Toekomst Van De Nederlandse Krijgsmacht
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Clingendael Magazine voor Internationale Betrekkingen Juni Toekomst van de Nederlandse krijgsmacht Van Delft naar Damascus: Nederlandse jihadgangers in kaart gebracht 2013 Venezuela, nog niemand kan in Hugo Chavez’ schaduw staan Een Koerdische Lente? Het plan Erdogan-Öcalan De Benelux: wel ter discussie, maar niet ter ziele Inhoud Redactioneel Een overdaad aan internationale issues 1 Artikelen Nederlandse strijders in Syrië: een gevaar? | Edwin Bakker 2 Een Koerdische Lente? het plan Erdogan-Öcalan | Sietse Bosgra 8 Strijd om de erfenis van een Venezolaanse caudillo | Edwin Koopman 13 Toekomst van de Nederlandse krijgsmacht onder de loep Inleiding | de redactie 19 Naar een multifunctionele krijgsmacht, met JSF’s en drones? | Christ Klep 20 De wijde wereld in voor minder geld | Bram Stemerdink 22 Een krijgsmacht die burgers beschermt | Jan Gruiters 24 Krijgsmacht van de toekomst: politiek is nu aan zet | Ko Colijn, Margriet Drent, Kees Homan, Jan Rood, Dick Zandee 27 Artikelen The accidental European? De rol van Nederland in het Europese buitenlandbeleid | Susi Dennison 32 Europa ploetert zich door de eurocrisis | Thibaut Renson en Hendrik Vos 37 Opinie Crisis zet sociaal Europa onder druk | Marjolijn Bulk en Agnes Jongerius 43 Armoede moet binnen één generatie de wereld uit | Marit Maij 45 Column Wie de schoen past…! | Jan Rood 50 Artikelen De Benelux Unie naar waarde schatten | Bas Limonard en Jochen Stöger 52 Benelux-samenwerking: een Belgisch-Vlaams perspectief | Jan Wouters en Maarten Vidal 58 Opinie Private beveiliging tegen piraten altijd gewenst? | Leendert Erkelens 62 Reactie | Bibi van Ginkel 64 Respons Mahbubani heeft grotendeels gelijk | Barend ter Haar 66 Boekbesprekingen Schaakmat in Jakarta: Soeharto’s revanche op de Haagse politiek | Gerard Kramer 67 Brusselse verhalen. Europarlementariërs over de dagelijkse praktijk van het Europees Parlement vanaf 1979 | Joep Boerboom 68 De Geopolitiek van het Derde Rijk: de geestelijke wortels van de veroveringstocht naar het Oosten | Arne Muis 70 Vlucht uit Kamp 14. Het onvoorstelbare verhaal van een jongen die opgroeide in een Noord-Koreaans concentratiekamp | Sico van der Meer 72 Nieuw Verschenen | Joris Kreutzer 73 Film The Repentant | Zainab Akariou 76 II Juni 2013 Jaargang 67 nr. 6 Redactioneel Een overdaad aan internationale issues ederland werd de afgelopen weken opgeschrikt door berichten over Nederlandse jongeren die als ‘jihadstrijders’, al dan niet geronseld, naar Syrië afreizen om daar deel te nemen aan de strijd N tegen het regime van Bashar al-Assad. Wat beweegt hen daartoe en wat kunnen we verwachten wanneer deze jongeren weer terugkeren naar Nederland? Zullen ze hun jihadistische kruistocht voortzet- ten op Hollandse bodem? Dit mogelijke scenario zet de Nederlandse autoriteiten op scherp. In datzelfde, door geweld verscheurde Syrië vinden interessante ontwikkelingen plaats rond de positie van de Koerden. De Turkse president Erdogan heeft een project gelanceerd voor een gezamenlijk leefge- bied voor de Koerden in Irak, Syrië en Turkije. Komen de Syrische Koerden sterker uit de strijd? De ont- wikkelingen rond Syrië zijn één voorbeeld van de complexiteit van het internationale bestel en de vragen waarvoor een land zich gesteld ziet. Van de complexiteit in het Midden-Oosten zoomen we in op ontwikkelingen dichter bij huis. De Benelux, ooit hét voorbeeld voor Europese integratie, werd dit voorjaar uitermate kritisch geëvalueerd door de inspectiedienst van het ministerie van Buitenlandse Zaken (IOB-rapport). De kritische noten van de IOB werden in de Tweede Kamer aangegrepen om het voortbestaan van de Benelux ter discussie te stellen. Hoe kritisch was dat rapport en hoe kijken onze zuiderburen aan tegen alle opwinding in Den Haag? Kunnen er op het gebied van Benelux-samenwerking efficiencyvoordelen geboekt worden? Een in tijden van bezuinigingen niet onbelangrijke vraag. En tevens een vraag die op veel terreinen van toepassing is. Zo ook op onze krijgsmacht. Hoe komt die gezond uit de bezuinigingskoorts? Veelzijdig inzetbaar is deze niet langer, na de reeks van kortingen op het defensiebudget. De molensteen van de oplopende kosten van de vervanging van de F-16 maakt de budgettaire ruimte voor investeringen in de krijgsmacht nog kleiner. Wat is een land zonder krachtige krijgsmacht? Dit voorjaar presenteerde Instituut Clingendael zijn visie op de toekomst van de krijgsmacht. In dit nummer geven drie deskundigen op het gebied van defensie hun commentaar op het Clingendael-rapport en een eigen visie op de toekomst van onze krijgs- macht. Ook onze traditionele ontwikkelingssamenwerking is op de schop gegaan. Niet alleen vanwege een ver- anderende wereld die andere eisen stelt aan ontwikkelingssamenwerking, maar toch ook vanwege