DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

Kraków, dnia 16 marca 2016 r.

Poz. 1781

UCHWAŁA NR XVI/196/2016 RADY MIEJSKIEJ W BIECZU

z dnia 29 lutego 2016 roku

w sprawie przyjęcia Programu Opieki Nad Zabytkami Gminy Biecz na lata 2016 - 2019

Na podstawie art.18 ust.2 pkt.15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, poz.594, z późn. zmianami), art. 87 ust.3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity Dz. U. z 2014 roku, poz.1446, z późn. zmianami) - Rada Miejska w Bieczu uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się Program Opieki Nad Zabytkami Gminy Biecz na lata 2016 - 2019, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Biecza. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego.

Przewodniczący Rady

Grzegorz Nosal Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 2 – Poz. 1781 Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 3 – Poz. 1781

SPIS TREŚCI

1. Wstęp

2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami

3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce

4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu

5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy.

6. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 6.1. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony 6.1.1. Zabytki wpisane do rejestru zabytków 6.1.2. Pomniki historii 6.1.3. Parki kulturowe 6.1.4. Ustalenia ochrony w planach zagospodarowania przestrzennego 6.2. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków 6.3. Stanowiska archeologiczne 6.4. Dziedzictwo kulturowe niematerialne

7. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego. Analiza szans i zagrożeń 8. Założenia programowe 8.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami, ich kierunki działań i omówienie zadań

9. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami

10. Źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami

11. Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami

Załączniki Załącznik 1. Gminna ewidencja zabytków – wykaz Załącznik 2. Stanowiska archeologiczne – wykaz

Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 4 – Poz. 1781

1. Wstęp

Dziedzictwo kulturowe to dorobek materialny i duchowy poprzednich pokoleń, jak również dorobek naszych czasów „ to przestrzeń miejska i wiejska, obiekty archeologiczne, zabytki architektury i budownictwa, dzieła sztuki w swoim środowisku naturalnym, w muzeum, źródła rękopiśmienne, dawne książki. Najczęściej dziedzictwo kulturowe utożsamiamy z architekturą i sztuką, jednak trzeba pamiętać, że składają się na nie wszystkie formy działalności ludzkiej w środowisku fizycznym” [Jędrysiak 2008 s.25-26]. Świadomość potrzeby ratowania i ochrony zabytków jest coraz powszechniejsza wraz ze wzrostem świadomości społecznej. Dbanie o należyty stan i atrakcyjny wygląd dziedzictwa kulturowego jest naszym społeczno - obywatelskim obowiązkiem. Rewitalizacja, renowacja czy też restauracja poszczególnych obiektów jest szansą na ich wyeksponowanie oraz uatrakcyjnienia. Wielości i różnorodności elementów składających się na zabytkowy miejski zespół urbanistyczny Biecza oraz sakralna architektura drewniana pretenduje do wykorzystania tego potencjału dziedzictwa kulturowego dla rozwoju społeczno - gospodarczego naszej gminy. Podniesienie atrakcyjność tych obiektów na terenie gminy przyczyni się do poprawy konkurencyjności oferowanych produktów turystycznych i przyniesie wymierne korzyści poprzez zachowanie naszego dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń, jak również do upowszechniania kultury oraz atrakcyjności turystycznej regionu i poprawy życia mieszkańców. Opracowanie programu opieki nad zabytkami jest koniecznością przewidzianą ustawą oraz potrzebą społeczną. Jest również ważnym czynnikiem w upowszechnianiu wiedzy, pomaganiu właścicielom zabytków w dbaniu o ich dobrą kondycję. Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2015 – 2019 jest dokumentem polityki administracyjnej w zakresie podejmowanych działań dotyczących inicjowania, wspierania i koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego. Program opieki nad zabytkami stanowi podwalinę współpracy pomiędzy samorządem gminnym, właścicielami zabytków i Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami

Na podstawie art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity: Dz. U. z 2003, Nr 162, poz. 1568 ze zmianami) sporządzenie programu opieki nad zabytkami – istotnego instrumentu ochrony zabytków – należy do ustawowych obowiązków samorządu gminnego. Zasadnicze cele programu opieki nad zabytkami, które określa powyższa ustawa to:

• włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z

koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;

• uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, w planach rozwoju regionalnego i lokalnego; Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 5 – Poz. 1781

• zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania;

• wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego;

• podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych;

• wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na ochronę i opiekę nad zabytkami;

• określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków;

• podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką

nad zabytkami.

Programy opieki nad zabytkami winny być postrzegane jako instrument polityki samorządowej. Ich uchwalenie, poprzedzone wyrażeniem opinii przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, ma przy tym charakter obligatoryjny. Nie mają one jednak statusu aktów prawa miejscowego – nie mogą stanowić samodzielnej podstawy rozstrzygnięć władczych względem jednostek spoza aparatu administracji publicznej.

Przy tworzeniu programu opieki nad zabytkami korzystano z metody oraz instrukcji Narodowego Instytutu Dziedzictwa (dawny Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków), zawartych w opracowaniu pt. „Gminny program opieki nad zabytkami. Poradnik metodyczny” (opublikowany m.in. w „Kurierze Konserwatorskim” 2009, nr 3 oraz na stronie internetowej www.nid.gov.pl/idm,872,gminny-program-opieki-nad-zabytkami.html).

Zespół ekspertów, opracowujący w/w poradnik, wyraził pogląd, iż: „(...) Program opieki nad zabytkami powinien pomóc w aktywnym zarządzaniu zasobem stanowiącym dziedzictwo kulturowe gminy. Wskazane w programie działania powinny być skierowane na poprawę stanu zabytków, ich adaptację i rewaloryzację oraz zwiększenie dostępności do nich mieszkańców i turystów. Jednocześnie mogą przyczynić się do zwiększenia atrakcyjności regionów, podniesienia konkurencyjności oferowanych produktów turystycznych, a także szerszego od dotychczasowego wykorzystania potencjału związanego z zachowanym dziedzictwem kulturowym (...)”.

„Gminny program opieki nad zabytkami” stanowi całościową i wieloletnią strategię ochrony zabytków, położonych w granicach administracyjnych Gminy Biecz. Program opieki nad zabytkami – już z samej ustawowej definicji – jest dokumentem wymagającym cyklicznej aktualizacji. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 6 – Poz. 1781

Program został opracowany na okres czterech lat i stanowi dokument uzupełniający w stosunku do innych aktów planowania. Z realizacji zadań „Gminnego programu opieki nad zabytkami” – co dwa lata – Burmistrz zobowiązany jest do sporządzenia sprawozdań i przedstawienia ich Radzie Miejskiej.

3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce.

W preambule Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej podkreśla się istnienie po stronie narodu polskiego obowiązku przekazania przyszłym pokoleniom wszystkiego, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku. Art. 5 stanowi, że Rzeczpospolita Polska strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. W myśl art. 6 Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju (ust. 1), oraz udziela pomocy Polakom zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z narodowym dziedzictwem kulturalnym (ust. 2).

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2013, poz. 594 ze zmianami) do zadań własnych gminy należy zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w szczególności dotyczących sfery kultury, w tym ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. W tym przypadku dla gminy instrumentami realizacji interesu publicznego są m.in. uchwalanie dokumentów strategicznych i programowych, w tym sporządzanie i uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego. Ponadto utrzymywanie jednostek specjalistycznych w zakresie muzealnictwa oraz działania właścicielskie wobec zabytków stanowiących własność gminy i jej jednostek.

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 1446 ze zmianami) znacznie rozszerzyła kompetencje samorządów, dając im różnorodne możliwości działań w sferze ochrony zabytków. Weryfikacja tych działań należy do administracji rządowej, tzn. wojewody, w imieniu którego zadania i kompetencje wykonuje wojewódzki konserwator zabytków. Obowiązujące przepisy prawa, obok wpisu do rejestru zabytków dokonywanego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków i uznania zabytku za pomnik historii przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polski, właśnie samorządom gminnym umożliwiły wyznaczenie dwóch dodatkowych form ochrony zabytków, czyli określenie formy ochrony poprzez zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz utworzenie parku kulturowego. Wzmiankowana ustawa nakłada na organy samorządowe obowiązek zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony dóbr kultury.

Art. 4 tejże ustawy stwierdza, że: „Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej, działań mających na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 7 – Poz. 1781

2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę; 5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.” Art. 5 określa w sposób otwarty kwestię opieki nad zabytkami: „Opieka nad zabytkami sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków: 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku; 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości; 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.” Art. 6 ust. 1 i 2 klasyfikuje w układzie rzeczowym przedmioty ochrony i zarazem stanowi szczegółową definicję zabytku: „1. Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania: 1) zabytki nieruchome będące, w szczególności:  krajobrazami kulturowymi,  układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,  dziełami architektury i budownictwa,  dziełami budownictwa obronnego,  obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami  przemysłowymi,  cmentarzami,  parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,  h)miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobowości lub instytucji; 2) zabytki ruchome będące, w szczególności:  dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej,  kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami,  wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,  materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 roku o bibliotekach (Dz. U. z2012 poz. 642 z poź. zm),  instrumentami muzycznymi, Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 8 – Poz. 1781

 wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi,  przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności:  pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa,  cmentarzyskami,  kurhanami,  reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej 2. Ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.”

Wybrane akty prawne regulujące kwestie ochrony zabytków

Ustawy

 Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 1446 ze zmianami)

 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2013, poz. 1409);

 Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015, poz. 199);

 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2013, poz. 1232);

 Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. z 2015, poz. 1651);

 Ustawa z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235 );

 Ustawa z dnia 25 października 1991 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity: Dz. U. z 2012, poz. 406);

 Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz. U. z 2015, poz. 782 ze zmianami);

 Ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015, poz. 909);

 Ustawa z dnia 28 września 1991 roku o lasach (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 1153 ze zmianami); Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 9 – Poz. 1781

 Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015,poz. 2126 ze ).

Rozporządzenia, m.in.:

 Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 lipca 2011 roku w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych (Dz. U. z 2011, Nr 165, poz. 987);

 Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 roku w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. z 2011, Nr 113, poz. 661);

 Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 kwietnia 2011 roku w sprawie wywozu zabytków za granicę (Dz. U. z 2011, Nr 89, poz. 510);

 Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 lutego 2011 roku w sprawie wzorów dokumentów oceny wskazującej czas powstania zabytku, wyceny zabytku oraz potwierdzenia wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2011, Nr 50, poz. 256);

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 roku w sprawie udzielenia dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (Dz. U. z 2005, Nr 112, poz. 940), zmienione Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 11 stycznia 2006 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (Dz. U. z 2006, Nr 12, poz. 73) i Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 21 lipca 2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (Dz. U. z 2008, Nr 139, poz. 881);

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 28 stycznia 2005 roku w sprawie szczegółowych warunków uzyskiwania dofinansowania realizacji zadań z zakresu kultury, trybu składania wniosków oraz przekazywania środków z Funduszu Promocji Kultury (Dz. U. z 2005, Nr 24, poz. 200);

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 roku w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2004, Nr 212, poz. 2153); Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 10 – Poz. 1781

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 10 maja 2004 roku w sprawie rzeczoznawców Ministra Kultury w zakresie opieki nad zabytkami (Dz. U. z 2004, Nr 124, poz. 1302);

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 19 kwietnia 2004 roku w sprawie wywozu zabytków i przedmiotów o cechach zabytków za granicę (Dz. U. z 2004, Nr 84, poz. 798);

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 kwietnia 2004 roku w sprawie organizacji wojewódzkich urzędów ochrony zabytków (Dz. U. z 2004, Nr 75, poz. 706);

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 roku w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków archeologicznych (Dz. U. z 2004, Nr 71, poz. 650);

 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 lutego 2004 roku w sprawie wzoru znaku informacyjnego umieszczanego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (Dz. U. z 2004, Nr 30, poz. 259).

Inne:

 Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego wraz z Regulaminem wykonawczym do tej Konwencji oraz Protokół o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisane w Hadze dnia 14 maja 1954 roku (Dz. U. z 1957, Nr 46, poz. 212);

 Konwencja dotycząca środków zmierzających do zakazu i zapobieganiu nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury, sporządzona w Paryżu dnia 17 listopada 1970 roku (Dz. U. z 1974, Nr 20, poz. 106);

 Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 roku przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji (Dz. U. z 1976, Nr 32, poz. 190);

 Porozumienie o współpracy i pomocy wzajemnej w sprawie zatrzymywania i zwrotu dóbr kultury nielegalnie przewożonych przez granice państw, sporządzone w Plowdiw dnia 22 kwietnia 1986 roku (Dz. U. z 1988, Nr 38, poz. 296);

 Konwencja o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, sporządzona w Grenadzie dnia 3 października 1985 roku (Dz. U. z 2012, poz. 210);

 Europejska Konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona) sporządzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 roku (Dz. U. z 1996, Nr 120, poz. 564); Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 11 – Poz. 1781

 Konwencja UNESCO sporządzona w Paryżu dnia 20 października 2005 roku w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego (Dz. U. z 2007, Nr 215, poz. 1585);

 Europejska Konwencja Krajobrazowa sporządzona we Florencji dnia 20 października 2000 roku (Dz. U. z 2006, Nr 14, poz. 98);

 Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 roku (Dz. U. z 2011, Nr 172, poz. 1018);

 Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o ochronie określonych dóbr kultury, podpisana w Waszyngtonie dnia 11 maja 2004 roku (M. P. z 2010, Nr 71, poz. 902);

 Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Organizacją Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) o utworzeniu funduszu powierniczego w celu ukończenia raportu oceniającego stan stanowiska archeologicznego Babilon, podpisana w Paryżu dnia 25 czerwca 2008 roku (M. P. z 2008, Nr 63, poz. 552).

4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

Dokumenty, do których odwołuje się „Gminny program opieki nad zabytkami” zgrupowano na trzech poziomach: ogólnokrajowym, regionalnym (wojewódzkim). Stanowią je różnego rodzaju strategie, studia i programy.

4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami

KRAJOWY PROGRAM OCHRONY ZABYTKÓW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI 2014-2017

Jednym ze strategicznych założeń „Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami” uchwalonego przez Radę Ministrów w dniu 24 czerwca 2014 r. jest wzmocnienie synergii działania organów ochrony zabytków, w tym tworzenie podstaw współdziałania z organami samorządu terytorialnego. Jest ono wyrazem przekonania, iż jakościowa przemiana w zakresie ochrony zabytków w Polsce może nastąpić jedynie dzięki łączeniu zasobów, lepszemu sieciowaniu struktur i działań organów ochrony zabytków. Jednocześnie, odwołując się do kompetencji Generalnego Konserwatora Zabytków należy wskazać, iż rolą Krajowego Programu jest tworzenie warunków dla wypracowania rozwiązań modelowych oraz ich upowszechnienie np. poprzez system konferencji i spotkań z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego. Natomiast od stopnia zaangażowania tych podmiotów będą zależały realne efekty podejmowanych działań. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 12 – Poz. 1781

Cel główny „Krajowego programu” to: „Wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego i ochrony zabytków w rozwoju potencjału kulturowego i kreatywnego Polaków”.

Dla realizacji celu głównego opracowano trzy cele szczegółowe oraz następujące kierunki działań z wyznaczonymi zadaniami:

Cel szczegółowy 1: Wspieranie rozwiązań systemowych na rzecz ochrony zabytków w Polsce

Kierunek działania 1: Porządkowanie rejestru zabytków nieruchomych Zadania: 1. Przygotowanie list zabytków wpisanych do rejestru zabytków (księgi A i C), które nie istnieją, zostały przeniesione do muzeów, lub utraciły wartości uzasadniające ich wpis do rejestru zabytków. 2. Opracowanie wytycznych Generalnego Konserwatora Zabytków odnośnie standardu dokumentacji dotyczącej obiektów nieistniejących, przeniesionych do muzeów oraz standardu dokumentacji obiektów, które utraciły wartości uzasadniające ich wpis do rejestru; przekazanie list obiektów do Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków wraz z wytycznymi Generalnego Konserwatora Zabytków do realizacji – opracowywanie i przekazywanie do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dokumentacji tych obiektów. 3. Realizacja przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego procedury skreślenia z rejestru obiektów nieistniejących, przeniesionych do muzeów oraz obiektów, które utraciły wartości zabytkowe.

Kierunek działania 2: Przygotowanie ratyfikacji Konwencji UNESCO ds. ochrony dziedzictwa podwodnego Zadania: 1. Przygotowanie dokumentacji niezbędnej dla ratyfikacji Konwencji UNESCO ds. ochrony dziedzictwa podwodnego. 2. Przeprowadzenie konsultacji i złożenie projektu ustawy ratyfikacyjnej do Sejmu RP. 3. Ocena stanu ochrony dziedzictwa podwodnego w Polsce. 4. Przygotowanie propozycji zmian legislacyjnych związanych z implementacją postanowień Konwencji UNESCO ds. ochrony dziedzictwa podwodnego w Polsce.

Kierunek działania 3: Wypracowanie jednolitych standardów działania konserwatorskiego w odniesieniu do wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych Zadania: 1. Powołanie zespołu eksperckiego Generalnego Konserwatora Zabytków dla wypracowania założeń standardów konserwatorskich dla wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych – w oparciu o istniejące struktury Rady Ochrony Zabytków i Głównej Komisji Konserwatorskiej. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 13 – Poz. 1781

2. Konsultacje Generalnego Konserwatora Zabytków (przy udziale ekspertów) z Wojewódzkimi Konserwatorami Zabytków, organizacjami branżowymi (Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków, Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Polski Komitet The International Commitee for the Conservation of the Industrial Heritage TICCIH), środowiskami akademickimi. 3. Opracowanie instrukcji opisujących standardy konserwatorskie dla wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych. 4. Przygotowanie wytycznych Generalnego Konserwatora Zabytków dla Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków określających standardy konserwatorskie dla wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych. 5. Szkolenia specjalistyczne w zakresie stosowania standardów konserwatorskich dla wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych. 6. Działania propagujące standaryzację działań ochronnych zgodnych z wytycznymi Generalnego Konserwatora Zabytków.

