L’ALSACE À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas Grands itinéraires AU FIL DE LA LIGNE MAGINOT Hauptradwege An der Maginot Linie Major Cycle trails 3 Along the Maginot Line lange tochten 80 km - 911 m alsaceavelo.fr Langs de Maginotlinie

ALLEMAGNE

Wissembourg

Obersteinbach Parc Naturel MOSELLE Régional S au er D3 Neunhoffen Pfaffenbronn Dambach D27 D65 Col de Pfaffenschlick D853 Fort du Drachenbronn Mattstall D264 D53 Four-à-Chaux Camp de Seebach Drachenbronn D65 Fort de Schœnenbourg D34 D121 Jaegerthal D27 D249 A35 des Vosges Schœnenbourg du Nord Nehwiller Trimbach Niederbronn- les-Bains Soultz-sous-Forêts D1062 Wœrth D52 Oberrœdern Départ du circuit / Start der Tour / Hohwiller Leiterswiller Start of trail / VertrekpuntReichshoffen D28 Niederrœdern Le Rhin Kuhlendorf Sens du circuit / Richtung der Tour / D263 D245 Direction of trail / Rijrichting Hatten Plittersdorf (D) Route / Straße / Road / VerhardeGundershoffen weg Sauer D197 Voie à circulation restreinte/ Straße mit eingeschränktem Verkehr / D27 Restricted access road / Weg met beperkt verkeer D37 Parcours cyclables en site propre/ Kœnigsbruck D197 D87 Radweg im Gelände / D468 Separate cycle track / Fietspad D163

D37 D263 D397 Bandes cyclables / Radweg auf der Straße / D1062 FORÊT DE Cycle lanes / Fietsstrook Leutenheim ALLEMAGNE Rœschwoog Gare SNCF / Bahnhof / D1063 A35 D919Railway station / Treinstation r Soufflenheim Rountzenheim e Moder d o Autres tours / Andere Touren / M Other trails / Andere tochten Auenheim 0 2,5 5 km Bac gratuit / Kostenlose Rheinfähre / Haguenau Légendes Cartographie Free ferry / Gratis pont

Bitche PFALZ (D)

Rastatt (D)

StrasbourgBAS-RHIN BADEN SCHWARZWALD (D) LORRAINE

Colmar Fribourg (DE)

Mulhouse HAUT-RHIN

BÂLE (CH)

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 1/5 L’ALSACE À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas Grands itinéraires AU FIL DE LA LIGNE MAGINOT Hauptradwege An der Maginot Linie Major Cycle trails 3 Along the Maginot Line lange tochten 80 km - 911 m alsaceavelo.fr Langs de Maginotlinie

