Magazyn Filmowy 4

NR 04 LATO 2008 ISSN 1898-2530 02 |08

PISMO STOWARZYSZENIA FILMOWCÓW POLSKICH WWW.SFP.ORG.PL SEZON T NA DOKUMEN

WYWIAD Z MACHULSKIM ZAWÓD: CHARAKTERYZATOR

SPIS TREŚCI Prezesi honorowi: Andrzej Wajda, Janusz Majewski

Prezes: Jacek Bromski

Wiceprezesi: TEMAT NUMERU Janusz Chodnikiewicz, Janusz Kijowski 5 Raport o polskim filmie dokumentalnym 2007 Skarbnik: Michał Kwieciński WYWIAd

Członkowie Zarządu: 14 Juliusz Machulski Agnieszka Arnold, Filip Bajon, Zbigniew WYdARZENIA KRAj Karpowicz, Krzysztof Krauze, Juliusz Machulski, Allan Starski, Witold Giersz 10 Krakowski Festiwal Filmowy oraz: 12 Planete Doc Review Janina Dybowska-Person – Koło 13 „Młodzi i Film” Charakteryzatorów (Przewodnicząca) 18 Debata o mediach publicznych Ireneusz Engler – Sekcja Filmu 20 Wokół ustawy o prawie autorskim Telewizyjnego (Przewodniczący) 21 Jerzy Kapuściński o Studiu Munka Andrzej Haliński – Koło Scenografów 23 60 lat polskiej animacji (Przewodniczący) 24 Oblicza współczesnej animacji Ryszard Janikowski – Koło Kaskaderów 25 Technologie animacji (Przewodniczący) 26 Koprodukcje w filmie dla dzieci Andrzej Jasiewicz – Koło Realizatorów 28 O multipleksach w Polsce Filmów dla Dzieci i Młodzieży 30 Nowe projekty internetowe (Przewodniczący) 32 Orły 2008 Jerzy Kalina – Sekcja Filmu 33 Jubileusz Andrzeja Wajdy Wydawca: Animowanego (Przewodniczący) POŻEGNANIA Fundacja „KINO” Paweł Kędzierski – Sekcja Filmu Koordynacja wydawnicza: Dokumentalnego (Wiceprzewodniczący) 31 Gustaw Holoubek – Koło Młodych Jacek Cegiełka Dorota Lamparska KINEMATOGRAFIA NA ŚWIECIE Iwona Cegiełkówna (Przewodnicząca) Współpraca: Jerzy Ridan – Oddział Krakowski 34 Dania i Szwecja (Przewodniczący) Małgorzata Kwaśniewska OPINIE Marek Serafiński – Sekcja Filmu REdAKCjA Animowanego (Wiceprzewodniczący) 34 Juror polski – Oddział Łódzki Redaktor nadzorująca: Andrzej Traczykowski POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE (Przewodniczący) Krystyna Krupska-Wysocka – Koło Piśmiennictwa 35 Festiwale polskich filmów za granicą Redaktor naczelna: Andrzej Werner (Przewodniczący) ZAWOdY FILMOWE Anna Wróblewska – Sekcja Filmu Sekretarz redakcji: Wojciech Ziembicki Dokumentalnego (Przewodniczący), 36 Charakteryzacja Cecylia Żuk Koło Seniora (Przewodniczący) Współpraca: PROGRAMY – Koło Reżyserów Michał Żarnecki dLA MŁOdYCH TWÓRCÓW Jerzy Armata, Andrzej Bukowiecki, Dźwięku (Przewodniczący) Natalia Chojna, Oriana Kujawska, 39 Spotkanie młodych twórców Liwia Mądzik, Jerzy Płażewski, SĄd KOLEŻEŃSKI 39 Laboratorium scenariuszowe Anna Serdiukow Przewodniczący: Marek Piestrak 39 Polskie Debiuty 2007 na DVD I wiceprzewodniczący: Projekt graficzny i skład: Wiktor Skrzynecki 40 POLSKIE KINO MŁOdEGO WIdZA II wiceprzewodniczący: Tomasz Miernowski Paweł Palikot Sekretarz: Beata Matuszczak 41 SFP – ZAPA AdRES REdAKCjI KOMISjA REWIZYjNA 42 PISF Stowarzyszenie Filmowców Polskich Przewodniczący: Jan Mogilnicki Wiceprzewodniczący: 02-595 Warszawa, ul. Puławska 61 Marek Drążewski 42 VARIA tel. (22) 845 51 32, Sekretarz: Piotr Śliwiński Członkowie Zarządu: fax (22) 845 39 08, Piotr Łazarkiewicz, 46 BOX OFFICE e-mail: [email protected] Zofia Ołdak www.sfp.org.pl Zastępca: Iwona Ziułkowska-Okapiec OKŁADKA: NA zDJĘCiu KADR z PLANu DOKuMENTu WERNERA HERzOGA „SPOTKANiA NA KRAŃCACH ŚWiATA” – DziĘKuJEMy ORGANizATOROM FESTiWALu PLANETE DOC REViEW zA uDOSTĘPNiENiE zDJĘCiA Od PREZESA SFP

Koleżanki i koledzy, bolewamy, że „Magazyn Filmowy SFP” o prawie autorskim i Ustawa o kinematografii. u wygląda jak raport z pola bitwy. Woleli- Do tego dochodzi odrębna, ale równie dla nas byśmy, aby po prostu informował ważna potyczka o status telewizji publicznej. o ważnych sprawach polskiej kinematografii. Nie- Po raz kolejny na łamach „Magazynu” proszę stety. Nie da się. Was, Koleżanki i Koledzy, o solidarność z podej- Stale musimy pilnować i bronić już raz opano- mowanymi przez nas działaniami. O stałą czuj- wanych przyczółków, które nazywają się Ustawa ność, choć brzmi to jak z filmu o Hansie Klossie. Jacek Bromski SŁOWO WSTĘEPNE

Koleżanki i koledzy, ilm dokumentalny jest tym razem naszym dą, uderzą także w kompozytorów i aktorów, albo- F tematem szczególnym. Dwa lata temu PISF wiem oni również przestaną otrzymywać tantiemy podał do wiadomości decyzje dotyczące do- od nadań telewizyjnych. A przecież wykonywanie finansowania filmów. W ubiegłym roku podczas tych wolnych zawodów wiąże się z różnej długości Forum SFP na Krakowskim Festiwalu Filmowym okresami braku dochodów. po raz pierwszy omawiano skutki tych decyzji dla Dla naszego filmowego środowiska przygotowy- filmów dokumentalnych, a także dla animacji. wane zmiany to niemal zupełna likwidacja tantiem. Na festiwalu pokazały się pierwsze filmy dofinanso- Czynni zawodowo twórcy, pracujący nad nowym wane na nowych zasadach. Pojawiły się dokumenty twórczym pomysłem, stracą wsparcie finansowe pełnometrażowe. Minął następny rok i oczywiście na ten czas, płynące z ewentualnych powtórek ich znów w Krakowie na Forum wróci ten gorący te- poprzednich dzieł. Tantiem od swojego dorobku ar- mat. Ale my już teraz przygotowaliśmy dla Was ze- tystycznego, wykorzystywanego swobodnie staw informacji o dokumencie w roku 2007. Kiedy w nadaniach przez nadawców telewizyjnych, nie je przeczytacie, zobaczycie jak wiele się ruszyło dostaną też nasi emeryci, którzy nie są już w stanie od uchwalenia nowej Ustawy i powstania PISF-u. pracować. I jeszcze jedno: nie wiem, czy zdajecie so- W całej kinematografii zresztą, nie tylko w doku- bie sprawę, że procenty od wypłacanych Wam tan- mencie. W poprzednim numerze informowaliśmy tiem, jakie pobiera ZAPA, to środki na pomoc, jakiej Was o sytuacji w produkcji fabularnej: w 2007 roku udziela swoim członkom SFP, w tym zwłaszcza na- wyprodukowano 39 filmów. W czasach, kiedy „ze szym starszym koleżankom i kolegom, często cho- wszystkich sztuk film był dla nas najważniejszy”, rym, potrzebującym drogich leków, żyjącym z nie- roczna produkcja to było średnio 40 filmów. Dogo- wysokich emerytur. SFP pomaga także absolwen- niliśmy już tę średnią. A zajrzyjcie w poprzednim tom z Koła Młodych, nie mającym jeszcze żadnych „Magazynie” do zestawienia wyników frekwencyj- dochodów, fundując im stypendia na przetrwanie nych. Filmów przybywa i przybywa widzów na pol- przy pracy nad pierwszymi projektami. Jeżeli zosta- skich filmach, także za granicą – nawet w Stanach ną przeforsowane planowane zmiany w ustawie Zjednoczonych – oraz nagród na festiwalach. Co o prawie autorskim, te pieniądze też znikną. Powie- ważne, pojawia się więcej filmów lepszych, ambit- lą dochody tych, którzy zarabiają na obrocie filma- niejszych, opartych na ciekawszych scenariuszach, mi i nie chcą się dzielić zyskami z ich twórcami. Ry- produkowanych w lepszych warunkach technicz- szard Kirejczyk apeluje do nas o solidarne działanie, nych. Ale też i w większym pośpiechu, niestety. aby do tego nie dopuścić. Tak więc, reasumując, jest dobrze, a będzie jesz- Przed nami festiwal w Krakowie, niektórzy cze lepiej. Tak właśnie powinnam zakończyć ten pewnie tam właśnie spotkają nowy numer „Maga- optymistyczny wstęp i promiennie uśmiechnąć się zynu”. Piszemy w nim o prawdziwych charaktery-

do Was z fotografii. zatorach, charakteryzacji i jej roli dla filmu. O walce A N j

Niestety raczej mi nie do śmiechu. Zajrzyjcie, o media publiczne, gdzie włączyła się też Europej- O H C

proszę, na stronę 20 i przeczytajcie uważnie arty- ska Unia Nadawców. A także o braku polskich fil- A I L

kuł dyrektora naszej agencji ZAPA, Ryszarda Kirej- mów dla dzieci i jak temu zaradzić, o obchodach A T A

czyka. To, co tam znajdziecie, grozi uderzeniem nie Roku Animacji, do których włączyli się wybitni N , P

tylko w producentów filmów i w twórców: reżyse- twórcy, teoretycy i władze. To ułamek tematów, F S : rów, scenarzystów, scenografów. Zamierzone o których piszemy. A naszym Gościem jest tym ra- . T O

zmiany w ustawie o prawach autorskich, jeśli przej- zem Juliusz Machulski. Zapraszam do lektury. F Krystyna Krupska-Wysocka TEMAT NUMERU

Na planie dokumentu Latawce , Raport reż. B. Dzianowicz o polskim A I D E

M ROK TEMu W LiCzNyM GRONiE A K

E NA KRAKOWSKiM FESTiWALu R U

E FiLMOWyM, PRODuCENCi / I

K i REŻySERzy FiLMÓW S

W filmie

O DOKuMENTALNyCH ROzMAWiALi S S

A O SyTuACJi POLSKiEGO R

K DOKuMENTu. W 2007 ROKu D L

O PO RAz PiERWSzy MOŻNA ByŁO T I

W OCENiC EFEKTy PRACy PiSF, : .

T BO NA EKRANy i DO PROGRAMÓW O

F doku- FESTiWALi WCHODziŁy FiLMy DOFiNANSOWANE WEDŁuG NOWyCH zASAD. JAKi ByŁ TEN ROK DLA POLSKiEGO DOKuMENTu? CO SiĘ zMiENiŁO? mentalnym Czy KTORAŚ zE SPRAW, O KTÓRyCH ROzMAWiANO NA FORuM, zOSTAŁA ROzWiĄzANA?

Anna Romanowska Wróblewska 2007 Iwona Burzyńska 6 TEMAT NUMERU

projekt uzyska akceptację ekspertów, potem wszystko już idzie sprawnie. Staramy się spełniać wszystkie wymagania, jakie stawia Instytut, nie ro- bimy z tego problemu, dlatego współpracę tę od- czuwam jako pełną symbiozę”. Niektórzy jednak odczuwają wymogi PISF jako zbytnią biurokrację. Gdyby mieli coś zmienić, to najchętniej uprościliby lub nieco zmodyfiko- wali wzór wniosku. Krzysztof Kopczyński zwraca uwagę na to, że konstruując budżet, nie może – jako osoba fizyczna prowadząca działalność go- spodarczą – uwzględnić w budżecie żadnego wła- snego honorarium – może być ono traktowane wyłącznie jako wkład własny. To szczegół, ale zdaniem Kopczyńskiego powoduje, że producent 52% , reż. R. Skalski jest zmuszony do zmiany statusu firmy na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Proponuje także, aby umożliwić nie tylko twórcom, ale i producentom uzyskiwanie dofinansowań na wyjazdy na festiwale lub fora, które są przecież dużą szansą na znalezienie dystrybutora lub koprodu- centa. Pogląd ten popierają jego koledzy – producenci nie powinni być w ten sposób dyskrymino- wani, gdyż producent w równym stopniu odczu- wa satysfakcję z dobrego filmu i jego sukcesów na świecie. „Z własnego doświadczenia wiem, jak cenne są takie wyjazdy” – mówi Wojciech Szczu- dło – „To właśnie tam poznawałem przyszłych Pierwszy dzień , reż. M. Sauter Rendez Vous , reż. M. Krawczyk koproducentów, a także reżyserów. Lukę tę po- magało mi zapełnić Stowarzyszenie Filmowców, Y

roducenci są zgodni: rewolucji nie ma, ale także reżyser, m.in. kilkakrotnie nagradzanej które czasem pokrywa koszty takich wyjazdów, D j A

jest pewien constans, pewna stabilizacja, na świecie „Kamiennej ciszy” – „Pozostawienie oce- ale oczywiście to wsparcie jest udzielane jedynie W A

P j co jest niewątpliwie pozytywne. System ny dorobku reżysera, producenta, a także pew- członkom SFP”. E Z

krzepnie, i jeśli umiesz się w nim odnaleźć, droga nych obiektywnych danych Instytutowi, spowodu- Na realizację Priorytetu „Produkcja filmów do- R D N

do produkcji filmów dokumentalnych stoi je większą bezstronność w karcie ocen”. Nie jest kumentalnych” PISF co roku przeznacza 1 mln zło- A j

przed tobą otworem. Nie jest to szeroka, gładka ale- już możliwa sytuacja, w której ekspert, kierując się tych więcej: od 4 mln w 2006 do 6 mln w 2008 ro- E W ja ani też droga pod górę najeżona niebezpieczeń- osobistą niechęcią, zaniży ocenę np. w rubryce „doku. Co roku o te pieniądze stara się wielu wniosko- O M L I

stwami. To raczej polska szosa kategorii B – doje- konania producenta”. „W przypadku producenta dawców, ale, zdaniem oceniających, projekty mają F I I

dziesz, choć nie bez trudności, od czasu do czasu filmów dokumentalnych nie sprawdza się zasada udokumentowane bardzo słabe i niepewne finan- R E S lekko (lub bardziej) się potykając. ‘jesteś tyle wart, ile warte są twoje dwa ostatnie fil- sowanie. Powoduje to sytuację, w której promesy Y Ż E

my’” – podkreśla Kopczyński – „Z prostego wzglę- przedłużane są w nieskończoność, a producenci nie R A

dokument W PIsf Ł

du: producenci dokumentów bardzo często mają są w stanie uruchomić obiecywanych im w listach O K Z

W maju 2008 roku mijają dwa lata od momen- ‘na stanie’ kilka filmów w różnym stadium pro intencyjnych funduszy. W 2007 roku PISF podpisał S A

tu, gdy PISF po raz pierwszy ogłosił decyzje w spra- dukcji i ciężko wskazać im dwa ostatnie”. z producentami zaledwie 42 umowy. Wojciech K S

wie dofinansowań filmów. Przez ten okres w pew- Włodzimierz Niderhaus, dyrektor Wytwórni Szczudło przyznaje także, że jednym z większych W O Z

nym stopniu zmienił się i Instytut, i system ocen. Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, uważa, że problemów w PISF jest zalew projektów, które, we- R T S I

„Na pewno dobrym pomysłem były zmiany w sys- podstawą dobrej współpracy z PISF jest po prostu dług ustawy, jeśli spełniają warunki formalne, mu- M , A temie ocen projektów, rozdzielenie ocen wysta- profesjonalnie przygotowany projekt. „Oczywiście, szą przejść przez weryfikację formalną pracowni- I D wianych przez eksperta od ocen nadawanych procedura wypełniania i składania wniosku jest ków Instytutu i system ocen eksperckich. Ale, E M A

przez pracowników PISF” – mówi Krzysztof Kop- skomplikowana, bo chodzi przecież o pieniądze z drugiej strony, nie można ograniczać dostępu K E R

czyński, szef Eureka Media, producent, a ostatnio publiczne” – mówi dyrektor Niderhaus – „Ale jeśli do publicznego dofinansowania. U E / I K PRojekty złoŻone/RozPAtRzone PozytyWnIe W RAmAch PRIoRytetÓW S W O

I (deBIuty ReŻyseRskIe) I III (PRodukcjA fILmÓW dokumentALnych) nA PodstAWIe WynIkÓW sesjI PIsf 2007 I 2008: S S A

SESjA PISF 1/2007 2/2007 3/2007 4/2007 RAZEM 2007 1/2008 R K

WNIOSKI 22/12 2/2 9/22 9/21 12/79 1/1 D L O T

dEBIUTY REŻYSERSKIE /1 7/ 8/6 2/2 20/1 / I W :

PROjEKTY KRAjOWE 20/10 /19 /19 2/16 10/6 /11 . T O

KOPROdUKCjE MIEdZYNAROdOWE 2/2 7/ 6/ 7/ 22/1 7/ F PEŁNOMETRAZOWE (POWYZEj 70 MIN.) / / / / 17/16 / ŁACZNE KWOTY WNIOSKOWANE 88 27 9 71 911 8 70 7 062 810 28 27 291 8 669 11 ŁACZNE KWOTY PRZYZNANE 1 2 98 6 7 2 61 9 2 62 70 10 092 720 TEMAT NUMERU 7

dokument W tVP: mInusy Producenci i reżyserzy w większości z uznaniem wypowiadają się o działaniu Instytutu. Niedogodno- ści, które czasem odczuwają, nie zmieniają generalnie pozytywnych ocen, jakie mu wystawiają. Trady- cyjnie, o wiele gorzej oceniana jest współpraca zTVP SA. Choć i tu daje się zauważać przebłyski opty- mizmu. W TVP trudno o gwałtowne przełomy, re- wolucje, ale pewne tendencje daje się zauważyć. „Na- sze projekty trafiają głównie do Redakcji Form Do- kumentalnych w TVP 1, rzadziej do Redakcji Publicy- styki Kulturalnej w TVP1. Sporadycznie także do Pro- gramu 2” – mówi Wojciech Szczudło z Kalejdoskopu – „Redakcja Form Dokumentalnych jest zasadniczo my, cichociemni, głosy żyjących , otwarta na nowe projekty i pomysły i przychyl- reż. P. Kędzierski na producentom. Jeśli redakcja da zielone światło, projekt składa się do ROPAT-u (w TVP wszystkie projekty składa się przez elektroniczny system rejestracji zwany ROPAT-em – przyp. aut.). Rejestracja w RO- PAT trwa od jednego miesiąca do trzech. A potem – jeśli weryfikacja przebiegnie pomyślnie – jest już ‘tylko’ kolejka do dyrektora, który musi zaakceptować i podpisać decyzję o realizacji. I to jest właśnie to wą- skie telewizyjne gardło”. Za czasów dyrektor Raczyń- skiej nastąpiła wielomiesięczna blokada, spowodo- wana w dużej mierze spiętrzeniem projektów. Jak będzie teraz, kiedy posadę dyrektor Programu I ob- Kadry z dokumentu kamienna cisza , jęła Dorota Macieja – czas pokaże. „W telewizji poja-

Y reż. K. Kopczyński za płotem , reż. M. Sauter

D wiła się grupa osób sprzyjających filmowi dokumen- j A

W talnemu i starających się pomóc producentom w re- A j alizacji projektów” – mówi Krzysztof Kopczyński – analizie można poddać tylko dostępną część danych. z Telewizją Polską i obiecała dołożyć wszelkich sta- E Z

R „choć nadal spotykamy się z przejawami postawy, W 2007 roku TVP wyprodukowała przynaj- rań, by sprawę doprowadzić do szczęśliwego końca. D N

A którą można określić jako ‘agresja telewizyjna’. Wy- mniej 95 filmów dokumentalnych. Połowa z nich Pertraktacje z TVP były długie i, jak przyznają nie- j

E raża się ona przekonaniem, że film dokumentalny (dokładnie 47) miała długość krótszą lub równą 30 którzy, trudne dla wszystkich stron. „Spowodowa- W O jest po prostu rodzajem reportażu telewizyjnego minutom. 23 filmy trwały od 31 do 50 minut i tyle sa- ło to konieczność anektowania umów, które już M L I

F iwobec tego należy oszczędzać na liczbie dni zdjęcio- mo filmów od 51 do 70 minut. W 2007 roku TVP wy- mieliśmy zawarte z telewizją” – mówi Krzysztof I I

R wych, montażu i oczywiście honorariach twórców. produkowała 2 filmy trwające powyżej 70 minut i by- Kopczyński – „Do końca kwietnia 2008 roku na ta- E S Y W sytuacji, gdy TVP SA wypłaca ogromne honoraria ły to „Generał polskich nadziei...” Hanny Kramar- kie dawno zakończone filmy jak ‘52%’, ‘Kamien- Ż E

R i odprawy swoim nie zawsze kompetentnym pra- czuk i „Ballada o prawdziwym kłamstwie” Andrzeja na cisza’ czy ‘Pierwszy dzień’ nie dostaliśmy z PISF- A Ł

O cownikom, działania takie wydają się sprzeczne z lo- Trzosa-Rastawieckiego. W ubiegłym roku ze swoich -u ani grosza, spłaciliśmy natomiast wszystkie zobo- K Z

S giką rynku. Natomiast wyraźną zmianę na plus od- obietnic dotyczących produkcji dokumentalnej wy- wiązania. Choć myślę, że sprawę można było zała- A

K czuwam w Agencji Filmowej TVP SA, i to nie tylko ze wiązali się nadawcy prywatni. Telewizja TVN wypro- twić mniejszym kosztem, przyznaję, iż w planie S

W strony dyrektora Sławomira Jóźwika, ale także in- dukowała przynajmniej 5 dokumentów, w tym 2 po- strategicznym działania te były korzystne dla pro- O Z

R nych pracowników”. wyżej 50 minut („Dworzec Gdański” i „Kocham Pol- ducentów, a więc dla rynku filmów dokumental- T S I

M skę” Marii Zmarz-Koczanowicz), Polsat – przynaj- nych. Może też zwiększyło się w TVP SA grono ludzi, , F I dokument W tVP: PLusy mniej 2 filmy dokumentalne (do 30 minut), HBO – zaczynających rozumieć europejskie reguły pro- D F

W W 2006 roku, za kwotę 43,8 mln złotych, Telewi- przynajmniej 4 filmy, w tym jednak 3 pełnometra- dukcji i dystrybucji dokumentu. Droga przed nimi , A I zja Polska wyprodukowała 174 filmy dokumentalne. żowe („Homo. pl” Roberta Glińskiego, „Istnienie” jednak długa, a stąpają po niej zbyt wolno”. D E Wroku ubiegłym na produkcję filmów dokumental- Marcina Koszałki i „Wojownik” Jacka Bławuta). M

A dokument W tVP: sPRAWy do zAłAtWIenIA K nych w TVP wydano dokładnie 1 mln złotych więcej, Na pytanie, co jest największą zmianą na prze- E R

U czyli 44,8 mln. Dla porównania: niewiele mniej kosz- strzeni ostatniego roku, producenci dokumentów Ciągle nierozwiązany pozostaje natomiast pro- E / I towała TVP zeszłoroczna produkcja audycji eduka- zgodnie przyznają: coś drgnęło w słynnej sprawie blem niekorzystnych godzin emisji i brak dobrych K S

W cyjnych i popularno-naukowych (46,4 mln), niewie- wyceny praw telewizyjnych. Publiczna telewizja, pasm dokumentalnych w TVP. Filmy dokumental- O S

S le więcej, bo 49,6 mln złotych, audycje z zakresu po- przystępując do koprodukcji, praktycznie monopo- ne pokazywane są zazwyczaj po północy, chyba że A R

K lityki, także międzynarodowej, łącznie z programa- lizowała prawa telewizyjne „na wieczność”, co nie- szczególne okoliczności spowodują, że jest inaczej. D

L mi o tematyce wyborczej. Niestety, w sprawozdaniu zwykle utrudniało producentom chociażby pozy- Na przykład: film jest emitowany w rocznicę wy- O T I z wykorzystania środków abonamentowych skanie partnerów zagranicznych. Rok temu, na Fo- darzeń, których dotyczy, lub zastąpi inny pro- W : . za rok 2007, Telewizja Polska nie pochwaliła się, ile rum SFP w Krakowie, dyrektor PISF Agnieszka Odo- gram, który z jakiś względów wypadł z emisji (tak T O

F filmów dokumentalnych wyprodukowała, dlatego rowicz mówiła o wielomiesięcznych negocjacjach było w przypadku chociażby „A gdyby tak się sta- 8 TEMAT NUMERU

my dokumentalne, atrakcyjnie i nowocześnie zrealizowane. Takie filmy można zobaczyć na Discovery czy Planete. Nikogo nie obchodzą już gadające głowy. Film dokumentalny trzeba dostosować do dzisiejsze- go czasu, do dzisiejszej, wymagającej widowni”. Oczywiście, od razu pojawia się kwestia finansów. PISF dofinansowuje takie filmy kwotą do 500 tys. zł, jeśli film powstaje w koprodukcji międzynarodowej, kwota ta ma szansę zwiększyć się o 35%. Transfer na taśmę 35 mm jest kosztowny, producenci więc czasami decydują się nie uwzględniać tej sumy przy konstruowaniu budżetu, licząc na to, że te pie- niądze z czasem się zdobędzie. Jeśli film się spodoba dystrybutorowi, to, tak jak w przypadku „Jak to się robi” Marcela Łozińskiego, ma szansę trafić do kin. Dla Krzysztofa Kopczyńskiego największym problemem nie jest zdobycie pieniędzy. Jego zdaniem, duży europejski film dokumentalny powinien powstawać w koprodukcji międzynarodowej, czerpiąc finanse z wielu źródeł, funduszy publicznych, europejskich i prywatnych. Aby kinowy dokument rozwinął się i utrzymał na polskim rynku, konieczne jest znalezienie nowych form dystrybucji (tak by każdy zainteresowany widz miał szansę obejrzeć każdy film). A więc przede wszystkim dostosowanie kin, zwłaszcza kin jednosalowych, tradycyjnych, do dystrybucji filmów z nośnika DVD i Internetu. Taką akcję przedsięwziął właśnie PISF Kadry z filmu Przy rzece , reż. M. Kowalczyk Kadry z filmu na działce , reż. T. Paladino i jest niezwykle pożyteczna. „Byłbym tu optymistą” – mówi Kopczyński – „Jeśli kino ma przetrwać, mu- ło” Marcela Łozińskiego). „W istocie, dokument dokument W kInIe I InteRnecIe si się modernizować, a rozwój technologii pomoże spychany jest na margines” – przyznaje Barbara Na świecie tryumfy święci dokument pełnome- uprościć drogę filmu do widza. Nie będzie wtedy Pawłowska z TVP 1 – „Wciąż liczą się wyniki oglą- trażowy, który równie dobrze jak w telewizji, spraw- konieczne przepisywanie filmu na taśmę 35 mm, dalności, a trudno je osiągnąć późno w nocy. Jed- dza się na wielkim ekranie. Pełnometrażowe filmy z czym wiążą się bardzo duże koszty”. nocześnie w prime time widzowie oczekują czegoś dokumentalne potrafią mieć budżet zbliżony do fa- Kolejną atrakcyjną drogą dystrybucji jest Inter- innego, zazwyczaj taniej populistycznej rozrywki bularnego, są realizowane z rozmachem, czasem net. Nie chodzi tu o prosty system Video on De- i filmów fabularnych. Tworzy się zatem błędne ko- z elementami inscenizacji. W 2007 roku Krakowski mand, ale o rodzaj internetowego kina dostępnego ło, bo nawet nie możemy wykazać, że wielu wi- Festiwal Filmowy otworzył międzynarodowy kon- dla chętnych w określonym miejscu i czasie. „Już dzów chętnie obejrzałoby dokument. Nadzieje da- kurs dokumentów pełnometrażowych. W Warsza- w 2002 w Strasburgu oglądałem koncert Davida Bo- je nowa polityka TVP: będą lepsze pasma, w lep- wie od kilku lat Planete Doc Review przyciąga tysiące wie, który odbywał się w 60 salach kinowych w róż-

szym czasie emisyjnym. Czekamy także na decyzję widzów. Czy dokument pełnometrażowy jest szansą nych krajach jednocześnie. Widzowie w Warszawie Y D j

o pasmach półtoragodzinnych, bo takie filmy robi dla polskiego filmu? „Wytwórnia produkuje duże do- oglądali go w Galerii Mokotów” – mówi producent. A W A

się teraz w Europie i na świecie. Uważam, że takie kumenty, jak np. ‘My, Cichociemni, głosy żyjących’, Ten – w Polsce nadal eksperymentalny – system dys- j E filmy z powodzeniem mogą konkurować z filma- film dokumentalny z elementami inscenizacji” – mó- trybucji wprowadził w 2008 roku festiwal Planete Z R D

mi fabularnymi. Warto dodać, że nawet w tych wi Włodzimierz Niderhaus – „Dwa lata temu wypro- Doc Review. Organizator festiwalu, agencja Against N A j

marnych, późnych godzinach ogląda nas czasem dukowaliśmy ‘Do Potomnego’ Antoniego Krauze, Gravity, przystąpiła także do inicjatywy wirtualnego E W

od pół do półtora miliona widzów!”. także należący do tej kategorii. Film ‘My, Cichociem- kina, oferującego wirtualne wypożyczanie filmów. O M L Taki, a może nawet jeszcze lepszy wynik osią- ni’ powstaje w koprodukcji z Fundacją Armii Krajo- Na 38 obecnie dostępnych filmów, w ofercie kina I F I I

gnął film „Uciekinier” Marka Tomasza Pawłow- wej, która chce docierać do widowni poprzez duże fil- znajdują się już 4 tytuły dokumentalne. R E S

skiego, wyemitowany w paśmie „Na własne oczy” Y

oBecnoŚĆ fILmu dokumentALnego Ż E na antenie TVP 1 o godzinie 20.15. Dodajmy, że nA AntenAch stAcjI teLeWIzyjnych W ostAtnIch LAtAch: R A

„Uciekinier” konkurował z „M jak miłość”, emi- Ł 2005 2006 2007 O K

towanym w tym samym czasie w Dwójce, a odci- Z GOdZ. PROC. GOdZ. PROC. GOdZ. PROC. S nek tego właśnie serialu był najchętniej oglądaną A TVP 1 76, 6,% 8,9 6,% 6,6 7,0% K S

audycją telewizyjną 2007 roku (obejrzało go 9,96 W

TVP 2 6, 9,0% 617,9 8,% 70,8 9,2% O Z

mln widzów). Niestety, pasmo dokumentalne R

TV Polonia 90,7 10,9% 110,0 12,9% 12,0 1,2% T S „Na własne oczy” emitowane jest obecnie po pół- I

TVP Kultura 789,0 2% 108,2 18,2% 122,8 18,% M : nocy i gromadzi przed telewizorami 200-600 ty- . Polsat 88,0 1.0% 0,0 0,6% 77,0 0,9% T O

sięcy osób. F TVN 1,0 0,2% 6,0 0,% 2,0 0,0% TV ,0 11,9% 126,0 1,6% 21,0 2,6% Puls 88,0 12,2% 112,0 1,% 9,0 6,8% Dane z informacji TVP SA i PiSF TEMAT NUMERU 9

MiĘDzyNARODOWE NAGRODy i WyROŻNiENiA DLA POLSKiCH FiLMÓW DOKuMENTALNyCH 2007

> „Apokalipsa bez granic” reż. Krystian Matysek NARODOWy FESTiWAL MuzyKi i FiLMu MEDiAWAVE W GyöR , W ĘGRy –NAGRODA SPECJALNA TEATRu BARKA ; E uROPEJSKi FE-

ANNuAL WORLDFEST-HOuSTON iNTERNATiONAL FiLM FESTiVAL , H OuSTON , uSA – BRĄzOWA NAGRODA REMi STiWAL SzKÓŁ FiLMOWyCH ViLNiuS FiLM SHORTS , L iTWA –GŁÓWNA NAGRODA W KATEGORii FiLM DOKuMENTALNy ; M iĘDzy-

> „Bortglömda” („Forgotten”) reż. Agnieszka Łukasiak NARODOWy FESTiWAL FiLMÓW KRÓTKOMETRAŻOWyCH CuRTA CiNEMA W RiO DE JANEiRO , B RAzyLiA – NAGRODA DLA NAJLEP-

MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMOWy W TRiEŚCiE , W ŁOCHy – NAJLEPSzy FiLM DOKuMENTALNy SzEGO FiLMu DOKuMENTALNEGO > „dahab – mekka płetwonurków” reż. Andrzej Misiuk > „nasiona” reż. Wojciech Kasperski

iNTERNATiONAL uNDERWATER FiLM FESTiVAL , B ELGRAD , S ERBiA –TRzECiA NAGRODA BiG SKy DOCuMENTARy FiLM FESTiVAL W MiSSOuLA , uSA – NAGRODA SPECJALNA JuRy ; M iĘDzyNARODOWy FESTiWAL MuzyKi

> „elektryczka” reż. Maciej Cuske i FiLMu MEDiAWAVE W GyöR , W ĘGRy –NAGRODA GŁÓWNA ; M iĘDzyNARODOWy FESTiWAL KRATKOFiL W BANJA LuCE , B OŚNiA

iNTERNATiONAL FESTiVAL TRAiN & M ETRO ON FiLM CiNé RAiL W PARyŻu , F RANCJA –GRAND PRix MiĘDzyNARODOWy i HERCEGOWiNA –GRAND PRix ; P ARNu iNTERNATiONAL DOCuMENTARy AND ANTHROPOLOGy FiLM FESTiVAL , E STONiA –GRAND