Kierunek działania 4: Wzmocnienie instrumentów ochrony krajobrazu kulturowego Zadania: 1. Przygotowanie wytycznych Generalnego Konserwatora Zabytków dla Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków określających zakres i sposób ochrony obszarów wpisanych do rejestru zabytków zapewniający ochronę krajobrazu kulturowego, w szczególności historycznych układów urbanistycznych i ruralistycznych oraz otoczenia zabytków wpisanych do rejestru. 2. Analiza skuteczności ochrony obszarowej w ochronie zabytków wraz ze sformułowaniem wniosków de lege ferenda.

Kierunek działania 5: Opracowanie diagnozy prawnej ochrony zabytków ruchomych Zadania: 1. Sporządzenie analizy rozwiązań prawnych w ochronie zabytków ruchomych dla wybranych

krajów europejskich. 2. Przygotowanie raportu dotyczącego stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce. 3. Konsultacje ze środowiskami konserwatorskimi, muzealnymi, akademickimi oraz służbą konserwatorską w zakresie kierunków zmian w ochronie zabytków ruchomych w Polsce. 4. Przygotowanie założeń zmian legislacyjnych w zakresie ochrony zabytków ruchomych. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 14 – Poz. 1781

Kierunek działania 6: Opracowanie kompleksowego raportu o stanie zachowania zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C)

Zadania: 1. Opracowanie założeń metodologicznych dla raportu o stanie zachowania zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księgi rejestru Ai C) 2. Przeprowadzenie terenowych prac badawczych. 3. Opracowanie i prezentacja kompleksowego raportu o stanie zachowania zabytków nieruchomych.

Kierunek działania 7: Kontynuacja badań w ramach Archeologicznych Zdjęć Polski (AZP) na obszarach szczególnie istotnych ze względu na zagrożenia dla dziedzictwa archeologicznego Zadania: 1. Opracowanie programu realizacji prac AZP – analiza obszaru i liczby arkuszy AZP niezbędnych do przeprowadzenia badań wg przyjętych założeń. 2. Przeprowadzenie prac terenowych w wytypowanych obszarach. 3. Analiza zasobu ewidencyjnego – wypracowanie modelu działań w sferze ochrony dziedzictwa archeologicznego.

Cel szczegółowy 2: Wzmocnienie synergii działania organów ochrony zabytków

Kierunek działania 1: Zwiększenie efektywności zarządzania i ochrony zabytków poprzez wdrażanie infrastruktury informacji przestrzennej o zabytkach Zadania: 1. Wprowadzenie danych o zabytkach nieruchomych i archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C) do infrastruktury informacji przestrzennej. 2. Opracowanie i przekazanie do wojewódzkich konserwatorów zabytków wytycznych Generalnego Konserwatora Zabytków dotyczących weryfikacji i aktualizacji danych zgromadzonych w infrastrukturze informacji przestrzennej. 3. Opracowanie wytycznych dotyczących uwzględnienia zabytków objętych ewidencją w infrastrukturze informacji przestrzennej. 4. Opracowanie propozycji zmian prawnych zapewniających bieżącą aktualizację danych w infrastrukturze informacji przestrzennej dotyczących zabytków.

Kierunek działania 2: Wypracowanie standardów, pozwalających na lepszy przepływ informacji pomiędzy organami ochrony zabytków a społecznościami żyjącymi w otoczeniu zabytków objętych ochroną Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 15 – Poz. 1781

Zadanie: 1. Opracowanie Kodeksu Dobrych Praktyk komunikacji społecznej dla organów ochrony zabytków w zakresie informowania właścicieli zabytków oraz społeczności lokalnych o celu i powodach podejmowania decyzji administracyjnych.

Kierunek działania 3: Podniesienie jakości procesów decyzyjnych w organach ochrony zabytków Zadania: 1. Opracowanie materiałów szkoleniowych dla pracowników organów ochrony zabytków. 2. Wdrożenie programu stałych szkoleń w zakresie procedur administracyjnych i przepisów ochrony zabytków. 3. Organizacja warsztatów specjalistycznych. 4. Przeprowadzenie kompleksowego audytu jakości procesów decyzyjnych w organach ochrony zabytków.

Kierunek działania 4: Merytoryczne wsparcie samorządu terytorialnego w ochronie zabytków Zadania: 1. Przygotowanie i prowadzenie portalu informacyjnego dla jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ochrony zabytków. 2. Cykl szkoleń dotyczących zarządzania dziedzictwem w samorządzie. 3. Wsparcie samorządu terytorialnego przy tworzeniu dokumentów planistycznych poprzez opracowanie studiów ochrony wartości kulturowych, opracowanie wytycznych dla tworzenia gminnych programów opieki nad zabytkami oraz zasad przygotowania i treści planu ochrony parku kulturowego.

Cel szczegółowy 3: Tworzenie warunków do aktywnego uczestnictwa w kulturze, edukacji na

rzecz dziedzictwa kulturowego oraz jego promocji i reinterpretacji

Kierunek działania 1: Przygotowanie ratyfikacji Konwencji ramowej Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, Faro 2005 Zadania: 1. Przygotowanie dokumentacji niezbędnej dla ratyfikacji Konwencji ramowej Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa. 2. Przeprowadzenie konsultacji i złożenie projektu ustawy ratyfikacyjnej do Sejmu RP. 3. Przygotowanie propozycji zmian legislacyjnych związanych z implementacją postanowień Konwencji ramowej Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa w Polsce. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 16 – Poz. 1781

Kierunek działania 2: Wspieranie budowania świadomości społecznej funkcji dziedzictwa kulturowego jako podstawy kształtowania się tożsamości narodowej i społeczności lokalnych Zadania: 1. Podjęcie współpracy z TVP i Polskim Radiem w sprawie większego nasycenia kanałów regionalnych treściami promującymi lokalne dziedzictwo kulturowe w programach, emitowanych przez radio i telewizję w ramach misyjności mediów publicznych. 2. Podpisanie porozumienia pomiędzy Generalnym Konserwatorem Zabytków a Państwowym Instytutem Sztuki Filmowej dotyczącego opracowania i ogłoszenia corocznego konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków na film dokumentalny budujący świadomość społeczną wartości dziedzictwa kulturowego.

Kierunek działania 3: Promocja zasobu dziedzictwa za pośrednictwem Internetu Zadania: 1. Digitalizacja oraz publikacja w Internecie informacji o zabytkach wpisanych do rejestru zabytków. 2. Udostępnienie informacji o zabytkach na urządzenia mobilne umożliwiających planowanie

wyjazdów turystycznych. 3. Rozwój i utrzymanie repozytorium cyfrowego przechowującego i publikującego w Internecie cyfrowe wizerunki zabytków. 4. Umożliwienie interakcji społeczeństwa w zakresie informacji o zabytkach, oceny ich stanu zachowania i zarzadzania nimi oraz informowania o potencjalnym zagrożeniu lub zaistniałym zniszczeniu.

Kierunek działania 4: Zwiększanie dostępu do zasobu dziedzictwa i ułatwienie jego odbioru społecznego Zadania: 1. Ogłoszenie dorocznego konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków dla właścicieli i posiadaczy zabytków na działalność edukacyjną angażującą obywateli w proces poznawania dziedzictwa lokalnego. 2. Opracowanie materiałów edukacyjnych dla szkół w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego. 3. Opracowanie i publikacja podręcznika dobrych praktyk edukacyjnych organizowanych na rzecz dziedzictwa kulturowego. 4. Koordynowanie Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce. 5. Organizacja i prowadzenie programu „Wolontariat dla dziedzictwa” angażującego społeczności lokalne w proces właściwego zachowania zabytków. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 17 – Poz. 1781

4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu.

„Gminny program opieki nad zabytkami” w swych założeniach jest zgodny z następującymi dokumentami:  Wojewódzkim Programem Opieki nad Zabytkami na lata 2013-2017  Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego  Powiatowym Programem Ochrony Zabytków

WOJEWÓDZKI PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA 2013-2017

Wojewódzki program opieki nad zabytkami w Małopolsce na lata 2014-2017 został przyjęty uchwała nr LI/822/14 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 26 maja 2014r. Program wskazuje cele, priorytety i kierunki działań określone w wyniku przeprowadzonej, aktualnej analizy zasobu dziedzictwa kulturowego w regionie. Decydujący wpływ na wybór priorytetów i działań miała ocena stanu zachowania krajobrazu kulturowego, analiza zagrożeń oraz występujących tendencji i problemów, które dotyczą szeroko pojętej ochrony przestrzeni kulturowej. W tym dokumencie wyznaczono priorytety i działania o charakterze inspirującym, które powinny być realizowane i podejmowane przez różne podmioty i instytucje zarządzające regionalnym dziedzictwem kulturowym, a także przez prawnych opiekunów zabytków.

Realizacja założeń programu i realizacja wyznaczonych celów wymaga współdziałania wszystkich szczebli jednostek samorządu terytorialnego w województwie małopolskim z instytucjami rządowymi i organizacjami pozarządowymi realizującymi zadania w dziedzinie ochrony zabytków oraz placówkami badawczymi, środowiskami naukowymi, podmiotami gospodarczymi i właścicielami lub użytkownikami obiektów zabytkowych.

Cele, priorytety i kierunki działań Wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami w Małopolsce na lata 2014-2017

Cel kierunkowy 1: Skuteczna ochrona regionalnej przestrzeni kulturowej i wartości kulturowych Priorytet 1 Zachowanie historycznej ciągłości i autentyczności regionalnego dziedzictwa kulturowego Priorytet 2 Zachowanie historycznej wielokulturowości regionu, tradycji i tożsamości regionalnej i lokalnej

Cel kierunkowy 2: Funkcjonalne zarządzanie regionalną przestrzenią kulturową Priorytet 1 Aktywność społeczna i emocjonalne zaangażowanie w opiekę nad regionalnym i lokalnym dziedzictwem kulturowym Priorytet 2 Efektywne zarządzanie regionalnym dziedzictwem kulturowym Priorytet 3 Ekonomiczne zorientowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 18 – Poz. 1781

Wspierając realizację działań wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami, wyznaczono konkretne zadania programowe o randze ponadlokalnej – wynikające z przyjętych priorytetów i kierunków działań – określone w oparciu o wnioski wyciągnięte z przeprowadzonej analizy SWOT ochrony dziedzictwa kulturowego w województwie małopolskim, wytyczne dokumentów planistycznych i rekomendacje służb ochrony zabytków.

Zadania programowe o randze ponadlokalnej:

• Oddziaływanie na stan prawny w zakresie ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego, wspieranie działań prowadzących do umocnienia ustawowych form ochrony zabytków i przestrzeni kulturowej, upowszechnienie formy ochrony dziedzictwa kulturowego jaką jest park kulturowy.

• Dążenie do dalszego wzrostu i pełnego pokrycia planistycznego województwa miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (oraz do ustalania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego stref ochrony konserwatorskiej oraz ochrony dóbr kultury współczesnej), które wzmocnią ochronę regionalnej przestrzeni kulturowej i zapobiegną rozpraszaniu zabudowy na tereny niezabudowane, poza zasięgiem obszaru osadniczego.

• Wprowadzenie i upowszechnienie standardów krajobrazowych dla poszczególnych regionów i subregionów mających na celu zachowanie bogactwa i różnorodności krajobrazu kulturowego województwa, poprzez kontynuowanie tradycji miejsca i przeciwstawienie się postępującej unifikacji i braku estetyki ogólnie stosowanych, typowych form i materiałów.

• Wsparcie projektów rzeczywistych rewitalizacji obszarów i terenów zdegradowanych (nie tylko remontów i modernizacji, ale działań skutkujących ożywieniem społecznym i gospodarczym) oraz skuteczna ochrona lokalnych tradycji i specyfik kształtowania przestrzennego.

• Powiązanie ochrony dziedzictwa kulturowego ze strategią zrównoważonego zagospodarowania i rozwoju regionu, w tym ze skutecznym reagowaniem na zagrożenia wynikające z klęsk żywiołowych spowodowanych przez naturę (powodzie,

susze) i wypadki losowe (pożary, katastrofy).

• Aktywizowanie gmin do sporządzenia gminnych ewidencji zabytków oraz opracowania, przyjęcia i realizowania zapisów gminnych (oraz powiatowych) programów opieki nad zabytkami. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 19 – Poz. 1781

• Zakończenie weryfikacji wojewódzkiego rejestru zabytków nieruchomych, weryfikacja

wojewódzkiego rejestru zabytków ruchomych, wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz

gminnych ewidencji zabytków.

• Zweryfikowanie stanu zachowania obiektów zabytkowych o randze regionalnej wyszczególnionych w niniejszym programie oraz zidentyfikowanie potrzeb w zakresie ich konserwacji, restauracji lub prac remontowych.

• Określenie i podjęcie działań na rzecz ocalenia przed zniszczeniem zabytków zagrożonych, wymagających prac ratunkowych.

• Opracowanie strategicznego planu i stabilnego systemu finansowania opieki nad zabytkami w regionie – wspierania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót

budowlanych prowadzonych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków – oraz określenie priorytetów dla programu finansowania zadań z dziedziny ochrony zabytków (promowanie działań kompleksowych, wieloletnich).

• Aktywizowanie gmin i powiatów do zabezpieczania środków we własnych budżetach w działach 921 (rozdział 92120 – Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami), do podejmowania uchwał określających zasady udzielania dotacji przeznaczanych na opiekę nad zabytkami oraz do sprawowania właściwej (skutecznej) opieki nad posiadanym, zabytkowym mieniem.

• Inicjowanie, wspieranie i kontynuowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub

robót budowlanych prowadzonych przy obiektach i w obszarach zabytkowych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym.

• Kontynuowanie systemowej ochrony zabytków architektury i budownictwa drewnianego, w szczególności w zakresie podniesienia poziomu zabezpieczenia przeciwwłamaniowego i przeciwpożarowego.

• Wdrożenie systemowej ochrony zabytków przemysłu, techniki i sztuki inżynierskiej oraz zabytków archeologicznych.

• Wspieranie integracji i koordynacji środowisk związanych z ochroną i opieką nad zabytkami, w celu poprawienia jakości sprawowanej ochrony i opieki nad zabytkami oraz zarządzania dziedzictwem kulturowym w regionie.

• Wspieranie wymiany wiedzy, umiejętności i doświadczeń z zakresu opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego – organizowanie seminariów, warsztatów, konferencji i spotkań branżowych specjalistów. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 20 – Poz. 1781

• Inicjowanie współpracy wielu podmiotów w celu realizacji projektów edukacyjnych, kulturalnych i artystycznych nawiązujących do historii regionu i zasobów regionalnego dziedzictwa kulturowego.

• Poszerzanie i wzmacnianie zakresu partycypacji społecznej w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami, w celu wzmocnienia poczucia odpowiedzialności za dziedzictwo oraz przyczynienia się do podniesienia jakości zarządzania i lepszego wykorzystania publicznych obiektów zabytkowych.

• Dbanie o większą aktywność społeczną i faktyczne emocjonalne zaangażowanie w opiekę nad regionalnym dziedzictwem kulturowym, szczególnie na poziomie lokalnym, poprzez prezentowanie dziedzictwa jako ważnego potencjału, edukację estetyczną i promowanie wzorców wywodzących się z tradycji regionu.

• Wspieranie regionalnego systemu informacyjno-edukacyjnego dotyczącego ochrony walorów kulturowych i specyfiki ochrony krajobrazu kulturowego, inicjowanie i rozwijanie

długoterminowej akcji edukacyjnej w zakresie dziedzictwa kulturowego (m.in. poprzez system grantów, konkursów, nagród i innych form wsparcia).

• Promowanie i upowszechnianie wiedzy o zasobach dziedzictwa kulturowego Małopolski, wspieranie wydawnictw turystycznych (folderów, mapek, ulotek, multimediów), organizacja targów, imprez i kampanii promocyjnych oraz innych form promocji (np. realizowanych w ramach współpracy samorządu województwa i innych jednostek samorządu terytorialnego z regionami partnerskimi).

• Podejmowanie i wspieranie inicjatyw wykorzystujących dostępne, nowe technologie w celu upowszechnienia oraz promocji walorów, zasobów kulturowych i krajobrazowych

Małopolski.

• Digitalizacja jednostek zabytkowych dziedzictwa niematerialnego i materialnego regionu oraz aktywizacja do działania w tym względzie placówek muzealnych, które nie podjęły się dotychczas cyfryzacji zasobów, w celu utrwalenia dziedzictwa oraz jego szerokiego udostępnienia.

• Promowanie dobrych praktyk w dziedzinie opieki nad dziedzictwem kulturowym materialnym i niematerialnym regionu.

• Wspieranie przedsięwzięć obejmujących ochronę wartości małopolskiego regionalnego

i lokalnego dziedzictwa kulturowego oraz aktywnych działań przyczyniających się do umocnienia tożsamości regionalnej. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 21 – Poz. 1781

• Wykorzystanie (np. w promocji subregionów) istniejącego wielokulturowego bogactwa

dziedzictwa niematerialnego, upowszechnianie wartości kultury niematerialnej i wsparcie przedsięwzięć służących jej archiwizacji i cyfryzacji.

• Przeciwdziałanie komercjalizacji wytworów kulturowych i dbanie o jakość wprowadzanych na rynek produktów sektora kultury oraz atrakcyjną ofertę placówek muzealnych i innych instytucji kultury.

• Kształtowanie kompetencji i nawyków uczestnictwa w życiu kulturalnym, rozwijanie tych potrzeb i stwarzanie warunków do ich zaspokojenia.

