DOCSLIB.ORG

Pami¢Å I Sprawiedliwoāå

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Pami¢Å I Sprawiedliwoāå 2 2002 ISSN 1427-7476 I PAMI¢å PISMO INSTYTUTU PAMI¢CI NARODOWEJ SPRAWIEDLIWOÂå P A M I ¢ å I SP R A W I E D L I W O  å 2/2002 IPN Cena 30 z∏ PAMI¢å I SPRAWIEDLIWOÂå PAMI¢å I SPRAWIEDLIWOÂå 2 (2) / 2002 Warszawa RADA PROGRAMOWA: prof. dr hab. Leon Kieres, prof. dr hab. Jerzy Borejsza, prof. dr hab. W∏odzimierz Borodziej, prof. dr hab. Jan Draus, prof. dr hab. Jerzy Eisler, dr hab. Andrzej Friszke, Antoni Galiƒski, dr Janusz Gmitruk, dr Andrzej Grajewski, Bernadetta Gronek, dr Franciszek Gryciuk, prof. dr hab. Jerzy Holzer, prof. dr hab. Cezary Kuklo, prof. dr hab. Marcin Kula, prof. dr hab. Witold Kulesza, dr hab. Janusz Kurtyka, prof. dr hab. Grzegorz Mazur, dr Zbigniew Nawrocki, prof. dr hab. Andrzej Paczkowski, dr S∏awomir Radoƒ, prof. dr hab. Wojciech Roszkowski, prof. dr hab. Tomasz Strzembosz, prof. dr hab. W∏odzimierz Suleja, prof. dr hab. Ryszard Terlecki, J´drzej Tucholski, prof. dr hab. Wojciech Wrzesiƒski REDAKCJA: dr Antoni Dudek, dr ¸ukasz Kamiƒski, El˝bieta Lewczuk, dr hab. Pawe∏ Machcewicz, dr Rafa∏ Wnuk (redaktor naczelny), dr Zdzis∏aw Zblewski Projekt graficzny: Krzysztof Findziƒski Opracowanie redakcyjne: Dorota Mazek, Anna Mirecka Korekta: Anna Kaniewska Sk∏ad i ∏amanie: Katarzyna Szubka Druk i oprawa: Drukarnia nr 1, Warszawa, ul. Rakowiecka 37 © Copyright by Instytut Pami´ci Narodowej Komisja Âcigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ISSN 1427-7476 Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pami´ci Narodowej 00-869 Warszawa, ul. Towarowa 28, tel. (0-22) 581 89 00, 581 89 01, 581 89 07, fax (0-22) 581 89 26, e-mail: [email protected], www.ipn.gov.pl PAMI¢å I SPRAWIEDLIWOÂå 2 (2) 2002 SPIS TREÂCI Od Redakcji . 7 I. Dyskusja I Janusz Marszalec – Polskie Paƒstwo Podziemne. Ciàg∏oÊç i trwanie . 11 I Polskie Paƒstwo Podziemne. Nadzieje i rzeczywistoÊç . 35 II. Esej I W∏odzimierz Suleja – II wojna Êwiatowa w pami´ci Polaków . 51 I ¸ukasz Kamiƒski – Polskie Paƒstwo Podziemne – d∏ugie trwanie w PRL (1956–1989) . 59 III. Studia Konspiracja 1939–1945 I Waldemar Grabowski – Rada JednoÊci Narodowej – parlament Polskiego Paƒstwa Podziemnego . 67 I Jacek Wo∏oszyn – Reakcja prasy konspiracyjnej na wydarzenia w Zamojskiem z lat 1942–1943 . 95 I Piotr Chmielowiec, El˝bieta Ràczy – Polskie Paƒstwo Podziemne na Rzeszowszczyênie – stan badaƒ i postulaty badawcze . 121 Konspiracja 1945–1956 I S∏awomir Kalbarczyk – Sowieckie represje wobec polskiego podziemia niepodleg∏oÊciowego w Warszawie i okolicach na prze∏omie 1944 i 1945 roku . 139 I Tomasz Balbus – „Ostatni kapitanowie”. Epilog Komendy Obszaru Lwowskiego „Nie” ewakuowanej na ziemie zachodnie Polski . 157 I S∏awomir Poleszak – Antykomunistyczne podziemie zbrojne w ¸om˝yƒskiem i Grajewskiem w latach 1945–1957 . 179 I Joanna ˚elazko – Proces prof. Stanis∏awa Gorzuchowskiego przed WSR w ¸odzi. Z dziejów WiN na ziemi ∏ódzkiej . 197 IV. Varia I Krzysztof Tarka – W oczekiwaniu na wyzwolenie. Rzàd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodêstwie o sytuacji mi´dzynarodowej na prze∏omie lat czterdziestych i pi´çdziesiàtych . 209 I Antoni Dudek – Obóz w∏adzy w okresie stanu wojennego . 