Entamé au bac de Seltz-Plittersdorf, l'itinéraire After the ferry at Seltz-Plittersdorf, the route traverse les villages de la bande rhénane pour goes through the villages of the strip to reach gagner la limite Est de la forêt de Haguenau. Le the Eastern limit of the forest of Haguenau. The parcours prend alors la direction du Nord-Ouest road then turns north-west to follow the Maginot pour longer la Ligne Maginot. La randonnée line. The cycle trail takes you through forest as far s'effectue en forêt jusqu'à Hatten puis à travers as Hatten, then through a hilly area to the foot of une région de collines jusqu'au pied des Vosges the Northern Vosges. The picturesque villages of du Nord. Protégé à nouveau par la forêt, l'itinéraire Hoffen and Hunspach punctuate the itinerary until franchit le col du Pfaffenschlick avant de déboucher the Pfaffenschlick pass. Lembach is well-known as dans la vallée de la Sauer puis celles du Jaegerthal a gastronomic halt. The valley of the Sauer, then et du Schwarzbach qui conduisent à Bitche en those of the Jaegerthal and the Schwarzbach then Lorraine. lead on to Bitche in Lorraine. All along the route Au pays de l'Outre-Forêt, la route alterne les there are Maginot Line sites which have recently curiosités historiques et les villages pittoresques. been renovated: the shelter at Leutenheim, the À mi-parcours, Hoffen en est l'illustration avec sa Esch pillbox and the Shelter museum at Hatten, coquette mairie à pans de bois et la rue principale the Schoenenbourg Fort, the Four à chaux Fort qui ressemble à une image d'Epinal. Hunspach, at Lembach and finally the pillbox at Dambach- classé parmi les plus beaux villages de , Neunhoffen. séduit par son architecture et ses grandes demeures paysannes. À quelques kilomètres, Lembach est De tocht begint in Seltz-Plittersdorf en reconnu comme une étape gastronomique. Tout doorkruist de dorpen langs de Rijnvlakte naar de au long de l'itinéraire se succèdent des sites de oostelijke rand van het bos van Haguenau. Daar la Ligne Maginot récemment mis en valeur : l'abri buigt het parcours in noordwestelijke richting af de Leutenheim, la casemate Esch et le Musée de langs de Maginotlinie. Vervolgens rijdt u door het l'Abri à Hatten, le Fort de Schoenenbourg, le Fort bos naar Hatten en via een heuvelachtig gebied du Four à Chaux à Lembach et enfin la casemate de tot aan de voet van de Noordelijke Vogezen. De Dambach-Neunhoffen. schilderachtige dorpjes Hoffen en Hunspach, in de klim naar de pas van Pfaffenschlick, lijken van Ab der Fähranlegestelle von Seltz- een ansichtkaart te komen. Na enkele kilometers Plittersdorf führt der Weg durch mehrere, für Lembach, bekend om de verfijnde keuken. Het die Rheinufergegend typische Dörfer, bis an die stuk na Lembach gaat door de dalen van de östliche Spitze des Waldgebietes von Haguenau. Sauer, de Jaegerthal en de Schwarzbach naar Anschließend geht es weiter in nordwestlicher Bitche in Lorraine. Langs de hele route liggen Richtung, entlang der Maginot-Linie. Der nächste onlangs gerestaureerde verdedigingswerken Streckenabschnitt führt durch den Wald bis nach van de Maginotlinie: de bunker van Leutenheim, Hatten, und anschließend durch ein hügeliges de kazemat van Esch en het Bunkermuseum Gebiet bis zum Fuße der nördlichen Vogesen. van Hatten, de kazemat van Oberroedern, Fort Weiter geht es über die malerischen Dörfer Hoffen Schoenenbourg, bunker Four à Chaux in Lembach und Hunspach bis zum Paß «Col de Pfaffenschlick». en tenslotte de kazemat van Dambach-Neunhoffen. Lembach ist als hervorragende gastronomische Etappe bekannt. Der nächste Abschnitt führt durch das Tal der Sauer, das Jaegerthal und das Schwarzbach-Tal bis nach Bitche in Lothringen. Über die gesamte Länge der Route kann man die jüngst restaurierten Monumente der Maginot-Linie besichtigen: Den Unterstand von Leutenheim», die «Casemate Esch» und das Großunterstandsmuseum in Hatten, die Festungen in Schoenenbourg und in Lembach und schließlich die Kasematte von Dambach-Neunhoffen.

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 2/5 L’ ALSACE À VÉLO AU FIL DE LA LIGNE MAGINOT Radwandern im Elsass An der Maginot Linie / Along the Maginot Line - Langs de Maginotlinie Cycling in ALsace 3 80 km - 911 m Fietsen in de Elzas

LE PARCOURS / DER WEG / THE ROUTE / DE ROUTE

Partiel Total Localités Teilabschnitt Gesamt Orte - Towns - Gemeentes Partial Total Rastatt (D) - 0 km 0 km Bac Seltz/Plittersdorf - 7 km 7 km

Bac Seltz/• - 0 km 0 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Plittersdorf Beinheim • PC/D87 9,9 km 9,9 km ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Roppenheim • D468/PC 3,1 km 13,0 km ◆ ◆ ◆ Be-Bo Kauffenheim D197/D397 3,5 km 16,5 km Leutenheim D397 1,4 km 17,9 km ◆ ◆ Be Koenigsbruck D163/D37 2,8 km 20,7 km ◆ Hatten D37/D197 8,7 km 29,4 km ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ Oberroedern D245/D52 3,7 km 33,1 km Ep-Bo Leiterswiller D52 1,8 km 34,9 km ◆ ◆ Hoffen D52 1,0 km 35,9 km ◆ ◆ Ep Hunspach • D76 3,3 km 39,2 km ◆ ◆ ◆ ◆ Be Fort de Schoenenbourg D249/rue Cdt Reynier 2,9 km 42,1 km ◆ ◆ Schoenenbourg rue Cdt Reynier/D65 2,7 km 44,8 km ◆ ◆ Ep Keffenach D65 2,9 km 47,7 km Camp de Drachenbronn D65 3,2 km 50,9 km ◆ ◆ ◆ ◆ Col du Pfaffenschlick D65 1,3 km 52,2 km ◆ ◆ Pfaffenbronn D65 1,3 km 53,5 km ◆ ◆ Fort du Four-à-Chaux D65 3,2 km 56,7 km Lembach D65/D27 2,3 km 59,0 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Mattstall C1(IC) 3,6 km 62,6 km ◆ ◆ Langensoultzbach C(IC) 3,0 km 65,6 km ◆ ◆ Nehwiller IC 3,0 km 68,6 km Jaegerthal D121(IC) 3,5 km 72,1 km ◆ ◆ ◆ Windstein D53 2,0 km 74,1 km ◆ ◆ Dambach D53/D853 4,0 km 78,1 km ◆ ◆ Neunhoffen D853 2,0 km 80,1 km ◆ Be