• Opracowanie koncepcji tematycznych i funkcjonalno-przestrzennych szlaków kulturowych o znaczeniu ponadlokalnym i ponadregionalnym, wytyczonych w oparciu

o zasoby dziedzictwa kulturowego, oraz lepsze wykorzystanie promocyjne i gospodarcze istniejących szlaków kulturowych i turystycznych na obszarze województwa.

• Wzmocnienie systemu promocji i dystrybucji ofert wypoczynku (także w małych miejscowościach) oraz marketingu wiodących, markowych produktów turystycznych (szlaków i tras kulturowych i turystycznych).

• Stymulacja działań na rzecz kreatywnego i umiejętnego wykorzystania potencjału gospodarczego dziedzictwa i krajobrazu kulturowego regionu.

• Zaangażowanie sektora kreatywnego i innych podmiotów gospodarczych do wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego regionu w rozwoju własnej działalności i wsparcie tym samym gospodarki województwa.

• Poszukiwanie nowych sposobów włączania dziedzictwa w obieg gospodarczy oraz tworzenie korzystnych dla inwestorów warunków adaptacji obiektów zabytkowych na cele biznesowe (przy zachowaniu wysokiego standardu konserwacji obiektów).

• Wsparcie rozwoju infrastruktury turystycznej, w tym infrastruktury sportów zimowych, turystyki wodnej, rowerowej, pielgrzymkowej i uzdrowiskowej oraz poprawa infrastruktury transportowej w województwie dla rozwoju turystyki kulturowej, wspierającej regionalne dziedzictwo kulturowe.

PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa został uchwalony przez Sejmik Województwa w dniu 22 grudnia 2003 r. uchwałą nr XV/174/03. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest głównym elementem systemu planowania przestrzennego w województwie i służy do określania przestrzennych aspektów polityki Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 22 – Poz. 1781

rozwojowej. Plan ten jest dokumentem, za którego pośrednictwem ustalenia strategii rozwoju są przenoszone do planowania miejscowego. Zawiera także przestrzenne odniesienia zadań rządowych wpisanych do rejestru i samorządu województwa umieszczonych w programach wojewódzkich polegające na ustaleniu obszarów, na których przewiduje się ich realizację.

Przepisy rozdziału 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2015 r. poz. 199 z) jednoznacznie określa prawny charakter tego dokumentu. Pomimo swojej nazwy plan nie stanowi aktu prawnego powszechnie obowiązującego, lecz akt kierownictwa wewnętrznego wiążący podmioty administracji publicznej.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa nie będąc aktem prawa miejscowego nie narusza w tym zakresie uprawnień gmin. Dlatego też ustawodawca wprowadził konieczność negocjacji władz województwa z samorządem gminnym, dotyczących wprowadzenia zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Cel generalny zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego formułuje się następująco: Harmonijne gospodarowanie przestrzenią jako podstawa dynamicznego i zrównoważonego rozwoju województwa

Wśród wielu celów strategicznych przedstawionych w w/w dokumencie znajdują się min. również te powiązane z ochroną zabytków:

Cel strategiczny : Dziedzictwo kulturowe: dziedzictwo kulturowe trwałym elementem krajobrazu województwa małopolskiego. Zdania:  ochrona i rewaloryzacja zasobów dziedzictwa kulturowego dla podniesienia poziomu wiedzy, świadomości historycznej oraz edukacji społeczeństwa, a także możliwości ich wykorzystania;  wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego dla ochrony tożsamości regionalnej oraz promocji województwa i jego rozwoju gospodarczego;  kształtowanie harmonijnego krajobrazu poprzez prawidłowe kształtowanie struktur przestrzennych od skali urbanistycznej po rozwiązania architektoniczne; Cel strategiczny : Kultura: zapewnienie mieszkańcom równego dostępu do kultury Zadania  wyrównywanie dysproporcji w dostępie mieszkańców województwa małopolskiego do placówek kulturalnych różnych szczebli i o różnych źródłach finansowania;  zwiększenie możliwości korzystania z placówek kulturalnych i udziału w przedsięwzięciach kulturalnych dla odwiedzających województwo małopolskie (turystów, ludzi biznesu itp.); Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 23 – Poz. 1781

Cel strategiczny: Turystyka i agroturystyka: rozwój zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochroną przyrody Zadania  szersze wykorzystanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych dla rozwoju rozmaitych współczesnych form turystyki i wypoczynku, m.in. tzw. agroturystyki;  poprawa oferty turystycznej mniej uczęszczanych obszarów;  rozwiązania pozwalające na wprowadzenie infrastruktury turystycznej w obrzeża parków krajobrazowych;

POWIATOWY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI

Program Opieki Nad Zabytkami obejmujący Powiat Gorlicki, został wprowadzony Uchwałą Nr XLVII/367/10 Rady Powiatu Gorlickiego z dnia 28 października 2010r. w sprawie przyjęcia Programu Opieki Nad Zabytkami Powiatu Gorlickiego na lata 2011-2014. Program opieki nad zabytkami na kolejne lata nie został przyjęty.

Program Opieki Nad Zabytkami Powiatu Gorlickiego zawiera katalog zasobów kulturowych poszczególnych gmin, a także charakterystykę zasobu zabytkowego powiatu gorlickiego. Kładzie on nacisk głównie na:

 Wykorzystywanie różnych źródeł finansowania ochrony zabytków i zachowania dziedzictwa kulturowego poprzez sięganie do tych źródeł oraz zachęcanie do ich wykorzystywania właścicieli obiektów zabytkowych i ich zarządców.

 Kontynuowanie powiatowego programu dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków.

 Intensywne działania w obszarach kluczowych takich jak: UNESCO, szlaki historyczne istniejące oraz tworzenie nowych, architektura sakralna, rezydencjonalna, miejska, przemysłowa i kolejowa, cmentarze.

 Propagowanie wiedzy o ochronie zabytków i opiece nad nimi szczególnie, wśród właścicieli zabytków i użytkowników obiektów zabytkowych.

 Prowadzenie szeroko pojętej dokumentacji o zasobach, stanie zabytków, zagrożeniach, postępach w pracach konserwatorskich i restauratorskich.

 Podejmowanie działań na rzecz znalezienia użytkowników dla zdegradowanych obiektów zabytkowych.

 Współpracę z organami ochrony zabytków oraz jednostkami samorządu terytorialnego, szczególnie w kwestii budowy nowych i zagospodarowania starych szlaków turystycznych.

Podczas VIII sesji Rady Powiatu Gorlickiego, która odbyła się 28 maja 2015 r., zostało przedstawione sprawozdanie z realizacji „Programu opieki nad zabytkami Powiatu Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 24 – Poz. 1781

Gorlickiego za lata 2012 – 2014”, opracowane na podstawie danych przekazanych przez gminy z terenu powiatu gorlickiego.

Pozyskanie i udzielenie dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie oraz roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków kształtują się następująco:

Gmina Biecz – 3,152 mln zł Gmina Bobowa – 514 tys. zł Gmina Gorlice – 249 tys. zł Miasto Gorlice – 330 tys. zł Gmina Lipinki – 1,469 mln zł Gmina Łużna – 3,403 mln zł Gmina Moszczenica – 160 tys. zł Gmina Ropa – 139 tys. zł Gmina Sękowa – 734 tys. zł Gmina Uście Gorlickie – 1,980 mln zł

Łącznie samorządy gminne w latach 2011-2014 pozyskały i udzieliły dotacji na ratowanie i ochronę zabytków na kwotę 12 mln 130 tys. zł.

Dotacje udzieliły następujące instytucje: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego – 4 mln zł Sejmik Województwa Małopolskiego – 2,8 mln zł Wojewoda Małopolski – 2,1 mln zł Marszałek Województwa Małopolskiego (MRPO) – 983 tys. zł Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie – 896 tys. zł Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – 416,4 tys. zł Minister Pracy i Polityki Społecznej – 270 tys. zł Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – 182,7 tys. zł Rada Gminy Uście Gorlickie – 112, 5 tys. zł Rada Miejska w Bieczu – 100 tys. zł Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa – 80 tys. zł Rada Gminy Lipinki – 39,5 tys. zł Rada Miasta Gorlice – 34,4 tys. zł Fundacja Czarny Krzyż – 8 tys. zł

Wkład własny administratorów zabytków, wyniósł ok. 1,2 mln zł.

Najwięcej prac konserwatorskich i restauratorskich wykonano w obiektach sakralnych. Na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO zostały wpisane cerkwie w Kwiatoniu, Brunarach i Owczarach. Ponadto w latach 2012 - 2014 do rejestru zabytków wpisano 23 obiekty z terenu Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 25 – Poz. 1781

powiatu gorlickiego, w tym 20 cmentarzy wojennych z I wojny światowej.

5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

„Gminny program opieki nad zabytkami” odwołuje się także do dokumentów o charakterze lokalnym (gminnym).

 Strategii Rozwoju Gminy Biecz  Planów Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Biecz  Planów Odnowy Miejscowości

5.1 Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY BIECZ

Strategia Rozwoju Gminy Biecz nalata 1999-2015 została przyjęta Uchwałą Nr XI/123/99 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 29 września 1999 r.

Strategia ta powstała na podstawie konsultacji społecznych z lokalnymi liderami oraz mieszkańcami. W trakcie spotkań dokonano analizy zasobów i otoczenia gminy, identyfikacji oczekiwań wyobrażeń mieszkańców o przyszłości gminy oraz określono założenia rozwojowe. Efektem tejże pracy było wspólne ustalenie priorytetów kierunków rozwoju miasta i gminy, które nie kolidowały z wcześniejszą analizą stanu a zwłaszcza z określeniem mocnych stron, atutów Biecza oraz jego zewnętrznych szans rozwojowych.

Priorytety i cele rozwoju Gminy Biecz na lata 1999-2015

Priorytet 1 Rozwój turystyki

Cel strategiczny: przyciągnięcie turystów i ich zatrzymanie na terenie gminy Cel operacyjny:  stworzenie całościowego produktu turystycznego gminy  stworzenie warunków dla wydłużenia pobytu turystów w gminie  rozbudowa infrastruktury sanitarnej

Cel strategiczny : zwiększenie wpływów budżetowych gminy z działalności turystycznej Cel operacyjny :  stworzenie warunków dla rozwoju turystyki

Cel strategiczny: stworzenie miejsc pracy na bazie turystyki Cel operacyjny:  rozwój bazy noclegowej i gastronomicznej Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 26 – Poz. 1781

 rozbudowa bazy usługowej

Cel strategiczny: przywrócenie świetności miasta Cel operacyjny :  poprawa „wizerunku i atmosfery Starego Miasta”  promocja atrakcji turystycznych gminy  koordynacja procesu promocji i rozwoju turystyki Priorytet II Rozwój drobnej przedsiębiorczości i rzemiosła

Cel strategiczny: zwiększenie wpływów środków finansowych do budżetu gminy i zmniejszenie bezrobocia Cel operacyjny:  stworzenie dogodnych warunków do organizacji i efektywnego prowadzenia własnych przedsięwzięć gospodarczych przez mieszkańców gminy poprzez współudział i pomoc ze strony Urzędu Gminy w tworzeniu struktur organizacyjnych,  promocja gminy w celu pozyskania nowych inwestorów  wykorzystanie środków finansowych ze źródeł pozabudżetowych na rozwój przedsiębiorczości

Cel strategiczny: dążenie do lokalizacji inwestycji ponadlokalnych na terenie gminy Cel operacyjny:  podjęcie zadań do realizacji budowy obwodnicy

Priorytet III Rolnictwo bieckie – zdrowa żywność i piękny krajobraz

Cel strategiczny: poprawa jakości życia mieszkańców wsi Cel operacyjny:  poprawa infrastruktury technicznej wsi  podniesienie zdrowotności i higieny życia mieszkańców gminy  podniesienie świadomości ludności wiejskiej i estetyki wsi

Cel strategiczny: dostosowanie rolnictwa do funkcjonowania w gospodarce rynkowej Cel operacyjny:  organizacja systemu informacji dla rolników  organizacja grup producenckich  korzystanie z funduszy Unii Europejskiej

Cel strategiczny: zwiększenie dochodów w rodzinach rolniczych Cel operacyjny: Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 27 – Poz. 1781

 zwiększenie ilości i jakości produkcji rolniczej  poszukiwanie nowych rynków zbytu  poszukiwanie dodatkowych źródeł dochodu ludności rolniczej  tworzenie warunków rozwoju drobnego przetwórstwa rolno – spożywczego

Priorytet IV Kultura oświata i integracja społeczna

Cel strategiczny: przywrócenie Bieczowi rangi centrum kulturalnego regionu Cel operacyjny:  reaktywowanie ośrodka konferencyjnego w Bieczu  promowanie kultury i tradycji bieckich – organizacja imprez o charakterze regionalnymi ponadregionalnym przy wykorzystaniu istniejącej bazy lokalowo – sportowej  znalezienie pomieszczenia dla Bieckiego Domu Kultury

Cel strategiczny: tworzymy oświatę przystosowaną do istniejących potrzeb środowiska wewnętrznego i zewnętrznego Cel operacyjny:  opracowanie systemu szerokoprofilowanego kształcenia zawodowego umożliwiającego szybką zmianę zawodu  wykorzystanie i promowanie ludzi z wyższym wykształceniem oraz posiadających inicjatywę (liderów społecznych)  uruchomienie w perspektywie filii wyższej uczelni na bazie lokalowej bieckiego liceum

Cel strategiczny: utrwalanie wartości jakie niesie ze sobą wspólnota lokalna i jej kultura w życiu człowieka Cel operacyjny:  uruchomienie kontaktów władz samorządowych i społeczności lokalnej ze szkołami w celu przygotowania młodego pokolenia do pełnienia społecznych ról w środowisku ludzi dorosłych  zacieśnienie kontaktów miedzy mieszkańcami gminy a władzami samorządowymi poprzez udział przedstawicieli Urzędu Gminy w zebraniach komitetów osiedlowych i wiejskich  zapoczątkowanie procesu współpracy społeczności lokalnej z władzami gminy w celem tworzenia grup zadaniowych opracowujących projekty i zajmujących się pozyskiwaniem środków zewnętrznych ze źródeł pozarządowych

W/w opisana strategia opracowana została 15 lat temu. Wiele z jej założeń zostało zrealizowanych częściowo lub w całości. Część straciła na swojej aktualności wraz ze Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 28 – Poz. 1781

zmieniającym się otoczeniem oraz warunkami zewnętrznymi i na terenie samej gminy. Części nie zrealizowano. Obecnie opracowana został projekt Strategia Rozwoju Gminy Biecz w perspektywie do 2025 roku. Jest on oddany do konsultacji społecznych. Ich celem jest poznanie uwag i opinii społeczności lokalnej Gminy na temat zaproponowanych i wypracowanych na spotkaniach roboczych, propozycji kierunków rozwoju gminy oraz określenia celów strategicznych. Zarówno jeden jak i drugi dokument podkreślają i eksponują historię i dziedzictwo kulturowe jako koło napędowe rozwoju Gminy Biecz w kolejnych latach.

PLANY PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA MIASTA I GMINY BIECZ

Rada Miejska w Bieczu w 2004 r. uchwaliła plany zagospodarowania przestrzennego obejmujące swym zakresem łącznie cały teren administracyjny Gminy Biecz:

- miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Miasta Biecz – Uchwała nr VI/155/2004 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 9 grudnia 2004 r.

- miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Biecz – Uchwała nr VI/156/2004 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 9 grudnia 2004 r.

W obydwu tych uchwałach w Rozdziale II Ustalenia ogólne obowiązujące na całym obszarze objętym planem, w pkt III Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków, dóbr kultury współczesnej i krajobrazu kulturowego zawarte są zapisy mające na celu ustalenie ograniczeń, zakazów i nakazów chroniących zabytki oraz istotne dla regionu miejsca. I tak w w/w planach:

 wskazane są obiekty wpisane do rejestru zabytków oznaczone na rysunkach planu, które podlegają ochronie prawnej zgodnie z wymaganiami przepisów szczególnych

 ustanawiano ochronę obiektów zabytkowych wpisanych do ewidencji zabytków ze względu na ich wartości kulturowe,

 ustanowiono strefę ochrony konserwatorskiej w celu zachowania wyjątkowych wartości kulturowych założenia miejskiego, sakralnego, budownictwa obronnego i zabytków archeologicznych oraz uzupełnienia tych wartości. Strefa ta dotyczy planu Miasta Biecz.

 w gminnym planie zagospodarowania ustanowiono strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej obejmujące otoczenie obiektów zabytkowych i terenów, które podlegają ochronie prawnej zgodnie z wymogami przepisów szczególnych. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 29 – Poz. 1781

 w miejskim planie ustanowiono strefę częściowej ochrony konserwatorskiej w celu zachowania kompozycji zespołów przestrzennych o istotnych walorach kulturowych o wartościach lokalnych.

 ustanowiono strefy ochrony archeologicznej w celu ochrony wartości naukowych i poznawczych stanowisk archeologicznych.

 ustanowiono strefy ochrony krajobrazu w celu zachowania i ochrony przed degradacją wysokich wartości krajobrazu.

Dodatkowo na terenie miasta w planie zagospodarowania Miasta Biecz ustanowione zostały strefy ochrony ekspozycji w celu zachowania i kształtowania harmonijnej kompozycji sylwety miasta

Natomiast na obszarze gminy w planie zagospodarowania Gminy Biecz ustanowiono strefy ochrony tradycji w celu zachowania kompozycji zespołów przestrzennych o istotnych walorach kulturowych o wartościach lokalnych.

