DOCSLIB.ORG

'Alles Sal Reg Kom'

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
'Alles Sal Reg Kom' ‘Alles sal Reg kom’ De impact van Stalingrad op de mobilisering van Nederlanders voor het Oostfront Jasper Molenaar Begeleider: dr. F.D. Knegt Studentnummer: 11153741 Tweede lezer: dr. S.F. Kruizinga Studie: MA Militaire Geschiedenis Universiteit van Amsterdam Betreft: masterscriptie Inleverdatum: 15-01-2017 Overkoepelend thema: militaire collaboratie/foreign fighters Aantal woorden: 23.058 Inhoudsopgave Introductie 2-10 Hoofdstuk 1 – De mobilisering van Nederlandse oostfrontvrijwilligers voor Stalingrad 1.1 – Voor de inval van de Sovjet-Unie 10-18 1.2 – Van de inval tot Stalingrad 18-23 1.3 – Het Vrijwilligerslegioen 23-30 Hoofdstuk 2 – De mobilisering van Nederlandse oostfrontvrijwilligers na Stalingrad 31-50 Hoofdstuk 3 – De machtspositie van de SS inzake de mobilisering van Nederlandse mankracht 3.1 - De SS en concurrentie van Duitse kant 51-60 3.2 - De SS en collaborerend Nederland 60-65 Conclusies 66-69 Geraadpleegde bronnen en literatuur 70-79 - 1 - Introductie “Een paar dagen later zijn we samen naar Den Bosch gegaan en dat aanmelden bij de SS was toen zo gebeurd. Ik ben van februari ’27 en was toen ik in Den Bosch verscheen nog net geen zestien. Bij de keuring stonden een paar officieren en artsen die ons hoofdzakelijk beoordeelden naar ons voorkomen. Het ging er eigenlijk alleen maar om of je recht van lijf en leden was. Zo nauwkeurig waren de keuringen vroeger helemaal niet. Ik heb daar formulieren ingevuld waar ook op- en aanmerkingen van de begeleidende SS-officieren kwamen te staan. Tauglich für die Waffen-SS. Ze vroegen of ik toestemming van mijn ouders had. Ik zei: “Nee.” Ze lachten. “Dat regelen wij wel.” Een maand later kwam de oproep om ons in Den Haag te melden. Ik ben met mijn rieten koffertje naar Chris gegaan, zijn vader had een taxi geregeld die ons naar het station bracht, vanwaar we naar Den Haag vertrokken. Dat was de laatste dag waarop Chris en ik elkaar hebben gezien. Hij had een Indisch uiterlijk en werd daarom niet in de Waffen-SS opgenomen, maar doorgestuurd naar het Nederlandse Legioen. Hij is al gauw gesneuveld. In april ’43 ben ik in Sennheim in de Elzas aangekomen, waar mijn opleiding begon.”1 Het bovenstaande citaat is onderdeel van een gepubliceerd interview van de Nederlandse Jan Niessen (onder de pseudoniem Sjeng), die zich aanmeldde voor de Waffen-SS.2 Deze organisatie was de militaire tak van Heinrich Himmlers Schutzstaffel (SS). Officieel was de SS de elitegarde van de Duitse nazipartij (NSDAP), maar in werkelijkheid ontwikkelde zij zich tot een heuse revolutionaire staat binnen het Duitse Derde Rijk.3 Niessen werd met de SS-runen op zijn kraag ingezet aan het front in Oost-Europa. Daar woedde van 1941 tot 1945 een grootschalige, sterk ideologische gekleurde en daarmee meedogenloze oorlog tussen nazi- Duitsland en de Sovjet-Unie.4 Met Niessen zouden in totaal rond de zeventienduizend andere Nederlandse Waffen-SS-vrijwilligers aan het Oostfront strijden.5 Er kwamen, ter illustratie, 1 G. Verrips, Mannen die niet Deugden: een oorlogsverleden (Amsterdam 1998) 153-154. 2 George Malet, ‘Oud-SS’er welkom in Nederlands leger’ (versie 27-06-2008), http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1280977/2008/06/27/Oud-SS-rsquo-er-welkom-in- Nederlands-leger.dhtml (gezien op 13-01-2017): De inhoud van het artikel van Malet, waarin Niessen zijn verhaal doet, is identiek aan het relaas in het boek van Verrips. 