Explotación Sustentable de Recursos Marisqueiros e Acuícolas

Sanxenxo, 29 e 30 de Xuño de 2010 o proxecto colectivo Rías Altas unha aproximación integral ao estudo dos recursos marisqueiros das rías de , O Barqueiro, , Foz e Ribadeo

X. Antón A. Salgado, en representación do “Grupo Rías Altas 2008” nº kg 80 76 Nº Total Xornadas Nº Medio Mariscadoras Extraccións 16.000 72 69,0 68 70 64 14.000 60 56 12.000 52,1 52 47 50 44,1 43,8 10.000 39 41 40 8.000 30,4 30 27,1 6.000 22,1 18,7 20 16,0 4.000

10 2.000

0 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

extraccións de ameixa fina na Ría de Ortigueira cambios na circulación ? cambios na granulometría e/ou composición do sustrato ?

cambiosnº na composición das augas continentais e mariñaskg ? 80 76 Nº Total Xornadas Nº Medio Mariscadoras Extraccións 16.000 72 69,0 68 70 64 14.000 60 56 12.000 52,1 52 contaminación47 química our microbiolóxica ? 50 44,1 43,8 10.000 41 39 40 8.000 axentes patóxenos 30,4 30 ? 27,1 6.000 22,1 18,7 20 16,0 4.000

10 2.000

0 necesitamos un equipo multidisciplinar0 e 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006… 2007 2008 pluri-institucionalextraccións de ameixa fina na Ría de Ortigueira Así nace o Grupo Rías Altas 2008! Pontedeume, 12 de xaneiro de 2009, reunión anual Departamento de Oceanografía

Grupo de Oceanografía Física Laboratorio de Ecoloxía Mariña Dpto. Xeociencias Marinas e Ordenación do Territorio

Asistencias Técnicas das confrarías de pescadores de Cariño, , O Barqueiro, O Vicedo, Celeiro e Ribadeo e Agrupación de Mariscadoras de Foz

Área de Patoloxía

Unidade de Microbioloxía e Viroloxía Unidade de Patoloxía

Departamento Territorial de Unidade Técnica de Pesca de Baixura

Comisión de Divulgación Pontedeume, 12 de xaneiro de 2009, reunión anual L

Álvarez-Salgado et al., in Carbon and Nutrient Fluxes in Continental Margins: A Global Synthesis, 2009 H

Álvarez-Salgado et al., in Carbon and Nutrient Fluxes in Continental Margins: A Global Synthesis, 2009 Grupo Rías Altas’07, Os recursos Mariños de 8, 2009 Grupo Rías Altas’07, Os recursos Mariños de Galicia 8, 2009 Ortigueira O Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo

Complexo do Cabo granitos de dúas e micas; pizarras, esquistos pizarras, esquistos cunca metasedimentos gneiss e cuarcitas pizarras, esquistos e cuarcitas e cuarcitas do complexo “Ollo e cuarcitas de Sapo” Complexo do Cabo Ortegal e biotita, anfibolita e metasedimentos depósitos depósitos Entorno da ría granitos de duas Metasedimentos do complexo “Ollo detríticos detríticos micas de Sapo” ameixa fina coquina

ameixa babosa

bercberecho

longueiron vello ameixa xaponesa

Grupo Rías Altas’07, Os recursos Mariños de Galicia 8, 2009 Grupo Rías Altas’07, Os recursos Mariños de Galicia 8, 2009 .1 bioxeoquímica sedimentos microbioloxía (moluscos)

microbioloxía (auga) ecotoxicoloxía (sedimentos) ecotoxicoloxía (auga)

mostraxes nas Rías Altas (2008-2009) Ribadeo .1 bioxeoquímica sedimentos microbioloxía (moluscos)

microbioloxía (auga) ecotoxicoloxía (sedimentos) ecotoxicoloxía (auga)

mostraxes nas Rías Altas (2008-2009) Foz .1 bioxeoquímica sedimentos microbioloxía (moluscos)