233 V. Dokumenty i relacje I Waldemar Grabowski – Nieznana relacja o Polskim Paƒstwie Podziemnym. Zeznania Leopolda Rutkowskiego . 245 I Krzysztof Madej – Droga na szubienic´ . 263 I ¸ukasz Kamiƒski, Pawe∏ Piotrowski – Podziemie wroc∏awskie w oczach S∏u˝by Bezpieczeƒstwa . 275 VI. Recenzje I Janusz Rolicki – Edward Gierek. ˚ycie i narodziny legendy (Jerzy Eisler) . 295 I Marek Wierzbicki – Polacy i ˚ydzi w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-˝ydowskie na ziemiach pó∏nocno-wschodnich II Rzeczypospolitej pod okupacjà sowieckà (1939–1941) (Andrzej ˚bikowski) . 304 I Shimon Redlich – Razem i osobno. Polacy, ˚ydzi, Ukraiƒcy w Brze˝anach 1919–1945 (Janusz Wróbel) . 317 I Aleksander Klotz – Zapiski konspiratora 1939–1945 (Zdzis∏aw Zblewski) . 319 I W∏adys∏aw Siemaszko, Ewa Siemaszko – Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraiƒskich na ludnoÊci polskiej Wo∏ynia 1939–1945 (Jan Pisuliƒski) . 322 I Andrzej Paczkowski – Droga do „mniejszego z∏a”. Strategia i taktyka obozu w∏adzy lipiec 1980–styczeƒ 1982 (Grzegorz Majchrzak) . 327 I Aleksander Pawlicki – Kompletna szaroÊç. Cenzura w latach 1965–1972. Instytucja i ludzie (Krzysztof Madej) . 330 Od Redakcji ematem przewodnim drugiego numeru „Pami´ci i SprawiedliwoÊci” jest Polskie Paƒstwo Podziemne. Po 1989 r. historycy, szczególnie Tm∏odszego pokolenia, badajàcy zagadnienia oporu spo∏ecznego, kon- centrowali si´ na konspiracji antykomunistycznej dzia∏ajàcej w latach 1944– –1956 oraz opozycji lat 1956–1989, czyli tematach stosunkowo s∏abo zbada- nych ze wzgl´du na wprowadzony w okresie PRL „zapis” cenzury. DoÊç szybko uda∏o si´ odtworzyç siatk´ najistotniejszych wydarzeƒ i opisaç zachodzàce wówczas procesy spo∏eczne. To, zrozumia∏e skàdinàd, przesuni´cie zaintereso- waƒ pociàgn´∏o za sobà zmniejszenie zainteresowania oporem z okresu tak zwanej pierwszej okupacji. DziÊ jednak zauwa˝yç mo˝na „renesans” badaƒ nad konspiracjà lat 1939–1944. Dzieje si´ tak, moim zdaniem, z dwóch powodów. Pierwszy to ∏atwiejszy dost´p do zagranicznych archiwów (tak zachodnich, jak i postsowieckich) oraz obcoj´zycznej literatury przedmiotu. Drugi to koniecz- noÊç ca∏oÊciowego spojrzenia na problem zorganizowanego oporu. Jak wyka- zujà dotychczasowe doÊwiadczenia, nie jest na przyk∏ad mo˝liwe badanie kon- spiracji antyniemieckiej w oderwaniu od dzia∏ajàcej na Kresach Wschodnich konspiracji antysowieckiej (1939–1941) oraz powojennego podziemia anty- komunistycznego (1944–1956). Holistyczne spojrzenie na problem oporu, w po∏àczeniu z mo˝liwoÊcià prowadzenia nieskr´powanego dyskursu historycz- nego, doprowadzi∏o do rewizji wielu dotychczasowych wyobra˝eƒ o Polskim Paƒstwie Podziemnym. W pierwszym numerze „Pami´ci i SprawiedliwoÊci” deklarowaliÊmy, ˝e nasze ∏amy b´dà otwartym forum debaty naukowej. Tym razem w sta∏ym dziale „Dys- kusje” zamieszczamy zapis debaty, w której wzi´li udzia∏ historycy ró˝nych gene- racji, wywodzàcy si´ z odmiennych tradycji historycznego myÊlenia, zajmujàcy si´ ró˝nymi aspektami polskiego podziemia wojennego i powojennego: prof. Tomasz Strzembosz, prof. Grzegorz Mazur, dr Janusz Marszalec, Leszek ˚ebrow- ski i dr Rafa∏ Wnuk. W równym bowiem stopniu chodzi∏o nam o zbli˝enie si´ do prawdy historycznej, jak i prezentacj´ ró˝norodnych interpretacji przesz∏oÊci. Wprowadzeniem