3 Bernd Wegner, Hitlers Politische Soldaten: die Waffen-SS 1933-1945. Studien zu Leitbild, Struktur und Funktion einer nationalsocialistischen Elite (Paderborn 1990) 360-365. 4 Zie hiervoor bijvoorbeeld Christian Hartmann, Operation Barbarossa. Nazi Germany’s War in the East, 1941- 1945 (Oxford 2013). 5 Schattingen op basis van gegevens uit Jan Vincx en Victor Schotanius, Nederlandse Vrijwilligers in Europese Krijgsdienst, dl. 4, Wiking (Antwerpen 1991) 37; Anneke Visser, ‘Uit de “Moskouse archieven” van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie; spijt, inhaligheid en bittere verwijten’, in: NRC Handelsblad (23-10- 1993); Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, dl. 6: Juli ’42 – mei ‘43 (Den Haag 1975) 440-441, 449; N.K.C.A. in ’t Veld, De SS en Nederland: Documenten uit SS-archieven 1935-1945 (Amsterdam 1976) 404-406; Kenneth Estes, ‘A European Anabasis: Western European Volunteers in the - 2 - meer oostfrontvrijwilligers uit Nederland dan uit andere bezette West-Europese landen. Ook sneuvelden er meer Nederlandse militairen aan het Oostfront dan tijdens de strijd om Nederland en bij de bevrijding van West-Europa tezamen omkwamen.6 Het eigenaardige van het specifieke lotgeval van Niessen is wel de timing van zijn aanmelding. De Duitse strijdkrachten hadden in februari 1943 juist een desastreuze nederlaag geleden bij het Russische Stalingrad (thans Volgograd). Voor de meeste mensen was hiermee definitief bevestigd dat de Duitsers geen kans meer hadden om de oorlog te winnen. Bovendien kondigden Duitse bezettingsautoriteiten in Nederland op donderdagavond 4 februari een officiële ‘Stalingrad-rouw’ af. Het was de eerste keer dat zij een nederlaag publiekelijk toegaven.7 Ondanks het vooruitzicht dat Duitsland de oorlog zou gaan verliezen, was van een verminderde belangstelling voor de Waffen-SS geen sprake onder de Nederlanders. Tot begin februari 1943 waren rond de 11.500 Nederlanders tot de organisatie toegetreden. Nadien steeg dat aantal tot ongeveer 23.000.8 Tussen de ‘psychologische’ ommekeer na de Slag bij Stalingrad en het einde van de oorlog (mei 1945) waren dus nog ongeveer evenzoveel Nederlanders, in principe vrijwillig, toegetreden tot de Waffen-SS als daarvoor. Ongeveer zesduizend van hen zijn aan het Oostfront terechtgekomen. De rest meldde zich bij de exclusief aan het Westfront ingezette vrijwilligersformatie Landstorm Nederland.9 Zoals uit het bovenstaande blijkt, wordt er in deze scriptie uitgegaan van een algemene psychologische ommekeer na ‘Stalingrad’. Dat de werkelijke ommekeer in de strategische balans zich al geruime tijd eerder voordeed, speelt geen rol van betekenis. Voor de meeste mensen die hem bewust meemaakten, kwam de oorlog pas na Stalingrad in een fundamenteel andere fase terecht.10 Toch kwamen er in deze fase nog duizenden Nederlanders German Army and the SS, 1940-1945’ (2003), te raadplegen op http://www.gutenberg- e.org/esk01/frames/authorframe.html, bij hoofdstuk 6 (‘The Character of Military Collaboration’). 