρέψει την πραγματικότητα μέσα σε ένα όχι μόνον γιατί η όργιο δημαγωγίας Διάσκεψη του ΟΗΕ αφορούσε τελείως άλλο και παραπλάνησης. Όμως, δεν μπορείτε να θέμα -τον μεταγραμ- κρύψετε επτά μεγά- ματισμό κυριλλικών στοιχείων στο λατινικό λες αλήθειες που μετατρέπουν τη Συμφωνία των αλφάβητο για λόγους Πρεσπών σε τυποποίησης, ήταν μία απολύτως τεχνική εθνική υποχώρηση. διάσκεψη, όπως, εξ Αλήθεια πρώτη, η συμφωνία αυτή ανατρέπει άλλου, έχει πει και ο γλωσσολόγος-καθηγητής μία πάγια εθνική Μπαμπινιώτης στρατηγική στα Βαλκάνια. Η Ελλάδα ποτέ δεν που συμμετείχε σε αυτή τη διάσκεψη- αλλά μονοπώλησε ή είναι ψέμα και σε πο- διεκδίκησε το σύνολο του γεωγραφικού χώρου λιτικό επίπεδο που αποδεικνύεται και από την της Μακεδονίας. άλλη πλευρά. Σταθερά εδώ και εκατόν σαράντα χρόνια, από Στα πρακτικά των συσκέψεων, τα οποία τη Συνθήκη του δόθηκαν στη δημοσιό- Αγίου Στεφάνου και ιδίως μετά τους τητα από την εφημερίδα Καθημερινή, Βαλκανικούς Πολέμους... εμφανίζονται, κύριε Τσί- (Θόρυβος στην Αίθουσα) πρα, οι ίδιοι οι Σκοπιανοί να ομολογούν ότι η ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): Ελλάδα δεν Ησυχία, παρακαλώ. Παρα- αναγνώριζε ανέκαθεν καμμία μακεδονική καλώ να ακούτε με προσοχή. Κάντε ησυχία. γλώσσα. Ποτέ η Ελ- ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ λάδα δεν είχε αναγνωρίσει μακεδονική γλώσσα, (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- ποτέ! τίας): ...είχε μία και μόνη επιδίωξη, να μην (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας επιτρέψει σε άλλον Δημοκρατίας) λαό να μονοπωλήσει την περιφέρεια αυτή και (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας κυρίως να αποτρέ- Δημοκρατίας κ. Κυ- ψει την έγερση μειονοτικού ζητήματος μέσα ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά στην ελληνική επι- τα προαναφερ- κράτεια. Αυτή η πολιτική εδραιώθηκε από τον θέντα έγγραφα, τα οποία βρίσκονται στο αρχείο Ελευθέριο του Τμήματος Βενιζέλο, ο οποίος κατ’ εξοχήν συνδύαζε Γραμματείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και ρεαλισμό με εθνικά Πρακτικών της οράματα. Βουλής) Αυτή, όμως, η σταθερή εθνική στάση, κύριε Και αυτό που δεν τόλμησαν να πουν ούτε οι Τσίπρα, αλλάζει Σκοπιανοί, το λέτε τώρα βίαια, γιατί ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ δέχτηκαν εσείς, κύριε Τσίπρα. Με άλλα λόγια, οι να είναι τα Σκόπια Σκοπιανοί μάς έλεγαν: αυτά που στο εξής θα μονοπωλούν την «Δεν έχετε αναγνωρίσει μακεδονική γλώσσα» ταυτότητα της ευρύτε- και εσείς έρχεστε ρης Μακεδονίας και αυτό γίνεται με όχημα την και λέτε: «Όχι, την είχαμε αναγνωρίσει το εθνικότητα, την 1977». ταυτότητα και τη γλώσσα. Γιατί η Κυβέρνησή Συγχαρητήρια, κύριε Τσίπρα, λαμπρή σας τις δέχτηκε ως διαπραγμάτευση κά- μακεδονικές. νατε. Αλήθεια δεύτερη, η απαράδεκτη αυτή (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας υποχώρηση σημειώνε- Δημοκρατίας) ται στο πρώτο κιόλας άρθρο της συμφωνίας. Προσέξτε, δεν το λέμε μόνο εμείς. Είναι Μάλιστα, η ανα- έγγραφο του ΝΑΤΟ,

66 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

2000, κύριε Τσίπρα: «Macedonian language is πικά με το νέο όνομα των Σκοπίων. unacceptable to Εκεί, μάλιστα, αναφέρεται και αυτή η one ΝΑΤΟ delegation». Το ΝΑΤΟ το λέει. Ούτε ηθελημένη σύγχυση με- το ΝΑΤΟ, λοιπόν, ταξύ nationality, που κάποιοι ισχυρίζονται ότι αναγνώριζε ότι η Ελλάδα είχε αναγνωρίσει παραπέμπει σε ιθα- μακεδονική γλώσσα. γένεια και μόνο. Κύριε Τσίπρα, όλοι γνωρίζουμε Και εσείς έρχεστε και το δίνετε αυτό. Το βάζετε καλά αγγλικά και στο κείμενο της εσείς το ίδιο και εσείς φαντάζομαι γνωρίζετε ότι συμφωνίας που θα δεσμεύει τη χώρα για πολλές η ακριβής μετά- δεκαετίες. φραση του όρου θα ήτανε citizenship. Η (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας ιθαγένεια στα αγγλικά Δημοκρατίας) μεταφράζεται ως citizenship. Θα έπρεπε να (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας ακολουθεί το όνομα Δημοκρατίας κ. Κυ- του κράτους και να είναι Βορειομακεδονική. ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά Δεν συμβαίνει αυτό, όμως. Η συμφωνία το προαναφερθέν αναγνωρίζει στους πο- έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του λίτες αυτούς το δικαίωμα να προσδιορίζονται Τμήματος Γραμμα- επίσημα και νομικά τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και πια ως Μακεδόνες και έτσι θα αναγράφονται Πρακτικών της Βουλής) στα διαβατήριά Βγείτε, λοιπόν, κύριε Τσίπρα, και πείτε ευθέως τους. Είναι, μάλιστα, αστείο να κομπάζει η ότι στην ευρύ- Κυβέρνηση Τσίπρα τερη περιοχή θα ομιλείται μακεδονική γλώσσα για εσωτερικούς ελιγμούς του κ. Ζάεφ, για τη και αυτό κατοχυ- δήθεν ρηματική ρώνεται με τη δική σας υπογραφή. Να βγείτε να διακοίνωση η οποία επιβλήθηκε από τους το πείτε, να το αλβανόφωνους Βου- ακούσουν οι Έλληνες Μακεδόνες στη Βόρεια λευτές, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ψήφος Ελλάδα, διότι αυτό τους. αναγνωρίσατε για πρώτη φορά επίσημα με τη Κυρίες και κύριοι, θέλω να μου λύσετε μία δικιά σας συμφω- απορία. Στον ΟΗΕ νία. υπάρχουν πέντε χώρες με γεωγραφικές (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας ονομασίες: Η Νότιος Δημοκρατίας) Αφρική, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Αλήθεια τρίτη, το άρθρο 7 ορίζει ως προς τα Νότιο Σουδάν, το Σκόπια με τους Ανατολικό Τιμόρ και η Ισημερινή Γουινέα. Σε όρους «Μακεδονία» και «Μακεδονικός» θα όλες αυτές τις περιγράφεται τι ακρι- χώρες η ονομασία του κράτους συμπαρασύρει, βώς; επαναλαμβάνω Προσέξτε, διαβάζω: «Η επικράτεια, η γλώσσα, ο συμπαρασύρει τους επιθετικούς προσδιορισμούς πληθυσμός που αφορούν και τα χαρακτηριστικά τους, με τη δική τους και την ιθαγένεια και την εθνότητα. ιστορία, πολιτισμό Οι κάτοικοι της Νότιας Αφρικής λέγονται και κληρονομιά». Όλα αυτά, όμως, συνιστούν Νοτιοαφρικάνοι, του τον ορισμό της Νότιου Σουδάν λέγονται Νοτιοσουδανέζοι. εθνικής ταυτότητας. Πιο καθαρός ορισμός Ακόμα και εκεί που η έθνους δεν έχει υπάρ- επίσημη ονομασία είναι διαφορετική, επικρατεί ξει ποτέ σε διεθνή συμφωνία και στην ο γεωγραφικός περίπτωση αυτή, μάλιστα, προσδιορισμός, όπως είναι η περίπτωση της συγκροτούν και κάτι νέο –απαράδεκτο!- μια Βόρειας και της Νό- ταυτότητα μακεδο- τιας Κορέας, γιατί δεν είναι αυτά τα επίσημα νική που δεν έχει καμμία σχέση με την Ελλάδα ονόματά τους. Λέμε και η οποία δεν «Βορειοκορεάτες» και «Νοτιοκορεάτες». αποκαλείται καν Βορειομακεδονική, ώστε να Μόνο στη Βόρεια Μακεδονία οι κάτοικοί της θα συνδέεται και τυ- ονομάζονται

67 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

σκέτο «Μακεδόνες» και θα ομιλούν τη ποιος Θεσσαλονικιός προσφύγει στο μακεδονική! δικαστήριο, με τη συμφω- Συγχαρητήρια, κύριε Τσίπρα, πρωτοτυπήσατε νία που έχετε υπογράψει αποκλείεται να και εδώ πέρα. δικαιωθεί. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Να το χαίρεστε το erga omnes σας, κύριοι της Δημοκρατίας) Συμπολίτευσης! Και φυσικά τα ακρωνύμια της χώρας, με Να το χαίρεστε! εξαίρεση τις πινακί- (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΞA’ - 24 Δημοκρατίας) ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019 3153 (Θόρυβος στην Αίθουσα) δες των αυτοκινήτων, τι θα είναι, κυρίες και ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): κύριοι συνάδελφοι; Παρακαλώ, κάντε ησυχία «MK» ή «MKD», δηλαδή σκέτο «Μακεδονία», στα ορεινά! Μην αναφερθώ σε ονόματα. Σας χωρίς να παραπέμ- παρακαλώ! πει τίποτα στη Βόρεια Μακεδονία. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ Αλήθεια τέταρτη. Καταφέρατε ακόμα και το (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- περιβόητο erga τίας): Και βέβαια το πρόβλημα προκύπτει στο omnes -δηλαδή να υπάρχει ένα όνομα για όλες πολλαπλάσιο σε τις χρήσεις- να σχέση με τα εμπορικά σήματα. Εκατοντάδες το στρέψετε σε βάρος των δικών μας εταιρείες χρησιμο- συμφερόντων. Και εξηγού- ποιούν το επίθετο «μακεδονικός» στο brand μαι: Τους όρους «Μακεδόνες» και τους. Είναι τραγικά «Μακεδονικό» η Κυβέρνησή εκτεθειμένες σήμερα, αφού το ζήτημα των σας τούς κατοχυρώνει διεθνώς για τη γειτονική εμπορικών σημάτων χώρα. παραπέμπεται στο μέλλον. Το άρθρο1, 8 της συμφωνίας σας λέει ξεκάθαρα Βρήκα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο δύο ότι τα μέρη καθηγητών του Αρι- θα χρησιμοποιούν το όνομα και τις ορολογίες στοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του του άρθρου 1, 3, κ. Γκλαβίνη και αυτούς στους οποίους αναφέρθηκα, για όλες τις του κ. Ιωάννη Στεφανάδη. Διαβάζω εγώ το χρήσεις και για άρθρο τους. Έχει ση- όλους τους σκοπούς erga omnes, είτε εσωτερικά μασία, ακούστε το. Αφορά πάρα πολλούς στη είτε σε όλους βόρειο Ελλάδα και τους περιφερειακούς και διεθνείς οργανισμούς. πάρα πολλές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν το Τι σημαίνει αυτό; Το erga omnes δεσμεύει και επίθετο «μακε- τις δύο χώρες, δονικό». αφορά και τα δυο μέρη της συμφωνίας και την Διαβάζω, λοιπόν: «Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελλάδα και τα στον Παγκό- Σκόπια. Η μακεδονική ταυτότητα και η σμιο Οργανισμό Εμπορείου τα μόνα μακεδονικά μακεδονική γλώσσα καθί- ροδάκινα που στανται υποχρεωτικές και στην Ελλάδα. θα υπάρχουν είναι αυτά που θα παράγονται στη Το ξαναλέω, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχθηκε να Βόρεια Μακε- είμαστε εμείς δονία». Αν ο όρος... υποχρεωμένοι -επαναλαμβάνω υποχρεωμένοι- (Θόρυβος στην Αίθουσα) να αποκαλούμε κι Ακούστε. Ακούστε, γιατί αυτά υπογράφετε και εμείς Μακεδόνες τους κατοίκους αυτής της αυτά θα ψηφί- χώρας και αυτό μας σετε και για αυτά θα είστε υπόλογοι την δεσμεύει νομικά. επόμενη μέρα. Να το περιγράψω λίγο πιο παραστατικά. Αν (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας αύριο απέναντι Δημοκρατίας) από τον Λευκό Πύργο αναρτηθεί μία μεγάλη Κι εσείς μπορεί να έχετε ευκολία να πινακίδα που να ξαναπατήσετε το πόδι σας γράφει «Εταιρεία Μελέτης της Μακεδονικής στην Μακεδονία, αλλά τις συνέπειες αυτού που Γλώσσας» και κά- υπογράφετε θα

68 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

τις πληρώνουμε ως χώρα για πολλά χρόνια. ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): Αν ο όρος, λοιπόν, «μακεδονικά ροδάκινα» Σας παρακαλώ, κάντε ησυ- χρησιμοποιείται... χία. Τι πάθος είναι αυτό; ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: ... ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ (δεν ακούστηκε) (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): τίας): Γιατί τέτοια νεύρα; Σταματήστε, κύριε Παπα- Νομίζω ότι αντιλαμβάνεστε τις δραματικές δόπουλε! Σας παρακαλώ! επιπτώσεις αυτού ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ που πάτε να κάνετε. Έχετε ακόμα χρόνο να (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- αλλάξετε άποψη. Θα τίας): Έχουμε κάνει μία πολύ ψύχραιμη είναι για το καλό της χώρας. συζήτηση και θα παρα- Αλήθεια πέμπτη. Ακούστε, κύριε Τσίπρα, αυτό καλούσα κι εσείς να κρατήσετε τη ψυχραιμία έχει ενδιαφέ- σας. ρον. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: ... Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Συμφωνία των (δεν ακούστηκε) Πρεσπών, την ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): οποία τόσο διαφημίζετε και με τόσο πάθος Κύριε Παπαδόπουλε, επι- υποστηρίζετε, δεν τρέψτε μου να σας πω να μην παρεμβαίνετε. Δεν αναφέρει ούτε σε ένα σημείο της τη λέξη απειλήθηκε κα- «Μακεδονία» ή «Μακε- νείς. Ουδείς απειλήθηκε. Σας παρακαλώ πολύ, δόνες» σε σχέση με την Ελλάδα. Πουθενά δεν όλοι καταλα- γράφει Έλληνες βαινόμαστε. Μακεδόνες ή Ελληνική Μακεδονία. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ Ξέρετε πώς ορίζει την Ελληνική Μακεδονία το (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- κείμενο που τίας): Εάν ο όρος «μακεδονικά ροδάκινα» υπέγραψαν ο κ. Τσίπρας και ο κ. Κοτζιάς; Ως η χρησιμοποιείται, αγα- Βόρεια Περιοχή πητέ κύριε Βεσυρόπουλε, από παραγωγούς της του Πρώτου Μέρους. Επαναλαμβάνω η Βόρεια Βέροιας και η Περιοχή του χρήση τους προκαλεί σύγχυση, θα υποχρεωθούν Πρώτου Μέρους. να το αλλάξουν. Η περιοχή έχει όνομα, κύριε Τσίπρα. Λέγεται Καταθέτω το σχετικό άρθρο στα Πρακτικά, Μακεδονία και αλλά αυτά για είναι κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, είναι εσάς είναι ψιλά γράμματα. αναπόσπαστο τμήμα (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας του εθνικού κορμού, είναι ταυτισμένη με την Δημοκρατίας κ. Κυ- ίδια την ιστορική ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά συνείδηση αυτού του έθνους! Ζουν εκεί το προαναφερθέν περήφανοι Έλληνες Μα- άρθρο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του κεδόνες. Ούτε μία φορά η συμφωνία σας δεν Τμήματος Γραμμα- τους μνημονεύει. τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και Τους περιφρονείτε προκλητικά. Πρακτικών της Βουλής) (Παρατεταμένα χειροκροτήματα από την (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας) Δημοκρατίας) Θα τα ακούσετε, θα τα ακούσετε όλα. Οι ηγέτες της FYROM φρόντισαν να μην (Θόρυβος – διαμαρτυρίες στην Αίθουσα) αποδεχθούν τίποτα, ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): το οποίο θα απέδιδε άμεσα τον όρο Σας παρακαλώ! Σας παρα- «μακεδονικός» και στην Ελ- καλώ! Καθίστε κάτω αμέσως. λάδα. Για λογαριασμό τους διαπραγματεύτηκαν ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ σοβαρά. Υπερα- (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- σπίστηκαν τα δικά τους συμφέροντα. Εσείς, τίας): Αλήθεια πέμπτη, κύριε Τσίπρα. είναι το ερώτημα, τι (Θόρυβος – διαμαρτυρίες στην Αίθουσα) κάνατε; Αυτοί απέκρουσαν τον όρο «ελληνική Μακεδονία». Το