do dyskusji by∏ artyku∏ Janusza Marszalca Polskie Paƒstwo Pod- ziemne. Ciàg∏oÊç i trwanie, w którym autor przedstawi∏ proces kszta∏towania si´ 7 podziemnej armii, konsekwencje upolitycznienia stworzonych przez partie poli- tyczne formacji zbrojnych, które, w wyniku akcji scaleniowej, znalaz∏y si´ w sze- regach ZWZ-AK, apolitycznych z definicji. Marszalec wprowadza kategori´ „obrze˝a” Polskiego Paƒstwa Podziemnego. Zalicza do niej formacje polityczne lub zbrojne, które uznawa∏y tylko cz´Êç instytucji podziemnego paƒstwa, negu- jàc jednoczeÊnie reprezentatywnoÊç lub prawomocnoÊç pozosta∏ych. W obozie wrogów Polskiego Paƒstwa Podziemnego, obok Niemców, umieszcza komuni- stów oraz konspiracj´ sowieckà. Marszalec stawia tez´, ˝e obywatelami podziem- nego paƒstwa byli jedynie ci, którzy uto˝samiali si´ z jego instytucjami. Podkre- Êla równoczeÊnie, ˝e choç akces do Polskiego Paƒstwa Podziemnego najcz´Êciej deklarowali Polacy, to mimo to narodowoÊç nie by∏a czynnikiem decydujàcym. Omawia najwa˝niejsze pozycje spoÊród obszernej literatury i charakteryzuje ró˝- norodne sposoby podejÊcia do problematyki przedmiotu. Rafa∏ Wnuk W dyskusji nad artyku∏em Marszalca historycy starali si´ oceniç dorobek Pol- skiego Paƒstwa Podziemnego. Szczególnie wa˝na i interesujàca wydaje si´ pod- j´ta przez nich próba sformu∏owania odpowiedzi na pytanie, na czym polega∏ fenomen Polskiego Paƒstwa Podziemnego. Czy na masowoÊci, czy na jego demokratyzmie, czy te˝, jak sugeruje jeden z rozmówców, na jego czysto polskim – narodowym charakterze? Ostre rozbie˝noÊci ujawni∏y si´ w toku sporu o ocen´ dorobku militarnego polskiego podziemia, a tak˝e o spraw´ wydawa∏oby si´ bezspornà, czyli o okreÊlenie dat „poczàtku” i „koƒca” Polskiego Paƒstwa Pod- ziemnego. W dziale „Eseje” znalaz∏y si´ dwa teksty, z których pierwszy, autorstwa W∏o- dzimierza Sulei, jest wnikliwà analizà polskiej pami´ci zbiorowej o drugiej woj- nie Êwiatowej. W∏odzimierz Suleja podaje oryginalnà typologi´ rodzajów pami´ci, które, nak∏adajàc si´ na wczeÊniejsze stereotypy, tworzà obraz historii w∏asnej Polaków. Równie˝ ¸ukasz Kamiƒski porusza zagadnienia dotyczàce pami´ci. Jego tekst jest refleksjà nad wp∏ywem pami´ci o Polskim Paƒstwie Podziemnym na kszta∏towanie si´ postaw niezgody na zniewolenie przez totalitarny system PRL oraz znaczeniem ideowych wzorców paƒstwa podziemnego dla opozycji antykomunistycznej. Dzia∏ „Studia” otwiera artyku∏ Waldemara Grabowskiego, w którym autor szczegó∏owo omawia formowanie si´ podziemnej reprezentacji politycznej – od G∏ównej Rady Politycznej S∏u˝by Zwyci´stwu Polsce, przez powo∏anie konspi- racyjnego parlamentu – Rady JednoÊci Narodowej, a˝ do jego samolikwidacji 1 lipca 1945 r. Z kolei Jacek Wo∏oszyn zanalizowa∏ reakcje prasy konspiracyj- nej – od ONR-owskiej po komunistycznà – na akcje wysiedlania Polaków z Zamoj- szczyzny w latach 1942–1943. Tekst ten pokazuje, ˝e niemal wszystkie organi- zacje podziemne, obawiajàc si´ rozkr´cenia spirali represji, stara∏y si´ studziç nastroje i ogranicza∏y skal´ oporu zbrojnego do minimum. Tylko komuniÊci, nie oglàdajàc si´ na konsekwencje, nawo∏ywali do natychmiastowego powstania powszechnego. Paradoksem historii jest, i˝ w literaturze przedmiotu te wyda- rzenia sà okreÊlane jako „powstanie zamojskie”.