6 Sytze van der Zee, ‘Meer Nederlanders sneuvelden in ‘Feldgrau’ dan in geallieerd kaki’, in: NRC Handelsblad (07-06-1975); Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, dl. 3: Mei ‘40 (Den Haag 1970) 499: gedurende de meidagen van 1940 verloren bijna 2.200 Nederlandse militairen het leven; Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, dl. 10a: Het laatste jaar (Den Haag1980) 769: bij de Prinses Irene Brigade en de Stoottroepen sneuvelden gezamenlijk iets meer dan driehonderd Nederlanders; Estes, bij hoofdstuk 6: volgens Estes kwamen ongeveer 6.500 oostfrontvrijwilligers uit Noorwegen, 7.000 uit Denemarken, 10.000 uit Vlaanderen, 5.000 uit Wallonië en 10.000 uit Frankrijk; In ’t Veld, De SS en Nederland, 406. 7 De Jong, dl. 6, 610. 8 Perry Pierik, Van Leningrad tot Berlijn: Nederlandse vrijwilligers in de Duitse Waffen-SS (Soesterberg 2006) 68; In ’t veld, 406; Vincx en Schotanius, Nederlandse Vrijwilligers, dl. 4, 37; Anneke Visser, ‘Uit de Moskouse archieven’. 9 Pierik, 68; Jan Vincx en Victor Schotanius, Nederlandse Vrijwilligers in Europese Krijgsdienst, dl. 2, Het Vrijwilligerslegioen Nederland (1990) 101, In ’t Veld, 369, 378, 438, 405: In totaal kwamen ongeveer zesduizend Nederlanders bij de Landstorm terecht. Zoals in het betoog zal blijken, kwam een deel van hen alsnog aan het Oostfront terecht. 10 Antony Beevor, Stalingrad (Londen 2011) 47-48. - 3 - als militair vrijwilliger terecht aan het Oostfront, waar een veel hardere en ook veel wredere strijd werd gevoerd dan op de andere fronten. Dat was destijds ook in Nederland bekend.11 Het is daarom op zijn minst merkwaardig dat de SS nog zovele Nederlanders, die niet dienstplichtig waren, voor het Oostfront heeft weten te strikken. Hoe valt dit te verklaren? Speelde de zij in op de veranderde perceptie van de oorlog? Ofwel, in welke mate is in haar mobilisering van Nederlanders discontinuïteit waar te nemen? Het grotere belang van het beantwoorden van een vraag als deze zit in het merkwaardige gegeven dat een verliezende mogendheid buitenlandse militaire vrijwilligers kan mobiliseren. Bovendien is de Nederlandse militaire collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog nog altijd, ondanks de groeiende aandacht van de laatste jaren, een onderbelicht fenomeen. Volgens historicus Cees Kleijn heeft dat vooral te maken met het taboe dat in Nederland heerst: “nergens [is] zo massaal met de Duitsers gecollaboreerd als in Nederland. Nergens zijn procentueel zoveel joden weggehaald als hier. Ook wat betreft het aantal vrijwilligers in de SS is Nederland koploper.”12 Desondanks is het onderwerp toch onderdeel van de geschiedenis van het (Nederlandse) foreign fighter fenomeen.13 Bij het zoeken naar een antwoord op de hierboven gestelde vraagstelling zal kritisch moeten worden gekeken naar de verschillende deelaspecten die er inherent aan zijn. In de eerste plaats dient bij de mobilisering van Nederlandse oostfronters voor de slag bij Stalingrad te worden stilgestaan. Zonder hiervan op de hoogte te zijn, kan geen analyse gemaakt worden van de mate van discontinuïteit in de periode hierna. Hoe kreeg de SS tot januari 1943 Nederlanders aan het Oostfront? Wanneer dit behandeld is, kan gekeken worden naar de periode van daarna. Op welke wijzen trachtte de SS vanaf februari 1943 Nederlanders te mobiliseren voor de strijd tegen de Sovjet-Unie? Ten slotte is het van belang dat de ontwikkeling van de (machts)positie van de SS ten opzichte van de andere bezettingsautoriteiten in Nederland, andere Duitse organisaties en instanties die aanspraak maakten op Nederlandse mankracht en Nederlandse collaborerende elementen bij het betoog wordt betrokken. Dit zal dienen als noodzakelijke context bij het onderwerp van deze scriptie.
