DOCSLIB.ORG

Hoofdstuk 8 1940-1943 DE POLITICUS

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Hoofdstuk 8 1940-1943 DE POLITICUS UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dr. Tobie Goedewaagen (1895-1980): een leven lang nationaal-socialist van Berkel, A.B. Publication date 2012 Link to publication Citation for published version (APA): van Berkel, A. B. (2012). Dr. Tobie Goedewaagen (1895-1980): een leven lang nationaal- socialist. Dikus Waanders. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:29 Sep 2021 Hoofdstuk 8 1940-1943 DE POLITICUS Secretaris-generaal van Fritz Schmidt Na zijn benoeming tot secretaris-generaal van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten in november 1940 ging Goedewaagen voortvarend aan de slag met het opzetten van het departement, het aannemen van ambtenaren en het smeden van zijn cultuur- en nazificatiepolitiek. Maar zijn wittebroodsweken waren nog niet voorbij of het begon hem langzaam te dagen dat er iets aan de hand was. Op het oog was er sprake van klare lijnen in de gezagsverhoudingen. Goedewaagens directe chef in bezettingstijd was Generalkommissar zur besonderen Verwendung (commissaris-generaal voor Bijzondere Aangelegenheden) Fritz Schmidt; hij werkte nauw samen met diens Hauptabteilung für Volksaufklärung und Propaganda, die onderdeel vormde van het Rijkscommissariaat. Schmidt op zijn beurt was formeel ver- antwoording schuldig aan Seyss-Inquart op het gebied van zijn competentie: alle vraag- stukken betreffende de openbare opinievorming. Maar deze formele lijnen werden voordu- rend doorkruist door anderen, die op grond van hun functie vonden dat ze ook zeggen- schap hadden over de nazificatie, de pers, het departement en de ambtenaren. Al gauw bleek het DVK in het brandpunt te staan van een machtsspel met als inzet de toekomstige staatsinrichting van Nederland. De hoofdrolspelers in het spel om de macht in Nederland waren Seyss-Inquart, Himm- ler met zijn vazal Rauter, Bormann met zijn vazal Schmidt, en Mussert. Grofweg waren er drie politieke opties te schetsen voor de toekomstige Nederlandse staat. De eerste was de visie van Reichsparteileiter-NSDAP Martin Bormann en Schmidt (en eigenlijk ook van Hitler): Nederland zou na de eindoverwinning simpelweg bij Duitsland worden ingelijfd als de Gau (gewest) ‘Westland’. Schmidt was erop gespitst in die constellatie de rol van Gauleiter voor zichzelf op te eisen. De tweede visie, die van Reichsführer-SS Heinrich Himmler, was gekop- peld aan de SS-gedachte: Nederland en andere ‘Germaanse’ landen zouden met Duitsland opgaan in een groter verband, een Groot-Germaans Rijk onder leiding van de SS. Hanns Albin Rauter ambieerde in deze constellatie de positie van Reichsführer-SS in Nederland. De derde was de visie van de NSB: Nederland zou een zelfstandige, nationaal-socialistische staat worden, verbonden met Duitsland in een statenbond, waarbij er sprake zou zijn van vergaande samenwerking op het gebied van de internationale politiek. Mussert werd van- zelfsprekend Leider van de Nederlandse Staat. Daartussen stond Reichskommissar Seyss- Inquart, die van meet af aan besefte dat zijn commissarissen-generaal tegengestelde belan- gen hadden en om die reden niet zozeer zocht naar het versterken en vergroten van zijn macht, als wel naar de uitvoering van de taak die Hitler hem had opgedragen: het klaar- stomen van Nederland voor inlijving bij Duitsland, wat zou gebeuren zodra de Endsieg was behaald. 