69 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

ερώτημα το μεγάλο είναι γιατί εσείς τους οποία υπάρχει ειδική πρόβλεψη ότι αυτόματα αφήσατε. ήδη συναινούμε Αλήθεια έκτη. Η συμφωνία αυτή παράγει στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. αποτελέσματα από Το ερώτημα είναι τι γίνεται μετά; Θα την υπογραφή της, όχι από την κύρωσή της. συναινούμε βάσει της Είναι κάτι που δεν συμφωνίας αυτόματα και στο κλείσιμο κάθε συνηθίζεται. Πρώτα κυρώνεται μία συμφωνία ξεχωριστού κεφα- και μετά ακολου- λαίου, επειδή αυτό ορίζει η συμφωνία που θούν οι συνέπειές της. Στις Πρέσπες, όμως, οι υπογράψατε; κύριοι Τσίπρας Θέλω, λοιπόν, από εδώ να στείλω ένα ξεκάθαρο και Κοτζιάς υπέγραψαν αυτόματα την μήνυμα. Εφό- πρόσκληση των Σκοπίων σον οι Έλληνες πολίτες με εμπιστευτούν ως στο ΝΑΤΟ. Έκαψαν έτσι το πιο ισχυρό Πρωθυπουργό, αρ- διπλωματικό χαρτί της νούμαι κατηγορηματικά να ερμηνεύσω τη χώρας, έναν μοχλό πίεσης που εκ των συμφωνία με τον πραγμάτων θα γινόταν τρόπο αυτό. Η διαδικασία ένταξης των Σκοπίων ισχυρότερος όσο η πίεση για την εξεύρεση στην Ευρωπαϊκή λύσης θα αυξανόταν. Ένωση δεν σχετίζεται με τη Συμφωνία των Έγινε τελικά εθνικό μπούμερανγκ. Πρεσπών. Ήδη, από το καλοκαίρι του 2018, για την (Όρθιοι οι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας ακρίβεια από τις 22 χειροκροτούν Ιουνίου, με επίσημη επιστολή στο ΝΑΤΟ, την ζωηρά και παρατεταμένα) οποία καταθέτω στα Η Ελλάδα θα διατηρήσει στο ακέραιο όλα τα Πρακτικά, οι ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ τότε -όλη η δικαιώματα που παρέα, εσείς- δώσατε απορρέουν από την ιδιότητα του κράτους- το πράσινο φως αίροντας την ισχύ της μέλους της Ευρωπαϊ- απόφασης του Βουκου- κής Ένωσης, δηλαδή το δικαίωμα να ρεστίου του 2008 στα κρυφά και στα γρήγορα. διαπραγματεύεται, να ανοί- (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας γει και να κλείνει επιμέρους κεφάλαια ανάλογα Δημοκρατίας κ. Κυ- με τα εθνικά και ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά τα κοινοτικά συμφέροντα. την προαναφερ- Με άλλα λόγια, η Ελλάδα θα μπορεί ανά πάσα θείσα επιστολή, η οποία βρίσκεται στο αρχείο στιγμή να βάλει του Τμήματος βέτο στη διαδικασία ένταξης των Σκοπίων στην Γραμματείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και ευρωπαϊκή οικο- Πρακτικών της γένεια. Και αυτό το δικαίωμα της πατρίδας μας Βουλής) αρνούμαι να το Μήπως δεν το πήρατε χαμπάρι, κύριε Καμμένε, απεμπολήσω! τότε αυτό; (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Ήσασταν απασχολημένος με άλλα θέματα; Δημοκρατίας) (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Αλήθεια έβδομη: Η Συμφωνία των Πρεσπών Δημοκρατίας) δεν έρχεται να Είστε υπόλογοι για αυτό, κύριε Τσίπρα. λύσει ένα παλιό πρόβλημα, αλλά να προσθέσει Υπάρχει, όμως και κάτι νέα στην περιοχή. πιο ανησυχητικό. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της Μπορεί, πράγματι, να εξυπηρετεί κάποια συμφωνίας η Ελ- πρόσκαιρα διεθνή συμ- λάδα οφείλει να συναινέσει αυτόματα στην φέροντα. Μπορεί, πράγματι, πρόσκαιρα να δίνει είσοδο των Σκοπίων την εντύπωση 3154 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ ότι δημιουργεί μία σταθερότητα στην περιοχή. (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) Δημιουργεί, σε κάθε διεθνή οργανισμό. Κάποιος εύκολα θα όμως, ένα διαρκές ναρκοπέδιο για το μέλλον. μπορούσε να Πώς θα πιστοποιούνται τα προϊόντα με ισχυριστεί ότι αυτό αφορά και την Ευρωπαϊκή ονομασία προέλευσης Ένωση, για την

70 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

της Βόρειας Ελλάδος, όταν τα γειτονικά έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του επίσημα πια θα κυκλο- Τμήματος Γραμμα- φορούν ως «μακεδονικά»; Τι θα αλλάξει άραγε τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και στα βιβλία ιστο- Πρακτικών της Βουλής) ρίας και των δύο χωρών, ώστε να μην υπάρχουν Αναρωτιέμαι, λοιπόν, κύριε Τσίπρα: Η αλυτρωτικές Βουλγαρία είναι εταίρος αναφορές; Είχαμε τέτοιες εμείς, κύριε Τσίπρα, μας στο ΝΑΤΟ, στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί και τις αναγνωρί- δεν αξιοποιήσαμε σαμε μέσα από τη συμφωνία σας; Και ποιος θα αυτά τα σημεία στα οποία οι θέσεις μας εμποδίσει αύριο συγκλίνουν; Τι εξωτερική ένα ιδιωτικό Ινστιτούτο Μακεδονικών Σπουδών, πολιτική πολυδιάστατη είναι αυτή την οποία δίπλα στο δικό έχουμε; Και εν πάση μας ίδρυμα, όταν η χρήση του όρου είναι περιπτώσει, κύριε Τσίπρα, μπορείτε να μου τελείως ελεύθερη για εξηγήσετε τι ακριβώς μη κρατικούς φορείς; κερδίζει η Ελλάδα από αυτή τη συμφωνία, εκτός Η εξέλιξη αυτή, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, από τα καλά είναι γεμάτη πα- λόγια τα οποία θα εισπράξετε εσείς προσωπικά, γίδες. Ήδη μάλιστα ξυπνάει εθνικισμούς και επειδή βάλατε ακραίες συμπεριφο- άρον άρον τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ; ρές που είχε ξεπεράσει η ίδια η ζωή και στις δύο Υπάρχει κι ένα ακόμα κυβερνητικό εύρημα, ότι χώρες. Έχει η Συμφωνία των όμως και παράπλευρες συνέπειες, που με Πρεσπών θα εμποδίζει ή θα εμποδίσει, τάχα, ένα μεγάλη επιπολαιότητα ισλαμικό τόξο, αγνοεί η σημερινή Κυβέρνηση. Για παράδειγμα, την περιβόητη τουρκική επιρροή στα Σκόπια. αντανακλά σε Φοβάμαι ότι το επι- μία παλιά διαμάχη, ιστορική, μεταξύ Σκοπίων χείρημα αυτό το ανατινάζουν οι ίδιοι οι και Βουλγαρίας, Σκοπιανοί. Πρόθυμα κατ’ καθώς θέλω να σας θυμίσω ότι η Βουλγαρία αρχάς αναγνωρίζουν ότι ο πληθυσμός τους ουδέποτε αναγνώ- περιλαμβάνει και ρισε «μακεδονική γλώσσα» ούτε «μακεδονικό Τούρκους. Το γράφει ξεκάθαρα το προοίμιο. Θα έθνος». Θεωρεί τη έρθω στο ζή- γλώσσα της γείτονος ως μία βουλγαρική τημα του προοιμίου στη συνέχεια. Τούρκοι εξ διάλεκτο. άλλου εκπαιδεύουν (Θόρυβος από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) τον στρατό τους. ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ: Ακριβώς γι’ Κάντε ησυχία, παρακαλώ! αυτό... ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- τίας): Η Υπουργός Εξωτερικών της τίας): Ενώ στην Τουρκία, κύριε Κοτζιά, έκανε Βουλγαρίας έκανε αυτό που το πρώτο του ταξίδι δεν τολμήσατε εσείς. Προειδοποίησε ότι θα -τριήμερο- ο Υπουργός Εξωτερικών των μπλοκάρει την εί- Σκοπίων, αμέσως μετά σοδο των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν την αλλαγή του Συντάγματος στα Σκόπια. οι θέσεις της δεν (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας ικανοποιηθούν. Εσείς δεχτήκατε να Δημοκρατίας) απεμπολήσετε αυτό το δι- Λέτε να ανατραπούν όλα αυτά, κύριε Τσίπρα, καίωμα. Αυτές είναι οι δηλώσεις της Υπουργού επειδή ο κ. Ζάεφ Εξωτερικών της σάς έδωσε τη γραβάτα του; Πολύ αμφιβάλλω. Βουλγαρίας. Να λοιπόν γιατί η (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας εξωτερική σας πολιτική είναι και ανιστόρητη Δημοκρατίας κ. Κυ- και επιπόλαιη και γι’ ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά αυτό είναι επικίνδυνη. το προαναφερθέν Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, αυτές είναι επτά οδυνηρές αλή-

71 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

θειες για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Δυστυχώς, μυαλό του την έννοια της σύνθετης ονομασίας, δεν είναι οι απέκρουε κάθε μόνες, διότι πίσω από κάθε πρόβλεψή της έννοια «μακεδονικής» ταυτότητας, εθνότητας καραδοκούν νέα ναρ- και γλώσσας. κοπέδια. Όλα όμως τα προβλήματα που Θα έρθετε να μου πείτε, κύριε Τσίπρα: Τι είναι πηγάζουν από τη Συμ- αυτά που λες φωνία των Πρεσπών ξεκινούν, έχουν ως για «μακεδονική» μειονότητα στη βόρεια γενεσιουργό αιτία το Ελλάδα; Ήδη κάποιοι γεγονός ότι αναγνωρίσατε «μακεδονική» έχουν φροντίσει, με αναρτήσεις τους, ταυτότητα και γλώσσα. αυτοπροσδιοριζόμενοι ως Είναι κάτι που, όπως θα αποδείξω στη συνέχεια, τα μέλη της «εθνικής μακεδονικής κανείς Έλληνας μειονότητας», να πανηγυρί- πολιτικός δεν διανοήθηκε να κάνει. Γιατί στα ζουν για τη συμφωνία την οποία εσείς δύο αυτά πόδια, υπογράψατε. Σήμερα το στην ταυτότητα και στη γλώσσα, στηρίζεται ο έκαναν. κίνδυνος του αλυ- (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας τρωτισμού. Δημοκρατίας κ. Κυ- Είναι προκλητικό, κύριε Τσίπρα, να λέτε -κι ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά εύχομαι ειλικρινά το προαναφερθέν να μην το επαναλάβετε και σήμερα- ότι η έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του Συμφωνία των Πρε- Τμήματος Γραμμα- σπών αποτελεί συνέχεια μιας εθνικής τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και στρατηγικής. Πρακτικών της Βουλής) Κύριε Τσίπρα, είστε Πρωθυπουργός. Θέλω να (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας σας θυμίσω Δημοκρατίας) αυτά τα λόγια. «Το θέμα για την Ελλάδα ήταν Εκεί μας οδηγεί η πολιτική σας, κύριε Τσίπρα. πάντα η επεκτατική Θα τα βρούμε προπαγάνδα των Σκοπίων, με αιχμή του μπροστά μας αυτά τα προβλήματα σε βάθος δόρατος την ανύπαρκτη χρόνου. μειονότητα και με συμπλήρωμα τις λέξεις Είστε επίσης και Υπουργός Εξωτερικών. Θα σας «Μακεδόνας» ή «Μα- διαβάσω, λοι- κεδονία» για τον προσδιορισμό συγκεκριμένης, πόν, ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από ένα διακριτής εθνό- έγγραφο του Υπουρ- τητας. Αυτό είναι το πρόβλημα». Κωνσταντίνος γείου Εξωτερικών, για να δούμε αν πραγματικά Μητσοτάκης, η πολιτική η δική 1993. σας αποτελεί όντως συνέχεια παλιών πολιτικών, (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας όπως ισχυριστή- Δημοκρατίας κ. Κυ- κατε. ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά Σας μίλησα ήδη για την πολιτική της Νέας το προαναφερθέν Δημοκρατίας. Πάμε δημοσίευμα, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του να δούμε τώρα τι έλεγε το ΠΑΣΟΚ. «Η Ελλάδα Τμήματος Γραμ- δεν θέτει ούτε ματείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και εδαφικές ούτε μειονοτικές διεκδικήσεις στα Πρακτικών της Βου- μακεδονικά εδάφη λής) της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας, αλλά Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε μία μεγάλη και δεν δέχεται ανησυχία. Διέ- ύπαρξη «μακεδονικής» μειονότητας στο έδαφός βλεπε τον κίνδυνο δίπλα στη θρησκευτική της». «Δεν ανα- μειονότητα της Θρά- γνωρίζει» -επαναλαμβάνω, «δεν αναγνωρίζει κης να προκύψει και μία δεύτερη μειονότητα, με την ύπαρξη «μακε- εθνικά ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΞA’ - 24 χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό, και παρότι ο ίδιος ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019 3155 είχε δεχθεί στο δονικού» έθνους, γλώσσας κ.λπ.». Ξέρετε ποιος το έχει γράψει

72 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

αυτό; Ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, Υπουργός Εδώ, λοιπόν, έχουμε μία διπλή πρόκληση. Η του ΠΑΣΟΚ το Κυβέρνηση -και ο 1983. υπερήφανος και χαμογελαστός αποπεμφθείς (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας Υπουργός, κ. Κο- Δημοκρατίας κ. Κυ- τζιάς- που αναγνωρίζει «μακεδονική ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά ταυτότητα», «μακεδονικό το προαναφερθέν λαό», «μακεδονική ιθαγένεια», «μακεδονική έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του γλώσσα», και κατά Τμήματος Γραμμα- την εκτίμησή μου όλα αυτά συνιστούν τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και αναγνώριση «μακεδονικής Πρακτικών της Βουλής) εθνότητας», τολμά να λέει ότι ακολουθεί την Πάγια και διακομματική ήταν η πολιτική αυτή, πολιτική όλων όσοι την οποία εσείς ήταν κάθετα αντίθετοι σε αυτή την πολιτική. εγκαταλείψατε, γιατί είπατε «ναι» εκεί που όλοι (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας οι προηγούμενοι Δημοκρατίας) είχαν πει «όχι». Αυτό το οποίο καταλαβαίνω ότι λέτε, κύριε (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Τσίπρα, είναι ότι ο Δημοκρατίας) Κωνσταντίνος Μητσοτάκης -που έλεγε όσα Και αναρωτιέμαι: Θα μπορούσε κάποιος να προανέφερα- θα μι- ισχυριστεί ότι, εν- λούσε ποτέ για Μακεδόνες, όπως έκανε ενώπιόν τάξει, άλλαξε η πολιτική, καινούργια σας ο κ. Ζάεφ Κυβέρνηση της Αριστεράς και δεν ανοίξατε το στόμα σας. Ισχυρίζεστε ότι ήρθε στα πράγματα και θέλει να ακολουθήσει ο Κώστας Καρα- μία άλλη πολιτική. μανλής, η Ντόρα Μπακογιάννη, θα δέχονταν Για να δούμε, λοιπόν, τι έλεγε το ίδιο το ποτέ ένα κράτος Υπουργείο Εξωτερικών, ακόμα και της Βόρειας Μακεδονίας με λαό σε εσωτερικό έγγραφο που έδινε κατευθύνσεις όμως «μακεδονικό» για το πώς να αν- και με «γλώσσα μακεδονική». τιμετωπίζονται τα προβλήματα αυτά σε διεθνείς Να ξέρετε ότι ακριβώς αυτό αποκάλυψαν τα συναντήσεις. αμερικανικά έγ- Γράφει το επίσημο έγγραφο του Υπουργείου γραφα, τα οποία διέρρευσε με μεγάλο Εξωτερικών, επί ενθουσιασμό ο κ. Κοτζιάς, υπουργίας Κοτζιά: «Υπενθυμίζεται επίσης ότι η μόνο που δεν κατάλαβε ότι αυτά τα οποία χώρα μας δεν διέρρεε, στην ουσία αποδέχεται τη χρήση από τη σκοπιανή πλευρά υπονόμευαν τη δική του επιχειρηματολογία. του επιθέτου «μα- Διότι στα ίδια τα έγ- κεδονικός-μακεδονική» και δεν αναγνωρίζει γραφα αναγνωρίζεται ότι σε καμία περίπτωση τους κωδικούς MK δεν μπορεί η κ. και MKD». Αυτά ακριβώς που εσείς Μπακογιάννη, η ελληνική Κυβέρνηση, να υπογράψατε! δεχθεί για τους κατοί- (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας κους τον όρο «Macedonians». Το καταθέτω και Δημοκρατίας κ. Κυ- πάλι. ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας το προαναφερθέν Δημοκρατίας κ. Κυ- έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά Τμήματος Γραμμα- το προαναφερθέν τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του Πρακτικών της Βουλής) Τμήματος Γραμμα- Εσείς τα λέγατε, με τα δικά σας, επίσημα τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και έγγραφα, πριν από Πρακτικών της Βουλής) έναν χρόνο! Η δική σας Κυβέρνηση! Υπάρχει, όμως, ένα ακόμα πιο ενδιαφέρον (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας έγγραφο, το οποίο Δημοκρατίας) εξ όσων γνωρίζω δεν έχει κατατεθεί ποτέ στα Πρακτικά. Είναι και