die- zelfde bezuinigingskoorts. Van ontwikkelingssamenwerking naar internationale samenwerking. Minister Ploumen wil niet langer over OS-beleid spreken. Handel en ontwikkeling gaan in haar visie hand in hand. Maar biedt dat ook soelaas voor de armsten in deze wereld? Zou armoedebestrijding geen prioriteit ver- dienen? Lees hierover meer in dit nummer, dat variatie en actualiteit beoogt te combineren in de vorm van een rijk geschakeerd geheel aan artikelen. Wij wensen u veel leesplezier! Juni 2013 Jaargang 67 nr. 6 Internationale Spectator 1 Edwin Bakker Nederlandse strijders in Syrië: een gevaar? Nederlandse moslims hebben de afgelopen tien jaar geprobeerd zich aan te sluiten bij strijders in Tsjetsjenië, Jemen, Somalië, Irak, Afghanistan en Pakistan, maar in veel gevallen mislukte die poging. Zo niet in het door geweld verscheurde Syrië. Nederland werd begin dit jaar verrast, toen bleek dat tientallen Nederlandse jongeren zich opmaakten voor deelname aan de strijd in Syrië. Jihadstrijders in de dop? p 13 maart jl. bepaalde de Nationaal heid spreekt, bij monde van de minister van Coördinator Terrorismebestrijding en Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen, van O Veiligheid (NCTV) dat het Dreigingsniveau ‘Belgische strijders die naar Syrië trekken’.3 Het van Terrorisme in Nederland (DTN), voor het Britse Office for Security and Counter-Terrorism eerst sinds november 2009, weer substantieel gebruikt veelal de term ‘foreign fighter’. In dit ar- is. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag tikel wordt de neutrale term Syriëganger gebruikt, in Nederland reëel is, dat radicalisering en rekru- aangezien vooralsnog niet duidelijk is of alle tering op aanzienlijke schaal plaatsvinden en dat Nederlanders en andere West-Europeanen die Nederland geregeld wordt genoemd in verklarin- naar Syrië vertrekken, ook daadwerkelijk aan de gen van serieus te nemen terroristische netwer- gewapende strijd deelnemen. ken. Dit kreeg al de nodige aandacht van pers en publiek, maar die werd nog groter na het bericht Volgens de DTN ging het op het moment van ver- – slechts een week later – dat er een jongen uit schijnen van dit rapport om tientallen personen.4 Delft in Syrië was omgekomen.1 Inmiddels zijn er signalen dat dit aantal sindsdien gegroeid is. Als we dit vergelijken met de cijfers uit Er waren veel vragen rond de verhoging van het omringende landen, is dit relatief hoog te noemen. DTN en het eerste (bekende) dodelijke slachtof- De Belgen worden geconfronteerd met zeventig fer. Waarom gaan jonge jongens naar Syrië, hoe of meer personen die naar Syrië zijn afgereisd, reizen ze, bij wie sluiten ze zich aan, wat gebeurt de Britten met een groep van ongeveer honderd er daar met hen en wat als ze eventueel terug- personen en de Fransen, Duitsers en Denen ieder komen? Vormen deze jongeren in dat geval een met een paar dozijn of enkele tientallen.5 Deze cij- gevaar voor Nederland? In dit artikel worden deze fers zijn overigens gering, vergeleken met de paar vragen een voor een behandeld. Eerst wordt ech- duizend strijders uit Noord-Afrikaanse landen en ter een poging gedaan het verschijnsel in kaart te uit andere delen van het Midden-Oosten. Zo zou- brengen: om wat voor en hoeveel personen gaat den er honderden Tunesiërs in Syrië meevechten, het en hoe zouden we deze ‘Syriëgangers’ moe- waarmee deze groep volgens sommige bronnen ten omschrijven? zo’n 30 tot 40% van alle buitenlandse strijders Edwin Bakker is hoog- vormt.6 Cijfers zijn uiteraard niet erg betrouwbaar leraar terrorisme en en constant aan verandering onderhevig. De ob- contraterrorisme aan het Syriëgangers jectiviteit en betrouwbaarheid van journalistieke Instituut Bestuurskunde Het NCTV-kwartaalrapport Dreigingsbeeld bronnen is niet altijd te bepalen. Verscheidene van de Universiteit Leiden Terrorisme Nederland omschrijft personen die overheden komen met ruwe schattingen en gro- en directeur van het naar Syrië gaan om zich daar aan te sluiten bij ve beschrijvingen van het fenomeen, waarbij ook Centrum voor Terrorisme jihadistische strijdgroepen als ‘jihadreizigers’ veel vraagtekens te zetten zijn. Wel kan met ze- & Contraterrorisme van of ‘jihadgangers’. Ook wordt de meer neutrale kerheid gezegd worden dat het ten minste om Campus Den Haag. term ‘uitreizigers’ gebruikt.2 De Belgische over- tientallen Nederlandse Syriëgangers gaat en dat 2 Juni 2013 Jaargang 67 nr. 6 zij zeer verschillend zijn wat betreft leeftijd, af- een klein aantal zou uiteindelijk in de trainings- komst en achtergrond. Er zitten zeer jonge per- kampen of aan het front belanden. Kortom, deel- sonen onder (ook een aantal meisjes, waarvan name aan de gewelddadige jihad in het buiten- de jongste zestien is) en er zitten veertigers bij. land was een stuk gemakkelijker gezegd dan De groep bestaat uit personen van Marokkaanse, gedaan, waarbij