282 Organisatieschema DVK-Duitse bezettingsmacht Parteikanzlei Reichspropaganda- der NSDAP ministerium (Bormann) (Goebbels) Rijkscommissariaat (Seyss-Inquart) General Kommissar z.B.V. (Schmidt) Hauptabteilung Volksaufklärung und Propaganda Departement van Volksvoorlichting en Kunsten Hoofdkwartier (Goedewaagen) NSB (Mussert) De rechte lijnen geven de formele organisatiestructuur aan; de gebogen lijnen geven de informele invloeds- sferen aan tussen Seyss-Inquart, Schmidt, Goedewaagen en Mussert over de nazificatiepolitiek. 283 Hitler zelf liet de zaak op zijn beloop. Het was overigens tekenend voor zijn stijl van leidinggeven dat hij na de installatie van Seyss-Inquart tot zijn stadhouder in Nederland, zich niet meer om Nederland bekommerde. Hij kende Nederland niet, en het kwam ook nooit in de Führer op om het stamverwante Nederlandse volk eens een bezoek te brengen. De Duitse organisaties moesten het zelf uitzoeken, volgens zijn motto: ‘Hij die zijn wil doordrijft, bewijst (…) het gezondste nationaal-socialistische idee te hebben gehad’.1 Rauter, Schmidt en de persoonlijke rivaliteiten binnen het Rijkscommissariaat zouden in de volgende jaren de door de nationaal-socialisten gepropageerde ‘eenheid van het Duit- se burgerlijke bestuur’ volkomen ondermijnen. Vrijwel elk terrein dat de nationaal-socialis- ten onder hun heerschappij brachten werd meteen het toneel van interne conflicten. Met name de NSDAP en de SS twistten over de aanspraak op de politieke leiding in Nederland en over het ‘voorrecht, het bloedverwante Nederlandse volk de nationaal-socialistische vernieuwing te brengen’.2 En in dit conflict over het primaat op de nazificatie werd Goe- dewaagen meegezogen. Wat de zaak gecompliceerd maakte, waren de persoonlijke machtspolitieke belangen van de verschillende spelers. Met name Schmidt speelde diverse rollen: hij ging uit eigen- belang nauwe politieke contacten aan met Mussert, ook al stond hij geenszins aan de kant van de NSB, en reed daarmee het Groot-Germaanse beleid van Goedewaagen op het DVK danig in de wielen; Schmidt dwong Goedewaagen namelijk partijpropaganda voor de NSB vanuit het departement te voeren. Goedewaagen wilde graag samenwerken met de NSB, maar geen verlengstuk worden van Musserts partijbelangen. Tegelijkertijd schaarde Schmidt zich wel weer achter de tactiek van Himmler om de Nederlandse SS aan de NSB te koppelen. Kortom, van Schmidts machtsspel was alleen duidelijk dat het gericht was op zijn eigen gewin. Goedewaagen was naast secretaris-generaal in dienst van Seyss-Inquart nog steeds lid van de NSB. Bovendien werd hij in augustus 1941 door Mussert opgenomen in zijn Politie- ke Raad, als Gemachtigde in Bijzondere Dienst. Hij deelde deze eer met andere hoogge- plaatste en veelal intellectuele NSB-ers, onder wie Van Geelkerken, Marchant et d’Ansembourg, Van Genechten, Schrieke en Carp. De gemachtigden waren persoonlijke adviseurs van Mussert, die namens hem op bepaalde beleids- en activiteitenterreinen van de NSB mochten optreden. Goedewaagen kreeg tot taak om zijn invloed aan te wenden als het ging om benoemingen in belangrijke overheidsfuncties, zoals burgemeesters en wet- houders, op onderwijsgebied, in leidende provinciale en gemeentelijke ambten als gemeen- tesecretaris, voorzitter of bestuurslid van waterschappen. Doel was om ‘in het groote ra- darwerk van het overheidsapparaat alle schakels op de centrale gedachte van het nationaal- socialisme’ in te stellen.3 Goedewaagen beschreef de Politieke Raad na de oorlog cynisch als een instrument van Mussert, bedoeld om de leden die hoge staatsfuncties bekleedden, be- 1 Kwiet, Rijkscommissariaat Nederland, blz. 93. 2 Kwiet, Rijkscommissariaat Nederland, blz. 79. 