73 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

αυτό έγγραφο της Αμερικανικής Πρεσβείας και σταματήσατε, δεν τον διορθώσατε, δεν αναλύει την κα- αγανακτήσατε! Μόνο χα- τάσταση και τη θέση στην οποία έχει περιέλθει σκογελούσατε, όπως συνήθως. Ε, αφού δεν ο Γκρούεφσκι. μιλήσατε και τότε, Και διαβάζω στα αγγλικά: «Claiming that it is τι ήρθατε να μας πείτε τώρα, κύριε Τσίπρα; next to impossible (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας that the Government of Greece would ever agree Δημοκρατίας) to a document Φοβάμαι, όμως, αν κρίνω από τη σιωπή σας, - that will define the citizens of this country as είστε αχαρακτή- «Macedonians» and ριστα ήσυχοι σε αυτήν τη συνεδρίαση- ότι μιλώ the language as Macedonian». Μεταφράζω: σε ώτα μη Ήταν σχεδόν αδύ- ακουόντων. νατον η ελληνική κυβέρνηση του 2008 να (Θόρυβος από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) δεχθεί ένα κείμενο το ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): οποίο θα όριζε τους πολίτες αυτής της χώρας ως Παρακαλώ κάντε ησυχία! «Μακεδόνες» Να σιωπάτε, παρακαλώ. και τη γλώσσα τους ως «μακεδονική». ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Νέας (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- Δημοκρατίας κ. Κυ- τίας): Μιλώ σε Βουλευτές πρόθυμους να ριάκος Μητσοτάκης καταθέτει για τα Πρακτικά υψώσουν το χέρι, σκύ- το προαναφερθέν βοντας το κεφάλι, να θυσιάσουν διακυβεύματα έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του που τους Τμήματος Γραμμα- υπερβαίνουν κατά πολύ! τείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Πρακτικών της Βουλής) Δημοκρατίας) Σε αυτά είπε όχι η κυβέρνηση του Κώστα Εδώ, όμως, υπάρχει ένα ερώτημα κεντρικό. Καραμανλή! Τους Πρέπει να απο- έκλεισε την πόρτα στη μούρη! ρούμε; Πρέπει να μας κάνει εντύπωση το (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας γεγονός ότι διαπραγ- Δημοκρατίας) ματευτήκατε με αυτόν τον τρόπο; Μόλις χθες η Όταν τα ζήτησε ο κ. Ζάεφ, τους ανοίξατε τις Αντιπρόεδρος πόρτες και τα πα- της Βουλής κ. Χριστοδουλοπούλου μάς ράθυρα. Δεν τα διαπραγματευτήκατε ποτέ! Δεν υπενθύμισε όχι απλά ότι σας ενδιέφεραν. υπέγραφε επιστολές μαζί με τον κ. Γαβρόγλου, Εάν διαβάσετε προσεκτικά τα Πρακτικά από το τον κ. Τσακαλώτο Συμβούλιο Πο- -εκεί κάθεστε στο βάθος, πανηγυρίζετε και λιτικών Αρχηγών, θα διαπιστώσετε ότι το εσείς, μπράβο σας, ζήτημα της γλώσσας και εις ανώτερα!- να αναγνωριστούν τα Σκόπια και της ταυτότητας δεν το συζήτησαν ποτέ. ως «Μακεδονία», Ήταν κλεισμένο από αλλά -τι μας είπατε, κυρία μου;- ότι ήσασταν την πρώτη στιγμή. Αναρωτιέμαι, όμως, γιατί να και υπερήφανη που ψάχνουμε στα το κάνατε! Να σας χαιρόμαστε και εσάς και κείμενα της Ιστορίας για να αντιληφθούμε τον όλους τους υπόλοι- βαθμό απόκλισης πους για την υπερηφάνειά σας! της δικής σας πολιτικής απ’ αυτές όλων των (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας προηγούμενων πρω- Δημοκρατίας) θυπουργών; Δεν ντρέπεστε λίγο; Ήσασταν και υπερήφανοι Κύριε Τσίπρα, στην τελετή υπογραφής των κιόλας! Ντροπή Πρεσπών δεν ήταν σας, ντροπή σας, ντροπή σας! ο κ. Ζάεφ, ο οποίος δημόσια αναφέρθηκε (Θόρυβος – διαμαρτυρίες από την πτέρυγα του μπροστά σας σε δύο ΣΥΡΙΖΑ) λαούς, Έλληνες και Μακεδόνες; Το είπε Εμείς δίναμε μάχες στο Βουκουρέστι! μπροστά σας. Δεν τον (Όρθιοι οι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας χειροκροτούν

74 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

ζωηρά και παρατεταμένα) προκύπτει και από τα πρακτικά των Σκοπιανών. (Θόρυβος από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) Όταν καταλάβετε ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): φυσικά ότι αυτό δεν περνούσε με τίποτα στην Καθίστε παρακαλώ! Ελλάδα, ότι αυτό ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ: Θα ντρέπομαι είναι η επιτομή του αλυτρωτισμού, κάνατε για τις ιδέες μου; πίσω. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ Όπως έχω ξαναπεί, τα Σκόπια θα μπορούσαν να (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- λέγονται τίας): Εμείς δίναμε μάχη, εσείς ήσασταν ακόμα και «Δημοκρατία της Κεντρικής υπερήφανος! Κι εσείς Βαλκανικής». Αλλά πάλι υπερήφανος! δεν θα συμφωνούσα και δεν θα συμφωνούσαμε ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ: Με εγκαλείτε με τη συμφωνία ηθικά για τις ιδέες μου; αν ο λαός τους ονομαζόταν «μακεδονικός» και Οι πολιτικές πεποιθήσεις δεν κρίνονται με ομιλούσε τη «μα- ηθικούς χαρακτηρι- κεδονική γλώσσα». Γιατί το ξαναλέω: Εκεί σμούς. Οι δημοκράτες δεν ντρέπονται! βρίσκεται η καρδιά του ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): προβλήματος, στην ταυτότητα και στη γλώσσα. Κύριε Ξυδάκη, καθίστε Αυτά, όμως, κάτω! ποτέ δεν ένοιαζαν το κόμμα σας. Όποιος δεν ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ έχει πρόβλημα με (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- το Μακεδονία σκέτο, λογικό είναι να τίας): Να σηκώσουν το χέρι τους όσοι ήταν πανηγυρίζει για τις Πρέ- υπερήφανοι. Να με- σπες. τρηθούμε. Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, η Νέα (Θόρυβος από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) Δημοκρατία έχει μία υπο- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): Οι χρέωση να μιλά πάντα με τη γλώσσα της προσωπικές επιθέσεις αλήθειας, πόσο μάλλον δεν βοηθάνε τη συζήτηση. Όποιος το στα εθνικά θέματα. καταλαβαίνει, το καταλα- (Θόρυβος από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) βαίνει! Παρακαλώ πολύ! ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ Παρακαλώ, ησυχία! (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ τίας): Αυτά έγιναν την ώρα που η Κυβέρνηση (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- Καραμανλή έδινε τίας): Με στοιχεία μίλησα και ντοκουμέντα, μία μεγάλη μάχη στο Βουκουρέστι απέναντι σε αλλά ενοχλείστε. πολλές διεθνείς Έχετε μάθει να παραποιείτε την αλήθεια! πιέσεις. Αλλά γιατί πρέπει να μας κάνει (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας εντύπωση και αυτό; Δημοκρατίας) Κύριε Τσίπρα, με είχατε πάρει ένα τηλέφωνο - Μην ανησυχείτε, μην εκνευρίζεστε, φαντάζομαι ήμουν μάλιστα ότι θα έχει εδώ στο γραφείο μου στη Βουλή- και με χρόνο ο Πρωθυπουργός να απαντήσει. ρωτήσατε: «Πώς σου Θα μου ήταν εύκολο να το κάνω. Επέλεξα φαίνεται το όνομα «Μακεδονία του Ίλιντεν»;». σήμερα να μην επι- Και πήγε να μου καλεστώ το συναίσθημα, αλλά τη λογική, να 3156 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ μιλήσω με ντοκου- (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) μέντα και επιχειρήματα και όχι με φωνές και με πέσει το τηλέφωνο! Ήείστε τελείως ανιστόρητος συνθήματα. ή είστε κυνικός Προσωπικά οφείλω να είμαι ειλικρινής, αλλά να ή απλά είστε και τα δύο! είμαι και σαφής. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Από το Βήμα της Βουλής θυμίζω, λοιπόν, ότι η Δημοκρατίας) παράταξή μας Γιατί, μην κοροϊδευόμαστε, το είχατε δεχθεί το έδωσε και δίνει μία μεγάλη μάχη. Καταγγείλαμε Ίλιντεν. Αυτό τις μυστικές κυ-

75 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

βερνητικές μεθοδεύσεις, όταν τις δρομολογούσε ανοιχτά με τους ισχυρούς εταίρους μας, όπως η ο κ. Κοτζιάς, καγκελάριος στέλνοντας σήμα κινδύνου για όσα έρχονται. Μέρκελ. Απαιτήσαμε συνερ- Τα κατάπιατε αυτά τα οποία λέγατε ότι άλλα γασία, αλλά διαπιστώσαμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε λέω στο εξωτε- κομματικό του ερ- ρικό και άλλα στο εσωτερικό, όταν η κ. Μέρκελ γαλείο ακόμα και τα εθνικά θέματα, αυτά που βγήκε και είπε συνδέονται με το ότι διαφωνούμε στο θέμα αυτό -τα κάνατε εθνικό συμφέρον. γαργάρα- διότι εμείς Πρώτος εγώ είπα ανοιχτά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διάλεξε έχουμε το θάρρος της άποψής μας. να διχάσει τους (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Έλληνες για να ενώσει τους Σκοπιανούς, να Δημοκρατίας) χαρακτηρίσει ακραί- Της μίλησα καθαρά, όπως μιλάω και στους ους, φασίστες, γραφικούς, εθνικιστές όλους Έλληνες, προτάσ- εκείνους που έχουν σοντας το εθνικό συμφέρον. Είπαμε την μία ευαισθησία για το ζήτημα αυτό. Και μας αλήθεια. Ασκήσαμε κρι- λέτε συνέχεια ότι τική. Αντιπροτείναμε λύσεις. Ενημερώσαμε τους επειδή εμείς αρθρώνουμε αυτήν την εταίρους μας. επιχειρηματολογία, ψα- Πολεμήσαμε για τις εθνικές μας θέσεις. ρεύουμε στα θολά νερά της ακροδεξιάς. Το έχει Αξιοποιήσαμε όλα τα δη- πει δέκα φορές μοκρατικά, όλα τα κοινοβουλευτικά μας όπλα ο κ. Τσίπρας. Εσείς κυβερνούσατε με την και δείξαμε ποιοι Ακροδεξιά. Αφήστε, πραγματικά υπηρετούν το εθνικό συμφέρον και λοιπόν, αυτήν την καραμέλα. Εσείς δεν είμαστε υπερή- ολοκληρώνετε τη δίκη φανοι για τη στάση μας. Είμαι υπερήφανος για της Χρυσής Αυγής. Εσείς ψηφίζετε μαζί με τη τη Νέα Δημοκρα- Χρυσή Αυγή και τία και για τη στάση που κράτησε όλους αυτούς διορίζετε προέδρους ανεξάρτητων αρχών. τους μήνες. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας) Δημοκρατίας) Εσείς διχάσατε τον ελληνικό λαό, εσείς Κοιτάξαμε τους Έλληνες στα μάτια. Τους συνειδητά, χαρακτη- είπαμε την αλήθεια. ρίζοντας όλους όσοι έχουν δικαιολογημένη Δεν τους κοροϊδέψαμε. Δεν τους εξαπατήσαμε. ευαισθησία για το ζή- Τους εξηγήσαμε, τημα αυτό ως γραφικούς και εθνικιστές. πραγματικά, ποιο είναι το διακύβευμα. Εμείς –όχι μόνο εμείς, αλλά και τα άλλα (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας κόμματα- πετύχαμε Δημοκρατίας) να αποτρέψουμε την παγίδα της «Μακεδονίας Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σήμερα η Βουλή του Ίλιντεν». Ο κ. ζει μια από τις Τσίπρας –επαναλαμβάνω- την είχε δεχθεί. Και πιο κρίσιμες στιγμές της χώρας και θα πρέπει φωνάξαμε, όταν όλοι να γνωρίζουν εκείνος πήγε να θολώσει τα νερά -το έχουμε τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. ξεχάσει αυτό το κε- Αν, λοιπόν, η Συμφωνία των Πρεσπών κυρωθεί, φάλαιο²`„Μ #-, διότι κάποια στιγμή μας είχατε δεν θα μπορεί μιλήσει και για μια δήθεν να ακυρωθεί την επόμενη μέρα, καθώς διαθέτει αμετάφραστη λύση στο όνομα «Severna μεγαλύτερη ισχύ Makedonija». από κάθε νόμο. Το Διεθνές Δίκαιο την καθιστά Λέγατε ψέματα στους Έλληνες, ακόμα και την δυσμετάβλητη. παραμονή της Κάθε τροποποίησή της είναι εξαιρετικά συμφωνίας που εσείς φέρατε. δύσκολη. Τυχόν παρα- Εμείς ενημερώσαμε όλους τους συμμάχους μας βίασή της μπορεί να σημαίνει διεθνή στο Ευρω- απομόνωση και διεθνές δι- παϊκό Λαϊκό Κόμμα και δεν δίστασα να καστήριο για τη χώρα μας. διαφωνήσω ακόμα και

76 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Το βάρος που θα αναλάβει η επόμενη γι’ αυτό απευθύνομαι σε όλους, ακόμα και σε κυβέρνηση είναι τερά- αυτούς που μας στιο και γι’ αυτό ακριβώς όλα κρίνονται σήμερα χωρίζουν πολλά, αλλά μας ενώνει -όλους μάς και αύριο -καθώς ενώνει- η αγάπη αύριο θα γίνει η ονομαστική ψηφοφορία, όπως για την πατρίδα. πληροφορήθηκα- Ο λαός θα στείλει το δικό του μήνυμα. Θα το , όχι μεθαύριο. στείλει σύντομα Η ώρα της ευθύνης είναι τώρα, όχι στο μέλλον. στις κάλπες. Ζητά να φύγει η Κυβέρνηση του Οι υπεύθυνοι ψέματος, της μιζέ- κρίνονται εδώ, όχι αλλού. Γι’ αυτό η Νέα ριας, του διχασμού και της παρακμής. Σε λίγο, Δημοκρατία με απόλυτα όμως, όλοι θα δια- ήσυχη τη συνείδησή της παίρνει θέση με την λέξετε με ποιον είστε: Με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον πλευρά της εθνικής εθνικό κατήφορο αξιοπρέπειας. Καταψηφίζουμε τη Συμφωνία των των «Πρεσπών» ή με τον λαό, την υπερηφάνεια Πρεσπών. και την ελπίδα; (Όρθιοι οι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας Σας καλώ, λοιπόν, όλες και όλους να μην χειροκροτούν κάνουμε αυτόν τον ζωηρά και παρατεταμένα) πανέμορφο τόπο της λίμνης των Πρεσπών Απόψε το βράδυ και αύριο σε αυτήν την συνώνυμο με μια Αίθουσα κρίνονται εθνική υποχώρηση. πολλά. Η Βουλή θα γίνει ο πολιτικός καθρέφτης Σας καλώ να μην ανοίξουμε άλλες πληγές στον στον οποίον οι εθνικό κορμό, Έλληνες θα αντικρίσουν το αληθινό πρόσωπο επειδή κάποιοι θέλουν άρον άρον να κλείσει του καθενός μας. αυτή η εκκρεμότητα Καθαρές κουβέντες, λοιπόν! Το λέω προς για να σταθεροποιηθεί δήθεν η γειτονιά μας. κάποιους οι οποίοι Σας καλώ να μην εγκαταλείψουμε μια πολιτική θεωρούν ότι μπορούν να το παίζουν δίπορτο και δεκαετιών, που από τη μία να μπορεί πράγματι να μας έκανε και να μας κάνει λένε ότι βρίσκονται απέναντι στην Κυβέρνηση δυσάρεστους και από την άλλη στους ισχυρούς αυτού του κόσμου, αλλά να ψηφίζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών. Κάθε προστάτευσε τα εθνικά ψήφος στη Συμ- μας συμφέροντα. φωνία των Πρεσπών σημαίνει ψήφο στον κ. Σας καλώ να μην κυρώσουμε μια συμφωνία που Τσίπρα να συνεχίσει -θυμηθείτε τα το καταστροφικό του έργο. Κάθε άλλη θέση, λόγια μου- θα τη βρούμε μπροστά μας και δεν κάθε άλλη διαφο- θα είναι για καλό. ροποίηση θα αποτελούν απλά προφάσεις εν Σας καλώ στην ονομαστική ψηφοφορία που θα αμαρτίαις. ακολουθήσει Είναι στιγμές ευθύνης, είναι στιγμές αλήθειας, ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΞA’ - 24 και χαίρομαι ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019 3157 που για πρώτη φορά μετά από πάρα πάρα πολύ να πείτε το μεγάλο «όχι», να σταθούμε στο καιρό τα θεω- ύψος των περιστά- ρεία της Βουλής είναι γεμάτα. σεων, να σταθούμε στο ύψος της ιστορίας. (Θόρυβος στην Αίθουσα) Αυτό είναι το καθήκον όλων μας. Αυτό είναι το ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): πατριωτικό μας Ήσυχα, παρακαλώ. Μη καθήκον και αυτό το καθήκον το υπηρετεί στο διαλέγεστε. ακέραιο η Νέα Δη- ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ μοκρατία. (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- Σας ευχαριστώ. τίας): Μην προσβάλετε τους ανθρώπους που (Όρθιοι οι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας ήλθαν να παρακο- χειροκροτούν λουθήσουν τη συνεδρίαση. ζωηρά και παρατεταμένα) Είναι στιγμές ευθύνης, λοιπόν, και είναι στιγμές ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): αλήθειας και Επειδή έγιναν δύο προσω-

77 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

πικές αναφορές με πολιτικό περιεχόμενο, ο μεν νικό λαό… κ. Καμμένος θα ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): Θα έχει ύστερα τον λόγο, μετά τον Πρωθυπουργό μιλήσετε αμέσως μετά, και θα του δοθεί κύριε Καμμένο. Σας παρακαλώ πάρα πολύ! η ευκαιρία προφανώς άμεσα να απαντήσει. Η δε ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος κ. Χριστοδου- των Ανεξαρτήτων Ελλή- λοπούλου, επίσης, είναι στους ομιλητές ύστερα νων): Κύριε Πρόεδρε, εδώ ο κ. Μητσοτάκης... και θα έχει την ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): ευχέρεια να απαντήσει. Θα παρακαλούσα να Σας παρακαλώ πολύ, δεν μην διακόψουμε τη έχετε τον λόγο. Πολιτική αντιπαράθεση σκληρή ροή της συζήτησης. έχει γίνει. ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλή- των Ανεξαρτήτων Ελλή- νων): Κύριε Πρόεδρε, έχω το δικαίωμα από νων): Καμμία αντιπαράθεση. Θα τελειώσω σε τον Κανονισμό και ένα λεπτό. ζητώ τον λόγο επί προσωπικού για ένα λεπτό. ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): Γιατί δυσκολεύετε; Όχι, σας παρακαλώ, εγώ ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος ερμηνεύω τον Κανονισμό, κύριε Καμμένο. Δεν των Ανεξαρτήτων Ελλή- σας έβρισε. Δεν νων): Δεν δυσκολεύω εγώ, εσείς το υπάρχει κάτι προσωπικό. Είναι μια πολιτική… δυσκολεύετε και δεν κατα- ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος λαβαίνω γιατί. των Ανεξαρτήτων Ελλή- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): νων): Όχι, δεν είναι πολιτική. Κύριε Καμμένο, έχετε τον ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): λόγο ένα λεπτό. Απολύτως πολιτική. ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλή- των Ανεξαρτήτων Ελλή- νων): Κύριε Πρόεδρε, θα είχαμε τελειώσει. νων): Να αναπτύξω για ποιον λόγο δεν είναι Επαναλαμβάνει ψευδώς σ’ αυτήν την Αίθουσα πολιτική; και ο Αρχηγός ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και αρκετοί εκ Όχι, σας παρακαλώ πάρα των Βουλευτών πολύ. Δεν θέλω να κοπεί ο ειρμός της της Νέας Δημοκρατίας, ότι οι Ανεξάρτητοι συζήτησης. Το αντιλαμβά- Έλληνες, με την υπο- νεστε. γραφή μας, δώσαμε τη δυνατότητα να ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος προχωρήσει η Συμφωνία των Ανεξαρτήτων Ελλή- των Πρεσπών, αναφερόμενοι στην πρόταση νων): Έχω τη δυνατότητα για τριάντα μομφής του Ιουλίου. δευτερόλεπτα να έχω τον Κύριε Πρόεδρε, στην πρόταση μομφής του λόγο επί προσωπικού; Ιουλίου οι Ανεξάρ- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): Τι τητοι Έλληνες είχαμε επτά ψήφους. Πήρε το προσωπικό ειπώθηκε; εκατόν είκοσι επτά η ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος Νέα Δημοκρατία και όσοι ψήφισαν κατά. των Ανεξαρτήτων Ελλή- (Θόρυβος από την πτέρυγα της Νέας νων): O Αρχηγός της Αξιωματικής Δημοκρατίας) Αντιπολίτευσης στο ένα τρίτο ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): του λόγου αναφερόταν σε εμένα προσωπικά… Σας παρακαλώ, σταματή- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): στε! Όχι, κύριε Καμμένο, με ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος συγχωρείτε πάρα πολύ! των Ανεξαρτήτων Ελλή- ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος νων): Σημαίνει ότι τις εκατόν πενήντα μια των Ανεξαρτήτων Ελλή- ψήφους για την ανα- νων): Θέλω τον λόγο για ένα λεπτό, για να τροπή της Κυβέρνησης δεν τους είχατε. εξηγήσω στον ελλη-