Neunhoffen - 0 km 0 km Bitche (57) D853/D87/D35 19 km 19 km

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station Camping (*,**,***,****=classement, T=tourisme, L=loisirs, période • Hôtel-restaurant avec garage à bicyclette (H=hôtel, H/R=hôtel-restaurant, d’ouverture) / Campingplätze (*,**,***,**** =Einstufung, T=Tourismus, *,**,***,****=class. officiel, ch=nbre de chambres) / Hotel-Restaurant mit L=Freizeit, Öffnungszeiten) / Campsite (*,**,***,****=classif, T=tourism, Office de Tourisme / Verkehrsbüro / Tourist office / VVV Fahrradgarage (H: Hotel, H/R: Hotel-Restaurant, *,**,***,****=offizielle L=leisure, opening season) / Camping Klassifizierung, ch=Zimmeranzahl / Hotel-restaurant with bicycle shed Hébergement utilisant les énergies renouvelables / Alsatian accommodation (h=hotel, h/r=hotel-restaurant, *,**,***,**** =official classif., ch=no. of rooms) Location de bicyclettes (route, VTC) / Fahrrad-Vermietung / using renewable energy sources / Elsässische Tourismus-Unterkünfte die Bicycle hire (town & country bike) / Fietsenverhuur / Hotel-restaurant met fietsenstalling erneuerbare Energien benützen / Accommodatie met duurzame energie Piscine / Schwimmbad / Swimming pool / Buitenbad Réparation de bicyclettes / Fahrrad-Reparatur / Bicycle repairs / Piscine couverte / Hallenbad / Indoor swimming pool / Binnenbad Restaurant Fietsenmaker Petit déjeuner buffet* / Frühstücksbuffet* / Buffet breakfast* / Ontbijtbuffet* Bistrot-café / Bistro-Cafe / Bistro-café / Café Panier repas pour le déjeuner* / Lunchpaket zum Mitnehmen* / Take-away dinner* / Lunchpakket* Nature de la voirie / Art der Straßen / Alimentation / Lebensmittel / Food shop (Ep : épicerie/Lebensmittel- Outils pour petites réparations/ Werkzeuge für kleine Reparaturen / Types of tracks / Wegsoorten : geschäft/grocer's/Kruidenier - Be : boulangerie/Bäcker/baker's/ Bakker Tools for small repairs / Reparatiekit - Bo : boucherie/Metzgerei/butcher's/Slager) PC Parcours cyclable / Radweg / Cycle track / Fietspad Transport des bagages à l’étape suivante* / Gepäcktransfer zur nächsten Pharmacie / Apotheke / Pharmacy / Apotheek BC Bande cyclable / Radweg auf der Straße / Cycle lane / Fietsstrook Etappe* / Transportation of luggage to next stop* / Bagagevervoer* IC Itinéraire cyclable local / Fahrrad-Strecke / Local cycle trail / *Sur demande préalable / *auf vorige Anfrage / *on prior demand / *op aanvraag Plaatselijke fietstocht Bureau de poste / Post / Post office / Postkantoor RF Route forestière / Waldweg / Forest road / Bosweg Chambre d’hôtes / Gästezimmer / Bed and breakfast / B&B C Route communale / Gemeindestraße / Local road / Gemeenteweg Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Cash dispenser / Geldautomaat D Route départementale / Landstraße / "B" road / Departementale weg 100 Hébergement collectif (auberge de jeunesse, gîte d’étape, etc.) / Beherbergungs­vereine (Jugendherbergen, Etappenunterkünfte usw.) Baignade / Bademöglichkeit / Bathing / Zwemmen toegestaan N Route nationale / Schnellstraße / "A" road / Provinciale weg (lits=Bettenanzahl) / Hostel-type accomodation (youth hostel, hikers' hostels, etc.) (lits=no. of beds) / Groepsaccommodatie

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 3/5 L’ ALSACE À VÉLO AU FIL DE LA LIGNE MAGINOT Radwandern im Elsass An der Maginot Linie / Along the Maginot Line - Langs de Maginotlinie Cycling in ALsace 3 80 km - 911 m Fietsen in de Elzas