microbioloxía (auga) ecotoxicoloxía (sedimentos) ecotoxicoloxía (auga)

mostraxes nas Rías Altas (2008-2009) Viveiro .1 bioxeoquímica sedimentos microbioloxía (moluscos)

microbioloxía (auga) ecotoxicoloxía (sedimentos) ecotoxicoloxía (auga)

mostraxes nas Rías Altas (2008-2009) O Barqueiro .1 bioxeoquímica sedimentos microbioloxía (moluscos)

microbioloxía (auga) ecotoxicoloxía (sedimentos) ecotoxicoloxía (auga)

mostraxes nas Rías Altas (2008-2009) Ortigueira Berberecho Primavera 08

360 d(g/m2) 300 Media Rías Altas 240 180 g/m2 120 60 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo

Berberecho Outono 08

360 d(g/m2) 300 Media Rías Altas 240 180 g/m2 120 60 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo densidade de berberecho na Ensenada da Caleira (Ortigueira)

Coquina primavera 08

60 d(g/m2) Media Rías Altas 50 40 30 g/m2 20 10 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo

Coquina outono 08

60 d(g/m2) Media Rías Altas 50 40 30 g/m2 20 10 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo densidade de coquina no lombo das navallas (O Barqueiro) recursos Ameixa fina Primavera 08 Ameixa babosa Primavera 08

600 150 d(g/m2) d(g/m2) 125 Media Rías Altas Media Rías Altas 400 100 75 g/m2 200 g/m2 50 25 0 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo

Ameixa fina Outono 08 Ameixa babosa Outono 08

150 d(g/m2) 600 d(g/m2) Media Rías Altas 125 Media Rías Altas 400 100 75 g/m2 g/m2 200 50 25 0 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo

Longueirón vello Primavera 08 Ameixa xaponesa Primavera 08

200 250 d(g/m2) d(g/m2) Media Rías Altas 150 Media Rías Altas 200 150 100 g/m2 g/m2 100 50 50 0 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo

Longueirón vello Outono 08 Ameixa xaponesa Outono 08

200 250 d(g/m2) d(g/m2) Media Rías Altas 150 Media Rías Altas 200 150 100 g/m2 g/m2 100 50 50 0 0 Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo Ortiqueira Ladrido Barqueiro Viveiro Foz Ribadeo

recursos % AMEIXA FINA. PRIMAVERA 2008 50 R.Ortigueira R.Ladrido 40 R. Barqueiro R.Viveiro 30 R.Ribadeo R.Foz 20

10

0 [0-5) [5-10) [10-15) [15-20) [20-25) [25-30) [30-35) [35-40) [40-45) [45-50) [50-55) [55-60) [60-65) Clases de talle (mm)

% 50 AMEIXA FINA. OUTONO 2008 R.Ortigueira R.Ladrido 40 R. Barqueiro R.Viveiro 30 R.Ribadeo R. Foz out 08 20

10

0 [0-5) [5-10) [10-15) [15-20) [20-25) [25-30) [30-35) [35-40) [40-45) [45-50) [50-55) [55-60) [60-65) Clases de talle (mm)

% 25 AMEIXA FINA. TOTAL

20

15 PRIM08 OUT08 10

5

0 [0-5) [5-10) [10-15) [15-20) [20-25) [25-30) [30-35) [35-40) [40-45) [45-50) [50-55) [55-60) [60-65) clases de talle (mm) % AMEIXA XAPONESA. PRIMAVERA 08. % AMEIXA XAPONESA. OUTONO 08 40 40 R.Ortigueira R.Ortigueira R.Ladrido R.Ladrido 30 30 R. Barqueiro R. Barqueiro R.Viveiro 20 20

10 10

0 0 [0-5) [5-10) [10-15) [15-20) [20-25) [25-30) [30-35) [35-40) [40-45) [45-50) [50-55) [55-60) [60-65) [0-5) [5-10) [10-15) [15-20) [20-25) [25-30) [30-35) [35-40) [40-45) [45-50) [50-55) [55-60) [60-65) clases de talle (mm) clases de talle (mm)