78 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Το δεύτερο είναι ότι η Νέα Δημοκρατία έχει δύο ρατεταμένα) γραμμές. Ο ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της κ. Μητσοτάκης λέει ότι η Ελλάδα δεν ήθελε Κυβέρνησης και Υπουρ- ποτέ να μονοπωλήσει γός Εξωτερικών): Ευχαριστώ, κύριε τη Μακεδονία και ο κ. Σαμαράς ότι η Πρόεδρε. Μακεδονία είναι μία και ελ- Κύριε Μητσοτάκη, μιλήσατε πάνω από μια ώρα ληνική. για άλλη μια Εδώ, λοιπόν, έρχεται σε αντίθεση με αυτό που φορά με έναν λόγο προσβλητικό και απαξιωτικό χθες ψηφί- απέναντι στους στηκε… Βουλευτές και στην Κυβέρνηση για ένα κρίσιμο ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): εθνικό θέμα, με Άρα, δεν υπάρχει τίποτα έναν λόγο διχαστικό, με έναν λόγο που θα το προσωπικό. Με συγχωρείτε, κύριε Καμμένο! μπορούσε να πει κα- ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος νείς ότι δίνει τη δυνατότητα σε ακραίους όλες των Ανεξαρτήτων Ελλή- αυτές τις ημέρες νων): Κλείνω, κύριε Πρόεδρε. να προσβάλλουν τους Βουλευτές… ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): (Θόρυβος στην Αίθουσα) Μα, τι κλείνετε; Σας παρα- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): καλώ πολύ! Κύριοι συνάδελφοι, αρχί- (Θόρυβος στην Αίθουσα) σαμε τώρα; Σας παρακαλώ πολύ! ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της των Ανεξαρτήτων Ελλή- Κυβέρνησης και Υπουρ- νων): Προτείνω, λοιπόν, στον κ. Μητσοτάκη, γός Εξωτερικών): Ενοχληθήκατε, διότι οι εάν πράγματι… Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): ήταν ιδιαίτερα ήσυχοι, όταν εσείς Μην περιφρονείτε τον καταφερόσασταν εναντίον ορθό λόγο! τους με προσβλητικό τρόπο. Ήταν και θα ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος παραμείνουν ήσυχοι, των Ανεξαρτήτων Ελλή- κύριε Μητσοτάκη, διότι στη στρατηγική της νων): Εδώ έχω την παραίτησή μου ως έντασης εμείς δεν Βουλευτή. Να υπογράψει θα σας ακολουθήσουμε. Ελπίζω να είναι ήσυχοι δεύτερος μαζί με άλλους εκατό Βουλευτές να και οι Βουλευτές μην περάσει η σας τώρα που θα ακούν επιχειρήματα. Συμφωνία των Πρεσπών. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του Ελάτε, κύριε Μητσοτάκη, να την υποβάλουμε ΣΥΡΙΖΑ) τώρα. Και μιας και χαμογελάτε γι’ αυτό, δεν μπορώ να ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): μην ξεκινήσω Σας παρακαλώ, είστε έμ- λέγοντας ότι όλες αυτές τις μέρες τόσο στο πειρος και δεν πρέπει να αξιοποιείτε τα δήθεν Κοινοβούλιο όσο και προσωπικά. Και στον δημόσιο λόγο έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες τα τρία θέματα, για τα οποία μιλήσατε τις μιας ακραίας ρη- τελευταίες δέκα ημέ- τορικής, μιας ακραίας στοχοποίησης ρες και τις τέσσερις ημέρες που συζητά η συγκεκριμένων προσώπων. Βουλή, τα έχουμε Έχουμε γίνει μάρτυρες μιας τακτικής ακούσει σε όλους τους τόνους, με όλες τις εκφοβισμού και κατατρο- ευκαιρίες, έχουν μοκράτησης Βουλευτών, στην αρχή με απαντηθεί, έχουν επαναληφθεί και ήταν εντελώς μηνύματα, ακολούθως με εκ του περισ- αφίσες των προσώπων τους. Στη συνέχεια, σού, επιτρέψτε μου να πω. έχουμε γίνει μάρτυ- Τον λόγο έχει ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και ρες ταγμάτων εφόδου που προσπαθούσαν να Πρωθυπουργός, ο μπουν στην ελλη- κ. Αλέξης Τσίπρας. νική Βουλή και τις τελευταίες μέρες έχουμε (Όρθιοι οι Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ γίνει μάρτυρες χειροκροτούν ζωηρά και πα-

79 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

εμπρησμών στο σπίτι του κ. Καστόρη, της κ. κρίσιμη ψηφοφορία μετά από σχεδόν από Τζάκρη και τούτη τριάντα χρόνια αδρά- την ώρα που μιλάμε, έξω από το σπίτι δύο νειας και απανωτών εθνικών υποχωρήσεων σ’ Βουλευτών του ΣΥ- ένα κρίσιμο θέμα. ΡΙΖΑ, της κ. Σκούφα και του κ. Καραγιαννίδη Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο ομάδες ακραίων διαπραγματεύσεων, συζητήσεων τραμπούκων και παρακρατικών βρίσκονται, για και εξαντλητικού διαλόγου, φτάνουμε στο τέλος να εκφοβίσουν μιας δύσκολης και να τρομοκρατήσουν Βουλευτές του επίμονης, επίπονης και ιστορικής διαδικασίας. ελληνικού Κοινοβουλίου. Εγώ, όμως, κύριε Μιλήσατε, λοιπόν, πάνω από μία ώρα, αλλά Μητσοτάκη, σήμερα δεν έχω έρθει εδώ, δεν έχω δυστυχώς δεν βρή- ανεβεί σ’ αυτό κατε ούτε μία λέξη, για να καταδικάσετε αυτές το Βήμα, για να αναμετρηθώ κυρίως με τους τις ακραίες ενέρ- πολιτικούς μου αντι- γειες, αυτό το κλίμα τρομοκράτησης και πάλους. Θα απαντήσω σε όλα όσα είπατε, αλλά εκφοβισμού των δεν έχω έρθει γι’ Βουλευτών του ελληνικού Κοινοβουλίου. αυτό. Έχω έρθει, κυρίως, για να αναμετρηθώ με (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του αυτό που εγώ αι- ΣΥΡΙΖΑ) σθάνομαι ιστορική ευθύνη, με αυτό που εγώ 3158 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ αισθάνομαι εθνική (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) ευθύνη, με την ιστορική και την εθνική ευθύνη Σε αντίθεση -και οφείλω να το ομολογήσω- με που έχουν ο καθέ- τον Κοινοβου- νας και η καθεμιά από τους τριακόσιους της λευτικό Εκπρόσωπο του κόμματός σας, τον κ. Εθνικής Αντιπροσω- Δένδια, ο οποίος, πείας, που δεν εκβιάζονται, που δεν προς τιμήν του, χθες πήρε τον λόγο, είχε το εκφοβίζονται, δεν θάρρος της γνώμης τρομοκρατούνται και μιλούν μονάχα με τη του, έβαλε τη διαχωριστική γραμμή εκεί που συνείδησή τους. έπρεπε, απέναντι (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του στους ακραίους, στους τραμπούκους, αυτούς ΣΥΡΙΖΑ) που αποκαλούν Το έθνος μας πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό τους Βουλευτές που έχουν διαφορετική άποψη ό,τι είναι αλη- «προδότες», ενώ θές, είχε πει ο εθνικός μας ποιητής, ο Διονύσιος πράγματι ήταν αυτοί οι οποίοι ιστορικά έχει Σολωμός. Και αποδειχθεί ότι βρέ- θεωρώ ότι σ’ ένα μείζον εθνικό πρόβλημα θηκαν σε κρίσιμες στιγμές στην ιστορία με την οφείλουμε να πούμε πλευρά του κα- αλήθειες σήμερα. Να πούμε αλήθειες που δεν τακτητή, των ναζί ή των φασιστών Βουλγάρων ξεκινάνε από το στο βόρειο τμήμα τι έγινε χθες, προχθές, έναν χρόνο τώρα. Γιατί της Μακεδονίας μας. ώρες-ώρες ακού- Δεν βρήκατε ούτε μια λέξη, κύριε Μητσοτάκη, γοντάς σας και εσάς, αλλά και την κ. γι’ αυτό, ούτε Μπακογιάννη, που νομίζω μια λέξη. Παρά μονάχα αυτό το οποίο ότι έθεσε και πολύ ουσιαστικά θέματα στην επιχειρήσατε να κάνετε ομιλία της, τα επιχει- ήταν για άλλη μια φορά να απευθυνθείτε με ρήματά σας, ζούσαμε σε άλλη χώρα τριάντα έναν λόγο πολλές χρόνια. φορές ακραίο, άλλες φορές συναισθηματικό, Το κρίσιμο θέμα τριάντα χρόνια, κυρίες και στοχοποίησης και κύριοι συνάδελφοι, πάλι αυτών που έχουν διαφορετική άποψη στο σε ό,τι αφορά την εθνική θέση και στάση και ελληνικό Κοινο- διαπραγμάτευση βούλιο για ένα κρίσιμο εθνικό θέμα. για το ονοματολογικό με τον βόρειο γείτονά μας Πράγματι, σήμερα είναι μια κρίσιμη δεν ήταν να συνεδρίαση και αύριο μια αποδεχθούν σύνθετη ονομασία με τον όρο «Μακεδονία», με γε-

80 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

ωγραφικό προσδιορισμό έναντι όλων, αλλά το προστρέξει στο επίσημο site που αφορά το κρίσιμο θέμα της σύνταγμα κάθε διαπραγμάτευσης που έκαναν οι προηγούμενες χώρας, θα δείτε το σύνταγμα στην αρχική του κυβερνήσεις μορφή και τις τρο- ήταν η γλώσσα και το εάν θα έχουμε nationality ποποιήσεις, τα amendments, όλα να ή citizenship. παρατίθενται ακολούθως Πραγματικά, δηλαδή, έχω την αίσθηση ότι στην αρχική μορφή του συντάγματος. ζούμε σε άλλη (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του χώρα. Κι επειδή δεν ζούμε σε άλλη χώρα, σας ΣΥΡΙΖΑ) προκαλώ, κύριε Τέτοιες ανοησίες μας λέτε όλες αυτές τις μέρες. Μητσοτάκη. Προχθές, πράγματι, Ασχολείστε συγκεντρώθηκαν χιλιάδες δια- με απολύτως δευτερεύοντα ζητήματα και όχι με δηλωτές. Στην πλειοψηφία τους δεν είχαν σχέση τα ουσιαστικά. με τους ακραί- Το καταθέτω στα Πρακτικά.. ους, οι οποίοι επιτέθηκαν στο Κοινοβούλιο. (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης Αλήθεια -πολλά και Υπουργός στελέχη σας ήταν εκεί, εσείς απουσιάζατε- εάν Εξωτερικών κ. Αλέξης Τσίπρας καταθέτει για τα ρωτούσατε έναν Πρακτικά το από αυτούς «ποιο είναι το θέμα, γιατί προαναφερθέν έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο διαμαρτύρεστε;», θα σας αρχείο του Τμή- έλεγαν για το όνομα, το «Μακεδονία». Δεν θα ματος Γραμματείας της Διεύθυνσης σας έλεγαν ούτε Στενογραφίας και Πρακτι- για το citizenship και το nationality, ούτε θα σας κών της Βουλής) έλεγαν για τη Γιατί ασχολείστε με τα δευτερεύοντα και όχι με γλώσσα, ούτε για τα ροδάκινα βεβαίως. τα ουσιαστικά; (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του Διότι έχετε ένδεια επιχειρημάτων. ΣΥΡΙΖΑ) Κύριε Μητσοτάκη, ένα μεγάλο μέρος της Ούτε, βεβαίως, θα σας έλεγαν, κύριε ομιλίας σας -μάλι- Μητσοτάκη, όλοι αυτοί στα, στην αρχή έτσι ξεκινήσατε- το τα απίστευτα επιχειρήματα που έχουμε ακούσει καταναλώσατε στην αντιπα- όλες αυτές τις ράθεσή σας με τον κ. Καμμένο. Αντιλαμβάνομαι μέρες. Προσπαθείτε να δημιουργήσετε εδώ τη δυσκολία σας εντυπώσεις, αναδει- εκεί τώρα, στη δεξιά πολυκατοικία. Τώρα που κνύοντας εξαιρετικώς δευτερεύοντα και θα τελειώσουμε περίπλοκα νομικά ζητή- με τις Πρέσπες, αντί να αντιπολιτεύεστε εμένα, ματα ως κεντρικά επιχειρήματα κατά της θα αντιπολιτεύε- συμφωνίας. Αυτό στε τους άλλους της δεξιάς πολυκατοικίας, γιατί αναδεικνύει την ένδεια των επιχειρημάτων σας υπάρχει μεγά- εναντίον της συμ- λος συνωστισμός και δεν μπορείτε να χωρέσετε φωνίας. Όταν ασχολείστε με τόσο λεπτά θέματα στο ποιος θα Διεθνούς Δι- πάρει το καλύτερο διαμέρισμα. Σας εύχομαι καίου, που δεν μπορούν να τα κατανοήσουν οι «καλή τύχη»! μη ειδικοί, (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του σημαίνει ότι αδυνατείτε να βρείτε έστω και ένα ΣΥΡΙΖΑ) θολό σημείο σ’ Δεν πρόκειται, όμως, να αναλωθώ σε άμεσες αυτήν τη συμφωνία. απαντήσεις σε Ήρθατε σήμερα εδώ να μας πείτε ότι δεν μια σειρά από ανακριβή επιχειρήματα. Θα έχουμε, λέει, το σύν- προσπαθήσω, όπως ταγμα, διότι έχουμε μόνο τις τροποποιήσεις του είπα αρχικά, σήμερα απ’ αυτήν την παρέμβασή συντάγματος. μου σε μία κρί- Και δεν ξέρετε, δεν γνωρίζετε ότι σε μία σειρά σιμη συνεδρίαση να αναμετρηθώ με αυτό που από χώρες, με- εγώ αισθάνομαι ταξύ των οποίων και οι Ηνωμένες Πολιτείες ως ευθύνη, με επιχειρήματα, χωρίς κραυγές, Αμερικής, αν κανείς χωρίς συνθήματα

81 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

και χωρίς να προσπαθήσω να κινητοποιήσω το ως αποτέλεσμα να χάσουμε το όνομα συναίσθημα, τον «Μακεδονία», αφού σε θυμό ή τα φοβικά -πολύ περισσότερο- οποιονδήποτε διαδικτυακό τόπο, εάν ανατρέξει αντανακλαστικά. κανείς σήμερα Και θα προσπαθήσω, κυρίες και κύριοι στο εν λόγω λήμμα, δυστυχώς δεν θα βρει τη συνάδελφοι, ακολου- δική μας κουλ- θώντας αυτήν την προτροπή ότι εθνικό είναι το τούρα ή παράδοση, τον Λευκό Πύργο, αλλά θα αληθές να μι- δει τα Σκόπια. λήσω για μια σειρά αλήθειες. Και η αλήθεια Αυτή είναι η αλήθεια. είναι, ξεκινώντας από Όμως, δεν χάσαμε εξαιτίας της αδράνειας μόνο την αρχή, ότι η διαφορά μας με τους βόρειους το όνομα. Κιν- γείτονές μας για δυνεύαμε να χάσουμε και ένα μεγάλο κομμάτι την ονομασία τους ταλαιπώρησε τη χώρα μας, της ιστορίας μας, ταλαιπώρησε και αφού η επικράτηση εθνικιστών στη βόρεια τους γείτονές μας, ταλαιπώρησε τα Βαλκάνια, γείτονά μας, του τη διεθνή κοινό- VMRO, για πάρα πολλά χρόνια τους είχε οδηγεί τητα για τρεις δεκαετίες και μας στέρησε όλα σε έναν πρωτο- αυτά τα χρόνια φανή παροξυσμό παραχάραξης και σφετερισμού ένα κρίσιμο διπλωματικό κεφάλαιο, που μας της ιστορίας, απέσπασε πολλές της πολιτισμικής κληρονομιάς και των φορές από τους πραγματικούς κινδύνους που συμβόλων της Μακεδο- αντιμετωπίζει η νίας, που αποτελούσε και αποτελεί ιστορικά χώρα και οι οποίοι -μην γελιόμαστε- δεν αναπόσπαστο κομ- βρίσκονται στα βόρεια, μάτι της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς. αλλά στα ανατολικά σύνορά μας. Η αλήθεια, επίσης, είναι ότι και στην Ελλάδα Η αλήθεια είναι ότι η αδράνεια, η ατολμία, η επικράτησε στις αναβλητικότητα ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΞA’ - 24 που είχε γίνει δόγμα εξωτερικής πολιτικής για ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019 3159 χρόνια είχε ως αρχές της δεκαετίας του ’90 εθνικιστικός αποτέλεσμα -και συνεχίζει- συνεχείς, διαρκείς παροξυσμός, που δια- διπλωματικές μόρφωσε το κλίμα στην κοινή γνώμη, ήττες από την ελληνική πλευρά και εν τέλει, την δημιουργώντας στη διεθνή αναγνώριση των κοινή γνώμη την εικόνα μιας χώρας φοβικής, γειτόνων μας με τη συνταγματική τους χωρίς εθνική αυτο- ονομασία από περισσό- πεποίθηση, με τον λαό της χωρίς επίγνωση του τερες από εκατόν τριάντα χώρες σε όλον τον μεγαλείου της κόσμο, μεταξύ των ιστορίας της και, ως εκ τούτου, χωρίς οποίων οι μεγαλύτερες, οι σημαντικότερες, οι αυτοπεποίθηση, αλλά και Ηνωμένες Πολι- χωρίς επίγνωση της σύγχρονης δυναμικής της τείες, η Ρωσία, η Κίνα. Και η αλήθεια είναι ότι χώρας. Και την ακόμη και χώρες έδειχνε ως μία χώρα και έναν λαό που βρίσκεται που επισήμως δεν αναγνωρίζουν τη γείτονα με σε διαρκή εγρή- τη συνταγματική γορση απέναντι σε μία χώρα που έχει το 6% του τους ονομασία, το σύνολο του Τύπου, το ΑΕΠ της και δύο σύνολο της κοινής γνώ- εκατομμύρια κατοίκους. μης, την αποκαλούν «Μακεδονία» χωρίς άλλο Αποκορύφωμα αυτού του παροξυσμού υπήρξε η προσδιορισμό. Το μαξιμαλι- γνωρίζετε καλά αυτό. Ακόμα και ο κ. στική θέση που συμφωνήθηκε στο περίφημο Γεωργιάδης έτρεχε να σβή- Συμβούλιο των Πο- σει το «Macedonian» από ένα site, το οποίο ο λιτικών Αρχηγών το 1992 –πλην του ΚΚΕ, εάν ίδιος διαχειρίζεται. δεν κάνω λάθος- Η αλήθεια, επίσης, είναι ότι αυτή η αδράνεια περί μη χρήσης του όρου «Μακεδονία» ή δεν είχε τελικά παραγώγου της από τη γειτονική χώρα.