3 NA CABR 3866 inv.no. 70897 III, nota ‘Richtlijnen voor de gemachtigden van den leider met betrekking tot de voorziening in overheidsfuncties’ (December 1941). 284 ter onder controle te houden. ‘Er werd niets besloten, wat de Partij of de staat aanging. Er werd alleen informatorisch ten beste gegeven, wat ieder op het hart had.’ Vergeleken met het College van Secretarissen-Generaal vond hij Musserts raad ‘eenvoudig een grap!’4 Een grap? In zijn eigen Departementsraad ging het er niet veel anders aan toe. Maar ook al was Goedewaagen verknoopt met Mussert en de NSB, de tegenstelling tussen de Dietse belangen van Mussert en de Groot-Germaanse van Goedewaagen zette de verhouding tussen de partijgenoten op scherp. Mussert, geruggesteund door Schmidt, infil- treerde vanuit zijn Utrechtse hoofdkwartier in het DVK, onder andere door de aanstelling van zijn eigen propagandaleider Ernst Voorhoeve als hoofd Actieve Propaganda op het departement. Goedewaagen had deze benoeming goedgekeurd met het oog op een betere samenwerking tussen de NSB en het DVK inzake de nazificatie en de coördinatie van de propaganda-activiteiten van beide instellingen. In de praktijk kreeg Voorhoeve van Mus- sert de opdracht het DVK in te zetten voor de partijpolitieke propaganda van de NSB en voor de versterking van Musserts positie als toekomstig Leider van Nederland. Seyss-Inquart hield Goedewaagen de hand boven het hoofd zolang deze de nazificatie in het gewenste tempo doorvoerde. Maar ook Seyss-Inquart speelde een dubbelspel: naar Rauter en Himmler toe was hij de overtuigde SS-er, al overtuigde hij hen ervan dat hij met de realiteit in Nederland rekening moest houden. Dat betekende dat hij voor een succes- volle
Load more

Recommended publications
  • Kopstukken Van De Nsb
    KOPSTUKKEN VAN DE NSB Marcel Bergen & Irma Clement Marcel Bergen & Irma Clement KOPSTUKKEN VAN DE NSB UITGEVERIJ MOKUMBOOKS Inhoud Inleiding 4 Nationaalsocialisme en fascisme in Nederland 6 De NSB 11 Anton Mussert 15 Kees van Geelkerken 64 Meinoud Rost van Tonningen 98 Henk Feldmeijer 116 Max Blokzijl 132 Robert van Genechten 155 Johan Carp 175 Arie Zondervan 184 Tobie Goedewaagen 198 Henk Woudenberg 210 Evert Roskam 222 Noten 234 Literatuur 236 Colofon 238 dwang te overtuigen van de Groot-Germaanse gedachte. Het gevolg is dat Mussert zich met enkele getrouwen terug- trekt op het hoofdkwartier aan de Maliebaan in Utrecht en de toenemende druk probeert te pareren met notities, toespraken en concessies. Naarmate de bezetting voortduurt nemen de concessies die Mussert aan de Duitse bezetter doet toe. Inleiding De Nationaal Socialistische Beweging (NSB) speelt tijdens Het Rijkscommissariaat de Tweede Wereldoorlog een opmerkelijke rol. Op 14 mei 1940 aanvaardt Arthur Seyss-Inquart in de De NSB, die op 14 december 1931 in Utrecht is opgericht in Ridderzaal de functie van Rijkscommissaris voor de een zaaltje van de Christelijke Jongenmannen Vereeniging, bezette Nederlandse gebieden. Het Rijkscommissariaat vecht tijdens haar bestaan een richtingenstrijd uit. Een strijd is een civiel bestuursorgaan en bestaat verder uit: die gaat tussen de Groot-Nederlandse gedachte, die streeft – Friederich Wimmer (commissaris-generaal voor be- naar een onafhankelijk Groot Nederland binnen een Duits stuur en justitie en plaatsvervanger van Seyss-Inquart). Rijk en de Groot-Germaanse gedachte,waarin Nederland – Hans Fischböck (generaal-commissaris voor Financiën volledig opgaat in een Groot-Germaans Rijk. Niet alleen de en Economische Zaken). richtingenstrijd maakt de NSB politiek vleugellam.