Load more

Recommended publications
  • Kopstukken Van De Nsb
    KOPSTUKKEN VAN DE NSB Marcel Bergen & Irma Clement Marcel Bergen & Irma Clement KOPSTUKKEN VAN DE NSB UITGEVERIJ MOKUMBOOKS Inhoud Inleiding 4 Nationaalsocialisme en fascisme in Nederland 6 De NSB 11 Anton Mussert 15 Kees van Geelkerken 64 Meinoud Rost van Tonningen 98 Henk Feldmeijer 116 Max Blokzijl 132 Robert van Genechten 155 Johan Carp 175 Arie Zondervan 184 Tobie Goedewaagen 198 Henk Woudenberg 210 Evert Roskam 222 Noten 234 Literatuur 236 Colofon 238 dwang te overtuigen van de Groot-Germaanse gedachte. Het gevolg is dat Mussert zich met enkele getrouwen terug- trekt op het hoofdkwartier aan de Maliebaan in Utrecht en de toenemende druk probeert te pareren met notities, toespraken en concessies. Naarmate de bezetting voortduurt nemen de concessies die Mussert aan de Duitse bezetter doet toe. Inleiding De Nationaal Socialistische Beweging (NSB) speelt tijdens Het Rijkscommissariaat de Tweede Wereldoorlog een opmerkelijke rol. Op 14 mei 1940 aanvaardt Arthur Seyss-Inquart in de De NSB, die op 14 december 1931 in Utrecht is opgericht in Ridderzaal de functie van Rijkscommissaris voor de een zaaltje van de Christelijke Jongenmannen Vereeniging, bezette Nederlandse gebieden. Het Rijkscommissariaat vecht tijdens haar bestaan een richtingenstrijd uit. Een strijd is een civiel bestuursorgaan en bestaat verder uit: die gaat tussen de Groot-Nederlandse gedachte, die streeft – Friederich Wimmer (commissaris-generaal voor be- naar een onafhankelijk Groot Nederland binnen een Duits stuur en justitie en plaatsvervanger van Seyss-Inquart). Rijk en de Groot-Germaanse gedachte,waarin Nederland – Hans Fischböck (generaal-commissaris voor Financiën volledig opgaat in een Groot-Germaans Rijk. Niet alleen de en Economische Zaken). richtingenstrijd maakt de NSB politiek vleugellam.
    [Show full text]
  • COMPENDIUM 2021 Stichting Werkgroep Herkenning
    Werkgroep Herkenning COMPENDIUM 1981 – 2021 ERVARINGEN VAN KINDEREN EN KLEINKINDEREN VAN ‘FOUTE OUDERS’ Gonda Scheffel-Baars Cuny Holthuis-Buve Paul Mantel Teun van der Vaart Een uitgave van de Stichting Werkgroep Herkenning Derde druk © 2021 Stichting Werkgroep Herkenning Vestigingsadres: Grotekreek 28 8032 JD Zwolle Postadres: Rijksstraatweg 193 1115 AR Duivendrecht Kamer van Koophandel: 41131339 ING BANK: NL24 INGB 0005 2857 97 Mobiel: +31 (0)6 330 57 003 E-mail: [email protected] Website: https://www.werkgroepherkenning.nl/ Voor actuele contactgegevens raadpleeg altijd de website: https://www.werkgroepherkenning.nl/ © Stichting Werkgroep Herkenning INHOUD Inleiding 6 0.1 Opzet van het compendium 0.2 Terminologie 0.3 Bronnenmateriaal DEEL I Hoofdstuk 1 Historische achtergronden 10 1.1 Inleiding/vooraf 1.2 De NSB in de jaren ’30 1.3 Mei 1940 en de beginjaren van de Duitse bezetting: de Nieuwe Orde 1.4 Nationaal-socialistische nevenorganisaties van de NSB: 1.4.1 De NSVO (Nat. Soc. Vrouwen Organisatie) 1.4.2 De Nationale Jeugdstorm 1.4.3 Nat. Soc. ‘fronten’ en ‘gilden’ 1.4.4 De WA (Weer Afdeling) 1.4.5 De SS 1. Nederlandse of Germaanse SS 2. Nederlandse vrijwilligers in de Waffen SS aan het Oostfront 3. Standarte ‘Westland’ 4. Standarte ‘Nordwest’ 5. Het Nederlandse Vrijwilligerslegioen 6. De Landstorm 1.4.6 De Landwacht 1.5 Dolle Dinsdag en daarna 1.6 Winter ’44 en voorjaar ’45 1.7 De arrestaties Hoofdstuk 2 Stichting Werkgroep Herkenning 31 2.1 Doelstellingen 2.2 Definiëring van de doelgroep 2.3 (Leeftijds)categorieën
    [Show full text]
  • Vraaggesprek Met Dick Kampman Over Zijn Onderzoek Naar
