Juliusz Machulski 4 PREMIERY PO LATACH Sublokator 50

CMY CY MY CM K Y M C plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 12016-01-1113:04:13

MAGAZYN FILMOWY 12 (64) / grudzień 2016 Krzysztof Kieślowski –inspiracje nie robię filmów na festiwale JuliuszMachulski TEMAT NUMERU WYWIAD

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 12 (64) / grudzień 2016 nr 64 POLSCYgrudzień 2016 Spis treści SFP/ZAPA 3 Fale 44 Kolekcja sukienek 46 ROZMOWA NUMERU Szczęście świata 48 FILMOWCYJuliusz Machulski 4 PREMIERY PO LATACH Sublokator 50

W PRODUKCJI 51

NA PLANIE notacjeAtak paniki 52 FESTIWALE ZA GRANICĄ Lipsk 54 Sewilla

Fot. Kuba Kilian-Kuźnia Zdjęć/SFP Kilian-Kuźnia Fot. Kuba 55 Lublana 56 TEMAT NUMERUarchiwalnePraga 58 Krzysztof Kieślowski – inspiracje 12 POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE 60

KRÓTKOMETRAŻOWCY Nowa książka 64

REFLEKSJE Audiowizualna historia kina 66 10 000 dni filmowej podróży68 Nie ma stolika 70

Rys. Zbigniew Stanisławski Rys. MOJA (FILMOWA) MUZYKA Andrzej Panufnik 71 WYDARZENIA I JUBILEUSZE Nagroda „Perspektywa” 20 SWOICH NIE ZNACIE 60-lecie Studia Miniatur Filmowych 22 Maria Duffek72 Dyplomaci w Kulturze 24 NIEWIARYGODNE PRZYGODY NAGRODY POLSKIEGO FILMU Platynowy Zamek 26 Był jazz 74 Platynowe Koziołki 28 MIEJSCA plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 1 2016-01-11 13:04:13 Kino Kijów FESTIWALE W POLSCE 76 Amerykański Festiwal Filmowy 30 (64) / grudzień 201612 (64) STUDIO MUNKA 78 Warszawski Festiwal Filmów Koreańskich 31 ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PLISSN 2353-6357

2016 EMiGRA 32 PISF 82 grudzień / ) Cinemaforum 33 64 ( 12 Camerimage 34 C KSIĄŻKI 84 M

CM Off Cinema36

CMY K NURT 37 DVD/CD 86 Człowiek w Zagrożeniu 38

MAGAZYN FILMOWY Etiuda&Anima 39 IN MEMORIAM 87 WYWIAD Juliusz Machulski nie robię filmów na festiwale POLSKIE PREMIERY VARIA 89 TEMAT NUMERU Kalendarz premier 40 Krzysztof Kieślowski – inspiracje Jarocin, po co wolność 42 BOX OFFICE 99

Na okładce: Juliusz Machulski Fot. Adam Tuchliński/Newsweek/FORUM

MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 SFP/ZAPASFP SFP/ZAPA

Jacek Bromski Stowarzyszenie Prezes SFP Koleżanki i Koledzy, piszę do Was jeszcze w listopadzie, miesiącu niezwykle smutnym, kiedy wspominamy dą święta. Może są gdzieś tacy, którzy mijającego roku nie Kowalewskiej Więzi znalazł się na oscarowej shortliście oraz Filmowców tych, którzy odeszli. W tym czasie pożegnaliśmy również kilkoro z nas. Oni są już u Pana zaliczą do udanych, ale z całą pewnością w gronie tym w konkursowej selekcji festiwalu Sundance. Boga, nam pozostaje pamięć o nich i ich twórczość. Inie znajdziemy polskich filmowców. Na trzy tygodnie W kontekście międzynarodowej obecności polskiego kina Polskich Numer grudniowy, który macie przed sobą, przed końcem 2016, w dziesiątce najchętniej oglądanych fil- warto odnotować fakt zakończenia obchodów Roku Krzysz- jak zwykle zawiera wiele bardzo interesu- mów w polskich kinach, połowę stanowią tytuły wyprodu- tofa Kieślowskiego. W „Magazynie Filmowym” puentujemy to wygrywa jących artykułów. Dla mnie najciekawszy kowane nad Wisłą – w tym Wołyń i dwa Pitbulle. Co więcej, wydarzenie tekstem Mikołaja Jazdona „W dialogu z Kieślow- jest tekst Jerzego Armaty o Jacku Adam- już w tej chwili, po raz kolejny pobity skim”. Dowiadujemy się z niego m.in. czaku, tegorocznym laureacie Platyno- został rekord zarówno frekwencji, jak o imponującej skali wpływu twórczości z Burda Publishing Polska wych Koziołków. To wspaniały artysta, i wpływów. Jeśli te wartości będą przy- Kieślowskiego na artystów światowego którego twórczość dla dzieci i doro- rastać w dotychczasowym tempie, to kina. Ślady inspiracji dokonaniami reży- od koniec września br. Sąd Apela- słych powinna dotrzeć do każdego bardzo prawdopodobne, że przyszły sera Przypadku znajdziemy w filmach cyjny w Warszawie nakazał wydawcy domu i szkoły. Jestem już wiekowa, ale rok będziemy kończyć z wynikiem 50 takich twórców jak: Tom Tykwer, Paul Ptakich tytułów prasowych, jak m.in. zawsze bardzo interesuje mnie to, co mln sprzedanych biletów oraz z wpły- Thomas Anderson, Paul Haggis, Ale- „Gala”, „Focus”, i „Claudia”, zapłatę tan- dotyczy wychowania dzieci i młodzieży wami, które przekroczą magiczną gra- jandro González Iñárritu czy Steven tiem należnych twórcom za dodawanie do przez sztukę. Jacek Adamczak ma tu nicę miliarda złotych. Soderbergh. czasopism płyt z filmami (tzw. insertów). wielkie zasługi. W dodatku związany jest Mijający rok to także czas intensyw- Pozostając w sferze podsumowań mija- Pozwem przeciwko wydawcy objęliśmy z Poznaniem, miastem tak mi bliskim.