    [Show full text]
  • COMPENDIUM 2021 Stichting Werkgroep Herkenning
    Werkgroep Herkenning COMPENDIUM 1981 – 2021 ERVARINGEN VAN KINDEREN EN KLEINKINDEREN VAN ‘FOUTE OUDERS’ Gonda Scheffel-Baars Cuny Holthuis-Buve Paul Mantel Teun van der Vaart Een uitgave van de Stichting Werkgroep Herkenning Derde druk © 2021 Stichting Werkgroep Herkenning Vestigingsadres: Grotekreek 28 8032 JD Zwolle Postadres: Rijksstraatweg 193 1115 AR Duivendrecht Kamer van Koophandel: 41131339 ING BANK: NL24 INGB 0005 2857 97 Mobiel: +31 (0)6 330 57 003 E-mail: [email protected] Website: https://www.werkgroepherkenning.nl/ Voor actuele contactgegevens raadpleeg altijd de website: https://www.werkgroepherkenning.nl/ © Stichting Werkgroep Herkenning INHOUD Inleiding 6 0.1 Opzet van het compendium 0.2 Terminologie 0.3 Bronnenmateriaal DEEL I Hoofdstuk 1 Historische achtergronden 10 1.1 Inleiding/vooraf 1.2 De NSB in de jaren ’30 1.3 Mei 1940 en de beginjaren van de Duitse bezetting: de Nieuwe Orde 1.4 Nationaal-socialistische nevenorganisaties van de NSB: 1.4.1 De NSVO (Nat. Soc. Vrouwen Organisatie) 1.4.2 De Nationale Jeugdstorm 1.4.3 Nat. Soc. ‘fronten’ en ‘gilden’ 1.4.4 De WA (Weer Afdeling) 1.4.5 De SS 1. Nederlandse of Germaanse SS 2. Nederlandse vrijwilligers in de Waffen SS aan het Oostfront 3. Standarte ‘Westland’ 4. Standarte ‘Nordwest’ 5. Het Nederlandse Vrijwilligerslegioen 6. De Landstorm 1.4.6 De Landwacht 1.5 Dolle Dinsdag en daarna 1.6 Winter ’44 en voorjaar ’45 1.7 De arrestaties Hoofdstuk 2 Stichting Werkgroep Herkenning 31 2.1 Doelstellingen 2.2 Definiëring van de doelgroep 2.3 (Leeftijds)categorieën
    [Show full text]
  • Vraaggesprek Met Dick Kampman Over Zijn Onderzoek Naar
    Vraaggesprek met Dick Kampman over zijn onderzoek naar stereotypering van de NSB en hoe dat kon blijven bestaan Introductie tot: ‘Kritische beschouwing over collaboratie’ (2011) en het nog uit te komen ‘Stereotypering van NSB en NSB’ers’ (2015) door J.L.M. Ebberink november 2014 1 ISBN 978-90-73947-00-9 NUR trefwoorden: sociologie, geschiedenis Uitgeverij Informatie Dokumentatie Algemeen Groningen, 2014 http://www. uitgeverida.nl Uitgegeven naar aanleiding van de bijeenkomst van de Werkgroep Herkenning op 20 november 2014 2 Voorwoord De bedoeling van dit geschriftje is een introductie te geven op de twee wetenschappelijke uitgaven van Dick Kampman: Kritische beschouwingen over collaboratie: stereotypering van de NSB (2011) en het vervolg erop, dat binnenkort uitkomt. Deze studies zijn door hun taal en methode vooral voor een wetenschappelijk georiënteerd publiek geschreven. Het idee kwam op om de vondsten die hij gedaan heeft tijdens zijn onderzoek naar vooroordelen en stereotypering wat breder uit te dragen. Het onderzoek zelf is eigenlijk niet samen te vatten omdat het om bewijsvoering gaat, waarbij alle overwegingen meetellen. Om het wetenschappelijk jargon zo veel mogelijk te mijden kwam het idee van een interview naar voren. Als socioloog heeft Dick Kampman onderzoek gedaan gebruik makend van wetenschappelijke methoden. Om het te lezen is wetenschappelijke voorkennis handig. De boeken zijn echter ook door leken te lezen. Maar dat vereist dan wel geduld. Dit is een poging om aan degene die nóch het geduld nóch de voorkennis hebben om zich in de boeken te verdiepen, te laten zien wat Dick Kampman beoogd heeft met zijn onderzoek en wat hij helaas heeft moeten constateren.