Load more

Recommended publications
  • On the Threshold of the Holocaust: Anti-Jewish Riots and Pogroms In
    Geschichte - Erinnerung – Politik 11 11 Geschichte - Erinnerung – Politik 11 Tomasz Szarota Tomasz Szarota Tomasz Szarota Szarota Tomasz On the Threshold of the Holocaust In the early months of the German occu- volume describes various characters On the Threshold pation during WWII, many of Europe’s and their stories, revealing some striking major cities witnessed anti-Jewish riots, similarities and telling differences, while anti-Semitic incidents, and even pogroms raising tantalising questions. of the Holocaust carried out by the local population. Who took part in these excesses, and what was their attitude towards the Germans? The Author Anti-Jewish Riots and Pogroms Were they guided or spontaneous? What Tomasz Szarota is Professor at the Insti- part did the Germans play in these events tute of History of the Polish Academy in Occupied Europe and how did they manipulate them for of Sciences and serves on the Advisory their own benefit? Delving into the source Board of the Museum of the Second Warsaw – Paris – The Hague – material for Warsaw, Paris, The Hague, World War in Gda´nsk. His special interest Amsterdam, Antwerp, and Kaunas, this comprises WWII, Nazi-occupied Poland, Amsterdam – Antwerp – Kaunas study is the first to take a comparative the resistance movement, and life in look at these questions. Looking closely Warsaw and other European cities under at events many would like to forget, the the German occupation. On the the Threshold of Holocaust ISBN 978-3-631-64048-7 GEP 11_264048_Szarota_AK_A5HC PLE edition new.indd 1 31.08.15 10:52 Geschichte - Erinnerung – Politik 11 11 Geschichte - Erinnerung – Politik 11 Tomasz Szarota Tomasz Szarota Tomasz Szarota Szarota Tomasz On the Threshold of the Holocaust In the early months of the German occu- volume describes various characters On the Threshold pation during WWII, many of Europe’s and their stories, revealing some striking major cities witnessed anti-Jewish riots, similarities and telling differences, while anti-Semitic incidents, and even pogroms raising tantalising questions.
    [Show full text]
  • Generate PDF of This Page
    Institute of National Remembrance https://ipn.gov.pl/en/news/4529,quotFreedom-and-Independencequot-WiN.html 2021-09-25, 23:43 04.09.2020 "Freedom and Independence" (WiN) What Molotov and Ribbentrop signed on 23 August 1939 immediately translated into war, enslavement and extermination, and the Poles were the first victims of all three. Yet, they fought back against the allied occupation regimes of Hitler and Stalin, then they fought against the former when he attacked the latter, and carried on when the Soviet Union prevailed over Germany and started the second occupation of Poland. The embodiment of that fight was WiN – Freedom and Independence. The taking of Poland by the Red Army, the Soviet terror and building of state structures by the Polish communists subordinate to the USSR, forced the underground army to change its forms of activities. The words the soldiers of the Home Army [AK – Armia Krajowa] heard after they swore their oath did not come to fruition: “Victory will be your reward”. There was no victory and the last commander, gen. Leopold Okulicki codename “Niedźwiadek” thought the Home Army to be too big of an organisation and too compromised to base further activities aiming to bring back Poland’s sovereignty on it. On January 19th 1945, the Home Army was disbanded. In the last order, the soldiers heard that they were to continue to fight for independence, but on new terms, each was to be their own commander. Okulicki’s decision probably saved many soldiers of the Home Army from repressions, but it also introduced chaos by depriving them of clear instructions on what to do next.
    [Show full text]
  • Biuletyn Ipn 3/2017
    cena 8 zł (w tym 5% VAT) Płyta DVD z filmem Mój przyjaciel Laluś NR 3 (136) ■ marzec 2017 BIULETYN IPN Wolni w zniewolonym kraju Kto Wyklęty, kto Niezłomny? Odzyskane pokolenie NR 3 (136) marzec 2017 marzec 3 (136) NR numer indeksu 374431 Fot. Antoni Butkiewicz Antoni Fot. nakład 15 000 egz. SPIS TREŚCI Druga konspiracja 5–10 Adam Hlebowicz – Kto Wyklęty, kto Niezłomny? . Obie nazwy – Żołnierze Wyklęci, Żołnierze Niezłomni – stosuje się zazwyczaj zamiennie. Są jednak zwolennicy używania tylko jednej z nich. „Wyklęci” odnosi się bardziej do komunistycznych represji, do anatemy, wykluczenia ze zbiorowej pamięci tych, którzy stawili zbrojny opór instalującej się po wojnie władzy ludowej. „Niezłomni” – wskazuje na postawę samych żołnierzy, ich nieprzejednany stosunek do reżimu komunistycznego, bez względu na to, czy żyli w kraju, czy na emigracji. Filip Musiał – Dlaczego powstał WiN? . 11–18 Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” powołano we wrześniu 1945 r. jako odpowiedź na pogarszającą się sytuację geopolityczną w Europie oraz dramatyczne wydarzenia w Polsce pojałtańskiej. Zamiast walki zbrojnej proponowano żołnierzom podziemia niepodległościowego nową formułę działania, ukierunkowaną głównie na zapewnienie uczciwych wyborów parlamentarnych. Dawid Golik – W akcie samoobrony. Aktywizacja 19–29 podziemia niepodległościowego w Małopolsce wiosną 1945 r. Komendant Okręgu AK Kraków wiosną 1945 r. nie namawiał swoich podkomendnych do otwartej walki z Sowietami, zdając sobie sprawę z dysproporcji sił. Jednak represje komunistyczne szybko skłoniły wielu żołnierzy podziemia do ponownego chwycenia za broń i odtworzenia struktur konspiracyjnych. 1 Ksawery Jasiak – Sieradzcy żołnierze „Warszyca” . 30–39 Wśród licznych organizacji antykomunistycznych, które powstały po rozwiązaniu Armii Krajowej, z pewnością wyróżniało się Konspiracyjne Wojsko Polskie (KWP). Silne struktury tej organizacji udało się zbudować w Sieradzu.