% LONGUEIRÓN VELLO. PRIMAVERA 08 % LONGUEIRÓN VELLO. OUTONO 08 40 40

30 30 R.Ortigueira R.Ortigueira

20 R. Foz 20 R. Foz R.Ribadeo R.Ribadeo 10 10

0 0 [0-40) [40-50) [50-60) [60-70) [70-80) [80-90) [90-100) [100- [110- [120- [130- [140- [150- [0-40) [40-50) [50-60) [60-70) [70-80) [80-90) [90-100) [100- [110- [120- [130- [140- [150- 110) 120) 130) 140) 150) 160) 110) 120) 130) 140) 150) 160) clases de talle (mm) clases de talle (mm)

% 40% 40 COQUINA. OUTONO 08 R. Barqueiro COQUINA. PRIMAVERA 08 R. Barqueiro R. Viveiro R. Viveiro 30 30 R. Foz R. Foz

20 20

10 10

0 0 [0-5) [5-10) [10-15) [15-20) [20-25) [25-30) [30-35) [35-40) [40-45) [45-50) [50-55) [55-60) [60-65) [0-5) [5-10) [10-15) [15-20) [20-25) [25-30) [30-35) [35-40) [40-45) [45-50) [50-55) [55-60) [60-65) clases de talle (mm) clases de talle (mm)

60 BERBERECHO. OUTONO 08 BERBERECHO. PRIMAVERA 08 60 50 R.Ortigueira R.Ortigueira 50 R.Ladrido 40 R.Ladrido 40 R. Barqueiro R. Barqueiro 30 % % 30 R.Foz R.Foz 20 R.Ribadeo 20 R.Ribade o 10 10

0 0 [0-4) [4-8) [8-12) [12-16) [16-20) [20-24) [24-28) [28-32) [32-36) [36-40) [40-44) [44-48) [48-52) [0-4) [4-8) [8-12) [12-16) [16-20) [20-24) [24-28) [28-32) [32-36) [36-40) [40-44) [44-48) [48-52) clases de talle (mm) clases de talle (mm) recursos recursos cm/s Velocidade Viveiro 0-6 6 4 2 0 -2 -4 -6 15/6 19/6 23/6 27/6 1/7 5/7 9/7 13/7 17/7 Data m/s Velocidade Viveiro 6-12 6 4 2 0 -2 -4 -6 15/6 19/6 23/6 27/6 1/7 5/7 9/7 13/7 17/7 Data cm/s Velocidade Viveiro 12-18 6 4 2 0 -2 -4 -6 15/6 19/6 23/6 27/6 1/7 5/7 9/7 13/7 17/7 Data cm/s Velocidade Viveiro 18-24 6 4 2 0 -2 -4 -6 15/6 19/6 23/6 27/6 1/7 5/7 9/7 13/7 17/7 Data cm/s Velocidade Viveiro inte m/s Velocidade Viveiro 24-30 10 6 4 5 2 0 0 -2 -5 -4 Data -10 -6 15/6 19/6 23/6 27/6 1/7 5/7 9/7 13/7 17/7 15/6 19/6 23/6 27/6 1/7 5/7 9/7 13/7 17/7 Data circulación ORTIGUEIRA BARQUEIRO VIVEIRO FOZ RIBADEO

ESPASANTE LADRIDO

sempre sempre entra entra sae PATRÓN XERAL sempre sae entra entra sae sae entra CIRCULACION INTENSIFICASE CON S N E INTERNA NE NE ? VENTOS DO... N S-SW (SW) ¿INFLUE O RÍO? non non non non non non bicapa + bicapa + bicapa +