    [Show full text]
  • Ethnos and Mysticism in the Photographic Nexus Christopher Webster
    Photography in the Third Reich C Art, Physiognomy and Propaganda HRISTOPHER EDITED BY CHRISTOPHER WEBSTER This lucid and comprehensive collec� on of essays by an interna� onal group of scholars cons� tutes a photo-historical survey of select photographers who W embraced Na� onal Socialism during the Third Reich. These photographers EBSTER developed and implemented physiognomic and ethnographic photography, and, through a Selbstgleichschaltung (a self-co-ordina� on with the regime), con� nued ( to prac� ce as photographers throughout the twelve years of the Third Reich. ED .) The volume explores, through photographic reproduc� ons and accompanying analysis, diverse aspects of photography during the Third Reich, ranging from the infl uence of Modernism, the qualita� ve eff ect of propaganda photography, and the u� lisa� on of technology such as colour fi lm, to the photograph as ideological metaphor. With an emphasis on the idealised representa� on of the German body and the role of physiognomy within this representa� on, the book examines how select photographers created and developed a visual myth of the ‘master race’ and its an� theses under the auspices of the Na� onalist Socialist state. P HOTOGRAPHY Photography in the Third Reich approaches its historical source photographs as material culture, examining their produc� on, construc� on and prolifera� on. This detailed and informa� ve text will be a valuable resource not only to historians studying the Third Reich, but to scholars and students of fi lm, history of art, poli� cs, media studies, cultural studies and holocaust studies. IN THE As with all Open Book publica� ons, this en� re book is available to read for free on the publisher’s website.
    [Show full text]
  • The Holocaust, Israel and 'The Jew'
    NIOD STUDIES ON WAR, HOLOCAUST, AND GENOCIDE Ensel & Gans (eds) The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ ‘the and Israel Holocaust, The Edited by Remco Ensel and Evelien Gans The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ Histories of Antisemitism in Postwar Dutch Society The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ NIOD Studies on War, Holocaust, and Genocide The series encompasses peer-reviewed scholarly work on the impact of war, the Holocaust, and genocide on twentieth-century societies, covering a broad range of historical approaches in a global context, and from diverse disciplinary perspectives. Series Editors Peter Keppy, Ingrid de Zwarte, Conny Kristel and Karel Berkhoff The Holocaust, Israel and ‘the Jew’ Histories of Antisemitism in Postwar Dutch Society Edited by Remco Ensel and Evelien Gans Amsterdam University Press Cover illustration: Graffiti on the poster of the musical ‘Yours, Anne’ in the Valkenburger- straat – incidentally the street which in the old Jewish Quarter of Amsterdam intersects the Anne Frank Straat (photo: Thomas Schlijper / Hollandse Hoogte, 2 January 2011) Cover design: Coördesign, Leiden Typesetting: Crius Group, Hulshout Amsterdam University Press English-language titles are distributed in the US and Canada by the University of Chicago Press. isbn 978 94 6298 608 4 e-isbn 978 90 4852 702 1 (pdf) doi 10.5117/9789462986084 nur 689 © Remco Ensel & Evelien Gans / Amsterdam University Press B.V., Amsterdam 2017 All rights reserved. Without limiting the rights under copyright reserved above, no part of this book may be reproduced, stored in or introduced into a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means (electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise) without the written permission of both the copyright owner and the author of the book.
    [Show full text]
  • Dutch Face-Ism. Portrait Photography and Völkisch Nationalism in the Netherlands
    Fascism 2 (2013) 18–40 brill.com/fasc Dutch Face-ism. Portrait Photography and Völkisch Nationalism in the Netherlands Remco Ensel NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies Herengracht 380, 1016 CJ Amsterdam, The Netherlands [email protected] Abstract This article takes its cue from an essay by Gerhard Richter on Walter Benjamin and the fascist aestheticization of politics. It examines the portrait photography of Dutch photographer W.F. Van Heemskerck Düker, who was a true believer in the ideology of a Greater Germany. He published a number of illustrated books on the Dutch Heimat and worked together with German photographers Erna Lendvai-Dircksen and Erich Retzlaff. When considering what type of photography was best suited to capture the photographic aesthetics of the fascist nation, the article argues that within the paradigm of the Greater German Heimat we find not so much a form of anthropometric photography, as exemplified by the work of Hans F.K. Günther, as a genre of Heimat portraits that was better equipped to satisfy the need to unify two crucial structural oppositions in fascist ideology, namely mass versus individuality, and physical appearance versus inner soul. Keywords fascism; fascist photography; The Netherlands; fascist culture; W.F. Van Heemskerck Düker; folklore; National-Socialism; Westforschung Introduction This article examines the portrait photography of Dutch photographer W.F. Van Heemskerck Düker and addresses the meaning of the portrait in fas- cist visual culture. Van Heemskerck Düker started in the 1930s as an aspiring but unknown photographer. His great opportunity came during the first years of the Nazi occupation of the Netherlands, when he succeeded in becoming the head of the Photo and Film Department of the Dutch SS, and in publishing * This article was translated from Dutch by Han van der Vegt.
