Opera Wrocławska ~ Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolno$Ląskiego
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
, · OPERA WROCŁAWSKA ~ INSTYTUCJA KULTURY SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA DOLNO$LĄSKIEGO EWA MICHNIK DYREKTOR NAUELNY I ARTYSTYUNY ROMEO I JULIA ROMEO AND JULIET SERGIEJ PROKOFIEW LIBRITTO JERZY MAKAROWSKI BALET W 2 SCENACH I BALLET IN 2 SCEN ES MUZYKA Z CD I CD MUSIC BRNO, 193B PRAPREMIERA I WORLD PREMIERE WARSZAWA, 1954 PREMIERA POLSKA! POLISH PREMIERE SPEKTAKLE PREMIEROWE I PREMIERES SO ISA 18 Xll 2010 19:00 ND I su 19 Xll 201 o 19:00 CZAS TRWANIA SPEKTAKLU I DURATI ON: 135 MIN. 1 PRZERWA J 1 INTERVAL SPEKTAK L ZREALIZOWANY W KOPRODUKCJI Z TEATREM WIELK IM W ŁODZI CO-PROD UCTIN WITH TEATR WIELKI IN ŁÓDŻ MUlYKA W WYKONANIU BOSTON SY MPHONY ORCHESTRA POD BATUTĄ SEIJl 'EGO OZAWY, SYMPHONY HALL. BOSTON 1986 ORAZ LONDON SYMPHDNY ORCHESTRA POD BATUTĄ ANDRE PREVINA, KINGSWAY HALL. LONDYN 1973 MUSIC BY BOSTON SYMPHONY ORCHESTRA CDNDUCTED BY SEUi OZAWA, SYMPHONY HALL. BOSTON 1986 AND LONDON SYMPHONY ORCHESTRA CONDUCTED BY ANDRE PREVIN, KINGSWAY HALL. LONDON 1973 SEZON JUBILEUSZOWY 65-LECIE POLSKIEJ SCENY OPEROWEJ WE WROCŁAWIU JUBILEE SEASON 65TH ANNIVERSARY OF THE POLISH OPERATIC STAGE IN WROCŁAW Ministerstwo INSTYTUCJA KULTU RY lłMl DOLNY SAMORZĄDU Kultury WOJEWÓDZTWA i Dziedzictwa ~'- OFICJALNY PARTNER ~ SLĄSK OOLNO~LĄSKIEGO wrocł~w Narodowego. !Jl' TAUR O N 65 JUBILEUSZOWEGO SEZONU OP ER Y WR OC ŁAW SKIEJ 20 16 POLSKA ENERGIA AN OfflCIAl PATRON OF OPERA 65TH JUBILEE SEASON ROMEO I JULIA i ROMEO AND JU LI ET SERGIEJ PROKOFIEW REALIZATORZY I PRODUCERS REALIZATORZY [ PRODUCERS JERZY MAKAROWSKI Inscenizacja i choreografia I Stage direction and choreography RYSZARD KAJA Dekoracj e, kostiumy, plakat I Set and costume designs, poster JERZY STACHOWIAK Realizacja światła I Lighting design BOŻENA KLIMCZAK Kierownik baletu I Ballet master AŁŁA ABESADZE Asystent choreografa I Assistant to the choreographer PIOTR OLEKSIAK Asystent choreografa I Assistant to the choreographer MACIEJ SZUMSKI Nauka szermierki I Fencing master Zdjęcia do programu dzięki uprzejmości Teatru Wielkiego w Łodzi. Photos in the programme thanks to Teatr Wielki in Łód ź . 2 3 ROMEO I JULIA I ROMEO ANO JUUET SERGIEJ PROKOFIEW OBSADA I CAST OBSADA I CAST Julia NAZOMI INOUE PAULINA Was DAJANA AL-MAKOSI Romeo SERGll 0 BEREMOK 0 LEKSANDR A PANASENKO Merkutio ANATOLIJ IVANOV ToMASZ K ĘCZKOWSKI A DAM P IĄTEK Tybalt 0 LEKSANDR A PANASENKO SERGll 0 BEREMOK Benvolio ToMASZ K ĘCZKOWSKI ANATOLIJ IVANOV Ł UKASZ O żGA Matka SYLWIA PIOTROWICZ ZOFIA KNETKI NAZOMI INOUE Rozalinda ANNA GANCARZ M ONIKA WYRĘBSKA Sousc1, KORYFEJE, ZESPÓŁ BALETU OPERY W ROCŁAWSKIEJ ORAZ SZERMIERZE SOLOISTS, CORYPHEES, CORPS DE BALLET OF WRO CŁAW OPERA AND FENCERS DYREKCJA ZASTRZEGA SOBIE PRAWO OO ZMIAN W OBSADACH 4 THE CURRENT CAST IS SUBJECT TO CHANGE 5 ROMEO I JULIA I ROMEO AND JULIET SERGIEJ PROKOFIEW ROMANS WSZECH CZASÓW I THE LOVE STORY OF ALL TIME ROMANS WSZECH CZASÓW GRZEGORZ CHOJNOWSKI Romeo i Julia to jeden z tych baletów uwielbianych przez publiczność, którego przygotowaniem chętnie zajmują się choreografowie. Powodzenie u widzów jest w ogromnej mierze zasługą legendy najsłynniejszego romansu wszech czasów, wielokrotnie