FESTiWAL MuzyKi i FiLMu MEDiAWAVE W GyöR , W ĘGRy –NAGRODA SPECJALNA JuRy PRix ; M iĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW DOKuMENTALNyCH DOCSDF, M ExiCO CiTy , M EKSyK –SPECJALNE WyRÓŻNiENiE JuRy > „herkules wyrusza w świat” reż. Lidia Duda > „nasza ulica” reż. Marcin Latałło

ANNuAL WORLDFEST-HOuSTON iNTERNATiONAL FiLM FESTiVAL , H OuSTON , uSA – PLATyNOWA NAGRODA REMi; ASTRA FiLM FEST , R uMuNiA – GŁÓWNA NAGRODA W KATEGORii EuROPA ; F ESTiWAL TRACES DE ViE , C LERMONT-FERRAND ,

ŚWiATOWy FESTiWAL TELEWizJi W BANFF , K ANADA –NAGRODA SPECJALN JuRy (CzERWiEC 2007) FRANCJA –NAGRODA HORS-FRONTiERES > „jak to się robi” reż. Marcel Łoziński > „Pierwszy dzień” reż. Marcin Sauter

FESTiWAL FiLMÓW z EuROPy ŚRODKOWO-WSCHODNiEJ GOEAST W WiESBADEN , N iEMCy –NAJLEPSzy DOKuMENT FESTiWAL DOCLiSBOA , L izBONA , P ORTuGALiA –NAGRODA JOHNNiE WALKERA DLA NAJLEPSzEGO KRÓTKiEGO FiLMu DO-

> „jeden dzień w PRL” reż. Maciej Drygas KuMENTALNEGO

ANNuAL WORLDFEST-HOuSTON iNTERNATiONAL FiLM FESTiVAL , H OuSTON , uSA – PLATyNOWA NAGRODA REMi > „Podwodny dywizjon” reż. Teodor Ratkowski i Krzysztof Pomes

> „kamienna cisza” reż. Krzysztof Kopczyński MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW WOJSKOWyCH W BRACCiANO , W ŁOCHy –NAGRODA SPECJALNA W KATEGORii DOKuMENT

MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL DOKuMENTu W CHiCAGO (CiDF), uSA – NAGRODA RADy FESTiWALu SKy iS THE LiMiT > „Portrecista” reż. ireneusz Dobrowolski

W KATEGORii WORK iN PROGRESS ; M iĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW DOKuMENTALNyCH i ANiMOWANyCH DOK MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW DOKuMENTALNyCH „C zŁOWiEK W ŚWiECiE ”, S zTOKHOLM , S zWECJA – GRAND PRix ;

W LiPSKu , N iEMCy –NAGRODA JuRy EKuMENiCzNEGO MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMOWy „D EREEL ” W ViCTORii , A uSTRALiA –NAGRODA zA NAJLEPSzy FiLM DOKuMENTALNy > „kino objazdowe” reż. Marcin Sauter > „Powiedz mi, dlaczego?” reż. Małgorzata imielska

ANNuAL WORLDFEST-HOuSTON iNTERNATiONAL FiLM FESTiVAL , H OuSTON , uSA – BRĄzOWA NAGRODA REMi ANNuAL WORLDFEST-HOuSTON iNTERNATiONAL FiLM FESTiVAL , H OuSTON , uSA – BRĄzOWA NAGRODA REMi;

> „klinika” reż. Tomasz Wolski MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW DOKuMENTALNyCH GzDOC W GuANGzHOu (K ANTON ), C HiNy – SPECJALNE

MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW DOKuMENTALNyCH „P uNTO DE ViSTA ” W PAMPLONiE , H iSzPANiA –NAGRODA JEANA ViGO WyRÓŻNiENiE

DLA NAJLEPSzEGO REŻySERA ; E uROPEJSKi FESTiWAL FiLMOWy DOKuMENT ART N EuBRANDENBuRG /S zCzECiN –GRAND PRix > „Praszczur” reż. Mirosław Dembiński

> „Lekcja białoruskiego” reż. Mirosław Dembiński MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW GÓRSKiCH W DOMzALE , S ŁOWENiA –SPECJALNE WyRÓŻNiENiE W KATEGORii

FESTiWAL PRAW CzŁOWiEKA „O NE WORLD ” W PRADzE , C zECHy – NAGRODA VACLAVA HAVLA ORAz NAGRODA JuRy STuDENC- SPORTÓW GÓRSKiCH i FiLMÓW PRzyGODOWyCH

KiEGO NExT GENERATiON uE; M iĘDzyNARODOWy FESTiWAL PRAW CzŁOWiEKA W PARyŻu , F RANCJA –NAGRODA JuRy STuDENC- > „W drodze” reż. Maciej Adamek

KiEGO ; M iĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMOWy „S TEPS ”, C HARKÓW , u KRAiNA –NAGRODA PuBLiCzNOŚCi ; M iĘDzyNARODOWy FE- ANNuAL WORLDFEST-HOuSTON iNTERNATiONAL FiLM FESTiVAL , H OuSTON , uSA – PLATyNOWA NAGRODA REMi; i NTER-

STiWAL FiLMOWy „P Rix EuROPA ”, B ERLiN , N iEMCy –SPECiAL PRix EuROPA W KATEGORii DOKuMENT TELEWizyJNy ; M iĘDzyNA- NATiONAL DOCuMENTARy FiLM FESTiVAL CRONOGRAF , M OŁDAWiA –GRAND PRix ; T HE END OF THE PiER iNTERNATiONAL

RODOWy FESTiWAL FiLMÓW O WOLNOŚCi „F ESTiVAL DES LiBERTES ”, B RuKSELA , B ELGiA –PRizE OF THE FESTiVAL OF LiBERTiES FiLM FESTiVAL , W LK . B RyTANiA – DWA SPECJALNE WyRÓŻNiENiA JuRy W KATEGORiACH FiLM DOKuMENTALNy i FiLM EuRO-

> „Lekcja muzyki” reż. Andrzej Mańkowski PEJSKi ; B LuE SEA FiLM FESTiVAL , F iNLANDiA –GRAND PRix

KONKuRS uRTi, M iĘDzyNARODOWy FESTiWAL PROGRAMÓW TELEWizyJNyCH W MONTE-CARLO –SREBRNy MEDAL ; M iĘDzyNA- > „W poszukiwaniu legendy” reż. Konstanty Kulik

RODOWy FESTiWAL PRODuKCJi TV: P Rix iTALiA W WERONiE , W ŁOCHy –GRAND PRix W KATEGORii DOKuMENT ARTySTyCzNy SPORTFiLMFESTiVAL W PALERMO , W ŁOCHy –NAGRODA DLA NAJLEPSzEGO FiLMu ORAz NAGRODA zA NAJLEPSzĄ REŻySERiĘ > „na działce” reż. Thierry Paladino > „Wojownik” reż. Jacek Bławut

FESTiWAL FiLMOWy W BELGRADziE , S ERBiA –NAJLEPSzy FiLM DOKuMENTALNy W KONKuRSiE MiĘDzyNARODOWyM ; M iĘDzy- MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW DOKuMENTALNyCH GzDOC W GuANGzHOu (K ANTON ), C HiNy –GRAND PRix „FILM POLSKI” WPROWAdZA dOKUMENT dO KIN

undacja Promocji Kina „Film Polski” wpro- świadków, opowieść o sąsiedzkim współistnieniu w kraju aż 128! To jest nasza minimalna, potencjal- F wadza w tym roku na ekrany kin dwa peł- Polaków i Żydów w Polsce przedwojennej. na widownia. Szkoły otrzymają od nas specjalnie nometrażowe filmy dokumentalne: „My, Film „My, Cichociemni, głosy żyjących” będzie opracowane materiały, które pomogą nauczycielom Cichociemni, głosy żyjących” Pawła Kędzierskiego miał uroczystą premierę 1 sierpnia, w rocznicę Po- w przygotowaniu lekcji. Jeśli chodzi o „Cichociem- i „Po-Lin” Jolanty Dylewskiej. Obydwa filmy będą wstania Warszawskiego. Premiera filmu Dylew- nych”, to dystrybucję „detaliczną” chcemy oprzeć dystrybuowane w niekonwencjonalny sposób. skiej odbędzie w dniu żydowskiego święta Jom Kip- na Warszawie. Akcję promocyjną będziemy przepro- To tytuły historyczne. Pierwszy powraca pur – Dniu Pojednania, czyli 9 października. wadzać przy wsparciu Urzędu Miasta i firmy Ware- do II wojny światowej, drugi – do czasów dwudzie- Tradycyjna dystrybucja obu filmów będzie dosyć xpo, która udostępni nam słupy ogłoszeniowe. stolecia międzywojennego. Film Kędzierskiego ograniczona. Ze względu na wysokie koszty planuje- Na plakatach wyeksponujemy archiwalne zdjęcia bo- opowiada o naszych narodowych bohaterach, Ci- my skierowanie do kin 4-5 kopii. Zdecydowanie wię- haterów filmu, a z jedną z gazet zorganizujemy ak- chociemnych, którzy stali się pierwowzorem dla cej uwagi poświęcimy tzw. widowni zorganizowanej. cję „Śladami Cichociemnych”. Promocja będzie więc wojskowych jednostek specjalnych; do tradycji Ci- Chcemy zaproponować szkołom „minipakiet” mieć charakter happeningu, wyjdzie w miasto, zmo- chociemnych odwołuje się dzisiejszy GROM. Z ko- dwóch filmów, dzięki którym uczniowie w atrakcyj- bilizuje jego mieszkańców. Wierzę, że w ten sposób lei film Dylewskiej to piękna, nasycona przedwo- ny sposób poznają ważne fakty z historii Polski. Sa- przyciągniemy uwagę Warszawiaków – zwłaszcza jennymi filmami amatorskimi i wypowiedziami mych szkół, noszących imię Cichociemnych, jest młodych – i ściągniemy ich do kina na nasz film. Krzysztof Gierat dyrektor Fundacji Promocji Kina „Film Polski” 10 WYdA RZENIA KRAj

0 MAJA W KiNiE KiJÓW, KTÓRE W 0. ROCzNiCĘ POWSTANiA zAMiENiONO W KiJÓW. CENTRuM, ROzPOCzNiE SiĘ Krakowski 8. EDyCJA KRAKOWSKiEGO FESTiWALu FiLMOWEGO. W CiAGu TyGODNiA W DWÓCH FESTiWALOWyCH OBiEKTACH (DRuGi: KiNO POD BARANAMi) zAPREzENTOWANyCH zOSTANiE maraton – NiE LiCzĄC KRAKOWSKiCH TARGÓW FiLMOWyCH – PONAD 00 OBRAzÓW z NiEMAL CAŁEGO SWiATA.

filmowy jerzy Armata

konkuRs mIĘdzynARodoWy alizowane w ramach Programu „30 minut” etiu- O Grand Prix – Złotego Smoka w konkursie dy fabularne Agnieszki Smoczyńskiej („Aria Di- międzynarodowym ubiegać się będzie 57 filmów va”) i Borysa Lankosza („Obcy VI”), animacje Wio- z 18 krajów. Spośród ponad 1800 filmów zgłoszo- li Sowy („Refreny”) i Edyty Turczanik („Wszystko nych z zagranicy selekcjonerzy wybrali: 23 doku- płynie”) oraz najnowszy dokument Marcina Ko- menty, 17 krótkich fabuł i 12 animacji. Najwięk- szałki zatytułowany „Do bólu”. szą grupę stanowią filmy zrealizowane przez Konkursowe filmy oceni jury, w którym zna- twórców z Wielkiej Brytanii (aż 13!), Niemiec (6), leźli się m.in. Gerrite Van Dijk (Holandia), Irena Iranu (4) oraz Hiszpanii, Rumunii, USA i Rosji Taskovski (Czechy), Nenad Puhovski (Chorwacja) (po 3). i Andrzej Fidyk (Polska) jako przewodniczący. Nie zabraknie w konkursie nowego filmu „Son” Daniela Mulloya, laureata zeszłorocznego konkuRs kRAjoWy Grand Prix („Dad”). Wśród wybranych animacji O Grand Prix – Złotego Lajkonika w konkur- znalazł się „Shut Eye Hotel” Billa Plymptona, jed- sie krajowym ubiegać się będzie aż 41 filmów (26 nego z najbardziej znanych niezależnych twór- dokumentów, 6 fabuł, 9 animacji). Wybrano je ców amerykańskich, oraz niemiecki film Izabeli z ponad 240 zgłoszonych tytułów. Największą Plucińskiej „7 More Minutes”, autorki pamiętne- sekcję konkursową będzie stanowił tradycyjnie go „Jam Session”. dokument. Znalazły się w niej m.in. nowe filmy W konkursie międzynarodowym w tym roku Ewy Borzęckiej („Dziennik pokładowy”), Macieja można zresztą dostrzec wiele rodzimych akcen- Cuske („Dekalog III”), Macieja Koszałki („Do bó- tów: zobaczymy zrealizowaną w Niemczech ani- lu”). Do konkursu zakwalifikowały się także 2 ty- mację Wojciecha Wawszczyka „Splinter”, indyj- tuły zrealizowane w ramach Programu „Pierwszy ski dokument Małgorzaty Skiby „Autumn in the Dokument”: „Gośka gola!” Joanny Kaczmarek Himalayas” oraz nakręconą w Kanadzie przez i „Gadzio” Kryspina Pluty. duet Daniel Lavis – Maciek Szczerbowski, nomi- O miano najlepszego filmu animowanego nowaną w tym roku do Oscara, animację „Mada- walczyć będą m.in. „Wszystko płynie” Edyty Tur- me Tutli-Putli” (wg Witkacego). czanik, „Refreny” Wioli Sowy, „Sekwens” Rober- W zmaganiach o Złotego Smoka polską kine- ta Sowy (a więc koalicja twórców krakowskich) matografię będzie reprezentować 5 tytułów: zre- z „Sycylijską pchłą”, debiutem filmowym... Marci- WYdARZENIA KRAj 11

fanfaron fanfaron (the Brassy Bands) , reż. G. Cornel miasteczko kroke , reż. N. Schmidt, K. Karyś field day , reż. A. King

Refreny , reż. W. Sowa Pan chlebek , reż. P. Filipowicz

Isabelle Au Bois dormant (sleeping Betty) , reż. C. Claude A married couple , A. King Allan King - laureat Smoka Smoków

na Giżyckiego, znanego krytyka, historyka i teo- Glińskiego, „Po-Lin” Jolanty Dylewskiej i „Złota (1969), „Come on Children” (1972) – umocniły po- retyka animacji. rybka” Tomasza Wolskiego. W skład jury ocenia- zycję Kinga jako jednego z najbardziej bezkom- Wśród wyselekcjonowanych filmów fabular- jącego pełnometrażowe dokumenty wchodzą: Je- promisowych i kontrowersyjnych dokumentali- nych znalazły się też 3 tytuły zrealizowane w ra- rzy Śladkowski (Szwecja), Sean Farnel (Kanada) stów. Przez ponad pół wieku pracy twórczej pró- mach Programu „30 minut”: „Aria Diva” Agniesz- i Michał Chaciński (Polska). bował swoich sił w prawie wszystkich formach ki Smoczyńskiej, „Obcy VI” Borysa Lankosza oraz ekspresji filmowej (obok dokumentów realizował „Jak to jest być moją matką” Norah McGettigan. smok smokÓW dLA kIngA filmy fabularne i seriale telewizyjne), zyskując Filmy polskie oceni jury, w którym znaleźli się Konkursowe werdykty zostaną ogłoszone 5 uznanie zarówno publiczności, jak i krytyki oraz m.in. Antoni Krauze, Rafał Skalski, Sławomir Fa- czerwca, a już teraz znamy pierwszego laureata jurorów międzynarodowych festiwali. bicki i Witold Giersz jako przewodniczący. krakowskiej imprezy. Nagrodą Smoka Smoków, czyli laurem przyznawanym przez radę progra- PozA konkuRsem konkuRs mową KFF za całokształt twórczości, zostanie Krakowski Festiwal Filmowy to oczywiście nie PełnometRAŻoWych dokumentÓW uhonorowany w tym roku kanadyjski reżyser Al- tylko prezentacje konkursowe. Obudowane są Obok dwóch konkursów – międzynarodowe- lan King, który 30 maja odbierze statuetkę osobi- one ogromną ilością koncertów, dyskusji, spo- go i krajowego – w których prezentowane są do- ście na scenie Kijów. Centrum, podczas uroczy- tkań oraz projekcji pozakonkursowych, wśród kumentalne, fabularne oraz animowane filmy stego otwarcia festiwalu. których znaleźć można m.in. retrospektywę Alla- krótko -iśredniometrażowe, w ubiegłym roku Ten 78-letni twórca to jeden z najciekawszych na Kinga, niezwykle interesujący przegląd „Ani- po raz pierwszy odbył się konkurs trzeci, obej- dokumentalistów w dziejach kina. Począwszy mowane Smoki i Lajkoniki, czyli krakowska hi-

A mujący 10 misternie wyselekcjonowanych doku- od krótkometrażowego debiutu w 1956 roku storia polskiej animacji w 61 odsłonach”, projek- W O

M mentów pełnometrażowych. Nowy konkurs cie- („Skid Row”), konsekwentnie rozwija swoją for- cje „In memoriam”, poświęcone zmarłym nie- L I

F szył się ogromnym zainteresowaniem – twórców mułę kina dokumentalnego, kontynuującego do- dawno dwóm wspaniałym artystkom polskiego A j

C i publiczności – organizatorzy Krakowskiego Fe- świadczenia popularnego w latach 50. kierunku – kina i wielokrotnym laureatkom krakowskich fe- A D

N stiwalu Filmowego postanowili go więc kontynu- cinéma vérité. „Realizuję filmy, które opowiadają stiwali – Katarzynie Maciejko-Kowalczyk i Jadwi- U

F ować, a nawet rozszerzyć. W tym roku o Złoty o dramatach codziennosci, spontanicznie, bez dze Żuk-Żukowskiej, pokazy specjalne „Dźwięki A K

S Róg ubiegać się będzie 12 tytułów, m.in. nowe fil- z góry założonej narracji” – powtarza często muzyki”, „Refleksy”, „Panorama filmu polskie- W

O my Pétera Forgácsa („Von Höfler vagyok”), Ser- w wywiadach. Jego pierwszym wielkim sukcesem go”, „Polski film telewizyjny” oraz noce – wide- K A

R gieja Łoźnicy („Predstawlenije”), Harrisa Fishma- stał się dokument „Warrendale” (1967), przejmu- oklipów i rodzimych szkół filmowych. K : . na („Cat Dancers”). W konkursie znalazły się tak- jąca opowieść o dzieciach z zaburzeniami emocjo- T O

F że trzy produkcje polskie: „Homo. pl” Roberta nalnymi. Kolejne filmy – „A Married Couple” więcej informacji na stronie: www.cff.pl 12 WYdARZENIA KRAj

ne na stronie internetowej reportaże literackie, wy- bierali ich czytelnicy. Wytypowane w tak demokra- CZAS NA dOKUMENT tyczny sposób 20 tekstów złożyło się na pierwszą (!) tego typu publikację w Polsce. Tradycją imprezy są . FESTiWAL ŚWiATOWEGO FiLMu również społeczno-polityczne debaty, w tym roku poświęcone m.in. dziedzictwu roku 1968, demokra- DOKuMENTALNEGO PLANETE DOC REViEW cji po rosyjsku, prawom człowieka w Chinach i etyce wbiznesie. W czasie festiwalu odbył się też panel dys- kusyjny zorganizowany przez Stowarzyszenie Iwona cegiełkówna ty stały się prawdziwym hitem Warszawy. W tym ro- Film 1,2 pt. „Co zrobić, żeby zrobić pierwszy film?”. ku największym uznaniem festiwalowej publiczno- Spotkanie odbyło się w ramach projektu pod tą samą filmów dokumentalnych z nie- ści cieszyli się poruszający „Rozbitkowie” Gonzalo nazwą finansowanego przez PISF, a współorganizo- mal wszystkich stron świata. Arijona. Jako kandydatów do tej nagrody wymiano wanego przez telewizję Kino Polska i festiwal Plane- 10 6 Filmów nagradzanych na naj- też często znakomity dokument Wernera Herzoga te Doc Review. Warto tu wspomnieć o Doc Alliance – większych światowych festiwalach (tj. Wenecja, „Spotkania na krańcach świata”, „Zagubione waka- międzynarodowej inicjatywie promującej młode ki- IdFA, Berlinale, Sundance, Rotterdam, Toron- cje” Czeszki Lucie Kralovej i „W górę Jangcy” młode- no dokumentalne, w której PDR bierze udział jako to, Hot docs, Lipsk) i prezentowanych premie- go Kanadyjczyka o chińskich korzeniach Yunga jeden z pięciu czołowych festiwali hołdujących temu rowo polskiej publiczności. dotykających spraw Changa. Ten ostatni zyskał największe uznanie gatunkowi (obok: CPH: Dox-Kopenhaga, DOK Leip- najintymniejszych i tych, którymi żyje nasza glo- w oczach jury zdobywając główne trofeum festiwa- zig, IDFF Jihlava, Visions du Reel Nyon). balna wioska. Prezentujących, często krańcowo lu – Nagrodę Millennium. Nieprzypadkowo więc festiwal zamknął energe- różne, wizje skomplikowanej współczesności. Specjalnymi gośćmi imprezy byli w tym roku tyzujący koncert Christiana Zehndera i Balthasara Podczas 10-dniowego maratonu na tegorocz- dwaj wybitni dokumentaliści: Rosjanin Siergiej Streiffa z projektu Stimmhorn. Szwajcarscy artyści nym Planete doc Review obejrzało je według Dworcewoj i Duńczyk Jorgen Leth, którzy spotkali (Zehnder jest znany widzom PDR z filmu „Echa danych organizatorów ponad 20 tys. widzów! się z filmowcami podczas „Masterclass”. Leth to jed- stron rodzinnych” Stefana Schwieterta) czerpią na z najciekawszych postaci duńskiej kultury: nie tyl- z tradycji muzycznych własnego kraju włączając Piąta edycja imprezy wzbogaciła się o nowe kon- ko filmowiec, ale też poeta, dziennikarz, antropolog. do nich elementy innych ludowych melodii. Wyko- kursy: o Nagrodę Magic Hour (filmy ok. 60-minuto- Polskiej publiczności znany jest jako bohater rzystując szwajcarskie instrumenty ludowe i jodłują- we) oraz Nagrodę Amnesty International – wręcza- (i współreżyser) intrygującego dokumentu Larsa von cy śpiew tworzą niecodzienny spektakl łączący tra- ną w Polsce po raz pierwszy! Również po raz pierw- Triera „Pięć nieczystych zagrań”. Dworcewoj, laure- dycję z nowoczesnością, performance z muzyką, lo- szy swoje nagrody przyznało Jury Młodzieżowe oraz at prestiżowej Nagrody im. Andrieja Tarkowskiego, kalne z globalnym. Tak interdyscyplinarne, otwarte widzowie internetowego kina Iplex. pl, w którym zrealizował do tej pory cztery niezwykłe filmy – krę- podejście do sztuki jest też niepisaną filozofią Plane- można było zobaczyć 21 festiwalowych filmów. cenie każdego zajęło mu kilka lat. Retrospektywy te Doc Review. Pięć lat temu, dzięki Planete Doc Review, oklaski- obu mistrzów były jednymi z mocniejszych punktów wane na międzynarodowych festiwalach dokumen- pękającego w szwach programu imprezy. NAGRODy . PLANETE DOC REViEW W tym roku, co cieszy, wyjątkowo licznie była re- > nAgRodA mILLennIum prezentowana strona polska. Swoje filmy przedsta- nagroda główna: wili, m. in.: Krzysztof Kopczyński („Kamienna ci- „W górę Jangcy”, reż. yung Chang, Kanada sza”), Maria Zmarz-Koczanowicz („Kocham Polskę”; Wyróżnienia: „Na przemiał”, reż. Ai Massad, Holan- współreżyseria: Joanna Sławińska), Marcin Latałło dia/Niemcy/Jordania; „Spotkania na krańcach świata”, („Nasza ulica”), Maciej Cuske („Na niebie na ziemi”) reż. Werner Herzog, Wielka Brytania; „Lucio – oszust, oraz Jacek Nagłowski i Andrzej Dybczak („Gugara”). murarz, anarchista”, reż. Aitor Arregi i Jose Mari Go- W konkursie The Magic Hour startowało dwoje pol- enaga, Hiszpania skich debiutantów: Patrycja Satory („Alamar > nAgRodA the mAgIc houR Express”) i Tomasz Wysokiński („Ikizama”). W Kon- nagroda główna: kursie Głównym reprezentował Polskę film Andrze- zdobywca Nagrody Millennium „Cień uśmiechu”, reż. Tamar yarom, izrael ja Fidyka „Yodok stories” zdobywając Nagrodę Jury W górę jangcy , reż. yung Chang Wyróżnienia: „Lakshmi i ja”, reż. Nishtha Jain, in- Młodzieżowego. Podczas PDR swojej pierwszej re- die/uSA/Finlandia/Dania; „Tajemnica Devy”, reż. Anca trospektywy doczekali się młodzi twórcy z Zespołu Miruna Lazarescu, Niemcy/Rumunia Filmowego Paladino: Maciej Cuske, Thierry Paladino, > nAgRodA Amnesty InteRnAtIonAL: Marcin Sauter i Piotr Stasik. „Anna, siedem lat na froncie”, Ale program Planete Doc Review zawsze daleko reż. Masha Novikova, Holandia wykraczał poza ofertę stricte filmową. W ramach im- > nAgRodA PuBLIcznoŚcI: prezy odbywają się liczne wydarzenia towarzyszące, „Rozbitkowie”, reż. Gonzalo Arijon, Francja takie jak wystawa fotografii prasowej Grand Press > nAgRodA PuBLIcznoŚcI cinem@use (Iplex. pl): Photo czy konkurs na najlepszy dokument radiowy „Mechaniczna miłość”, reż. Phie Ambo, Dania/Finlandia ilustrowany zdjęciami Audio Foto Doc. W tym roku > nAgRodA juRy młodzIeŻoWego: do tych pozafilmowych prezentacji dołączył doku- Nagroda The Magic Hour: „yodok stories”, reż. Andrzej Fidyk, Polska ment literacki. W zorganizowanym razem z wydaw- cień uśmiechu , reż. Tamar yarom nictwem Prószyński i S-ka konkursie, przedstawio- 5. festiwal Światowego filmu dokumentalnego Planete doc Review odbył się w kinotece, w dniach 9-18 maja 2008 roku. www.docreview.pl WYdARZENIA KRAj 1

„MŁOdZI I FILM” Rozmowy są zresztą bardzo ważne w Koszalinie. Po każdej projekcji odbywa się spotkanie „Szczerość za szczerość” – z udziałem publiczności i dziennika- - dRUGI RAZ rzy – podczas którego dyskutuje się o zaprezentowanych filmach. Wielu widzów najbardziej ceni wła- śnie te debaty, stanowiące o niepowtarzalności W ZMIENIONEj FORMULE „Młodzi i Film”. Od zeszłego roku Jerzy Kapuściński jest dyrektorem programowym festiwalu „Młodzi i Film”. Pod ta- Aleksandra Różdżyńska ki poziom ostatnich edycji programów „30 minut” ką samą nazwą powstało też Studio Debiutów Filmo- i „Pierwszy Dokument” przyniósł efekty w postaci wych im. Andrzeja Munka, którym kieruje Kapuściń- o ubiegłorocznym sukcesie Festiwal solidnej reprezentacji tych filmów w koszalińskim ski. Studio będzie działało przy Stowarzyszeniu Fil- debiutów Filmowych „Młodzi i Film” konkursie (m. in. „Obcy VI” Borysa Lankosza, „Aria mowców Polskich. Będzie produkowało rocznie pięć P w Koszalinie kontynuuje nową formułę Diva” Agnieszki Smoczyńskiej, „Jak to jest być moją debiutów pełnometrażowych i przejmie koordyno- opartą na prezentacji w Konkursie Głównym matką” Norah McGettigan, „Gadzio” Kryspina Pluty, wane do tej pory przez SFP Programy dla Młodych wyłącznie polskich filmów. Ale w programie im- „Gośka gola!” Joanny Kaczmarek, „PRL de luxe” Edy- Twórców. Premiery większości tych filmów będą od- prezy są też nowości. Festiwal odbędzie się ty Wróblewskiej). Koszaliński festiwal pokaże rów- bywały się w Koszalinie. Pierwszą produkcją Studia w dniach 17-21 czerwca. nież najciekawsze debiuty zagraniczne mijającego będzie pełnometrażowy film Marka Lechkiego, któ- Coraz większa ilość polskich debiutów pozwoli- roku: filmy z Niemiec, Rosji, Francji, Izraela i Czech. ry odebrał w ubiegłym roku nagrodę za debiut dzie- ła w ubiegłym roku na wypełnienie konkursu tylko Towarzyszące festiwalowi imprezy muzyczne sięciolecia – telewizyjny film „Moje miasto”. filmami krajowymi i –dzięki temu – powrót do daw- zapowiadają się niezwykle interesująco. Do Koszali- Jak co roku SFP zorganizuje też warsztaty Labo- nej formuły festiwalu. Spotkało się to z bardzo do- na przyjadą polskie i światowe gwiazdy. Otwarcie ratorium Scenariuszowego. Jubileuszowy rok ani- brym przyjęciem publiczności i środowiska filmo- uświetni koncert Jimiego Tenora. W klubie festiwa- macji uczczony będzie poprzez cykl projekcji TVP wego. Liczba uczestników ubiegłorocznej edycji im- lowym zagrają też po filmowych projekcjach: Stereo Kultura i spotkanie z twórcami serialu „Włatcy prezy osiągnęła rekordowy wynik 16 tysięcy wi- Total, Donna Regina, Tilt z Tomkiem Lipińskim i Ło- Móch.” dzów. Festiwal został nominowany do jednego z wyna. Na zakończenie organizatorzy zaprosili do głów- „Pamiętam jeszcze czasy, kiedy bardzo trudno różnień w I edycji nagród Polskiego Instytutu Sztu- nego festiwalowego kina Kryterium Wojciecha Wa- było wypełnić program konkursowy czterema, pię- ki Filmowej. Zdobywca Wielkiego Jantara, Xawery glewskiego z towarzyszącymi mu muzykami Voo cioma debiutami fabularnymi. Dziś sytuacja młode- Żuławski, otrzymał najwyższą nagrodę, jaką przy- Voo i synami Bartkiem (Fiszem) i Piotrkiem (Ema- go kina jest nieporównywalnie lepsza, z czego bar- znano w 2007 roku na polskich festiwalach filmo- de). Będą też koncerty jazzowe, z których szczegól- dzo się cieszę” – podkreśla prezydent Koszalina Mi- wych: 900 tys. zł na produkcję kolejnego filmu, nie atrakcyjny dla melomanów może być wspólny rosław Mikietyński, który jest wielkim sojusznikiem ufundowane przez prezesa TVP SA. występ Włodzimierza Pawlika i zespołu Katorna. i przyjacielem festiwalu. Mikietyński prowadzi Filmy pokazywane w tym roku na „Młodzi „Rolą Koszalina jest po raz pierwszy pokazywać zresztą rozmowy z Agnieszką Odorowicz na temat i Film” będą oceniane w dwóch kategoriach: pełno- publiczności najzdolniejszych młodych filmowców, stworzenia w Koszalinie regionalnego funduszu fil- metrażowych debiutów fabularnych i filmów krót- poznawać ich z sobą, z publicznością i z krytykami. mowego, nakierowanego na wspieranie debiutów. kich, trwających do 40 minut (fabuł, dokumentów Obecnie tym ostatnim poświęcimy dużo uwagi. Prezydent Koszalina objął patronat nad festiwa- i animacji). Na czele Jury oceniającego pełny metraż Ważnym punktem programu będzie debata na te- lem „Młodzi i Film”. Jego organizatorami są: Miasto stanie Wojciech Marczewski, natomiast najlepsze mat młodej krytyki: zapytamy, jaką powinna speł- Koszalin i Stowarzyszenie Filmowców Polskich, krótkie obrazy wybierać będą jurorzy pod przewod- niać rolę.” – mówi Jerzy Kapuściński, dyrektor pro- a producentem Centrum Kultury 105 w Koszalinie. nictwem Dariusza Gajewskiego. Przyznane zostaną gramowy festiwalu. Debatę, która odbędzie się Dotacje na organizację imprezy przyznały Polski In- też: Nagroda Dziennikarzy, Nagroda Jury Młodzie- ostatniego dnia festiwalu, retransmitować będzie stytut Sztuki Filmowej i Ministerstwo Kultury żowego i Nagroda Publiczności. Nowością jest TVP Kultura. i Dziedzictwa Narodowego. otwarty konkurs na Super Jantara za najciekawszy polski debiut aktorski minionej dekady. Zwycięzcę wybiorą widzowie i internauci. W konkursie pełnometrażowym znajdą się m.in.: . E I „Futro" Tomasza Drozdowicza. „Niezawodny sys- N I L

A tem” Izy Szylko, „Nadzieja” Stanisława Muchy, „Śro- Z S

O da, czwartek rano” Grzegorza Packa, „Wino tru- K

W skawkowe” Dariusza Jabłońskiego, „Ballada o Pio- ”

M trowskim” Rafała Kapelińskiego i „Taxi A” Marcina L I F

I Korneluka. Zdecydowanie wysoki poziom będzie I Z

D mieć konkurs krótkich metraży – zgłoszono do nie- O

Ł go przede wszystkim znakomite fabuły i animacje M „

L z ASP, PWSFTviT, WRiTV z Katowic oraz Warszaw- A W

I skiej Szkoły Filmowej i Mistrzowskiej Szkoły Reżyse- T S

E rii Filmowej Andrzeja Wajdy. Nieco skromniejszy bę- F Nagroda Jantara : . dzie wybór dokumentów – najciekawsze z nich po- T

O festiwalu w Koszalinie j. kapuściński , m. mikietyński , j. Paprocki , P. strojek i B. Bogiel