    [Show full text]
  • Gazetka-Nr-9.Pdf
    ZESPÓŁ SZKÓŁ GASTRONOMICZNYCH im. Marii Skłodowskiej-Curie w Częstochowie Częstochowa, 6 grudnia 2017 Głos Gastronomika Wydanie 9 JEDYNA TAKA GAZETKA SZKOLNA W CZĘSTOCHOWie 1 Zespół redakcyjny: Karolina Burdziak Wiktoria Dłubak Michał Flak Adam Gawron Karolina Hubka Weronika Karmańska Magdalena Kleszcz Mateusz Łuczak Iwona Potrawka Natalia Stala Renata Wieczorek Mateusz Zatorski Sonia Ziętarek Martyna Zolińska Redaktor techniczny: mgr Bożena Górska Opiekun: mgr Katarzyna Stanek Nauczyciele współpracujący z zespołem redakcyjnym: mgr Monika Maślanka mgr Iwona Ostrowska 2 Przypominamy… gazetkę szkolną tworzą uczniowie, dlatego zapraszamy do współredagowania kolejnego numeru wszystkich, którzy mają coś ważnego do przekazania, chcą zaznaczyć i utrwalić swoją obecność w szkole. Do współpracy zapraszamy także osoby, które zajmują się działaniami twórczymi w różnej formie. Jeżeli piszesz, rysujesz, zajmujesz się fotografią… i chcesz podzielić się efektami swoich działań z innymi - zapraszamy. Znajdziesz tutaj także miejsce na prezentację indywidualnych zainteresowań. Warto podjąć wyzwanie. Nie musisz decydować się na stałą współpracę. Zapraszamy! 3 Od redakcji Witamy w nowym roku szkolnym. Wszystko co dobre, szybko się kończy. Musimy pożegnać wakacje i lato na cały rok. Mamy nadzieję, że Wasz odpoczynek były udany i zgromadziliście zapas pozytywnej energii, która będzie niezbędna do nauki w nowym roku szkolnym. Za nami dopiero kilka tygodni spędzonych w szkole, a już mogliśmy uczestniczyć w wielu ciekawych wydarzeniach. Do najważniejszych zaliczamy oczywiście obchody 50. rocznicy śmierci naszej wybitnej częstochowskiej poetki – Haliny Poświatowskiej. W aktualnościach przeczytacie o wszystkich działaniach uczniów, które zostały podjęte w związku z tym wydarzeniem. Ciekawie zapowiada się także Kącik Historyczny – autorzy artykułów powrócą do tematu powstania warszawskiego, przedstawią historię „Ochotnika do Auschwitz”. Zgodnie z obietnicą przedstawimy kolejnego wybitnego artystę naszego miasta – Jerzego Dudę – Gracza.
    [Show full text]
  • Okręg Warszawski Zrzeszenia „Wolność I Niezawisłość ”
    Grzegorz Łeszczyński OKRĘG WARSZAWSKI ZRZESZENIA „WOLNOŚĆ I NIEZAWISŁOŚĆ” NA TLE STRUKTUR CENTRALNYCH Zarys problematyki Okręg WARSZAWSKI ZRZESZENIA „WOLNOść I NIEZAWisłOść” NA TLE STRUKTUR CENTRALNYCH. ZARYS PROBLEMATYKI GRZEGORZ ŁESZCZYŃSKI Okręg WARSZAWSKI ZRZESZENIA „WOLNOść I NIEZAWisłOść” NA TLE STRUKTUR CENTRALNYCH. ZARYS PROBLEMATYKI WARSZAWA 2019 Redakcja, korekta i indeks Jolanta Rudzińska Opracowanie graficzne i projekt okładki Dariusz Górski © Copyright by Fundacja im. Jadwigi Chylińskiej 2019 ISBN 978-83-940208-2-8 Wydanie I, Warszawa 2019 SPIS TREŚCI WSTĘP 7 1. GENEZA I STRUKTURY ZRZESZENIA „WOLNOŚĆ I NIEZAWISŁOŚĆ” 15 1.1. Armia Krajowa – „Nie” – Delegatura Sił Zbrojnych 15 1.2. WiN i jego struktury ogólnopolskie 22 1.2.1. Cztery Zarządy Główne 29 1.2.2. Formacja polityczna 33 1.2.3. Stosunek WiN do powojennej odbudowy kraju 35 1.2.4. Wywiad i propaganda 36 1.2.5. Stosunek do Żydów 42 1.2.6. Dział Opieki Społecznej 44 2. OBSZAR CENTRALNY WIN: STRUKTURA, HISTORIA, ROLA 45 2.1. Wywiad 55 2.2. Działalność zbrojna 69 2.3. Prasa 81 3. OKRĘG WARSZAWSKI WiN 85 3.1. Władze i struktury organizacji 85 3.2. Wywiad 101 3.3. Likwidacja organizacji 104 3.4. Rozpracowanie byłych środowisk Okręgu Warszawskiego WiN 119 ZAKOŃCZENIE 121 WYKAZ SKRÓTÓW 123 BIBLIOGRAFIA 125 ANEKSY 130 INDEKS OSOBOWY 152 WSTĘP Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” właściwie nie doczekało się jeszcze osobnej, rzetelnej monografii przedstawiającej jego historię, strukturę i rozpracowanie przez organa bezpieczeństwa Polski Ludowej, opartej na aktualnym stanie wiedzy i dostępnych źródłach1 Dotyczy to również znacznej części obszarów Polski, które organizacja obejmowała swym zasięgiem2. Wyjątek stanowi tu Obszar Południowy, któremu poświęcono dwie obszerne monografie, obejmujące Okręgi Krakowski i Rzeszowski3.