ADRESSES UTILES / NÜTZLICHE ADRESSEN / USEFUL ADDRESSES / NUTTIGE ADRESSEN

Comment s’y rendre Au Heimbach ** H 18 ch. fortement historique retraçant ■■LEUTENHEIM réside dans ses salles d’exposition Wie erreicht man 03 88 94 43 46 les époques celtique, romaine et aménagées avec du matériel, de How to get there Abri de surface du Bereikbaarheid www.hotel-au-heimbach.fr médiévale. Il est situé dans le sous- Heidenbuckel - Ligne Maginot / l’armement et des uniformes fran- Refuge Club Vosgien (47 lits) sol d’une ancienne maison bour- Heidenbückel Großunterstand- çais, allemands et américains. À SNCF 36 35 (0,40 € / minute) 03 88 93 83 93 geoise qui abrite en son sein une Maginot-Linie / Heidenbückel l’extérieur, matériel et engins mili- www.sncf.fr cv.haguenau.pagesperso-orange.fr bibliothèque et médiathèque. shelter - Maginot Line / taires anciens et récents en font un Das zum Pamina Rheinpark musée de plein air sur 4 ha de ter- Ligne/Linie/Line/Lijn Camping du Fleckenstein** L Bovengrondse bunker van gehörende Museum zeigt den Heidenbuckel - Maginotlinie rain. Une “maison des maquettes” -Lauterbourg (15/3 -> 2/11) historischen Aspekt der Zeit der présente sur une surface de 100 • Seltz 03 88 94 42 84 03 88 86 40 39 2 Kelten, Römer und des Mittelalters. Mairie/Rathaus/Town Hall m , une superbe collection de • Beinheim 03 88 94 40 38 Es befindet sich im Untergeschoß maquettes de forts de la Ligne • Roppenheim www.lembach.fr [email protected] eines ehemaligen Bürgerhauses, das Situé en forêt au sud de Maginot. En 2002, deux nouveaux Ligne/Linie/Line/Lijn ■ ■DAMBACH-NEUNHOFFEN auch eine Bibliothek und Mediathek Leutenheim, il est l’un des cinq gros halls d’exposition ont été aména- Strasbourg- (67110) beherbergt. abris bétonnés de surface (37 m x gés : l’un illustrant la bataille de • Hunspach Aire naturelle de camping The museum is part of the 17 m) implantés en 1932 à la lisière Hatten de janvier 1945 et l’autre (1/5 -> 30/09) Pamina Rhine Park. It is particularly est de la forêt de Haguenau. Sa relatant l’histoire des incorporés de Où se loger 03 88 09 24 08 notable for its strong historical mission était d’assurer la protection force, les Malgré-Nous Unterkünfte bent, recounting the Celtic, Roman de l’intervalle entre les abris voisins Dieses 28 Räume umfassende Where to stay and Mediaeval eras. It is located Werk der Maginot-Linie wurde Accommodatie Où réparer une bicyclette de la Donau et de . 60 Fahrrad-Reparaturen in the basement of a former bour- hommes y étaient logés et sa cuisine 1994 renoviert. Die Innenraüme ■■SELTZ (67470) Where to get a bicycle fixed geois house which houses a library permettait la préparation de 180 zeigen, was zu einer Festung der Fietsreparatie Des Bois ** H 15 ch. and media centre. rationnaires, c.à.d. des occupants et damaligen Zeit gehörte: Küche, 03 88 05 56 10 ■■SELTZ (67470) Het museum valt onder het des troupes d’intervalle des environs. Zimmer, Brunnen, Filtrierstation… http://hoteldesbois.free.fr Rijngebied Pamina. Het is de enige Südlich von Leutenheim im Wald Seine Originalität besteht jedoch in Cycles WURTZ plek waar de historische aspecten der Ausstellung von Kriegsmaterial Camping municipal 03 88 86 88 57 gelegen, ist dieses Werk eines der fünf van de Keltische, Romeinse en mid- Großunterstände aus Beton (37 M. x sowie französischen, deutschen und «Salmengrund» ** L deleeuwse tijdperken uitgebreid amerikanischen Uniformen. Auf (1/4 -> 30/9) 17 M.), die 1932 am östlichen Rand des Où louer une bicyclette aan de orde komen. Het museum Hagenauer Forstes gebaut worden dem vier Hektar großen Gelände, 06 20 03 84 51 Fahrrad-Vermietung is gevestigd in de kelder van een das den Bunker umgibt, befindet www.campings-seltz.fr Where to rent a bicycle sind. Es sollte die Räume zwischen Fietsverhuur voormalig herenhuis, waar zich ook den benachbarten Unterständen sich ein Freilichtmuseum, wo À proximité, à de bibliotheek en de mediatheek Donau und Soufflenheim schirmen. verschiedenes Kriegsmaterial und ROESCHWOOG (67480) ■■SELTZ (67470) bevinden. Eine 60 Mann starke Besatzung war militärische Fahrzeuge ausgestellt Camping «Staedly»*** L Cycles WURTZ ■■BEINHEIM dort untergebracht und seine Küche sind. Im Modellhaus auf 100 qm (1/4 -> 31/10) 03 88 86 88 57 konnte 180 Zuteilungen bereiten, d.h. eine wunderbare Sammlung von 03 88 86 42 18 für die Soldaten der Besatzung und die Modellen der Bauten längs der Maginot Linie. Seit 2002 zwei neue ■■HUNSPACH (67250) Offices de Tourisme ■■KAUFFENHEIM