    Vraaggesprek met Dick Kampman over zijn onderzoek naar stereotypering van de NSB en hoe dat kon blijven bestaan Introductie tot: ‘Kritische beschouwing over collaboratie’ (2011) en het nog uit te komen ‘Stereotypering van NSB en NSB’ers’ (2015) door J.L.M. Ebberink november 2014 1 ISBN 978-90-73947-00-9 NUR trefwoorden: sociologie, geschiedenis Uitgeverij Informatie Dokumentatie Algemeen Groningen, 2014 http://www. uitgeverida.nl Uitgegeven naar aanleiding van de bijeenkomst van de Werkgroep Herkenning op 20 november 2014 2 Voorwoord De bedoeling van dit geschriftje is een introductie te geven op de twee wetenschappelijke uitgaven van Dick Kampman: Kritische beschouwingen over collaboratie: stereotypering van de NSB (2011) en het vervolg erop, dat binnenkort uitkomt. Deze studies zijn door hun taal en methode vooral voor een wetenschappelijk georiënteerd publiek geschreven. Het idee kwam op om de vondsten die hij gedaan heeft tijdens zijn onderzoek naar vooroordelen en stereotypering wat breder uit te dragen. Het onderzoek zelf is eigenlijk niet samen te vatten omdat het om bewijsvoering gaat, waarbij alle overwegingen meetellen. Om het wetenschappelijk jargon zo veel mogelijk te mijden kwam het idee van een interview naar voren. Als socioloog heeft Dick Kampman onderzoek gedaan gebruik makend van wetenschappelijke methoden. Om het te lezen is wetenschappelijke voorkennis handig. De boeken zijn echter ook door leken te lezen. Maar dat vereist dan wel geduld. Dit is een poging om aan degene die nóch het geduld nóch de voorkennis hebben om zich in de boeken te verdiepen, te laten zien wat Dick Kampman beoogd heeft met zijn onderzoek en wat hij helaas heeft moeten constateren.
    [Show full text]
  • Ethnos and Mysticism in the Photographic Nexus Christopher Webster
    Photography in the Third Reich C Art, Physiognomy and Propaganda HRISTOPHER EDITED BY CHRISTOPHER WEBSTER This lucid and comprehensive collec� on of essays by an interna� onal group of scholars cons� tutes a photo-historical survey of select photographers who W embraced Na� onal Socialism during the Third Reich. These photographers EBSTER developed and implemented physiognomic and ethnographic photography, and, through a Selbstgleichschaltung (a self-co-ordina� on with the regime), con� nued ( to prac� ce as photographers throughout the twelve years of the Third Reich. ED .) The volume explores, through photographic reproduc� ons and accompanying analysis, diverse aspects of photography during the Third Reich, ranging from the infl uence of Modernism, the qualita� ve eff ect of propaganda photography, and the u� lisa� on of technology such as colour fi lm, to the photograph as ideological metaphor. With an emphasis on the idealised representa� on of the German body and the role of physiognomy within this representa� on, the book examines how select photographers created and developed a visual myth of the ‘master race’ and its an� theses under the auspices of the Na� onalist Socialist state. P HOTOGRAPHY Photography in the Third Reich approaches its historical source photographs as material culture, examining their produc� on, construc� on and prolifera� on. This detailed and informa� ve text will be a valuable resource not only to historians studying the Third Reich, but to scholars and students of fi lm, history of art, poli� cs, media studies, cultural studies and holocaust studies. IN THE As with all Open Book publica� ons, this en� re book is available to read for free on the publisher’s website.