82 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Η αλήθεια, όμως, επίσης είναι ότι αυτή η θέση, πρότεινε επισήμως σε διαπραγματεύσεις στον κ. ενώ για πολλά Γκλιγκόρωφ τη χρόνια έτρεφε τις φαντασιώσεις αρκετών και σύνθετη ονομασία με τον όρο «Μακεδονία», με μεγάλου μέρους Πρωθυπουργό της κοινής γνώμης, ουδέποτε εφαρμόστηκε από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, το 1993. οποιαδήποτε Η αλήθεια, επίσης, είναι ότι τον όρο κυβέρνηση στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής. «Μακεδονία» τον αποδε- Και αναφέρομαι χτήκαμε, έστω και ως προσωρινό όνομα -που στις διπλωματικές διεργασίες και τα ονόματα, κράτησε όμως εί- που οι ελληνικές κοσι πέντε χρόνια αυτή η προσωρινότητα-, με κυβερνήσεις διαπραγματεύτηκαν τα επόμενα τη λεγόμενη χρόνια. «Ενδιάμεση Συμφωνία», που συνήφθη μόλις Η αλήθεια, επίσης, είναι ότι τον όρο τρία χρόνια μετά «Μακεδονία» στην ονομα- από το περίφημο εκείνο Συμβούλιο Εξωτερικής σία των γειτόνων μας, προφανώς, και δεν τον Πολιτικής που αποδεχθήκαμε έλεγε «κανένα παραγωγό». Και τότε ήταν η πρώτοι ο κ. Κοτζιάς και εγώ, αλλά τον απεδέχθη κυβέρνηση του πρώτος ο κ. Σα- ΠΑΣΟΚ, η κυβέρνηση του Ανδρέα μαράς, ο μέγας μακεδονομάχος, που έβαλε Παπανδρέου. Αποδεχτήκαμε φαρδιά-πλατιά την τι τότε; Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της υπογραφή του στον Κοινοτικό Κανονισμό 3567 Μακεδονίας! Και για εμπορικές από δειλία να αναμετρηθούμε με την αλήθεια συμφωνίες στις 2 Δεκεμβρίου του 1991, με τον ως έθνος και ως οποίο για πρώτη πολιτικό σύστημα τι κάναμε; Εφηύραμε τη φορά αναγνωρίζονταν ως «Δημοκρατία της φαεινή αυτή ιδέα, Μακεδονίας» και ας όταν όλοι αναφερόμαστε σ’ αυτήν τη χώρα, να μας λέει σήμερα ότι ήταν άλλη μια εμπορική λέμε μόνο τα αρ- συμφωνία, σαν όλες χικά, ποτέ να μην το λέμε ολόκληρο. ΠΓΔΜ ή τις υπόλοιπες. FYROM, λες και το Επίσης, ο κ. Σαμαράς στο Συμβούλιο της 16ης «Μ» ήταν μια άλλη λέξη και όχι η λέξη Δεκεμβρίου, «Μακεδονία». Και όταν σύμφωνα με τα λεγόμενα του αείμνηστου αναφερόμασταν στους ανθρώπους που ζουν, δεν Κωνσταντίνου Μητσο- τους λέγαμε τάκη, υποχώρησε στις πιέσεις. «Τα έκανε ΠΓΔΜιανούς ή FYROMίτες, τους λέγαμε μούσκεμα», έλεγε τότε Σκοπιανούς, με την ονο- ο Μητσοτάκης, δεν τα λέω εγώ αυτά και δεν μασία της πρωτεύουσάς τους. Αυτή είναι η ζήτησε οριστική πραγματικότητα. λύση του θέματος με αντάλλαγμα την (Θόρυβος στην Αίθουσα) αναγνώριση της Κροατίας, ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): όπου μπορούσε να ασκήσει βέτο η ελληνική Ήσυχα, παρακαλώ. πλευρά. Βέβαια, ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της μετά ήταν ο πρώτος που επένδυσε σ’ αυτόν τον Κυβέρνησης και Υπουρ- παροξυσμό, γός Εξωτερικών): Η αλήθεια, επίσης, είναι στον οποίο αναφέρθηκα πιο πριν, στην ότι ειδικά μετά την κινητοποίηση του κόσμου αναγνώριση της γειτονικής χώρας από τις κατά της σύνθετης ονομασίας, που Ηνωμένες Πολιτείες υπερασπίζονταν τότε η κυ- της Αμερικής το 2004 επιδεινώθηκε σημαντικά βέρνηση, προκειμένου να ρίξει την ίδια την η διαπραγματευ- κυβέρνηση στην τική θέση της χώρας μας. Στα μάτια της οποία συμμετείχε και να κάνει πολιτική διεθνούς κοινής γνώμης καριέρα. άρχισε να φαίνεται η Ελλάδα μέρος του Η αλήθεια, επίσης, είναι ότι η Ελλάδα είναι προβλήματος για την αυτή που πρώτη αστάθεια στην περιοχή. Κι εμείς είχαμε θέμα γι’ αυτό και έχουμε

83 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

θέμα γι’ αυτό. Διότι η αστάθεια στην περιοχή θα ανήγγειλε αυτήν τη θέση. Επίσης, όλοι έχουμε δημιουργήσει δει και τη συνέν- τις προϋποθέσεις μιας μεγάλης Αλβανίας, που τευξη του ίδιου του κ. Σαμαρά, ο οποίος έλεγε δεν το θέλουμε, «εάν δεχτούν το και η αστάθεια στην περιοχή θα δημιουργήσει erga omnes, να το σκεφτούμε». Βεβαίως, τις προϋποθέσεις φαντάζομαι ότι το εντάσεων, που δεν τις θέλουμε στα βόρεια έκανε -γιατί δεν θέλω να τον υποτιμώ-, έχοντας σύνορά μας. στο μυαλό του Έτσι, φτάσαμε σιγά-σιγά στις κυβερνήσεις ότι δεν θα το δεχτούν. ΠΑΣΟΚ που δια- Σήμερα, όμως, μας είπε απ’ αυτό το Βήμα της πραγματεύτηκαν, όχι με την αρχή του Βουλής, παρα- Συμβουλίου Αρχηγών του χαράσσοντας κι αυτός, όπως οι γείτονές μας, 1992, αλλά με αυτό που ονομάζουμε σήμερα την ιστορία της «εθνική γραμμή» δικής μας πολιτικής ζωής του τόπου, την και πολύ αργότερα αυτή η εθνική γραμμή ιστορία των ελληνικών αποκρυσταλλώθηκε, κυβερνήσεων, αλλά και της παράταξής σας, ότι με την κυβέρνηση Καραμανλή, και η παράταξή σας ξεκαθαρίστηκε ως η γραμμή και άρα η εξωτερική πολιτική της χώρας -τους της σύνθετης ονομασίας με τον όρο έβαλε όλους «Μακεδονία», με γεωγρα- μέσα- ήταν πάντα με τη λογική, με την έννοια φικό προσδιορισμό έναντι όλων. ότι η Μακεδονία Ήταν μια θέση που υποστήριξαν όλες οι είναι μία και ελληνική. Προσέξτε, δεν κυβερνήσεις, τουλά- αναφέρθηκε σε κάτι το χιστον από το 2007 έως σήμερα. Όλες οποίο θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε όλοι ανεξαιρέτως. Την αναγ- μας, δηλαδή στην γείλατε σε δεκάδες προγραμματικές δηλώσεις σ’ αρχαία ελληνική Μακεδονία, αλλά αναφέρθηκε αυτήν την στη σύγχρονη ως Αίθουσα, σε δεκάδες διεθνή φόρα -έτσι είναι- γεωγραφικό χώρο. Δεν υπήρξε ποτέ στη δική όπως και η κυβέρ- τους γραμμή, λέει, νηση του κ. Σαμαρά, οι Υπουργοί του και ο κ. της παράταξης και της εξωτερικής πολιτικής, η Αβραμόπουλος, ο έννοια των πολ- οποίος άλλα ψηφίζει στο κολέγιο των λών Μακεδονιών. Επιτρόπων για την τωρινή Θυμάμαι εγώ ότι ο Κώστας Καραμανλής ως συμφωνία, όπου είχε ομόφωνη απόφαση υπέρ Πρωθυπουργός της Συμφωνίας είχε αναφερθεί με σαφήνεια πως «ο όρος των Πρεσπών, και άλλα δηλώνει δημόσια. Αυτή Μακεδονία χρησιμο- είναι η σταθερό- ποιήθηκε πάντα για τον καθορισμό μιας τητα που σας διακρίνει, κύριοι της Νέας ευρύτερης γεωγραφικής Δημοκρατίας! περιοχής» -διαβάζω απόσπασμα από παρέμβασή (Παρατεταμένα χειροκροτήματα από την του- «το μεγα- πτέρυγα του ΣΥ- λύτερο μέρος της οποίας βρίσκεται εκτός ΡΙΖΑ) συνόρων της Πρώην (Θόρυβος στην Αίθουσα) Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): εξ ου και το Παρακαλώ, λίγη ησυχία. όνομα», έλεγε, «θα μπορούσε να ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της συμπεριλαμβάνει τον όρο Μα- Κυβέρνησης και Υπουρ- κεδονία, αλλά να προηγείται ένα γός Εξωτερικών): Και, βεβαίως, και η προσδιοριστικό επίθετο, προ- κυβέρνηση του κ. Σαμαρά. κειμένου να διακρίνεται από την ευρύτερη Όλοι θυμόμαστε, το γνωρίζουμε ότι ο κ. γεωγραφική περιοχή. Βενιζέλος, Αντιπρό- Και είναι σαφές ότι οιαδήποτε σύνθετη εδρος της Κυβέρνησης, το 2014 στη γενική ονομασία πρέπει να αν- συνέλευση του ΟΗΕ τανακλά αυτήν τη γεωγραφική πραγματικότητα». Ποια γεωγρα-

84 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

φική πραγματικότητα; Ότι στη σύγχρονη (Θόρυβος από την πτέρυγα της Νέας γεωγραφική περιοχή Δημοκρατίας) της Μακεδονίας, λίγο πάνω από το μισό κατέχει ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): η Ελλάδα, ένα Ησυχία, παρακαλώ. άλλο μεγάλο μέρος κατέχει η Βουλγαρία και Ήσυχα, κύριε Βορίδη. ένα άλλο μέρος ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της είναι αυτή η ΠΓΔΜ με τους Σκοπιανούς και Κυβέρνησης και Υπουρ- ΠΓΔΜίτες, οι οποίοι γός Εξωτερικών): …στον βαθμό που η κατά 70% είναι Σλάβοι, σλαβόφωνοι, ίδια η Ενδιάμεση Συμφω- Σλαβομακεδόνες, διότι μέ- νία προέβλεπε ότι η Ελλάδα δεν έχει το νουν στην περιοχή της Μακεδονίας και ένα 30% δικαίωμα να ασκήσει αλβανικής εθνο- βέτο στην ένταξη γειτονικής χώρας, με την τικής καταγωγής. προσωρινή της ονο- Βέβαια, ο κ. Μητσοτάκης σήμερα, για να είμαι μασία σε οποιονδήποτε διεθνή οργανισμό. ειλικρινής απέ- Επίσης, η αλήθεια είναι ότι ο χειρισμός ναντί του, να μην τον αδικώ, διαφοροποιήθηκε αργότερα αυτής της από τον κ. Σα- επιτυχίας -από την ίδια την κυβέρνηση που το μαρά. Μην του πάρει και όλο το κόμμα, του έχει πέτυχε, αλλά και πάρει τα 2/3! από επόμενες- υπήρξε καταστροφικός, διότι η (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του ίδια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) και στελέχη της τότε, με δημόσιες δηλώσεις Είπε ότι ποτέ δεν μονοπώλησε το σύνολο της τους πανηγύριζαν - Μακεδονίας η πάλι προς θρέψη της διαρκώς παραπλανημένης εξωτερική πολιτική του κόμματός του και της κοινής γνώμης Ελλάδας. Τα που είχε μείνει ακόμα στο ’92, στο Συμβούλιο σωστά να τα λέμε. των Αρχηγών- ότι (Γέλωτες από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) η Ελλάδα έβαλε βέτο στο Βουκουρέστι. Και Η αλήθεια, λοιπόν, κυρίες και κύριοι έτσι ήρθε το 2011 η συνάδελφοι, είναι ότι αυτή δυσμενής απόφαση για τη χώρα, για την ήταν η εθνική γραμμή, μια θέση την οποία δεν Ελλάδα, του Δικαστη- παρήγαγε η δική ρίου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που 3160 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ αναφερόταν σε πα- (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) ραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του ’95 μας Κυβέρνηση. Η δική μας Κυβέρνηση τη κατά τη Σύνοδο του βρήκε από εσάς. Τη Βουκουρεστίου. βρήκε και συνέχισε με αυτή. Περαιτέρω, η αλήθεια είναι ότι και η Έρχομαι τώρα και σε άλλες ωραίες αλήθειες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευ- αλήθεια είναι ρωπαϊκή Επιτροπή είχε επανειλημμένως ότι το 2008 στο Βουκουρέστι η κυβέρνηση προτείνει την έναρξη Καραμανλή, με την κ. διαπραγματεύσεων για την ένταξη της πρώην Μπακογιάννη τότε Υπουργό, προσπάθησε και Γιουγκοσλαβικής κατάφερε να απο- Δημοκρατίας της Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή σπάσει τη συναίνεση των εταίρων στο ΝΑΤΟ, Ένωση. Αλλά με ώστε να μην ενταχ- αυτά τα ευνοϊκά για την ίδια δεδομένα, για τη θεί η γειτονική χώρα με την προσωρινή της ΠΓΔΜ, η γειτονική ονομασία στο ΝΑΤΟ χώρα ουδέποτε είχε καν ζητήσει, ουδέποτε είχε -αυτή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, το FYROM καν συζητήσει, δηλαδή- χωρίς ουδέποτε είχε δεχθεί καν να συζητήσει την ωστόσο να ασκήσει βέτο, όπως φημολογείται. αλλαγή του ονόματός Διότι αυτή είναι η της έναντι όλων, erga omnes δηλαδή, και σε αλήθεια. Δεν υπήρξε ποτέ βέτο. Και αυτό όλες τις διαπραγ- πράγματι, θα πω εγώ, ματεύσεις στο διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο γιατί θέλω να λέω όλες τις αλήθειες, ήταν μια προσέρχονταν επιτυχία…