Feldtruppen der Umgebung. Verkehrsämter Located in the forest south of Ausstellungshallen: in einer wird 3 chambres d’hôtes 3 épis Tourist Offices A proximité à / In der Nähe in / Leutenheim, this bunker is one of the die Schlacht von Hatten Januar VVV à la Maison UNGERER Nearby in /In de buurt van: five major ones (37m. x 17m.) built 1945 nachgebildet, und in der 03 88 80 59 39 ■■SELTZ* SOUFFLENHEIM in 1932 on the eastern edge of the anderen ist die Geschichte der www.maison-ungerer.com 03 88 05 59 79 Poteries /Töpfereien / Potteries / Haguenau forest. It was designed Zwangseingezogenen zu sehen, der ■■DRACHENBRONN- www.tourisme-pays-seltz- Pottenbakkerijen to protect the areas between the sogenannten „Malgré-Nous“. This 28 rooms’ Maginot Line BIRLENBACH (67160) lauterbourg.fr Marché du terroir : mercredi neighbouring bunkers of the Donau and Soufflenheim. 60 soldiers were bunker was renovated in 1994. 5 chambres d’hôtes 2 et 3 épis ■■BETSCHDORF- matin Beside genuine rooms (kitchen, chez M. Claude FINCK HATTEN* accommodated there and the Markt mit regionalen Produkten kitchen was equipped to prepare dormitories, wells, filters’ room…), 03 88 94 50 90 03 88 06 59 99 : Mittwoch Vormittag the museum’s originality consists www.auberge7fontaines.com www.tourisme-haguenau- 180 food intakes, i.e. for its occupants Regional produce market : in its exhibition rooms with equi- potiers.com and the troops operating in the sur- 5 chambres d’hôtes 2 épis Wednesday morning roundings. pement, arms as well as French, chez M. Philippe FINCK ■ German and American uniforms. ■HUNSPACH* Streekmarkt: woensdagochtend In het bos ten zuiden van 03 88 94 50 90 03 88 80 59 39 Leutenheim ligt een van de vijf grote An open-air museum located next www.auberge7fontaines.com www.hunspach.com Week-end avant Pâques : Salon betonnen bunkers (37x17 m) die in 1932 to the bunker displays old and de Pâques ■■COL DU PFAFFENSCHLICK ■■LEMBACH* aan de rand van het bos van Haguenau more recent military equipment Wochenende vor Ostern : and engines. A house holding a À proximité, Refuge Club 03 88 90 77 50 gebouwd werden. De bunker had als Ostermarkt functie de openingen te beschermen superb collection of scale models Vosgien du Soultzerkopf www.tourisme-nordalsace.fr of forts making up the Maginot (38 lits) ■ Week-end before eastern : tussen de naburige tussenbunkers ■NIEDERBRONN-LES-BAINS Donau en Soufflenheim. 60 mannen Line over a surface area of 100 03 88 80 73 25 03 88 80 89 70 Eastern market konden er overleven en de keuken had m2. In 2002, two new exhibitions http://perso.orange.fr/markrei/ www.niederbronn.com Weekend vóór Pasen : Paasbeurs een capaciteit van 180 rantsoenen voor rooms were opened – the first A proximité à / In der Nähe in / 1er dimanche de septembre de inwonende soldaten en de in de illustrating the Battle of Hatten Nearby in / In de buurt in : Que visiter (année impaire) : Fête de la omgeving gelegerde troepen. of January 1945 and the second Besichtigungen poterie recounting the story of the ■■WINGEN Visits ■■HATTEN Te zien «Malgrés-Nous» soldiers incorpo- 2 chambres d’hôtes 3 épis 1. Sonntag im September (unge- rated by force into the army of the rades Jahr) : Töpferfest Musée de l’Abri de Hatten / Das chez BILLMANN ■■SELTZ Großunterstandsmuseum / Third Reich. 06 19 96 21 31 1st Sunday of September (une- Shelter museum / Museum van Dit werk van de Maginotlinie Centre historique et culturel de ven year) : Pottery festival ■■CLIMBACH la ville de Seltz / Historisches de Bunker van Hatten bestaat uit 28 ruimtes en werd gere- e noveerd in 1994. De originaliteit van A l’Ange*** H/R 13 ch. Kulturzentrum Seltz / Historical 1 zondag van september (one- 03 88 80 14 90 deze bunker ligt niet alleen in de tal- 03 88 94 43 72 and cultural centre of the town ven jaar) : Pottenbakkersfeest www.maginot-hatten.com loze zalen (keuken, slaapzalen, put, www.hotel-ange-alsace.com of Seltz /Historisch en cultureel Cet ouvrage de la Ligne Maginot, composé de 28 pièces, filterzalen...), maar ook in de exposi- ■■LEMBACH (67510) centrum van Seltz 03 88 05 59 79 a été rénové en 1994. À côté de tieruimtes waar materieel, wapens Cheval Blanc*** H/R 13ch. Le musée fait partie du Parc nombreuses salles d’époque en Franse, Duitse en Amerikaanse 03 88 94 41 86 Rhénan Pamina. C’est notamment (cuisine, chambres, puits, salle uniformen getoond worden. Buiten www.au-cheval-blanc.fr le seul à présenter un aspect des filtres…), son originalité staat oud en recent oorlogstuig uit-