F chodzą ze Szkoły Wajdy i złódzkiej Filmówki. Wyso- 1 WYWIAd Przewie- trzyć Słowiańsz-

z juLIuszem mAchuLskIm

czyznę Rozmawia magda sendecka

Prawie trzydzieści lat temu olśniłeś zdumioną klasyka dramatu. Kiedy potem w szkole dochodziliśmy publiczność debiutanckim „Vabankiem”, do tych lektur, mówiłem, ach, ja to przecież widziałem, od dwudziestu lat produkujesz filmy jako szef Stanisław Mikulski grał Cyda w Lublinie! zespołu, a potem studia filmowego zeBRA. Pewnie mnie to wszystko jakoś uchroniło. Mogłem Ale właściwie jak to się stało, że trafiłeś do kina? sobie być indywidualistą w kraju, w którym partia jest mi- niby to oczywiste, skoro rodzice są aktorami, ale... lionopalca i jesteśmy cząstką w zespole, z niego płynie … ale nie wszystkie dzieci aktorów zostają reżyserami. nasza siła. Tak to było, zdaje się? Na pewno to mi pomogło. Ale może jeszcze bardziej po- No i lubiłem chodzić do kina. z Jankiem, ojcem, w nie- mogło mi ich oderwanie od praktycznego życia. Oboje za- dzielę – to był nasz rytuał. Oczywiście na filmy amerykań- wsze byli bardzo idealistyczni, przyziemność egzystencji skie, i dziecięce polskie. W pewnym momencie zacząłem w ogóle ich nie zajmowała, co w ustroju komunistycznym się zastanawiać, kim jest ten, kto sprawia to wszystko. Bo było jedyną sensowną postawą. Nie zwracałem uwagi aktor – to jasne, to wiedziałem. Ale kto jest tam po drugiej na rzeczywistość polityczną, na to, czym żyje ulica, bo stronie? Kiedy zacząłem jeździć na plan filmów ojca, zoba- siedziałem w kinie albo za kulisami w teatrze. Byłem czyłem, że to reżyser, choć nie jest tak fajnie ubrany jak za młody, żeby nazywać to emigracją wewnętrzną. Ale ta aktor, decyduje o wszystkim. Nie to, że pożądałem władzy, rzeczywistość mi się podobała, a ta „prawdziwa” – kom- ale myślałem, aha, to ten facet jakoś to robi! Potem zaczą- pletnie nie! Więc nie można przecenić wpływu rodziców, łem zauważać, że jest istotne, który reżyser podpisuje film. choć niekoniecznie takie były ich intencje. Byłem wycho- Że z polskich reżyserów Wajda jest ważny. Pierwszy film wywany niejako przez osmozę: było oczywiste, że teatr, Wajdy zobaczyłem w kinie (bo w telewizji na pewno wcze- że film są ważniejsze niż życie. Film is Bigger than Life! śniej) chyba w 1969, „Wszystko na sprzedaż”, strasznie mi W tym haśle chodzi oczywiście o co innego, o opowiada- się jego styl podobał. Ale wtedy już wiedziałem, że chcę być ną historię, która musi być przetworzona, wyrazistsza niż reżyserem. Przez chwilę jeszcze myślałem, żeby zostać to, co dzieje się na ulicy. Ale dla mnie wtedy to miało do- malarzem, rysować komiksy. Ale już w i klasie liceum by- słowny wymiar. Przesiąkałem sztuką, przesiadując łem zdeterminowany, żeby zdawać do szkoły filmowej. Oj- na próbach za kulisami, bo rodzice nie mieli co ze mną ciec zaczął wykładać na wydziale aktorskim na początku zrobić. Poznałem klasykę dramatu, nie wiedząc, że to lat 70., więc przywiózł mi informator. To regulamin, jak WYWIAd 1

Roman Boniecki , dyrektor Przedsiębiorstwa Dystrybucji Filmów, wręcza w Gdańsku w 198 roku juliuszowi machulskiemu nagrodę juliusz machulski na plaży w Gdyni za seksmisję - najbardziej popularny film roku.

wejść na szklaną górę – myślałem – to się nigdy nie uda. ciągnęło cię jednak w tę stronę? kilka książek. To znaczy nam, ale ja to czytałem, w prze- Ale mimo to zacząłem się przygotowywać. uznałem, że nie Ojciec zaczął wtedy robić Kobry w Telewizji. Teksty, ciwieństwie do kolegów, którzy nie mieli czasu... mogę nie znać historii filmu, chcąc być filmowcem. Aku- które przynosił do domu, były tak niedobre, że zapropo- rat wyszła „Historia filmu dla każdego” Jerzego Płażew- nowałem, żebyśmy może sami coś napisali. Oczywiście ... bo dyskutowali o konwickim? skiego, znałem oczywiście „Historię filmu” Jerzego To- to nie mogło być o milicji, bo wiadomo, że przestępca nie Ale wiedziałem już na pewno, że nie chcę być operatorem. eplitza, chociaż większe wrażenie robiły na mnie fotosy, ma szans w konfrontacji z polską, socjalistyczną milicją. Kombinowałem, żeby napisać podanie do rektora, były ta- nie miałem siły przebijać się przez te opasłe tomy. No i za- Więc wymyśliłem sobie pseudonim, Jerry McKee, kie precedensy, i po iroku polonistyki zdawać na reżyserię. cząłem fotografować, bo wiedziałem, że po maturze mu- i pod tym nazwiskiem napisaliśmy Kobrę „Śmierć w naj- szę zdawać na wydział operatorski. szczęśliwszym dniu”, którą Janek wyreżyserował. Dla A tymczasem szczęśliwie zmieniły się przepisy? mnie to był wielki sukces – że to zostało zaakceptowane, Tak, nie musiałem pisać podania do rektora. Pierwszy eg- Bo na reżyserię można było zdawać zrobione. Nikt się nie domyślił, kto jest autorem. A ja zamin przypadał w dniu meczu Polska-Argentyna. To był mając za sobą inne studia? uwierzyłem, że może mi się udać! czerwiec 197! Pisaliśmy test w budynku aktorskim, Ma- Tak. Dostałem na urodziny jakąś Smienę i zacząłem fo- No ale potem zdawałem na wydział operatorski. Bez ciej Wojtyszko nas nadzorował jako asystent, a w holu stał tografować. zapisałem się do koła filmowego w Pałacu powodzenia. Więc poszedłem na polonistykę. Po pół ro- telewizor. Bardzo szybko padły dwie bramki dla Polski, Młodzieży. Miałem też przez krótką chwilę pomysł, żeby ku studiów i siedzenia w bibliotece zrozumiałem, że ta- więc rzucaliśmy wszystko i biegliśmy oglądać replay. To pójść do szkoły aktorskiej. Ale tutaj rodzice wykazali się kie przedłużenie liceum absolutnie mnie nie interesuje. był gorący czas. głęboką mądrością, jedyny raz, kiedy mi była potrzebna: Mimo że mówili nam per pan, i było tak poważnie, i wszy-

P Po co ci to? Jak będziesz reżyserem, będziesz mógł grać scy – ja nie, ale inni – palili papierosy, i rozmawialiśmy A szkoła? jak ją wspominasz? F K / w swoich filmach. Szkoda czasu! zdziwiło mnie to wów- o różnych rzeczach. Andrzej Kijowski, pamiętam, biegł Trafiłem na końcówkę jej świetności: dokumentu uczyli Z R

A czas, bo aktorstwo wydawało mi się najważniejszym zana 60 metrów i równocześnie dyskutował z kolegą o pro- mnie Jerzy Bossak i Kazimierz Karabasz, a fabuły Woj- C Y

S wodem na świecie, ale i dało do myślenia. Widocznie jest zie Konwickiego. Takie to były czasy. Nie to, żeby to nie ciech Jerzy Has i Henryk Kluba, fantastyczny pedagog. Has O K

. jakaś pułapka tego zawodu, o której oni na co dzień nie było fajne. Tyle że jakoś nie dla mnie. Jak dla Tygryska był strasznie małomówny, introwertyczny. Trudno było Z ,

A mówią. Tak jako 1- 1-latek wtedy rozumowałem. Co w „Kubusiu Puchatku”: wszystko, oprócz żołędzi. To ja zniego coś wydobyć. Oglądał, i mówił: „Nic, nic, nie ma po- P K

A nie przeszkadzało mi robić kabaretów, z moim kolegą też tak: wszystko, oprócz polonistyki. Chociaż na kon- mysłu”. „Ale panie profesorze, jak to zrobić?” Cisza. Has : .

T Ryszardem zatorskim. No i cały czas coś tam pisałem, wersatorium z literatury zachodniej oczywiście wybra- mówił, że trzeba mieć bardzo poważny powód, żeby włą- O F kombinowałem, jakieś małe historyjki... łem amerykańską – był fajny asystent, który mi pokazał czyć kamerę. „A wy nie macie powodu!” Był wielki, to się 16 WYWIAd

czuło. No i nauczył nas zupełnie podstawowych rzeczy: sjonarkę, i Żyda, i ostrzyciela noży, i granatowego poli- – mówię – „to pan wie, że to jest to samo miejsce. Dla wi- okierunkach, o rodzaju inscenizacji, o masterszotach. Te- cjanta, za dużo będzie cufilów”. Ale potem spytał mnie: dza to jest inny pokój”. go, że nie można od aktora żądać grania przez sekund „Pan to napisał?”. „No, napisałem.” „No, to może pan bę- Kawalerowicz umiał takie rzeczy. No i jak się śmiał odpowiedniej miny. Trzeba zrobić masterszot, żeby mógł dzie to umiał zrobić...” oglądając materiały, to wiedziałem, że jest dobrze. A jak wejść w scenę, zbudować emocję. Dzisiaj każdy ma kame- Ale „Bezpośrednie połączenie” bardzo się nie podo- spytał po obejrzeniu wstępnej układki, co chcę następ- rę w telefonie, a kino nie ma reguł, co czasami wychodzi bało Wajdzie. A decyzje o skierowaniu debiutu do pro- nego zrobić, to pomyślałem, że może nie będę głodo- mu na dobre. Ale tylko czasami. Generalnie – lepiej, żeby- dukcji zapadały na Radzie zespołów. i Wajda zaprotesto- wał uprawiając ten zawód... śmy na początku filmu zobaczyli bohatera; coś musi się wał: że jestem za młody, powinienem zrobić jeszcze je- wydarzyć do 10 minuty i tak dalej. Oczywiście, ważne jest den film... To się zaczęło ślimaczyć. W sumie z korzyścią spodziewałeś się takiego sukcesu? też pokonywanie reguł, przełamywanie stereotypów... dla scenariusza, bo go tymczasem jeszcze poprawiłem. W kinach? Nie. Dobrze zrobiłem swoją pracę, pokazałem W końcu Kawalerowicz zdecydował, że trzeba robić: „Ale się jakoś środowiskowo, kolaudacja brawurowo przeszła. Ale świadome. jak nie wyjdzie, możesz stawać na czterech głowach, to Jerzy Hoffman wstał: „Muszę już wyjść, bo się spieszę, Tak! A nie dlatego, że nie umie się inaczej. Nie chciałbym będzie twój pierwszy i ostatni film.” To nie była krzepią- proponuję pierwszą kategorię, bardzo panu dziękuję, gra- narzekać, ale większość filmów młodego pokolenia grze- ca uwaga, ale byłem na tyle zdeterminowany, że powie- tuluję”. i wszyscy... szy nieporadnością. Czy tylko ja to widzę? Może za dużo działem: dobrze. Na kolejnej Radzie Wajda się wstrzymał oglądam amerykańskich filmów? Ale przecież nie może być od głosu, za nim jeszcze siedmiu. Przeszedłem głosami jak za panią matką? taryfy ulgowej. Bo inaczej robi się kinko. Nie kino – kinko. Kadru i Toru, bo głosował Kieślowski, który we mnie wie- Tak. Wtedy film dostawał na kolaudacji kategorię arty- Jak już dostałem się do Szkoły, ogarnął mnie strach, rzył. Mówię o tym bez najmniejszego żalu do Andrzeja styczną: pierwszą, drugą, trzecią. Film bez kategorii idzie że zupełnie nie wiem, jaki mam zrobić film. Gdyby ktoś mi Wajdy, który zresztą dawno się przyznał do błędu, nato- na półki. Reżyser emigruje. Jeśli ma paszport. Więc pod- powiedział: ma pan wszystkie pieniądze świata, proszę miast i mnie – i pewnie jemu – to dało do myślenia. Jako leczyłem kompleks po „Bezpośrednim połączeniu”. Ale robić, odpowiedziałbym: bardzo dziękuję, może za chwi- producent staram się być bardzo uważny i trzy razy się jak to się zderzy z publicznością? Nie wiedziałem. lę. Bałem się, że coś takiego się zdarzy, a ja będę niego- zastanawiam, czy kogoś ściąć. Bo łatwo się pomylić. Nie przypuszczałem, że wybuchnie stan wojenny. My- towy. iztego strachu na wakacjach z trzeciego roku ślę, że ten film bardzo trafił w swój czas. Po latach opo- na czwarty napisałem kryminał, który się nazywał „Kwin- I teraz z tym wszystkim, co się działo, pierwszego wiadała mi Beata Tyszkiewicz, że jak jej mama, nobliwa to” – późniejszy „Vabank”. Nie mogło w nim być milicji, dnia zdjęć wchodzisz na plan. co czujesz? starsza pani, wyszła z kina po „Vabanku”, to szła do domu więc musiałem akcję osadzić w międzywojniu. Pieczoło- No wiesz, ja już zrobiłem dwa filmy... podskakując. Bo przypomniało jej się przedwojnie i cza- wicie zdokumentowałem temat, siedząc m.in. w roczni- sy, kiedy wszystko było normalne. Ja też się cieszyłem kach przedwojennego pisma „Prywatny Detektyw”. Jeśli Ale ten masz robić ze świadomością, z orła w koronie czy portretu Piłsudskiego na ścianie. chodzi o realia, niczego nie wymyśliłem, począwszy że może być ostatni. Granatowa policja, prawdziwa broń... No i prawdziwe pie- od nazwisk, skończywszy na pomyśle z blaszką. Tyle że Ale byłem pewien scenariusza! Drugi raz tak bardzo pe- niądze, które były do ukradzenia! Szpicbródce – bo to jego patent – się nie udało, miał taką wien byłem chyba dopiero przy „Vincim”. To jest mój ga- blaszkę przy sobie jak go aresztowali, i wszyscy się zasta- tunek, takie kryminalne łamigłówki. Scenariusz był do- znowu obok rzeczywistości? nawiali, po co mu ona. Dopisałem do tego historię. brze skonstruowany, miałem świetnego operatora, Je- W kontrze wobec tego, co za oknem? Wróciłem z wakacji z pierwszą wersją scenariusza. rzego Łukaszewicza, doskonałą montażystkę, już nieży- Kiedy montowałem „Vabank”, był rok 1980. Wejdą? Nie Janek zaniósł go do NzK – Naczelnego zarządu Kine- jącą Mirkę Garlicką, aktorów... Troszkę się bałem obsa- wejdą? Kombinowałem, żeby udało się skończyć zdję- matografii, gdzie pracowała wtedy Marina Niecikowska, dzić Janka w głównej roli, Kawalerowicz też się bał, ale cia, a potem może się dogadam moim łamanym rosyj- szefowa redakcji teatralnej w czasie, kiedy robiliśmy Ko- mówi – sprawdź. zrobiłem próby w charakteryzacji, skim, że jednak trzeba skończyć kartinu. Skoncentro- brę. Szczęśliwie mnie pamiętała. Przeczytała i powie- w kostiumie, Kawalerowicz powiedział: jest dobrze! No wany byłem na tym, co robię. A etos, polityka? za mały działa: to świetne! Kupili go ode mnie za jakieś potwor- i miałem 8 dni zdjęciowych!!! Tylko dlatego tak krótko, jestem. Wolałem robić swoje. ne pieniądze. Ale nie byłem w żadnym zespole, studio- że to był debiut. Normalnie się robiło w 7 dni! No, to się wałem na iii roku, co z tym robić? „Będziemy czekać, można było zastanowić! No i miałem za plecami Kawa- Wtym tonie o tobie pisywano: inni o ojczyźnie, ułan może pan tym zadebiutuje?” Nie pisałem tego, żeby za- lerowicza. Wydawało mi się, że facet, który robi „Matkę idziewczyna albo oporniki w klapach, a ty byłeś osobny, debiutować, tylko żeby zaistnieć jako scenarzysta, no ale Joannę od Aniołów”, „Faraona”, ma gdzieś filmik o ka- enfant terrible polskiej kinematografii i to nie tylko z racji skoro tak... siarzu. Nieprawda. To on powiedział mi, żebym przesta- wieku. A ty po prostu żyłeś w trochę innym świecie. Kiedyś były regulaminy, trzeba było mieć dwie asy- wił sceny – nie zaczynał od upadku z okna, tylko od sce- Rzeczywiście, zawsze mnie interesowało trochę co in- stentury i dwa filmy telewizyjne, żeby się ubiegać o de- ny u jubilera. „To jest błąd, dajesz widzom do zrozumie- nego. A mnóstwo rzeczy z kolei – denerwowało. biut. Więc napisałem „Bezpośrednie połączenie”, które nia, że robisz jakiś poważny film, tu ktoś zginął. zacznij zrobiłem u Wajdy w zespole x. Film nie spodobał się ni- od komediowej sceny, bo w niej ustalasz konwencję”. Ni- Ale z drugiej strony już „seksmisja” była wyraźnie komu. by prosta rzecz, ale ktoś ci to musi pokazać. inny przy- prześmiewcza wobec reżimu. kład: w kinie moralnego niepokoju miałem wrażenie, że Nie było takiego zamiaru na etapie scenariusza, na pewno A tobie? wszyscy bohaterowie mieszkają w tych samych poko- nie na taką skalę. Chciałem po prostu zrobić komedię Moja żona twierdzi, że to jeden z moich lepszych filmów, jach, a ponieważ często grali ci sami aktorzy, robił się science-fiction. Ale potem już tak: kazałem ubrać dziew- a jest wymagająca. Ale wcześniej byłem u Kawalerowi- z tego jeden wielki gliździor filmowy, telenowela, tylko czyny w uniformy, coś jak Afrika Corps. Doszły różne rze- cza, to u niego miałem debiutować „Bezpośrednim połą- zagrana na bebechach i ze związkiem Radzieckim w tle. czy kojarzące się jednoznacznie. Spytałem Miłosza, który czeniem”, bo z niewiadomych powodów nie zaniosłem A Kawalerowicz powiedział: „Jak chcesz, żeby widz wie- widział to w San Francisco, jak sądzi, dlaczego władza mu „Kwinty”. W wakacje „78 telefon: Aleksander Wie- dział, że to jest TA brama, i potem bohater do niej wraca, w ogóle się zgodziła, żeby to zrobić? A on na to: „Prosty czorkowski, szef literacki Kadru: „Mnie tu przynieśli to pomaluj ją na czerwono”. Dzisiaj mówię młodszym ko- chłopski antyfeminizm”. Niektórzy tak to odbierali: a, do- z NzK twój genialny scenariusz, to trzeba robić!” Kawa- legom: „Proszę pana, pan zmienił mieszkanie?” „Nie, oni walił kobietom. Tak postrzegano ten film w Stanach, jako lerowicz podobno powiedział: „No tak, ale to jest gów- są w tym samym pokoju”. „Ale tam stał taki wentylator?” seksistowski! Nie wiedziałem, o co chodzi. To jest film tro- niarz, czy on tego nie zepsuje? W jeden kadr wsadzi i pen- „W tej scenie jest poza kadrem”. „Pan tam siedział dni” chę endemiczny, dla nas znaczy coś innego niż dla świata. WYWIAd 17

Chociaż był wszędzie, i wtelewizji brytyjskiej, i wkinach, to samo w Niemczech. Drugim takim moim filmem jest „Vin- ci”, sprzedany do 20 krajów, łącznie z Chinami. „Seksmisja”, „Kingsajz”, „Deja vu”, a potem jeszcze „Szwadron” to były poważne, duże filmy, prawdziwe kino. Wszystko później to filmiki.

jak to? A „Vinci”? „kiler”? No, może nie. Ale gdybym miał więcej pieniędzy, to bym je lepiej zrobił, mogłyby być fajniejsze. Przy „Vincim” obieca- łem sobie, że ostatni raz robię film, w którego budżecie brakuje mi miliona. i teraz robię prosty film – no, niezupełnie prosty, w gruncie rzeczy historyczny, bo to lata 80., ale robię go za milionów. To minimum. Tyle że w Polsce prawdopo- dobieństwo, że to minimum się zwróci, jest niewielkie, bo oznacza milion czy 800 tysięcy widzów. Chociaż te kolorowe jerzy stuhr i juliusz machulski filmy mają takie wyniki. Ja nie robię takich kolorowych. ze złotymi Lwami za historie miłosne na FPFF w Gdyni w 1997 r. nie musisz. Chyba tak. Nie muszę i nie chcę. z Witkiem Adamkiem, operatorem, szukamy brzydkiej Warszawy. Bo musimy pokazać PRL, akcja się dzieje w „8 czy „87 roku. zaczyna się to w Sylwestra 1999/2000. Bohaterka ma 0 urodziny i chciałaby być o 1 lat młodsza. No i życzenie się spełnia: przenosi się w czasie. Ale nie wiem, czy nam wystarczy pieniędzy, żeby zrobić wszystko tak, jak chcemy. A oszczędności widać na ekranie. Przy całym entuzjazmie, że robi się więcej filmów, to jest strasznie smutne, coś złego się dzieje. Ale może to juliusz machulski juliusz machulski i Lech Wałęsa musi trwać, może to się powoli zbuduje?

zawsze byłeś daleko od kina moralnego niepokoju...... jak najdalej.

otwarcie się przyznawałeś do inspiracji kinem kłótnie. z filmów moralnego niepokoju czy z „Dekalogu” kupowały. Bo jak naród jest mały, nieistotny, z komplek- amerykańskim, do sympatii dla kina gatunków. wyłania się obraz Polski szarej, brudnej, zacofanej... sami, to się chwyta najgorszego absurdu, jeśli mu się po- Ale jednak do tej rzeczywistości, szarej, zgrzebnej wie, że z tego powodu jest wielki. A też w ogóle cała ta i komunistycznej, a potem postpeerelowskiej ... i smutnej? Słowiańszczyzna jest smutna. Występujemy z pozycji pe- odnosisz się niemal we wszystkich filmach. Smutnej! Na zachodzie wszyscy się dziwili, że jestem tenta, który z wędrówki ludów przyszedł najpóźniej i za- Właśnie się tak zastanawiałem. Mnie się zawsze wydawa- z Polski, a się uśmiecham. zadowolony. Może po prostu jął to, co zostało. zresztą „slave” oznacza niewolnika – ło, zwłaszcza jak byłem młodszy, że Stany to jedyny kraj, byłem za młody? No i to wychowanie za kulisami teatru. blisko do „Slav”, Słowianina. Może za daleko idziemy gdzie potrafią robić filmy. Ale jak tam byłem, to zdałem W szkole filmowej na pierwszym roku mieliśmy przegląd w tych rozważaniach, ale myślę, że gdzieś się to wszyst- sobie sprawę, że gdyby mi nagle powiedziano, proszę bar- etiud kolegów z poprzedniego roku, bo sami przygotowy- ko nakładało. Gdyby taki Gombrowicz istniał co pokole- dzo, może pan zrobić film, to bym nie wiedział, co chcę waliśmy się do 1-minutowej rejestracji sztuki w techni- nie, to moglibyśmy to przewietrzyć... opowiedzieć. Choćbym nie wiem jak od tego uciekał, za- ce telewizyjnej. Strasznie się bałem, żeby nikt nie wziął wsze będę polskim reżyserem. Siła porozumienia z wi- Mrożka. Chciałem zrobić coś śmiesznego i bałem się, że co, jak rozumiem, trochę próbujesz robić downią polega na tym, że jestem stąd. Żeby robić filmy będzie strasznie dużo śmiesznych rzeczy. Nie było żad- swoimi filmami? amerykańskie, trzeba się urodzić w kulturze anglosa- nej. Wszystko serio. Krew, Bergman, te rzeczy. Więc mo- Może tak? Może jest mi łatwiej, bo rozumiem, że po- skiej. Chodzi o te same lektury, o dziecięcych bohaterów, że też trochę zaistniałem na zasadzie raka na bezrybiu. działów między ludźmi nie wytyczają granice, tylko stan wspólnotę przeżyć i języka. Dlaczego Fellini nigdy nie zro- Ale my się chyba zbyt serio traktujemy. Mnie się wy- umysłu. Mam więcej wspólnego z jakimś filmowcem bił filmu w Stanach? Właśnie z tego powodu. Oczywiście daje, że ta religijność, że katolicyzm też przeszkadza. z iranu – spotkałem fantastyczną parę reżyserów z ira- są wyjątki, jak Polański czy Forman, nastawieni na to, że- Może on zrobił dużo dobrego, jeśli chodzi o scalenie pań- nu w Karlowych Warach – z Nowego Jorku, Australii czy by wyjechać i tam się zasymilować. Ale to nie mój los. stwa, przetrwanie pod zaborami, ale generalnie to jest Bośni niż z elektoratem Samoobrony...

P kula u nogi. Jako protestanci bylibyśmy innym społe- Nie wiem czy tak jest, czy to przewietrzanie się udaje. F K /

Z uciekałeś od polskości, od rzeczywistości, czeństwem. za biedni na to byliśmy, to inna sprawa. Ale Ale bez fałszywej skromności mogę powiedzieć, że moje R A

C a może po prostu uciekałeś ta dwulicowość, to udawanie... Monty Python mógł zaist- filmy wydają się dobrym ambasadorem naszego kraju Y S

O od pewnego sposobu jej opisywania? nieć w liberalnym kraju, gdzie religia i rzeczy ważne mana świecie. Bo są zaskakująco inne, przede wszystkim – K .

Z Tak. Taki naturalizm, obyczajowość, powaga przy tym ją swoje miejsce, nie są wyciągane od święta i traktowa- nie są smutne. i, mam nadzieję, pozbawione kompleksów. : .

T straszna... Strasznie mnie to drażniło. No i to nie wymaga ne jak oręż. No a już wymyślić, że Polska jest Chrystu- O F inwencji. Te rozmowy między kuchnią a przedpokojem, te sem Narodów, to trzeba być debilem. A całe pokolenia to Warszawa, kwiecień 2008 18 WYdA RZENIA KRAj

WiELKA DEBATA O MEDiACH PuBLiCzNyCH TRWA. BiORĄ W NiEJ uDziAŁ NAJWiĘKSzE AuTORyTETy ŚWiATA KuLTuRy, Walka POLiTyCy, DziENNiKARzE. ŚRODOWiSKA KuLTuRy JEDNOGŁOŚNiE OPOWiEDziAŁy SiĘ PRzECiWKO zuBOŻENiu MEDiÓW PuBLiCzNyCH, CO NiEWĄTPLiWiE BĘDziE SKuTKiEM o media WPROWADzENiA PROPONOWANEJ PRzEz PO NOWELizACJi uSTAWy O RADiOFONii i TELEWizJi.

publiczne Anna Romanowska Wróblewska

zeszłym roku Telewizja Polska SA bliczne z budżetu państwa, może pozwolić odpisy- starczające na pozaantenową, na kulturotwórczą W otrzymała 515 mln złotych jako wpły- wać abonament od podatków, zamiast uzależniać rolę radia i telewizji” – argumentuje prezes – „Nie wy z abonamentu. To 10,4 mln złotych publiczne radio i telewizję od rządowej admini- wystarczy m.in. na funkcjonowanie orkiestr, ze- mniej niż w 2006 roku. Pieniądze z abonamentu stracji. Jesteśmy też zdecydowanie przeciwni pry- społów radiowych, utrzymanie archiwów, na te- pokryły 30,4% kosztów działalności TVP SA. Radio watyzacji mediów publicznych. Kulturowa tożsa- atry, wymianę międzynarodową. Jesteśmy za tym, publiczne jest finansowane z abonamentu aż mość narodu, edukacja i ochrona czystości języka żeby w pracy nad przyszłością mediów publicz- w 75%. Jakie skutki dla Telewizji Polskiej i dla Pol- to nie są zadania dla wolnego rynku”. nych nie iść drogą rewolucji, która jest drogą ryzy- skiego Radia będzie miała likwidacja abonamentu? Na konferencji prasowej, 27 marca, prezes SFP kowną i eksperymentalną. Chcemy znaleźć się Jacek Bromski ostro wypowiedział się w sprawie na tym samym etapie, co media europejskie”. tWÓRcy PIszĄ do PRemIeRA projektu nowelizacji ustawy: „Politycy zapomnie- Kolejne argumenty przytacza Maciej Strzem- Środowiska twórcze są zgodne: proponowana li, że media publiczne to nie jest własność partii bosz, prezes KIPA: „Politycy zapominają, że jest nowelizacja niesie za sobą degradację mediów pu- politycznych, ale całego społeczeństwa, że jest to ogromny obszar działalności mediów publicznych, blicznych. Szerokim echem odbił się list otwarty własność obywatelska, dobro i dorobek wielu po- który polityki nie dotyczy, a więc edukacja, kultu- środowisk twórczych do premiera Donalda Tuska, koleń ludzi kultury. To, że dorobek ten od dłuższe- ra, działalność społeczna, sponsoring medialny, podpisany przez autorytety, m.in. Andrzeja Waj- go czasu jest nieodpowiednio zarządzany właśnie bez którego nie mogłoby się odbyć większość naj- dę, Krzysztofa Pendereckiego, Krzysztofa Zanus- przez polityków, to jeszcze nie powód, by go likwi- ważniejszych imprez kulturalnych w kraju”. siego, Henryka Mikołaja Góreckiego, Maję Komo- dować, a tak poważne decyzje podejmować bez „Trzeba pamiętać o tym, jaką strukturę widow- rowską, Krzysztofa Krauze, Agnieszkę Holland, Ju- konsultacji społecznej, bez konsultacji ze środowi- ni mają media komercyjne” – mówił podczas spo- liusza Machulskiego, Jerzego Hoffmana, Krystynę skami twórczymi”. tkania z mediami Strzembosz – „Kierują swój pro- Jandę, Allana Starskiego, Julię Hartwig oraz przez Rząd twierdzi, że nie zamierza uderzać w me- gram do potencjalnych odbiorców reklam, ludzi szefów najważniejszych związków i stowarzyszeń dia publiczne, proponując centralne subsydiowa- młodych, dobrze sytuowanych. A telewizja publicz- twórczych. „Z największym niepokojem przyglą- nie mediów publicznych ze środków budżeto- na musi być adresowana także do tych, którzy damy się prowadzonym przez rząd działaniom wych. Zdaniem ludzi kultury w tym rozumowaniu zpunktu widzenia reklamodawców są mniej ‘atrak- wobec publicznej radiofonii i telewizji” – piszą lu- tkwi niebezpieczeństwo. Jerzy Kornowicz, prezes cyjni”, a więc do dzieci, emerytów, ludzi gorzej sytu- dzie kultury. „Są instytucje, które niełatwo zrefor- Związku Kompozytorów Polskich, zwraca uwagę, owanych, mieszkających poza Warszawą, w ‘regio- mować, ale bardzo łatwo zniszczyć. Publiczne ra- że media publiczne nie mogą stać się zależne nie’, a także do konsumentów kultury wysokiej”. dio i telewizja należą do tej kategorii. Abonament od woli kolejnych rządów, co niewątpliwie nastą- jest najuczciwszym sposobem finansowania me- pi w sytuacji, kiedy zamiast wpływu z abonamen- teLeWIzjA sIĘ BRonI diów publicznych” – czytamy w liście – „Jeśli rząd tu otrzymywać będą państwowe dotacje. „Wszyst- Telewizja Polska podaje konkretne sumy, jakie chce ulżyć obywatelom i finansować media pu- kie wyliczenia wskazują, że dotacje te będą niewy- przeznaczyła na działalność misyjną. Na przykład: WYdARZENIA KRAj 19

– magazyny kulturalne, audycje (w tym filmy) o kulturze i sztuce – 118,4 mln złotych – filmy dokumentalne – 44,8 mln złotych – program TVP Kultura – 31,8 mln złotych – spektakle teatralne – 16,2 mln złotych – TVP Białoruś – 11,9 mln złotych

