Den Uyl, Lay-Out
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Joop den Uyl 1919-1987 : dromer en doordouwer Bleich, A. Publication date 2008 Link to publication Citation for published version (APA): Bleich, A. (2008). Joop den Uyl 1919-1987 : dromer en doordouwer. Uitgeverij Balans. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:23 Sep 2021 Den Uyl-revisie 18-01-2008 10:08 Pagina 481 noten Noten inleiding 1 H.D.TjeenkWillink,‘SpeechbijopenstellingvanhetarchiefvanDr.J.M.denUyl’op zaterdag1mei1993,iisg,Amsterdam,inprivéarchiefHermanTjeenkWillink. 2AnetBleich,Een partij in de tijd. Veertig jaar Partij van de Arbeid 1946-1986,Amster- dam,DeArbeiderspers,1986,p.157. 3 Willem Otterspeer,‘Een mozaïek van wrakhout. Een biograaf moet meer schrijver dan historicus willen zijn’,in Bespottelijk maar aangenaam.De biografie in Nederland,Ar- jenFortuinenJokeLinders(red.),Amsterdam,BasLubberhuizen,2007,p.98. 4 Elly Kamp in gesprek met Sam Dresden,‘Een bespottelijk genre, de biografie, maar ikbenerdolop’,in:Bespottelijkmaaraangenaam,p.27. 5DoekoBosscher,De biografie als loden last, Amsterdam, De Bezige Bij, 2005, p. 19. WellichtheeftBosschernietoverhethelearchiefvanDenUylkunnenbeschikken. 6 TjeenkWillink,idem,speech1mei1993. 7 Deze uitspraak, zo kenmerkend voor de man met een missie die Den Uyl was, is ge- citeerddoorTjeenkWillink,idem. Noten hoofdstuk 1 1 ‘IndeKlas’,opstel,inArchiefJ.M.denUyl;nr.86uitdeInventarisvanhetarchiefvan Johannes Marten den Uyl (1919-1987) 1927-1987,opgesteld door Cees Smit,Stichting be- heeriisg,Amsterdam,1993. 2Idem. 3 ArchiefDenUyl,nr.89. 4 GesprekmetMapSchut-DenUyl,14november2000. 5 De informatie over de grootouders van Joop den Uyl en het huwelijk van zijn ou- ders is ontleend aan de doctoraalscriptie van Onno Reichwein,‘J.M. den Uyl, Gerefor- meerd af, socialist geworden, calvinist gebleven’; Utrechtse historische cahiers, Jaargang 19(1998),nr.4,p.14,15.Voortsaan:KlaasdenUyl,WaarkomenaldieUyltjestochvandaan? In eigen beheer uitgegeven familieboek over het geslacht Den Uyl (teruggaande tot 1801), 1994, p. 32 e.v. En aan Frans Nypels, Kees Tamboer, ‘Het leven van Joop den Uyl, Calvinisttegenwilendank’,indeHaagse Post van24maart1973. 6 GesprekmetMapSchut-DenUyl. 7 ‘Eenautotochtje’,inArchiefDenUyl,nr.86. 8 ‘Opdeboerderij’,inArchiefDenUyl,nr.86. 481 Den Uyl-revisie 18-01-2008 10:08 Pagina 482 9 GesprekmetMiepdenUyl-in’tVeld,op26oktober2001. 10 ‘Opdeboerderij’. 11 GesprekmetMapSchut-DenUyl. 12 Idem;zieookReichwein,p.18. 13 AdriaanMorriën,‘HetliterairelevenvanJoopdenUyl’,HaagsePost, 12januari1974. 14 Archief Den Uyl,nr.86. 15 ZieAgnesAmelink,Degereformeerden,Amsterdam,Bert Bakker,2002.De schrijfster schetst de ontwikkeling van het gereformeerde geloofsleven vanaf de Doleantie tot in detweedehelftvandetwintigsteeeuw. 16 GesprekmetMapSchut-DenUyl. 17 Hilversumschekerkbode,14december1929. 18 GesprekDoekoBosschermetLiesbethDenUyl-VanVessem,23april1990. 