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 4/5 L’ ALSACE À VÉLO AU FIL DE LA LIGNE MAGINOT Radwandern im Elsass An der Maginot Linie / Along the Maginot Line - Langs de Maginotlinie Cycling in ALsace 3 80 km - 911 m Fietsen in de Elzas gestald in een soort openluchtmu- Village de potiers/ village). Les 620 hommes retran- Schaltstation, artesischem Brunnen, les petits : se suspendre la tête à seum op een terrein van 4 hectaren. Töpferdorf/Potters’ village / chés dans cette fortification à 30 Frischluftzufuhranlage, ausfahrbaren l’envers comme une chauve-souris, Een ‘maquettenhuis’ presenteert Pottenbakkersdorp mètres sous terre se sont rendus Artillerie-Geschütztürmen, usw. lever des pierres en courant dans op een oppervlakte van 100 m² een Musée de la Poterie invaincus après la signature de Building of the fortress: 1930- une roue, reconnaître chaque arbre er fraaie collectie van maquettes van / Steingutmuseum l’Armistice (1 juillet 1940). Visite : 1935. Important subterranean net- et lui donner son âge, apprendre forten van de Maginotlinie. In 2002 / Pottery museum / caserne, cuisine, infirmerie, cen- work (4 km) with 6 fight units, electric à suivre les traces des animaux… zijn twee nieuwe expositiezalen Pottenbakkerijmuseum trale électrique, centrale de filtrage station, artesian well, ventilating sys- chacun s’amuse, participe et ingericht: één over de slag bij Hatten /Fax03 88 54 48 07 de l’air, galerie principale (1200 m), tem, retractable artillery turrets, etc. apprend. in januari 1945 en de andere over www.betschdorf.com poste de commandement, bloc de Bouw van het fort: 1930- 1935. Spielplatz Sandstein und Wald de geschiedenis van de ‘Malgré- Collections de grès au sel combat avec sa tourelle équipée Belangrijk ondergronds netwerk Dieser Ort der Entdeckung der Natur Nous’, inwoners van de Elzas die en provenance de Betschdorf, de canons de 75 mm ainsi que (4 km) met 6 gevechtsblokken, durch die Sinne und das Spiel ist gedwongen arbeid verrichtten voor d’autres villages alsaciens et de plusieurs expositions thématiques, krachtcentrale, welput, ventilatieag- besonders für Kinder ideal : wie eine de Duitsers. Rhénanie, du Moyen Âge au XXe s. le tout dans l’ambiance et les gregaat, pantserkoepels, enz. Fledermaus mit dem Kopf nach unten Casemate d’Infanterie Esch Sammlungen von Töpferwaren sonorités de l’époque. Château fort de Fleckenstein am Baum hängen, mit Steinen in der - Ligne Maginot (casemate et aus salzglasiertem Steingut aus 17 km nördlich von Haguenau / Burg von Fleckenstein / Hand durch ein Laufrad rennen, jeden musée) / Die Esch Kasematte Betschdorf, anderen elsässischen (D263 ab Soultz-sous-Forêts, 1. Strasse Fleckenstein castle / Burcht van Baum wiedererkennen und sein Alter und Museum / Esch pillbox and Dörfern und aus dem Rheinland links D65 am Eingang des Ortes), Fleckenstein bestimmen, Tierspuren lesen… Sie museum / Infanteriekazemat vom Mittelalter bis zum 20. Jh. liegt das Bauwerk im Wald. Eine 620 03 88 94 28 52 haben viel Spaß und lernen nebenbei. van Esch - Maginotlinie Collections of earthen- Mann starke Besatzung war in der 30 www.fleckenstein.fr A limestone and forest attrac- (kazemat en museum) ware pottery from Betschdorf, m tief liegenden Festung verschanzt. Grand château en ruines tion. A nature discovery area using 03 88 80 05 07 other Alsatian villages and the Sie gaben den Kampf erst nach (XIIe-XVIIe s.) ayant appartenu aux the five senses and games has been www.lignemaginot.com Rhineland, from the Middle Ages dem Waffenstillstand auf (am 1. Juli Barons de Fleckenstein. Taillé dans designed with young children in Construite en 1931, elle est to the 20th c. 1940). Besichtigung: Kaserne, Küche, la roche. mind : hanging upside down like l’une des innombrables casemates Collecties zoutpotten uit Krankenstation, Elektrizitätswerk, Grosse Burgruine im Fels behau- a bat, lifting rocks by running