W 2007 roku Teatr Telewizji zaprezentował na antenach TVP SA łącznie 140 przedstawień te- atralnych, w tym 20 premierowych. To, co najbardziej interesuje filmowców, to oczywiście finansowanie filmów. W 2007 roku na 21 filmów w Kon- kursie Głównym na FPFF w Gdyni 10 produkowa- ła lub koprodukowała TVP SA. Były to m.in. „Ka- tyń” Andrzeja Wajdy, „Jutro idziemy do kina” Mi- chała Kwiecińskiego, „Wszystko będzie dobrze” Tomasza Wiszniewskiego, „Pora umierać” Doroty Kędzierzawskiej, „Benek” Roberta Glińskiego, „Sztuczki” Andrzeja Jakimowskiego, „Wino tru- skawkowe” Dariusza Jabłońskiego, „Nadzieja” Sta- nisława Muchy. Oczywiście także „Magiczne drze- wo” Andrzeja Maleszki. Telewizja Polska twierdzi, że działalność misyj- ną może realizować w pełni tylko dzięki łączeniu Konferencja prasowa przychodów z abonamentu z przychodami z dzia- nt. listu otwartego środowisk twórczych, łalności komercyjnej, czyli z reklamy i sponsorin- warszawskie Kino Rejs, 27 marca 2008 r. gu. Te ostatnie są o wiele wyższe: w 2007 roku wy- nosiły 1 287 mln złotych, i wykazują tendencję wzrostową. Nadawcy publiczni argumentują, że abonament RTV i tak należy do najniższych w Euro- nienia różnorodności krajowego i europejskie- sowane przez obywateli, by uniknąć sytuacji, że pie. Przytaczają przykłady: w Polsce w 2006 ro- go dziedzictwa kulturowego”. będą musiały pukać do drzwi ministra finansów, ku wynosił on 49,3 euro rocznie, podczas gdy Rekomendacja zaleca rządom państw człon- który z kolei może uzależnić dotację od przychyl- w Czechach za samą telewizję płaciło się 43,6 eu- kowskich zagwarantowanie fundamentalnej ności dla swojego rządu”. ro, a za radio 19,6. W Chorwacji abonament RTV roli mediów publicznych w nowym otoczeniu „Chyba w każdym kraju europejskim odbyła stanowił równowartość 106,8 euro. Jednocze- cyfrowym. Zaleca też zagwarantowanie me- się dyskusja o zniesieniu abonamentu i zastąpie- śnie ściągalność abonamentu utrzymuje się diom publicznym, poprzez pewne i odpowied- niu go podatkiem” – mówił Christian Nissen, eks- w Polsce na najniższym poziomie wśród krajów nie finansowanie, warunków do wypełniania pert sektora mediów z Danii – „I wszędzie kończy- europejskich. Abonament RTV płaci jedy- ich funkcji. ła się wnioskiem, że przejście na taki system finan- nie 40% osób objętych tym obowiązkiem; dla W dyskusję włączyła się także Europejska sowania dałby państwu większą kontrolę nad me- porównania – w Czechach i Austrii płaci 90%, Unia Nadawców (EBU). Na konferencji „O roli diami publicznymi”. zaś w Wielkiej Brytanii – 95%. Abonament funk- i znaczeniu mediów publicznych w Europie”, cjonuje w Austrii, Czechach, Danii, Finlandii, zorganizowanej przez TVP SA i KRRiT 15 kwiet- złymI metodAmI Francji, Irlandii, Niemczech, Norwegii, Polsce, nia br., prezydent Europejskiej Unii Nadawców nIe osIĄgA sIĘ doBRych efektÓW Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, we Włoszech, Fritz Pleitgen przypomniał zalecenia Rady Eu- Środowiska twórcze są zgodne – tu nie chodzi na Słowacji i na Malcie. ropy, które definiują bardzo jasno rolę nadaw- o desperacką obronę status quo. Media publiczne euRoPA Rekomenduje ców publicznych. „Bardzo ważna w tym kon- muszą zostać zreformowane, i to dogłębnie. Ale tekście jest niezależność nadawców publicz- reforma proponowana przez Platformę to nic in- Zapisy o mediach publicznych zostały ujęte nych. Żadne struktury polityczne nie powinny nego jak kolejny krok w upolitycznieniu TVP SA w dokumentach europejskich, m.in. w reko- wywierać wpływu na działalność nadawców, i Polskiego Radia. Dyskusję tę najtrafniej podsu- mendacjach Rady Europy. Rekomendacja natomiast w podejmowaniu decyzji o kształcie mował na konferencji, 27 marca, Maciej Strzem- (CM/Rec (2007) 3) w sprawie roli mediów pu- działalności nadawczej powinny mieć udział bosz: „Od czasu uzyskania niepodległości mamy blicznych w społeczeństwie informacyjnym

P wszystkie zainteresowane grupy” – powiedział do czynienia z eksperymentem polegającym na za- F

S określa je jako, m.in. „źródło bezstronnej, nie- / prezydent EBU. rządzaniu mediami publicznymi przez polityków. A

K zależnej informacji i komentarza oraz innowa- S Do uznania wyższości abonamentu nad dota- Już wszystkie opcje polityczne zarządzały media- R

E cyjnych i zróżnicowanych treści odpowiadają- I

Z cją budżetową przekonywał m.in. ekspert prawny mi publicznymi i wszystkie zarządzały źle. Czas

D cych wysokim standardom etycznym i moral- Ę i konsultant EBU dr Werner Rumphorst, podziela- z tą praktyką skończyć. Ale złymi metodami nie K

. nym oraz aktywny stymulator i uczestnik twór- A jąc tym samym niepokój środowisk twórczych: osiąga się dobrych efektów. Nie można odpolitycz- : . czości i produkcji audiowizualnej przyczyniają- T „Media publiczne nie służą rządowi i nie powinny nić mediów bez dopuszczenia środowisk twór- O

F cy się do większego docenienia i rozpowszech- być przez niego finansowane. Powinny być finan- czych do tego procesu”. 20 ZAPA

wiemy, że ten interes w dobie dystrybucji inter- NIEPOKOjĄCE netowej raczej się kończy, jest co najwyżej mar- ginesem obrotu. Zanim nowelizacja wejdzie w życie może już nie będzie istniał. WIAdOMOŚCI O PROjEKCIE Jednocześnie do Ustawy o kinematografii (sic!) wprowadza się przepis o obowiązku pła- cenia tantiem przez producenta, a więc roz- NOWELIZACjI USTAWY wiązanie już poprzednio sprawdzane i jednoznacznie uznane za chybione, bo niewykonal- ne. Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt O PRAWIE AUTORSKIM przesunięcia regulacji do Ustawy o kinematografii. Ponieważ ustawa ta, jak wszyscy wiemy, ogranicza swoją regulację do filmu kinemato- Ryszard kirejczyk Sytuacja nasza była w tym okresie niezwykle graficznego, wyłącza się tantiemy w przypad- trudna. Koledzy na pewno to pamiętają. Szcze- ku wszystkich innych utworów audiowizual- APA działa już dwanaście lat. zaistnienie gólnie, jeśli porównają wysokości otrzymywa- nych, za korzystanie z których obecnie twórcy tej pierwszej w polskiej historii organiza- nych tantiem pod koniec lat 90. i obecnie. dostają tantiemy, m.in. za seriale telewizyjne z cji zbiorowego zarządu prawami autor- Te niefortunne, opisane powyżej uregulo- czy telewizyjne filmy dokumentalne. Jedno- skimi filmowców umożliwiła dopiero ustawa wania ustawy o prawie autorskim, były wielo- cześnie osłabia się pozycję twórców, gdyż nie o prawie autorskim z 1994 roku, która, regulując krotnie krytykowane przez SFP i ZAPA, a także znajdzie do tych tantiem zastosowania przepis status prawny utworu audiowizualnego, przyzna- przez część doktryny, szczególnie przez prof. o niezrzekaniu się powyższych tantiem, co ła prawo do tantiem reżyserowi i autorowi scena- Elżbietę Traple. Krytyka ta oraz wytrwały lob- w praktyce doprowadzi do tego, że producen- riusza. bing, przede wszystkim prowadzony przez ci – będąc oczywiście w silniejszej pozycji ne- prezesa Jacka Bromskiego, spowodowały zmia- gocjacyjnej – wprowadzą do umów zrzeczenie Prawo to jednak miało bardzo ograniczony nę ustawy w roku 2000 i dostosowanie jej w du- się powyższego uprawnienia. zasięg; zamiast oprzeć się na standardach euro- żym stopniu do słusznych oczekiwań naszego Wprowadzenie zamierzonej nowelizacji spo- pejskich, ustawodawca zaoferował nam hybry- środowiska. woduje natychmiastowe wypowiedzenie dę, próbując włączyć rozwiązanie amerykań- Przede wszystkim do pól eksploatacji, wszystkich zawartych dotąd umów i demontaż skie – podmiotem zobowiązanym do płacenia od których należy płacić tantiemy, dopisano to tak żmudnie formowanego przez nas rynku ob- tantiem uczyniono producenta filmu, a do pól najważniejsze – nadania telewizyjne. Ponadto rotu prawami autorskimi. eksploatacji podlegających tantiemizacji nie za- obowiązek płacenia tantiem przeniesiono Projekt jest niekorzystny nie tylko dla twór- liczono najważniejszego z nich – nadań telewi- na korzystającego z praw, tzw. użytkownika, tj. ców, ale i dla producentów – to na nich formal- zyjnych. Skutki tego pomysłu były opłakane. nadawców telewizyjnych, operatorów kablo- nie będzie narzucony obowiązek płacenia do- Producent jest, jak wiadomo, przedsiębiorcą, wych, właścicieli kin i dystrybutorów. Dodatko- datkowych tantiem bez możliwości przewidze- najczęściej osobą prawną, zatem stosunkowo wo uznano, że prócz reżysera i scenarzysty nia w momencie zawierania umowy o realizację często może podlegać likwidacji czy przekształ- współtwórcą uprawnionym do tantiem jest filmu, jakie i czy w ogóle, wpływy przyniesie ceniom powodującym, że kierowanie do niego operator obrazu. film. Już dzisiaj mamy do czynienia z przykła- jakichkolwiek roszczeń związanych z wcześniej Nowelizacja ta umożliwiła nam podpisanie dami spraw sądowych prowadzonych przez ZA- wyprodukowanym filmem będzie niemożliwe. szeregu umów z użytkownikami i zaowocowa- iKS w stosunku do producentów za okres obo- Należy też zauważyć, że film prawie zawsze jest ła podniesieniem poziomu wypłat. Nowa sytu- wiązywania poprzedniej regulacji, kiedy zgła- wynikiem koprodukcji, zatem przerzucenie acja, szczególnie w powiązaniu z uchwaleniem szane roszczenia, gdyby były zasadne, oznacza- obowiązku wypłat tantiem na producenta ozna- po kilku latach Ustawy o kinematografii i po- łyby upadłość producenta. czać będzie konieczność badania umów kopro- wołaniem Polskiego Instytutu Sztuki Filmo- Myślę, że koledzy są w stanie ocenić grozę ducenckich, które objęte są tajemnicą handlową wej, pozwoliła nam spojrzeć w przyszłość opisanego tu pokrótce zamysłu. Ten scenariusz i twórcy nie mają do nich dostępu. Często także z optymizmem. nie musi się ziścić, ale miejmy świadomość, że producent po prostu nie posiada dostatecznych Niestety ostatnio podjęto zaawansowane jego realizacja byłaby dla pewnych uczestni- środków finansowych, aby zapłacić tantiemy, prace nad projektem nowelizacji, który sytuację ków rynku praw autorskich nader korzystna gdyż nie zwróciły mu się koszty produkcji. naszego środowiska cofnąłby do stanu sprzed i że wszelkimi możliwymi środkami i sposoba- Do tego producentem filmów przed 1989 ro- roku 2000, a nawet jeszcze ją pogorszył. mi będą oni projekt ten wspierać. Dlatego uwa- kiem było nieistniejące już państwo – PRL. Usta- Założenia tych zamierzeń, wspieranych i fir- żam, że środowisko nie powinno pozostać bier- wodawca zamiast obciążyć obowiązkiem płace- mowanych przez Ministerstwo Kultury i Dzie- ne i musi rozpocząć zdecydowaną i bardzo nia podmiot aktualnie korzystający z praw, dzictwa Narodowego, zostały ostatnio zapre- szybką kampanię przeciwko wyżej zaprezento- a więc otrzymujący z tego tytułu przychody, nie- zentowane w czasie konferencji zorganizowa- wanym zmianom. kiedy olbrzymie (nadawcy telewizyjni, operato- nej w Senacie RP na temat „przyjaznego prawa Tylko zdecydowana i solidarna postawa na- rzy kablowi, dystrybutorzy), obciążył nim pro- autorskiego” i przedstawiają się w skrócie naszego środowiska może spowodować skierowa- ducenta, który z eksploatacją związany bywa je- stępująco: jedyne pole eksploatacji filmu, za ja- nie sprawy nowelizacji na inne tory. Leży to tak- dynie pośrednio, i który, o ile coś w ogóle na tym kie twórca miałby dostawać tantiemy od użyt- że w interesie innych organizacji zbiorowego zarabia, to nieporównywalnie mniej. Pomyłka, kownika, to najem (czytaj: wypożyczanie zarządzania prawami autorskimi oraz prawami ignorancja czy jakaś inna przyczyna? płyt DVD i kaset w wypożyczalniach). Wszyscy pokrewnymi. Jesteśmy z nimi w kontakcie. WYdARZENIA KRAj 21

przy współpracy młodych szlifuje się tekst. Ten etap jest STWORZYMY bardzo ważny. Potem produkcja. Stworzymy twórcom warunki, w których w spokoju można pracować nad filmem. Oznacza to bezpieczeń- ATMOSFERĘ dLA stwo finansowe: dwa, trzy miesiące to czas, kiedy pracuje się nad samym projektem. Nie w wolnej chwili – jak było dotychczas. Reżyser może przyjść ze swoim opera- dEBIUTÓW torem, z aktorami, może mieć współpracowników – za- akceptujemy to. A jeśli przyjdzie z samym scenariuszem, zapewnimy mu wszystko inne. Jeśli przekona ra- z jerzym kapuścińskim , Rzeczywiście, to trwa bardzo długo. może chodzi dę do swojego scenariusza – to też pójdziemy mu na rę- przewodniczącym Rady o stworzenie rynku dla tych młodych filmów. Ludzie kę. Jeśli wybieramy jakiś projekt, będziemy w niego in- Programowej Studia „Młodzi ściągają teraz wszystko z Internetu i oglądają westować. i Film” im. Andrzeja Munka, na ekranie komputera. nie chodzą do kina. dobrze, żeby ktoś brał odpowiedzialność za te wybory, rozmawia Aleksandra Różdżyńska A ja myślę, że w Polsce nie ma atmosfery do debiutów. za produkcję studia. PiSF daje przecież połowę budżetu, zwykle milion zło- Ja biorę za wszystko odpowiedzialność. Ale chcę też, Proszę mi powiedzieć, czy potrzebna jest kolejna tych. To dużo. Producent, który ma te pieniądze, powi- żeby każdy z projektów miał swoich rzeczników instytucja wspierające młodych jak studio im. Andrzeja nien być w stanie zdobyć drugie tyle. Ale nie zdobywa w radzie programowej, osobę, która uważa, że dany munka? czy trzeba rzeczywiście pomagać im i znowu, część filmów nie powstaje. projekt jest dobry i będzie o niego walczyć. na każdym kroku? oni mogą to odbierać jako czyli producent nie staje na wysokości zadania? Ile takich debiutów ze studia munka powstanie rocznie? narzucanie pewnego modelu pracy. Tak, często tak jest. Dlatego Studio Munka chce być pro- W tym roku moglibyśmy skierować do produkcji filmy zupełnie się nie zgadzam. Po pierwsze, nikt im nie chce ducentem, który daje sto procent. Wybiera tych najlep- fabularne, w przyszłym może być ich pięć. i oczywiście nic narzucać, po drugie: spójrzmy, ile jest dziś debiutów: szych, najciekawszych twórców i stwarza im normalne inwestujemy też w projekty w ramach „0 minut”, więcej, niż jeszcze 10 lat temu, kiedy powstawały mniej warunki pracy. Pracujemy bezpośrednio z reżyserem. „Pierwszego dokumentu” i „Młodej animacji”. Średni więcej trzy debiuty rocznie. W zeszłym roku na festiwa- Mamy możliwość sfinansowania filmu w całości. budżet debiutu wyniesie koło dwóch milionów złotych. lu w Koszalinie było 10 debiutów, w tym roku będzie po- jak poznać, że projekt jest dobry? kogo wybrać? Taka suma pozwala ciekawie opowiadać o współcze- dobnie. Więc wspieranie młodych się opłaciło. Ale nie- Są pewne przesłanki: wcześniejsze krótkie filmy, na- sności. Myślę, że za te pieniądze – które w całości idą którzy ciągle nie nakręcili pełnometrażowego filmu. grody na festiwalach, scenariusz – można to jakoś zwe- na produkcję, można zrobić dobry debiut. dlaczego? ryfikować. Czekamy na projekty studentów i absolwen- studio będzie też promowało te filmy? – Nie wiem. Może nie mają takiej siły przebicia, potrze- tów szkół – bo najważniejszy jest warsztat. Tę barierę Tak, chcemy stworzyć nowy system, który będzie pro- bują opieki scenariuszowej albo produkcyjnej. Są arty- trudno pokonać przedstawicielom off-u. mował projekty od samego początku. Chodzi o budowa- stami, nie producentami. Projekt Studia Munka jest jaka jest struktura studia munka? nie zainteresowania filmem – żeby publiczność czeka- właśnie dla ludzi, którzy potrzebują skupienia na samej Gwarantujemy projektom opiekę na trzech poziomach. ła na jego wejście do kina. To pomoże w znalezieniu pracy reżysera. Wielu z pewnością ma talent. Potwier- Najważniejsza jest rada artystyczna – sześć osób: reży- dystrybutora, który będzie identyfikował się z projek- dził to przykład „Pokolenia 2000”. Niestety, prawie ża- serzy i scenarzyści, którzy opiniują projekty i wybierają tem i szybko wprowadzi go do kin. Czekanie na premie- den z tych reżyserów nie zrobił następnego filmu. te do realizacji. One trafią do rady scenariuszowej, gdzie rę na przykład półtora roku jest stratą czasu. Film i te- Ale jak sprawić, żeby ci ludzie robili następne filmy? mat się starzeją, zawsze tak było. czy nie jest jednak tak, że muszą sami walczyć? Naszym celem jest potraktowanie debiutów cało- Oni już zawalczyli. Pokazali, że umieją robić filmy. Nie ściowo: od przygotowania projektu po promocję. Żeby można o wszystko ciągle walczyć. Rynek producencki te filmy szybko trafiały do kina, do telewizji i na DVD. jest u nas podobno świetnie rozwinięty – powinien do- Jest teraz w Polsce co najmniej kilkunastu zdolnych ab- strzec ten potencjał. Tymczasem powstają głównie ko- solwentów. Oni muszą zrobić filmy i my im stworzymy te medie romantyczne. Rozwiązaniem dla młodych nie warunki. jest też świat telewizyjnych seriali. A debiuty z ostatnich lat? czy w koszalinie pojawił się czekają na studio munka? film, który opowiada o sprawach młodych, zapada Mam nadzieję. Studio jest po to, żeby zaczęli robić filmy w pamięć? Żaden tytuł nie przychodzi mi do głowy… kinowe. Przyśpieszyć ten proces. Podpisanie umowy założycielskiej Studia Munka Myślę, że jednak są takie filmy. „Chaos” nagrodzony w Koszalinie rok temu jest taką opowieścią. zapowiada film, który mógłby powstać. „z odzysku” Sławomira Fa- bickiego i „Aleja Gówniarzy” również są interesujące. Ogólnie filmy debiutanckie są ciekawe, ale faktycznie

P trochę rozczarowują. Dla mnie bardziej interesujące F S

/ były filmy z cyklu „Pokolenie 2000”, żałuję, że nie poszły A K

S za tym filmy kinowe. Dlatego chciałbym, żeby pierw- R E I szym filmem Studia był symbolicznie debiut kinowy Z D

Ę Marka Lechkiego, autora telewizyjnego „Mojego mia- K .

A sta”, filmu, który wygrał ogłoszony w zeszłym roku : . Agnieszka odorowicz , T przez festiwal „Młodzi i Film” w Koszalinie plebiscyt wi- O F Bogdan zdrojewski , jacek Bromski zespó jfearnzfyarkeacpuioścciiańrslkia i dzów na najciekawszy debiut ostatniej dekady.

WYdARZENIA KRAj 2

mowanych „Animator” w Poznaniu. To duża, TAjEMNICA z rozmachem i pomysłem zaplanowana impreza, o sporym potencjale promocyjnym. „‘Animator” będzie największym festiwalem filmów animowa- ANIMACjI nych w Polsce, konkurującym z najpoważniejszy- mi światowymi konkursami animacji” – mówi je- ROK ANiMACJi go dyrektor artystyczny Marcin Giżycki – „Chcie- libyśmy, aby specyfiką festiwalu, wyróżniającą go spośród podobnych imprez, było położenie naci- Anna Romanowska Wróblewska i okolicznościowych pokazach. Dzięki obcho- sku na związki animacji z muzyką. Oprócz kon- dom 60-lecia animacji mamy szansę trafić do wi- kursu otwartego dla wszelkiego rodzaju filmów ok Animacji wystartował. od Wrocła- downi w całej Polsce”. animowanych nieprzekraczających 30 minut, fe- wia po kraków, poprzez katowice, Inicjatywa jubileuszu wyszła z SFP i PISF, a ko- stiwal obfitować będzie w liczne imprezy towarzy- R Warszawę, ale i malutkie miasta i mia- ordynacją obchodów zajęły się Polskie Wydawnic- szące: retrospektywy, przeglądy tematyczne, kon- steczka, widzowie i twórcy poznawać będą do- twa Audiowizualne. Ogłoszono konkurs, w wyni- certy, projekcje filmów z muzyką na żywo, bez- robek polskiego filmu animowanego oraz ku- ku którego wyłoniono ponad 30 projektów – płatne projekcje plenerowe, spotkania panelowe, lisy jego warsztatu. czy Rok Animacji jest nam warsztatów, pokazów, spotkań i projektów inter- warsztaty animacyjne i wiele innych atrakcji.” potrzebny? netowych. 15 marca w Wytwórni Filmów Fabular- W Rok Animacji zaangażowali się wybitni twór- nych we Wrocławiu podczas uroczystej gali trans- cy i teoretycy, władze i instytucje państwowe. To Pretekstów do ogłoszenia roku 2008 Rokiem mitowanej przez TVP Kultura minister Bogdan na pewno dobrze. Polska animacja ma wyjątkową Animacji jest aż nadto. Pierwszym i najważniej- Zdrojewski oficjalnie rozpoczął obchody jubile- nośność, jest atrakcyjna i zrozumiała zarówno szym jest 60-lecie powstania „Za króla Krakusa”, uszu. Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis w Polsce, jak i za granicą. Skromny, organizowany pierwszego większego i publicznie eksploatowa- odznaczył animatorów: Ryszarda Czekałę, Piotra kilka lat temu przez SFP przegląd „55 lat polskiej nego polskiego filmu animowanego. W ślad Dumałę, Witolda Giersza, Jerzego Kucię i Zbignie- animacji” miał odbyć się w kilku miastach, a skoń- za tym idą inne rocznice – powstania Studia Mi- wa Rybczyńskiego. Było więc centralnie i uroczy- czyło się na… 15 i na trzech festiwalach. I tylko dla- niatur Filmowych, a wcześniej także Se-ma-fora, ście, choć Rok Animacji tak naprawdę to szereg tego się skończyło, że nie można było dalej eksplo- otrzymania przez Zbigniewa Rybczyńskiego Osca- mniejszych i większych inicjatyw. Jest wśród nich atować wysłużonych kopii. Bo w animacji tkwi ta- ra… I jak na zamówienie w marcu świętowaliśmy jubileusz Studia Filmów Rysunkowych z Bielska- jemnica, którą objaśnia Witold Giersz: „Animacja ogromny i zasłużony sukces „Piotrusia i wilka”. -Białej, jest jubileusz Studia Miniatur Filmowych, jest sztuką na pograniczu filmu i plastyki. Są filmy W ten sposób Rok Animacji zaczął się naprawdę ale jest też Festiwal Objazdowy Bajkobus z Prusz- animowane, które posługują się warsztatem fabu- okazale. cza i warsztaty w Chełmie. „Jeśli mam poczucie, że larnym, czego najbardziej klasycznym przykładem Jednak jeszcze rok temu, na Forum SFP pod- czegoś zabrakło, to na pewno imprezy ogólnopol- jest disneyowski ‘Król Lew’. Są też filmy będące czas Krakowskiego Festiwalu Filmowego, filmow- skiej, która przekrojowo traktowałaby dorobek ożywioną plastyką, filmy pozafabularne, o charak- cy rozmawiali o fatalnej kondycji polskiego filmu polskiej animacji” – mówi Witold Giersz, który terze artystycznym. Praktycznie wszystkie dzie- animowanego. Czy w tej sytuacji ma sens organi- uczestniczył w pracach komisji oceniającej projek- dziny sztuki mogą prowadzić do animacji: malar- zowanie jubileuszu? „Jak najbardziej” – potwier- ty – „Na pewno w jakimś stopniu taką rolę speł- stwo, rzeźba, fotografia, grafika… Film animowa- dza Witold Giersz. I zaznacza: „O kryzysie polskiej niało uroczyste otwarcie Roku Animacji we Wro- ny jest dla artysty plastyka wielkim wyzwaniem animacji mówi się od dawna, ale trzeba podkre- cławiu i taki charakter będzie miało zakończenie i szansą artystyczną – stworzyć dzieło wzbogacone ślić, że kryzys ten dotyczy głównie finansowania. w grudniu w Krakowie, podczas festiwalu ‘Etiuda o element ruchu to jakby wyjść poza granice obra- Jest bardzo wielu zdolnych, młodych ludzi, którzy & Anima”.” Kulminacyjnym punktem jubileuszu zu objęte blejtramem, działać w zupełnie odrębnej, zrealizowaliby zapewne znakomite filmy, gdyby będzie I Międzynarodowy Festiwal Filmów Ani- nowej dziedzinie sztuki.” dostali taką możliwość. Pomysły są, talenty także. Problemem są pieniądze. Polski Instytut Sztuki Filmowej pokrywa do 50% budżetu filmu, problemem jest znalezienie pozostałej sumy”. Dlatego też polskiemu filmowi animowanemu przyda się dobra promocja: „Rok Animacji jest znakomitą okazją, by film animowany dotarł do szerszej pu- bliczności i uzyskał promocję na skalę dotąd nie- spotykaną” – podkreśla wybitny reżyser – „Chce- my pokazać szerokiej widowni, że animacja ma

A wiele znaczeń, wiele barw i nie ogranicza się wy- K S

W łącznie do filmu dziecięcego, choć ten nurt filmu O

Z animowanego ma szczególnie ważne znaczenie. A L

E Środowisku filmowemu może się to wydać dziw- Ż A

L ne, ale wiele osób nigdy nie zetknęło się z arty- I M

A stycznym filmem animowanym. Kiedyś animację K : . można było obejrzeć jako dodatek do filmów fa- marcin dorociński , Wojciech kalarus i odznaczeni Orderami zasłużony Kulturze Gloria Artis T O

F bularnych w kinach, teraz jedynie na festiwalach animatorzy: zbigniew Rybczyński , jerzy kucia , Witold giersz , Piotr dumała , Ryszard czekała

więcej o 60 latach polskiej animacji na stronach: www.pwa.gov.pl www.animator-festival.pl 2 WYdARZENIA KRAj

mie, to dlaczego nie mamy kontrolować wszystkiego, co go otacza?” Ale aby to skutecznie robić niezbędny jest O ANIMACjI INACZEj wszechstronny rozwój samych twórców animacji, na co zwrócił uwagę w swojej prezentacji Mike Ro- binson. Obecnie twórcom brakuje świadomości KONFERENCJA „OBLiCzA WSPÓŁCzESNEJ ANiMACJi” problemów prawnych, znajomości kwestii kontroli produkcji czy koprodukcji, a przecież to między innymi ona ułatwia im wejście na rynki zagraniczne. Anna Romanowska Wróblewska dus Group na partnerstwie. Szukając partnerów, Aby zaistnieć na europejskim rynku animacji, który zbiera dodatkowe źródła finansowania. I ogranicza mimo gwałtownego rozwoju w dalszym ciągu trak- nimacja jako sztuka komercyjna, świa- koszty. towany jest jako niszowy i wcale nie jest jednolity towe i europejskie rynki filmów animo- Disney oczywiście był i jest potentatem, ale jego (dystrybucja w dalszym ciągu odbywa się w każdym A wanych, mechanizmy promocji i dys- pozycja jest obecnie nieco zachwiana. W drugiej po- kraju osobno) niezbędna jest wiedza z zakresu fi- trybucji – takie tematy były przedmiotem nie- łowie lat 90. Disney i Pixar kontrolowały 80% rynku, nansów, multimediów, nowych technologii, możli- zwykle ciekawej konferencji „oblicza współ- jednak – choć brzmi to paradoksalnie – nie doceni- wości współpracy i koprodukcji, wykorzystania no- czesnej animacji”. ły gwałtownego rozwoju animacji komputerowej. wych kanałów dystrybucji do promocji filmów, fun- Obecnie wytwórnie te mają „zaledwie” ponad 50% duszy i struktur instytucjonalnych. Szkoląc nowych Konferencję, która odbyła się 17 i 18 kwiet- rynku. Kiedy „Kurczak mały” Pixara zarobił 145 mln animatorów kompleksowo – zarówno na płaszczyź- nia 2008 roku w warszawskim hotelu Sofitel Victo- dolarów, uznano to za… klęskę. Problemem wiel- nie kreacji, jak i obszarów produkcyjnych – Polska ria, zorganizowało biuro Media Desk Polska we kich studiów są bowiem wysokie koszta. Dlatego ma wszelkie możliwości, aby wykorzystać szansę, ja- współpracy z firmą producencką Skiba Arts w ra- Max Howard uważa produkcję niezależną za szan- ką dają tradycje polskiej animacji, szkoły i prężne mach obchodów 60-lecia polskiej animacji. Piszemy sę dla filmów animowanych. Filmy te są po prostu studia filmowe. o tym spotkaniu na łamach „Magazynu”, gdyż tańsze. Howard wskazuje na przykład doskonale Polskie środowisko twórców animacji reprezen- po raz pierwszy w Polsce w ten sposób rozmawiano znanego u nas „Czerwonego Kapturka – prawdziwą towali Tomek Bagiński i Marcin Kobylecki z Platige o sztuce animacji. O sztuce, ale i o możliwościach historię”, produkcję jego firmy, która kosztowała Image oraz Zbigniew Żmudzki z Se-ma-fora. Zbi- dystrybucji filmów animowanych, o koprodukcjach, ok. 15 mln dolarów, a zarobiła 300 mln. gniew Żmudzki i Hugh Welchman, wiodący produ- pozyskiwaniu dodatkowych źródeł finansowania, Exodus współpracuje stale z tymi samymi am- cent z BreakThru Films Ltd. przedstawili case-study kredytach i kształceniu w kierunku komercyjnej bitnymi dystrybutorami, takimi jak Magnolia Pictu- „Piotrusia i wilka”. animacji na wysokim poziomie. re. Wielkie znaczenie ma dla niezależnego produ- Na ciekawy paradoks zwrócił uwagę Tomek Ba- Przez ostatnie dwa lata w kinach europejskich centa animacji solidny marketing, oparty na sponso- giński, twórca „Sztuki spadania” i „Katedry”. Jako liczba widzów na europejskich filmach animowa- ringu, product placement, a także na sprzedaży pro- twórca na trwale związany z dużą firmą producenc- nych skoczyła z 5 do 25 milionów widzów. Zdaniem duktów konsumenckich, inaczej mówiąc merchan- ką Platige Image, zauważył, że chociaż polscy reży- Andrzeja Wojnacha ze Skiba Arts, jednego z mode- disingu. To potężne, porównywalne z przychodami serzy animacji po ASP i PWFTviT są niezwykle uta- ratorów dyskusji, nie było to wynikiem nagród fe- z dystrybucji źródło dochodów, a także sposób lentowani i odnoszą sukcesy artystyczne na między- stiwalowych – których było niemało – ale konse- na promocję. Trudno dziś wyobrazić sobie profesjo- narodowych festiwalach, to są zupełnie nieprzygo- kwentnego budowania rynku odbiorców. „Film ani- nalną promocję filmu animowanego bez zabawek, towani do działania na rynku animacji komercyjnej. mowany w wymiarze światowym przestał być tylko książek czy gier. Szkoły nie uczą ich specyfiki procesów produkcyj- filmem, lecz stał się swoistą grą z odbiorcą wciąga- „Film animowany stwarza możliwości, jakich nych, rynku i reklamy. Dlatego na ponad dwadzie- nym przez twórców w najrozmaitsze interakcje nigdy nie da film aktorski” – mówił Howard – „Je- ścioro animatorów w Platige, tylko kilkoro skończy- jeszcze przed oficjalną premierą” – mówi Wojnach. śli możemy mieć kontrolę nad tym, co jest w fil- ło prestiżowe uczelnie; reszta to samoucy. Tymcza- Naturalną tego konsekwencją stało się formatowa- sem coraz więcej zamówień trafia właśnie do Polski nie filmów na różne pola eksploatacji: mobile, BB, – samo Platige obsługuje m.in. firmę Lego. Bagiński streaming, VOD, gry komputerowe. Animacja stała daleki jest od narzekania – uważa, że rynek jest roz- się potężnym światowym przemysłem generującym wojowy, zarobki w branży reklamowej są na przy- ogromne zyski. Wiele państw europejskich wpro- zwoitym poziomie, a problemem jest… brak specja- wadziło odpowiednie systemy finansowania i roz- listów do pracy. I to nie tylko animatorów, ale także wiązania prawne wspomagające rynek animacji. odpowiednio przeszkolonych producentów. Obok Anglii i Francji, w ostatnich latach produkcję Przedstawiciele Platige podkreślają, że działal- animacji rozwinęli Hiszpanie, Duńczycy i Niemcy. ność komercyjna nie musi wykluczać ambitnych A

Organizatorzy zaprosili specjalistów z różnych planów firmy: dzięki wpływom z reklamy mogły tu K S L

krajów działających z powodzeniem na rynku ani- powstać filmy Bagińskiego czy „Arka” Jonkajtysa. O P K

macji, którzy podzielili się swoim doświadczeniem. Uczestnicy konferencji uważają, że europejska S E

Bardzo ciekawy wykład miał Max Howard, nieza- animacja jest ciekawa, bogata formalnie i choć działa D A I

leżny producent amerykański, którego firmie – pod ogromną presją standaryzowanej animacji ame- D E Exodus Group – udało się zaistnieć na rynku ame- rykańskiej, wywalcza sobie coraz silniejszą pozycję M O R U

rykańskim i europejskim obok potentatów, takich na światowym rynku. Wymaga to jednak nowocze- I B : jak Pixar i Disney. Howard – ekswiceprezes Disney snych narzędzi i niestandardowych metod. Iotwarto- . T

hugh Welchman, zbigniew Żmudzki i oscar O

Feature Animation – oparł produkcję kinową Exo- ści na nowe, niekonwencjonalne pomysły. F Współpraca: Cecylia Żuk W tekście wykorzystano materiały na konferencję „Oblicza współczesnej animacji” i wypowiedzi jej uczestników. Dziękujemy Biuru Media Desk Polska za udostępnienie materiałów WYdARZENIA KRAj 2