nej obecności polskiego kina na are- jącego roku, warto odnotować jeszcze łączny nakład kilku milionów płyt zwie- Życzę Wam wszystkim pięknych Świąt Fot. Kędzierska/SFP Adrianna nie międzynarodowej, czas umacniania jeden wielki sukces naszego środowiska. lokrotnionych w latach 2003-2007. Sąd, Bożego Narodzenia, a w nadchodzącym jego wysokiej pozycji. Nasze filmy oraz Wygląda na to, że obecna władza, dzięki oddalając apelację spółki Burda, uznał roku wspaniałych wydarzeń filmowych. ich twórcy doceniani byli na najważ- naszemu ogromnemu zaangażowaniu wszystkie roszczenia SFP-ZAPA i obok Szczególne życzenia przesyłam niejszych imprezach na świecie, m.in. i uporowi, zaczyna rozumieć wreszcie, należności głównej zasądził także odsetki. dla wszystkich Kolegów z Pozna-

na Sundance (Wszystkie nieprzespane Fot. Borys Skrzyński/SFP że ochrona własności intelektualnej, to Kolejny już prawomocny wyrok korzystny nia – sił, energii i zapału w pracy noce, Córki Dancingu), Berlinale (Zjed- ochrona polskiej kultury. Szykowane dla SFP-ZAPA potwierdził prawo Stowa- z dziećmi i młodzieżą. Jesteście noczone Stany Miłości), w Wenecji (Złoty Lew dla Jerzego zmiany w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych rzyszenia do dochodzenia tantiem dla pol- wspaniali! Skolimowskiego), Locarno (Andrzej Seweryn za rolę w Ostat- oraz w Ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną dobrze skich i zagranicznych twórców filmowych niej Rodzinie), na Studenckich Oscarach (etiuda dyplomowa wróżą na przyszłość. Wspieramy także bardzo intensywnie oraz prawidłowość stawek stosowanych Krystyna Krupska-Wysocka Klary Kochańskiej Lokatorki) czy w gronie nominowanych prace nad pakietem dla przemysłów kreatywnych, które prowa- przez naszą organizację. do Europejskich Nagród Filmowych (21 x Nowy Jork, Zjed- dzone są w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. noczone Stany Miłości). Przyszły rok zapowiada się pod tym Na zakończenie pragnę Wam życzyć spokojnych i rodzin- względem również bardzo obiecująco. Już teraz wiemy, że nych Świąt Bożego Narodzenia. A także dobrego, twórczego wyprodukowany przez Studio Munka-SFP dokument Zofii i obfitego Nowego Roku.