przenoszonego z Szekspirowskich stron na sceny, ekrany i estrady. Dla choreografów rzeczywistym wyzwaniem wydaje się przede wszystkim inspirująca muzyka Siergieja Prokofiewa. To dzięki niej ten tytuł zajmuje tak wyjątkowe miejsce w baletowych dziejach, mimo licznej konkurencji. W latach osiemdziesiątych XVIII w. pojawiły się dwie wersje włoskie, obie pod tytułem Giulietta e Romeo. Pierwszą, autorstwa Eusebia Luzzi, z muzyką Luigiego Marescalchiego, pokazano w Wenecji, drugą zaprezentowano w mediolańskiej La Scali z choreografią Filippo Berettiego (muzyka Vincenza Martina). Artyści innych narodów też dość wcześnie zainteresowali się tematem nieszczęśliwej miłości młodych kochanków z Werony. W 1809 r. w St. Petersburgu Iwan Walberg, osobiście tańcząc główną partię, zrealizował balet do muzyki z opery Romeo et Juliette Daniela Steibelta, a dwa lata póżniej Vincenza Galeotti przedstawił Romeo et Julie widowni królewskiego teatru w Kopenhadze (muzyka Klausa Nielsena Schalla). WIEK XX : OD SKANDALU DO FILMU Również Siergiej Diagilew zapragnął mieć Szekspirowską tragedię w repertuarze swoich Baletów Rosyjskich . Premierowo w Monte Carlo zabrzmiała muzyka brytyjskiego kompozytora Constanta Lamberta, do której Bronisława Niżyńska wymyśliła oryginalny sceniczny świat. Początek, z częścią akcji dziejącą się podczas próby i Romeem w kostiumie lotnika, musiał zaskakiwać. W Paryżu w 1925 r. taka wersja Romea i Julii wywołała skandal, gdy surrealiści okazali publiczne oburzenie z faktu uczestnictwa w kapitalistycznym przedsięwzięciu dwóch artystów, kojarzonych z tym prądem . Joan Miró i Max Ernst przyjęli bowiem ofertę Diagilewa i zaprojektowali scenografię . Zgiełk sprzeciwu dało się słyszeć na sali zaraz po tym, jak kurtyna poszła w górę. Z balkonu rzucono ulotki, pewna arystokratka wyrwała jednemu z protestujących trąbkę, ten ściągnął z niej suknię, interweniowała policja. Choreograficzną wstawkę zrealizował młody George Balanchine, tytułowe role zatańczyli Tamara Karsawina i Serge Lifar. 6 7 ROMEO I JULIA I ROMEO AND JU LI ET SERGIEJ PROKOFIEW Trzeba tu również wspomnieć o Uwerturze-fantazji Romeo i Julia Piotra Czajkowskiego, wykorzystywanej często do baletowych przedstawień od czasu prapremierowego spektaklu budapesztańskiej opery z 1939 r., oraz o symfonii Hectora Berlioza pod tym samym tytułem. Ta ostatnia stała się muzyczną podstawą m. in. głośnej brukselskiej inscenizacji Maurice'a Bejarta z 1966 r. I tutaj akcję częściowo przeniesiono w czasy współczesne, a para kochanków okazywała się parą aktorów, odgrywających szekspirowskie role. Bejart wplótł w libretto temat antywojenny, wprowadzając do partytury dźwięki detonowanych bomb, czyniąc z hasła „miłość zamiast wojny" wymowne przesłanie . Z kolei walka pomiędzy młodzieżowymi gangami nowojorskiej dzielnicy stała się tłem romansu nastolatków w słynnym musicalu Leonarda Bernsteina West Side Story, opartym na motywach dramatu Szekspira (libretto Arthura Laurentsa, choreografia Jerome'a Robbinsa). Listę teatralno-muzycznych wersji Romea i Julii można by długo wyliczać, wspominając jeszcze choćby o balecie Anthony'ego Tudora do nut Deliusa, operach Charlesa Gounoda, Vincenza Beliniego czy Bernadetty Matuszczak. W 1996 r. pojawiła się efektowna