    [Show full text]
  • Anton Musserts Verzekeringspolis Voor Nederland
    Anton Musserts verzekeringspolis voor Nederland De collaboratie van de Nationaal Socialistische Beweging vergeleken met die van partijen in de ‘Germaanse’ landen in Noordwest-Europa, 1940-1945. Eduard van den Berg S1253336 Master-afstudeerscriptie Docent: Dr. B.E. van der Boom Studierichting: geschiedenis Specialisatie: Political Culture & National Identities Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit Leiden 11 Mei 2017 Inhoudsopgave Inleiding………………………………………………………………………………………………………………………………..3 Hoofdstuk 1: de ideologische ontwikkeling en machtspositie van de NS, de DNSAP en het VNV voor de oorlog…………………………………………………………………………………………………………6 Hoofdstuk 2: de ideologische ontwikkeling en machtspositie van de NSB, 1931-1940………. 15 Hoofdstuk 3: de NS, de DNSAP en het VNV tijdens de bezettingsjaren, 1940-1945………….. 28 Hoofdstuk 4: Mussert en zijn machtsstrijd, 1940-1945………………………………………………………. 44 Conclusie…………………………………………………………………………………………………………………………... 63 Literatuurlijst………………………………………………………………………………………………………………………66 2 Inleiding ‘De NSB had tot roeping de verzekeringspolis te zijn voor het Nederlandsche volk in geval van een overwinning van Hitler. Zonder NSB zouden wij ongetwijfeld worden ingelijfd.’1 Met deze naoorlogse woorden vatte Anton Mussert samen waarom de Nationaal Socialistische Beweging zich had ingelaten met de bezetter in de jaren 1940-1945. Dit had alles te maken met zijn doel: een onafhankelijk, nationaalsocialistisch Nederland met hem als regeringsleider. Dit doel was niet uniek, het had overeenkomsten met dat van collaboratiepartijen
    [Show full text]
  • Jeugd Van Het Nieuwe Europa De Nationale Jeugdstorm Bij De Eenwording En Ineenstorting Van Het Europees Jeugdverbond, 1940-1945
    Jeugd van het nieuwe Europa De Nationale Jeugdstorm bij de eenwording en ineenstorting van het Europees Jeugdverbond, 1940-1945 Masterscriptie Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Auteur: Ramses Andreas Oomen Studentnummer: 10088849 E-mail: [email protected] Begeleider: dr. F.D. Knegt Tweede lezer: dr. M.J. Föllmer Datum van voltooiing: 01-07-2016 Afbeelding titelpagina: ansichtkaart ter promotie van de stichtingsbijeenkomst van het Europees Jeugdverbond te Wenen in 1942. Bron: ‘Gruendungstagung des Europaeischen Jugendverbandes Wien 1942’, Themenportal Europäische Geschichte (2012), http://www.europa.clio- online.de/site/lang__de/ItemID__560/mid__11373/40208215/default.aspx (geraadpleegd op 1 juli 2016). 2 Inhoudsopgave Lijst van afkortingen . 5 Lijst van figuren . 6 Inleiding . 8 Fascisme zonder grenzen? . 8 Transnationalisme en de ‘cultural turn’ . 13 De Nationaal-Socialistische Beweging en de Nationale Jeugdstorm . 16 Het Europees Jeugdverbond . 18 Operationalisering . 20 Hoofdstuk 1. Eerste internationale contacten, 1940-1941 . 23 Van het interbellum naar de Tweede Wereldoorlog . 23 Tussen Diets en Groot-Germaans . 25 Vakantiekampen in Duitsland . 30 Kadercursussen bij de Reichsjugendführerschule te Potsdam . 32 Hoofdstuk 2. Opmaat naar een pan-Europese organisatie, 1941-1942 . 37 Beginnende multilaterale samenwerking . 37 Winterkampfspiele in Garmisch-Partenkirchen . 39 Van Geelkerken, Axmann en Quispel in Nederland . 41 Sommerkampfspiele in Breslau . 44 Kulturkundgebungen der europäischen Jugend: de cultuurmanifestatie te Weimar 46 Manifestazioni culturali della Gioventù europea: de cultuurmanifestatie te Florence 52 Hoofdstuk 3. Grondlegging van het Europees Jeugdverbond, 1942 . 56 Conflicterende Europa-idealen . 56 Roosevelt en de International Student Assembly . 60 De stichtingsbijeenkomst te Wenen . 64 Europese Jeugdsportkampioenschappen in Milaan . 74 3 Hoofdstuk 4.