Andrzej Bukowiecki, Józef tel.: (48) 22 556 54 84 Skarbnik Młodych (Przewodniczący) Sąd Koleżeński Gębski, Jerzy Gruza, faks: (48) 22 845 39 08 Michał Kwieciński Janusz Gauer – Koło Przewodniczący Andrzej Haliński, Barbara e-mail: [email protected] Operatorów Obrazu Marek Piestrak Hollender, Mikołaj Jazdon, www.sfp.org.pl Członkowie Zarządu (Przewodniczący) Janusz Kołodziej, Anna Kot, Stowarzyszenie Filmowców Filip Bajon Barbara Hollender – Wiceprzewodniczący Krystyna Krupska-Wysocka, Polskich Witold Giersz Tomasz Miernowski Koło Piśmiennictwa Krzysztof Kwiatkowski, Sekretariat Janusz Kijowski Piotr Wojciechowski Andrzej Luter, Anna Michalska, ul. Krakowskie Juliusz Machulski (Przewodnicząca) Beata Poprawa, Dagmara Allan Starski Przedmieście 7 Ewa Borguńska – Sekretarz Romanowska, Aleksandra Michał Żarnecki 00–068 Warszawa Koło Producentów Grażyna Banaszkiewicz Różdżyńska, Ola Salwa, oraz tel.: (48) 22 845 51 32, (Przewodnicząca) Grzegorz Wojtowicz, Anna (48) 22 556 54 40 Marek Serafiński – Sekcja Andrzej Roman Jasiewicz – Członkowie Wróblewska, Artur Zaborski, faks: (48) 22 845 39 08 Filmu Animowanego Witold Adamek Stanisław Zawiśliński, e-mail: [email protected] (Przewodniczący) Koło Realizatorów Filmów Henryk Bielski Paweł Zwoliński Bank Millennium SA Jerzy Kucia – Sekcja dla Dzieci i Młodzieży Filmu Animowanego Violetta Buhl WYDAWCA Konto: 44 1160 2202 0000 (Przewodniczący) Andrzej Luter Stowarzyszenie Filmowców Reklama 0001 2123 7014 (Wiceprzewodniczący) Nikodem Wołk-Łaniewski – Julia Michałowska Andrzej Marek Wiktor Skrzynecki Polskich Koło Reżyserów Dźwięku [email protected] Drążewski – Sekcja Andrzej Sołtysik Prezesi Honorowi SFP (Przewodniczący) REDAKCJA Jerzy Kawalerowicz Filmu Dokumentalnego Andrzej Stachecki Maciej Karpiński – Redaktor naczelny Projekt graficzny, DTP Janusz Majewski (Przewodniczący) Magdalena Tomanek Jerzy Armata Anna Abratańska Andrzej Wajda Andrzej Sapija – Sekcja Koło Scenarzystów Filmu Dokumentalnego (Przewodniczący) Komisja Rewizyjna (Wiceprzewodniczący) Zastępca Druk Wiceprezesi Andrzej Haliński – Przewodniczący ArtDruk Jacek Zygadło – Sekcja redaktora naczelnego Honorowi SFP Koło Scenografów Zbigniew Domagalski ul. Napoleona 4 Telewizyjna (Przewodniczący) Anna Głaszczka Janusz Chodnikiewicz 05-230 Kobyłka Witold Będkowski – (Przewodniczący) Janusz Kijowski Wiceprzewodnicząca www.artdruk.com Sekcja Telewizyjna Krzysztof Wierzbiański – Koło Sekretarz redakcji Ewa Jastrzębska (Wiceprzewodniczący) Seniora (Przewodniczący) Aneta Ostrowska Zarząd Główny Nakład: 2100 egz. Mirosława Wojtczak – Tomasz Dettloff – Oddział Sekretarz Redakcja tekstów i korekta Prezes Koło Charakteryzatorów Krakowski (Przewodniczący) Adres redakcji Jacek Bromski (Przewodnicząca) Łukasz Mańczyk Julia Michałowska Zbigniew Żmudzki – Oddział Stowarzyszenie Filmowców Alina Skiba-Wojnach – Koło Łódzki (Przewodniczący) Współpraca Polskich Wiceprezesi Cyfrowych Form Filmowych Członkowie Marcin Adamczak, Kuba ul. Krakowskie Przedmieście 7 Karolina Bielawska (Przewodnicząca) Andrzej Stachecki – Oddział Irena Strzałkowska Armata, Anna Bielak, 00-068 Warszawa Dariusz Gajewski Michał Szcześniak – Koło Wrocławski (Przewodniczący) Krzysztof Tchórzewski Rys. Henryk Sawka

2 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 3 Rozmowa numeru: Juliusz Machulski Nie robię filmów na festiwale

Z Juliuszem Machulskim rozmawia Artur Majer Fot. Artur Siennicki/SF Zebra Fot. Zebra Artur Siennicki/SF

4 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 5 Rozmowa numeru: Juliusz Machulski Nie robię filmów na festiwale

