Luận Án Tiến Sĩ Nông Nghiệp
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN NGUYỄN HỮU THỌ NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌC VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT ĐỐI VỚI GIỐNG BƢỞI DIỄN (CITRUS GRANDIS) TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN - 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN NGUYỄN HỮU THỌ NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌC VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT ĐỐI VỚI GIỐNG BƢỞI DIỄN (CITRUS GRANDIS) TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Khoa học cây trồng Mã số: 62.62.01.10 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP Hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS. TS. NGÔ XUÂN BÌNH 2. GS. TS. NGUYỄN THẾ ĐẶNG THÁI NGUYÊN - 2015 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng sử dụng để bảo vệ một học vị nào hoặc chưa từng được ai công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào. Tất cả các tài liệu trích dẫn đã được chỉ rõ nguồn gốc, mọi sự giúp đỡ đã được cảm ơn. Ngày tháng năm 2015 Nghiên cứu sinh Nguyễn Hữu Thọ ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học và một số biện pháp kỹ thuật đối với giống bưởi Diễn (Citrus grandis) tại tỉnh Thái Nguyên”, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của các cơ quan, các nhà khoa học, các cán bộ và các hộ nông dân ở địa phương mà đề tài đã triển khai, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, khoa Nông học, các đơn vị chức năng cùng các đồng nghiệp Trường Đại học Nông Lâm đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi thực hiện đề tài trong những năm qua. Tôi xin tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới PGS.TS. Ngô Xuân Bình và GS.TS. Nguyễn Thế Đặng - những thầy giáo hướng dẫn khoa học, đã tận tình giúp đỡ, truyền tải những kiến thức và kinh nghiệm trong suốt quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành bản luận án này. Tôi xin chân thành cảm ơn các tác giả: ThS. Nguyễn Thị Phượng, ThS. Nguyễn Quỳnh Hoa, ThS. Nguyễn Thị Ngọc Ánh đã cho phép tôi sử dụng một phần số liệu làm yếu tố so sánh về đặc điểm nông sinh học của cây bưởi Diễn tại Hiệp Hòa (Bắc Giang), Từ Liêm (Hà Nội) và Chương Mỹ (Hà Tây - Hà Nội) với cây bưởi Diễn thí nghiệm trồng tại Thái Nguyên. Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè của tôi ở trong và ngoài cơ quan, người thân trong gia đình luôn hết lòng động viên, khích lệ và giúp đỡ vô tư, nhiệt tình dành cho tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận án này. Tác giả Nguyễn Hữu Thọ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................... ii MỤC LỤC .................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU ................................................. vii DANH MỤC BẢNG ................................................................................... viii DANH MỤC HÌNH ...................................................................................... xi MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................... 1 2. Mục đích của đề tài ................................................................................ 2 3. Yêu cầu của đề tài .................................................................................. 2 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................ 3 5. Các điểm mới của đề tài ......................................................................... 3 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................... 5 1.1. Cơ sở khoa học và các luận cứ nghiên cứu .......................................... 5 1.2. Nguồn gốc và phân loại bưởi ............................................................... 7 1.3. Phân loại thực vật ................................................................................ 8 1.4. Tình hình sản xuất, tiêu thụ bưởi trên Thế giới và Việt Nam ............ 10 1.4.1. Tình hình sản xuất, tiêu thụ bưởi trên Thế giới ...................... 10 1.4.2. Tình hình sản xuất, tiêu thụ bưởi ở Việt Nam ........................ 13 1.5. Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây có múi và cây bưởi ............................................................................ 18 1.5.1. Đất và dinh dưỡng .................................................................... 18 1.5.2. Nhiệt độ không khí ................................................................... 19 1.5.3. Ánh sáng ................................................................................... 21 iv 1.5.4. Ẩm độ và lượng mưa ............................................................... 21 1.5.5. Gió ............................................................................................. 