    [Show full text]
  • Copyright © London Branch of the Polish Home Army Ex-Servicemen Association Copying Permitted with Reference to Source and Authors
    Copyright © London Branch of the Polish Home Army Ex-Servicemen Association Copying permitted with reference to source and authors www.polishresistance-ak.org Article 13 Dr Grzegorz Mazur, The ZWZ-AK Bureau of Information and Propaganda Department VI of the Union for Armed Struggle and later Home Army (ZWZ-AK) Headquarters included the Bureau of Information and Propaganda (BIP), originally called the Department of Political Propaganda or simply the Political Department. It had no equivalent in the Polish Army before the war, but it nevertheless played a very important role in raising morale and influencing attitudes among the soldiers of the underground movement as well as those of the Polish community. Through the introduction of propaganda the soldiers of the ZWZ-AK could be integrated into a single underground army. The BIP was headed in consecutive order by: Major Tadeusz Kruk-Strzelecki, from October 1939; Lieutenant Colonel Jan Rzepecki, from October 1940, and from October 1944 to January 1945 by Captain Kazimierz Moczarski. The first deputies were Hipolit Niepokulczycki, from October 1939 to the end of 1940, and Tadeusz Kobylanski, from April 1940 to late into the summer of that year. Department VI was headed by Major Tadeusz Wardejn-Zagórski, who from October 1940 was also a deputy head of the BIP; among other things he oversaw the issuing of major ZWZ-AK publications Biuletyn Informacyjny and Wiadomości Polski. The weekly Biuletyn Informacyjny, edited by Aleksander Kaminski, was the main channel through which the ZWZ-AK HQ put out its programme and by 1944 it had a circulation of 42-43,000.
    [Show full text]
  • Wspomnienia, Część IX
    Hrabyk, Klaudiusz Wspomnienia, część IX Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 13/3, 401-430 1974 WSPOMNIENIA Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego XIII 3 KLAUDIUSZ HRABYK WSPOMNIENIA Kolejny fragment W spom nień Klaudiusza Hrabyka obejmuje dalszy ciąg okre­ su jego pracy w warszawskim „Kurierze Porannym.” do jesieni 1938 r. Redakcja [...] Konflikt z metropolitą Sapiehą o miejsce spoczynku Piłsudskie­ go na Wawelu nie był jedynym gwałtownym incydentem. Również w czerwcu 1937 r. rozpoczął się w Krakowie proces Adama Doboszyńskiego oskarżonego o zorganizowanie napadu na posterunek policyjny w Myśle­ nicach i popełnienie innych gwałtów przy pomocy zorganizowanej grupy ludzi. Napadu dokonał Doboszyński rok przedtem z 22 na 23 czerwca 1936 r. Sprawa o „wyprawę na Myślenice” skupiła uwagę całej Polski. Pojechałem na ten krakowski proces i wtedy po raz pierwszy zobaczyłem Doboszyńskiego w roli „bohatera” z ławy oskarżonych. Równocześnie w Wilnie wybuchła głośna sprawa Henryka Dembiń­ skiego, redaktora „Po prostu” i „Karty”, byłego działacza katolickiego Odrodzenia, który z czasem przeszedł na pozycje ideologii komunistycz­ nej. Dembiński w czerwcu 1937 r. został aresztowany, po czym odbył się przeciw niemu i towarzyszom proces zakończony wyrokami skazu­ jącymi. Prawie równocześnie w tych samych dniach powołano do życia Zwią­ zek Młodej Polski, organizację stworzoną przez Ozon (OZN) płk. Adama Koca. Zastępcą kierownika Związku mianowany został Jerzy Rutkowski, delegowany na to stanowisko przez Bolesława Piaseckiego. Płk Koc objął formalnie funkcję kierownika nowej organizacji, ale był to tylko pozór, ponieważ właściwe jej kierownictwo spoczęło w rękach ludzi z Falangi. Nie odpowiadało to intencjom i ambicjom naszej grupy z „Kuriera Po­ rannego”, przyjęliśmy zatem nie tyle samą inicjatywę utworzenia orga­ nizacji, ile dobrane dla niej kierownictwo co najmniej chłodno i obojęt­ nie, nie udzielając Rutkowskiemu żadnego poparcia.