TECHNOLOGIE wisk w przestrzeni wirtualnej. Na planie zdjęciowym zadbano, aby materiał przygotować do dalszej pracy postprodukcjyjnej. ANIMACjI: Ujęcia totalne przedstawiające miasto lub las po- dzielono na warstwy za pomocą ruchomych części blue-screena. Blue-screen ustawiano za częścią de- JAK POWSTAWAŁ „PiOTRuŚ i WiLK”? koracji i po zrobieniu zdjęcia przesuwano go o kilka centymetrów w głąb planu, tym samym zasła- niając kolejne partie scenografii. Tak przygotowa- jacek Rokosz* talowe konstrukcje i zastąpić je tłem. Dlatego ny materiał pozwalał precyzyjnie wyseparować przy każdym z tego rodzaju ujęć powstawały zdję- warstwy (layery) w compositingu. W efekcie uła- iotruś i wilk” w reżyserii Suzie Tem- cia referencyjne samych dekoracji, bez lalek. Uła- twiło to wprowadzenie pomiędzy elementy sceno- pleton to klasyczny film lalkowy zre- twiało to spasowanie dwóch obrazów: animowa- grafii efektu mgły. P alizowany metodą animacji poklatko- nej lalki i tła bez metalowych ramion. Prawdziwym wyzwaniem okazało się stworze- wej (stop motion). Lalki i dekoracje zostały Przy bardziej skomplikowanych ujęciach – nie balonika za pomocą animacji komputerowej. przygotowane w studiu filmowym Se-ma-for z ruchem kamery – wykorzystywano system mo- Balonik, z którym pojawia się filmowy Piotruś, dla w Łodzi. Tam też, przez kilka miesięcy, trwały tion control. Sterowane komputerem ramię teamu postprodukcji stał się dodatkowym, rów- zdjęcia do filmu. z przytwierdzonym aparatem cyfrowym pozwala- noprawnym bohaterem filmu. Okazało się, że rze- ło wielokrotnie powtórzyć ruch kamery pojawia- czywisty miniaturowy balonik na planie zdjęcio- Już na wczesnym etapie planowania „Piotrusia jący się w ujęciu. Dzięki temu ujęcia mogły być roz- wym stwarzał nieprzewidywalne problemy. i wilka” twórcy zdali sobie sprawę, że klasyczny bite na warstwy, a potem zostać ponownie złączo- Pod wpływem oświetlenia tracił sprężystość; za- warsztat filmu animowanego musi w tym przy- ne w postprodukcji z zachowaniem płynności ru- chodziło również niebezpieczeństwo, że w trakcie padku zostać podparty najnowszą technologią cy- chu. W ten sposób łączono skomplikowaną ani- ujęcia może pęknąć. Podjęto decyzję stworzenia frową. Filmowcy stanęli bowiem przed problema- mację nagraną na tle blue-screenu z dekoracją na- balonika w CG (Computer Graphics), a więc całko- mi, których na planie zdjęciowym nie było można kręconą osobno. wicie wygenerowanego cyfrowo obiektu. rozwiązać. Problemami tymi miała zająć się ekipa Wszystkie ujęcia, w których balonik wchodził postprodukcyjna – zespół ludzi pracujących w interakcje z lalkami, zostały odegrane przez fil- nad compositingiem. Pracę ekipy postprodukcyj- etAP dRugI mowców pracujących przy postprodukcji i zareje- nej można podzielić na dwa podstawowe etapy. Okazał się bardziej twórczy dla samej ekipy post- strowane kamerą cyfrową. Materiały posłużyły jako produkcyjnej. Na tym etapie „upiększano” obraz fil- referencja do pracy nad stworzeniem realistycznego etAP PIeRWszy mowy w efekty, których na planie zdjęciowym nie ruchu balonika. „Aktorzy”, korzystając z gotowych Polegał na „oczyszczaniu” obrazu, tzn. pozba- było można wykonać. W filmie realizowanym tech- animowanych ujęć, w których balonika nie było, wieniu go powstałych na planie zdjęciowym man- niką poklatkową niemożliwe jest stworzenie efek- odegrali przed kamerą sceny z udziałem napełnio- kamentów. To, czego nie udało się zrealizować tów atmosferycznych (cząsteczkowych), tj. woda, nego helem prawdziwego balonika – tym samym ekipie pracującej na planie zdjęciowym, było do- śnieg, mgła czy dym. Nawet efekt perspektywy po- poznając motorykę i dynamikę umieszczonego kładnie analizowane (klatka po klatce) przez eki- wietrznej obserwowany w świecie rzeczywistym na sznurku ruchomego obiektu. Osobnym wyzwa- pę postprodukcyjną. Na przykład – usuwano me- wplenerze, przy kilkumetrowej makiecie zbudowa- niem stało się dopasowanie wygenerowanego talowe konstrukcje podtrzymujące lalki. Przy wie- nej na hali zdjęciowej, jest praktycznie nie do zare- w komputerze balonika do materiału nagranego lu trudnych ujęciach, gdy lalki musiały balanso- jestrowania. Aby uzyskać realistyczny efekt zjawisk na planie. Trzeba było odtworzyć w komputerze ro- wać na jednej nodze, podskakiwać lub unosić się atmosferycznych ekipa postprodukcji przed przy- dzaj oświetlenia czy miękkość cieni zastanych w powietrzu, animatorzy przytwierdzali kukiełki stąpieniem do właściwej pracy zgromadziła biblio- na planie. Nawet sznurek, na którym zamocowany do elastycznych ramion. Dzięki temu mogli prze- tekę materiałów referencyjnych. Były to zdjęcia i fil- był komputerowy balonik, trzeba było „zmusić”, że- suwać lalki nie bojąc się, że bohaterowie stracą my nagrane w plenerze a ukazujące głębię perspek- by dopasował się do trzymającej go dłoni Piotrusia. równowagę i przewrócą się w trakcie ujęcia. Póź- tywiczną, mgłę i śnieg. Materiały te stały się wzorem niej ekipa postprodukcyjna musiała usunąć te me- – punktem wyjścia do odtworzenia podobnych zja- *** Często kierowane do ekipy postprodukcyjnej pytanie: „co robiliście przy ‘Piotrusiu i wilku?’”, jest ukrytym komplementem. Jeśli naszej pracy widz bezpośrednio nie zauważy (nie będzie mu przeszkadzać, a wręcz przeciwnie – pozwoli lepiej przeżyć historię opowiedzianą w filmie), to ozna- czać będzie, że postprodukcja wykonana została dobrze. Dopasowanie elementów wykreowanych komputerowo z żywym planem musi współgrać R

O idealnie. Nie można pozwolić, aby widz choć przez F -

A moment miał poczucie sztuczności oglądanych M -

E na ekranie obrazów. Popularność filmu „Piotruś S Baloniki – efekt animacji komputerowej : . i wilk” i prestiżowe nagrody, które zdobył pozwa- T

O w filmie Piotruś i wilk , reż. Suzie Templeton.

F lają sądzić, że również pod względem efektów specjalnych film jest dziełem udanym. * autor jest wykładowcą PWSFTviT w Łodzi (wydział operatorski; kierunek film animowany); przy filmie „Piotruś i wilk” zajmował się realizacją efektów, 2D-compositing 26 WYdARZENIA KRAj

KOPRODuKCJE W FiLMiE DziECiĘCyM

KiEDy W 200 ROKu POWSTAWAŁ POLSKi iNSTyTuT SzTuKi FiLMOWEJ, AGNiESzKA ODOROWiCz OGŁOSiŁA Nie tylko SzCzEGÓLNE WARuNKi DLA FiNANSOWANiA FiLMu DziECiĘCEGO. PODOBNiE DLA KOPRODuKCJi. Czy JEDNAK POLSCy PRODuCENCi WyKORzySTuJĄ WSzELKiE Harry MOŻLiWOŚCi POzySKANiA ŚRODKOW zAGRANiCzNyCH NA FiLMy DLA MŁODEJ i NAJMŁODSzEJ WiDOWNi?

Potter Anna Romanowska Wróblewska

iadomo – z filmem dziecięcym nie ma ła- terze. „Powiedzmy sobie szczerze – nawet z naszymi ga do koprodukcji wyglądała inaczej. Firma od 1995 W two. Dystrybutorzy kręcą nosem, że największymi talentami dla Amerykanów nie jeste- roku świadczyła usługi dla zagranicznych producen- trudno konkurować z Disneyem, że film śmy żadnym partnerem, dlatego koproducentów tów z Belgii, Francji, Włoch, Kanady, Anglii i Niemiec, dziecięcy oznacza podwójny bilet do kina… „Filmy musimy szukać w Europie” – podkreśla Jasiewicz. Po- a od 2001 roku weszła do produkcji – głównie polsko- kierowane do widowni rodzinnej lub dziecięcej i mło- twierdza to Zbigniew Żmudzki, szef Se-ma-fora: -niemieckich i francuskich – jako koproducent, ale dzieżowej” (cyt. Z Programów Operacyjnych PISF) są „W naszych warunkach, gdzie pozyskanie drugiej czę- bez udziału środków państwowych. W ten sposób po- w kartach ocen punktowane wyżej. Za koprodukcję ści budżetu filmu właściwie graniczy z cudem, kopro- wstał pierwszy 26-odcinkowy serial pt. „Król Maciuś międzynarodową można otrzymać do 35% maksy- dukcja międzynarodowa staje się jedyną drogą do re- Pierwszy” w koprodukcji francusko-niemiecko-pol- malnej kwoty dofinansowania z Instytutu. Może więc alizacji filmu”. skiej z udziałem TVP, następnie, w koprodukcji nie- warto rozejrzeć się i poszukać koproducentów? Najbardziej spektakularny sukces ostatnich lat to miecko-polskiej, animowany serial „Papa Löwe” i se- Kinga Gałuszka z PISF wylicza dofinansowane Oscar dla „Piotrusia i wilka” Suzie Templeton, brytyj- rial „Antje” („Andzia”). Równocześnie z koprodukcja- przez Instytut koprodukcje w filmie dziecięcym; sko-polskiej produkcji ze znaczącym, także artystycz- mi niemieckimi w Orange zrealizowano w koproduk- „z pierwszego rozdania”: polsko-chorwacko-bośniac- nym, udziałem Polaków. „W przypadku Se-ma-fora cji francusko-kanadyjsko-polskiej 40-odcinkowy serial ko-słoweńska „Teah” Hanny Wójcik-Slak; polski pro- przepustką do międzynarodowego rynku koproduk- pt. „Rodzina Piratów” (14 odcinków w Orange). Z ko- ducent: SPI; dalej – „Karolcia i magiczny koralik” Jowi- cji był sukces ‘Ichthys’ Marka Skrobeckiego” – wyja- lei bajka „Snow White” to czterostronna koprodukcja ty Gondek, przy udziale Węgrów, polski producent – śnia Zbigniew Żmudzki. „Film pokazywany był na fe- belgijsko-francusko-angielsko-polska. Film kinowy wiodący – Adyton; animowany „Słoń okruszek” w ko- stiwalach na całym świecie, pisano o nim w prasie fil- „Król Maciuś Pierwszy” to pierwsza koprodukcja produkcji polsko-niemieckiej, po stronie polskiej: Stu- mowej i na najważniejszych branżowych witrynach, Orange dofinansowana przez PISF, również z udzia- dio Miniatur Filmowych. Iwkońcu animowany KINO- jak np. www.awn.com. Fragmenty filmu krążyły w sie- łem Telewizji Polskiej i Best Filmu, który zajmie się WY polsko-niemiecko-francuski „Król Maciuś Pierw- ci, a wraz z nimi niezwykle pochlebne opinie na jego dystrybucją filmu. Polska premiera przewidziana jest szy”, reżyserzy Sandor Jesse i Lutz Stutzner, polski temat. W ten sposób wyrobiła się marka firmy. Jako na lato, a dystrybutor zapowiada dużą kampanię pro- producent – Orange Studio Reklamy z Bielska-Białej. producent ‘Ichthys’ staliśmy się rozpoznawalni na ca- mocyjną. Na palcach jednej ręki można wyliczyć. łym świecie. W budżetach polskich produkcji nie ma Kolejną koprodukcją Orange (niedawno zakończo- „Kłopoty z pozyskaniem funduszy na film dla mło- promocji ani reklamy, więc właściwie jedyną realną ną) dofinansowaną przez PISF jest kontynuacja serialu dej widowni mają nie tylko Polacy” – tłumaczy An- drogą zaistnienia na światowym rynku jest udział „Król Maciuś Pierwszy” – tak jak w serii I: 26 odcinków drzej Jasiewicz, przewodniczący Koła Realizatorów w prestiżowych festiwalach, na które przyjeżdżają po 13 minut. Tym razem serial jest realizowany w roz- Filmów dla Dzieci i Młodzieży Stowarzyszenia Fil- producenci czy dystrybutorzy” – podkreśla szef Se- szerzonej koprodukcji, gdzie obok Niemiec, Francji mowców Polskich – „To jest problem wszystkich z wy- -ma-fora. i Polski biorą udział Belgowie i Hiszpanie. jątkiem Anglików, którzy zarabiają na koprodukcjach W przypadku Orange Studia Reklamy z Bielska- Na przykładzie Orange widać, że możliwa jest dro- zUSA”. Jak na przykład na cyklu filmów o Harrym Pot- -Białej, producenta „Króla Maciusia Pierwszego”, droga stopniowa, krok po kroku, od usług i produkcji bi- WYdARZENIA KRAj 27

lateralnej, aż do partnerstwa wielostronnego. Wynik jest imponujący. Od kwietnia 1995 roku w bielskim Orange, łącznie z wymienionymi koprodukcjami, zrealizowano 4.800 minut filmów dla dzieci, w tym w ostatnich trzech latach 3 filmy kinowe, z których w dwóch animacja 2D była łączona z 3D. „Często słyszymy pytanie: czy na naszym rynku można by zrealizować ‘Shreka’? Pewnie nie, i to nie ze względu na brak pomysłów czy talentów, ale z powodu kosztów” – mówi Żmudzki – „Taki film musiałby kosztować co najmniej kilkanaście milionów złotych. Paradoksalnie, film realizowany w technice tradycyj- nej, np. lalkowej, jest tańszy od filmu w 3D – oczywi- ście, mówię tu o animacji na najwyższym światowym poziomie, nie o filmach, które można robić na domo- wym komputerze. Dlatego powinniśmy stosować techniki mieszane, łączyć animację tradycyjną z kom- puterową. Do takiego projektu obecnie się przygoto- wujemy”. Andrzej Jasiewicz również wskazuje na potencjał twórców polskich filmów animowanych. W świecie filmu polska animacja to uznana marka i powinno się to wykorzystywać. Tym bardziej, że tradycyjna animacja wraca do łask i jest coraz bardziej ceniona. „Film animowany jest trudniejszy i droższy w realizacji, po- król maciuś Pierwszy , winien więc mieć wsparcie w postaci serii telewizyj- reż. S. Jeske i L. Stutzner teah , reż. H. Wójcik-Slak nej” – dodaje Jasiewicz, co potwierdza przykład „Kró- la Maciusia”. Gdzie szukać wsparcia, które kraje są zainteresowane koprodukcją filmów dla młodej widowni? Andrzej Jasiewicz z miejsca wymienia kilka kierunków. Na przy- producentów z krajów skandynawskich. Osiągają stopniu wykorzystywać możliwości, jakie daje Eurima- kład Niemcy, gdzie landowe fundusze filmowe deklaru- w ten sposób dwa cele: kompletują potrzebne fundu- ges. „Fundusz Eurimages przywiązuje szczególną wa- ją zainteresowanie koprodukcją filmu dziecięcego. Na- sze, a filmy łatwiej przekraczają granice, co jak wiado- gę do projektów filmów dla dzieci i młodzieży, zwłasz- stępnie kraje skandynawskie. Oraz – rzecz interesują- mo jest główną bolączką europejskiego kina. „Tyl- cza do pełnometrażowych filmów animowanych, któ- ca – Włochy. Trzeci kanał włoskiej telewizji publicznej ko 7% filmów europejskich jest dystrybuowanych re mają stawić czoła produkcjom Disneya i zalewie ani- szuka partnerów finansowych i produkcyjnych do re- w innych krajach Starego Kontynentu, ale z tego naj- me” – mówi Irena Strzałkowska, polski przedstawiciel alizacji filmów i seriali dla dzieci. częściej są oglądane właśnie filmy dla dzieci” – mówi Funduszu – „Najwięcej projektów adresowanych Andrzej Jasiewicz zdradza jeszcze jeden, po 1989 Andrzej Jasiewicz. Podkreśla jednak, że stworzenie ta- do starszych dzieci i młodzieży szkolnej napływa z kra- roku zupełnie nieeksploatowany kierunek. Jest nim kiego mechanizmu musi być inicjatywą polityczną. jów nordyckich. Animacja kierowana do najmłodszych Rosja, która ma jedną z najbogatszych kinematografii Dlatego realizatorzy filmów dziecięcych pracują obec- pochodzi przede wszystkim z ‘silnych’ krajów, takich w Europie. I która chce robić filmy dla dzieci. Rosyj- nie nad stworzeniem systemu, wzorowanego na skan- jak Niemcy, Francja i Włochy. Cechą tych projektów skich filmowców przekonał do tego oszałamiający dynawskim, który ma zostać przedstawiony w Komi- jest ich wielostronność – partnerzy pochodzą z trzech sukces edukacyjnego serialu animowanego „Rossija”, sji Europejskiej ds. Społeczeństwa Informacyjnego lub więcej krajów”. który w atrakcyjny i nowoczesny sposób przekazywał i Mediów. Pomysł polega nie tylko na wprowadzeniu Irena Strzałkowska przyznaje, że polscy produ- młodym widzom najważniejsze wydarzenia z historii odpowiedniego ustawodawstwa, ale także na powoła- cenci niechętnie decydują się na międzynarodową ko- i kultury rosyjskiej. Produkcją filmów dla młodej wi- niu europejskiego systemu grantów wspierających produkcję dla młodej widowni. W ostatnich latach ko- downi zajmuje się w Rosji Fundacja Rolanda Bykowa. dystrybucję filmów dziecięcych, gdyż na razie w pro- produkcje dla dzieci dofinansowane przez Eurimages Jej szef, były minister kinematografii Armen Miedwie- gramie Media takich preferencji nie ma. to: „Teah”, „Król Maciuś Pierwszy”, „Snow White”, diew, deklaruje otwartość na koprodukcję z Polakami. Koprodukcję w filmie dziecięcym wspierają orga- a kilka lat wcześniej „pięciostronny” „Król sokołów”, A nawet więcej – w najbliższym czasie chce wyprodu- nizacje międzynarodowe. Środowiska twórców ani- którego producentem wykonawczym było Studio Fil- kować z Polakami dwa filmy aktorskie. Fundację inte- macji stworzyły organizację, której celem jest integra- mowe „Oko”, a większościowym – firma ze Słowacji.

I resuje bowiem tylko film aktorski.

P cja twórców i producentów oraz wzajemne komuni- Duże nadzieje wiąże z pięknym projektem „Słoń S

, Temat koprodukcji w ostatnich miesiącach był sta-

M kowane. CARTOON (www. cartoon-media. be) ma okruszek” Studia Miniatur Filmowych. Producenci fil- L

I łym motywem kilku najważniejszych europejskich F swoją siedzibę w Brukseli i corocznie organizuje im- mu wciąż jednak szukają partnera do koprodukcji. T konferencji poświęconych filmowi dziecięcemu – S

E prezy integracyjne zwane Cartoon Forum, które uła- Nie ulega wątpliwości – by porwać się na między- B

/ na festiwalach w Moskwie, Malmo, Bratysławie, Ate-

E twiają producentom z Europy pozyskanie partnerów. narodową produkcję filmu dla dzieci, trzeba mieć ner- g nach i na specjalnym forum na Berlinale. Na niezwykle N

A „W ten sposób znaleźliśmy chociażby partnerów z Li- wy ze stali i masę wytrwałości. I choć warunki takiej

R prosty, a zarazem bardzo skuteczny pomysł wpadli O twy do ambitnego, artystycznego projektu ‘Treser żu- produkcji trudno nazwać luksusowymi, na pewno : . Skandynawowie: produkują filmy dziecięce łącząc siły T ków”” – mówi Zbigniew Żmudzki. warto wykorzystać wszystkie możliwości, jakie daje O

F w regionie, a więc dobierając jednego lub dwóch ko- Producenci filmów dla dzieci powinni w większym fakt kierowania filmu do młodej widowni. 28 WYdARZENIA KRAj TO ByŁO DO PRzEWiDzENiA. KiNA WiELOSALOWE, zWANE u NAS POTOCzNiE MuLTiPLEKSAMi, zAWŁADNĘŁy POLSKiM RyNKiEM. JAK i W iNNyCH DziEDziNACH iDziEMy DROGĄ zBLiŻONĄ DO TEJ, KTÓRĄ PRzEByŁy KRAJE zACHODu. NiESTETy LuDziE zAWiADuJĄCy PRzED i zARAz PO 1989 ROKu MAJĄTKiEM TRWAŁyM KiNEMATOGRAFii (CZYLI PO PROSTU BUDYNKAMI) NiE CHCiELi TEGO DOSTRzEC. DO DziŚ PAMiĘTAM SŁOWA (BYWAjĄCEgO WIELOKROTNIE O kinach ZA gRANICĄ) DyREKTORA JEDNEJ z PAŃSTWOWyCH iNSTyTuCJi MAJĄCyCH zA zADANiE ROzWiJANiE DÓBR ODziEDziCzONyCH PO MiNiONEJ EPOCE, KTÓRE BRzMiAŁy MNiEJ w Polsce WiECEJ TAK: „JA SiĘ MuLTiPLEKSÓW NiE BOJĘ” ORAz „MuLTiPLEKSy SiĘ W POLSCE NiE PRzyJMĄ”.

słów kilka Andrzej kucharczyk*

fekt jest taki, że spośród ośmiu samorządo- PIeRWsze muLtIPLeksy ry stworzył markę Kinoland. Aktywny był też war- E wych instytucji, którym ostatecznie powie- Mija 10 lat od startu pierwszego Multikina w Po- szawski Max Film, który dysponując największym rzono majątek kinowy, tylko jedna przy poznaniu. Nastąpiło to po kilku latach badania i testo- majątkiem spośród instytucji samorządowych mocy funduszy unijnych znacząco unowocześnia za- wania polskiego rynku przez potencjalnych inwe- wchodził aportem w spółki z prywatnymi inwesto- rządzane przez siebie kina. Jest smutną prawidłowo- storów. Rekonesans przeprowadzali Niemcy, Fran- rami, a od kilku lat sam próbuje sił jako operator kin ścią, że w miastach, w których powstają multipleksy, cuzi, Amerykanie, Australijczycy, inwestorzy z RPA, wielosalowych. frekwencja w kinach tradycyjnych drastycznie spada, Beneluxu i Izraela. Podobno Czechy i Węgry wy- co często prowadzi do ich zamknięcia. Szczególnie przedziły nas, bo w Budapeszcie i Pradze cudzo- kInA WIeLosALoWe dzIsIAj dotyczy to miast średnich, poniżej 300 tys. mieszkań- ziemcy czuli się lepiej niż u nas. Od pewnego czasu obserwujemy postępującą ców, bo zwyczajnie brakuje tam kopii filmowych dla Pionierskie Multikino było początkowo joint konsolidację rynku. Wszystko wskazuje na to, że starych kin. Dla przykładu podajmy Bielsko-Białą, venture polskiego ITI i amerykańskiego giganta UCI, pozostaną na nim trzy sieci. Największy potencjał gdzie już po kilku miesiącach działalności multiplexu które było z kolei spółką hollywoodzkich studiów ma ponadnarodowa sieć Cinema City International, zniknęły Złote Łany, Apollo i Rialto. Podobnych histo- Universal i Paramount. Kapitał był wspólny, know która zarządza obecnie 23 kinami w Polsce. Po dro- rii można by przytoczyć wiele. how i doświadczenie międzynarodowe. Sukces dze sieć wchłonęła obiekty konkurencyjnego Ster Pewnie to nieuchronna kolej dziejów. A jednak obiektu w Poznaniu przeszedł wszelkie oczekiwa- Kinekor, a także jedyne w Polsce, największe w kra- szkoda. Szkoda starych tradycyjnych obiektów z kli- nia. Zaraz potem ruszyły kina sieci Cinema City ju kino Kinepolis. Cinema City gromadzi około 40% matem. Szkoda, że kadra zarządzająca nimi nie wyka- (Izrael) i Ster Kinekor (RPA). Ta ostatnia sieć zosta- widowni multipleksów w Polsce. Założony przez ro- zała się odrobiną dalekosiężnego spojrzenia. Dzisiaj ła po kilku latach wchłonięta przez tę pierwszą, któ- dzinę Greidingerów koncern prowadzi także dzia- mniej więcej 80% przychodów z biletów kinowych ra ma obecnie dominującą pozycję w Polsce, a tak- łalność dystrybucyjną wprowadzając na polskie należy do nowoczesnych kin wielosalowych. Nowo- że w innych krajach naszego regionu (Czechy, Wę- ekrany filmy Buena Visty i Miramaxu, a także pro- czesność w tym przypadku oznacza nie tylko efek- gry, a także Bułgaria i Rumunia). Następnie wystar- dukcje polskie. Oprócz tego zajmuje się reklamą towne budynki, ale także funkcjonalność i znacznie tował Silver Screen (USA), a potem sieć europejska przed seansami filmowymi (m. in. dla Heliosa). niższe koszty działalności, od płac począwszy (jeden Kinepolis. Przed rozpoczęciem działalności wycofa- Drugim co do wielkości graczem na rynku jest kasjer, jeden bileter, jeden kinooperator na kilka sal), ły się z Polski: amerykański Loews Cineplex Odeon, od dawna sieć Multikino, będąca wyłączną własno- poprzez koszty reklamy, aż do kosztów wynajmu ko- francuskie Pathe i UGC, australijski Greater Union ścią koncernu ITI po wykupieniu udziałów amery- pii filmowych, które maleją w kolejnych tygodniach oraz niemieckie Kinowelt i Kieft & Kieft. Aktywnie kańskiego partnera UCI. Ostatnio sieć powiększyła wyświetlania tego samego tytułu, co w kinach jedno- działały rodzime podmioty: Centrum Filmowe He- się o 5 obiektów Silver Screen. W sumie ma 19 kin, ekranowych nie jest możliwe z przyczyn oczywistych. lios z Łodzi, Kinoplex oraz Film Art z Poznania, któ- co przekłada się na ponad jedną trzecią widowni multipleksów w kraju. Firma czeka na zgodę UOKiK na fuzję. ITI zajmuje się również dystrybucją fil- * autor jest analitykiem rynku kinowego, od 1990 roku prowadzi statystyki frekwencji w kinach; był m.in. współzałoży- cielem i wiceprezesem Centrum Filmowego Graffiti (1990-92), dyrektorem ds. dystrybucji w firmie Eurocom (1991-92), redaktorem naczelnym miesięcznika „Film Pro” (1992-9), szefem krakowskiego kina Kijów (1992-9), współzałożycie- lem i dyrektorem Krakowskiego Centrum Kinowego ARS (od 199); jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej. WYdARZENIA KRAj 29

mów, osiągając spektakularne sukcesy, szczególnie w przypadku filmów produkcji rodzimej. Posiada też własny dział zajmujący się pozyskiwaniem klientów zainteresowanych wyświetlaniem reklam przed seansami. Wielką trójkę uzupełnia Centrum Filmowe He- lios, które niedawno wykupiło swojego największe- go konkurenta, Kinoplex. Obecnie występują wciąż dwie marki, a całość prezentuje się pod firmą Gru- pa Helios-Kinoplex z 15 obiektami, dysponując w sumie niemal jedną czwartą widowni. Helios to firma, która wyrosła w Polsce bez wielkiego kapitału. W odpowiednim momencie sprzedała część udzia- łów funduszowi venture capital, co pozwoliło jej na dynamiczny rozwój. Postawiła na mniejsze ośrodki, uzyskując tam większy udział w rynku niż konkurencja. Taka strategia pozwoliła na zdobycie mocnego trzeciego miejsca w kraju. Nie zdołał rozwinąć skrzydeł samorządowy Max Film, który dysponuje obecnie w swojej sieci Nove- kino dwoma obiektami i nie zanosi się na spełnienie obietnic o zyskaniu kilkunastoprocentowego udzia- łu w rynku. W sumie mamy w kraju 60 kin dysponujących czterema lub więcej ekranami. Oprócz wymienionych sieci działają jeszcze samodzielne warszawskie Kinoteka (6 sal) i Atlantic (4 sale) oraz Krakowskie Centrum Kinowe ARS (5 sal).

kInA tRAdycyjne Oprócz multipleksów została jeszcze pewna się dziś wielkie centrum komercyjne bez kina. Czę- liczba kin tradycyjnych. Niestety od dawna nie wia- sto to deweloperzy szukają operatora, a nie od- domo dokładnie, ile ich jest. Szacunki mówią, że po- wrotnie. Wobec ożywienia rynku obserwujemy ko- niżej 600, co oznaczałoby, że liczba sal w multiplek- lejną falę inwestycji w obiekty kinowe. Wkrótce zo- sach niebawem będzie wyższa. „Tradycyjne” to staną otwarte nowoczesne kina w ostatnich byłych głównie ekrany w domach kultury. Tylko ich nie- miastach wojewódzkich tj. Zielona Góra, Piła, Le- wielka część została odnowiona i dorobiła się nowo- gnica, Piotrków Trybunalski, Jelenia Góra, Koszalin czesnego wyposażenia technicznego. Na palcach i Słupsk. W Płocku mają powstać aż dwa multiplek- można policzyć kina prowadzone przez byłego mo- sy, obok rozbudowywanego do rozmiarów mini- nopolistę Instytucje Filmowe, dziś w rękach samo- pleksu kina Przedwiośnie! rządów. Niewiele kin czysto prywatnych działa po- Na giełdzie notowane jest już Cinema City Inter- za głównym rynkiem. national; jeszcze w tym roku zamierza zadebiuto- Na drugim biegunie jest SKS (Sieć Kin Studyj- wać Helios, a po nowym roku Multikino. To kolejnych), funkcjonująca dziś przy Filmotece Narodo- ne świadectwo faktu, że rodzi się u nas przemysł wej sieć „wirtualna”. W jej skład wchodzi dziś pra- rozrywkowy. Spory udział w poprawie nastrojów PoLskI Rynek kInoWy Według WIdzÓW, 2007 wie 90 kin działających w różnych strukturach. wśród operatorów kin ma fala sukcesów polskich Udział SKS w rynku wynosi poniżej 10%. Do sieci na- produkcji filmowych, których udział w rynku leżą wielosalowe Kinoteka i ARS, a także Gdańskie w 2008 roku sięga niemal 40% wobec niespeł- ATLANTIC CINEMA CITY 0,76% 33,86% Centrum Filmowe Neptun i krakowski Kijów. na 24% w roku 2007. Rodzimi producenci również NOVEKINO pojęli reguły rządzące rynkiem w kinematografii. 0,61% muLtIPLeksy nA gIełdzIe Żeby nie było zbyt pięknie, trzeba zwrócić uwa- SILVER SCREEN 8,09% Jeżeli coś będzie się rozwijać w branży kinowej, gę na fakt, że frekwencja ogółem w całym kraju nie bez wątpienia będą to multipleksy. Plany trzech wzrasta stosownie do rozwoju bazy kinowej. Kon- głównych graczy są imponujące. Nie ma już wiel- solidacja na rynku kinowym zwiastuje wzrost cen HELIOS 16,24% kiego miasta w naszym kraju bez kina wielosalowe- biletów, które w ostatnich latach niemal zatrzyma- go. Jako ostatni otworzył swoje podwoje ły się na tym samym poziomie. Miejmy nadzieję, że przed multipleksem Białystok. O kolejności wśród nie przeszkodzi to w osiągnięciu wreszcie średnie- miast decydowały bardziej władze lokalne niż in- go poziomu jednej wizyty na jednego mieszkańca P F

S westorzy. Większość nowych kin powstaje w ra- rocznie (obecnie wskaźnik ten wynosi 0,86). Cała MULTIKINO INNE : . 18,50% 21,94% T mach centrów handlowych. Nader rzadko zdarza nadzieja w polskim filmie. O F

W tekście posługiwałem się danymi Apropos info, a także dane za Boxoffice.pl udostępnionymi przez operatorów sieci kinowych. 0 WYdARZENIA KRAj