    [Show full text]
  • The Holocaust, Israel and 'The Jew'
    NIOD STUDIES ON WAR, HOLOCAUST, AND GENOCIDE Ensel & Gans (eds) The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ ‘the and Israel Holocaust, The Edited by Remco Ensel and Evelien Gans The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ Histories of Antisemitism in Postwar Dutch Society The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ NIOD Studies on War, Holocaust, and Genocide The series encompasses peer-reviewed scholarly work on the impact of war, the Holocaust, and genocide on twentieth-century societies, covering a broad range of historical approaches in a global context, and from diverse disciplinary perspectives. Series Editors Peter Keppy, Ingrid de Zwarte, Conny Kristel and Karel Berkhoff The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ Histories of Antisemitism in Postwar Dutch Society Edited by Remco Ensel and Evelien Gans Amsterdam University Press Cover illustration: Graffiti on the poster of the musical ‘Yours, Anne’ in the Valkenburger- straat – incidentally the street which in the old Jewish Quarter of Amsterdam intersects the Anne Frank Straat (photo: Thomas Schlijper / Hollandse Hoogte, 2 January 2011) Cover design: Coördesign, Leiden Typesetting: Crius Group, Hulshout Amsterdam University Press English-language titles are distributed in the US and Canada by the University of Chicago Press. isbn 978 94 6298 608 4 e-isbn 978 90 4852 702 1 (pdf) doi 10.5117/9789462986084 nur 689 © Remco Ensel & Evelien Gans / Amsterdam University Press B.V., Amsterdam 2017 All rights reserved. Without limiting the rights under copyright reserved above, no part of this book may be reproduced, stored in or introduced into a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means (electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise) without the written permission of both the copyright owner and the author of the book.
    [Show full text]
  • Dutch Face-Ism. Portrait Photography and Völkisch Nationalism in the Netherlands
    Fascism 2 (2013) 18–40 brill.com/fasc Dutch Face-ism. Portrait Photography and Völkisch Nationalism in the Netherlands Remco Ensel NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies Herengracht 380, 1016 CJ Amsterdam, The Netherlands [email protected] Abstract This article takes its cue from an essay by Gerhard Richter on Walter Benjamin and the fascist aestheticization of politics. It examines the portrait photography of Dutch photographer W.F. Van Heemskerck Düker, who was a true believer in the ideology of a Greater Germany. He published a number of illustrated books on the Dutch Heimat and worked together with German photographers Erna Lendvai-Dircksen and Erich Retzlaff. When considering what type of photography was best suited to capture the photographic aesthetics of the fascist nation, the article argues that within the paradigm of the Greater German Heimat we find not so much a form of anthropometric photography, as exemplified by the work of Hans F.K. Günther, as a genre of Heimat portraits that was better equipped to satisfy the need to unify two crucial structural oppositions in fascist ideology, namely mass versus individuality, and physical appearance versus inner soul. Keywords fascism; fascist photography; The Netherlands; fascist culture; W.F. Van Heemskerck Düker; folklore; National-Socialism; Westforschung Introduction This article examines the portrait photography of Dutch photographer W.F. Van Heemskerck Düker and addresses the meaning of the portrait in fas- cist visual culture. Van Heemskerck Düker started in the 1930s as an aspiring but unknown photographer. His great opportunity came during the first years of the Nazi occupation of the Netherlands, when he succeeded in becoming the head of the Photo and Film Department of the Dutch SS, and in publishing * This article was translated from Dutch by Han van der Vegt.
    [Show full text]
  • The Battle for Neutrality: the Listening Service of the Dutch Government in Exile During the Second World War
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) The battle for neutrality The Listening Service of the Dutch Government in Exile During the Second World War Kuitenbrouwer, V. DOI 10.1080/13688804.2019.1652581 Publication date 2019 Document Version Final published version Published in Media History License CC BY-NC-ND Link to publication Citation for published version (APA): Kuitenbrouwer, V. (2019). The battle for neutrality: The Listening Service of the Dutch Government in Exile During the Second World War. Media History, 25(4), 400-413. https://doi.org/10.1080/13688804.2019.1652581 General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:26 Sep 2021 Media History, 2019 Vol. 25, No. 4, 400–413, https://doi.org/10.1080/13688804.2019.1652581 THE BATTLE FOR NEUTRALITY The Listening Service of the Dutch Government in Exile During the Second World War Vincent Kuitenbrouwer Following the German invasion of the Netherlands in May 1940, a Dutch government in exile was set up in London.