    [Show full text]
  • Biografieën Van Nazi-Oorlogsmisdadigers Van Nederlandse Afkomst of Actief in Nederland in 1940-1945
    Biografieën van nazi-oorlogsmisdadigers van Nederlandse afkomst of actief in Nederland in 1940-1945 Biographies of Nazi war criminals of Dutch descend or active in the Netherlands 1940-1945 Bijlage bij de De zaak Ad van Liempt Appendix to The case Ad van Liempt inhoud index (tekst in blauw is aanklikbaar) (text in blue is clickable) Inleiding Introduction Prof. dr. Hans Renders Biography Institute Overzicht biografieën List of biographies © samenstelling / compilation Bart FM Droog, september 12, 2019 Droog Magazine, 2019 De zaak Ad van Liempt. Biografieën van nazi-oorlogsmisdadigers 1/11 Inleiding In zijn proefschrift Gemmeker doet Ad van Liempt tal van opmerkelijke uit- spraken. Zoals die over biografieën van Nazi-oorlogsmisdadigers die in Nederland actief waren: “Nederland heeft zijn achterstand op het gebied van de historische bio- grafie inmiddels aardig ingehaald, maar één terrein blijft nog altijd matig ontwikkeld: het levensverhaal van de oorlogsmisdadigers die in de bezettingstijd Nederland terroriseerden. Er was een al wat bejaarde biografie van Seyss-Inquart (door Henk Neuman, uit 1967), die in 2015 is opgevolgd door een uiterst degelijke studie van de Oostenrijkse Johannes Koll, maar die is niet in het Nederlands vertaald en gaat geheel over de functionaris Seyss-Inquart en niet over de mens. In 2018 kwamen er opeens twee: de langverwachte biografie van SS en politiechef Hanns Albin Rauter, die een voortreffelijk inzicht geeft in de manier waarop de onderdrukking van het bezette Nederland functioneerde. En eerder in 2018 publiceerde Joggli Meihuizen het levensverhaal van Richard Fiebig, Speers vertegenwoordiger in Neder- land.”1 Los van de vraag waar de opmerking over een achterstand in Nederland op het gebied van historische biografieën gebaseerd is2, is deze passage een verhaal apart.