PLANY ODNOWY MIEJSCOWOŚCI

Plany rozwoju poszczególnych miejscowości są częścią składniową prowadzonych przez jednostki samorządów terytorialnych działań zmierzających do poprawy sytuacji gminy oraz sprzyjających długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z innymi krajami Unii Europejskiej. Koncepcja rozwoju i odnowy wsi zakłada podejmowanie na tych terenach zróżnicowanej działalności gospodarczej oraz kształtowanie jej w sposób zapewniający zachowanie walorów środowiskowych i kulturowych, poprawę warunków życia poprzez rozwój infrastruktury oraz zapewnienie mieszkańcom i przedsiębiorcom dostępu do usług, a także rozwój funkcji kulturowych i społecznych.

Dotychczas opracowano następujące plany odnowy miejscowości z terenu gminy Biecz :

- w styczniu 2009 roku został opracowany Plan Odnowy Miejscowości Grudna Kępska na lata 2009-2016, który został zatwierdzony uchwałą nr XXVI/261/2009 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 30 marca 2009 roku.

- w maju 2010 r. został opracowany Plan Odnowy Miejscowości Rożnowice na lata 2010 – 2017, który został zatwierdzony uchwałą nr XL/457/2010 Rady Miejskie w Bieczu z dnia 27 maja 2010 r.

- w październiku 2011 r. został opracowany Plan Odnowy Miejscowości Libusza na lata 2012- 2018 który został zatwierdzony uchwałą nr XI/136/2011 Rady Miejskiej w Bieczu w dniu 31 października 2011 r.

6. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 30 – Poz. 1781

Gmina Biecz obejmuje obszar 98,22 km 80,42 km2. Teren gminy obejmuje wydzielony obszar miasta Biecza i 10 sołectw: Strzeszyn, Libusza, Głęboka, Grudna Kępska, Binarowa, Racławice, Rożnowice, Korczyna, Sitnica i Bugaj.

Biecz to jedno z najstarszych miast Małopolski, przed wiekami pełniące ważną rolę w systemie zarządzania krajem oraz skupionego wokół niego obszaru. Zasoby kulturowe Biecza mają znaczący udział w zasobach dziedzictwa kultury narodowej.

Około połowy XIII wieku miasto otrzymało prawa miejskie od Bolesława Wstydliwego powtórzone przez Kazimierza Wielkiego. Zostało obwarowane murami z obronnym systemem basztowym który z czasem zastał rozbudowany o barbakan oraz modernizowane układy obrony głównych wjazdów do miasta. Miasto pełniło ważną funkcję administracyjno – wojskową na południowych rubieżach państwa polskiego oraz stanowiło ważny ośrodek gospodarczy i handlowy ze względu na krzyżujące się tutaj szlaki kupieckie. Biecz był wówczas jednym z większych miast w Polsce, w którym znajdowało się ponad 30 rodzajów rzemiosł a wśród nich najintensywniej rozwijało się sukiennictwo i płóciennictwo oraz kwitł handel winem z pobliskimi Węgrami. Miasto stanowiło od XIV w. własność królewską. W czasie pobytów monarchowie polscy sprawowali tutaj władzę państwową, odbywali spotkania i narady polityczne, nadawali miastu liczne przywileje, podpisywali dokumenty posiadające ważne znaczenie dla życia regionu i całego Królestwa. W Bieczu istniały 3 zamki w których często przebywali książęta i królowie szczególnie dynastii piastowskiej i jagiellońskiej. Wraz z rozwojem kultury materialnej szedł w parze rozwój kultury umysłowej. Już w drugiej połowie XIV wieku istniała w Bieczu szkoła. Stąd wywiodło się kilka wybitniejszych osobistości. Należą do nich: Marcin Kromer urodzony w Bieczu, historyk, geograf, dyplomata, biskup warmiński. Wacław Potocki - największy poeta polski XVII wieku, pełnił w Bieczu urząd podstarościego i sędziego grodzkiego, tutaj pisał „Wojnę chocimską”.

Okres świetności Biecza przypada na wieki XIV – XVII. Tutaj mieściła się siedziba Wyższego Sądu Prawa Niemieckiego oraz zlokalizowane było sądownictwo grodzkie i ziemskie. W 1616 roku Biecz otrzymał „prawo miecza”, czyli prawo do skazywania i wykonywania wyroków śmierci, jak również do posiadania własnego urzędu kata. Pojmanych przestępców osadzano w tak zwanej "turmie", gdzie byli poddawani różnego rodzaju torturom. Otrzymane prawo było skutkiem dynamicznego rozwoju ,,beskidnictwa”. Jako, że niewiele miast w południowej Małopolsce posiadło przywilej utrzymania kata, był często wypożyczany do sąsiednich ośrodków administracyjnych w celu wykonywania wyroków. Zachowały się z tamtego okresu zapisy z księgach rachunkowych świadczące o takim procederze.

W drugiej połowie XVII wieku miasto zaczęło tracić na swoim znaczeniu w wyniku zaraz, zmiany dróg handlowych oraz ogólnej sytuacji państwa polskiego. W następstwie pierwszego rozbioru Polski Biecz dostał się pod zabór austriacki. Władze zaborcy zlikwidowały z czasem powiat biecki oraz sądy. W XVIII w Biecz stał się własnością prywatną, na skutek czego utraciło ono status królewski. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 31 – Poz. 1781

Pewne ożywienie miasta nastąpiło w XIX w. i p. XX w. w związku z rozwojem kopalnictwa naftowego. Ożywienie gospodarcze i kulturalne Biecza wzrosło jeszcze po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Wszystko to brutalnie przerwała druga wojna światowa, w wyniku której zginęło wielu bieczan oraz duże straty poniosła kultura. Po wyzwoleniu w 1945 r. w Bieczu i regionie podobnie jak w całej Polsce nastał czas odbudowy. W Bieczu powstało kilka spółdzielczych zakładów pracy, w 1945 r. powstało liceum oraz gimnazjum, w 1946 r. szkoła zawodowa, w 1949 r. Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna, w 1953 r. Muzeum Regionalne. W 2 poł. XX w. przeprowadzono konserwację zachowanych murów obronnych baszt średniowiecznych, ratusza, wieży ratuszowej, renesansowych kamienic i dzwonnicy przy Kolegiacie.

Poza samym miastem również na terenie innych miejscowości istnieje wiele obiektów zabytkowych i ważnych dla tutejszego regionu. Na szczególną uwagę zasługują obiekty Szlaku Architektury Drewnianej z perłą w postaci Kościoła pw. Św. Michała Archanioła w Binarowej wpisanego na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Na terenie gminy zlokalizowanych jest także dziewięć cmentarzy z okresu I wojny światowej. Są to doskonale wkomponowane w krajobraz obiekty kamienne projektu austriackiego rzeźbiarza Hansa Mayera.

6.1. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony

Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 1446 ze) formami ochrony zabytków są: wpis do rejestru zabytków, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

6.1.1 Obiekty wpisane do rejestru zabytków

Wojewódzki Konserwator Zabytków prowadzi rejestr zabytków. Do rejestru wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku nieruchomego lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy. W trybie określonym w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami do rejestru może być również wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a także nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku. Wpis do rejestru historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu budowlanego nie wyłącza możliwość wydania decyzji o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych wchodzących w skład tych układów lub zespołów. Wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia się w księdze wieczystej Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 32 – Poz. 1781

danej nieruchomości na wniosek Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku.

W odniesieniu do tego typu obiektu ochronie podlega jego forma architektoniczna we wszystkich jej elementach, w tym: wysokość, forma dachu, kompozycja elewacji wraz z detalem architektonicznym i stolarką, materiał budowlany. Ochronie podlega również funkcja obiektu, której ewentualna zmiana wymaga zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Warunkami ochrony są: - trwałe zachowanie formy architektonicznej i substancji budowlanej obiektu wpisanego do rejestru zabytków; - utrzymanie otoczenia obiektu zabytkowego zgodnie z historycznym zagospodarowaniem, np. cmentarza w otoczeniu kościoła; - wszelkie zmiany – wewnątrz i na zewnątrz – dotyczące obiektu zabytkowego wymagają zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Do rejestru zabytków zabytek ruchomy wpisuje się na podstawie decyzji wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na wniosek właściciela tego zabytku. W przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę Wojewódzki Konserwator Zabytków może wydać z urzędu decyzję o wpisie zabytku ruchomego do rejestru.

Do rejestru zabytków nie wpisuje się zabytku wpisanego do muzealnej księgi inwentarzowej lub wchodzącego w skład narodowego zasobu bibliotecznego. Najważniejszą formą organizacyjną opieki nad zabytkami ruchomymi stanowi muzeum. Jest to instytucja kultury, która gromadzi, rejestruje, konserwuje i przechowuje oraz udostępnia publiczności w formie wystaw dobra i wytwory kultury w zakresie sztuki, wiedzy i przyrody oraz prowadzi działalność naukową, oświatową i popularyzatorską.

Obiekty na terenie Gminy Biecz wpisane do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie :

BIECZ

1. DZIELNICA STAROMIEJSKA

Ochroną objęty jest średniowieczny układ przestrzenno - urbanistyczny miasta wraz ze skarpami obronnymi. Samo miasto zostało pierwotnie zbudowane na szczycie wzgórza w kształcie elipsy. Teren został otoczony murami obronnymi, a na środku został wytyczony prostokątny rynek. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 33 – Poz. 1781

O walorach zabytkowych miasta w dużej mierze świadczą średniowieczne fortyfikacje wraz z barbakanem oraz basztami, które są pozostałością po systemie obronnym otaczającym gród na wzgórzu. System obronny Biecza początkami sięga XIV w. Pierwsze wzmianki źródłowe dotyczące fortyfikacji pochodzą z 1399 z dokumentu podpisanego przez króla Władysława Jagiełłę i mówią o remoncie murów obronnych. Mury zostały rozbudowane w XVI i na początku XVII w., kiedy to wzmocniono je 17 basztami i wieżami. Baszty w razie zagrożenia obsługiwane były przez cechy rzemieślnicze. Wraz ze zmianą techniki wojennej w XVII wieku utraciły one znaczenie i popadły w ruinę. Do czasów obecnych zachowały się nieliczne ich ślady - w okolicach kościoła parafialnego oraz resztki murów z częścią przyziemną kwadratowej baszty koło szpitala Św. Ducha. Do zespołu murów obronnych należą także trzy zachowane baszty: Kowalska, Rzeźnicka (dzwonnica) oraz Radziecka. Przy wjeździe od strony zachodniej do miasta znajdują się fundamenty barbakanu.

2. GRÓD STAROŚCIAŃSKI

Budowla z XVI w., historyczna rezydencja starostów bieckich, sądów grodzkich i ziemskich. W latach 1667-74 w grodzie rezydował wybitny poeta barokowy Wacław Potocki, pełniąc wspomniane urzędy Po 1783 r. po zlikwidowaniu dawnej administracji polskiej przez Austrię, budynek popadł w ruinę. Odbudowany w latach 80-tych i 90-tych XX wieku z przeznaczeniem na siedzibę szkoły podstawowej.

3. DWOREK TZW „NĘDZÓWKA”

XVIII-wieczny murowany dworek znajdujący się przy ul. Kazimierza Wielkiego (popularnie nazywany Wantuchówka), budowany w latach 1775 - 1799. Podupadał aż do połowy XX w., kiedy pozostała z niego parterowa zdewastowana budowla. Po remoncie dobudowano piętro. Obecnie jest to siedziba Zespołu Administracyjnych Placówek Oświatowych oraz organizacji pozarządowych.

4. KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW REFORMATÓW Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 34 – Poz. 1781

Zespół kościelno – klasztorny w Bieczu należy do pierwszych klasztorów reformackich powstałych na ziemiach polskich. Jego historia sięga początków XVII wieku. Stanowi zamkniętą całość na którą składa się świątynia p.w. św. Anny, klasztor oraz dziedziniec klasztorny. Klasztor w obecnej postaci powstał na miejscu opuszczonego wschodniego zamku bieckiego. Był on siedzibą kasztelanów i późniejszych starostów po reformie administracyjnej państwa polskiego oraz sądów grodzkich i ziemskich. Po zmianie funkcyjnej układu obronnego miasta podyktowanej rozwojem sztuki wojennej, starostwo oraz sądy przeniesiono w obręb miasta. Opuszczone zamczysko jakiś czas oczekiwało na zagospodarowanie. Niepowodzeniem okazało się sprowadzenie Dominikanów. Dopiero Franciszkanie podołali zadaniu i stworzyli klasztor, dzięki któremu do dziś możemy podziwiać budowlę, która nosi znamiona ówczesnego zamku. Świadczy o tym układ przestrzenny z dziedzińcem pośrodku. Kamień węgielny pod budowę świątyni położono 12 maja 1645 roku w miejscu kaplicy zamkowej. Kościół jest w stylu barokowym o prostym, jednolitym wystroju wnętrza. Jest budowlą jednonawową, orientowaną. Do prostokątnej nawy przylega węższe i niższe prezbiterium oddzielone od nawy kościoła półkolista tęczą. Malowidło na tęczy przedstawia Trójcę Świętą adorowaną przez św. Dominika i Franciszka. Jest to jedyny element dekoracyjny w postaci malowidła umieszczony w kościele. W nawie głównej znajduje się sześć ołtarzy bocznych. Ołtarze w dzisiejszej szacie pochodzą z lat 1740 – 1746. W kościele i klasztorze znajdują się przedmioty mające wartość historyczną i zabytkową m.in. w bocznym ołtarzy figura Matki Bożej z końca XVI wieku przeniesiona w roku 1954 z przydrożnej kapliczki, w zakrystii żelazne drzwi z wyciśniętymi orłami jagiellońskimi z przełomu XV – XVI wieku, a także obrazy z drugiej połowy XIX wieku. Kapliczki Drogi Krzyżowej na dziedzińcu przykościelnym założył w 1773 roku gwardian klasztoru O. Jan Argiel. Były to pierwsze tego typu kapliczki przy kościele reformatów małopolskich. Przy murze na dziedzińcu stoi wzniesiona z cegły w 1912 roku czteroboczna kaplica z ludową rzeźbą Chrystusa przy słupie z połowy XIX wieku. W podziemiach kościoła obok zakonników i świeckich dobrodziejów został pochowany poeta Wacław Potocki (zm. 1696 r.). W klasztorze znajduje się biblioteka z cennym księgozbiorem, której początki sięgają 1624 roku. Księgozbiór biblioteczny liczy ponad 2000 woluminów, a na szczególną uwagę zasługują inkunabuły (księgi pochodzące z XV wieku).

5. DOM KROMERA Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 35 – Poz. 1781

Wbrew obiegowej opinii Marcin Kromer nigdy w nim nie mieszkał ani nie był jego właścicielem. Nie przeszkadza to jednak w określaniu go jako „KROMERÓWKA” , a jest to równocześnie najstarszy obiekt muzealny w Bieczu. Mieści się w renesansowej kamienicy mieszczańskiej z 1519 r. W kamienicy zachowało się wiele zabytkowych elementów architektonicznych z epoki renesansu. Na parterze renesansowy portal, z czasów budowy kamienicy, z datą 1519 oraz znakiem własnościowym bogatej rodziny kupieckiej Chodorów. W XVII wieku kamienica przeszła w posiadanie Jana Januszewicza, wybitnego poety mieszczańskiego. W roku 1612 kamienica została gruntownie przez niego przebudowana i w tym stanie zachowała się do dzisiaj. Z okresu przebudowy zachował się rozkład pomieszczeń i wystrój architektoniczny. W najcięższych momentach historii Biecza, budynek był własnością pobliskiej parafii. Obecnie siedziba muzeum gdzie przedstawione są stałe ekspozycje przedstawiające historię miasta i regionu oraz bogatą kulturę umysłową i materialną bieczan. Ważne miejsce zajmują ekspozycje biograficzne poświęcone Marcinowi Kromerowi i Wacławowi Potockiemu.

6. KOLEGIATA BOŻEGO CIAŁA wraz z otoczeniem - Starą Plebanią, Dzwonnicą, Bramą kościelna, Kaplicą św. Barbary.

Kolegiata Bożego Ciała - monumentalny gmach świątyni stanowi czołowy zabytek późnogotyckiej architektury w Małopolsce. Budowla kamienno – ceglana z trójnawowym wnętrzem otoczonym ośmioma kaplicami.

Najstarszą częścią kościoła jest prezbiterium wzniesione około połowy XV wieku, korpus dobudowano na przełomie XV/XVI wieku a kaplice nieco później. Całość wykończona w pierwszej części XVI stulecia. Prezbiterium sklepione kolebką z lunetami z nałożoną siecią żeber. Ośmioboczne ciosowe kolumny z renesansowymi bazami i głowicami podtrzymują żebrowe sklepienia w nawie głównej o układzie sieciowym, a w bocznych krzyżowym. W kaplicach sklepienia uformowane w ozdobne gwiazdy. Prezbiterium od strony zewnętrznej posiada ornamentykę o wzorach geometrycznych z cegły zendrówki. Od strony południowej zamurowane pierwotne wejście z pięknie ozdobionym portalem gotyckim. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 36 – Poz. 1781

Na wyposażenie wnętrza złożyły się 3 epoki: gotyk, renesans i barok. Do najstarszych sprzętów należą: późnogotyckie stalle pod chórem, chrzcielnica brązowa z roku 1480, obraz bizantyjski Matki Boskiej z XV wieku w bocznym ołtarzu oraz szafka w zakrystii z gotyckim obramieniem i datą 1497 r.

Do najcenniejszych sprzętów renesansowych należą: stalle z roku 1594 umieszczone pod chórem, epitafia mieszczańskie rozwieszone na ścianach, dwie ławy w nawach bocznych, portret Marcina Kromera.