19 Zie onder andere L. de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoor- log,deel1,Voorspel,’s-Gravenhage,1969;HermanLangeveld,HendrikusColijn1869-1944, deel 2 1933-1944 Schipper naast God, Amsterdam, Balans, 2004; Piet de Rooy, Republiek vanrivaliteiten,Nederlandsinds1813,Amsterdam,MetsenSchilt,2002/2005,p.169e.v. 20 De Standaard, 17 februari 1933, geciteerd in L. de Jong, Voorspel,p.167.De Standaard, 24februari1933. 21 DeStandaard,4maart1933. 22 Ben van Kaam, Parade der mannenbroeders, Wageningen, 1964, p. 202. Zie voor een beschrijving van de opstand ook J.H.C. Blom, De muiterij op de Zeven Provinciën, Bus- sum,Fibula-VanDishoek,1975. 23 IschaMeijer,‘DeVeteraan’,Intermagazine,9september1982. 24 Frans Nypels, Kees Tamboer, ‘Calvinist tegen wil en dank, het leven van Joop den Uyl’,Haagse Post,24maart1973. 25 ArchiefDenUyl,nr.114. 26 GesprekmetMapSchut-denUyl. 27 Idem. 28 ‘MijnJoopisafgedwaald’,interviewmetA.H.denUylinEva,1966,p.15-16. 29 Zie voor de opvoedkundige inzichten binnen het gereformeerde volksdeel Jacques Dane, De vrucht van bijbelsche opvoeding. Populaire leescultuur en opvoeding in protes- tants-christelijkegezinnen1880-1940,Hilversum,Verloren,1996. 30 ‘Opstandigheid’,inArchiefDenUyl,nr.85. 31 Idem. 32 Programma van het Christelijk Lyceum in ’t Gooi, Lage Naarderweg nr. 47, 1935- 1936.InArchiefDenUyl,nr.88. 33 Archief Den Uyl,nr.91. 34 Idem. 35 ‘Gedichten’(zo luidt de titel van dit opstel,waarvoor Joop een 8 heeft gekregen,met deaantekening:‘Overhetgeheelgoedwerk’),inArchiefDenUyl,nr.85. 36 ‘Gedichten’.Het citaat over de droom komt uit een stuk over Slauerho^ dat Den Uyl naar aanleiding van de dood van de dichter, in 1936, heeft geschreven, waarschijnlijk vooreigengebruik.Archiefstuk85. 37 H.Marsman,‘ParadiseRegained’,inArchiefDenUyl,nr.85. 38 J.deKadt,Hetfascismeendenieuwevrijheid,Amsterdam,1939,p.48. 39 Idem,p.51. 40 Léon Hanssen, Sterven als een polemist; Menno ter Braak 1902-1940; deel 2 1930-1940, Amsterdam,2001,p.326e.v. 482 Den Uyl-revisie 18-01-2008 10:08 Pagina 483 41 MennoterBraak,Denieuweelite,DenHaag,1939,p.28. 42 ‘Avondwandeling’,in Archief Den Uyl, nr. 85. Joop kreeg een 7+ voor dit opstel met deaantekening:‘Inhoudgoed,vormontbreektnogalwataan!Nauwkeurigheid!’ 43 Idem. 44 ZieA.A.de Jonge,Crisis en critiek der democratie,Anti-democratische stromingen en de daarinlevendedenkbeeldenoverdestaatinNederlandtussendetweewereldoorlogen.Assen, 1968,p.129 en 292.Ook: L.M.H. Joosten,Katholieken en fascisme in Nederland 1920-1949, Hilversum/Antwerpen,1964. 45 ArchiefDenUyl,nr.85. 46 ‘Nationalisme’,z.j.,ArchiefDenUyl,nr.85. 47 ‘Politieke Verkiezingen in Nederland’, 26 januari 1934, in Archief Den Uyl, nr. 85. Joop krijgt een 7 voor dit opstel.Kennelijk gaan zijn opvattingen de leerkracht te ver,zo- als blijkt uit het handgeschreven commentaar:‘Over ’t geheel goed geschreven. Maar – is alles nu zo slecht? Doen alle partijen zo minderwaardig? Ook de AR? En nog een enke- leandere?Jegeneraliseertteveel.’ 