BAZAFILMOWA.PL PiERWSzy PORTAL O PRODuKCJi FiLMOWEJ W POLSCE

marca br. ruszył długo wyczekiwa- cach zostanie uzupełniona o katalog filmów animo- wisu Filmpolski. pl; tak więc internauta poszukują- ny portal Bazafilmowa.pl – pierw- wanych i dokumentalnych. Filmy podzielone są cy większej ilości informacji na temat filmu, odsyła- 1 szy portal internetowy, który jest na produkcje planowane, trwające i ukończone. ny będzie przez link do odpowiedniej strony systematycznie modyfikowanym katalogiem Każdy projekt filmowy zawiera podstawowe dane: na www.filmpolski.pl. najnowszych polskich filmów oraz filmów nazwiska twórców (w tym producentów i koprodu- Autorzy projektu zakładają, że Bazafilmowa. pl w produkcji. centów), gatunek, czas trwania, streszczenie, wyso- szybko stanie się popularną platformą wymiany rze- kość budżetu i kwoty ewentualnych dofinansowań, telnych i przydatnych informacji, dlatego do współ- Bazafilmowa. pl jest inicjatywą Stowarzyszenia terminy okresu przygotowawczego i zdjęciowego pracy i współtworzenia nowego serwisu zapraszają Filmowców Polskich wspartą finansowo i meryto- oraz data premiery. Dane o filmach uzupełniane są wszystkich uczestników polskiego rynku filmowego. rycznie przez PISF. Portal jest adresowany przede systematycznie, na podstawie informacji zebranych W pierwszym miesiącu działania portal odnoto- wszystkim do samych filmowców, ale ma być także od producentów i ściśle współpracujących przy pro- wał 44 tysiące wejść. narzędziem dla organizatorów festiwali filmowych, jekcie partnerów: Polskiego Instytutu Sztuki Filmo- Redakcja serwisu będzie wdzięczna za wszystkie telewizji planujących zakupy programowe, kopro- wej, portalu Stopklatka. pl oraz internetowej bazy uwagi i sugestie pomocne przy pracy nad stroną. ducentów poszukujących ciekawych projektów, PWSFTviT – Filmpolski. pl. A.R.W. dziennikarzy zainteresowanych polską kinemato- Ponieważ serwis zawiera informacje podstawo- grafią oraz studentów. we, ograniczone ilościowo, bardziej rozbudowane www.bazafilmowa.pl Baza zawiera obszerny katalog filmów w pro- materiały, takie jak zdjęcia i fotosy z planu czy szer- kontakt z redakcją: [email protected] dukcji – na razie fabularnych; w najbliższych miesią- sze opisy filmów, przesyłane są do popularnego ser- reklama w Bazafilmowa. pl: [email protected]

wis ma mieć również swoją wersję anglojęzyczną, FILMY POLSKIEj a same filmy docelowo mają być dostępne w 5 wer- sjach językowych oraz w wersji dla niesłyszących. „Uruchomienie wirtualnej wypożyczalni jest SZKOŁY FILMOWEj zwieńczeniem obchodów 50-lecia polskiej szkoły filmowej rozpoczętych z inicjatywy PISF w kwietniu ub. r., w 50. rocznicę premiery ‘Kanału’” – powie- W INTERNECIE działa podczas konferencji dyrektor Agnieszka Odo- rowicz. Podkreśliła, że filmy udostępnione na stronie zostały specjalnie odrestaurowane. Rozwiązanie ilmy polskiej szkoły filmowej można i biografie twórców, autorstwa filmoznawców tj.: techniczne dostarczyła firma „Platforma DRM”, któ- już legalnie ściągać z Internetu. 9 Rafał Marszałek, Mariola Dopartowa, Tadeusz Lu- ra odpowiada za szyfrowanie oraz udostępnienie le- F kwietnia, podczas konferencji praso- belski, Marek Hendrykowski, Andrzej Bukowiecki galnych plików. „To nasz wspólny pomysł rozpoczy- wej, dyrektor Polskiego Instytutu sztuki fil- iSeweryn Kuśmierczyk. Strona będzie systematycz- nający nową erę dostępności tych filmów” – powie- mowej Agnieszka odorowicz uroczyście otwo- nie rozbudowywana i uzupełniana o nowe teksty. działa dyrektor Odorowicz. rzyła stronę www.polskaszkolafilmowa.pl, Dzięki technologii DRM strona polskiej szkoły Prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich, która jest nie tylko wirtualną wypożyczalnią filmowej zmieniła się przede wszystkim w wirtual- przedstawiciel Związku Autorów i Producentów Au- filmów, ale ma w niedalekiej przyszłości stać ną wypożyczalnię filmów. W tej chwili można wy- diowizualnych Jacek Bromski podkreślił, że: „Doko- się kompendium wiedzy o tym nurcie. pożyczyć 5 tytułów: „Kanał”, „Popiół i diament” nała się kolejna rewolucja, dystrybucja bez nośnika. i „Lotną” Andrzeja Wajdy, „Ostatni dzień lata” Tade- Cieszę się, że powstał portal, który będzie służył stu- Strona internetowa www.polskaszkolafilmo- usza Konwickiego oraz „Do widzenia, do jutra” Ja- dentom, uczniom i nauczycielom, a nie będzie na- wa.pl istnieje od kwietnia zeszłego roku. Do niedaw- nusza Morgensterna. Już niedługo będzie dostęp- stawiony tylko na zarobek”. Obecny na konferencji na była to jednak tradycyjna strona informacyjna. nych 20 tytułów. Wśród nich filmy nigdy wcześniej Andrzej Wajda powiedział: „Jest to pierwszy oficjal- Można tam było znaleźć nie tylko informacje na te- nie wydane na żadnym nośniku: „Zezowate szczę- ny i uporządkowany system takiego rozpowszech- mat imprez, przeglądów, wydawnictw i wystaw ście”, „Eroica”, „Pociąg”, „Krzyż Walecznych”, „Nikt niania klasyki polskiego kina i tym samym większa związanych z 50-leciem nurtu, lecz także biografie nie woła”, „Świadectwo urodzenia”, „Zimowy szansa utrwalenia przeszłości w świadomości młod- twórców, opisy filmów, zdjęcia i plakaty, różne defi- zmierzch”, „Ewa chce spać”, „Pigułki dla Aurelii”, szej generacji widzów”. nicje szkoły polskiej, recenzje sprzed lat oraz teksty „Zamach”, „Matka Joanna od Aniołów”, „Kwiecień”, Strona powstała z inicjatywy Polskiego In- krytyczne z „Kwartalnika Filmowego”. Wszystko to „Jak być kochaną”, „Pętla”, „Baza ludzi umarłych”. stytutu Sztuki Filmowej. Wszelkie uwagi i suge- można nadal przeczytać na nowej stronie. Ponadto Filmy można wypożyczać płacąc od 3 do 5zł SMS- stie dotyczące strony można kierować na adres: zostały zamówione nowe teksty, analizy filmów -em, przelewem lub za pomocą kodu. Niedługo ser- [email protected]. N. CH. POŻZEGNANIA - GUSTAW HOLOUBEK 1

nie słucha. Wszyscy wpatrują się zafascynowani w tę zagadkową postać z gazetą.” W latach 1970-1981 Holoubek był prezesem SPA- TiF-u. Przez 10 lat (1972-1982) był dyrektorem Te- CZŁOWIEK PIĘKNIE atru Dramatycznego, został odwołany po wprowadzeniu stanu wojennego. W latach 1976-1982 zasia- dał w sejmie PRL. Od 1989 roku był związany z Te- UKSZTAŁTOWANY atrem Ateneum. W 1997 roku został kierownikiem artystycznym tej sceny. Od 1973 roku zajmował się … „JEST TAKi AKTOR, HOLOuBEK, NiEzWyKŁy, PRzEDziWNy, JEDyNy także pracą pedagogiczną. Był profesorem w Pań- W SWOiM RODzAJu, ŚWiETNy KOLEGA, DOWCiPNy i W OGÓLE – zOBACzySz, stwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. ŻE O NiM BĘDziE BARDzO SŁyCHAĆ” – POWiEDziAŁA PONAD 60 LAT TEMu W latach 1989-1991 był senatorem I kadencji senatu. ALEKSANDRA ŚLĄSKA EDWARDOWi DziEWOŃSKiEMu. W filmie zadebiutował w 1953 roku rolą Feliksa Dzierżyńskiego w biograficznej opowieści o generale „POzNAŁEM GuCiA DuŻO, DuŻO POŹNiEJ, KiEDy PRzyJECHAŁ Karolu Świerczewskim – „Żołnierzu zwycięstwa” DO WARSzAWy” – WSPOMiNAŁ EDWARD DziEWOŃSKi – „i WSzySTKO Wandy Jakubowskiej. Zagrał w wielu filmach Wojcie- SiĘ SPRAWDziŁO, A NAWET zNACzNiE WiĘCEJ. zAPRzyJAŹNiLiŚMy cha Jerzego Hasa: alkoholika Kubę w „Pętli” według SiĘ i OD CzASu DO CzASu GADAMy zE SOBĄ NA ROzMAiTE – RACzEJ opowiadania Marka Hłaski, arystokratę Mirka w „Po- POWAŻNE – TEMATy, CHOCiAŻ NiE TyLKO, BO GuCiO JAKO CzŁOWiEK żegnaniach” według powieści Stanisława Dygata. U Ha- OBDARzONy PONADCzASOWyM POCzuCiEM HuMORu, JEST sa zagrał również Dziadzia we „Wspólnym pokoju” GENiuSzEM W OPOWiADANiu KAWAŁÓW i ROzMAiTyCH WŁASNyCH według prozy Zbigniewa Uniłowskiego, mecenasa HiSTORyJEK z NAJWyŻSzEJ KLASy AuTOiRONiĄ.” Rennerta w „Rozstaniu”, Don Pedro Velasqueza w „Rę- kopisie znalezionym w Saragossie” według powieści Wacława Potockiego oraz doktora Gotarda w „Sanato- natalia chojna rium pod Klepsydrą” według prozy Brunona Schulza. Współpracował i przyjaźnił się z Tadeuszem ustaw Holoubek urodził się 21 kwiet- sza Słowackiego, które ukończył w 1947 roku. Konwickim. Mieli przez wiele lat swój stolik w ka- G nia 1923 w Krakowie. Jego ojciec był Cze- W pierwszych latach kariery scenicznej grał wiarni „Czytelnika”, a potem u Bliklego. W filmach chem, który osiadł w Polsce po I wojnie w teatrach krakowskich. W 1949 roku został zaan- Konwickiego zagrał Gospodarza w „Salcie”, Maksa światowej i ożenił się z owdowiałą Polką z Krakowa. gażowany do Teatru Śląskiego im. St. Wyspiańskie- w „Jak daleko stąd, jak blisko”, Poetę w „Lawie” we- Gustaw był jedynym dzieckiem tej pary, ale miał pię- go w Katowicach, gdzie w latach 1954-1956 pełnił dług „Dziadów” Mickiewicza. Grał także u Janusza cioro rodzeństwa z poprzednich związków rodzi- także funkcję kierownika artystycznego. Od 1958 Morgensterna w „Jutro premiera”, u Leonarda ców. Ojciec zmarł, gdy przyszły aktor miał 10 lat. roku związał się na stałe z teatrami warszawskimi. Buczkowskiego w „Czasie przeszłym” i w „Marysi W1939 roku Holoubek brał udział w kampanii wrze- Grał w Teatrze Polskim, Dramatycznym i Narodo- i Napoleonie” oraz u Janusza Zaorskiego w „Pokoju śniowej w oddziałach Przysposobienia Wojskowego. wym. „Pamiętam moment, gdy po raz pierwszy z widokiem na morze”. Dużą popularność zyskał ro- Dostał się do niewoli niemieckiej, trafił do obozu je- ukazał się warszawskiej publiczności Gustaw Holo- lą profesora Tutki z serialu telewizyjnego „Klub pro- nieckiego w Altengrabow, później do Torunia. ubek” – pisał Zbigniew Raszewski – „(...) Na scenie fesora Tutki” Andrzeja Kondratiuka z lat 60. W 1940 roku został zwolniony i wrócił do Krakowa. gromada asów i tuzów. W pewnej chwili w głębi, ale Zagrał w blisko 100 przedstawieniach Teatru Te- Do końca wojny pracował w Gazowni Miejskiej. z prawej strony, nie na wprost nas, wchodzi aktor lewizji, u Jerzego Gruzy, Zygmunta Hübnera, An- W czasie okupacji należał do konspiracyjnego kółka niepozornej powierzchowności, nie patrzy na niko- drzeja Łapickiego, Ludwika René. Sam wyreżysero- teatralnego. W 1945 roku zdał egzaminy do krakow- go, siada sobie (tam w głębi) i spokojnie zaczyna czy- wał między innymi: „Trąd w Pałacu Sprawiedliwo- skiego Studia Dramatycznego przy Teatrze im. Juliu- tać gazetę. Asy i tuzy nadal perorują, ale już nikt ich ści” Ugo Bettiego (1970), „Fantazego” (1971), „Be- atrix Cenci” (1973) i „Kordiana” Słowackiego (1980), a także „Hamleta” (1974). „Postanowiłem z pomocą swojego zawodu okre- ślić samego siebie” – mówił Holoubek – „Skorzystać zokazji, jaką może być każda rola, żeby powiedzieć to, co ja osobiście mam do powiedzenia za pośrednic- twem takiej czy innej postaci; powiedzieć, jaki jest mój pogląd na świat, na życie, na moralność, jaka jest mo- M O C

. ja estetyka – do tego celu służy mi moje aktorstwo.” U Z Gustaw Holoubek zmarł w nocy z 5 na 6 mar- A R

B ca. 21 kwietnia skończyłby 85 lat. Otrzymał po- O A

K śmiertnie Order Orła Białego. Został pochowany Y R

B na Starych Powązkach w Warszawie. A F / „Był arcydziełem pana Boga, pięknie ukształto- C I

W wanym człowiekiem” – powiedział o nim Kazimierz T I L Kutz – „Inteligencja, pamięć, poczucie humoru, R T O

I piękny język... On to wszystko miał w sobie. Swoim P : . postępowaniem wnosił chęć obcowania z drugim T O

F człowiekiem”. 2 WYdARZENIA KRAj

LAuReAcI oRłÓW 2008:

najlepszy film – „Katyń” reż. Andrzej Wajda najlepsza reżyseria ORŁY 2008 ROZdANE! – Andrzej Jakimowski za „Sztuczki” najlepsza główna rola męska – Robert Więckiewicz za „Wszystko będzie dobrze” najlepsza główna rola kobieca kwietnia na uroczystej gali w te- Do tegorocznych Orłów kandydowało 28 pol- – Danuta Szaflarska za „Pora umierać” atrze narodowym ogłoszono skich filmów, które od 1 stycznia do 31 grud- najlepsza drugoplanowa rola męska 1 zwycięzców dziesiątej edycji Pol- nia 2007 roku były wyświetlane przynajmniej -Tomasz Sapryk za „Sztuczki” skich nagród filmowych orły. przez tydzień na otwartych, płatnych pokazach. najlepsza drugoplanowa rola kobieca Dotychczasowymi laureatami Orłów w kategorii – Danuta Stenka za „Katyń” Statuetkę dla najlepszego filmu otrzymał „Ka- Najlepszy film były: „Historia kina w Popielawach” najlepszy scenariusz tyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Nagroda za naj- (1999), „Dług” (2000), „Życie jako śmiertelna cho- – Andrzej Barański za „Parę osób, mały czas” lepszą reżyserię trafiła w ręce Andrzeja Jakimow- roba przenoszona drogą płciową” (2001), „Cześć najlepsze zdjęcia – Paweł Edelman za „Katyń” skiego za „Sztuczki”, które zdobyły także Nagrodę Tereska” (2002), „Pianista” (2003), „Zmruż oczy” najlepsza scenografia – Magdalena Dipont za „Katyń” publiczności. Statuetkę za najlepszą pierwszopla- (2004), „Wesele” (2005), „Komornik” (2006) i „Plac najlepsza muzyka – Krzysztof Penderecki za „Katyń” nową rolę kobiecą otrzymała Danuta Szaflarska Zbawiciela” (2007). najlepsze kostiumy – Magdalena Biedrzycka za kreację aktorską w „Pora umierać”, a najlep- Podczas uroczystości ogłoszono także wyniki i Andrzej Szenajch za „Katyń” szym aktorem pierwszoplanowym został Robert pierwszych wyborów na stanowisko prezydenta najlepszy montaż Więckiewicz za rolę w filmie „Wszystko będzie do- Polskiej Akademii Filmowej. Funkcję tę pełnić bę- – Wanda zeman za „Parę osób, mały czas” brze”. Za najlepszy film europejski uznano „Życie dzie Agnieszka Holland, która w czasie przemó- najlepszy dźwięk – Jacek Hamela za „Katyń” na podsłuchu” w reżyserii Floriana Henckel von wienia podziękowała m.in. Stowarzyszeniu Fil- najlepszy film europejski – „Życie na podsłuchu”, Donnersmarcka. Laureatem Nagrody za osiągnię- mowców Polskich za wkład w przygotowanie reż. Florian Henckel von Donnersmarck cia życia został Janusz Morgenstern, wybitny reży- Ustawy o kinematografii oraz w rozwój polskiego nagroda publiczności ser i producent. Nagrodę wręczyli mu Janusz Ga- rynku filmowego. Orły 2008 odbywały się pod ho- – „Sztuczki” reż. Andrzej Jakimowski jos, aktor kilkakrotnie współpracujący z laure- norowym patronatem prezydenta Lecha Kaczyń- odkrycie roku – Sonia Bohosiewicz za „Rezerwat” atem, oraz minister kultury Bogdan Zdrojewski. skiego. nagroda za osiągnięcia życia – Janusz Morgenstern

janusz gajos , janusz morgenstern , Laureaci Orłów 2008 Bogdan zdrojewski

W imieniu k. Pendereckiego Orła

za najlepszą muzykę odbiera A W

Andrzej chyra , danuta szaflarska żona kompozytora – elżbieta Penderecka Andrzej jakimowski O M L I F A j C A D N U F A N Ż E L A katarzyna figura i daniel olbrychski Z E I

wręczają nagrodę producentowi katynia N : . T

michałowi kwiecińskiemu michał kwieciński Andrzej Barański O F Opracowała cecylia Żuk Dziękujemy Niezależnej Fundacji Filmowej za udostępnienie zdjęć. WYdARZENIA KRAj

wiem bardzo krótko: bardzo dziękuję za to, że pan UROdZINY MISTRZA jest i proszę być jak najdłużej” – powiedział minister Bogdan Zdrojewski. „Od lat jest pan wielkim oparciem dla całego W FABRYCE TRZCINY środowiska filmowego. Mistrzu, dziękujemy za wspaniałe dzieła filmowe, które rozsławiły na świecie polską kulturę, jak najnowszy pański Aleksandra Różdżyńska powiedział Jubilat. film – ‘Katyń’” – podkreślała Agnieszka Odorowicz. Uroczystość otworzył benefis przygotowany W czasie uroczystości swoją premierę miała marca w warszawskiej Fabryce Trzciny na cześć Mistrza. Artyści, którzy pracowali z An- nowa edycja książki „Wajda. Moje filmy”. Pierwszy ludzie filmu i kultury uczcili 82. urodziny drzejem Wajdą, zaprezentowali swoje interpreta- z ekskluzywnej serii 500 numerowanych egzem- 6 Andrzeja Wajdy. cje klasycznych utworów polskiej literatury i pio- plarzy, wydanej z okazji nominacji do Oscara „Ka- senki. Wystąpili: Ewa Dałkowska, Joanna Szczep- tynia”, trafił w ręce Mistrza. „Życzymy jeszcze wie- Wśród gości znaleźli się: minister kultury Bog- kowska, Krzysztof Kolberger, Wojciech Malajkat, lu takich uroczystości, jak dzisiejsza i wielu no- dan Zdrojewski, minister w kancelarii premiera Zbigniew Zamachowski, Daniel Olbrychski, Rafał wych filmów” – życzył Jacek Bromski, wręczając Jerzy Duda, szef gabinetu politycznego MKiDN Ja- Królikowski, Jerzy Radziwiłowicz i Artur Żmijew- album Jubilatowi. cek Weksler, prezes TVP Andrzej Urbański i redak- ski. Krystyna Zachwatowicz odczytała błyskotliwe „Na tym właśnie polega siła polskiej kinemato- tor naczelny „Gazety Wyborczej” Adam Michnik. refleksje Wajdy spisane po jego zapoznaniu się grafii: środowisko od zawsze czuje się odpowie- Stowarzyszenie Filmowców Polskich i Polski In- z protokołem kolaudacyjnym „Przesłuchania”. Po- dzialne za polskie kino. Po trzech latach dokona- stytut Sztuki Filmowej, które były organizatorami tem reżyser uroczystości Krzysztof Materna od- ło się to, o czym mówiliśmy, walcząc o Ustawę o ki- imprezy, reprezentowali prezes Jacek Bromski czytał życzenia od Krystyny Jandy. Filmowe po- nematografii. W 2005 roku na polskie filmy po- i dyrektor Agnieszka Odorowicz. zdrowienia przesłali też nieobecni na uroczysto- szło 800 tysięcy widzów, a 2007 aż 8 milionów! Andrzej Wajda poprosił na początku uroczy- ści aktorzy „Katynia”. Na koniec życzenia w imie- Polskie kino będzie istnieć tak długo, jak długo bę- stości o minutę ciszy i zadumy nad śmiercią Gusta- niu całego środowiska złożyli minister Bogdan dą widzowie, którzy będą chcieli je oglądać. Je- wa Holoubka, który zmarł w noc poprzedzającą Zdrojewski, dyrektor PISF Agnieszka Odorowicz stem ogromnie szczęśliwy. Ta statystyka to naj- spotkanie. „Odszedł od nas jeden z największych i prezes SFP Jacek Bromski. wspanialszy prezent, jaki mogłem otrzymać polskich artystów. Człowiek, bez którego trudno „Gdybym chciał w detalach podziękować za to, na moje 82. urodziny!” – powiedział dziękując sobie wyobrazić polski powojenny teatr i kino” – co pan uczynił, zabrałoby to za dużo czasu. Po- za życzenia Andrzej Wajda.

Wojciech Pszoniak , Andrzej seweryn Bogdan zdrojewski , Agnieszka odorowicz i daniel olbrychski i jacek Bromski

Andrzej Wajda i emilia krakowska

Rafał królikowski P F S / A K S R E I Z D Ę K . A : . T

O Andrzej Wajda z wydanym przez SFP albumem Goście Jubilata janusz morgenstern i Andrzej Wajda F KINOEMATOGRAFIA NNAA ŚSWWIIAETCIE PROdUKCjE EUROPEjSKIE ofertę ambitnych programów oraz filmów dokumentalnych i fabularnych wyprodukowanych NA NOWEj PLATFORMIE VOd w Skandynawii. 50% udziałów w stacji jest własno- ścią 125 wiodących firm produkcyjnych i filmowców kwietnia duński kanał telewizyjny ska planowana jest na jesień; projekt zakłada wpro- skandynawskich, tj.: Lars von Trier, Bille August czy skandinavia. tv uruchomił nową wadzenie kolejnych wersji w językach krajów skan- Anita Oxburgh. Każdy reżyser, który dostarczy stacji 2 platformę Video on demand – mo- dynawskich i basenu Morza Bałtyckiego. Już teraz film o minimum 100-minutowym czasie trwania, vieurope. celem projektu jest stworzenie dla wi- współwłaścicielami platformy jest ok. 30 filmow- może otrzymać jeden udział, czyli jeden głos w fir- dzów na całym świecie – poprzez system Vod – ców z krajów nadbałtyckich: Estonii, Litwy i Łotwy, mie. To jedyny wkład finansowy w przedsięwzięcie, największego dostawcy niezależnych produkcji a kolejni twórcy z Niemiec, Słowenii i Włoch mają jednocześnie zapewniający pełny wgląd w finanse fir- europejskich. dzięki temu produkcje niszowe, niedługo przystąpić do projektu. Projekt Movieuro- my. W ten sposób, poprzez transmisje filmów w ka- spoza głównego nurtu dystrybucji, mają możli- pe otrzymał dofinansowanie z unijnego Programu nale Skandinavia, filmowcy mogą finansować swoje wość zdobycia wpływów finansowych. Media 2007 w wysokości 1 mln euro. nowe produkcje oraz refinansować starsze pozycje. Na razie platforma Movieurope została urucho- Pomysłodawca projektu – duński kanał telewi- więcej informacji na stronie: miona w duńskiej wersji językowej, wersja angiel- zyjny Skandinavia – prezentuje na swojej antenie www.skandinavia.tv i www.movieurope.com SZWEdZI NIE CHCĄ PRZERYWANIA FILMÓW mem – naruszyły nie tylko integralność emito- wanych pełnometrażowych filmów fabular- REKLAMAMI nych (długość, rytm, tempo akcji i atmosferę), ale także ich dobre imię jako twórców. Sąd zwedzki sąd najwyższy potwierdził holmie oraz Sądu Apelacyjnego dotyczące po- utrzymał w mocy poprzednie decyzje sądów prawomocność wyroku szwedzkiego zwu reżyserów filmowych: Vilgota Sjömana niższej instancji, iż ze względu na fakt, że auto- S sądu niższej instancji oznajmiającego, i Claesa Erikssona przeciwko szwedzkiej firmie rzy nie wyrazili zgody na przerywanie emisji fil- iż przerywanie filmu reklamami narusza pra- TV4. Postanowienie to stwierdza, iż każdy mów reklamami, ich prawa autorskie zostały wa autorskie filmowców. Informację tę poda- twórca posiada prawa autorskie do swojego naruszone. Nie potwierdził jednak, jakoby do- ła szwedzka organizacja „kLys” (the swedish dzieła i na tej podstawie niezbędne jest wyra- bre imię twórców zostało naruszone. Stwier- joint committée for Artistic and Literary Pro- żenie przez niego zgody na przerywanie emisji dził natomiast, iż wina powstała na skutek za- fessionals), zrzeszająca 18 organizacji repre- jego filmu reklamami. niedbania – nie uzyskano zgody właściciela zentujących ponad 30 tysięcy twórców. Emisje filmów obu ww. reżyserów zostały praw autorskich na przeprowadzony sposób 18 marca Szwedzki Sąd Najwyższy potwier- przerwane reklamami, które wg nich – jako ob- emisji. dził postanowienie Sądu Miejskiego w Sztok- razy i dźwięki nie związane bezpośrednio z fil- więcej informacji na stronie: www.klys.se OPINIE jUROR POLSKI? Otóż z pewnością nie pozostawaliby głusi, gdyby Polska częściej wysyłała uwagi o przedłużającej się nieobecno- ści jurora polskiego. Naturalnie nie idzie tu o obcesowe domaganie się zaproszenia dla Polaka. Ale istnieje prze- jerzy Płażewski przez centrale odpowiednich organizacji międzynaro- cież dyplomatyczna forma uprzejmego listu: „Niezmier- dowych. O ile w jury krytyki (także na festiwalach naj- nie wysoko cenimy rangę i organizację Państwa znako- poprzednim numerze „magazynu ważniejszych) polscy krytycy zasiadają stosunkowo mitej imprezy. Pozwalamy sobie wszakże przypomnieć, filmowego sfP” krystyna krupska- często, to w jury ekumenicznych – prawie nigdy. Co że od … lat nie powołaliście do jury ani jednego Polaka”. W -Wysocka podkreślała, że jednym jest prawdziwym skandalem: przez cały pontyfikat Ja- Aby powyższe trzy kropki zastąpić właściwą liczbą, ktoś z głównych zadań pisma jest „informowanie na Pawła II na około 800 jury ekumenicznych przed- do tego delegowany musiałby po pierwsze sięgnąć 12-15 o nagrodach przyznanych filmom polskim stawicieli naszego katolickiego kraju było dwóch! lat wstecz i odnotować (z datą!) wszystkich polskich w kraju i za granicą”. jest to oczywiste, bowiem Ale to już inny temat. Zmierzam ku sprawie naj- członków głównych jury międzynarodowych festiwali, nagrody te wzmagają zainteresowanie polskie- ważniejszej, którą są naturalnie nagrody głównych ju- a po wtóre prowadzić permanentnie ich rejestrację go widza kinem rodzimym, a z drugiej strony – ry, powoływanych przez dyrekcje festiwali. Nie muszę wprzyszłości. Czynność pierwsza nie będzie zbyt praco- wyznaczają miejsce tego kina w rankingu kine- nikogo przekonywać, że obecność polskiego jurora chłonna, gdyż owych jurorów było jak na lekarstwo. Su- matografii światowych. znakomicie powiększa szanse nagrody dla filmu pol- gerowane tu postępowanie odniesie skutek pewnie nie skiego. To oczywistość, bynajmniej nie wstydliwa ani w stu procentach i nie natychmiast, ale z pewnością za- Jak wiemy samo zrealizowanie dobrego filmu jest naganna moralnie. Czy czynimy jednak wszystko, co działa w kierunku właściwym. wprawdzie warunkiem niezbędnym, jednak wcale możliwe, by taką obecność jak najczęściej zapewniać? Pozostaje jeszcze przypadek prestiżowo korzyst- niewystarczającym dla otrzymania nagrody. Istnieje Od kiedy działa tak przez nas wyczekiwany Polski ny, ale nagrodowo nieskuteczny: mamy polskiego ju- cały szereg warunków uzupełniających, które szanse Instytut Sztuki Filmowej jest nadzieja, że będzie miał rora, ale nie mamy w konkursie polskiego filmu. Otóż na nagrodę znacznie zwiększają. Czy filmom polskim kto się zająć kolejnymi zmianami w naszym życiu fil- festiwale powołują jurorów znacznie wcześniej, takie warunki stwarzamy? mowym. Pierwszeństwo mieć chyba powinny działa- przed datą zamknięcia zgłoszeń proponowanych fil- Nagrody przyznawane są przez jury. Na wszystkich nia, które mogą szybko przynosić korzystne skutki, mów. Dowiadując się o powołaniu Polaka Instytut festiwalach zbierają się różne gremia przyznające róż- bez uchwał sejmowych czy milionowych nakładów, mógłby zadbać (ma po temu środki), by producent ja- norodne nagrody, ale naprawdę liczą się trzy: nagroda właściwie darmo. Oto konkretna sugestia. kiegoś wybijającego się filmu nie proponował go festi- głównego jury, nagroda krytyki (FIPRESCI) i nagroda Wiem z doświadczenia, jak wielką wagę przywiązu- walowi B, tylko właśnie festiwalowi A, na którym pol- ekumeniczna. Jury drugiej i trzeciej z tych kategorii nie ją dyrektorzy festiwali do międzynarodowej opinii o ich ski juror będzie miał szansę aktywnie walczyć o jego zależą od dyrekcji festiwali, są bowiem powoływane imprezach, jak wnikliwie analizują zgłaszane krytyki. uhonorowanie... POLSCY FILMOWCY NA SŚWIECIE

fa Krauze. Nagrodę za najlepszą komedię otrzymał LOS ANGELES, „Testosteron” Tomasza Koneckiego i Andrzeja Sara- monowicza. Tytuł najlepszego filmu krótkometrażo- wego zgarnęła „Trójka do wzięcia” Bartka Konopki. SEATTLE, NOWY YORK... Film ten, który powstał w Mistrzowskiej Szkole Reży- serii Filmowej Andrzeja Wajdy, jest jednym z najczę- ściej nagradzanych filmów z Programu „30 minut”, Anna Romanowska Wróblewska przyznawany przez ministra kultury Bogdana Zdro- koordynowanego przez Stowarzyszenie Filmowców jewskiego za zasługi w propagowaniu kultury pol- Polskich. estiwale polskich filmów w Stanach skiej, wręczył Yoli prezes SFP i Przewodniczący Rady W chwili, gdy oddajemy do druku nasz „Maga- Zjednoczonych wzbudzają coraz więk- PISF Jacek Bromski. zyn”, trwa Festiwal Polskich Filmów w Nowym Jorku, F sze zainteresowanie przyciągając ma- Yola Czaderska-Hayek to postać niezwykła: jest z którego relację zdamy w następnym numerze. To sowo widownię nie tylko polonijną, ale przede dziennikarką, wieloletnią korespondentką polskich kolejna, ważna inicjatywa promująca polskie kino wszystkim amerykańską. Najwięcej imprez i zagranicznych mediów, autorką książek na temat w USA. Organizatorka festiwalu, Hanna Hartowicz, promujących polskie kino odbywa się wiosną: Hollywood; co roku aktywnie angażuje się w organi- już po raz czwarty ściąga do Nowego Jorku najciekaw- w kwietniu i w maju. zację festiwalu w Los Angeles, jest również głównym sze polskie filmy fabularne, dokumentalne i krótko- promotorem polskich filmów nominowanych metrażowe. Wyjątkowym wydarzeniem imprezy był Największą polską imprezą filmową w Stanach do Oscara. Jako jedna z zaledwie 85 osób (i jedyna Po- prestiżowy pokaz „Katynia” w Muzeum of Modern Zjednoczonych jest Festiwal Filmów Polskich w Los lka w tym gronie) przyznaje Złote Globy. Do legendy Art (MoMA). Angeles. Festiwal ten, organizowany od dziewięciu lat przeszły przyjęcia, wydawane przez Yolę w jej willi Be- Festiwale polskich filmów w Stanach Zjednoczo- przez Vladka Juszkiewicza, cieszy się szczególną sym- lvedere, należącej niegdyś do Rudolfa Valentino, nych są dla naszych filmów i ich twórców wyjątkową patią polskich filmowców. Podczas ostatniej edycji na których od wielu lat podejmuje polskich artystów, okazją, by zaistnieć na wymagającym rynku amery- (24.04-5.05.08) pokazano aż 50 filmów, w tym 16 fa- filmowców, sportowców i dziennikarzy, przedstawia- kańskim i nawiązać cenne kontakty. W ocenie reżyse- buł, a ponadto dokumenty, animacje i etiudy studenc- jąc ich wpływowym osobistościom Hollywood. ra Tomasza Koneckiego, którego komedia „Lejdis” kie. Po raz pierwszy, co należy szczególnie podkreślić, Niemal równolegle z imprezą w Los Angeles, już otworzyła tegoroczny Festiwal Filmów Polskich w Los pokazy odbywały się nie w jednym, lecz w czterech ki- po raz 16. odbył się Festiwal Polskich Filmów w Seat- Angeles, imprezie potrzeba więcej pieniędzy, aby jesz- nach Los Angeles. tle, na którym zaprezentowano kilkadziesiąt polskich cze skuteczniej promować polskie kino wśród widow- Rywalizację konkursową wygrał film Michała filmów różnych gatunków: fabularnych, animowa- ni amerykańskiej. Zasada ta dotyczy wszystkich festi- Kwiecińskiego „Jutro idziemy do kina”. W ocenie Jo- nych, etiud studenckich i produkcji niezależnych. Cie- wali polskich filmów na świecie – aby przedrzeć się anny Sławińskiej, dziennikarki Polskiego Radia, „naj- kawostką imprezy jest fakt, że jego producentem jest przez zalew światowych kinematografii, musimy wy- większym wydarzeniem były pokazy filmu ‘Katyń’ An- Stowarzyszenie Miast Bliźniaczych Gdynia-Seattle, za- łożyć na to odpowiednią sumę pieniędzy. Nominacja drzeja Wajdy, a największą gwiazdą festiwalu 92-let- łożone w 1993 roku w celu „promowania wymiany do Oscara dla Andrzeja Wajdy, a także znaczący nia Danuta Szaflarska, występująca w filmie ‘Pora kulturalnej, edukacyjnej, handlowej i dobroczynnej wzrost ilościowy i jakościowy polskiej produkcji fil- umierać’”. Jej kreacja w filmie Doroty Kędzierzawskiej (charitable) między polskim miastem portowym Gdy- mowej, na pewno nam tę drogę ułatwia. wzbudziła powszechny zachwyt. Juror David S. Ward, nia i obszarem Seattle”. Stowarzyszenie Filmowców Polskich było współ- laureat Oscara za scenariusz do filmu „Żądło”, powie- W kategorii najlepszy film („dramat”) jury nagro- organizatorem wszystkich powyżej wymienionych fe- dział, że gdyby „Pora umierać” było filmem amery- dziło „Plac Zbawiciela” Joanny Kos-Krauze i Krzyszto- stiwali polskich filmów za granicą. kańskim, Szaflarska zdobyłaby Oscara. Na pokazie „Katynia” w kinie na Hollywood Boule- vard zabrakło miejsc. Po projekcji rozgorzała dyskusja wśród amerykańskiej widowni na temat wydarzeń katyńskich. Mieszkający od lat w Ameryce scenarzysta Mikołaj Novi powiedział, że „Katyń” Andrzeja Wajdy to rodzaj kina, które robi wrażenie na amerykańskiej publiczności. Zaznaczył, że historia Katynia jest w Sta- nach nieznana, a Amerykanie cenią kontrowersyjne jacek Bromski , Vladek juszkiewicz , tematy. Amerykańską publiczność przyciągnęła sła- dorota kędzierzawska i danuta szaflarska david s. Ward wa dzieła Wajdy, jako filmu nominowanego do tegorocznego Oscara oraz nazwisko twórcy. Gościem festiwalu był Witold Sobociński, który amerykańskiej widowni zaprezentował „Śmierć prezydenta”. Pokaz tego filmu przypominał niedawno zmarłego Jerzego Kawalerowicza.