Przed wejściem do prezbiterium po obydwu stronach umieszczone są pomniki w formie płaskorzeźb. Po prawej alabastrowy Mikołaja Ligęzy, kasztelana i starosty bieckiego, ufundowany przez niego w roku 1579, po lewej zaś Piotra Sułowskiego, sędziego grodzkiego bieckiego i posła na sejm w roku 1569. U góry widoczny wielki wiszący świecznik z brązu, wczesnorenesansowy. W tęczy belka i rzeźby z roku 1639 fundacji wójta i ławy sądowej. Stalle w prezbiterium w stylu późnorenesansowym ufundowane przez mieszczan bieckich.

Do bardzo cennych zabytków należy wielki ołtarz wykonany w stylu późnego renesansu z końca XVI wieku. W polu środkowym ołtarza obraz „Zdjęcie z krzyża” namalowany przez artystów z kręgu Michała Anioła. W kondygnacji drugiego piętra gotycka scena środkowa wkomponowana w renesansowy ołtarz przedstawia zaśnięcie Matki Boskiej, a w trzeciej koronację Matki Boskiej, scena ta związana jest najprawdopodobniej ze szkołą stwoszowską. Po lewej stronie ołtarza barokowy ołtarzyk pięknej snycerskiej roboty, bogato złocony, przedstawiający drzewo genealogiczne Matki Boskiej. W ścianę prezbiterium wmurowany wystający głaz o którym tradycja mówi, że pochodzi z gontyny pogańskiej. W nawach bocznych i kaplicach umieszczono ołtarze renesansowe i barokowe. Da rzadkich zabytków należą muzyczny pulpit z roku 1633 umieszczony przy wejściu do kaplicy w nawie południowej, posiada on dużą wartość ze względu na płaskorzeźby w dolnych partiach ilustrujące życie muzyczne tego okresu.

Oprócz samego kościoła również elementy jego otoczenia mają ogromne pod względem zabytkowym, składają się na nie:

Kaplica Św. Barbary – Wzniesiona 1850 w miejsce poprzedniej gotyckiej i z częściowym wykorzystaniem jej murów. Przylega bezpośrednio do murów obronnych i jest ich integralną częścią.

Stara plebania – Znajduje się w przedłużeniu kaplicy, z XVI/XVII w., wielokrotnie przebudowywana. Pozostałość klasztoru Norbertanek. Również stanowi częściowo system obronny poprzez ścianę zachodnią. Wtopiona w niego była jedną z baszt. Obecnie wysokość jej jest zlicowana z resztą dachu budynku.

Dzwonnica obok Kolegiaty Bożego Ciała – późnogotycka z XV w. usytuowana w linii dawnego muru obronnego. Służyła celom obronnym, o czym świadczą zachowane kroksztyny na wysokości piętra, stanowiące podpory dawnego ganku obiegającego Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 37 – Poz. 1781

dzwonnicę oraz okienka strzelnicze zachowane w najwyższej kondygnacji. Na linii okienek widoczna jest dekoracja sgraffitowa z XVI w. przedstawiająca M.B. z Dzieciątkiem, a po bokach postacie św. Wojciecha i św. Stanisława. Na tarczach znajdują się duże litery „B” z koroną u góry. W dzwonnicy znajdował się dzwon Urban, gotycki z 1382 r. Do ówczesnej baszty przylegała jedna z furt z systemem obronnym. Do dziś nie ma po niej śladu.

Brama kościelna przy Kolegiacie – w murze otaczającym dziedziniec kościoła, brama renesansowa, która została dobudowana do bramki zwanej plebańską, wniesionej przed 1540 r.

7. RATUSZ

Zbudowany został w 2 połowie XV w., przebudowany w XVI w. Dzisiejszy piętrowy, kwadratowy budynek, stanowi jedynie zachodnią połowę pierwotnej budowli. W latach ok. 1820-1830 zdecydowano się rozebrać cześć wschodnią budowli z powodu ograniczenia funkcji administracyjnych miasta oraz jej degradacji, przebudowując jednocześnie pozostałą część w stylu klasycystycznym i nadając jej nową fasadę od wschodu. Niezmienione pozostały jedynie piwnice i częściowo parter, na którym zachowały się m. in. gotyckie portale we wnętrzu budynku. Fundamenty rozebranej części ratusza zostały odkryte w czasie wykopalisk archeologicznych prowadzonych na rynku w 1958 roku. Oznaczono je później ozdobnymi ceglanymi płytkami. Nowa wieża, w stylu późnogotyckim, została wzniesiona w latach 1569 - 1580, głównie z funduszy przekazanych Radzie Miejskiej przez Marcina Kromera. Masywna, zbudowana z cegły, wysokości 58 m, w trzech dolnych kondygnacjach jest kwadratowa, w trzech kolejnych - ośmioboczna. Zakończona galeryjką, nakryta jest baniastym, również ośmiobocznym, barokowym hełmem zwieńczonym latarnią. Pierwotny hełm spalił się w wielkim pożarze miasta 12 maja 1903 r. Po zrekonstruowaniu wieżę pokryto gontami, a w 1998 r. hełm pokryto blachą miedzianą.

Wieża jest ozdobiona dekoracją sgraffitową imitującą boniowanie, w znacznej części odtworzoną w czasie jej konserwacji w latach 1964-1967. Na ścianie zachodniej widnieje wmurowany orzeł zygmuntowski z łacińską inskrypcją, pod nim herb Ligęzów - starostów i kasztelanów bieckich, a obok herb Marcina Kromera. Poniżej zainstalowano czarną tablicę Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 38 – Poz. 1781

dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza. Na ścianie wschodniej znajduje się tarcza zegara z XVI w. z 24-godzinnym podziałem.

Pod wieżą ratuszową znajduje się turma czyli więzienie miejskie zlokalizowane w przyziemiu. Miejsce to było kaźnią skazańców jak i podejrzanych o zbrodnie. Dla zwiedzających udostępniane są ówczesne lochy, miejsce przetrzymywania przed wykonaniem wyroku z wyrytymi datami przez skazanych w otworze jedynego okienka.

8. DOM BECZA

Jest to jedna z ciekawszych kamienic mieszczańskich, z zabytkową sienią zajezdną. O historycznych walorach kamienicy świadczy gotycki wątek murów, piwnice z tego samego okresu oraz liczne renesansowe portale. Kiedyś jak większość bieckich kamienic piętrowa, po okresie pożarów pozostał jedynie oryginalny parter. W latach 60 – tych dobudowane zostało na powrót piętro Według podań jest to kamienica należąca do Zbója Becza – legendarnego założyciela miasta.

9. BUDYNEK SYNAGOGI

Wzniesiona w połowie XIX wieku. Uległa pożarowi, po czym została odbudowana. W latach 20 XX wieku za starą synagogą została wybudowana druga synagoga, był to Dom Modlitwy i Nauki. Podczas II wojny światowej synagoga została doszczętnie zdewastowana przez hitlerowców. Na elewacji frontowej znajdują się dwa rzędy półokrągłe zakończonych okien oraz dwoje drzwi, prowadzące pierwotnie do głównej sali modlitewnej oraz babińca.

Obecnie znajduje się tu siedziba Rady Miejskiej, Urzędu Miejskiego oraz Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna. Wewnątrz na ścianach głównej Sali modlitewnej zachowały się fragmenty polichromii z początku XX wieku. Na jednej z nich znajduje się malowidło przedstawiające Świątynię Jerozolimską oraz inskrypcję hebrajską. Na frontowej ścianie synagogi znajduje się tablica pamiątkowa z 1998 roku ufundowana przez Towarzystwo Żydów z Biecza w Nowym Jorku, upamiętniająca ofiary Holocaustu.

10. DOM Z BASZTĄ

Jest to zabytkowa kamienica z 1523 r. Pierwotnie wykorzystywana jako element systemu obronnego bramy ważnej. Z czasem po utracie znaczenia fortyfikacyjnego, została przebudowana i zmodernizowana na potrzeby użytkowe. W budynku tym mieściła się pierwsza na Podkarpaciu apteka, założona Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 39 – Poz. 1781 Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 40 – Poz. 1781

północnej jego części znajduje się kapliczka z 1812 r. W wyniku działań osuwiskowych część ogrodzenia uległa zniszczeniu i osunęła się kilka metrów w dół, co spowodowało także zniszczenie wnętrza cmentarza.

12. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 106 – UL. BOCHNIEWICZA

Na cmentarzu pochowanych jest 386 żołnierzy w tym 237 nieznanych. Jest to 204 żołnierzy Armii Austro – Węgierskiej i 182 żołnierzy Armii Niemieckiej. Powierzchnia cmentarza - 703 m2. Cmentarz znajduje się obok kościoła parafialnego pw. Bożego Ciała. Zbudowany jest na planie nieregularnego dziesięcioboku i otoczony kamiennym murem. Wejście znajduje się od strony wschodniej. Obszar cmentarza podzielony jest na 4 pola grobowe oddzielone murami. Poszczególne części cmentarza znajdują się na różnych poziomach, dlatego połączone zostały schodami. Ważnym elementem cmentarza jest kamienny krzyż łaciński umieszczony na wystającym z zachodniego muru, kamiennym cokole.

13. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 108 – PRZY KLASZTORZE

Na cmentarzu pochowanych jest 46 żołnierzy w tym 11 nieznanych. Jest to 4 żołnierzy Armii Austro – Węgierskiej i 42 żołnierzy Armii Rosyjskiej. Powierzchnia cmentarza - 173 m2Cmentarz zbudowany jest na planie wydłużonego, niesymetrycznego wieloboku i otoczony sztachetowym płotem z żelaznych prętów, połączonych betonowymi słup Głównym elementem cmentarza jest drewniany krzyż Mogiły ułożone są rzędami i otoczone krawężnikiem. U ich wezgłowi znajdują się żelazne krzyże osadzone na betonowych postumentach.

14. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 109 – UL. PARKOWA

Na cmentarzu pochowanych jest 271 żołnierzy w tym 114 nieznanych. Jest to 126 żołnierzy Armii Austro - Węgierskiej, 137 żołnierzy Armi Rosyjskiej i 8 żołnierzy Armii Niemieckiej. Powierzchnia cmentarza - 629 m2. Cmentarz zbudowany jest na Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 41 – Poz. 1781

planie prostokąta. Do cmentarza prowadzi żelazna furtka znajdująca się pomiędzy dwoma półkolistymi bastionami. Główny element cmentarza stanowił wysoki drewniany krzyż łaciński. Układ mogił jest rzędowy. Kwatery otoczone są krawężnikiem. Część nagrobków ma kształt żelaznego krzyża łacińskiego z rozszerzoną podstawą i datą „1915” na skrzyżowaniu ramion. Krzyże umieszczone są na betonowych cokołach. Pozostałe nagrobki to żelazne krzyże lotaryńskie z rozszerzeniami na końcach ramion osadzone na niskich, betonowych postumentach. Na krzyżach umocowane są imienne tabliczki poległych.

BINAROWA

1. KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W BINAROWEJ (ZABYTEK UNESCO)

To jeden z najstarszych i najcenniejszych zabytków drewnianego budownictwa sakralnego w Polsce. Świątynia wzniesiona została ok. 1500 r. z drewna jodłowego o konstrukcji zrębowej. Nakryte płaskimi stropami wnętrze szczelnie pokryte jest malowidłami, które oszałamiają swoją kolorystyką. Malowidła miały za zadanie przybliżać ludziom Biblię, były wykładnią zasad postępowania, stąd taka spora ich ilość. Dekoracja sufitu w nawie i prezbiterium wykonana została za pomocą specjalnych szablonów zwanych patronami. Unikatową wartość mają utrwalone w malowidłach widoki XVII-wiecznego Biecza. Są tu również detale świadczące o indywidualnej inwencji ludowego artysty, jak np. wyobrażenie anioła z wąsami. Innymi równie ciekawymi elementami wyposażenia świątyni są pochodzące z doby gotyku rzeźby na Matki Boskiej i czterech świętych dziewic umieszczone w nowej szafce na ścianie Kaplicy Aniołów Stróżów, rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem znajdująca się w ołtarzu głównym oraz kamienna chrzcielnica. W lewym ołtarzu bocznym warto zwrócić uwagę na słynący łaskami obraz Matki Boskiej, będący jakoby darem króla Jana Kazimierza. Równie pięknie prezentują się okucia drzwiowe jeszcze z czasów powstania świątyni. W 2003 r. świątynia wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

2. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 110

Na cmentarzu pochowanych jest 540 żołnierzy tym 401 nieznanych. Jest to 224 żołnierzy Armii Austro – Węgierskiej i 316 żołnierzy Armii Rosyjskiej. Powierzchnia cmentarza - 333 m2. Cmentarz znajduje się na cmentarzu parafialnym. Założony jest na planie nieregularnego dziesięcioboku i Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 42 – Poz. 1781

otoczony drucianym ogrodzeniem z betonowymi narożnikami Główny element stanowi drewniany krzyż z ramionami połączonymi półkolistą obręczą. Wewnątrz cmentarza zachowały się nieliczne elementy nagrobków.

LIBUSZA

1. KOŚCIÓL PW. NARODZENIA NAJŚWIĘTRZEJ MARII PANNY

Kościół wzniesiono na początku XVI w. Konsekracja miała miejsce w 1513 r. Wspaniałe malowidła ścienne, a także główny ołtarz tryptykowy wykonane zostały dopiero w następnych latach. Kościół był wzniesiony z bierwion jodłowych, łączonych na zrąb, spoczywał na dębowej podwalinie, o kwadratowej nawie i węższym prezbiterium, które na wzór gotyckich kościołów murowanych uzyskało trójboczne zamknięcie. Sposób nakrycia tej budowli stanowił swoiste osiągnięcie warsztatu ciesielskiego. Polegał on na konstrukcyjnym sprzężeniu obu brył wspólną, mocno zespoloną ze zrębem ścian więźbą dachową o jednolitych wiązarach „storczykowych”. Niska dzwonnica została dobudowana w r. 1609. Na profilowanej belce tęczowej dominował późnogotycki krucyfiks z symbolami ewangelistów.

Dawny ołtarz główny, to tryptyk o typowym układzie kompozycyjnym. W polu środkowym przedstawiona była Matka Boża z Dzieciątkiem między śś. Stanisławem i Janem Chrzcicielem. Na skrzydłach bocznych były przedstawione sceny maryjne, a na awersach pasyjne.

Strop nawy i prezbiterium pokrywało malowidło gotycko-renesansowe, dzieląc przestrzeń na dwanaście kwater ujętych w listwowe ramy tworzące pola pozornych kasetonów. Poszczególne pola wypełniały sploty bujnej roślinności i barwnych kwiatów, otaczające dziesięć kolistych medalionów. Występowały tam sceny maryjne: Nawiedzenie, Zwiastowanie, Narodzenie Chrystusa, św. Anna Samotrzeć, dalej fragmenty cyklu pasyjnego: Cierniem ukoronowanie, i Biczowanie, a w końcu śś. Jerzego i Marcina. Motywy zwojów roślinno-kwiatowych zdobiły podniebia zaskrzynień, parapet chóru muzycznego. Na ścianach były malowidła Sądu Ostatecznego, obrazy Maryi i świętych.

Ołtarz główny i dwa boczne – XVII – wieczne o bogatych strukturach stolarskich i dekoracji snycerskiej. Ołtarz główny dwukondygnacyjny i trójdzielny zawierał obraz Matki Bożej, posągi św., Jana Chrzciciela i św. Piotra, w górnej kondygnacji piękny obraz św. Józefa. Na zewnętrznej ścianie prezbiterium umieszczony był krucyfiks ludowy. Pierwotnie był to krzyż przydrożny. Krzyż ten ocalał z pożaru. Na dzwonnicy przy kościele znajduje się dzwon Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 43 – Poz. 1781

roku 1448, pięknie ozdobiony, z plakietami Ukrzyżowanego i Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz z napisem minuskułowym. Kościół spłonął w 1986 r. W roku 1994 została rozpoczęta rekonstrukcja spalonego kościoła. Została odbudowana wieża, ściany, dach nakryty ponownie gontem.

2. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 101

Na cmentarzu pochowanych jest 51 żołnierzy Armii Rosyjskiej, nazwiska żołnierzy nieznane Powierzchnia cmentarza - 98 m2 . Cmentarz wybudowany na planie prostokąta otoczony pierwotnie drewnianym ogrodzeniem obecnie zastąpionym ogrodzeniem metalowym z betonowymi słupkami. Pierwotnie centralnym elementem był wysoki drewniany krzyż który został zniszczony. Zachowały się elementy nagrobków. Cmentarz położony jest wśród pól w południowo – wschodniej części wsi na skraju lasu.

RACŁAWICE 1. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 111

Na cmentarzu pochowanych jest 128 żołnierzy w tym 119 nieznanych. Jest to 68 żołnierzy Armii Austro – Węgierskiej i 60 żołnierzy Armii Rosyjskiej Powierzchnia cmentarza - 406 m2 Cmentarz zbudowany jest na planie prostokąta i otoczony pozostałościami z drewnianego płotu połączonymi betonowymi słupkami. Wewnątrz cmentarza zachowały się nieliczne elementy nagrobków. Cmentarz położony jest w lesie ok 1,3 km od drogi wojewódzkiej nr 980 nie posiada dojazdu.

ROŻNOWICE

1.KOŚCIÓŁ PW. ŚW.ANDRZEJA APOSTOŁA

Barokowy, trzynawowy, drewniany kościół o konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowej, podbity gontem i blachą, zbudowany został najprawdopodobniej około 1764 r. staraniem ks. P. Gołkowskiego Wnętrze świątyni o charakterze późnobarokowym. Polichromię neoklasycystyczną z 1787 r., malował J. Kozicki. Była ona konserwowana i rekonstruowana w 1973 r. po zmyciu warstwy z 1894 r. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 44 – Poz. 1781

Ołtarz główny późnobarokowy wykonany po 1767 r. Ołtarz boczny św. Anny późnobarokowy z ornamentem rokokowym, drugi MB Częstochowskiej o cechach renesansowych, dziewiętnastowieczny. Chrzcielnica barokowa. Dzwon z 1610 r. z powodu pęknięcia ponownie odlany w 1928 r. Kościół spłonął w 1992 r. Wieża spłonęła doszczętnie, natomiast w kościele zostały ściany i wnętrze, które przykryto prowizorycznie dachem. W latach 2010- 2011 odbudowano wieżę oraz wykonano gontowy dach. Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej.

2. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 112

Na cmentarzu pochowanych jest 256 żołnierzy w tym 133 nieznanych. Jest to 86 żołnierzy Armii Austro- Węgierskiej, 144 żołnierzy Armii Rosyjskiej i 26 żołnierzy Armii Niemieckiej. Powierzchnia cmentarza - 570 m2. Cmentarz położony jest wśród pół uprawnych. Zbudowany został na planie prostokąta. Ogrodzenie z kamiennego muru jest obecnie zniszczone i wymaga rozbiórki. Wnętrze porastają samosiejki i darnina. Zachowała się część nagrobków w formę steli osadzonych na betonowych podstawach. Na niektórych nagrobkach zachowały się żeliwne tablice pamiątkowe.

STRZESZYN

1. CMENTARZ WOJENNY Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 104

Na cmentarzu pochowanych jest 33 żołnierzy w tym 25 nieznanych . Jest to 11 żołnierzy armii Austro -Węgierskiej i 22 żołnierzy Armii Rosyjskiej. Powierzchnia cmentarza - 131 m2. Zbudowany został na planie prostokąta. Niegdyś do środka cmentarza prowadziła jednoskrzydłowa furtka. Obecnie cmentarz ogrodzony jest murem oraz metalowym płotem drabinkowym. Pierwotnie głównym elementem cmentarza był wysoki drewniany krzyż z półkolistym zadaszeniem łączącym oba ramiona. Obecnie układ kwater jest trudny do zidentyfikowania. Zachowało się kilka nagrobków, wśród których są żeliwne krzyże.

6.1.2. Pomnik historii

Pomnik historii to zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury Polski o ponadregionalnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 45 – Poz. 1781

dziedzictwa kulturowego kraju. Mogą to być obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne. Na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ustanawiana go Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej (w drodze rozporządzenia).

Na terenie Gminy Biecz powyższa forma ochrony prawnej nie występuje.

6.1.3. Park kulturowy

Park kulturowy jest jedną z form ochrony zabytków, ale jedyną znajdującą się w kompetencji jednostek samorządu terytorialnego. Park kulturowy powołuje mocą uchwały, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, rada gminy (lub rady gmin, jeśli obszar parku znajduje się na terenie kilku gmin). Utworzenie parku kulturowego ma na celu ochronę krajobrazu kulturowego oraz zachowanie wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej.

Na terenie Gminy Biecz przedmiotowa forma ochrony prawnej w chwili obecnej nie występuje.

6.1.4. Ustalenia ochrony w planach zagospodarowania przestrzennego

Drugą formą ochrony zabytków – oprócz parku kulturowego – zależną od jednostki samorządu terytorialnego są ustalenia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Skuteczność ich stosowania jest w znacznym stopniu uzależniona od woli i determinacji jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wraz z aktami wykonawczymi określa procedurę sporządzania i zakres merytoryczny miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wraz z aktami wykonawczymi określa przedmiot, formy i zasady ochrony zabytków i opieki nad nimi. Obie te ustawy wraz z aktami wykonawczymi dają narzędzie ochrony zabytków – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Ustawy te stanowią także podstawę uczestnictwa wojewódzkiego konserwatora zabytków w procedurze sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (tekst jednolity: Dz. U. z 2015, poz. 199 ) obowiązkowo określa się:

 przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania, w tym na terenach występowania zabytków i na obszarach zabytkowych;  zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, w tym na terenach występowania zabytków i na obszarach zabytkowych; Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 46 – Poz. 1781

 zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, w tym na terenach występowania zabytków i na obszarach zabytkowych;  zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków;  wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznych, w tym na terenach występowania zabytków i na obszarach zabytkowych;  zasady kształtowania zabudowy oraz wskaźniki zagospodarowania terenu, maksymalną i minimalną intensywność zabudowy jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną wysokość zabudowy, minimalną liczbę miejsc do parkowania i sposób ich realizacji oraz linie zabudowy i gabaryty obiektów, w tym na terenach występowania zabytków i na obszarach zabytkowych;  granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, w tym ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;  szczegółowe zasady i warunki scalania i podziału nieruchomości objętych planem miejscowym, w tym na terenie występowania zabytków i na obszarach zabytkowych;  szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy, w tym na terenach występowania zabytków i na obszarach zabytkowych;  zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji, w tym na terenach występowania zabytków i na obszarach zabytkowych;  sposób i termin tymczasowego zagospodarowania, urządzania i użytkowania terenów, w tym na terenów występowania zabytków i obszarów zabytkowych. Na terenie gminy Biecz obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uwzględniające w swoich zapisach zasady ochrony dziedzictwa kulturowego zabytków, dóbr kultury współczesnej i krajobrazu kulturowego

 miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Miasta Biecz – Uchwała nr VI/155/2004 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 9 grudnia 2004 r.

 miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Biecz – Uchwała nr VI/156/2004 Rady Miejskiej w Bieczu z dnia 9 grudnia 2004 r.

6.2. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków

Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy. Art. 22 ust. 4 ustawy zobowiązuje wójta (burmistrza, Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 47 – Poz. 1781

prezydenta miasta) do prowadzenia gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. Art. 22 ust. 5 określa zabytki, które winny być ujęte w gminnej ewidencji zabytków. Należą do nich:

 zabytki nieruchome wpisane do rejestru;

 inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków;

 inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w

porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Zgodnie z art. 24 znowelizowanej ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia gminnej ewidencji zabytków. Od 2 czerwca 2011 roku obowiązuje rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. z 2011, Nr 113, poz. 661).

Należy podkreślić, iż ewidencja zabytków nie jest dokumentem zamkniętym, winna być ona uzupełniana i weryfikowana. Jej zmiany nie powodują nieważności ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz gminnego programu opieki nad zabytkami. Ponadto winna ona podlegać okresowej aktualizacji, polegającej m.in. na wyłączeniu z ewidencji obiektów nieistniejących oraz gruntownie przebudowanych (np. zmiana bryły budynku, układu i wielkości otworów okiennych, likwidacja detalu architektonicznego, otynkowanie ceglanych elewacji). Uzupełnienia wymagają także zmiany stanu prawnego: wpis do rejestru zabytków, czy ustanowienie parku kulturowego.

Ustawa z dnia 18 marca 2010 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010, Nr 75, poz. 474) w sposób zasadniczy zmieniła status prawny ewidencji zabytków. Przed jej wejściem w życie (przed dniem 5 czerwca 2010 roku) gminne ewidencje zabytków prowadzone były bowiem wyłącznie dla celów wewnętrznych (informacyjnych) i pozwalały one na analizę oraz inwentaryzację istniejącej substancji kulturowej. Według aktualnego stanu prawnego:

 gminna ewidencja zabytków stanowi jedną z równorzędnych podstaw do objęcia znajdującego się w niej obiektu ochroną konserwatorską, m.in. w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego i decyzji o warunkach zabudowy (art. 1 pkt. 4 w/w ustawy);

 obok obszarów i obiektów objętych formami ochrony zabytków (określonych w art. 7 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami), również w odniesieniu do Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 48 – Poz. 1781

obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków obowiązuje uzgodnienie z wojewódzkim konserwatorem zabytków na etapie postępowania o ustaleniu warunków zabudowy (art. 4 ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw);

 w stosunku do obiektów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (art. 3 w/w nowelizacji).

Należy zaznaczyć, iż w odniesieniu do obiektów znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków, a niewpisanych indywidualnie do rejestru zabytków, rozbiórka zabytku uzgadniana jest w trybie przewidzianym w art. 39 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2013, poz. 1409). W toku opisanego wyżej postępowania Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków zobowiązany jest do ustalenia, czy pod względem konserwatorskim – przy uwzględnieniu stanu technicznego obiektu – zabytek kwalifikuje się do rozbiórki. Zgodnie z § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 roku w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. z 2011, Nr 113, poz. 661) kartę ewidencyjną obiektu, który przestał być zabytkiem, wyłącza się z wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz przechowuje w archiwum wojewódzkiego urzędu ochrony zabytków. Zgodnie z § 16 ust. 2 cytowanego rozporządzenia ust. 1 stosuje się również do karty adresowej zabytku, z tym że karta ta jest przechowywana w archiwum zakładowym urzędu gminy. Celem wyłączenia karty ewidencyjnej zabytku z wojewódzkiej ewidencji zabytków rozbiórce obiektu należy powiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków. W opisanej powyżej sytuacji wyłączenia obiektu z gminnej ewidencji zabytków dokonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Aktualnie gminna ewidencja zabytków gminy Biecz liczy 227 obiekty. Powstała ona w 2014 r. i została przyjęta Zarządzeniem Burmistrza nr 901/2014 z dnia 15 września 2014 r. W skład gminnej ewidencji zabytków wchodzą obiekty zabytkowe wpisane i nie wpisane do rejestru zabytków. Zestawienie obiektów objętych gminną ewidencją zabytków zawiera załącznik nr 1 do niniejszego programu.

6.3. Stanowiska archeologiczne

Na terenie gminy Biecz wyznaczonych jest 45 stanowisk archeologicznych. 13 na terenie miasta Biecz pozostałe w innych miejscowościach gminy. Dwa stanowiska archeologiczne objęte są ochroną prawną poprzez wpis do rejestru zabytków:

 w m. Racławice – tzw. „Szwedzki Kopiec” położony obok szkoły na działce nr ewid. 687, nr rejestru KS „A” – 694, dec. KL.II/680/07/72 z dnia 01.11.1972 r. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 49 – Poz. 1781

 w m. Rożnowice – osady z okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza położona na działce nr ewid. 975, nr rejestru KS.”A”- 696 dec. KL.II-680/69/72 z dnia 04.11.1972 r.

Wykaz wszystkich stanowisk archeologicznych zawiera załącznik nr 2.

6.4. Dziedzictwo kulturowe niematerialne

UNESCO w 2003 r. uchwaliło Konwencję w sprawie ochrony tego dziedzictwa, opracowując jednocześnie jego spójną definicję, która brzmi: „Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i, w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności. Dla celów niniejszej Konwencji, uwaga będzie skierowana wyłącznie na takie niematerialne dziedzictwo kulturowe, które jest zgodne z istniejącymi instrumentami międzynarodowymi w dziedzinie praw człowieka, jak również odpowiada wymogom wzajemnego poszanowania między wspólnotami, grupami i jednostkami, oraz zasadom zrównoważonego rozwoju”.

Biecz cechuje ogromne bogactwo niematerialne. Miasto, które było przez wiele lat ważne nie tylko w dziejach regionu, ale także Polski pozostawiło wiele pamiątek w postaci legend, podań, obyczajów i kultury. Bardzo dobrze znana jest legenda o jej założycielu Zbóju Beczu, który był rycerzem. Wróciwszy z wypraw krzyżowych z Ziemi Świętej, napadał na karawany bogatych kupców, uwalniając przy tym niewolników. Pojmany przez wojów księcia został skazany na karę śmierci przez ścięcie jednakże wybawiony od śmierci przez młodą dziewczynę, przeznaczył cały swój skarb na wybudowanie miasta. To właśnie po zbóju została nazwa miasta.

Biecz jest kojarzony z tzw. „Szkołą Katów”. Wielu twierdzi, iż jest to jedynie legenda, jednak fakt ten ma swoje potwierdzenie w materialne źródłowym. Biecz posiadał „prawo miecza”, czyli prawo skazywania i wykonywania wyroków śmierci oraz do posiadania własnego urzędu kata. Biecz w średniowieczu sprawował ważne funkcje sądownicze; w mieście zlokalizowane było sądownictwo grodzkie i ziemskie oraz sądownictwo wyższego prawa magdeburskiego. W XIV wieku, w województwie krakowskim tylko Kraków, Kamienica (dziś Nowy Sącz) i Biecz posiadały to prawo.

Arcybiskup Gnieźnieński piszę w swoim dziele; „w tym mieście przedtem wyzwalali się kaci” [Łubieński, str. 416, dok. elektr.]. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 50 – Poz. 1781

Biecz ma odtąd korzystać z tych samych praw i wolności, co Kraków, Poznań i Lwów a względem swawolników według tych samych praw i zwyczajów, co tamte miasta ma postępować [Bujak (1361-1632), 1914, s. 178, dok. elektr.].

Mistrz Świętej Sprawiedliwości był rzemieślnikiem, który przyuczał do zawodu swoich czeladników. Ma to swoje potwierdzenie w pracy „Wiadomości o fabrykach i rękodziełach w dawnej Polsce” „Przytaczam jeszcze dwa cechy jedyne w swoim rodzaju, mianowicie: okropny cech katów, który tylko w jednym miejscu w Bieczu w całej Polsce był w XVIII wieku, gdzie się uczyli i wyzwalali kaci…”, [Kołaczkowski 1881 r., str. 16]. Kat biecki był wypożyczany do innych miast by wykonywać wyroki śmierci. W bieckiej księdze rachunków z 1540 roku jest zapis mówiący o miastach które wypożyczały kata. Były to m.in. Dukla, Rymanów, Żmigród, Dębowiec, Pilzno, Ropczyce, Wojnicz i Rzeszów. Urząd ten zlikwidowano w 1783 r. pod zaborem austriackim, wraz ze zniesieniem sądów.

Z ziemią biecką związanych jest wiele innych legend. Podania te w szczególności dotyczą królów i książąt przebywających w Bieczu i okolicach oraz kapliczek licznie rozsianych na terenie gminy. Do dziś w społeczności bieckiej przetrwało wiele zwyczajów, które są kultywowane przez mieszkańców. Szczególnie widoczne jest obchodzenie zwyczajów związanych ze świętami i uroczystościami kościelnymi.

„Na Matkę Boską Zielną w połowie sierpnia, dwory pod Bieczem, a czasem i bogatsi chłopi posyłają do kościoła „wieniec” [Fusek 1998, s. 121]. A w Zielone Świątki „Pięknym jest zwyczaj majenia domów zielonymi gałęziami” [Fusek 1998, s.122]. Wiele zwyczajów uległo zmianom na przestrzeni czasów, jednakże są kultywowane do dziś tworząc piękną tradycje przekazywaną z pokolenia na pokolenie.

7. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń

Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse w otoczeniu), Threats (zagrożenia w otoczeniu). Taka analiza zawiera określenie czterech grup czynników:

 „mocnych stron” – uwarunkowań wewnętrznych, które stanowią silne strony gminy i które należycie wykorzystane sprzyjać będą jej rozwojowi (utrzymać je jako mocne, i na których należy oprzeć jej przyszły rozwój);

 „słabych stron” – uwarunkowań wewnętrznych, które stanowią słabe strony gminy i które nie wyeliminowane utrudniać będą jej rozwój (ich oddziaływanie należy minimalizować);

 „szans” – uwarunkowań zewnętrznych, które nie są bezpośrednio zależne od zachowania społeczności gminy Biecz, ale które mogą być traktowane jako szanse, i przy odpowiednio podjętych przez nią działaniach, wykorzystane jako czynniki sprzyjające rozwojowi tego obszaru; Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 51 – Poz. 1781

 „zagrożeń” – uwarunkowań zewnętrznych, które także nie są bezpośrednio zależne od zachowania społeczności gminy Biecz, ale które mogą stanowić zagrożenie dla rozwoju (należy unikać ich negatywnego oddziaływania na rozwój gminy).

Mocne strony:

 Bogata historia Biecza, unikalne zabytki wpisane do rejestru

 Posiadanie zabytku UNESCO (kościół pw. Michała Archanioła w Binarowej)

 Historia związana z rzemiosłem katowskim i postacią kata kojarzona jednoznacznie z Bieczem

 Bogate walory przyrodniczo-krajobrazowe;

 Częściowo zrewitalizowane obiekty zabytkowe i użyteczności publicznej

 Niskie zanieczyszczenie gleb, wody i powietrza;

 Brak uciążliwego przemysłu;

 Występowanie na terenie gminy cennych, unikalnych obiektów historyczno- kulturowych;

 Wolne, atrakcyjne tereny do inwestowania w mieszkalnictwo i bazę turystyczno- noclegową;

 Bardzo atrakcyjne przyrodniczo i kulturowo tereny dla rozwoju turystyki.

 Funkcjonują instytucje kultury - Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Bieczu, Muzeum Ziemi Bieckiej

 Dbałość lokalnych interesariuszy o ochronę lokalnego dziedzictwa kulturowego

 Autentyczność miejsca

Szanse:

 Świadomość bogatej historii miasta

 Uwzględnianie zagadnień z zakresu ochrony zabytków w dokumentach programowych gminy;

 Uwzględnianie zagadnień z zakresu ochrony zabytków w planowaniu przestrzennym; Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 52 – Poz. 1781

 Wykorzystanie walorów przyrodniczych do celów turystycznych i rekreacyjnych;

 Zmiana świadomości społecznej w wyniku rozwoju edukacyjnej funkcji środowiska kulturowego;

 Budzenie świadomości ekologicznej i kulturowo-historycznej mieszkańców (budowa ścieżek edukacyjnych, rozwój punktu informacji turystycznej, ustawienie tablic informacyjnych przy zabytkach);

 Udział funduszy prywatnych w pracach związanych z ochroną zabytków;

 Finansowanie ze środków gminy prac konserwatorskich;

 Możliwości pozyskiwania środków dla regionalnych programów ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej;

 Udostępnianie obiektów atrakcyjnych turystycznie.