    [Show full text]
  • Uva-DARE (Digital Academic Repository)
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Nazis in the Netherlands: A social history of National Socialist collaborators, 1940-1945 Damsma, J.M. Publication date 2013 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Damsma, J. M. (2013). Nazis in the Netherlands: A social history of National Socialist collaborators, 1940-1945. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:06 Oct 2021 Nazis in the Netherlands A social history of National Socialist collaborators, 1940-1945 Josje Damsma Nazis in the Netherlands A social history of National Socialist collaborators, 1940-1945 ACADEMISCH PROEFSCRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof. dr.
    [Show full text]
  • Anton Musserts Verzekeringspolis Voor Nederland
    Anton Musserts verzekeringspolis voor Nederland De collaboratie van de Nationaal Socialistische Beweging vergeleken met die van partijen in de ‘Germaanse’ landen in Noordwest-Europa, 1940-1945. Eduard van den Berg S1253336 Master-afstudeerscriptie Docent: Dr. B.E. van der Boom Studierichting: geschiedenis Specialisatie: Political Culture & National Identities Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit Leiden 11 Mei 2017 Inhoudsopgave Inleiding………………………………………………………………………………………………………………………………..3 Hoofdstuk 1: de ideologische ontwikkeling en machtspositie van de NS, de DNSAP en het VNV voor de oorlog…………………………………………………………………………………………………………6 Hoofdstuk 2: de ideologische ontwikkeling en machtspositie van de NSB, 1931-1940………. 15 Hoofdstuk 3: de NS, de DNSAP en het VNV tijdens de bezettingsjaren, 1940-1945………….. 28 Hoofdstuk 4: Mussert en zijn machtsstrijd, 1940-1945………………………………………………………. 44 Conclusie…………………………………………………………………………………………………………………………... 63 Literatuurlijst………………………………………………………………………………………………………………………66 2 Inleiding ‘De NSB had tot roeping de verzekeringspolis te zijn voor het Nederlandsche volk in geval van een overwinning van Hitler. Zonder NSB zouden wij ongetwijfeld worden ingelijfd.’1 Met deze naoorlogse woorden vatte Anton Mussert samen waarom de Nationaal Socialistische Beweging zich had ingelaten met de bezetter in de jaren 1940-1945. Dit had alles te maken met zijn doel: een onafhankelijk, nationaalsocialistisch Nederland met hem als regeringsleider. Dit doel was niet uniek, het had overeenkomsten met dat van collaboratiepartijen
    [Show full text]
  • Fascism in Europe Collection Sc
    University of Sheffield Library. Special Collections and Archives Ref: Special Collection Title: Fascism in Europe Collection Scope: A developing collection of books on the history of fascism on the continent of Europe and beyond in the twentieth century. Dates: 1901- Extent: c. 400 vols. Administrative / biographical history: The collection is intended to support teaching in the University of Sheffield on the history of fascism, and is developing. Related collections: Fascism in Great Britain Collection; Holocaust Collection Source: From various sources System of arrangement: Numerically Subjects: Fascism Conditions of access: Available to all researchers, by appointment Restrictions: No restrictions Copyright: Variously according to document Finding aids: Listed and catalogued Special Collections and Archives Fascism in Europe Collection Listing Octavo books Abel, Theodore Fred, 1896- Why Hitler came into power ; Theodore Abel. - Cambridge, Mass.; London : Harvard University Press, c1986. - Originally published, New York: Prentice-Hall, 1938. [0674952006] Western Bank Library FASCISM EUROPE COLLECTION 1; 200394539 Terror und Hoffnung in Deutschland 1933-1945 : Leben im Faschismus ; herausgegeben von Johannes Beck... [et al.]. - Reinbek bei Hamburg : Rowholt, 1980. - [3499173816] Western Bank Library FASCISM EUROPE COLLECTION 2; 200394540 Der Nationalsozialismus : Studien zur Ideologie und Herrschaft ; mit Beiträgen von Hellmuth Auerbuch ... [et al.] ; herausgegeben von Wolfgan Benz, Hans Buchheim,Hans Mommsen. - Frankfurt am Main : Fischer, 1993. - [3596119847] Western Bank Library FASCISM EUROPE COLLECTION 3; 200394541 Bezymenskii, Lev The death of Adolf Hitler : unknown documents from Soviet archives. - London : Joseph, 1968. - Originally published as 'Der Tod des Adolph Hitler, Hamburg : Wegner, 1968. [0718106342] Western Bank Library FASCISM EUROPE COLLECTION 4; 200394542 Bleuel, Hans Peter Strength through joy : sex and society in Nazi Germany ; (by) Hans Peter Bleuel ; edited and with a preface by Heinrich Fraenkel translated from the German by J.