    [Show full text]
  • Romantycy Kontra Realiści, Polska Krwawiąca 1944-1948
    JACEK OWCZARSKI ROMANTYCY KONTRA REALIŚCI POLSKA KRWAWIĄCA 1944 - 1948 WARSZAWA 2011 Wydanie II elektroniczne, Warszawa, 2013 Stowarzyszenie Spadkobierców Polskich Kombatantów II Wojny Światowej Spis treści WSTĘP.......................................................................................3 Rozdział I Prolog – Bić się czy nie bić?........................................................4 Rozdział II Rok 1944 - Akcja „Burza” – Dalsze krwawienie Polski...............13 Rozdział III Powstanie Warszawskie 1944..................................................38 Krajobraz przed bitwą - Nadzieje...........................................38 Bitwa 1944 - Rzeczywistość...................................................59 Krajobraz po bitwie - Upadek................................................86 Czas na podsumowanie.......................................................116 Rozdział IV No, to o wojnę powszechną z ZSRR prosimy ..........................119 Czas na podsumowanie.......................................................157 BIBLIOGRAFIA........................................................................160 JACEK OWCZARSKI, ROMANTYCY KONTRA REALIŚCI POLSKA KRWAWIĄCA 1944 – 1948 str. 2 WSTĘP „ Nikt nie jest tak dobry w zabijaniu własnej historii jak Polacy”. (Muniek Staszczyk – lider zespołu T-Love) WSTĘP Swoją książką, podaną w skondensowanej formie, chcę poprzez przedstawienie mało znanych faktów i opinii zwrócić uwagę, do jakich tragicznych następstw dla naszego kraju dochodziło, gdy romantyzm polityczny naszych wodzów
    [Show full text]
  • Ruch Narodowy W Polsce Wczoraj I Dziś : Ideologia, Organizacja, Praktyka Działania
    Ruch narodowy w Polsce wczoraj i dziś ideologia, organizacja, praktyka działań DANUTA WANIEK Ruch narodowy w Polsce wczoraj i dziś ideologia, organizacja, praktyka działania DOM W YDAW NICZY IF.' IPSAl Warszawa 2014 Opracowanie redakcyjne - Hanna Januszewska Korekta - zespół Projekt okładki - Paweł Monikowski O Copyright by Danuta Waniek & Fundacja Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa 2014 ISBN 978-83-8017-029-2 Opracowanie komputerowe, druk i oprawa: DOM WYDAWNICZY Dom Wydawniczy ELIPSA ul. Inflancka 15/198, 00-189 Warszawa tel./fax 22 635 03 01, 22 635 17 85 e-mail: [email protected]. www.elipsa.pl Spis treści Wstęp.................................................................................................................... 7 Słowa - klucze.................................................................................................... 9 Część I Endecja i ONR w Polsce międzywojennej 1. Początki ruchu endeckiego w okresie zaborów.......................................... 13 2. Obóz Wielkiej Polski..................................................................................... 27 3. Związek Akademicki Młodzieży Wszechpolskiej......................................... 33 4. Postawa duchowieństwa wobec wystąpień antysemickich........................... 42 5. Tendencje ideologiczne i podziały wewnątrz ruchu narodowego 46 6. Okres niemieckiej okupacji........................................................................... 56 Podsumowanie...................................................................................................