 Rosnące zapotrzebowanie w społeczeństwie na uprawianie turystyki, zwłaszcza rodzinnej, krótkoterminowej

 Rozwój turystyki krajowej w związku z rosnącymi napięciami społecznymi na świecie oraz zagrożeniami terrorystycznymi

 Trend poszukiwania miejsc wyciszonych z dala od miejskiego zgiełku

 Położenie w regionie Karpackim i budowanie produktów turystycznych w oparciu o Markę Karpacką

 Postępujący rozwój imprez kulturalnych organizowanych przez instytucje kultury

 Organizowanie kolejnych edycji Kromer Festivalu z udziałem o sławnych muzyków, a co za tym idzie przyciągnięcie większej ilości turystów do Biecza oraz melomanów z Polski i z zagranicy

 Tworzenie nowych, ciekawych tematycznych produktów turystycznych

 Wsparcie inicjatyw prywatnych związanych z tworzeniem nowych produktów turystycznych, bazy gastronomicznej i noclegowej oraz paraturystycznej

Słabe strony:

 Niewystarczająca informacja turystyczna;

 Brak sprecyzowanego produktu turystycznego o silnej marce

 Odpływ ludności – szczególnie młodych osób – z uwagi na mało atrakcyjny rynek pracy i braki w ofercie edukacyjno-kulturalnej. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 53 – Poz. 1781

 Brak dostatecznie rozbudowanej bazy noclegowej i gastronomicznej

 Brak świadomości lokalnej związanej z korzyściami wynikającymi z ochrony dziedzictwa kulturowego

 Brak dostatecznej otwartości ludności lokalnej na turystów

 Słabo rozwinięta infrastruktura tyrystyki pieszej i rowerowej

 Duża liczba obiektów wymagających renowacji i modernizacji

Zagrożenia:

 Wzrost kosztów renowacji i konserwacji obiektów zabytkowych;

 Konieczność poniesienia dużych nakładów na rewitalizację obiektów zabytkowych;

 Niedostatek środków publicznych na prace konserwatorskie;

 Brak potencjalnych inwestorów;

 Niekontrolowana akcja inwestycyjna: niewłaściwie przeprowadzone pod względem konserwatorskim remonty i modernizacje budynków oraz budowa nowych niezgodnych z lokalną tradycją.

8. Założenia programowe

Warunkiem niezbędnym do realizacji celów i zadań zapisanych w „Gminnym programie opieki nad zabytkami” jest zespolenie oraz koordynacja form i metod ochrony dziedzictwa kulturowego. Można je osiągnąć poprzez:

 włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania gminy;

 uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej w planach rozwoju gminy;

 przeciwdziałanie tendencjom do rozpraszania zabudowy wsi;

 wykorzystywanie nowej formy prawnej ochrony zabytków jaką stanowi park kulturowy i pomnik historii.

Zmieniająca się rzeczywistość powoduje, że jedną z najistotniejszych staje się kwestia stosunku do historycznego dziedzictwa kultury. Tylko umiejętne i harmonijne jego włączenie w zmiany cywilizacyjne daje gwarancję jego właściwej ochrony. Ochrona oznaczać powinna także mądre i celowe zarządzanie zmieniającym się potencjałem i funkcją – dziedzictwo to zarówno zachowane obiekty zabytkowe, ale także przestrzeń i znaczenie symboliczne Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 54 – Poz. 1781

dziedzictwa – tak sfera sacrum, jak i produktu rynkowego. W tych realiach niezbędne jest konsekwentne łączenie ekonomii z potrzebą umiejętnego kształtowania świadomości wobec kultury i obiektów. W społecznej świadomości muszą funkcjonować pojęcia takie, jak: ochrona i opieka nad zabytkami, konserwacja, rewitalizacja, itp. Znacząca poprawa stanu w tej kwestii objąć musi zarówno instrumenty prawne (plany zagospodarowania przestrzennego, wyznaczone obiekty i obszary chronione), jak i działania edukacyjne (programy nauczania i samoświadomość społeczna) oraz planowanie i orientacja marketingowa (informacja turystyczna oraz produkty rynkowe).

8.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami, ich kierunki działań i omówienie zadań

Priorytety i kierunki zadań sformułowane w „Gminnym programie opieki nad zabytkami” powinny pozostać jako normy programowe. Natomiast zadania mogą być modyfikowane, w zależności od bieżących uwarunkowań. Przedstawiony katalog zadań należy traktować jako propozycję. Władze Gminy Biecz zdecydują, które z tych zadań zdołają zrealizować. Należy pamiętać, że wymogiem ustawowym jest sporządzanie co dwa lata sprawozdań z realizacji „Gminnego programu opieki nad zabytkami”.

Priorytet I: Ochrona krajobrazu kulturowego gminy Biecz

Włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania Gminy

Zdanie 1. Zapisy dotyczące ochrony zabytków w dokumentach strategicznych i planistycznych Gminy

 przyjęcie przez Radę Miejską „Gminnego programu opieki nad zabytkami dla gminy Biecz na lata 2016-2019” oraz okresowe monitorowanie jego realizacji;

 aktualizacja miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pod względem ochrony krajobrazu kulturowego;

 wspieranie badań i opracowań wykonywanych dla potrzeb planowania przestrzennego, programów ochrony dziedzictwa kulturowego gminy, obszarów planowanych pod inwestycje.

Obecnie Gmina Biecz jest w trakcie opracowywania nowego Studium Uwarunkowań Przestrzennych Miasta i Gminy Biecz w którym zaktualizowane i uwzględnione będą strefy ochrony konserwatorskiej oraz zapisy o ochronie obiektów zabytkowych. Kolejnym etapem prac po uchwaleniu Studium będzie przystąpienie do zmiany Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Biecz.

Zadnie 2. Budowa gminnego systemu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami

 współpraca z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Krakowie Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 55 – Poz. 1781

 współpraca z przedstawicielami kościoła katolickiego – właścicielami bardzo cennych zabytków zlokalizowanych na terenie gminy.

 bieżąca aktualizacja kart adresowych gminnej ewidencji zabytków;

 sukcesywna weryfikacja obiektów zabytkowych ujętych w gminnej ewidencji zabytków;

 uzupełnianie gminnej ewidencji zabytków w przypadku nowych obiektów, które dotychczas nie zostały rozpoznane;

 wykreślanie z gminnej ewidencji zabytków obiektów, które zostały rozebrane, zniszczone lub w wyniku przeprowadzonych prac modernizacyjnych lub robót budowlanych utraciły walory zabytkowe.

Priorytet II : Zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania

Zdanie 1. Utrzymanie i renowacja zabytków ruchomych i nieruchomych na terenie Gminy

 prowadzenie prac remontowo-konserwatorskich przy obiektach zabytkowych stanowiących własność Gminy Biecz. tj:

- rozbudowa renowacja oraz remont zabytkowego budynku Synagogi gdzie mieszczą się biura Urzędu Miejskiego oraz siedziba Gminnej Biblioteki,

- prace budowlano konserwatorskie obejmujące wschodni i północny odcinek murów

obronnych wraz z odbudową przypór,

- prace przy obiektach muzealnych polegające na zagospodarowaniu piwnic, budowę szalet,

- remont kapliczek pod górą zamkową, przy ul. Reformackiej, ul. Fuska, ul Bochniewicza i ul. Grunwaldzkiej.

 inicjowanie i wspieranie działań renowacyjno – konserwatorskich obiektów sakralnych.

- obecnie podjęto inicjatywę złożenia wspólnego wniosku o dofinansowanie ze środków europejskich w którym partnerami Gminy Biecz będą parafie z terenu Gminy których własnością są wpisane do rejestru zabytków obiekty sakralne. Planowane prace dotyczyć mają:

Kolegiaty Bożego Ciała poprzez konserwacje elewacji kościoła oraz Kaplicy św. Barbary, remont więźby dachowej kościoła oraz starej plebani, odwodnienie wokół Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 56 – Poz. 1781

kościoła i izolacji poziomej plebani oraz renowację ogrodzenia wraz z figurami apostołów.

Szpitala Królowej Jadwigi w zakresie wykonania elewacji oraz prac wykończeniowych z uwzględnieniem funkcji obiektu.

Klasztoru OO Reformatów w zakresie wzmocnienia fundamentów, odwodnienia, rewitalizacji piwnic pod obiektem. Prace miały by także objąć wymianę tynków wewnętrznych zaatakowanych przez wilgoć i grzyby, malowanie, zwentylowanie i ogrzanie przestrzeni użytkowych. Planowane jest udostępnienie pomieszczeń w części pozaklauzulowej i adaptacja wyznaczonych pomieszczeń do nowych funkcji użytkowych zawierających bazę żywieniową i noclegową oraz zagospodarowanie terenu zielonego wokół klasztoru poprzez stworzenie parku.

Kościoła p.w. Św. Michała Archanioła w Binarowej w zakresie izolacji pionowej fundamentów oraz odwodnienia wraz z remontem istniejącego rowu.

Kościół p.w. ś.w. Andrzeja Apostoła w Rożnowicach w zakresie instalacji elektrycznej wewnętrznej alarmowej, pożarowej oraz iluminacji świetlnej.

 podejmowanie starań o uzyskanie środków zewnętrznych na rewaloryzację zabytków będących własnością Gminy Biecz ;

 realizacja zadań zawartych w poszczególnych „Planach Odnowy Miejscowości” i tworzenie nowych;

Zadanie 2. Dofinansowywanie z budżetu Gminy zadań związanych z ochroną i opieką nad zabytkami

 zapewnienie w budżecie Gminy Biecz środków finansowych przeznaczonych na ochronę zabytków i opiekę nad nimi w ramach zadań własnych;

 dofinansowanie prac konserwatorskich, prac restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków nie będących własnością Gminy w postaci stosownej uchwały.

W budżecie Gminy Biecz na 2016 r. zapewniona została kwota 150 tys. zł na dotację po 50 tyś na dofinansowanie prac renowacyjnych Szpitala Królowej Jadwigi, Kolegiaty Bożego Ciała oraz Klasztoru OO Reformatów.

Zadanie 3. Zabezpieczenie zabytków przed pożarem, zniszczeniem i kradzieżą

 promowanie zasadności odpowiedniego zabezpieczenia zabytków;

 wspomaganie właścicieli i użytkowników zabytków w prowadzeniu działań prewencyjnych i ochronnych. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 57 – Poz. 1781

Zadanie 4. Propagowanie zasad prawidłowej konserwacji i rewaloryzacji zabytków

 stosowanie działań dyscyplinujących w stosunku do osób, które nie sprawują należytej opieki nad zabytkiem, określonej w art. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;

 uwzględnianie w umowach dzierżaw, najmu itp. warunków właściwego użytkowania obiektów zabytkowych oraz obowiązku przeprowadzenia prac remontowych w określonym terminie.

Priorytet III: Włączanie zabytków w procesy społeczne i gospodarcze

Zadanie 1. Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych.

Zadanie 2. Edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym krajobrazie kulturowym

 wspieranie projektów edukacyjnych poświęconych upowszechnianiu historii i zabytków;

 zaangażowanie w organizowaniu imprez upamiętniających wydarzenia historyczne

Zadanie 3. Eksponowanie walorów kulturowych Gminy poprzez turystykę, edukację i promocję

 organizacja i pomoc przy realizacji konkursów, wystaw i innych działań edukacyjnych związanych z dziedzictwem kulturowym;

 wspieranie rozwoju infrastruktury turystycznej;

 opracowanie i organizacja tras oraz ścieżek edukacyjnych z wykorzystaniem zabytków i walorów przyrodniczych;

 wykonanie nowych oraz uzupełnienie i odnowienie istniejących tablic informacyjnych przy obiektach zabytkowych.

 inicjowanie badań archeologicznych tj. dotyczących murów oraz baszty więziennej przy Szpitalu Królowej Jadwigi, odsłonięcia fundamentów zamku na górze zamkowej

Zadanie 4. Promocja i rozbudowa gminnego systemu informacyjnego o zabytkach

 stworzeni internetowej wszechstronnej bazy informacji o zabytkach zlokalizowanych na terenie gminy z wykorzystaniem nowoczesnych rozwiązań multimedialnych

 dotowanie i promowanie wydawnictw dotyczących zabytków (pocztówki, mapy, foldery, publikacje popularno-naukowe).

Zadanie 5. Zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 58 – Poz. 1781

 rozwój tematycznych szlaków turystycznych (pieszych, rowerowych, samochodowych, kolejowych,) promujących dziedzictwo kulturowe Gminy Biecz (w oparciu o wydarzenia historyczne, zespoły zabytków); np. wykonanie ścieżki spacerowej na górę zamkową, ścieżki wzdłuż murów obronnych przy Domu z Basztą.

 wspieranie finansowe i organizacyjne inicjatyw na rzecz budowy tematycznych szlaków turystycznych promujących dziedzictwo kulturowe regionu;

 wspieranie działań na rzecz włączenia gminy Biecz do krajowej i europejskiej sieci szlaków kulturowych;

 rozwój oferty kulturalnej korespondującej z dziedzictwem historycznym Biecza

9. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami

Zakłada się, że zadania określone w „Gminnym programie opieki nad zabytkami” będą realizowane w wyniku następujących działań:

1. Współpraca władz Gminy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Krakowie oraz z właścicielami i użytkownikami obiektów zabytkowych, przedstawicielami Kościoła Katolickiego, organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami oraz ośrodkami naukowymi.

2. Działania własne władz samorządowych:

 finansowe – należyte utrzymywanie, wykonanie remontów i prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych będących własnością Gminy oraz dotacje dla właścicieli i użytkowników obiektów zabytkowych;

 programowe – realizacja projektów i programów krajowych, wojewódzkich, regionalnych w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego.

3. Inne – działania stymulujące, promocyjne, edukacyjne, itp.

 działania w ramach programów dofinansowywanych z funduszy Unii Europejskiej.

W celu realizacji zadań niniejszego „Gminnego programu opieki nad zabytkami” konieczne będzie pozyskanie poparcia społecznego dla działań na rzecz środowiska kulturowego, a w dalszej kolejności podjęcie ze strony władz i mieszkańców inicjatyw skutkujących konkretnymi działaniami.

10. Źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami

„Gminny program opieki nad zabytkami” jest zbiorem celów i zadań dla gminy jako terytorium administracyjnego, a nie wyłącznie dla władz samorządowych, także źródła finansowania nie odnoszą się wyłącznie do środków, którymi dysponować może samorząd. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 59 – Poz. 1781

Podstawowym źródłem finansowania zabytków w Polsce są środki publiczne pochodzące z budżetu państwa, funduszy pomocowych oraz budżetów poszczególnych samorządów

Dysponentami powyższych środków są:

 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego;

 Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków;

 Organy stanowiące – gmin, powiatów, samorządów województw,

 Instytucje zarządzające środkami pomocowymi

11. Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami

Ustawa nakłada na wójtów, burmistrzów i prezydentów obowiązek sporządzania sprawozdań z realizacji programu co 2 lata. Sprawozdanie przedkładane Radzie powinno zawierać informację o ewentualnych zmianach zachodzących w Gminnej ewidencji zabytków oraz rejestrze zabytków, informacje o działaniach podejmowanych na rzecz opieki nad zabytkami i ochroną dziedzictwa kulturowego.

Celem sprawozdania z realizacji zadań z zakresu opieki nad zabytkami jest zebranie informacji dotyczących realizacji programu na każdym etapie wdrażania. Daje ono podstawę oceny uzyskanych efektów oraz umożliwia formułowanie ewentualnych wytycznych i propozycji zmian.