PATRÓN XERAL monocapa bicapa + Bicapa - bicapa + monocapa saida entrada monocapa entrada CIRCULACIÓN monocapa saida monocapa saida EXTERNA SW SW W-SW INTENSIFICASE CON E-NE NE W SW VENTOS DO... NE NE fortes SW (floxos) SW (floxos) ¿ACOPLAMENTO INTERNO-EXTERNO? non non si non si

circulación evolución da materia orgánica en suspensión na Ría de Ortigueira

bioxeoquímica temperatura temp = b1+b2*seno(2*π*t/365+b3) b1 ±b1 b2 ± b2 b3 ± b3 RIBADEO 15,31 0,10 4,5 0,1 -15,15 0,03 24 FOZ 16,15 0,10 -4,8 0,1 -18,18 0,03 VIVEIRO 15,78 0,08 -4,8 0,1 -18,20 0,02 22 90%-95% BARQUEIRO 15,60 0,06 -4,4 0,1 -18,28 0,02 20 ORTIGUEIRA 15,28 0,06 4,5 0,1 -15,17 0,02

18

16 16,5

14

12 16,0

10

abr-08 jun-08 jul-08 sep-08 oct-08 dic-08 feb-09 mar-09 15,5

 2 π  15,0 temp  b1  b2 seno t  b3   365 

14,5 RIBADEO FOZ VIVEIRO BARQUEIRO ORTIGUEIRA

bioxeoquímica NT = NO3 + NO2 + NH4 NO3 = b1+b2*seno(2*π*t/365+b3)+ b4*sal b1 ±b1 b2 ± b2 b3 ± b3 b4 ± b4 RIBADEO 97 3 6.7 0.5 57.6 0.1 -2.69 0.08 FOZ 64 3 5.2 0.6 38.6 0.1 -1.73 0.08 VIVEIRO 46 1 -4.6 0.5 29.0 0.1 -1.17 0.05 BARQUEIRO 38 1 3.8 0.3 19.6 0.1 -1.00 0.03 83%-93% ORTIGUEIRA 45 2 -3.7 0.2 22.8 0.1 -1.20 0.06

140 ) 120 3 y = 0.0942x + 19.764 120 R2 = 0.998 100

100 (mmol/m

80 T

N RI 80 60 60 OR FO 40 40 VI 20 BA 20 0 cunca (Km2)  2 π  0 RIBADEO FOZ VIVEIRO BARQUEIRO ORTIGUEIRA NT  b1  b2 seno t  b3   b4 sal  365  0 200 400 600 800 1000

bioxeoquímica 120

100 NT = NO3 + NO2 + NH4 NO3 = b1+b2*seno(2*π*t/365+b3)+ b4*sal 80 b1 ±b1 b2 ± b2 b3 ± b3 b4 ± b4 RIBADEO 97 3 6.7 0.5 57.6 0.1 -2.69 0.08 60 FOZ 64 3 5.2 0.6 38.6 0.1 -1.73 0.08 VIVEIRO 46 1 -4.6 0.5 29.0 0.1 -1.17 0.05 40 BARQUEIRO 38 1 3.8 0.3 19.6 0.1 -1.00 0.03 ORTIGUEIRA 45 2 -3.7 0.2 22.8 0.1 -1.20 0.06 20

83%-93% 0 RIBADEO FOZ VIVEIRO BARQUEIRO ORTIGUEIRA

160,00 POC 140,00 POC = b1+b2*seno(2*π*t/365+b3)+ b4*sal 120,00

b1 ±b1 b2 ± b2 b3 ± b3 b4 ± b4 100,00 RIBADEO 124 12 -7 2 -55.2 0.3 -2.8 0.4 FOZ 106 11 9 2 77.6 0.3 -2.0 0.3 80,00