hollywoodzka produkcja w reżyserii Baza Luhrmanna. WERSJA PROKOFIEWA Swoją muzykę Prokofiew ukończył w ciągu jednego lata 1935 r. Wiosną opracował z Siergiejem Radłowem scenariusz spektaklu przeznaczonego pierwotnie dla moskiewskiego Teatru Wielkiego, „pilnie konsultując z baletmistrzem wszystkie techniczne zagadnienia" - wspomina kompozytor w Autobiografii (przekład Jadwigi Ilnickiej). Kierownictwo teatru uzn a ło jednak partyturę za nietaneczną i zerwało kontrakt. W dodatku librettem nie byli zachwyceni szekspirolodzy, bo scenarzyści wymyślili pomyślne zakończenie: Romeo zjawiał się minutę wcześniej, gdy Julia nie zdążyła jeszcze wypić lekarstwa. „Przyczyny, które skłoniły nas do tego barbarzyństwa, były czysto choreograficzne - wyjaśniał Prokofiew - żywi ludzie mogą tańczyć, ci, którzy umierają, nie mogą tańczyć leżąc". Ktoś jednak zauważył, że kompozytorowi „prawdziwa radość się nie udała", a rosyjski mistrz przyznał krytykowi rację. Po naradach z choreografami (tak Prokofiew pracował zawsze) ustalono rozwiązanie godzące baletowe możliwości ze śmiercią bohaterów. Wyszperaną w moskiewskich archiwach, oryginalną wersję z 1935 r. (i happy endem) pokazała dwa lata temu Mark Morris Dance Group. Najpierw gotowe były dwie suity symfoniczne, trzecia została dopisana w 1946 r. Istnieje w muzycznej literaturze również dziesięć utworów na fortepian, czyli zestaw najlepiej nadających się do transkrypcji fragmentów całości, wybranych przez kompozytora 8 ROMEO I JULIA i ROMEO AND JULIET SERGIEJ PROKOFIEW ROMANS WSZECH CZASÓW I fH E LOVE STORY OFALL TI ME osobiście. Suity grano jako dzieła koncertowe, a światową prapremierę baletu zdecydował i Zbigniew Owczarzak. W 1996 r. Opera Wrocławska zdecydowała się na jeszcze jedną się wystawić teatr w Brnie w 1938 r. Dopiero w styczniu 1940 r. znalazło się miejsce dla premierę tego tytułu, zrealizowaną wspólnie z Theater Goerlitz, stąd też niemieccy Romea i Julii w repertuarze Teatru im . Kirowa . Choreografię , dziś uważaną za klasyczną, odtwórcy głównych ról : Marie Francoise Gery i Awgust Jankov, ale też Natalia Fiodorowa opracował Leonid Ławrowski . Główne partie tańczyli Galina Ulanova i Konstantin i Rafał Zeh. Choreograf Franz Huyer opracował libretto według Szekspira, ale oceny Sergiejew. Prokofiew zachwycał się mistrzowskim wykonaniem, odrobinę narzekał jednak recenzentów nie były już tak jednomyślne. Pisano o fantazji reżysera, estetycznej na odchylenia od wersji zasadniczej. Premiera pełnego spektaklu odbyła się sześć lat satysfakcji, narzekano na dodatki do partytury i uprzedmiotowienie bohaterów. później w Moskwie, wchodząc na stałe do historii baletu i na afisz wszystkich znaczących scen świata. OKRUTNY LOS MIŁOŚCI W 1954 r. moskiewski spektakl Teatru Balszoj sfilmowano, a 22 maja tego samego roku Jerzy Makarowski, choreograf niniejszej inscenizacji baletu Prokofiewa, szukał inspiracji warszawska publiczność zobaczyła premierę polską. W Państwowej Operze w Warszawie głównie w muzyce, ale zwrócił się też w stronę Szekspirowskiego tekstu. Z jednego Romeem był Witold Gruca, Julią - Barbara Bittnerówna, choreografię według Ławrowa i drugiego chciał wydobyć esencję, dlatego skoncentrował się na głównych osobach zrealizował zaś Jerzy Gogół. W 1955 r. balet z Zagrzebia