Dla oceny realizacji programu proponowane są następujące wskaźniki:

 liczba podjętych działań i projektów dotyczących dziedzictwa kulturowego

 wartość prac remontowo – konserwatorskich przy obiektach gminnych

 liczba obiektów poddanych pracom remontowo – konserwatorskim

 poziom (%) wydatków budżetu gminy na ochronę i opiekę nad zabytkami w tym pozyskane ze źródeł zewnętrznych

 wartość wsparcia finansowego udzielonego właścicielom zabytków na renowację i remonty

 liczba wydarzeń promujących lokalną tradycję i kulturę

 liczba i długość utworzonych szlaków kulturowych i ścieżek

 liczb rozpowszechnionych wydawnictw i informacji promocyjnych

 liczba inicjatyw edukacyjnych podjętych w placówkach oświatowych Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 60 – Poz. 1781

 liczba turystów odwiedzjących gminę Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 61 – Poz. 1781

SPIS OBIEKTÓW Z GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW Z TERENU GMINY BIECZ

DATA WPISU NE REJESTRU LP. MIEJSCOWOŚĆ OBIEKT ADRES REJESTRU ZABYTKÓW ZABYTKÓW

BIECZ 1 BIECZ Dzielnica staromiejska KS.„A”-77, dec. 31.12.1952 r. KL.IV-54/27/52 2 BIECZ Budynek mieszkalny ul. 3 Maja 1 3 BIECZ Zespół Szkół nr 2- szkoła ul. Bochniewicza 2 podstawowa nr 2, gimnazjum nr 2 4 BIECZ Cmentarz wojenny nr ul. Bochniewicza, KS.„A”-402/M 31.03.2009 r. 106 z I wojny światowej dz. nr 213 5 BIECZ Kapliczka słupowa ul. Bochniewicza przy nr 33, dz. nr 61/6 6 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Fuska 2 7 BIECZ Kapliczka ul. Fuska przy nr 1, dz. nr 2382 8 BIECZ Kapliczka ul. Fuska przy nr 9, dz. nr 2389 9 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Grodzka 2 10 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Grodzka 10 11 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Grodzka 12 12 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Grodzka 13 13 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Grodzka 15 14 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Grodzka 16 15 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Grodzka 18 16 BIECZ Zespół Szkół nr 1, bud. I- ul. Grodzka 22 Szkoła podstawowa nr 1, Publiczne gimnazjum nr 1 17 BIECZ Kapliczka ul. Grunwaldzka przy nr 22a, dz. nr 162 18 BIECZ Cmentarz katolicki ul. Harta, dz. nr 103, 104, 105, 106, 113/1 19 BIECZ Kościół pw. św. Piotra na ul. Harta, dz. nr 105 cmentarzu katolickim 20 BIECZ Nagrobek A. Toma, na ul. Harta, dz. nr 106 cmentarzu katolickim 21 BIECZ Nagrobek F. ul. Harta, dz. nr 106 Bugajskiego, na cmentarzu katolickim Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 62 – Poz. 1781

22 BIECZ Nagrobek J. ul. Harta, dz. nr 106 Marmużniaka, na cmentarzu katolickim 23 BIECZ Nagrobek K. Hocka, na ul. Harta, dz. nr 106 cmentarzu katolickim 24 BIECZ Nagrobek P. ul. Harta, dz. nr 106 Rybakowskiego, na cmentarzu katolickim 25 BIECZ Nagrobek rodziny ul. Harta, dz. nr 106 Wittingów, na cmentarzu katolickim 26 BIECZ Nagrobek S. ul. Harta, dz. nr 106 Stonowskiego, na cmentarzu katolickim 27 BIECZ Nagrobek W. J. Hoberka, ul. Harta, dz. nr 106 na cmentarzu katolickim 28 BIECZ Cmentarz wojenny nr ul. Harta, dz. nr 131 KS.„A”-401/M 08.12.2009 r. 105 z I wojny światowej 29 BIECZ Kapliczka na cmentarzu ul. Harta, dz. nr 131 wojennym 105 z I wojny światowej 30 BIECZ Urząd Miejski- Zespół ul. Kazimierza Wielkiego KS.„A”-371, 30.04.1968 r. Oświaty i Wychowania, 31 dec. KL.II- Automobilklub, Polski 680/15/68 Związek Wędkarski, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Związek Harcerstwa Polskiego, d. Dworek, tzw. „Nędzkówka”, Wantuchówka 31 BIECZ Kapliczka ul. Kazimierza Wielkiego 49, dz. nr 1106/7 32 BIECZ Cmentarz wojenny nr ul. Kazimierza Wielkiego, KS.„A”-1368/M 18.09.2013 r. 108 z I wojny światowej dz. nr 2368/1 33 BIECZ Kościół i klasztor OO ul. Kazimierza Wielkiego, KS.„A”-288, 06.09.1992 r. Franciszkanów Reform. dz. nr 2368/1 dec. GP IV- 5340/26/90/R 34 BIECZ Dom Kromera ul. Kromera 1 KS.„A”-309, 26.09.1973 r. dec. KL.II- 680/39/73 35 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Kromera 3 36 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Kromera 10 37 BIECZ Duszpasterstwo parafii ul. Kromera 16 Bożego Ciała 38 BIECZ Budynek gospodarczy ul. Kromera 16a KS.„A”-5, dec. 15.11.1948 r. przy plebanii III 13-4-5-48 Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 63 – Poz. 1781

39 BIECZ Pozostałości po baszcie ul. Kromera, dz. nr 402 u stóp dzwonnicy farnej 40 BIECZ Bramka między plebanią ul. Kromera, dz. nr 402 a kościołem farnym 41 BIECZ Bramka na cmentarz ul. Kromera, dz. nr 402 KS.„A”-5, dec. 15.11.1948 r. kościelny w zespole III 13-4-5-48 farnym 42 BIECZ Dzwonnica w zespole ul. Kromera, dz. nr 402 KS.„A”-5, dec. 15.11.1948 r. farnym III 13-4-5-48 43 BIECZ Kościół parafialny- Fara ul. Kromera, dz. nr 402 KS.„A”-5, dec. 15.11.1948 r. pw. Bożego Ciała III 13-4-5-48 44 BIECZ Kaplica św. Barbary ul. Kromera, dz. nr 402 KS.„A”-5, dec. 15.11.1948 r. w zespole farnym III 13-4-5-48 45 BIECZ Baszta ul. Kromera, dz. nr 404 46 BIECZ Cmentarz żydowski ul. Nęckówka, nr 107 dz. nr 839/1 47 BIECZ Cmentarz wojenny nr ul. Parkowa, dz. nr 1075 KS.„A”-403/M 26.10.2009 r. 109 z I wojny światowej 48 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Piekarska 1 49 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Piekarska 23 50 BIECZ Kapliczka ul. Przedmieście Dolne/ ul. Polna 3/1, dz. nr 2333 51 BIECZ Ratusz ul. Rynek 1 KS.„A”-250, 05.03.1931 r. dec. LXX/43/30 52 BIECZ Dom Becza- budynek ul. Rynek 2 KS.„A”-372, 08.05.1968 r. mieszkalny, restauracja dec. KL.II- 680/19/68 53 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 3 54 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 4 55 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 5 56 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 7 57 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 10 58 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 11 59 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 12 60 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 16 61 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 17 62 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 19 63 BIECZ Urząd Miasta, ul. Rynek 20 KS.„A”-186, 07.12.1989 r. d. synagoga dec. KL.IV- 5340/168/89-R 64 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 21 65 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 22 66 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 23 67 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 25 68 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 26 69 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 27 70 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 28 Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 64 – Poz. 1781

71 BIECZ Budynek mieszkalny ul. Rynek 29 72 BIECZ Fontanna ul. Rynek, dz. nr 379/2 73 BIECZ Kapliczka św. Floriana ul. Rynek, dz. nr 379/2 74 BIECZ Zespół Szkół nr 1, bud. II- ul. Szpitalna 1 KS.„A”-49, dec. 03.09.1984 r. Szkoła podstawowa nr 1, KL.IV- Publiczne gimnazjum nr 5340/50/84-R 2, Szkoła Stowarzyszona Unesco, d.budynek tzw. Gród starościński 75 BIECZ Internat, d. Szpital św. ul. Szpitalna 2 KS.„A”-175, 02.09.1972 r. Ducha dec. KL.II- 680/64/72 76 BIECZ Dom z Basztą- Muzeum ul. Węgierska 1 KS.„A”-88, dec. 05.01.1968 r. Ziemi Bieckiej KL.II- 680/119/68 77 BIECZ Budynek przy Muzeum ul. Węgierska 4 Bieckim 78 BIECZ Bud. folwarczny, basteja ul. Załawie, dz. nr 230/1 narożna- bud. nieużytkowany BINAROWA 79 BINAROWA Szkoła nr 457 80 BINAROWA Figura Matki Boskiej obok nr 70, dz. nr 1165 81 BINAROWA Kościół paraf. pw. św. dz. nr 1386/1 KS.„A”-22, dec. 24.11.1948 r. Michała Archanioła L.K.S-MB-4-22- 48 82 BINAROWA Dzwonnica przy kościele dz. nr 1386/1 paraf. pw. św. Michała Archanioła 83 BINAROWA Cmentarz wojenny nr dz. nr 2394 KS.„A”-1372/M 16.12.2013 r. 110 z I wojny światowej 84 BINAROWA Cmentarz katolicki dz. nr 2394 BUGAJ 85 BUGAJ Budynek mieszkalny nr 83 86 BUGAJ Krzyż przydrożny przy nr 22, dz. nr 396/1 87 BUGAJ Kapliczka przydrożna przy nr 83, dz. nr 300 GŁĘBOKA 88 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny przy nr 1, dz. nr 16/2 89 GŁĘBOKA Budynek gospodarczy przy nr 1, dz. nr 16/2 90 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 27 91 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 31 92 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 60 93 GŁĘBOKA Stodoła nr 60 94 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 61 95 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 63 96 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 85 97 GŁĘBOKA Stodoła nr 88 98 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 90 Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 65 – Poz. 1781

99 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 97 100 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 102 101 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 106 102 GŁĘBOKA Budynek mieszkalny nr 107 GRUDNA KĘPSKA 103 GRUDNA KĘPSKA Budynek gospodarczy nr 22 104 GRUDNA KĘPSKA Kaplica dz. nr 405/1 105 GRUDNA KĘPSKA Kapliczka w pobliżu nr 80, dz. nr 469/4 LIBUSZA 106 LIBUSZA Budynek mieszkalny nr 6 107 LIBUSZA Pozostałości ogrodu nr 6, dz. nr 44/5 dworskiego 108 LIBUSZA Studnia przy dworze nr 6 109 LIBUSZA Plebania nr 294 110 LIBUSZA Cmentarz katolicki dz. nr 568/1 111 LIBUSZA Nagrobek A. Haasa na dz. nr 568/1 cmentarzu katolickim 112 LIBUSZA Nagrobek J. Skierackiego dz. nr 568/1 na cmentarzu katolickim 113 LIBUSZA Kapliczka obok kościoła, dz. nr 569 murowana 114 LIBUSZA Kościół pw. Narodzenia dz. nr 569 KS.„A”-93, dec. 05.03.1931 r. NMP L.XII-43 115 LIBUSZA Figura Matki Boskiej naprzeciwko nr 104, dz. nr 678 116 LIBUSZA Kapliczka przy nr 291, dz. nr 1883/1 117 LIBUSZA Cmentarz wojenny nr dz. nr 695 KS.„A”-1371/M 16.01.2014 r. 101 RACŁAWICE 118 RACŁAWICE Kapliczka przy nr 190, dz. nr 687 119 RACŁAWICE Cmentarz wojenny nr dz. nr 1350 KS.„A”-1369/M 16.01.2014 r. 111 z I wojny światowej ROŻNOWICE 120 ROŻNOWICE Piwnica nr 25 121 ROŻNOWICE Kapliczka przy nr 4, dz. nr 869/1 122 ROŻNOWICE Kapliczka przy nr 26, dz. nr 948/2 123 ROŻNOWICE Kapliczka przy nr 130, dz. nr 1119/1 124 ROŻNOWICE Kapliczka przy nr 318, dz. nr 974/2 125 ROŻNOWICE Studnia obok spichlerza dz. nr 1163 plebańskiego 126 ROŻNOWICE Cmentarz wojenny nr dz. nr 325 112 127 ROŻNOWICE Kapliczka dz. nr 448 128 ROŻNOWICE Kapliczka naprzeciwko nr 68, dz. nr 846/1 Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 66 – Poz. 1781

129 ROŻNOWICE Cmentarz katolicki dz. nr 1085 130 ROŻNOWICE Kościół paraf. pw. św. dz. nr 1165 KS.„A”-197, 08.07.1971 r. Andrzeja Apostoła dec.KL.II- 680/24/71 131 ROŻNOWICE Kapliczka naprzeciwko nr 56, dz. nr 1168/3 STRZESZYN 132 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 1 133 STRZESZYN Stajnia Strzeszyn nr 1 134 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 11 135 STRZESZYN Stajnia Strzeszyn nr 16 136 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 18 137 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 24 138 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 25 139 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 68 140 STRZESZYN Budynek gospodarczy Strzeszyn nr 72 141 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 72 142 STRZESZYN Piwnica Strzeszyn nr 72 143 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 73 144 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 78 145 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 84 146 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 87 147 STRZESZYN Stodoła Strzeszyn nr 87 148 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 144 149 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 148 150 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 207 151 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 208 152 STRZESZYN Piwnica Strzeszyn nr 208 153 STRZESZYN Budynek gospodarczy Strzeszyn nr 208 154 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 240 155 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 263 156 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 269 157 STRZESZYN Budynek gospodarczy Strzeszyn nr 300 158 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 300 159 STRZESZYN Warsztat Strzeszyn nr 300 160 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 301 161 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 345 162 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 349 163 STRZESZYN Budynek gospodarczy Strzeszyn nr 355 164 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 413 165 STRZESZYN Stodoła Strzeszyn nr 413 166 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 414 167 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 415 168 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 420 169 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 421 170 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 422 171 STRZESZYN Budynek mieszkalny Strzeszyn nr 424 Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 67 – Poz. 1781

172 STRZESZYN Stodoła Strzeszyn nr 424 173 STRZESZYN Kapliczka słupowa Strzeszyn przy nr 64, dz. nr 1298-2 174 STRZESZYN Kapliczka słupowa Strzeszyn przy nr 66, dz. nr 165/2 175 STRZESZYN Kapliczka z krzyżem Strzeszyn przy nr 72, dz. nr 167 176 STRZESZYN Kapliczka- krzyż Strzeszyn przy nr 154, dz. nr 888/9 177 STRZESZYN Krzyż przydrożny Strzeszyn przy nr 292, dz. nr 790/2 178 STRZESZYN Krzyż przydrożny z Strzeszyn przy nr 420, kapliczką dz. nr 846 179 STRZESZYN Kapliczka z fig. M. B. z Strzeszyn przy nr 447, dzieciątkiem dz. nr 259/2 180 STRZESZYN Cmentarz wojenny nr Strzeszyn, dz. nr 703/1 KS.„A”-400/M 31.03.2009 r. 104 z I wojny światowej Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 68 – Poz. 1781

SPIS STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH Z TERENU GMINY BIECZ

NR STANOWISKA W FUNKCJA LP. MIEJSCOWOŚĆ MIEJSCOWOŚĆI/ NA CHRONOLOGIA OBSZARZE, OBSZAR AZP STANOWISKA 1 Racławice ?, AZP 109-68 ? kopiec ziemny zwany „Szwedzki Kopiec” 2 Rożnowice 3, AZP 109-68 okres rzymski osada wczesne średniowiecze osada 3 Biecz 1/1, AZP 109-69 epoka brązu osada średniowiecze/ czasy nowożytne miasto 4 Biecz 2/2, AZP 109-69 epoka brązu grodzisko? wczesne średniowiecze XI- XIII w. grodzisko XIV- XVI w. zamek 5 Biecz 3/3, AZP 109-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada średniowiecze zamek? 6 Biecz 8/6, AZP 109-69 średniowiecze pomosty bagienne? 7 Biecz 46/50, AZP 109-69 okres rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 8 Biecz 48/52, AZP 109-69 późny okres rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 9 Biecz 49/53, AZP 109-69 okres rzymski osada średniowiecze osada 10 Biecz 64/68, AZP 109-69 okres rzymski osada wczesne średniowiecze osada nowożytna osada 11 Biecz 66/70, AZP 109-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada późne średniowiecze osada nowożytna osada 12 Biecz 67/71, AZP 109-69 prahistoria osada okres rzymski osada wczesne średniowiecze osada późne średniowiecze ślad osadniczy nowożytna osada 13 Biecz 71/75, AZP 109-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada nowożytna osada? 14 Binarowa 4/76, AZP 109-69 prahistoria osada? późne średniowiecze ślad osadniczy 15 Binarowa 5/77, AZP 109-69 okres rzymski osada? nowożytna ślad osadniczy 16 Binarowa 8/80, AZP 109-69 prahistoria osada? późne średniowiecze ślad osadniczy 17 Binarowa 18/90, AZP 109-69 epoka kamienia ślad osadniczy prahistoria osada? nowożytna ślad osadniczy 18 Grudna Kępska 1/125, AZP 109-69 późny okres rzymski osada wczesne średniowiecze osada średniowiecze ślad osadniczy 19 Grudna Kępska 4/128, AZP 109-69 prahistoria osada nowożytna osada Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 69 – Poz. 1781

20 Grudna Kępska 5/129, AZP 109-69 prahistoria osada wczesne średniowiecze ślad osadniczy późne średniowiecze osada 21 Grudna Kępska 11/135, AZP 109-69 prahistoria osada? późne średniowiecze ślad osadniczy nowożytna ślad osadniczy 22 Grudna Kępska 12/136, AZP 109-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada późne średniowiecze ślad osadniczy 23 Grudna Kępska 13/137, AZP 109-69 okres rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 24 Biecz 4/1, AZP 110-69 epoka brązu/ okres halsztacki ślad osadniczy wczesne średniowiecze XI- XII w. osada 25 Biecz 73/11, AZP 110-69 okres p. rzymski osada 26 Głęboka 5/75, AZP 110-69 późny okres rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 27 Korczyna 1/57, AZP 110-69 prahistoria osada nowożytna ślad osadniczy 28 Korczyna 4/60, AZP 110-69 prahistoria ślad osadniczy epoka brązu/ okres halsztacki osada okres rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 29 Korczyna 5/61, AZP 110-69 prahistoria osada 30 Korczyna 6/62, AZP 110-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada nowożytna osada 31 Korczyna 9/64, AZP 110-69 późny okres rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 32 Korczyna 12/67, AZP 110-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada nowożytna ślad osadniczy 33 Korczyna 14/69, AZP 110-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada późne średniowiecze osada 34 Korczyna 15/70, AZP 110-69 epoka kamienia ślad osadniczy epoka brązu/ okres halsztacki osada późne średniowiecze osada nowożytna ślad osadniczy 35 Libusza 1/7, AZP 110-69 późny okres rzymski osada wczesne średniowiecze osada nowożytna osada 36 Libusza 7/42, AZP 110-69 prahistoria osada wczesne średniowiecze osada nowożytna osada? 37 Libusza 14/49, AZP 110-69 okres rzymski osada nowożytna osada? 38 Libusza 20/55, AZP 110-69 późny okres rzymski osada 39 Strzeszyn 4/22, AZP 110-69 późny okres rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 40 Strzeszyn 5/23, AZP 110-69 prahistoria osada? okres rzymski osada 41 Strzeszyn 6/24, AZP 110-69 epoka brązu/ okres halsztacki osada? 42 Strzeszyn 8/26, AZP 110-69 okres p. rzymski osada nowożytna ślad osadniczy 43 Strzeszyn 9/27, AZP 110-69 prahistoria osada Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 70 – Poz. 1781

nowożytna ślad osadniczy 44 Strzeszyn 16/34, AZP 110-69 prahistoria osada późne średniowiecze ślad osadniczy nowożytna ślad osadniczy 45 Strzeszyn 17/35, AZP 110-69 późny okres rzymski osada nowożytna osada

Przewodniczący Rady

Grzegorz Nosal