48 J.M.Den Uyl,‘Goed lezen is scheppend bezig zijn’,rede bij de installatie van de Bibli- otheekraadop15oktober1975in:J.M.DenUyl,Inzichtenuitzicht;opstellenovereconomie enpolitiek,Amsterdam,BertBakker,1978,p.196e.v. 49 BesprekingvanDebikkelvanDietKramerinArchiefDenUyl,nr.85. 50 ‘IndeKlas’. 51 Agenda1934/35,inArchiefDenUyl,nr.85. 52 ‘Indeklas’. Noten hoofdstuk 2 1 ArchiefDenUyl,nr.1189. 2 InterviewmetMapSchut-denUyl;ArchiefDenUyl,nr.1186. 3 ‘MijnJoopisafgedwaald’.Interviewmetmevr.A.H.denUylinEva (1966),p.14-17. 4 Peter Jan Knegtmans, Een kwetsbaar centrum van de geest. De universiteit van Amster- damtussen1935en1950.Amsterdam,AmsterdamUniversityPress,1998,p.58. 5 Reichwein,p.32,33. 6IschaMeijer,Deveteraan;FransNypels,KeesTamboer,Calvinisttegenwilendank. 7 ArchiefDenUyl,nr.96. 8Idem. 9Idem. 10 ArchiefDenUyl,nr.44. 11 Geciteerd in: Erhard Busch, Karl Barth aan de hand van zijn brieven en autobiogra- fischeteksten,Nijkerk,Callenbach,1978,p.111. 12 Idem,p.129.Venicreatorspiritus:Kom,scheppervandegeest. 13 De levende God. Preken en voordrachten van Karl Barth, uitgezocht en ingeleid door W.J.Aalders,vertalingvands.P.G.vanderHooft,Amsterdam,TenHave,1936,p.54,55. 14 Karl Barth, Een beroerder Israëls, vertaling C.G. van Niftrik, Nijkerk, Callenbach, 1948,p.282. 15 IschaMeijer,Deveteraan. 16 J. M. den Uyl,‘Wat heeft het socialisme aan de gereformeerden te zeggen?’ in: Hon- derd jaren SSR, Gedenkboek 1886-1986, Societas Studiosorum Reformatorum, 1986, p. 170;Meyer,Deveteraan. 17 KarlBarth,Dekerkenhet‘DerdeRijk’,nummer11uitdeserie‘Onzetijd’,J.P.vanBruc- cen,J.EykmanenK.H.Miskotte(red.),Callenbach,Nijkerk,1938,p.44. 483 Den Uyl-revisie 18-01-2008 10:08 Pagina 484 18 GesprekmetRienkVisser,26november2000. 19 GesprekDoekoBosschermetJovanderHoeven,14juni1990. 20 ‘Amsterdam (van gereformeerde studentenvereniging naar open jongerenvereni- ging)’in:HonderdjarenSSR. 21 GesprekBosschermetJovanderHoeven. 22 ArchiefDenUyl,nr.52. 23 Idem. 24 ArchiefDenUyl,nr.114. 25 Dagboek Joop den Uyl, iii, ‘Pogingen tot Tegenbewijs’,19 februari 1943, in Archief DenUyl,nr.4. 26 Gesprek met Rienk Visser; gesprek Doeko Bosscher met Liesbeth den Uyl-Van Ves- sem,23april1990. 27 ArchiefDenUyl,nr.119. 28 Archief Den Uyl,nr.1210. 29 Idem. 30 GesprekmetRienkVisser. 31 Archief Den Uyl,nr.118,brief van Simon de Jong van 10 augustus 1938.Het volledige citaat luidt: ‘Ik zal je niet, zoals Wim al wel gedaan zal hebben, een schone, lieflijke maagd toewensen, want ik vertrouw erop dat je die wel eens zult tegenkomen, en als je die hier niet vindt, kan ik je slechts de raad geven om naar Finland te gaan (...). Vertel maaraanWim,wanneerjedieeensziet,datinFinlandslechtsaardigemeisjeszijnendat zegraagmetjepratenenuitgaan.’ 32 Memorandum van de tocht gehouden van Maandag 19 Juli – Donderdag 4 augus- tus,inArchiefDenUyl,nr.111. 33 Idem. 34 BriefaanMoeder,Niek,Ger,RenenMapvan25juli1937,inArchiefDenUyl,nr.71.