22 1.6. Nghiên cứu đặc điểm sinh trưởng các đợt lộc của cây bưởi ............... 23 1.7. Nghiên cứu đặc điểm sinh học cây bưởi Diễn ................................... 25 1.7.1. Nguồn gốc cây bưởi Diễn ........................................................... 25 1.7.2. Đặc điểm hình thái của giống bưởi Diễn ................................ 25 1.8. Những nghiên cứu nhằm nâng cao năng suất, phẩm chất cây có múi và cây bưởi liên quan đến phạm vi đề tài ........................................... 27 1.8.1. Nghiên cứu kỹ thuật cắt tỉa và tạo hình ....................................... 27 1.8.2. Nghiên cứu về thụ phấn, thụ tinh ................................................ 29 1.8.3. Nghiên cứu về khoanh vỏ ........................................................... 33 1.8.4. Nghiên cứu về tỷ lệ C/N .............................................................. 38 1.8.5. Nghiên cứu về dinh dưỡng .......................................................... 41 1.8.6. Nghiên cứu về chất điều hòa sinh trưởng .................................... 45 1.8.7. Nghiên cứu về phòng trừ sâu, bệnh hại ....................................... 47 1.9. Một số kết luận rút ra từ tổng quan tài liệu ........................................ 48 Chƣơng 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................. 50 2.1. Địa điểm và vật liệu nghiên cứu ........................................................ 50 2.1.1. Địa điểm nghiên cứu ................................................................... 50 2.1.2. Vật liệu nghiên cứu ..................................................................... 50 2.2. Nội dung nghiên cứu ......................................................................... 50 2.2.1. Điều tra, đánh giá hiện trạng và xác định yếu tố hạn chế trong sản xuất cây bưởi tại Thái Nguyên ........................................................ 50 2.2.2. Nghiên cứu một số đặc điểm nông sinh học của giống bưởi Diễn ..... 51 2.2.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến sinh trưởng, phát triển của giống bưởi Diễn tại Thái Nguyên ....................... 51 v 2.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 51 2.3.1. Phương pháp điều tra, đánh giá hiện trạng và xác định yếu tố hạn chế trong sản xuất bưởi tại Thái Nguyên ........................................ 51 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu một số đặc điểm nông sinh học của cây bưởi Diễn ....................................................................................... 53 2.3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến sinh trưởng, phát triển của giống bưởi Diễn tại Thái Nguyên ....................... 61 2.4. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................. 65 Chƣơng 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .................................................. 66 3.1. Đánh giá hiện trạng và xác định yếu tố hạn chế trong sản xuất cây bưởi tại Thái Nguyên ............................................................................... 66 3.1.1. Vị trí địa lý .................................................................................. 66 3.1.2. Địa hình và cơ cấu đất đai ........................................................... 66 3.1.3. Thời tiết, khí hậu ......................................................................... 68 3.1.4. Tình hình sản xuất cây ăn quả tỉnh Thái Nguyên năm 2013 ........ 68 3.1.5. Tình hình sản xuất bưởi tỉnh Thái Nguyên .................................. 69 3.1.6. Tình hình sản xuất bưởi Diễn tại tỉnh Thái Nguyên năm 2013 ........ 70 3.2. Đặc điểm nông sinh học của giống bưởi Diễn trồng tại Thái Nguyên ...... 74 3.2.1. Một số đặc điểm hình thái và sinh trưởng của cây bưởi Diễn ........... 74 3.2.2. Đặc điểm sinh trưởng và mối liên hệ giữa các đợt lộc ................. 90 3.2.3. Nghiên cứu tương quan giữa cành mẹ, cành quả và năng suất cây bưởi Diễn ....................................................................................... 95 3.2.4. Nghiên cứu đặc điểm thụ phấn thụ tinh của cây bưởi Diễn ....... 101 3.2.5. Nghiên cứu mối tương quan giữa tỷ lệ C/N đến năng suất bưởi Diễn ... 113 3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến năng suất, chất lượng giống bưởi Diễn trồng tại Thái Nguyên ........................ 116 3.3.1. Nghiên cứu ảnh hưởng cắt tỉa đến năng suất, chất lượng giống bưởi Diễn trồng tại Thái Nguyên ........................................................ 116 vi 3.3.2. Ảnh hưởng của thời điểm khoanh vỏ đến năng suất, chất lượng giống bưởi Diễn trồng tại Thái Nguyên .................................... 122 3.3.3. Ảnh hưởng của khoanh vỏ và cuốc gốc đến năng suất giống