in a chargées de donner à la Ligne Betschdorf, andere dorpen uit de Belüftungs-Station, Hauptstollen (1200 en (12. - 17. Jh), die den Freiherren wheel, tree-spotting and telling the Maginot un feu continu d’armes Elzas en de Rijnvlakte, van de mid- m.), Hauptbefehlsstand, Kampfblok mit von Fleckenstein gehörte. ages of trees, learning how to track d’infanterie. En juin 1940, une deleeuwen tot de 20e eeuw. Panzerturm, seinen 7,5 cm-Kanonen Big castle in ruins (12th- animals… an educational, fun out- tentative de percée de la Ligne a 1e weekend van september sowie thematische Ausstellungen, in der 17th c.), hewed in the rock, that ing for everyone. été arrêtée par la résistance des (even jaar): Keramieknacht en Stimmung und mit den Geräuschen der used to belong to the Barons of Een ruimte gericht op het ontdek- casemates d’infanterie. Du 7 au Pottenbakkersfeest damaligen Zeit. Fleckenstein. ken van de natuur via zintuigen en 17 km North of Haguenau (to get spel, speciaal voor de kleintjes: met 21 janvier 1945, les combats entre 1er week-end de septembre Grote burcht in ruïne (12e- Allemands et Américains à Hatten there, follow road D263 from Soultz- 17e eeuw) van de baronnen van het hoofd naar beneden hangen als (année paire) : Nuit de la sous-Forêts, the 1st road on the left een vleermuis, stenen optillen door furent d’une violence inouïe. La Céramique et Fête de la poterie Fleckenstein. Uitgehouwen in de casemate Esch sera plusieurs D65 at the entry of the village leading rotsen. in een tredmolen te rennen, bomen fois prise et reprise par les deux 1. Wochenende im September to the forest). 620 soldiers who made herkennen en hun leeftijd raden, (gerades Jahr) : Töpferfest up the garrison continued to fight in Fleckenstein, le château des dierensporen leren volgen... leerzaam adversaires. énigmes / Die Rätselburg / 1931 gebaut, ist sie eine der 1st week-end of September 1940 until the Armistice was signed plezier voor iedereen. (July 1st 1940). Visit: underground, The castle of challenges / De vielen Kasematten, die die Aufgaben (even Year) : Pottery festival raadselburcht Fleckenstein Fin juillet / début août : Semaine hatten, der Maginot-Linie kontinu- e barracks, kitchen, infirmary, electric du charbonnier 1 weekend van september station, ventilating system, main gal- +33 (0)3 88 94 28 52 ierliches Feuer, aus Infanteriewaffen (even jaar) : Keramieknacht en www.fleckenstein.fr Ende Juli / Anfang August : zu verleihen. Im Juni 1940, blieb der lery (1,200 m.), command quarters, Pottenbakkersfeest combat guard-room and its turret Tout au long d’un parcours de Kohlerwoche Versuch die Linie durchzubrechen im 20 jeux dans les bois, au P’tit Fleck et zumsammengefassten Abwehrfeuer ■■OBERROEDERN with its 75 mm cannons, also several End of July / Beginning of thematic exhibitions, in the atmos- dans le château fort, petits et grands August : Charcoal burner week der Infanteriekasematten liegen. Casemate d’Oberroedern-Sud essaient de sauver la Dame Blanche Vom 7. bis zum 21. Januar 1945 - Ligne Maginot / Kasematte phere and sound of the past. Eind juli / begin augustus: Dit fort ligt in het bos, 17 kilometer en découvrant les énigmes du châ- lieferten sich deutsche und amerika- Oberroedern Süd – Maginotlinie teau. 2,5 heures d’aventures au cœur Kolenbrandersweek nische Verbände schwere Gefechte in / Oberroedern-South ten noorden van Haguenau (toeganke- lijk via de D263 vanaf Soultz-sous-Forêts, de l’imaginaire chevaleresque. ■■DAMBACH / NEUNHOFFEN Hatten. Die Kasematte Esch wechsel- Blockhouse - Maginot Line / -Die Wunderburg te mehrmals ihren Besitzer. Kazemat van Zuid-Oberroedern eerste weg links, D65 aan het begin van Casemate de Neunhoffen het dorp). De 620 mannen die in dit fort Auf 20 Spielstrecken im Wald, am - Ligne Maginot (entre les This casemate (1931) is one of - Maginotlinie P’tit Fleck und in der Burg versuchen the numerous ones built