    [Show full text]
  • Marek Ney-Krwawicz Generał Brygady August Emil Fieldorf : Szkic Do Sylwetki Żołnierza W 50-Lecie Stracenia Bohatera
    Marek Ney-Krwawicz Generał brygady August Emil Fieldorf : szkic do sylwetki żołnierza w 50-lecie stracenia bohatera Niepodległość i Pamięć 10/1 (19), 203-216 2003 „Niepodległość i Pamięć" N r 19, 2003 Marek Ney-Krwawicz (Warszawa) Generał brygady August Emil Fieldorf Szkic do sylwetki żołnierza w 50-lecie stracenia bohatera Przypadająca w lutym 2003 roku 50-ta rocznica mordu sądowego dokonanego na jednym z najlepszych żołnierzy Rzeczypospolitej wpłynęła na duże zainteresowanie tą postacią. 21 lutego odbyła się między innymi w Instytucie Pamięci Narodowej cało­ dniowa sesja naukowa poświęcona Generałowi. Także i Muzeum Niepodległości przy­ pomniało postać Generała w spotkaniu zorganizowanym 24 lutego a więc dokładnie w dniu tragicznej rocznicy. Obecna była między innymi córka - Maria Fieldorf-Czar- ska. Poza dwoma referatami M. Ney-Krwawicza i W. Wysockiego zaprezentowano dwa filmy A. Czerniakowskiej poświęcone Generałowi. Podstawą niniejszego szkicu jest referat przedstawiony na sesji w Muzeum Niepodległości 24 lutego a opierający się w dużej mierze na podstawowym dla tematu opracowaniu Marii Fieldorf i Leszka Zachuty Generał „Nil" August Emil Fieldorf. Fakty, dokumenty, relacje (Warszawa 1993). August Emil Fieldorf urodzony 20 marca 1895 roku w Krakowie należał do poko­ lenia z ostatniego dziesięciolecia XIX wieku, którego największa, dojrzała aktywność przypadała na lata II wojny światowej. Jego rówieśnikami byli między innymi późniejsi generałowie - Stefan Rowecki, Tadeusz Komorowski i Stanisław Kopański. Wojskowa biografia bohatera szkicu do 1939 roku była w zasadzie typową dla tego pokolenia. Już w wieku siedemnastu lat, w 1912 roku związał się z ruchem niepodległościo­ wym wstępując w szeregi Związku Strzeleckiego, gdzie z czasem ukończył kurs pod­ oficerski. W sierpniu 1914 roku w krakowskich Oleandrach zgłosił się na ochotnika do od­ działów, które z czasem stały się trzonem I Brygady Legionów Polskich.
    [Show full text]
  • Biuletyn R. XXVI: 2014 (64). 70. Rocznica Powstania Warszawskiego
    SPIS TREŚCI POLEMIKI, DYSKUSJE, ROZWAŻANIA Stanisław Salmonowicz, Powstanie Warszawskie. W siedemdziesiątą rocznicę ........................3 PRZYCZYNKI HISTORYCZNE Marzena Kruk, Losy sanitariuszek 5. Wileńskiej Brygady AK w okresie stalinowskim ............18 ŹRÓDŁA Elżbieta Skerska, Ze wspomnień fordonianek ............................................................................52 NOWOŚCI WYDAWNICZE Weronika Grzebalska, Płeć powstania warszawskiego (Dorota Kromp) ..................................61 ODESZLI OD NAS Krystyna Kabzińska (1922–2014) .............................................................................................64 Janina Kurowska (1919–2014) ..................................................................................................66 Irena Makowska (1923–2014) ..................................................................................................69 KRONIKA Konkurs z cyklu „Udział Polek w II wojnie światowej” (Anna Rojewska) .........................71 Wojewódzki Konkurs Historyczny „List małego powstańca” (Hanna Matuszewicz i Anna Rojewska) ....................................................................................................................72 Toruńskie obchody 70. rocznicy wybuchu Postania Warszawskiego (Dorota Kromp) ....74 Upamiętnienie gen. prof. Elżbiety Zawackiej (1909–2009) w Krakowie (Anna Rojewska) ..75 Odsłonięcie Pomnika Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu (Dorota Kromp) ................77 Akcja „Burza” (Dorota Kromp) ..................................................................................................80
    [Show full text]
  • EDWARD RYDZ-ŚMIGŁY a Political and Military Biography
    EDWARD RYDZ-ŚMIGŁY A Political and Military Biography Ryszard Mirowicz Translated and edited by Gregory P. Dziekonski The copyright over the translation has been granted to the translator by the copyright holder of the original Polish text, and I authorize the University of Washington Libraries to make the full text of the English translation available to readers worldwide. TRANSLATOR’S NOTE The original Polish version of this book was written in the 1980s under communist rule, and remained dormant in a censor’s office for over a year. The author was ordered to alter various references concerning the Teschen dispute in 1938 and the Soviet invasion of Poland in alliance with the Nazis in September, 1939. Although the author expressed satisfaction at the eventual compromise between mandated omissions and academic integrity just prior to publication, the translator has made an attempt to add a few footnotes to provide some balance to the narrative. Regarding the customary problems with geographical locations in multiple languages, most locations described in First World War battles on the eastern front in which the Legions were involved and the post-war military operations in the Ukraine, Byelorussia, and Lithuania are in Polish. Otherwise, respective languages for whichever countries in which the geographic locations happened to be situated at the time are used. English names were used for those which possess them, such as “Warsaw,” “Cracow,” “Kaunas,” etc. Numbered footnotes are mostly identical to those in the original text and are listed at the end of each respective section. Footnotes with an asterisk at the bottom of the page are citations which the translator has added.
    [Show full text]