    [Show full text]
  • Hoofdstuk 8 1940-1943 DE POLITICUS
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dr. Tobie Goedewaagen (1895-1980): een leven lang nationaal-socialist van Berkel, A.B. Publication date 2012 Link to publication Citation for published version (APA): van Berkel, A. B. (2012). Dr. Tobie Goedewaagen (1895-1980): een leven lang nationaal- socialist. Dikus Waanders. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:29 Sep 2021 Hoofdstuk 8 1940-1943 DE POLITICUS Secretaris-generaal van Fritz Schmidt Na zijn benoeming tot secretaris-generaal van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten in november 1940 ging Goedewaagen voortvarend aan de slag met het opzetten van het departement, het aannemen van ambtenaren en het smeden van zijn cultuur- en nazificatiepolitiek. Maar zijn wittebroodsweken waren nog niet voorbij of het begon hem langzaam te dagen dat er iets aan de hand was.
    [Show full text]
  • Kurt Baschwitz a Pioneer of Communication Studies and Social Psychology
    Van Ginneken Van Kurt Baschwitz BabetteJaap van HellemansGinneken Kurt Baschwitz A Pioneer of Communication Studies and Social Psychology Kurt Baschwitz Kurt Baschwitz Pioneer of Communication Studies and Social Psychology Jaap van Ginneken Amsterdam University Press Cover illustration: Present-day kiosk or newspaper-stand, Nice, early 2017 Picture taken by the author Cover design: Coördesign, Leiden Lay-out: Crius Group, Hulshout Amsterdam University Press English-language titles are distributed in the US and Canada by the University of Chicago Press. isbn 978 94 6298 604 6 e-isbn 978 90 4853 728 0 (pdf) doi 10.5117/9789462986046 nur 681 / 775 Creative Commons License CC BY NC ND (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0) The author / Amsterdam University Press B.V., Amsterdam 2018 Some rights reserved. Without limiting the rights under copyright reserved above, any part of this book may be reproduced, stored in or introduced into a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means (electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise). Every effort has been made to obtain permission to use all copyrighted illustrations reproduced in this book. Nonetheless, whosoever believes to have rights to this material is advised to contact the publisher. ‘We want to hope, that practical politics will also acknowledge […] the rediscovery of the overwhelmingly large majority of decent people’. (Final sentence of Kurt Baschwitz’s key work Du und die Masse, published in the fateful year 1938) Table of Contents Preface 15 1 Introduction 17 Baschwitz’s significance 17 A very European intellectual 19 Causes of neglect 20 Approach of this study 22 Outline 24 A note on documentation 25 2 1886-1914: Youth and First Journalism 27 Wider historical background: ‘German exceptionalism’? 27 The liberal southwest 30 The Baschwitz family name and roots 31 A book-printer dynasty 33 Jewish assimilation and resurgent anti-Semitism 35 German education 37 The Baschwitz’s family life 38 School and student years 39 The early German social sciences 41 Baschwitz’s Ph.D.
    [Show full text]