S Szczególnym wydarzeniem festiwalu było przy- U

R znanie Yoli Czaderskiej-Hayek, która od lat pełni rolę P

A ambasadora kinematografii polskiej w Hollywood, N N

A srebrnego medalu Gloria Artis oraz Odznaczenia Ami- H Polscy goście festiwalu : . cus Poloniae, nadanego przez Ambasadora RP w Wa- T

O yola czaderska-hayek , jacek Bromski u yoli czaderskiej-hayek

F szyngtonie Roberta Kupieckiego. Gloria Artis, medal 6 ZAWOdY FILMOWE

KiEDy OGLĄDAMy SPEKTAKL TEATRALNy LuB FiLM NiEMAL OD RAzu WiEMy, KiM SĄ BOHATEROWiE, JAKi MAJĄ CHARAKTER, W JAKiM SĄ WiEKu, SKĄD POCHODzĄ, W JAKiEJ EPOCE i ŚRODOWiSKu ŻyJĄ. Charakte- PiERWSzyM, KTÓRy OŻyWiA POSTACi, JEST SCENARzySTA Czy AuTOR SzTuKi. POTEM W TE POSTACi WCiELAJĄ SiĘ AKTORzy POD KiERuNKiEM REŻySERA, WTAPiAJĄ SiĘ W SCENOGRAFiĘ, ryzacja WKŁADAJĄ KOSTiuMy... ALE POSTAĆ NiE zAiSTNiAŁABy W PEŁNi BEz CHARAKTERyzACJi.

Beata matuszczak* na plan! janina dybowska-Person*

iedyś na brak charakteryzatorów narzekali dać w każdym planie: od ogólnego, do zbliżenia. Skut- Jednak nie ma u nas wyraźnego podziału na po- K reżyserzy i aktorzy. W odpowiedzi na ich kuje to lekceważącym stosunkiem producentów, re- szczególne specjalizacje. Charakteryzator w pol- oczekiwania Kazimiera Narkiewicz-Opaliń- żyserów i operatorów do charakteryzacji i charaktery- skim filmie robi wszystko sam, w ramach jednej ska otworzyła w Łodzi pierwszą w Polsce Szkołę Cha- zatorów. Traktują nas jak zło konieczne. Nie pomaga skromnej umowy o dzieło. I chyba nieprędko to się rakteryzacji Artystycznej dla Teatru i Filmu (1945-49). nam również estetyka „telenowelowa”. Ci sami akto- zmieni, gdyż dziś polskie szkoły przygotowujące – Pani Kazimiera uczyła się zawodu od starszego bra- rzy grają w różnych serialach różne postaci, ale wyglą- przynajmniej teoretycznie – do tego zawodu prze- ta, Konrada, „artysty tej specjalności”. Potem studio- dają – zawsze tak samo! Dlaczego? Czy powodem jest kazują swoim uczniom wiedzę niewiele mającą wała w Berlinie i Wiedniu, gdzie w 1932 roku uzyska- nazwisko aktora i konieczność jego rozpoznawalno- wspólnego z górnolotnymi programami wypisany- ła tytuł plastyka-charakteryzatora. Absolwenci jej ści? Ten pogląd przenosi się również na filmy fabular- mi w informatorach i ulotkach reklamowych, a tym Szkoły – jak np. Halina Ber, Teresa Tomaszewska, Ha- ne. A przecież w polskiej nazwie naszego zawodu za- bardziej z nauką charakteryzacji filmowej. lina Sieńska, Kaja Leszczyńska (córka Kazimiery) – warta jest idea tworzenia postaci... Scharakteryzować Różnice między charakteryzacją a wizażem ła- umieli dokonywać rzeczy niemożliwych, zważywszy, postać... ucharakteryzować aktora do danej postaci... two zauważyć także na podstawie listy potencjal- że były to czasy, w których brakowało wszystkiego... nadać charakter postaci. Czyli: pomóc aktorowi nych odbiorców, do których kierowane są profesjo- Ale zawód ten wymaga nie tylko wiedzy i umie- w tworzeniu roli. Charakteryzator wraz z kostiumo- nalne książki o sztuce i technice charakteryzacji. We- jętności zawodowych. W tej pracy należy wciąż się grafem tworzy wizualną warstwę postaci. Cała reszta dług amerykańskiego podręcznika Hermana Buch- uczyć, zdobywać doświadczenie, wykazywać po- należy do aktora, reżysera i operatora. mana „Film and Television Makeup” (Back Stage Bo- mysłowość i nieograniczoną wyobraźnię. Niezbęd- oks, New York, 1990) są to przede wszystkim: na jest wiedza z zakresu historii sztuki, ubioru, WIzAŻ A chARAkteRyzAcjA obyczajów, ale również – nieomal – wiedza me- Najkrócej można ująć tę różnicę w prostą zależ- > PRoducencI I technIcy fILmoWI dyczna. Jak wygląda człowiek chory, pobity, ran- ność – otóż każdy charakteryzator jest wizażystą, (podstawy wiedzy nt. makijażu i perukarstwa ny? Jak osiągnąć efekt postaci odrealnionej, bajko- lecz nie każdy wizażysta może zostać charaktery- wykorzystywane przy produkcji filmu, które wej? Jak zaprojektować postać z danej epoki histo- zatorem. Podstawowym kryterium jest tu zakres pozwolą im na uniknięcie błędów trudno usu- rycznej, a jak stworzyć postać z przyszłości? Każ- wiedzy i umiejętności. Tak więc to nie ten sam ka- walnych po zakończeniu zdjęć), da twarz niesie i ograniczenia, i możliwości. Każda liber. Wizażyści pracują głównie z modelkami > nAuczycIeLe gRy AktoRskIej twarz jest nowym, niepowtarzalnym wyzwaniem. na wybiegach i sesjach fotograficznych. I niech tak (usystematyzowane podstawy rozróżnienia maki- Dlaczego więc dzisiaj nasz zawód jest na polskich zostanie. Dla dobra polskiego filmu. jażu scenicznego i filmowego oraz telewizyjnego), planach filmowych traktowany jak niepotrzebny, kło- > AktoRzy potliwy? Czasem słyszymy, że przypudrować twarz W PoLsce chARAkteRyzAtoR Wykonuje (podstawy technik charakteryzacji), może każdy, po co od razu charakteryzator? I rzeczy- W gRuncIe Rzeczy czteRy zAWody: > fotogRAfoWIe wiście tak jest! Na plan trafiają osoby o małych umie- 1. tzW. BeAuty mAke-uP (stosując techniki charakteryzacji filmowej jętnościach, skutki ich wysiłków katują nasze oczy 2. PeRukARstWo związanej ze światłem i cieniem, mogą unik- izmysł estetyki na ekranach kin i telewizorów. A prze- 3. fRyzjeRstWo fILmoWe nąć konieczności retuszowania już zrobio- cież charakteryzacja jest tą częścią obrazu, którą wi- 4. efekty sPecjALne nych zdjęć), ZAWOdY FILMOWE 7

Charakteryzacja: elena małecka , Charakteryzacja: Waldemar Pokromski , Charakteryzacja: Beata matuszczak , zamach stanu reż. R. Filipski ( z. zapasiewicz ) katyń , reż. A. Wajda ( m. cielecka ) out of Reach , reż. Po-Chih Leong

Charakteryzacja: Beata matuszczak , Charakteryzacja: maria dziewulska , Charakteryzacja: Liliana gałązka , u Pana Boga w ogródku , mój nikifor , reż. K. Krauze ( k. feldman ) kingsajz , reż. J. Machulski ( W. Pyrkosz ) reż. J. Bromski ( e. kamiński )

> stAcje teLeWIzyjne, nIezALeŻne WiELCy POLSCy CHARAKTERyzATORzy WytWÓRnIe fILmoWe, mnIejsze fIRmy BRAnŻy fILmoWej, a dopiero na końcu > Jest wielu polskich charakteryzatorów, którzy osią- ny Śmiech. Pracowała z Wojciechem Jerzym Ha- > styLIscI I WIzAŻyŚcI. gnęli najwyższy stopień wtajemniczenia, a wśród sem przy „Niezwykłej podróży Baltazara Kobe-

, nich: ra”, „Pismaku”, „Osobistym pamiętniku grzesz- M L

I nAgRodA nA fPff W gdynI? nika…”. Była autorką charakteryzacji do „Rodzi- F

T > Anna Adamek dzięki swojej pracy i talentowi ny Połanieckich”, telewizyjnej „Lalki”, „Wilczy- S Charakteryzatorzy, skupieni w Kole Charaktery- E

B otworzyła dla polskich charakteryzatorów rynek cy”, „Tabu”, „Kramarza”, „Łagodnej”, „Wrót Eu-

, zatorów przy Stowarzyszeniu Filmowców Polskich, K

A filmowy w byłej Jugosławii. Jej pracę doceniono ropy”, „Historii kina w Popielawach”. Współpra-

Z wystąpili o wprowadzenie nagrody za najlepszą cha- C

Z rakteryzację na Festiwalu Polskich Filmów Fabular- na Festiwalu Filmowym w Puli. W 1989 r. za film cowała przy filmach takich jak „Pianista”, pol- S U

T nych w Gdyni. Na spotkaniu z Dyrektor Polskiego In- zdravko Sotra „Bój o Kosowo” otrzymała nagrodę sko-francuska „Królowa złodziei”, „Katyń”, „Li- A

M złota Arena, a w 2007 r. nagrodę w Nowym Sadzie sta Schindlera” (fryzury).

Y stytutu Sztuki Filmowej Agnieszką Odorowicz uzy- T

A w Serbii za „Belle epoque”. Jest autorką charak-

E skali obietnicę jej poparcia dla wniosku o ustanowie- B

E nie takiej nagrody. Będą również zabiegać o ustano- teryzacji do filmów „Człowiek z marmuru” > mirosław jakubowski był autorem charaktery- N

T i „Człowiek z żelaza” oraz „Hallo Szpicbródka”, zacji m.in. do „Rodziny Połanieckich”, „Hrabiny A wienie Orła – Polską Nagrodę Filmową w tej samej W Y kategorii. Gdynia to festiwal branżowy, na którym „Lata dwudzieste…. lata trzydzieste..”, „Danton”, Cosel”, „Brzeziny”, „Potopu”, „Trędowatej”, R P docenia się dobrą, profesjonalną robotę, wkład arty- „Mała Apokalipsa”, „Wrota Europy”, „i skrzypce „Gorączki”, „Kornblumenblau”, serialu „Czterej M U przestały grać…”, „Parę osób, mały czas”. pancerni i pies” (niektóre odcinki). Stworzył W styczny do filmu ludzi wielu zawodów. Jeśli są nagro- I H

C dy za dźwięk, montaż czy kostiumy, powinno nagro- charakteryzacje portretowe do filmu „zamach R A

, dzić się również charakteryzację, która na świecie > Waldemar Pokromski pracował przy realizacji fil- stanu”. U

Z mów na całym świecie. Jest autorem charaktery- A jest niezwykle cenioną dziedziną sztuki filmowej, ar- R

B gumentują członkowie Koła. zacji do obrazów tj. „yesterday”, „Medium”, „Przy- > teresa tomaszewska debiutowała na planie „Gro- O

A jaciel wesołego diabła”, „Szczęśliwego Nowego mady” i „Celulozy” jako asystent charakteryzatora. K Pod koniec XVIII wieku uchwały parlamentu an- Y

R Jorku”, „zemsta”, „ubu Król”, „Katyń”, a także Potem wielokrotnie współpracowała z Jerzym Ka- B gielskiego i edykty carskie w Austrii wprowadziły za- R A F D do produkcji zagranicznych, m.in. „Dziewiątych walerowiczem i innymi twórcami polskiej szkoły fil- , A kaz używania szminek. W 2005 roku z nowej ustawy E K N

F wrót” (współpraca), „Listy Schindlera”, „Pianisty”, mowej, m.in. przy realizacji „Pociągu”, „Matki Joan-

T o kinematografii polskiego parlamentu zniknęły za- S A / A W wody filmowe i tak – jesteśmy w punkcie wyjścia. „Olivera Twista” i „Pachnidła”. ny od Aniołów”, „zezowatego szczęścia”, „Pasażer- Y W R O

P ki”. Była autorką charakteryzacji do m.in. „Słońce D Trzeba od nowa ustalić, jakie zawody nazywamy fil- O M R U mowymi i że w ogóle takie są. > Alicja kozłowska nazywana była „hasowską” wschodzi raz na dzień”, „W pustyni i w puszczy”, A W N I charakteryzatorką. Debiutowała na planie „Sa- „Śmierci prezydenta”, „Był jazz”, „Seksmisji” i obu H A Mamy jednak nadzieję, że uda się przywrócić za- C K R E natorium pod Klepsydrą” u boku Haliny Ber i An- części „Vabanku”. T A wodowi charakteryzatora należyte miejsce w rodzi- O : . M

T nie zawodów filmowych, a zawodom filmowym na- L O I F F leżne im miejsce w ustawie.

* Autorki są zawodowymi charakteryzatorkami z doświadczeniem na planach wielu produkcji filmowych. Obie są członkiniami Stowarzyszenia Filmowców Polskich. 8 c j al d ne) oc A enion o mer w ZA w r > > > > > > > > > eg fi ej m lmi z ho yk , O ular acji co atog ker ańsk norow „ st zo dic mich „ „ „ Will C 19 19 19 19 19 19 19 19 e B B c e A C S H A a l P 7 hara harak znaj e „ ep o nie r e m 6 8 8 8 8 8 8 6 l r a i c w 7 k tan z z trzy WOdY r , 4 7 6 5 4 2 1 8 iamo e n afia i a i m a i m k w ha y r è e s N N N N N N N N od kte du tó ą. j e le ci mith ń a k y a t A A A A A A myw A A tery elk A n i ń e l y R ry JLE JLE JL E JL E JL E JL E G G el ch O je 1981 k H Bur ryz RO DA RO DA r r d wi Ch a Cha ł a m scara ademi i e j n e PSzA PSzA PS zA PS zA PS zA PS zA o ak up bard p s a r p s za ń k o D i k s dz ał ac „ tuttl „ dok r e d k a m A o H H cja A L D uis M ”p ro a r wie s ra ra ję O ON e C C C C C C twó N tatu H H H H H H w zo a r o t k s a za k „ OR OW A OR OW A ARA ARA AR A AR A AR A AR A (a e i w e i w to n o s j kt e kte k l i Fil est u. W r „ e u e d c cie r rc M c w , KTER KTER KT ER KT ER KT ER KT ER e k l a en a a R h mow a ł o pr w o tk c u ry zac ryzac L a w ” ś o w i l d d ar z e L dle A H C – – z s ion ”o a a z l k ś o w i l e ę ao” a yzACJA yzACJA yz AC JA yz AC JA yz AC JA yz AC JA ub ”a h ak k sad yz e i W jo o wsz sz ” n o e rdz ą w na ” te il ie j. w hn i g o eśc – dz zie ja : ja: o L Po r spółt w no iam ystk n ist jej – – – – – – yza FILMO ic ic ie p. ch K A R e io n y d n Ri ch mi P sar Ri e ą B e B ra dziną w ”ń t , , f aul kr w wó c ( ek ic jes am c c re ż. reż. e t ch A z ję ris 1 k k o n h t a a ah utl 96 pie ó t r rcy, ty tnie. a t p e i ael t Bak Bak Le świa r be a a g rzyzn a W ca ( s u s mo ” WÓ R AO T z y R E T rws r A r W. W. zt e pe r r Bl m m rs od al W o cha uki er er Ż t nzai u t - ku t a t a anc owyc ac zy Sa ni Sani e R e j i m s stm r u u je r i f , h Na ck ilmo a z s z s , r a B kt się h , gr ew ew Ba or w er z c z c k - o in k s śi c e y - dę ka ka sk i ski - , e i - ) ) , , WE > > > > > > > > > > > > > 19 20 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 g t „ dav dav „ Pa y Ve m j do Ly ste i l E r B e re ol ai i f n 94 0 9 98 97 96 95 93 92 91 90 89 8 c u u d n f and l v v a hè f a z n i i l g o da d d b u e Ry e Pa N N N N N N N N N N N N N Ba r h e dr h t e b i l T Le Le La l AJL AJL AJ L AJ L AJ L AJ L AJ L AJL AJL A AJL AJL AJL e C P an wn e l ea JL ti , e rb e r Bu ha r t R R EP EP EP EP EP EP EP EP EP EP EP EP y Cha EP P a xl ou r so o „ tr oy oy ” o er t r „ o yz SzA SzA Sz A Sz A Sz A Sz A Sz A SzA SzA SzA SzA SzA SzA h T u rk e e T l rte d n and ak s r T , – An An , ra e e , CH CH CH CH CH CH CH CH CH CH CH CH si CH „ ke r v „ r W Lo o T , , i m te r i D G e eż. ARAK ARAK AR AK AR AK AR AK AR AK AR AK ARA K ARA K ARA K ARA K ARA K ARA K de de i m Ś kter m Ro a c e l a v n i r p i c t a n re i t a s g r r c n n y k - y s be t T T T T T T T T T T T T T o M so so za c Bur „ E E E E E E E E E E E E E ż. h c a r T e u y z h R R R R R R R R R R R R R h E r o r . yzAC yzAC yz AC yz AC yz AC yz AC yz AC yzA C yzA C yzA C yzA C yzA C yzA C e n u T z s n n r an e . d t R. z si ac ć Ś w ja we : 2 „ „ sh W iębi v r ey a F G t ą i w e S r y J J J J J J J J J J J J J : W. ja: B A A A A A A A A A A A A A ” o t o n O r e r y or l c c – – – – – – – – – – – – – u ”d o c l g „ ” ug a t s t s i m ”e c ński W c e z e z e y b R c je R R P R g g stan jo ma Ve t mu e B „ i n h e r r ic ic ic ic „ a P aj sk o z c e t i hn n e e k o S r a y r a ter r i e ż n n k k k k w ng a n i g g h c ą i n l st d ę b e r t Ba Ba Ba Ba y y i Wi ( c c c c c o a i A l a z u f n in i l e z s b u o D e z a p a t s o k k an an R s d . a r ( ke ke ke ke a m n hi , g i z e . m u ż „ t s o am r g o s i P i n r l a r D n z ”e r Bl io ch r r r r ton g z o r k om om ”y cor i ą u t , , , , l a ” r P p t ”a ne r r u i k c e Ve i f i a D b ton u c e z z n z s , e r , , e r e o zs o b o e , y de ti n ”a l j w w w k s w c ” ”y s , r e g e , z l ”a k k s . ik s l il a , , l k o , i i ) ) , , , , w spó > > > > > > > łp L S ra t w e r e 2 2 2 2 2 2 2 j m t Bi P Be c ay an 07 06 05 04 03 02 01 am e a: on a i l , ter atri l l c o A co Arc ts n i z Cha r nn N N N N N N N L e i a ki e c rs AJ AJ AJ AJ AJ AJ AJ an r „ f e h a o c R r f ł W r o L L L L L L L n o i EP EP EP EP EP EP EP n w de ha r ra R e ib b g P t „ o i c d a Sz A Sz A SzA SzA SzA SzA SzA ald n u „ é „ ad a s a L kter m i O Al W c n o m e ak „ p n C C C C C C C a Ch ano L , a ł H H H H H H H b „ w o c y a a i r e ż A A A A A A A i N te ry a P c d y R R R R R R R eż . s b ar h w A A A A A A A i zac „ i t z c r i r e r K K K K K K K ś e y r a F a z sk T T T T T T T akte r ak n y ER ER ER ER ER ER ER r a d S o g e za t ś i P c a a d i Ju a ja c i n yz yz yz yz yz yz yz i t , r e r s n e i W z F AC J AC J ACJ ACJ ACJ ACJ ACJ : k c z r ”a f a z or l ” n n u a ń e e N i c ś r t e y e i ó i e A A A A A A A ż. : e r a za bl – i : t – – – – – – – ” Ta y e c e r ż ”a n A d d h V R j P r D e n e ł a c o i i w a e . i id avi i owa s ja: z ch : h u u li – m te Munk s a e r a i n ę j ż k e B P fe k d a r y t or a o'R h o j r j y rd rd o n e – , m owe o a L r w a C a k s a m E ck t (S alm ar av t Be e e y r t P i d s o n ó ( c ay i s e i tí e A s ly n t i y h t r e o e c r , pe cj l t , k ś r . lo g i n e z g z r . a R , ó r Ś P e , n r a j e i c a Ż i d r s ą l ”f a i , e w ch e ”a l uk , e al ne, Ha , s w k c n s a l A k ” a i k r s y k a d a no ek ) ab ) i , , ,

FOT.: ARCHIWUM PRYWATNE BEATY MATUSZCZAK, FILMOTEKA NARODOWA, PIOTR FIUK, ARCHIWUM PRYWATNE CEZAREgO KOSTRZEWSKIEgO PROGRAMY dLA MŁOdYCH TWÓORCÓOW 9

Spotkanie miało specjalną formę, tak aby uła- SPOTKANIE twić nawiązywanie kontaktów i rozmawiać nie tylko w gronie starych znajomych. Organizatorzy przygotowali dla każdego uczestnika grafik indy- MŁOdYCH TWÓRCOW widualnych rozmów z innym młodym twórcą. SFP wydało też specjalnie na tę okazję broszurę z an- kietami personalnymi młodych reżyserów i scena- lu nas jest? Co robią inni i jak? Może zrobimy Sztuki Filmowej zorganizowało 7 marca „Spotka- rzystów: każda ze zdjęciem i krótkim profilem za- i coś razem? Ale jak, jeśli się nie znamy? Jak się nie młodych twórców”. Wzięli w nim udział debiu- interesowań zawodowych i prywatnych, tak aby poznać?” – wielu debiutujących twórców tanci, którzy realizują swoje pierwsze filmy dzięki nie zapomnieć nikogo spośród nowopoznanych skarży się na brak okazji do nawiązywania kontak- wsparciu SFP („30 minut”, „Pierwszy Dokument”, i nie zgubić żadnego numeru telefonu. W ten spo- tów z innymi młodymi reżyserami, scenarzystami, „Młoda Animacja”, Laboratorium Scenariuszowe), sób kilkudziesięciu reżyserów, scenarzystów i pro- producentami. Jest to w znacznym stopniu praw- członkowie Koła Młodych SFP oraz goście PISF ducentów miało okazję spotkać się, porozmawiać dą – środowisko jest rozproszone. Aby choć tro- (spotkanie było równocześnie inauguracją działal- i być może nawiązać współpracę dotyczącą wspól- chę tej sytuacji zaradzić, Stowarzyszenie Filmow- ności „Pierwszego Ujęcia” – newslettera PISF skie- nych projektów filmowych. Jak trwałe nawiązano ców Polskich przy wsparciu Polskiego Instytutu rowanego do młodych twórców). więzi? Czekamy na nowe, wspólne produkcje. PIERWSZY FILM POLSKIE Z LABORATORIUM jUŻ W KINACH dEBIUTY 2007

maja na ekrany kin wszedł „Nieza- naprawić błąd z przeszłości i odzyskać bezcenny Podobnie jak w roku ubiegłym Stowarzyszenie Filmow- wodny system” Izabeli Szylko – naszyjnik. Bohaterka opracowuje niezawodny ców Polskich wydaje dwupłytowe DVD „Polskie Debiuty”. 16 Kolekcja będzie zawierać najnowsze filmy fabularne i do- pierwszy film zrealizowany system, który ma jej zapewnić wygraną w kasy- na podstawie scenariusza zgłoszonego nie. Poczynania wiekowej damy przyciągają za- kumentalne wyprodukowane w ramach programów SFP i opracowywanego na Laboratorium Scena- interesowanie młodego hazardzisty. Postanawia wspierających młodych twórców. riuszowym. zdobyć jej zaufanie i rozpracować metodę. W ro- Na płycie nr 1, znajdują się filmy z programu „30 minut” : Scenariusz „Systemu” był rozwijany w ra- li głównej wystąpiła Alina Janowska, zaś partne- 1. „samotność kucharza szybkich zamówień” , mach pierwszej edycji warsztatów zorganizowa- rują jej m. in.: Wojciech Siemion, Szymon Bo- reż. Marcel Sawicki nych w 2005 roku. „Zdawałam sobie sprawę z te- browski, Katarzyna Cynke, Władysław Kowalski 2. „jak to jest być moją matką” , reż. Norah McGettigan go, że choć historia jest ciekawa, w scenariusz i Sławomir Orzechowski. Autorem zdjęć jest 3. „Aria diva” , reż. Agnieszka Smoczyńska trzeba jeszcze włożyć dużo pracy” – mówi Iza Wojtek Staroń, a muzykę skomponował Grzego- 4. „obcy VI” , reż. Borys Lankosz Szylko – „I wtedy nieoczekiwanie pojawiła się ta- rza Turnau. 5. „Wszystko” , reż. Gilles Renard ka możliwość, i to pod okiem fachowców. Mój Uroczysta premiera „Niezawodnego syste- Druga płyta zawiera filmy z programu pomysł został zakwalifikowany do Laborato- mu” odbyła się blisko miesiąc przed wejściem fil- „Pierwszy dokument” : rium Scenariuszowego i tam, miejscami, prze- mu do kin, ale nie bez powodu – 16 kwietnia Ali- 1. „gośka, gola!” , reż. Joanna Kaczmarek szedł wręcz rewolucyjne zmiany. Ostatnim eta- na Janowska skończyła 85 lat. Trudno było jed- 2. „tak trzeba żyć” , reż. Paweł Sobczyk pem Laboratorium było spotkanie z producen- nak w to uwierzyć, podziwiając jej wigor i świet- 3. „szklana pułapka” , reż. Paweł Ferdek tami na festiwalu w Gdyni, gdzie udało mi się zany humor podczas uroczystości. Premiera i przy- 4. „gadzio” , reż. Kryspin Pluta interesować moim scenariuszem pana Włodzi- jęcie urodzinowe zorganizowane przez dystry- 5. „PRL de Luxe” , reż. Edyta Wróblewska mierza Niderhausa, szefa WFDiF. A potem jesz- butora Fundację Film Polski, odbyły się w Multi- DVD wzbogacono o angielskie napisy oraz informacje cze lekcja cierpliwości – dwa lata przygotowań, kinie w Złotych Tarasach. Sala na blisko 800 go- o twórcach filmów. Dystrybutorem „Polskich Debiu- starań o pozyskanie funduszy – by wreszcie ści pękała w szwach. Uroczystość prowadziła tów 2007” jest Kino Świat, zaś patronami medialnymi są: pod koniec sierpnia 2007 roku rozpocząć zdję- Grażyna Torbicka. Przed filmem widzowie wy- miesięcznik „Kino”, portal Stopklatka. pl, TVP Kultura. cia”. Stało się to możliwe dzięki dofinansowaniu słuchali krótkiego recitalu Grzegorza Turnaua. więcej informacji o każdym filmie na: www.sfp.org.pl filmu przez PISF. Odczytano również listy gratulacyjne od dyrek- „Niezawodny system” to pełna wdzięku, po- tor PISF Agnieszki Odorowicz, ministra kultury LABORATORIUM SCENARIUSZOWE godna opowieść o starszej pani, która próbuje Bogdana Zdrojewskiego oraz prezydenta Lecha – STARTUjE IV EdYCjA Kaczyńskiego wraz z małżonką. Oczywiście nie W dniach -7 marca 2008 odbyło się pierwsze spotkanie I K

S zabrakło stosów kwiatów i urodzinowego tortu. uczestników czwartej edycji Laboratorium Scenariuszo- L

O wego. Tradycyjnie już miało ono miejsce w Warszawie. P W Laboratorium Scenariuszowym pracuje- M

L W ciągu pięciu dni scenarzyści wysłuchali wykładów Ro-

I my nad 10 tekstami rocznie. Obecnie trwa F

A czwarta edycja warsztatów. Właśnie ruszyły berta Glińskiego, Macieja Karpińskiego oraz Grzegorza j C

A przygotowania do zdjęć do kolejnego filmu z La- Łoszewskiego. Spotkali się także z Agnieszką Holland, D

N boratorium – „Galerianek” Katarzyny Rosłaniec, która omówiła zgłoszone projekty. Po raz pierwszy odby- U F : . którego producentem również będzie Włodzi- ły się warsztaty z technik inspiracji, które poprowadził T O

F niezawodny system , reż. i. Szylko mierz Niderhaus i WFDiF. Marek Chojnacki. Opracowała Liwia mądzik 0 POLSKIE KINO MŁOdEGO WIdZA

W DNiACH 6-1 MARCA ODByŁ SiĘ W KAiRzE 18. MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL FiLMÓW DLA DziECi, NA KTÓRyM MIĘdZYNAROdOWE zOSTAŁy POKAzANE DziECiĘCE PRODuKCJE z AuSTRALii, CHiN, iNDii, uSA, KOREi, EGiPTu SUKCESY i KRAJÓW EuROPEJSKiCH. SzCzEGÓLNyM DNiEM DLA POLSKiEJ ANiMACJi ByŁ POLSKICH FILMÓW NA FESTiWALu 8 MARCA, GDy zOSTAŁA zORGANizOWANA RETROSPEKTyWA TWÓRCzOŚCi dZIECIĘCYCH WiTOLDA GiERSzA.

ameralna sala Opery w Kairze była wy- owacyjnie przyjęli wszystkie pokazywane filmy, malarstwa olejnego, dalszych projektów oraz K pełniona po brzegi młodymi widzami ale szczególnie przypadły im do gustu cztery możliwości współpracy filmowej w Egipcie i In- i uczestnikami festiwalu, którzy zjawili z nich: „Oczekiwanie”, „Czerwone i czarne”, „Po- diach. Poza projekcjami w ramach festiwalu filmy się tak licznie, aby zobaczyć animacje – jak to żar” i „Mały western”. Po projekcji, na konferencji Witolda Giersza były pokazywane w trzech salach określono – „wielkiego Polaka Witolda Giersza” prasowej, reżyser został wręcz zasypany pytania- kinowych Kairu: Metro, El Tahrir i Family Cinema. („of the Great Polish Witold Giersz”). Widzowie mi widzów na temat swojej pracy, sztuki animacji, Jednocześnie Witold Giersz uczestniczył w pracach międzynarodowego jury festiwalu w Kairze. Ale filmy dla dzieci i młodzieży to nie tylko animacja. To także pełnometrażowe filmy fabularne. Tego rodzaju polskie produkcje są od dawna nagradzane na festiwalach na całym świecie. Tak jak „Jestem” Doroty Kędzierzawskiej i Arthu- ra Reinharta, który zdobył kolejną nagrodę, tym razem na Tajwanie. W dniach 4-8 kwietnia w Tajpej odbył się 3. Mię- dzynarodowy Festiwal Filmów Dziecięcych organi- Witold giersz i Andrzej jasiewicz zowany przez fundację stacji telewizyjnej PTS. Kon- na spotkaniu z publicznością kurencja na tym organizowanym co dwa lata festiwalu była w tym roku bardzo duża: spośród nade- słanych 365 zgłoszeń z 41 krajów wyselekcjonowa- no 25 filmów, które zostały pokazane młodym widzom w Tajpej. W części konkursowej w kategorii „pełnometrażowy film fabularny” zwyciężył wspo- mniany film Kędzierzawskiej i Reinharta.

Dziecięcy jurorzy na festiwalu Z S R E I g A N N A O

Witold giersz j : . T

Dorosłe jury festiwalu Gala na zakończenie festiwalu i soheir Abd Al-kader , dyrektor festiwalu O F Opracowała cecylia Żuk WYBORY dO ZARZĄdÓW SFP 1 SEKCjI I OddZIAŁÓW STOWARZYSZENIA WYBORY FILMOWCÓW POLSKICH dO ZAPA

12.04.2008 10.05.2008 maja 2008 r. w Warszawie odbyło ODDziAŁ SEKCJA FiLMu 10 się zebranie sprawozdawczo-wy- borcze SFP-ZAPA. Na zebraniu zo- stało przedstawione sprawozdanie Rady Admini- KRAKOWSKi ANiMOWANEGO stracyjnej z działalności SFP-ZAPA za ostatnie Przewodniczący Zarządu: Jerzy Ridan , Przewodniczący: Jerzy Kalina , trzy lata. Podczas zebrania odbyły się również Wiceprzewodniczący Zarządu: Bogusław I Wiceprzewodniczący: Marek Serafiński , wybory do Rady Administracyjnej. Zmudziński , II Wiceprzewodniczący: Jerzy Kucia , Sekretarz: Robert Sowa , Sekretarz: Ewa Sobolewska , Wyniki wyborów: Członkowie Zarządu : Maria Malatyńska Członkowie Zarządu: Wojciech Wawszczyk , Członkowie – zespół producentów: i Jerzy Armata . Zbigniew Żmudzki i Zbigniew Kotecki . Maciej Strzembosz , Ewa Sobolewska , Andrzej Titkow , Zastępca Członka Rady – Janusz Skałkowski . Członkowie – zespół autorów: Andrzej Jaroszewicz , Juliusz Machulski , Halina Dobrowolska , Zastępca Członka Rady – Wiktor Skrzynecki .