    [Show full text]
  • Rauter Na Tweede Correctie.Indb
    Theo Gerritse RAUTER Himmlers vuist in Nederland Boom – Amsterdam Het hier beschreven onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Afbeelding omslag: Rauter op de schietbaan van dess -Schule Avegoor, Ellekom. Beeldbank woii / niod Foto p. 21: Süddeutsche Zeitung Photo Foto p. 139: Beeldbank woii/niod Foto p. 499: Collectie W. van Dien Omslagontwerp: Bart van den Tooren Vormgeving binnenwerk: Pieter Kers © 2018 Theo Gerritse Eerste druk: oktober 2018 Tweede druk: november 2018 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of open- baar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher. isBn 9789461055286 nUR 680 www.boomgeschiedenis.nl www.bua.nl Voor Henny Inhoud Proloog 11 Inleiding 15 DEEL I: VOORSPEL (1895-1940) hoofdstUk 1: Jeugd (1895-1914) 29 Afkomst en gezin – School- en studiejaren –Akademisches Corps Joannea hoofdstUk 2: Wereldoorlog (1914-1921) 37 Patriottische uitdaging – Ontnuchtering – Karinthië – Burgenland-Silezië – Ontmoeting met Hitler hoofdstUk 3: Heimwehr (1921-1929) 55 Machtsvacuüm – Steierische Selbtschutz – Steierische Heimatschutz – Bloeitijd hoofdstUk 4: Radicalisering (1930-1931) 71 Onbehagen
    [Show full text]
  • 'Alles Sal Reg Kom'
    ‘Alles sal Reg kom’ De impact van Stalingrad op de mobilisering van Nederlanders voor het Oostfront Jasper Molenaar Begeleider: dr. F.D. Knegt Studentnummer: 11153741 Tweede lezer: dr. S.F. Kruizinga Studie: MA Militaire Geschiedenis Universiteit van Amsterdam Betreft: masterscriptie Inleverdatum: 15-01-2017 Overkoepelend thema: militaire collaboratie/foreign fighters Aantal woorden: 23.058 Inhoudsopgave Introductie 2-10 Hoofdstuk 1 – De mobilisering van Nederlandse oostfrontvrijwilligers voor Stalingrad 1.1 – Voor de inval van de Sovjet-Unie 10-18 1.2 – Van de inval tot Stalingrad 18-23 1.3 – Het Vrijwilligerslegioen 23-30 Hoofdstuk 2 – De mobilisering van Nederlandse oostfrontvrijwilligers na Stalingrad 31-50 Hoofdstuk 3 – De machtspositie van de SS inzake de mobilisering van Nederlandse mankracht 3.1 - De SS en concurrentie van Duitse kant 51-60 3.2 - De SS en collaborerend Nederland 60-65 Conclusies 66-69 Geraadpleegde bronnen en literatuur 70-79 - 1 - Introductie “Een paar dagen later zijn we samen naar Den Bosch gegaan en dat aanmelden bij de SS was toen zo gebeurd. Ik ben van februari ’27 en was toen ik in Den Bosch verscheen nog net geen zestien. Bij de keuring stonden een paar officieren en artsen die ons hoofdzakelijk beoordeelden naar ons voorkomen. Het ging er eigenlijk alleen maar om of je recht van lijf en leden was. Zo nauwkeurig waren de keuringen vroeger helemaal niet. Ik heb daar formulieren ingevuld waar ook op- en aanmerkingen van de begeleidende SS-officieren kwamen te staan. Tauglich für die Waffen-SS. Ze vroegen of ik toestemming van mijn ouders had. Ik zei: “Nee.” Ze lachten.
    [Show full text]
  • Rauter. Himmlers Vuist in Nederland T. Gerritse Summary
    Rauter. Himmlers vuist in Nederland T. Gerritse Summary Rauter, Himmler’s fist in the Netherlands Rauter, Himmler’s fist in the Netherlands describes the life of Hanns Albin Rauter (1895- 1949), who was the most feared and hated representative of the German occupation in the Netherlands during the Second World War. As the agent of Heinrich Himmler, head of the SS, he showed no mercy in carrying out the tasks of the occupier. This biography does not limit itself to Rauter’s time in the Netherlands, but covers his entire earthly existence, from his birth in Klagenfurt, Austria, to the execution of his death sentence in the dunes of Scheveningen. The book is divided into three parts: Rauter’s years in Austria and Germany (1895- 1940), which has been given the title ‘Prelude’. ‘High stakes’ describes his reign of terror as Höherer SS- und Polizeiführer in the Netherlands (1940-1945), and ‘End-game’ (1946-1949) provides a detailed account of his trial at the Special Criminal Court and the Special Court of Cassation in The Hague. In the conclusion, the research questions are answered. Why does the dreaded Rauter deserve a biography? Oddly enough, the man who was nicknamed ‘the vulture from the Alps’, among other things, has virtually disappeared from the collective national memory. Post-war historians were interested in the activities perpetrated by the war criminals, but not in them as individuals and their motivations. They focused first and foremost on resistance fighters and, later, the victims. Based on his historical significance alone, Rauter ‘deserves’ a biography, but the question should also be asked whether Rauter was more than a one-dimensional, diabolical SS officer.
    [Show full text]