85 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

αποδεχόμενη μόνο τη διπλή ονομασία. Δηλαδή βορρά. Τελείωσε αυτό το δόγμα. Έχει μείνει σε η συνταγματική αυτό το δόγμα ο της ονομασία στο εσωτερικό. Και τώρα σας κ. Βορίδης φαίνεται, αλλά τελείωσε. φταίει ο αυτοπροσ- ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ ΒΟΡΙΔΗΣ: Εσείς το διορισμός. Τότε δεν μας έφταιγε το ότι κάποιες ξεπεράσατε γρήγορα και κυβερνήσεις δια- εύκολα. πραγματεύονταν τη διπλή ονομασία, δηλαδή να ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της λέγονται Κυβέρνησης και Υπουρ- «Μακεδονία», «Δημοκρατία της Μακεδονίας» γός Εξωτερικών): Ήταν την εποχή του στο εσωτερικό. Δεν Ψυχρού Πολέμου αυτό θέλω εγώ να βγάλω ούτε τηλεγραφήματα ούτε το δόγμα, ότι από βορρά είναι η απειλή. Δεν επιστολές. Δεν είναι από βορρά η έχει νόημα, γιατί αισθάνομαι την εθνική ευθύνη. απειλή. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ Έρχεται λοιπόν, η δική μας Κυβέρνηση. Και (Πρόεδρος της Νέας Δημοκρα- βεβαίως, όλα αυτά τίας): Γιατί ο Κοτζιάς δεν…(δεν ακούστηκε) τα τριάντα σχεδόν χρόνια, επαναλαμβάνω, ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της είχαμε αυτόν τον απί- Κυβέρνησης και Υπουρ- στευτο δυισμό, ένα μεγάλο μέρος της κοινής γός Εξωτερικών): Εγώ δεν θα βγάλω, γνώμης να νομίζει κύριε Μητσοτάκη. Αλλά ότι το μεγάλο πρόβλημά μας είναι ο όρος θα πω την αλήθεια σήμερα εδώ και αναγνωρίζει «Μακεδονία» -ακόμα ο ελληνικός και σήμερα το νομίζει-, όλες οι κυβερνήσεις να λαός. Αν θέλετε, διαψεύστε με. παλεύουν για σύν- Τότε λοιπόν, οι γείτονες μας έλεγαν τη θετη ονομασία, με τον όρο «Μακεδονία» και συνταγματική τους ονο- φυσικά, μη μας τρε- μασία στο εσωτερικό, την οποία είχαν λάνετε κιόλας, κανείς δεν έθετε ως κύριο θέμα αναγνωρίσει όλες οι ση- τη γλώσσα και μαντικές χώρες -δεν είχαν κανέναν λόγο να την εθνότητα. Και θα εξηγήσω μετά γιατί. διατηρήσουν μια Και ερχόμαστε, λοιπόν, εμείς και βρίσκουμε άλλη στάση- και βεβαίως μια υπόλοιπη την μπροστά μας μία οποία διαπραγμα- ευκαιρία. Αλλάζει η κυβέρνηση εκεί. Αλλάζει η τεύονταν για τον υπόλοιπο κόσμο, από την εθνικιστική κυβέρ- οποία ποτέ βεβαίως νηση του κ. Γκρούεφσκι το VMRO, που λέει τα δεν είχαν βγάλει τον όρο «Μακεδονία», διότι ακριβώς αντίθετα αυτή ήταν η βάση από αυτά που λέτε εσείς. Είστε η διαφορετική της διαπραγμάτευσης. Και βεβαίως, ουδέποτε όψη του ίδιου νο- υπήρξε οποιαδή- μίσματος. Τι λένε όλοι αυτοί; Λένε του Ζάεφ ποτε συζήτηση -γιατί δεν άνοιγαν τη συζήτηση- «μας πρόδωσες», για αλλαγή του λένε του Ζάεφ «ξεπούλησες τη Μακεδονία μας συντάγματός τους. Καμμία συζήτηση. στους Έλληνες», Αυτή είναι η αλήθεια, κυρίες και κύριοι λένε του Ζάεφ «έδωσες και γλώσσα και συνάδελφοι, για το τι εθνότητα, όλα τα έδω- έγινε το ’92 μέχρι σήμερα, πόσο ταλαιπωρήθηκε σες». Και τα ίδια λέτε κι εσείς σε μας. Ξέρετε η χώρα, πόσο γιατί; Διαβάστε την μεγάλο βάρος είχε η χώρα στην εξωτερική της ανακοίνωση που έκανε το VMRO για τη πολιτική, χωρίς ρηματική διακοίνωση. να μπορεί να λύσει ένα θέμα που -δυστυχώς, Διαβάστε την! «Εξευτέλισε τη Μακεδονία. Δεν λέω εγώ- οι εταίροι υπάρχει πια Μα- μας δεν κατανοούσαν ούτε ακόμα κατανοούν. κεδονία. Μας έκανε «Βόρεια Μακεδονία», Και πόσο κεφά- δώσαμε το όνομα μας, λαιο προσπαθειών καταναλώναμε από το να δώσαμε τη γλώσσα μας, δώσαμε τα πάντα». προσανατολιστούμε ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ ΒΟΡΙΔΗΣ: …(δεν στα πραγματικά μεγάλα εθνικά ζητήματα που ακούστηκε) δεν είναι στο

86 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): τους γείτονές μας να αλλάξουν το συνταγματικό Κύριε Βορίδη, έχετε πλή- τους όνομα, με θος αποριών από αυτά που ακούγονται. Σας το οποίο είχαν ήδη αναγνωριστεί από πάνω από παρακαλώ όχι δυ- εκατόν τριάντα νατά. Να τις επεξεργάζεστε μέσα σας. φορές και από «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της σκέτο να το κά- Κυβέρνησης και Υπουρ- νουν «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», γός Εξωτερικών): Οι εθνικισμοί και στις ώστε αύριο τα παι- δύο πλευρές έχουν ένα διά μας όταν μπαίνουν στο ίντερνετ και πατούν βασικό χαρακτηριστικό: την πατριδοκαπηλία. το λήμμα Όμως, οι εθνικισμοί «Μακεδονία», να βγαίνει ο Λευκός Πύργος και ιδίως στο χώρο των Βαλκανίων έχουν οδηγήσει να μην βγαίνουν σε μεγάλες, σε τα Σκόπια. Αυτό πετύχαμε εμείς! οδυνηρές περιπέτειες τους λαούς. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) ΣΥΡΙΖΑ) Δεύτερον, πετύχαμε αυτό που ούτε καν Και πιστεύω ότι τώρα ήρθε η ώρα να ξεφύγουμε συζητούσαν επί των από αυτόν το κυβερνήσεων σας, κυρία Μπακογιάννη, κύριε φαύλο κύκλο των εθνικισμών και να δούμε το Καραμανλή, κυρία μέλλον της ευημε- Γεννηματά, ούτε καν συζητούσαν, το erga ρίας, της ειρήνης, της προόδου, της omnes έναντι όλων και συνεργασίας. για κάθε χρήση. Ερχόμαστε, λοιπόν, εμείς και πραγματικά (Θόρυβος στην Αίθουσα) αρπάζουμε αυτήν ΘΕΟΔΩΡΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Όχι και την ευκαιρία. Άλλαξε η εθνικιστική κυβέρνηση, όλα! ήρθε ένας προ- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): οδευτικός ηγέτης, ένα προοδευτικό κόμμα – Ήσυχα, παρακαλώ. σοσιαλιστικό, κυρία ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της Γεννηματά, σοσιαλιστικό πράγματι- και Κυβέρνησης και Υπουρ- ξεκινάμε μια προσπάθεια γός Εξωτερικών): Τούτο σημαίνει ότι η δύσκολη να βρούμε μία αμοιβαία αποδεκτή χρήση αυτή δεν θα χρη- λύση. Όχι να πάμε ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΞA’ - 24 να τους καταλάβουμε, όχι να πάμε να τους ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019 3161 καταρρακώσουμε. σιμοποιείται μόνο στις διεθνείς σχέσεις της Με βάση αυτά που μας λέτε, που ψάχνετε να χώρας με άλλες βρείτε την υποπε- χώρες και με διεθνείς οργανισμούς, αλλά θα ρίπτωση της υποπερίπτωσης, θα έπρεπε να αφορά και το εσω- είχαμε κάνει πόλεμο τερικό της χώρας όπου αναγκάζονται, αλλάζουν και να τους είχαμε κατακτήσει. Δεν κάναμε το σύνταγμα αυτό. Κάναμε μία τους, κατεβάζουν τις πινακίδες από τα συμφωνία, έναν συμβιβασμό. Και τι βάλαμε αεροδρόμια τους, από εμείς ως κορυφαία τους δρόμους τους, δεν θα μπορούν να έχουν σε αυτόν το συμβιβασμό; Όλα όσα κρατικό θέατρο πολεμούσατε εσείς ως κεν- Μακεδονικό, θα έχουν της «Βόρειας τρικά ζητήματα είκοσι πέντε χρόνια και δεν τα Μακεδονίας», δεν μπορούν καταφέρνατε. Και να έχουν εθνική ομάδα μακεδονική, θα έχουν τα πετύχαμε. Και τώρα, μας λέτε «είστε εθνική ομάδα της προδότες που τα πετύ- «Βόρειας Μακεδονίας». Αυτά τα λίγα. χατε». Τρίτον, καταφέραμε οι γείτονες μας, Τι πετύχαμε, λοιπόν εμείς; Πετύχαμε, πρώτον, αναθεωρώντας το σύν- σύνθετο όνομα ταγμά τους να τροποποιήσουν τις διατάξεις με γεωγραφικό προσδιορισμό. Αυτό, δηλαδή, εκείνες που περιεί- που υποχρεώσαμε χαν αναφορές αλυτρωτισμού και αναθεωρητισμού.

87 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

Ευθυγραμμίζουν μάλιστα, το σύνταγμά τους με της δεξιάς άκρης της «πολυκατοικίας», ό,τι λέει το ελ- αναφερθήκατε από μόνοι ληνικό Σύνταγμα στις σχετικές του διατάξεις σας, όταν κάνατε ανάλυση του πληθυσμού της περί διασποράς. γειτονικής χώρας, Και πέραν της συνταγματικής αναθεώρησης, σε Αλβανούς και Σλαβομακεδόνες. Εσείς μόνοι στην ίδια συμφω- σας το λέγατε. νία, οι γείτονές μας δεσμεύονται να μην ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΜΟΥΤΣΑΚΟΣ: Έναν υποκινούν οποιεσδήποτε αιώνα λέγονται … πράξεις μη φιλικού χαρακτήρα εναντίον της ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της χώρας μας. Δε- Κυβέρνησης και Υπουρ- σμεύονται να μην προβαίνουν σε αλυτρωτικές γός Εξωτερικών): Αν απαντώ στον δηλώσεις, δε- καθένα, δεν θα μου φτάσει ο σμεύονται να μην υιοθετούν τέτοιου είδους χρόνος. δηλώσεις από όποιον ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): φέρεται να δρα για το συμφέρον τους, Όχι. Υπήρξε συμφωνία. δεσμεύονται να σέβονται ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της τα υφιστάμενα σύνορα, δεσμεύονται με δυο Κυβέρνησης και Υπουρ- λόγια να εγκαταλεί- γός Εξωτερικών): To πέμπτο που ψουν κάθε είδους αλυτρωτική ρητορική, κάθε κερδίσαμε και θεωρώ ότι είναι είδους αλυτρωτι- το πιο σημαντικό απ’ όλα, είναι ότι κές δράσεις από οποιονδήποτε κι αν κατοχυρώνεται η ελληνική πα- προέρχονται αυτές. ράδοση και η ιστορική κληρονομιά της αρχαίας Τέταρτον, καταφέραμε η χρήση του όρου ελληνικής Μακε- «Μακεδονία», «μα- δονίας με τον πιο σαφή, με τον πιο νομικά κεδονικό», σε σχέση με τις κρατικές δομές και δεσμευτικό τρόπο. τα όργανα του (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του κράτους να αφήνεται μόνο στην ελληνική ΣΥΡΙΖΑ) πλευρά, δηλαδή αυτό Γιατί σε αντίθεση με ορισμένους που θεωρούν που σας έλεγα πιο πριν ότι δεν μπορούν να ότι το όνομα έχουν πανεπιστήμιο είναι η ψυχή μας, εγώ θεωρώ ότι η ψυχή μας Μακεδονίας. Η Ελλάδα μπορεί να έχει και θα είναι η ιστορία μας. έχει προφανώς. Η ιστορία μας είναι η ψυχή μας και την Βεβαίως, δεν θέλω καν να απαντήσω στις παίρνουμε πίσω. Δεν θα ανακρίβειες τις μπορεί πια κανείς να τη σφετερίζεται. οποίες είπατε, δηλαδή ότι δήθεν εμείς θα πρέπει (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του αναγκαστικά ΣΥΡΙΖΑ) να τους λέμε «Μακεδόνες» και «μακεδονικό» Μετά απ’ όλα αυτά έρχεται η Αντιπολίτευση - κ.λπ.. Δεν έχετε δια- και ιδίως τα κόμ- βάσει καν τη συμφωνία. Το άρθρο 7.5. τα λέει ματα που είχαν ευθύνη για όλα όσα συνέβησαν με πολύ μεγάλη τα τελευταία χρό- σαφήνεια. νια- και μας λένε τι; «Δεν πειράζει που Εγώ θα ήθελα να σας ρωτήσω: Πώς ακριβώς κερδίσατε όλα όσα εμείς θέλετε να τους είχαμε θέσει ως εθνική γραμμή. Η συμφωνία λέμε; Σκοπιανούς; Θα ήθελα να σας ρωτήσω αυτή δεν είναι επω- ποια είναι η θέση φελής για τα εθνικά συμφέροντα». Μα, αν αυτή σας σ’ αυτό. Διότι σε μια ερώτηση που κάνατε, η συμφωνία, που κύριε Κουμου- καλύπτει πλήρως όλες τις εθνικές «κόκκινες» τσάκο, όταν δεν είχε ανοίξει η κόντρα για γραμμές που βά- λόγους μικροκομματι- λατε κι εμείς τις βρήκαμε, που αποτρέπει κής αντιπαράθεσης ακόμα και θέλατε να επιπλέον σημαντικούς απευθυνθείτε στον κ. κινδύνους που εσείς ουδέποτε καταφέρατε στις Καμμένο για να του κάνετε κριτική, που πάντα διαπραγματεύ- είχε αυτήν τη θέση σεις να διασφαλίσετε, όπως το ζήτημα τού να εγερθεί θέμα μει-

88 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

ονότητας, αν αυτή η συμφωνία –λέτε- είναι οποίο μάς κατηγορείτε, δηλαδή εργαλειοποίηση εθνικά επιζήμια, τότε ενός εθνικού η εθνική γραμμή και η δική σας στρατηγική, ζητήματος. Εσείς κάνατε αυτό για το οποίο μας αυτή που οικοδομή- κατηγορείτε. σατε εσείς τόσα χρόνια, ήταν εθνικά επιζήμια. Βεβαίως, το κάνετε για έναν και βασικό λόγο, Τότε εσείς ήσα- διότι αυτήν τη σταν επιζήμιοι για τη χώρα. συμφωνία τη φέρνουν αυτοί τους οποίους εσείς Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η άρνηση και δεν αναγνωρί- καταψήφιση ζετε παρά ως προσωρινούς ενοίκους της αυτής της συμφωνίας από τα κόμματα και τα εξουσίας, ενώ εσείς πολιτικά πρόσωπα θεωρείτε τους εαυτούς σας ως μόνιμους που κυβέρνησαν τη χώρα -εγώ δεν λέω για ιδιοκτήτες. κάποιους οι οποίοι Δεν έχουμε παρά να δούμε την υποκριτική δεν κυβέρνησαν και είχαν αυτήν τη θέση- ήταν στάση που κράτησε μ’ αυτό το κομμάτι η Νέα Δημοκρατία από την πρώτη στιγμή κατά της εθνικής κοινής γνώμης, μ’ αυτό το κομμάτι τη διάρκεια της της εθνικής συλ- διαπραγμάτευσης, όταν εκκινούσε η διαδικασία λογικής συνείδησης που είχε μείνει στο ’92. Δεν αυτή. Ο κ. Μη- είχε παρακολου- τσοτάκης αρχικά είχε δηλώσει ότι στηρίζει την θήσει ότι η γραμμή της χώρας ήταν άλλη. Η επιδίωξη για επί- καταψήφιση, λοιπόν, τευξη συμφωνίας με σύνθετη ονομασία που θα αυτής της συμφωνίας από τα κόμματα και τα ισχύει erga πολιτικά πρόσωπα omnes. Γιατί; Διότι προφανώς είχε την που κυβέρνησαν τη χώρα από το ’90 και μετά εντύπωση ότι δεν θα το αποτελεί μια πρω- καταφέρουμε αυτό. Όταν είδε ότι το τοφανή αυτοακύρωση και αυτοϋπονόμευσή καταφέρνουμε αυτό, άλ- τους, των δικών λαξε γνώμη, άλλαξε τοποθέτηση και έθεσε ως τους πολιτικών πεπραγμένων. Με δυο λόγια θα απαράβατο όρο το πω: Είναι μια να κατοχυρωθεί η συμφωνία αυτή και με στάση πολιτικής υποκρισίας με κεφαλαίο «Υ». αναθεώρηση της συν- Όλοι, όμως, κρι- ταγματικής ονομασίας. Όταν είδε ότι το νόμαστε. πετυχαίνουμε και αυτό, (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του όπως επιδιώκαμε από την αρχή, ανέβασε κι ΣΥΡΙΖΑ) άλλο τον πήχη και Εγώ θα ήθελα να πω μια ακόμα αλήθεια, για να έβαλε μία ακόμα προϋπόθεση, να ολοκληρωθεί πάω μετά στα η συνταγματική επιχειρήματα, τα οποία αναδεικνύετε το αναθεώρηση στη γείτονα πριν κυρωθεί αυτή τελευταίο διάστημα. από το ελληνικό Κοι- Θεωρώ –και νομίζω ότι είναι μια αλήθεια που νοβούλιο. Μάλιστα, θυμάμαι ότι ήταν τόσο δεν μπορεί να σίγουρος τότε ο κ. κρυφτεί- ότι το βασικό σας πρόβλημα, κύριε Κουμουτσάκος που έλεγε «τώρα αυτός ο όρος ο Μητσοτάκη και απαράβατος κυρία Γεννηματά, δεν είναι η συμφωνία. Το και δεν κάνουμε βήμα παραπέρα απ’ αυτόν τον βασικό σας πρό- όρο» και την επό- βλημα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Το βασικό σας μενη μέρα διαψεύστηκε. πρόβλημα είναι ότι αυτήν ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΜΟΥΤΣΑΚΟΣ: Σας τη συμφωνία τη φέρνω εγώ ως Πρωθυπουργός, βοηθήσαμε να διαπραγμα- τη φέρνει ο Κο- τευτείτε σωστά, γιατί δεν το κάνατε. τζιάς ως Υπουργός που ήταν. ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του Κυβέρνησης και Υπουρ- ΣΥΡΙΖΑ) γός Εξωτερικών): Κύριε Κουμουτσάκο, Το βασικό σας πρόβλημα είναι ότι εσείς κάνετε μπράβο σας που μας αυτό για το βοηθήσατε να διαπραγματευτούμε σωστά. Σας ευχαριστούμε