Pozostali trzej Członkowie Rady zostaną wybrani na najbliższym zebraniu Zarządu Stowarzyszenia Filmowców Polskich. P

F ci Ethana i Joela Coenów „To nie jest kraj dla S /

A jAjECZKO 2008 starych ludzi”, tegorocznego zdobywcy K S

R Oscara w czterech kategoriach, w tym E I Z

D dwóch najważniejszych: za najlepszy film Ę K

. marca w kinie Muranów człon- dycyjnym, świątecznym – chociaż tym razem i najlepszą reżyserię. A : . kowie Stowarzyszenia Filmow- po-wielkanocnym – śniadaniu. Spotkanie za- T O

F 2 ców Polskich spotkali się na tra- kończyło się pokazem filmu w reżyserii bra-

j. Bromski składa życzenia członkom SFP 2 PISF PRZEGLĄd „RZECZPOSPOLITA KULTUR”

maju w warszawskim kinie Rejs został Borka, Marcela Łozińskiego, Marii Zmarz-Koczano- zorganizowany tematyczny przegląd wicz, Jacoba Dammasa i Kingi Dębskiej. Po filmach W filmów dokumentalnych z cyklu „sztu- odbywały się spotkania z twórcami i ekspertami. ka dokumentu”. Impreza zatytułowana „Rzeczpo- Przegląd „Rzeczpospolita kultur” został zinte- spolita kultur” była poświęcona tematyce różno- growany z wydarzeniami edukacyjno-artystyczny- rodności kulturowej w Polsce i dialogu międzykul- mi, takimi jak: Polskie Spotkania Europejskie, Pa- turowego. rada Schumana, warsztaty filmu dokumentalnego Przegląd polskich i zagranicznych filmów do- Dragon Forum, imprezami na Placu Zamkowym kumentalnych zaprezentował obraz współżycia oraz we współpracy ze środowiskiem uniwersytec- grup i jednostek o różnej narodowości i wyznaniu kim i filmowym. religijnym oraz kwestie dialogu międzykulturowe- Organizatorami przeglądu są Polski Instytut go i tolerancji. Filmy złożyły się na wizerunek Pol- Sztuki Filmowej i Arkana Studio, a partnerami ski jako kraju różnorodności i otwartości na in- TVP2 i Narodowe Centrum Kultury. Przegląd od- nych. Pokazały barwność kultur środka Europy. był się w ramach jubileuszowych 15. Polskich Spo- W programie znalazły się m.in. filmy Stanisła- tkań Europejskich pod patronatem Europejskiego wa Muchy, Mirosława Dembińskiego, Mirosława Roku Dialogu Międzykulturowego.

Drugi konkurs dotyczy współczesnych stosun- KONKURSY ków polsko-rosyjskich. Polski Instytut Sztuki Fil- mowej organizuje go wraz z Koncernem Filmo- wym „Mosfilm”. Prace należy nadsyłać do 30 wrze- SCENARIUSZOWE śnia 2008 roku do siedziby PISF, ul. Krakowskie Przedmieście 21/23, 00-071 Warszawa. Autor naj- lepszej pracy otrzyma nagrodę w wysokości 20 tys. olski Instytut sztuki filmowej przypomina scenariusz filmu fabularnego lub dokumentu fa- dolarów. na o trwających dwóch konkursach bularyzowanego o Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Oba scenariusze muszą być napisane w języku P na scenariusz filmowy. Scenariusze należy nadsyłać do 30 czerwca 2008 ro- polskim. Wraz z wersją drukowaną należy złożyć ku na adres Departament Wychowania i Promocji tekst w wersji elektronicznej oraz krótkie stresz- Pierwszy, organizowany wraz z Ministerstwem Obronności MON, al. Niepodległości 218, 00-911 czenie. Obrony Narodowej, jest konkursem otwartym Warszawa. Łączna pula nagród wynosi 70 tys. zł. Szczegóły na stronie: www.pisf.pl VARIA POŻEGNANIE: KRYSTYNA BOGUSŁAWSKA GdYNIA 2008

grudnia 2007 roku zmarła Krysty- Festiwal Polskich Filmów Fabu- 29 na Bogusławska, reżyser filmów . larnych odbędzie się w Gdyni dokumentalnych. W jej dorobku w dniach 15-20 września. Aktu- są m.in. dokumenty „Hrubieszów”, „Maja Ko- alne informacje o festiwalu, terminach zgłasza- morowska”, „Osada na surowym korzeniu”, nia filmów do konkursów oraz o akredytacjach „Zapatrzenie”, „Ile góra ma lat” i „Józefa opo- znajdują się na stronie: www.festiwalfilmow.pl. F S wieści…” oraz fabuła „Psalmus”. Za film „Wik- I P : tora Zina trzeciego świata opisanie” otrzymała . T O

w 1996 roku Nagrodę Fundacji Kultury. F VARIA

FESTIWAL ciągnięcie ręki przebywanie w świecie natury. Roz- lewiska Narwi, liczne bocianie gniazda, do których wracają prawowici mieszkańcy, chmary gęsi, pod- NAd NARWIĄ rywających się po odpoczynku z pól do dalszej po- dróży do swoich jeszcze odległych gniazd. Czaple dostojnie kroczące po mokrych łąkach. To wszyst- . MiĘDzyNARODOWy FESTiWAL ko jakby zeszło dopiero co z ekranu. FiLMÓW PRzyRODNiCzy iM. BRACi WAGÓW Bracia Wagowie to nasi XIX-wieczni przyrodnicy – naukowcy. Od pierwszego konkursu festiwal ich imienia cieszy się dużym zainteresowaniem. krystyna krupska-Wysocka obrońców i wsparcie dla lokalnych samorządów. Zgłaszane są filmy nie tylko z Europy, ale ze Towarzystwu prezesuje Joanna Wierzbicka, re- wszystkich kontynentów. Realizatorów, którzy ilka dni temu usłyszałam w Wiadomo- żyser, autorka wielu filmów dokumentalnych, przyjeżdżają na festiwal, urzeka piękno biebrzań- ściach tVP (i to jako jedną z pierwszych in- oświatowych i przyrodniczych, członek jury szere- skich i narwiańskich bagien, oraz bogactwo gatun- K formacji), że w tamizie – do nie dawna gu europejskich festiwali przyrodniczych. Z inicja- ków chronionych zwierząt. Niektórzy wracają, aby jeszcze tak zanieczyszczonej, iż żadna ryba w niej tywy jej i scenarzysty Macieja Faflaka oraz współ- realizować tu swoje filmy. przetrwać nie mogła – pojawiły się koniki mor- pracy miejscowych władz samorządowych w 2000 W finale tegorocznego konkursu wzięły skie. I rzeczywiście – na ekranie w czyściutkiej, roku powstał i odbywa się co dwa lata Międzynaro- udział 42 filmy, w tym: z Niemiec -15, z Polski – 12, przejrzystej wodzie, wśród zielonych listków ja- dowy Festiwal Filmów Przyrodniczych im. Braci z Austrii – 5, z Hiszpanii – 2, z Australii – 2, z Fin- kiejś roślinności kołysały się z wdziękiem koniki Wagów. Jest to festiwal nietypowy, bo wędrujący. landii – 2, z Holandii – 1, z Izraela – 1, z USA – 1, morskie. A to miedzy innymi dlatego, że do tami- Pierwszy i drugi miały siedzibę w Wiznie nad Na- z Ukrainy – 1, z Belgii – 1, z Francji -1, z Chin – 1. zy od jakiegoś czasu nie wpływają już wielkie stat- rwią, następne w Goniądzu nad Biebrzą, w Rajgro- Międzynarodowe jury przyznało Grand Prix, ki. znaleźli się widocznie tam w Anglii ludzie, któ- dzie, a tym razem w Tykocinie, też nad Narwią. Ale czyli Wielkiego Żurawia polskiemu filmowi pt. „Pro- rzy potrafili dokonać oceny wartości – i wybrać to, wszystkie festiwale odbywały się zawsze w czasie sta historia wszystkiego” w reżyserii Doroty Adam- co cenniejsze. wiosennych albo jesiennych przelotów ptaków, bo kiewicz. Jest to nagroda fundowana przez Dyrekto- właśnie tu, w tych okolicach wiedzie ptasi szlak ra PISF. Nagrodę Prezesa SFP otrzymał austriacki Kilka pierwszych kwietniowych dni spędziłam znad Atlantyku po Syberię. Goście festiwalowi: film „Tygrys i mnich” reżyseria Haralda Pokiesera. nad inną rzeką. Nad rzeką niezwykłą, dziką, rozle- przyrodnicy albo miłośnicy przyrody – a są to twór- 5. Festiwal Braci Wagów już za nami. Obejrza- wającą się szeroko między trawy i trzciny w dzie- cy filmów konkursowych, producenci, a także na- łam wiele pięknych, ciekawych, choć nieraz za- siątki ciągle zmiennych strumyków i odnóg, ukowcy, nauczyciele, dziennikarze z różnych stron smucających filmów. Chciałabym, aby mogły trafić po mokradłach zamieszkałych przez ptactwo, bo- świata i młodzież z pobliskich szkół – otóż owi go- na ekrany naszych telewizorów i to nie w środku bry, wydry, łosie. To Narew, którą chciano wpuścić ście mogą od rana do wieczora oglądać filmy o te- nocy. Czy odbędzie się następny festiwal? Tak, jeśli w grzeczne koryto i nawet w latach 70. częściowo matyce, która ich tu właśnie ściągnęła. Ale nie tylko dopiszą sponsorzy. Oby. tak zrobiono. W 1997 roku powstało na Podlasiu – uczestnicząc w festiwalu i organizowanych wy- Towarzystwo NAREW. Unikalna przyroda znalazła cieczkach (jak ja w tym roku) mają nieomal na wy- więcej o festiwalu: www.wagabrothersfestival.org.pl

Gęsi na szlaku przelotów uczestnicy festiwalu uczestnicy festiwalu na szlaku przelotów (Narwiański Park Narodowy) w Narwiańskim Parku Narodowym Atlantyk – Syberia I K S W O Ł O D A W

Z > najlepszy film: „Wszystko płynie”, reż. Edyta Turczanik S U

E LAUREACI 5. MF ANIMACjI REANIMACjA (Stowarzyszenie Twórców Filmu Animowanego, Ekspe- D A

T rymentalnego i Video Studio A w Krakowie) , I

K nAgRody W konkuRsIe głÓWnym (jury: Ryszard > nagroda honorowa: „Bell Ringer”, reż. Dustin Rees > Wyróżnienia: „Epizod”, reż. Agata Gorządek (PWSFTviT C I

W horowitz - przewodniczący, tsivka oren , mait Laas , (Szwajcaria) w Łodzi) i „Dzień”, reż. Piotr Szczepanowicz (PWSFTviT A S

Ł daniel markowicz i Adam Wyrwas ): nAgRody stoWARzyszenIA fILmoWcoW PoL- w Łodzi) E

W > złoty Ślimak: „Jour de gloire”, reż. Bruno Collet (Francja) skIch dLA nAjLePszych fILmÓW PoLskIch (jury: A P :

. > najlepszy film dla dzieci: „Radostki”, reż. Magdalena marek skrobecki - przewodniczący, jerzy kalina , nAgRodA PuBLIcznoŚcI: „in Berlin”, reż. Cassiano T O

F Osińska (Se-ma-for, Łódź) jacek Rokosz ): Prado (Wielka Brytania) VARIA mi Dragon Forum są Arkana Studio i Krakowska WARSZTATY dRAGON FORUM Fundacja Filmowa, a partnerami: PISF, SFP, Mi- strzowska Szkoła Reżyserii Filmowej Andrzeja Waj- dniach 24–26 kwietnia br. w Zamku tów, których uczestnicy, pod okiem uznanych wy- dy, Społeczny Instytut Filmowy, European Docu- W Ujazdowskim w Warszawie odbył kładowców, przygotowują od strony scenariuszo- mentary Network, International Visegrad Fund, się drugi warsztat scenariuszowo-pro- wej i produkcyjnej projekt filmu dokumentalnego Central European Initiative, Institute of Documen- dukcyjny tegorocznego Dragon Forum. Na projekt do profesjonalnej prezentacji na pitchingu podczas tary Film-Prag, Ukrainian Context Documentary Fe- Dragon Forum 2008 składa się cykl trzech warszta- Krakowskiego Festiwalu Filmowego.Organizatora- stival–Kiev, Documentary Film Festival Leipzig.

dVd Z FILMAMI szałka, Mariolę Dopartową, Se- weryna Kuśmierczyka i Andrzeja POLSKIEj SZKOŁY FILMOWEj Bukowieckiego. Filmy wydane zostały przez Best Film z inicjaty- kazał się drugi box filmów polskiej szko- nych” i „Nikt nie woła” Kazimierza Kutza. wy i ze środków PISF. Są do ku- ły filmowej na DVD z tytułami: „Zezowate Do płyt dołączone są książeczki z tekstami pienia w Empikach. u więcej na stronie: szczęście” i „Eroica” Andrzeja Munka, „Po- w języku polskim i angielskim, napisanymi spe- ciąg” Jerzego Kawalerowicza oraz „Krzyż Walecz- cjalnie do tego wydawnictwa przez: Rafała Mar- www.polskaszkolafilmowa.pl 6. PRZEGLĄd FILMÓW STUdENCKICH ZŁOTE PIÓRO „ŁOdZIĄ PO WIŚLE” dLA GRAŻYNY ARATY

rzez trzy dni – od 4 do 6 kwietnia – juRy W skłAdzIe: Petr zelenka – przewodniczący, towarzyszenie Prasy Zagranicznej oraz Unia w warszawskim kinie Luna widzowie Arthur Reihnart , Xawery Żuławski Dziennikarzy Filmowych rozdały w Paryżu P przyznało następujące nagrody: S obejrzeli przeszło 70 krótkich filmów fa- coroczne nagrody przyznawane twórcom, bularnych, dokumentalnych i animowanych. Na- dziennikarzom i krytykom filmowym. Złote Pió- grodę Prezesa Stowarzyszenia Filmowców Pol- I nagroda – „Trening” ro 2008 dla najlepszego zagranicznego dziennikarza skich za „twórczą fantazję i artystyczną odwagę” w reżyserii Julii Kolberger (fabuła) filmowego otrzymała Polka – Grażyna Arata, stała ko- otrzymał Marcin Władyniak za film „Pan Much”. II nagroda – „Nagle na zawsze” respondentka i krytyk miesięcznika „Kino”. Przegląd organizowany jest przez Wydział Reży- w reżyserii zbigniewa Bzymka (fabuła) Od kilku lat Grażyna Arata jest również sekreta- serii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTviT w Łodzi. III nagroda – „Krupka 0,” rzem generalnym Académie de Lumières, stowarzy- Wielką popularnością cieszyły się pokazy z oka- w reżyserii Michała Dawidowicza (dokument) szenia dziennikarzy światowej prasy akredytowa- zji 60-lecia łódzkiej Filmówki. Pokazano prze- IV nagroda – „Epizod” w reżyserii Agaty Gorządek (animacja) nych w Paryżu. Przyznają oni co roku Prix Lumières szło 100 etiud reżyserów tj.: Roman Polański, nagroda za najlepsze zdjęcia do filmu reżyserskiego oceniając i wyróżniając dokonania kinematografii Krzysztof Kieślowski, Wojciech Wiszniewski, – Radosław Ładczuk za zdjęcia do filmu „Luksus” francuskiej. Jak podkreślali jurorzy, to dzięki Graży- Marcel Łoziński, Marek Piwowski, Radosław Pi- w reżyserii Jarosława Sztandery nie Aracie, jej twórczemu uporowi i wytrwałej pracy, wowarski, Krzysztof Zanussi, Andrzej Wajda nagroda publiczności – „Luksus” Prix Lumières mogła pokonać wiele przeszkód i wal- i Feliks Falk. w reżyserii Jarosława Sztandery czyć o należną jej rangę.

głośniejsze klasyczne filmy grozy, mix egzotyczny 35. IŃSKIE LATO FILMOWE 1-10.08.2008 – Azja, Afryka, Ameryka Łacińska oraz dokumenty świata – obrazy współczesności. programie najbliższej edycji Ińskiego ków i historyków z Polski i Niemiec, najnowsze ki- Organizatorami imprezy są: Stowarzyszenie W Lata Filmowego znajdą się m. in.: naj- no Europy Wschodniej, nowe kino polskie, retro- Ińskie Lato Filmowe, Urząd Gminy i Miasta Ińsko nowsze kino niemieckie, pokazy fil- spektywy (m. in. Jacka Bławuta), kamienie milowe oraz Internetowy Serwis Filmowy Stopklatka. pl. mów historycznych oraz debata z udziałem kryty- kinematografii węgierskiej, klasyka horroru – naj- www.ilf.stopklatka.pl 8. MIĘdZYNAROdOWY FESTIWAL FILMOWY ZBIGNIEW ERA NOWE HORYZONTY 17-27.07.2008 RYBCZYŃSKI dOCTOREM HONORIS CAUSA ak jak w poprzednich edycjach najważ- i zagranicznych festiwalach. Międzynarodowe ju- T niejszą częścią festiwalu będzie Między- ry przyzna zwycięzcy Wrocławską Nagrodę Fil- bigniew Rybczyński, pierwszy polski zdo- narodowy Konkurs Nowe Horyzonty mową ufundowaną przez Prezydenta Wrocławia z bywca Oscara (1983: za najlepszy krótki obejmujący 16 nieprezentowanych w Polsce, sta- w wysokości 100 tys. zł (60 tys. dla reżysera, 40 film animowany – „Tango”) 6 czerwca rannie wyselekcjonowanych filmów. Jeden z nich tys. dla producenta). otrzymał tytuł Doctora Honoris Causa PWSFTviT otrzyma Grand Prix – Nagrodę Publiczności. W tym roku odbędą się m.in. przeglądy kina w Łodzi za „szczególny kunszt artystyczny i wyna- Znaczącym zmianom uległ konkurs Nowe Fil- nowozelandzkiego i brazylijskiego oraz retro- lazczość w dziedzinie sztuki filmowej oraz kreowa- my Polskie. Do selekcji przyjmowane są filmy, spektywy Theo Angelopoulosa, Terence’a Davie- nia nowej widzialności na przełomie XX i XXI wie- które miały swoją premierę po 29 lipca 2007 ro- sa, Vincenta Warda, Andrzeja Żuławskiego, Wi- ku przez twórcze wykorzystanie zdobyczy sztuki, ku, zarówno tytuły premierowe, jak i te, które by- tolda Leszczyńskiego i Alexandra Sroczyńskiego. techniki i nauki, a także za zasługi w ugruntowa- ły pokazywane w kinach oraz na innych polskich www.eranowehoryzonty.pl niu sławy jego łódzkiej Alma Mater”. VARIA „Niezły kanał” w reżyserii Sebastiana Pańczyka. POLSKIE ANIMACjE NA FESTIWALU W ANNECY Do sekcji pozakonkursowej filmów krótkome- trażowych zakwalifikowały się dwie polskie anima- ztery polskie animacje znalazły się w oficjal- Do konkursowej sekcji Filmy Krótkometrażowe cje: „Arka” Grzegorza Jonkajtysa oraz „Refreny” Wio- C nych sekcjach najważniejszego światowego zakwalifikowały się: „Kizi Mizi” w reżyserii Mariusza letty Sowy. festiwalu filmów animowanych w Annecy Wilczyńskiego oraz „7 More Minutes” w reżyserii Iza- W ubiegłym roku główną nagrodę festiwalu – we Francji. Tegoroczna edycja festiwalu odbędzie się beli Plucińskiej (koprodukcja niemiecko-polska). The Annecy Cristal – oraz Nagrodę publiczności w dniach 9-14 czerwca 2008. W konkursowej sekcji Seria Telewizyjna znalazł się otrzymał film „Piotruś i wilk”.

LAUREACI KONKURSU cin Litewka i Jarosław Banaszek za tekst pt. „Derby”. Zwycięski scenariusz bierze udział w finale między- HARTLEY-MERRILL 2008 narodowym konkursu, którego wyniki poznamy w maju. Organizatorem polskiej edycji konkursu łówną Nagrodę polskiej edycji Konkursu HBO w wysokości 4 tys. zł przypadło Agacie Nowak jest Mistrzowska Szkoła Reżyserii Filmowej Andrze- G Hartley-Merrill w wysokości 15 tys. zł zdobył za tekst „Dwa światy, zaświaty”, a trzecie miejsce ja Wajdy, a partnerami-współorganizatorami są: Pol- Michał Rogalski za scenariusz „Letnie prze- oraz Nagrodę Specjalną Polskiego Instytutu Sztuki ski Instytut Sztuki Filmowej, HBO Polska oraz Fun- silenie”. Drugie miejsce wraz z Nagrodą Specjalną Filmowej (3 tys. zł) zdobyli Tomasz Szafrański, Mar- dacja Edukacji Filmowej Andrzeja Wajd y. POLSKIE FILMY NA UKRAINIE OPOLSKIE LAMY

iedem najnowszych polskich filmów zna- dy, „Wszystko będzie dobrze” Tomasza Wiszniew- estiwal Filmowy Opolskie Lamy to naj- S lazło się w programie trzeciej edycji prze- skiego i „Jasminum” Jana Jakuba Kolskiego. F większe wydarzenie filmowe na Opolsz- glądu Dni Filmu Polskiego na Ukrainie. Po projekcjach we Lwowie, gdzie przegląd miał czyźnie. W tym roku organizatorzy prze- Ukraińscy miłośnicy kina mieli okazję zapoznać się swoją inaugurację, filmy zostały również pokazane widywali udział 500 widzów, ale filmy festiwalowe z najciekawszymi produkcjami ostatnich dwóch w Odessie, Charkowie i Kijowie. 16 kwietnia An- obejrzała rekordowa, ponad trzytysięczna publicz- lat; pokazane zostały m. in.: „Katyń” Andrzeja Waj- drzej Wajda, obecny na pokazie swojego filmu, ność. Tematem tegorocznych Lam była twórczość dy, „Sztuczki” Andrzeja Jakimowskiego, „U Pana otrzymał z rąk prezydenta Wiktora Juszczenki Or- Krzysztofa Kieślowskiego. Festiwal rozpoczął się Boga w ogródku” Jacka Bromskiego, „Korowód” Je- der Jarosława Mądrego, jedno z najwyższych od- jeszcze w lutym pokazami „Dekalogu”, a w czasie im- rzego Stuhra, „Jasne błękitne okna” Bogusława Lin- znaczeń Ukrainy. prezy zaprezentowano kolejne filmy fabularne („Przypadek”, „Bez końca”, „Podwójne życie Weroni- „CO NAM dZIŚ MÓWI KIEŚLOWSKI?” ki”, cykl „Trzy kolory”) oraz dokumenty („Refren”, „7 kobiet w różnym wieku”, „Gadające głowy” PO HEBRAjSKU i „Z punktu widzenia nocnego portiera”) reżysera. Wydarzeniem był wykład przyjaciela Krzysztofa Kie- ok Polski w Izraelu otwiera retrospektywa usza Wernera, takich jak: „Wieczny Polak. Wspo- ślowskiego, aktora i reżysera Jerzego Stuhra, które- R Krzysztofa Kieślowskiego, odbywająca się mnienie o Krzysztofie Kieślowskim” wybitnego kry- mu została przyznana Honorowa Lama. w filmotekach Jerozolimy, Hajfy i Tel Awi- tyka izraelskiego Dana Fanaru, „Droga Kieślowskie- Wramach festiwalowej Panoramy Kina Światowego wu. Prezentacjom towarzyszy wydana nakładem In- go” Tadeusza Sobolewskiego, „Niełatwo wierzyć, że zaprezentowano poruszający obraz „4 miesiące, 3 tygo- stytutu Adama Mickiewicza publikacja pt. „Co nam świat istnieje” Andrzeja Wernera oraz esej „Jakiś dnie i 2 dni” Cristiana Mungiu i „Karmel” Nadine Labaki. dziś mówi Kieślowski?”. To pierwsza książka w języ- czas” przyjaciółki reżysera, wybitnej reportażystki 11 kwietnia rozpoczęto projekcje 38 filmów kon- ku hebrajskim poświęcona twórczości reżysera. Hanny Krall. Osobną część książki stanowią wypo- kursowych wyłonionych spośród 300 nadesłanych Publikacja jest antologią tekstów pod red. Mate- wiedzi samego Kieślowskiego. z całej Polski. Filmy oceniane były w dwóch kategoriach: Najlepszy Film Amatorski i Najlepsza Etiuda ROBERT GLIŃSKI Filmowa. Obrazy oceniała publiczność oraz jury w składzie: Anita Piotrowska, Tomasz Jurkiewicz NOWYM REKTOREM ŁÓdZKIEj FILMÓWKI i Tomasz Różycki. Grand Prix w konkursie Etiud Fil- mowych jury przyznało „Kongoli” Sylwestra Jakimo- owym rektorem Państwowej Wyższej stał rektorem – zbierali podpisy poparcia. Wybór wa, a w konkursie filmów amatorskich został nagro- N Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej nagrodzili brawami. dzony Grzegorz Borowiak za „Agenta 700”. „Kongo- wŁodzi został Robert Gliński. Urząd obej- Gliński jest autorem m.in. filmów „Niedzielne la” została również uhonorowana Nagrodą Publicz- mie 1 września. Jego kadencja potrwa do roku 2012. igraszki”, „Wszystko, co najważniejsze...”, „Cześć, ności. Jury wyróżniło: „Kilka prostych słów” w reży- Robert Gliński od kilku lat prowadzi zajęcia ze Tereska”, „Wróżby kumaka” oraz „Benek”. Dwu- serii Anny Kazejak-Dawid, „Poddasze” Łukasza Bur- studentami łódzkiej szkoły. To oni chcieli, żeby zo- krotnie zdobył Grand Prix gdyńskiego festiwalu. sy i „Edinę” Nenada Mikovića.

dą mogli uzyskać europejski dyplom licencjata. LICENCjAT WARSZAWSKIEj SZKOŁY FILMOWEj Mówi Maciej Ślesicki: „Porozumienie pomiędzy obiema szkołami daje naszym słuchaczom możli- środę 14 maja 2008 r. Warszawska Akademii Miroslava Ondricka (FAMO) wraz z jej wość zdobycia dyplomu uznawanego w Europie W Szkoła Filmowa, założona w 2004 roku słynnym założycielem. W czasie spotkania podpi- ina świecie. Jest to niewątpliwie duży atut w dalszej przez reżysera Macieja Ślesickiego i ak- sano porozumienie, dzięki któremu słuchacze karierze zawodowej przyszłych reżyserów i operatora Bogusława Lindę, gościła delegację Filmovej dwóch wydziałów – reżyserii i operatorskiego – bę- torów”. opracowała natalia chojna 6 BOX OFFICE

BoXoffIce 1Q2008, 04.01 - 03.04.2008 - WszystkIe fILmy TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY dYSTRYBUTOR KRAj WPŁYWY WPŁYWY WIdZOWIE WIdZOWIE KOPIE dATA Od PREMIERY Od PREMIERY 1 LEJDiS LEJDiS iTi CiNEMA Polska 9 97 608 2 26 072 9 97 608 2 26 072 160 01.02.2008 2 ASTERix NA OLiMPiADziE ASTERix Aux JEux OLyMPiQuES SPi Hiszpania/Niemcy/Francja 9 97 209 66 29 9 97 209 66 29 16 2.01.2008 3 JESzCzE RAz JESzCzE RAz MONOLiTH Polska 9 298 90 90 62 9 71 80 616 11 118 0.01.2008 4 zACzAROWANA ENCHANTED FORuM FiLM uSA 8 616 769 80 7 8 616 769 80 7 100 18.01.2008 5 STEP uP 2 STEP uP 2 THE STREETS MONOLiTH uSA 6 78 22 0 98 6 78 22 0 98 67 29.02.2008 6 SKARB NARODÓW: NATiONAL TREASuRE: FORuM FiLM uSA 6 78 2 1 266 6 78 2 1 266 100 0.01.2008 KSiĘGA TAJEMNiC BOOK OF TREASuRE 7 NiE KŁAM, KOCHANiE NiE KŁAM, KOCHANiE iTi/iNTERFiLM Polska 6 600 92 98 09 6 600 92 98 09 16 28.0.2008 8 ALViN i WiEWiÓRKi ALViN AND THE CHiPMuNKS iMPERiAL CiNEPix uSA 216 98 9 98 216 98 9 98 70 11.01.2008 9 JESTEM LEGENDĄ i AM LEGEND WARNER uSA 197 8 12 802 197 8 12 802 81 11.01.2008 10 ROzMOWy NOCĄ ROzMOWy NOCĄ SPi Polska 12 708 1 261 12 708 1 261 112 1.02.2008 TOP 10: 103 566 229 6 502 441 11 RANCzO WiLKOWyJE RANCzO WiLKOWyJE FORuM FiLM Polska 7 78 21 91 6 027 0 81 718 10 26.12.2007 12 MAŁA WiELKA MiŁOŚĆ MAŁA WiELKA MiŁOŚĆ iTi CiNEMA Polska 609 2 22 72 609 2 22 72 90 29.02.2008 13 AMERiCAN GANGSTER AMERiCAN GANGSTER uiP uSA 1 69 202 1 69 202 6 2.01.2008 14 MGŁA THE MiST KiNO ŚWiAT uSA 8 08 202 99 8 08 202 99 6 07.0.2008 15 WySPA DiNOzAuRA uRMEL AuS DEM EiS ViSiON Niemcy 2 668 212 16 2 668 212 16 60 08.02.2008 16 P.S. KOCHAM CiĘ P.S., i LOVE yOu MONOLiTH uSA 2 916 6 179 696 2 916 6 179 696 61 1.02.2008 17 10,000 B.C. 10,000 B.C. WARNER uSA 2 811 287 167 0 2 811 287 167 0 7 1.0.2008 18 JuMPER JuMPER iMPERiAL CiNEPix uSA 2 8 26 1 9 2 8 26 1 9 60 1.02.2008 19 POKuTA ATONEMENT uiP Wlk. Brytania/Francja 2 21 2 10 226 2 21 2 10 226 9 08.02.2008 20 BuTELKi zWROTNE VRATNE LAHVE iTi CiNEMA Czechy/Wlk. Brytania 2 07 6 10 971 2 07 6 10 971 18.01.2008 TOP 10: 30 469 121 1 866 645 TOP 20: 134 035 350 8 369 086

BoXoffIce 1Q2008, 04.01 - 03.04.2008 - fILmy PoLskIe TYTUŁ dYSTRYBUTOR WPŁYWY WIdZOWIE WPŁYWY WIdZOWIE KOPIE dATA Od PREMIERY Od PREMIERY PREMIERY 1 LEJDiS iTi CiNEMA 9 97 608 2 26 072 9 97 608 2 26 072 160 01.02.2008 2 JESzCzE RAz MONOLiTH 9 298 90 90 62 9 71 80 616 11 118 0.01.2008 3 NiE KŁAM, KOCHANiE iTi/iNTERFiLM 6 600 92 98 09 6 600 92 98 09 16 28.0.2008 4 ROzMOWy NOCĄ SPi 12 708 1 261 12 708 1 261 112 1.02.2008 5 RANCzO WiLKOWyJE FORuM FiLM 7 78 21 91 6 027 0 81 718 10 26.12.2007 6 MAŁA WiELKA MiŁOŚĆ iTi CiNEMA 609 2 22 72 609 2 22 72 90 29.02.2008 7 REzERWAT FiLM POLSKi 2 08 67 126 79 2 08 67 126 79 61 11.01.2008 8 KATyŃ iTi CiNEMA 270 68 21 9 100 821 2 77 126 189 21.09.2007 9 SzTuCzKi KiNO ŚWiAT 102 26 8 89 2 72 97 17 822 26.10.2007 10 PORA uMiERAĆ BEST FiLM 88 86 7 18 77 68 076 20 19.10.2007 TOP 10: 70 870 792 4 358 343

zAPoWIedzI PoLskIch fILmÓW mAj - sIeRPIen 2008

dATA PREMIERY TYTUŁ dYSTRYBUTOR 1 16-0-2008 Niezawodny system Film Polski 2 06-06-2008 Chłopiec na galopującym koniu Film Polski 3 0-07-2008 Jak żyć Vision 4 1-08-2008 Nieruchomy poruszyciel Vision 5 08-2008 Mała Moskwa interfilm *stan na 12.0.2008

ZAPRASZAMY NA SCRIPT FESTIVAL! 8-12 LIPCA 2008

cript Festival jest integralną częścią Fe- na serial telewizyjny. ale także próba znalezienia rozwiązań w celu za- S stiwalu Lato Filmów, który do tej pory W ramach festiwalu powstaje „Katalog Scena- spokojenia potrzeb całego sektora zawodowego, odbywał się najpierw w Kazimierzu, po- rzystów Polskich”, branżowa baza informacyjna, skonsolidowania środowiska, działań edukacyj- tem w Toruniu, a obecnie przeniósł się do War- dostępna w formie drukowanej i internetowej. nych oraz powołania do życia Sekcji Scenarzy- szawy. Script Festival to impreza cykliczna, któ- Formularz wpisu do katalogu, bezpłatne akredy- stów przy SFP. ra ma się stać dla polskiego środowiska scenariu- tacje i informacje o festiwalu można znaleźć Script Festival odbywa się pod patronatem szowego centralnym miejscem spotkań. W pro- na stronie www.latofilmow.pl. Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i Stowarzy- gramie przewidziano debaty, panele dyskusyjne, Festiwal zakończy pierwsze w Polsce Forum szenia Filmowców Polskich. Impreza odbędzie wykłady, analizy, spotkania informacyjne oraz Scenarzystów, organizowane pod auspicjami się w Starej Bibliotece Uniwersytetu Warszaw- trzy programy szkoleniowe: dla autorów pracu- Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Na forum skiego przy Krakowskim Przedmieściu 26/28. jących nad pierwszym scenariuszem kinowym, zostanie przygotowana i zaprezentowana anali- Laboratorium Scenariuszowe oraz unikatowe za obecnej sytuacji scenariusza i scenarzysty zgłoszenia na Forum Scenarzystów: Cecylia Żuk, warsztaty dla twórców, którzy mają pomysł w Polsce. Celem Forum będzie nie tylko dyskusja, [email protected], tel. 0-69167777.