to give 03 88 80 01 35 30 meter onder de grond verschanst villages de Dambach et de waren, hebben zich na de onderteke- Klein und Groß die Weiße Dame Neunhoffen) / Die Kasematte the Maginot Line a continuous fire www.casemate-rieffel.com zu retten und entdecken dabei die of infantry arms. In June 1940, an ning van de wapenstilstand (1 juli 1940) von Neunhoffen - Maginot-Linie ■■HUNSPACH zonder weerstand overgegeven. Te zien: Geheimnisse der Burg. 2,5 Stunden / Neunhoffen pillbox - Maginot attempt to break through the Line Eintauchen in die Welt der Ritter. got stopped thanks to the resist- Village labellisé / Dorf mit kazerne, keuken, hospitaal, krachtcen- Line / Kazemat van Neunhoffen Auszeichnung / Village listed trale, ventilatieaggregaat, hoofdtunnel The mystery castle - Maginotlinie (tussen Dambach ance of these casemates. From Along a trail peppered with 20 games th st as/ Dorp met label ‘De Mooiste (1.200 m), commandopost, gevechts- en Neunhoffen) January 7 to 21 , 1945, fights in the woods, at P’tit Fleck and in the between Germans and Americans Omwegen van Frankrijk’ : « Les blok met koepel met 75mm-kanonnen, 03 88 09 21 46 plus beaux villages de France » diverse thema-exposities, en alles in de castle, children and adults alike try to www.maginot-alsace.fr in Hatten were very violent. The save the White Lady by answering Esch casemate fell several times sfeer en met de geluiden van toen. Casemate de la Ligne Maginot the castle’s riddles. 2 hrs 30 of adven- surveillant un réseau d’inondation. into the enemy’s hands and was ■■LEMBACH ture at the heart of land of Chivalry. taken back by the Americans. Expositions. Ouvrage du Four à Chaux - Jong en minder jong proberen de Kasematte der Maginot Linie Kazemat uit 1931. Een van de tal- Ligne Maginot / Die Festung Witte Dame te redden in een parcours loze kazematten van de Maginotlinie mit Überschwemmungssystem. Four à Chaux / Four à Chaux waarop via 20 spellen in het bos, in de Ausstellungen. die constant infanterievuur moesten ■■HUNSPACH / Fort / Bunker Four à Chaux - burcht en bij P’tit Fleck raadsels opgelost geven. In juni 1940 werd een poging Blockhouse on the Maginot SCHOENENBOURG Maginotlinie moeten worden. 2,5 uur avontuur in Line, monitors a flood network. tot doorbraak van de linie gestopt Le Fort de Schoenenbourg 03 88 94 48 62 een ridderlijke sfeer. door de weerstand van de infanterie- Exhibitions. - Ligne Maginot / Die 03 88 94 43 16 P’tit Fleck, espace ludique grès Kazemat van de Maginotlinie die kazematten. Van 7 tot 21 januari 1945 Schoenenbourg Festung / www.lignemaginot.fr et forêt / Spielplatz Sandstein waren de gevechten tussen Duitsers overzicht houdt op een inundatie- Schoenenbourg Fort / Fort Construction du fort : 1930- und Wald / A limestone and netwerk. Exposities. en Amerikanen in Hatten bitter en Schoenenbourg - Maginotlinie 1935. Important réseau souterrain forest attraction / P’tit Fleck, 3e dimanche de juillet : fête de bloedig. De kazemat van Esch wordt 03 88 80 96 19 (4 km) comprenant 6 blocs de ludieke ruimte zandsteen en la myrtille / 3. Sonntag im Juli : meerdere malen genomen en terug- www.lignemaginot.com combat, centrale électrique, puits bos Heidelbeerenfest / 3rd Sunday genomen door beide tegenstanders. Cet ouvrage se trouve dans artésien, centrale de ventilation, +33 (0)3 88 94 28 52 of July : Blueberry festival / 3e A proximité à / In der Nähe in / les bois, à 17 km au nord de tourelles d’artillerie à éclipse, etc. www.fleckenstein.fr zondag van juli : Bosbessenfeest Nearby in / In de buurt : Haguenau (accès par la D 263 à Bau des Werkes: 1930-1935. Un espace de découverte de BETSCHDORF partir de Soultz-sous-Forêts, 1re Grosses unterirdisches Netz (4 km) la nature par les sens et le jeu qui route à gauche D65 à l’entrée du mit 6 Kampfständen, elektrischer a été conçu spécialement pour

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 5/5