89 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

πολύ. Κατ’ αρχάς τη λέξη «εκχώρηση» - κύριε (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του Μητσοτάκη, το έχετε ΣΥΡΙΖΑ) σκεφτεί αυτό;- τη χρησιμοποιείτε διαρκώς χωρίς (Θόρυβος από την πτέρυγα της Νέας να κατανοείτε Δημοκρατίας) τι ακριβώς κάνετε. Παραπέμπει μάλλον σ’ ένα ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): παραλήρημα με- Σας παρακαλώ, ησυχία. γαλείου, που προφανώς προκύπτει από τη ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της στροφή σας στην Κυβέρνησης και Υπουρ- εθνικιστική πλευρά το τελευταίο διάστημα. γός Εξωτερικών): Όμως, εκείνες τις μέρες, Δεν θέλω, όμως, να μπω στη σφαίρα της ξέρετε, στέλνατε την ψυχανάλυσης, ούτε κ. Σπυράκη να πηγαίνει να συναντά σε κρυφά να αναλάβω ρόλο ψυχαναλυτή. Αυτό που θέλω καφέ στις Βρυξέλ- να σας πω είναι λες τον κ. Ζάεφ και να του λέει: «Σταμάτα, μην ότι δεν μπορείς να εκχωρήσεις κάτι που δεν πας με αυτούς. έχεις και κάτι που Εμείς θέλουμε να προχωρήσουμε, αλλά μην πας δεν υπάρχει, για τον πολύ απλό λόγο ότι εμείς με αυτούς. Θα γλώσσα μακεδο- αλλάξουν τα πράγματα στην Ελλάδα και θα νική δεν είχαμε ποτέ -ο Μέγας Αλέξανδρος κάνουμε εμείς τη μίλαγε την ελληνική συμφωνία». Αυτή είναι η πραγματικότητα. γλώσσα, ο Μέγας Αλέξανδρος διδάχθηκε την (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του ελληνική γλώσσα ΣΥΡΙΖΑ) από τον Αριστοτέλη και όχι μακεδονική Τώρα, λοιπόν, όταν διαπιστώσατε ότι όλες οι γλώσσα-, αλλά και για καίριες και κομ- τον απλούστατο λόγο ότι οι Μακεδόνες βικές διαπραγματευτικές μας θέσεις έχουν Έλληνες που κατοικούν υλοποιηθεί, αρχίσατε στη βόρεια Ελλάδα έχουν εθνότητα ελληνική. να μιλάτε για εκχώρηση γλώσσας και (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του εθνότητας, ακόμα και όταν ΣΥΡΙΖΑ) οι ίδιοι οι γείτονές μας έχουν διευκρινίσει ότι η Πάμε παρακάτω, όμως. Μας λέτε ότι συμφωνία ανα- εκχωρήσαμε τη γλώσσα γνωρίζει ιθαγένεια και η γλώσσα τους είναι -παρά το γεγονός ότι μάλλον δικές σας σλαβική. Μάλιστα, κυβερνήσεις το έκαναν όταν ήρθε και η διευκρινιστική δήλωση, αυτό- στη διάσκεψη του ΟΗΕ για την αρχίσατε να λέτε κάτι τυποποίηση των γεωγρα- άρρητα ρήματα ότι το πρόβλημά σας είναι ότι φικών ονομάτων που έλαβε χώρα στην Αθήνα τη διευκρινιστική το ’77. δήλωση στη σφραγίδα πάνω δεν την έχουν Ενώ οι δικές σας κυβερνήσεις αυτά τα θέματα αλλάξει και έχει «Μa- τα είχαν στην 3162 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ πρώτη γραμμή, γιατί τότε, το 1994, δεν (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) προβάλατε καμμία επι- cedonia». Μα, πώς; Αφού πρέπει να κυρωθεί φύλαξη ή αντίρρηση στον Διεθνή Οργανισμό στην Ελληνική Τυποποίησης, ο Βουλή και να τεθεί σε ισχύ η αλλαγή του οποίος είναι υπεύθυνος για την επίσημη συντάγματός τους. Τέ- κωδικοποίηση των ονο- τοια μας λέτε. μάτων, των γλωσσών κρατών - μελών του ΟΗΕ (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του και παραδώσατε ΣΥΡΙΖΑ) τότε τις συντομογραφίες MK και MKD; Φτάσατε βεβαίως στο σημείο να μας πείτε ότι Και για όσους θεωρούν ότι αυτά είναι πολύ ανακαλύψατε τεχνικά, θέλω να και κάτι ακόμα, ότι δηλαδή δεν εκχωρούμε – σας επαναλάβω το εξής. Πού είναι ο φίλος μου λέει- μόνο γλώσσα ο κ. Τασούλας; και εθνότητα, αλλά εκχωρούμε και λαό. Κύριε Τασούλα, είχαμε κάνει έναν διάλογο για (Γέλωτες από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) αυτό. Θα το πω

90 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

με σωστό τρόπο αυτή τη φορά. Ο Ευάγγελος γνωρίζει με γραμματική και συντακτικό και Αβέρωφ, ως απάντα με σαφήνεια Υπουργός Εξωτερικών, το 1959 από αυτό εδώ και σε όλους εκείνους τους υποτιθέμενους το Βήμα -και δεν λόγιους και γλωσσο- είναι τυχαίο όταν τα λέει ένας Υπουργός λόγους που προσπαθούν να μας πείσουν ότι μια Εξωτερικών- είχε πει τα γλώσσα δεν εξής. Και θα το πω σωστά, εκ προοιμίου, ότι δεν είναι γλώσσα, στέλνοντας στον κάλαθο των τα είχε πει θέ- αχρήστων και την λοντας να δώσει απαντήσεις στο ζήτημα της επιστημονική τους αξιοπρέπεια, αλλά και τον γλώσσας, αλλά στο ορθό λόγο. κύριο και το μείζον θέμα, που ήταν η Μια λοιπόν και με προκαλέσατε για το θέμα της μειονότητα. Η μειονότητα μειονότητας ήταν το μείζον θέμα, που λύνεται με τη και μου λέτε ότι αυτό είναι το κρίσιμο, θα ήθελα Συμφωνία των Πρεσπών. και εδώ να κάνω Τι έλεγε, λοιπόν, ο αείμνηστος Ευάγγελος μια ιστορική αναδρομή. Μια και μιλάμε σήμερα Αβέρωφ το 1959; με αλήθειες, να «Πρώτον, εις την ελληνική Μακεδονία δεν τα πούμε όλα. Με τη Συμφωνία των Πρεσπών οι ομιλείται η μακεδονική γείτονές μας δέ- γλώσσα, η οποία ομιλείται εις τα Σκόπια και χονται οριστικά ότι δεν υπάρχει ζήτημα δήθεν έχει και γραμματικήν μακεδονικής μει- και συντακτικόν. Στην ελληνική Μακεδονία ονότητας στην Ελλάδα. Το ζήτημα αυτό -και όχι ομιλείται ένα τοπικό της ονομασίας- ιδίωμα, το οποίο δεν έχει καμμία σχέση με τη ήταν αυτό το οποίο είχε αποτελέσει τον πυρήνα μακεδονική του μακεδονικού γλώσσα.». ζητήματος, σας θυμίζω, κατά τη διάρκεια του Η δήλωση αυτή γιατί είναι αποκαλυπτική; Διότι πολέμου με την με μία και μόνη τότε ενιαία Γιουγκοσλαβία, το να επιμένει περί κίνηση κατεδαφίζει όλες αυτές τις ύπαρξης μακεδο- αντιεπιστημονικές, τις πατρι- νικής μειονότητας στην ελληνική επικράτεια. δοκάπηλες ανοησίες που έχουν κατατεθεί το Η σχετική, λοιπόν, τροπολογία στο σύνταγμα τελευταίο διάστημα της γειτονικής στη δημόσια συζήτηση. χώρας, που την πετυχαίνουμε με τη Συμφωνία Αφ’ ενός ο Ευάγγελος Αβέρωφ με την ιδιότητα των Πρεσπών, του Υπουργού είναι αυτή που αφαιρεί κάθε αναφορά σε Εξωτερικών αναγνωρίζει το προφανές, ότι εκτός προστασία μακεδονι- από την ελλη- κής μειονότητας ή σε μακεδονικό λαό σε νική Μακεδονία υπάρχει και άλλη Μακεδονία γειτονικές χώρες και που δεν είναι ελλη- κάνει λόγο για στήριξη της ομογένειας, όπως νική, όταν λέει «εις την ελληνική Μακεδονία». ακριβώς κάνουμε Διαφορετικά θα λόγο και στο δικό μας σύνταγμα. Είναι, λοιπόν, χρειαζόταν άλλος προσδιορισμός. σαφές, κυρίες και Αφ’ ετέρου, αναγνωρίζει την ύπαρξη κύριοι συνάδελφοι, ότι χωρίς αλύτρωτους μακεδονικής γλώσσας, αδελφούς δεν υπάρχει όταν ένας Υπουργός Εξωτερικών το λέει αυτό αλυτρωτισμός. Γι’ αυτό τελειώνουμε μια και στο ελληνικό Κοι- καλή με τον αλυτρω- νοβούλιο το 1959, πολύ πριν γίνει Υπουργός ο τισμό. κ. Κοτζιάς νομίζω. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του Και φαντάζομαι ότι δεν θα θεωρείτε ΣΥΡΙΖΑ) εθνομηδενιστή και προδότη Ως προς τον δεύτερο ισχυρισμό σας τώρα, τα τον αείμνηστο Αβέρωφ, όπως ενδεχομένως περί δήθεν εκ- θεωρείτε τον κ. Κο- χώρησης μακεδονικής εθνότητας, που όπως είπα τζιά και όσους είναι στην Αριστερά και στον εμπλουτίστηκε ΣΥΡΙΖΑ. Και την ανα- τώρα τελευταία με το επιχείρημα περί εκχώρησης μακεδονικού

91 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

λαού, νομίζω ότι είναι μια συζήτηση την οποία επιχείρημα είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια δίνατε έχουμε εξαντλή- μια μεγάλη μάχη σει. Την έχουμε κάνει δηλαδή πολλές φορές και εσείς για την εθνότητα και για τη γλώσσα. μιλάμε και με Μάλιστα. αγγλικούς όρους. «nationality» και «ethnicity» Θέλω να σας απευθύνω ένα ερώτημα: Τι κάνατε είναι άλλες λέξεις. ακριβώς Νομίζω ότι την εξαντλήσαμε σε ό,τι αφορά εσείς, όταν διαπραγματευόσασταν, για την βεβαίως και τη διευ- αναφορά σε μακεδο- κρινιστική δήλωση που έγινε στη ρηματική νικό έθνος στο σύνταγμα της γειτονικής μας διακοίνωση από τους χώρας; Ρωτάω τους ίδιους τους γείτονές μας. συναδέλφους, διότι την τελευταία φορά που Όμως, επιτρέψτε μου, για να γίνω κατανοητός έγινε συζήτηση για σε όσους μας αλλαγή του συντάγματος της γείτονος, δεν ήταν παρακολουθούν, να αναφέρω ένα παράδειγμα τώρα με τον Κο- και μόνο. Διότι, τζιά. Ήταν το 1992 επί κυβερνήσεως όπως προείπα, στη γειτονική χώρα οι πολίτες Κωνσταντίνου Μητσοτάκη έχουν nationality, με Υπουργό Εξωτερικών τον κ. Σαμαρά. ιθαγένεια μακεδονική/πολίτες της Δημοκρατίας Αλήθεια, ο κ. Σαμαράς της Βόρειας Μα- είχε ζητήσει την αφαίρεση των αναφορών του κεδονίας, αλλά η εθνότητα τους είναι Αλβανοί συντάγματος της και Σλαβομακεδό- γειτονικής χώρας σε μακεδονικό έθνος ή λαό νες. Αυτή είναι η πραγματικότητα. και εμείς δεν το Όπως για παράδειγμα θα έλεγα και μια άλλη γνωρίζουμε; Η απάντηση είναι όχι. χώρα, την Ελβε- Ο κ. Σαμαράς όταν διαπραγματεύτηκε το τία. Οι Ελβετοί πολίτες έχουν nationality, «Πακέτο Πινέιρο» κα- ιθαγένεια ελβετική, τέθεσε συνταγματικές αλλαγές από τη δική μας αλλά χωρίζονται σε τρεις εθνότητες: είναι πλευρά που Γερμανοί, είναι Γάλλοι, είχαν να κάνουν αποκλειστικά με το θέμα της είναι Ιταλοί. Αυτές είναι οι εθνοτικές τους μειονότητας, να προελεύσεις. Τι δεν μην υπάρχει αναφορά σε μειονότητα στο καταλαβαίνετε; Αυτό δεν μπορώ να το σύνταγμά τους για να κατανοήσω. μη διεκδικούν μειονότητα και βεβαίως να Όμως για να μιλήσουμε με όρους νομικούς, εξαλειφθούν και οι ανα- όρους του διε- φορές οι επεκτατικές. Καμμία αναφορά -καμμία θνούς δικαίου, θα σας έλεγα μόνο αυτή τη αναφορά!- σε φράση. Στο διεθνές αλλαγή του λεκτικού του συντάγματος σε σχέση δίκαιο δεν υπάρχουν γενικώς αποδεκτά με μακεδονικό χαρακτηριστικά και γε- λαό και μακεδονικό έθνος. νικά αποδεκτοί ορισμοί του έθνους ή του λαού. Κι αν δεν με πιστεύετε, θα ήθελα να καταθέσω Τα κράτη ανα- σήμερα -επειδή γνωρίζουν κράτη. Δεν αναγνωρίζουν ούτε λαούς αυτά δεν έχουν αποχαρακτηριστεί, θα ήθελα να ούτε εθνότητες. είναι προς Ως εκ τούτου, ακόμα και αν ήθελε ο Κοτζιάς να ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΞA’ - 24 τα δώσει όλα και ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019 3163 να τους δώσει εθνότητα, δεν θα μπορούσε να το γνώση των Αρχηγών των Κομμάτων και όχι του κάνει, διότι μια συνόλου των διεθνής συμφωνία δεν μπορεί να αναγνωρίσει Βουλευτών- τι περιλαμβάνουν οι εθνότητα, παρά διαπραγματεύσεις για το «Πα- μόνο ιθαγένεια. κέτο Πινέιρο» και τι κατέθεσε ο κ. Σαμαράς. Θέλω όμως τώρα να απαντήσω επί της ουσίας (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης στα ερωτήματα και Υπουργός αυτά με ορισμένα παραδείγματα, γιατί είδα ότι Εξωτερικών κ. Αλέξης Τσίπρας καταθέτει για τα το βασικό σας Πρακτικά τα

92 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

προαναφερθέντα έγγραφα, τα οποία βρίσκονται Μας κατηγορείτε, επίσης, ακόμα και για το θέμα στο ειδικό αρ- της ιθαγέ- χείο του Τμήματος Γραμματείας της Διεύθυνσης νειας στα διαβατήρια. Επί είκοσι πέντε χρόνια οι Στενογραφίας γείτονές μας και Πρακτικών της Βουλής) που τους αποκαλείτε Σκοπιανούς, έρχονται εδώ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΡΑΓΑΚΗΣ: Τι είπε ο στην Ελλάδα, Πινέιρο; κάνουν τα μπάνια τους στη Χαλκιδική, κάνουν ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της τις βόλτες τους Κυβέρνησης και Υπουρ- στην πλατεία Συντάγματος -και καλά κάνουν οι γός Εξωτερικών): Τι είπε ο κ. Σαμαράς. άνθρωποι γιατί Και βεβαίως, επειδή το ίδιο ακούσαμε και από ενισχύουν τον τουρισμό μας- αλλά τα την πλευρά της διαβατήριά τους δεν γρά- κ. Γεννηματά -που και αυτή μας είπε ότι εάν φουν «Σκοπιανοί». Γράφουν «Μακεδόνες» εμείς είχαμε δώσει σκέτο. Εσείς είκοσι τη γλώσσα και την εθνότητα, θα το είχαμε λύσει πέντε χρόνια που ήσασταν; Γιατί το επιτρέψατε το θέμα, αλλά αυτό είκοσι πέντε δεν τα δίναμε γιατί εμείς ήμασταν εθνικά χρόνια; υπερήφανοι- αλήθεια, (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του κυρία Γεννηματά, για διαβάστε λίγο καλύτερα ΣΥΡΙΖΑ) τη Συμφωνία της Πού ήσασταν το 2008-2009, όταν έγινε η Αχρίδας που υπεγράφη από τις Ηνωμένες διαπραγμάτευση και Πολιτείες και την Ευ- απελευθερώθηκε το καθεστώς για τα διαβατήρια ρωπαϊκή Ένωση το 2001, επί κυβερνήσεως των πολιτών Σημίτη. Τι λέει, λοι- της γειτονικής χώρας ως χώρας Σένγκεν; Πού πόν, αυτή η συμφωνία; Θέλετε να σας διαβάσω ήσασταν, ρε παι- τι λέει αυτή η διά, εσείς οι μακεδονομάχοι τόσα χρόνια; Οποία συμφωνία; Η επίσημη γλώσσα της Μακεδονίας υποκρισία! και στις διεθνείς (Θόρυβος στην Αίθουσα) σχέσεις της Μακεδονίας είναι η μακεδονική ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): γλώσσα. Χωρίς καμ- Ησυχία, παρακαλώ. μία δική σας διαμαρτυρία τότε! Αναφέρεται σε ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της μακεδονική Κυβέρνησης και Υπουρ- γλώσσα, αναφέρεται σε Μακεδονία και σε άλλα γός Εξωτερικών): Μας λέτε, τέλος, ότι σημεία αναφέ- είναι απαράδεκτο να αυ- ρεται και σε Μακεδόνες. τοπεριοριζόμαστε και να υπονοούμε ότι μπορεί (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του να έχουμε και ΣΥΡΙΖΑ) εμείς αλυτρωτική λογική, διότι στη συμφωνία – (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης το άκουσα, το είπε και Υπουργός και σήμερα και ο κ. Σαμαράς- λέμε να Εξωτερικών κ. Αλέξης Τσίπρας καταθέτει για τα διαγράψουμε τους αλυ- Πρακτικά τα τρωτισμούς στα βιβλία και των δύο πλευρών και προαναφερθέντα έγγραφα, τα οποία βρίσκονται είμαστε απαρά- στο αρχείο του δεκτοι. Γιατί είμαστε απαράδεκτοι; Γιατί δεν Τμήματος Γραμματείας της Διεύθυνσης λέμε ότι μόνο αυτοί Στενογραφίας και Πρα- έχουν αλυτρωτισμό στα βιβλία ή στη ρητορική κτικών της Βουλής) και τις ενέργειες Τόσο μεγάλο αγώνα είχατε κάνει εσείς για τη κρατικών και ιδιωτικών φορέων. Μάλιστα. μακεδονική Στις 4 Σεπτεμβρίου, όμως, του 2012 ο κ. γλώσσα και για την εθνότητα και για τον όρο Σαμαράς έγραφε ένα Μακεδόνες. Ούτε γράμμα στον κ. Γκρουέφσκι γι’ αυτά τα θέματα. βέτο ασκήσατε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε Και τι έλεγε ο κ. καμμία αντίρρηση Σαμαράς τότε στο γράμμα που έστειλε στον κ. προβάλλατε, αφού τόσο πολύ σας απασχολούσε Γκρούεφσκι; Ότι το θέμα αυτό.