VIVEIRO 60 7 -5 3 30.7 0.6 -0.6 0.2 60,00 BARQUEIRO 40 10 16 3 50.7 0.2 0.0 0.3 ORTIGUEIRA 97 16 -5 2 49.0 0.4 -1.6 0.5 40,00 8%-35% 20,00 0,00 RIBADEO FOZ VIVEIRO BARQUEIRO ORTIGUEIRA

bioxeoquímica C/N C/N = b1+b2*seno(2*π*t/365+b3)+ b4*sal b1 ±b1 b2 ± b2 b3 ± b3 b4 ± b4 RIBADEO 8.7 0.8 1.4 0.2 6.9 0.1 0.00 0.02 FOZ 8.4 0.9 1.9 0.2 13.6 0.1 0.03 0.03 VIVEIRO 13.0 0.4 2.7 0.2 19.8 0.1 -0.12 0.01 BARQUEIRO 10.3 0.6 2.5 0.2 13.1 0.1 -0.02 0.02 42%-82% ORTIGUEIRA 5.2 1.3 1.1 0.1 7.1 0.1 0.10 0.04

16,0

14,0

12,0

10,0

8,0

6,0

4,0

2,0

2 π 0,0   RIBADEO FOZ VIVEIRO BARQUEIRO ORTIGUEIRA C/N  b1  b2 seno t  b3   b4 sal  365 

bioxeoquímica VI‐01 VI‐03 VI‐6a VI‐6b VI‐07 VI‐08 VI‐09 VI‐10 0 VI‐01 VI‐03 VI‐6a VI‐6b VI‐07 VI‐08 VI‐09 VI‐10 0

50

100 50

150

200

250 xeoloxía xeoloxía Cr (mg/Kg) Mn (mg/Kg) Ni (mg/Kg)

1000 1000 600 400 500 500 200 0 0 0 RI FO VI BA OR N.F. RI FO VI BA OR N.F. RI FO VI BA OR N.F.

Cu (mg/Kg) Zn (mg/Kg) Pb (mg/Kg)

40 150 60 100 40 20 50 20 0 0 0 RI FO VI BA OR N.F. RI FO VI BA OR N.F. RI FO VI BA OR N.F.

xeoloxía coliformes en vianda de molusco

microbioloxía coliformes en augas verquidas ás rías

microbioloxía coliformes en augas verquidas ás rías

microbioloxía toxicidade dos sedimentos

toxicidade da folla de eucalito

bioensaio de ourizo

ecotoxicoloxía bioensaio de daphnia

ecotoxicoloxía patoloxía patoloxía Longueiron vello Ameixa fina

Perkinsus (protozoo) en Barqueiro Bolsas bacterianas en Cariño e Ribadeo

Rikettsias (bacterias) en todolos bancos Neoplasia disemidada (todolos bancos)

Trematodos (metazoos) en Foz Martielia sp. (protozoo) en Cariño

Trematodos (metazoos) en Cariño

Coquina Ameixa Babosa

Rikettsias (bacterias) en Abrela Perkinsus (protozoo) en Barqueiro

patoloxía Obradoiros

Estratigrafía: Os sedimentos das Rías Altas.

Oceanografía: Como é a auga que filtran os moluscos da túa Ría?

Recursos Marisqueiros: Estudo biolóxico dos bancos marisqueiros das Rías Altas.

Patoloxía de moluscos: Anatomía e histoloxía.

Ecotoxicidade: O uso do ourizo de mar como indicador da calidade das augas.

divulgación divulgación Onde? Cando?

-IES de Ortigueira: 26 de outubro de 2009.

-IES Porta da Auga (Ribadeo): 27 de outubro de 2009.

-IES de Foz: 28 de outubro de 2009.

-IES Vilar Ponte (Viveiro): 3 e 4 de novembro de 2009.

-IES María Sarmiento (Viveiro): 5 de novembro de 2009.

-IES Cabo Ortegal (Cariño): 9 de novembro de 2009.

divulgación Cómo resultou a experiencia?

Ao 100% dos alumnos gustaríalles repetir a actividade o ano que ven.

Nunha valoración do 1 ó 5, os profesores déronlle unha puntuación media de 4,7 á actividade.

divulgación

¡Gracias pola vosa atención!