93 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

ο έλεγχος του τρόπου που παρουσιάζουν την ρηματολογία το τελευταίο διάστημα είναι ιστορία τα σχολικά απόλυτα βιβλία των δύο χωρών –των δύο χωρών!- και η προσχηματική, όλη σας η επιχειρηματολογία το απαλλαγή τους τελευταίο διά- από αρνητικά σχόλια, η εχθρική και αλυτρωτική στημα είναι απόλυτα κινδυνολογική. ρητορική εναν- Σήμερα μας είπατε ακόμα και για τα προϊόντα τίον των γειτόνων μας, είναι το αντικείμενο της ονομασίας προ- συζήτησης. έλευσης, για τα προϊόντα γεωγραφικών Το καταθέτω για τα Πρακτικά. ενδείξεων, τα οποία τα (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης προστατεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση -λες και δεν και Υπουργός το ξέρετε- η Ευ- Εξωτερικών κ. Αλέξης Τσίπρας καταθέτει για τα ρωπαϊκή Επιτροπή, τόσο εντός Ευρωπαϊκής Πρακτικά το Ένωσης, όσο και σε προαναφερθέν έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο τρίτες χώρες. αρχείο του Τμή- Σήμερα μας είπατε δήθεν ότι δεν θα μπορούμε ματος Γραμματείας της Διεύθυνσης να παγώσουμε Στενογραφίας και Πρακτι- κεφάλαια ή να βάλουμε βέτο στην ένταξη της κών της Βουλής) γειτονικής χώρας Ορίστε, ο Σαμαράς, ο οποίος ήρθε σήμερα εδώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν αυτή δεν τηρεί τη και μας είπε: συμφωνία ή αν «Αποκλείεται, δεν υπάρχει περίπτωση ο δεν τηρεί τις προϋποθέσεις. Και αυτό είναι ένα Σαμαράς να έκανε τέτοιο μεγάλο ψέμα. πράγμα, σίγουρα». Και βέβαια το ίδιο έκανε και Κάθε κεφάλαιο της ενταξιακής πορείας θα ο Υπουργός κριθεί ανάλογα με το του... αν η γειτονική χώρα προχωράει σε αυτά τα (Θόρυβος στην Αίθουσα) οποία έχουν συμφω- ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Νικόλαος Βούτσης): νηθεί. Ακόμα και το περιβόητο ότι πρέπει να Ησυχία, παρακαλώ. ντρεπόμαστε, γιατί ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρόεδρος της –λέει- θα πάει να ανοίξει ένα ιδιωτικό Κυβέρνησης και Υπουρ- ινστιτούτο, δεν είπατε κρα- γός Εξωτερικών): ...ο κ. Αβραμόπουλος, τικό γιατί ξέρετε ότι τα κρατικά δεν μπορούν να με επιστολή στον ομό- έχουν... λογό του Νίκολα Ποπόσκι όπου μίλησε για την (Θόρυβος στην Αίθουσα) ανάγκη κρατικές Όχι, όχι, δεν το είπε από ιδεολογική άποψη ο κ. υπηρεσίες να αποθαρρύνουν με ανάλογες Μητσοτάκης. ενέργειες που υποκι- Ξέρει ότι η συμφωνία λέει ότι τα κρατικά των νούν βία και μίσος ή εχθρότητα του ενός έναντι γειτόνων μας δεν του άλλου και μπορούν να λένε «Μακεδονικό», θα λένε στις δύο πλευρές. Μάλιστα. «Βόρειας Μακεδονίας». Το καταθέτω για τα Πρακτικά. Γι’ αυτό είπε ιδιωτικό, ήξερε τι είπε. (Στο σημείο αυτό ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης Προφανώς, όμως, δεν ξέρετε ή μάλλον και Υπουργός παραγνωρίζετε ότι για Εξωτερικών κ. Αλέξης Τσίπρας καταθέτει για τα ιδιωτικά ινστιτούτα γλωσσών αποφασίζουμε Πρακτικά το εμείς. Εμείς αποφα- προαναφερθέν έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο σίζουμε αν θα δώσουμε άδεια ή δεν θα δώσουμε αρχείο του Τμή- άδεια. ματος Γραμματείας της Διεύθυνσης Άρα, τι κάνετε; Αυτό το οποίο κάνετε είναι να Στενογραφίας και Πρακτι- προσπαθείτε να κών της Βουλής) παραπληροφορήσετε τον ελληνικό λαό, να Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα μπορούσα να δημιουργήσετε ψευ- αναφέρω δε- δείς εντυπώσεις, διότι δεν σας φταίει η κάδες παραδείγματα για να σας αποδείξω ότι συμφωνία, κακά τα ψέ- όλη σας η επιχει- ματα. Αυτό που σας φταίει –επαναλαμβάνω- είναι ότι τη

94 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

συμφωνία τη φέρνουμε εμείς. καίωμα το 1983 να επιστρέψουν στην πατρίδα Και για του λόγου το αληθές, καρφώθηκε η κ. τους. Ούτε θα Γεννηματά. Διά- αναφερθώ τόσο στη Σλαβομακεδόνισσα Ειρήνη βασα την ανακοίνωσή της στη διαγραφή του κ. Γκίνη, Μίρκα Γκί- Θεοχαρόπουλου. νοβα, την πρώτη γυναίκα που εκτελέστηκε στον Γιατί τον διέγραψε; Κατά τα άλλα, δεν έβαζε και Εμφύλιο, κομ- πειθαρχία! Φαν- μουνίστρια. Αυτές τις ερινύες σας να τις ταστείτε να έβαζε και πειθαρχία, τι θα του έκανε αντιμετωπίσετε μόνοι του ανθρώπου. σας. Τον διέγραψε όχι γιατί αυτή η μεγάλη (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του ιδεολογική διαφορά να ΣΥΡΙΖΑ) συμφωνεί ως προοδευτικός άνθρωπος με αυτή Θα μιλήσω πολιτικά, δεν θα αναφερθώ με τη συμφωνία, κέντρο την ιστορία ενώ είναι κατάπτυστη, είναι το θέμα της του ΚΚΕ. Λέει, λοιπόν, πολιτικά το ΚΚΕ διαγραφής του, αλλά σήμερα, ποιος ο βασικός γιατί αντικειμενικά εξυπηρετεί τους λόγος; Το ΝΑΤΟ. Ποιος ο δεύτερος βασικός σχεδιασμούς του ΣΥΡΙΖΑ και λόγος; Ο αλυτρωτι- του κ. Τσίπρα. σμός. Να χαρώ την προοδευτικότητά σας, να χαρώ την Εντάξει, το ΝΑΤΟ να το δεχτώ ως ένα λόγο να εθνική σας διαφωνεί κανείς. ευθύνη, να χαρώ τη συνείδησή σας και την Αν και εκεί ήθελα να θέσω ένα ερώτημα. Ας εθνική σας στάση σε δεχθώ, λοιπόν, εγώ ένα τόσο κρίσιμο εθνικό θέμα. πλήρως την ανάλυσή σας, ότι η συμφωνία είναι (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του υπαγορευμένη ΣΥΡΙΖΑ) από τη Δύση, από τον διεθνή ιμπεριαλισμό ή δεν Δεν θα αποφύγω, όμως, τον πειρασμό να πω δυο ξέρω τι άλλο λόγια και για μπορεί να φαντάζεστε. το Κομμουνιστικό Κόμμα. Δεν το κάνω συχνά, Υπό αυτή τη διεθνή συνθήκη, με δεδομένη τη αλλά ξέρετε σε βούληση των γει- κρίσιμες στιγμές δεν υπάρχει ασυλία για τόνων μας να θέλουν να μπουν στο ΝΑΤΟ, που κανέναν. Τα στερνά τι- άλλωστε είναι και μούν τα πρώτα και όλοι κρινόμαστε για δικό τους θέμα, πώς θεωρεί το ΚΚΕ ότι το οτιδήποτε κάνουμε. Και ελληνικό κράτος θα επειδή το Κομμουνιστικό Κόμμα αναμετριέται μπορούσε ή θα έπρεπε να αναγνωρίσει αυτή τη με την ιστορία - χώρα; Πώς; Με εκατό χρόνια ιστορίας- νομίζω ότι σήμερα ποιο όνομα; Πώς θα τους λέμε αυτούς τους παίρνει μία θέση και ανθρώπους; Τι λέτε; στάση που θα σημαδέψει την ιστορία του. Αφού μας λέτε ότι ο όρος «Μακεδονία» και 3164 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ μόνο στο όνομά τους (ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ) είναι αλυτρωτισμός. Δεν θέλω να αναφερθώ ούτε στο Ή εγώ δεν διάβαζα καλά τον Λένιν όταν ήμουν σλαβομακεδονικό αλφαβη- μικρός ή εσείς τάρι που μοίραζαν οι Κομμουνιστές της κάτι δεν κάνετε καλά, διότι η αυτοδιάθεση των Τασκένδης στα παιδιά λαών και των κι- των Σλαβομακεδόνων μαχητών του νημάτων ήταν ένα από τα βασικά Δημοκρατικού Στρατού Ελ- χαρακτηριστικά της επαναστα- λάδας. τικής αντίληψης του κομμουνιστικού κινήματος. (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ) ΣΥΡΙΖΑ) Δεν θέλω να αναφερθώ ούτε στις εβδομήντα Εν πάση περιπτώσει, εγώ δεν θέλω να μείνω σε χιλιάδες πρόσφυ- αυτό. Εγώ γες του Εμφυλίου, που το ελληνικό κράτος τούς θέλω να πω ότι είναι αδιανόητο σήμερα να μην στέρησε το δι- καταλαβαίνετε το

95 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

πρωτεύον και το δευτερεύον ή να κάνετε πως πάρα πολύ. Τα Βαλκάνια ήταν πάντοτε η δεν καταλαβαίνετε, μπαρουταποθήκη της γιατί και εσείς για τον λόγο που το κάνουν και Ευρώπης, όχι τυχαία. Η διάλυση της ενιαίας οι άλλοι το κάνετε, Γιουγκοσλαβίας για ψηφοθηρικούς λόγους και γιατί σας ενοχλεί αποτέλεσε τη θρυαλλίδα μιας σκληρής περιόδου ο ΣΥΡΙΖΑ. ανάδυσης των Ποια είναι η διάκριση που κάνετε; Δεν εθνικισμών που σκόρπισαν τον τρόμο και τον καταλαβαίνετε ότι ο κύ- θάνατο. Οι εθνικι- ριος εχθρός της εργατικής τάξης και των λαϊκών σμοί για πάρα πολλά χρόνια έδιναν τον τόνο σε στρωμάτων σή- αυτήν την πε- μερα είναι η ασίγαστη δίψα του ελληνικού ριοχή. Οι διμερείς διενέξεις έληγαν με το όπλο εθνικισμού για στο χέρι και όχι εκδίκηση απέναντι στις κατακτήσεις του λαϊκού με συμφωνίες. κινήματος, στις Και η χώρα μας δεν έμεινε ανεπηρέαστη από κατακτήσεις της δημοκρατίας και σε αυτές τις αυτές τις τεκτο- μικρές κατακτή- νικές αλλαγές. Υπήρξαν, όμως, πάντοτε και σεις που κατάφερε αυτή η Κυβέρνηση; Δεν το πολιτικές δυνάμεις, καταλαβαίνετε. αλλά και πολιτικοί και διπλωμάτες που Καλή η επίκληση των συμβόλων, αλλά στις διέβλεψαν έγκαιρα τον διαδηλώσεις και κίνδυνο να μπει η Ελλάδα σε μία αέναη στα συλλαλητήρια προχθές γίναμε μάρτυρες περιπέτεια στα βόρεια γεγονότων πολιτι- σύνορά της. κής ηγεμονίας της Ακροδεξιάς. Και δεν θα Θέλω να παραδεχτώ ότι ένας από τους πρώτους αναφερθώ μόνο στην πολιτικούς έφοδο στη Βουλή, στο λιντσάρισμα ανθρώπων, που το διέβλεψε αυτό ήταν ο Κωνσταντίνος στη δολοφονική Μητσοτάκης, παρά επίθεση σε δημοσιογράφους. Θα αναφερθώ τις τεράστιες ιδεολογικές διαφορές που με μόνο στο σύνθημα χωρίζουν από την πα- αυτό που είδα σε φωτογραφία σε τοίχο της ράταξή του και βεβαίως παρά τις τεράστιες Αθήνας: «Ναι στον διαφορές με την πο- φασισμό», τόσο στεγνά και τόσο, αν θέλετε, λιτική που υλοποίησε. Είχε, όμως, σωστή ανεπιτήδευτα και εκτίμηση τη στιγμή της χωρίς ίχνος ενοχής απέναντι στην ιστορία. Αυτό κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας και της δεν το καταλα- δημιουργίας του κρά- βαίνετε; τους των γειτόνων μας. Εγώ θα πω ένα πράγμα, ότι σήμερα και αύριο Είχε πει, λοιπόν, τότε -και νομίζω ότι έχει μία όλοι μας ανα- σημασία να το λαμβάνουμε ευθύνη, ευθύνη απέναντι στην αναφέρω γιατί είναι πολύ επίκαιρο- το εξής: ιστορία, ευθύνη απέ- «Είναι απαράδεκτη ναντι στο έθνος, ευθύνη απέναντι και στις αξίες υποκρισία εν ονόματι της εθνικής υπερηφάνειας μας και στις και της εθνικής προοδευτικές θέσεις μας και σε όσα αδιαλλαξίας να δεχόμαστε να μείνει αυτή η διακηρύττουμε τόσα χρόνια χώρα, αυτό το κρά- σε αυτόν τον τόπο. τος εις το διηνεκές με το όνομα «Μακεδονία» (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του και να μη δεχόμα- ΣΥΡΙΖΑ) στε να μείνει με ένα σύνθετο όνομα». Και Και όπως έλεγε και ο μεγάλος Καζαντζάκης: πρόσθεσε: «Αυτήν την «Οι κομμουνιστές ώρα χρειάζεται ειλικρίνεια, εντιμότητα και την αγαπούν την ευθύνη». Έτσι έλεγε. Ελπίζω θάρρος, αυτό χρειάζε- κάποια στιγμή να ται η εξωτερική μας πολιτική και αυτό νομίζω κάνετε και για αυτό την αυτοκριτική σας. είναι που μας λεί- Κλείνω, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, γιατί ήδη πει». μακρηγόρησα Δυστυχώς, κύριε Μητσοτάκη, πράγματι αυτό σας λείπει σή-

96 CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS: THE CASE OF THE PRESPES AGREEMENT IN GREECE

μερα θάρρος και τόλμη. Μπορεί να λείπει σε ώρα. Και σε αυτήν την κρίσιμη ώρα εγώ θέλω εσάς, δεν λείπει, να απευθυνθώ όμως, στην πλειοψηφία της εθνικής τόσο στους Βουλευτές όσο και στις Ελληνίδες αντιπροσωπείας και θάρρος και τους Έλληνες και τόλμη να υψώσουμε τη συνείδησή μας που μας παρακολουθούν. Είναι η ώρα της απέναντι σε αυτήν τη εθνικής αυτοπεποίθη- μεγάλη ιστορική, εθνική πρόκληση, να σης και ναι, της περηφάνιας, της εθνικής τελειώσει η υποκρισία, περηφάνιας. Δεν τριάντα χρόνια υποκρισία, να τελειώσει αυτή η έχουμε να φοβηθούμε τίποτα κοιτάζοντας την εκκρεμότητα, να αλήθεια. Είναι μία στερέψουν τα αποθέματα του μίσους και του ιστορική ημέρα! διχασμού που (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του έσπειραν στους δύο λαούς οι εθνικισμοί και στις ΣΥΡΙΖΑ) δύο πλευρές. Η ιστορία να ξέρετε όσο κι αν διαφωνείτε, (Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του επειδή τα φέρνουμε ΣΥΡΙΖΑ) εμείς αυτά, δεν θα δικαιώσει εμάς. Η ιστορία, Θεωρώ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ότι με εάν κάνουμε το αυτήν τη συμφω- βήμα, θα δικαιώσει την Ελλάδα, την Ελλάδα νία η Ελλάδα παίρνει πίσω το σημαντικότερο που τόλμησε, την πράγμα, αυτό που Ελλάδα που πάλεψε, την Ελλάδα που γίνεται ο της ανήκει και είναι η ιστορία της, τα σύμβολά εγγυητής της της, την παρά- σταθερότητας και της συνανάπτυξης στα δοση, την κληρονομιά της Αρχαίας Ελληνικής Βαλκάνια, την Ελλάδα Μακεδονίας. που η βαριά της ιστορία και το πολύτιμο αξιακό Όμως και οι γείτονές μας, η Βόρεια Μακεδονία, της φορτίο δεν από μία χώρα της επιτρέπει να είναι κομπάρσος στις διεθνείς στην οποία έχουμε γυρισμένη την πλάτη και εξελίξεις. τους σπρώχνουμε Για όλους αυτούς τους λόγους οι Βουλευτές θα να πάνε σε άλλους γίνεται μία φίλη χώρα, σταθούν όρ- γίνεται μια σύμμαχος θιοι, οι Βουλευτές θα πράξουν αυτό που λέει η χώρα, γίνεται ένας συμπαραστάτης της Ελλάδας συνείδησή τους, για τη συνερ- οι Βουλευτές θα πράξουν το ωφέλιμο για τη γασία, την ειρήνη και την ασφάλεια στην χώρα, οι Βουλευτές περιοχή και βεβαίως - θα πράξουν το εθνικό τους καθήκον. Δεν θα ίσως και πιο σημαντικό- μακριά από τη σφαίρα τρομοκρατηθούν, επιρροής τρίτων δεν θα τους εκφοβίσει κάνεις. Και η χώρα με τη χωρών που για ίδιον όφελος επιδιώκουν τη ψήφο τους θα διαιώνιση της αστά- προχωρήσει μπροστά. θειας στα Βαλκάνια, τη διαιώνιση αυτής της Σας ευχαριστώ. διένεξης και την (Όρθιοι οι Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ αποδυνάμωση του ρόλου της Ελλάδας στην χειροκροτούν ζωηρά και πα- ευρύτερη περιοχή. ρατεταμένα) Τώρα, λοιπόν, πράγματι, κύριε Μητσοτάκη, είναι η κρίσιμη