Artur Majer: Na początku nie zapeszyć. Na pomysł wpa- nać do jakiegoś mojego filmu, kariery mówił pan – i pod- dłem dziesięć lat temu, scena- to powiedziałbym: Vinci, ale kreśla to dzisiaj – że film to riusz pisałem przez rok. z dziewczynami zamiast face- rozrywka, a już przy oka- tów. To będzie mój piąty krymi- zji premiery Pieniądze to nie Muszę jednak pana trochę nał na literę V. wszystko w 2000 roku zna- pociągnąć za język. lazłem pana wypowiedzi, że No dobrze. Będzie zatytułowany Czy podróż w czasie zna- należy robić filmy o naszej Volta. czy, że producencko będzie rzeczywistości. Jakie jest pań- to skomplikowane i drogie skie przekonanie w drugiej Jest pan specjalistą od kome- przedsięwzięcie? dekadzie XXI wieku? dii polskiej, od zabawy gatun- Nie. Na szczęście scenarzysta Juliusz Machulski: Myślę, kowej. Nowy projekt wciąż miał bliski kontakt z producen- że jeden postulat nie wyklucza mieści się w tym opisie? tem (śmiech), wiedział więc na drugiego. Wszystkie filmy, które Mało tego, tam będzie w jed- przykład, że pewne sceny trzeba robiłem były o naszej rzeczy- nym filmie pięć filmów i pięć kręcić w nocy i ograniczać wistości, nawet Seksmisja czy poziomów czasowych… Zdra- liczbę bohaterów. Czas prze- Kingsajz. Może Vabank mniej, dzę tyle, że pewien przedmiot szły jest wprowadzony głównie ale to był film historyczny. Nie pojawi się w różnych epokach poprzez kostiumy i charaktery- potrafię robić filmu o innym historycznych, aż do dzisiej- zację aktorów. Robię Voltę z tą kraju niż Polska, gdyż żad- szych czasów. Będziemy kręcić samą ekipą, z którą robiłem nego innego kraju tak dobrze w Lublinie, bo to miasto jest Kołysankę, co daje mi gwaran- nie znam. Mimo że sporo jeż- filmowo tak fotogeniczne, że cję stylistycznej harmonii. dzę po świecie i mieszkałem zasługiwało na film od dawna. trzy lata w Stanach Zjednoczo- Tak się szczęśliwie złożyło, że Jest pan scenarzystą, reżyse- nych, bardzo długo byłem we w przyszłym roku Lublin ma rem i zarazem producentem Francji, często w Hiszpanii, we 700-lecie nadania praw miej- od prawie 30 lat. Jak sobie Włoszech. Traktuję te wszystkie skich. Z tej okazji stworzono pan radzi z tym stereotypo- państwa jak inne odbicie mojej specjalny fundusz na film, któ- wym konfliktem na granicy rzeczywistości. Nie mógłbym rego akcja dzieje się w tym mie- twórca reżyser a biznesman jednak nigdy zrobić filmu nie ście. A ponieważ ja tam spę- producent? o Polsce. dziłem dzieciństwo, mam do Od początku starałem się ota- Lublina ogromny sentyment, czać bardzo dobrymi fachow- Wydaje się, że staje się pan a niedawno powróciłem tam ze cami. Jak byłem młody…, no – coraz bardziej krytyczny spektaklem „Machia” napisa- młodszy – to siłą rzeczy byli to i uważny na tę otaczającą nas nym na zamówienie lubelskiego wszystko współpracownicy bar- polską rzeczywistość. W finale Teatru Starego. Być może wła- dziej doświadczeni i zdolniejsi Kołysanki był pan już bardzo dzom miasta wydałem się odpo- ode mnie. Bardzo lubiłem takie ostry… wiednią osobą do tego przed- towarzystwo, ponieważ z niego Profetyczny wręcz: ksiądz wpro- sięwzięcia. To była propozycja można czerpać inspirację peł- wadza diabła do Pałacu Prezy- nie do odrzucenia. Będzie to nymi garściami. denckiego! (śmiech) film „lubelski”, bo główna akcja dzieje się współcześnie w tym A teraz? Myśli pan, że ta tendencja Jerzy Stuhr w filmie Kingsajz, mieście, ale mamy kilka różnej Teraz są równie zdolni i wciąż będzie się nasilać? reż. Juliusz Machulski długości retrospekcji w rozma- zdolniejsi (śmiech), ale mam

Nie planuję tego. Niewyklu- Narodowa Fot. Jerzy Kośnik/Filmoteka itych częściach Europy w wieku już kapitał zawodowy i łatwo czone, że mam jakieś właści- XIV, XVII, XIX i XX. mi pozyskiwać bardzo dobrych wości profetyczne, których nie rymś pokazie podeszli do mnie z tym Pałacem Prezydenckim karka go pyta, skąd weźmie nieinteligentni, że nie wiedzą tym rozbiorem Polski wzdłuż fachowców we wszystkich dzie- kontroluję. Wiele moich pomy- Szwajcarzy i pytają, skąd pan w zakończeniu Kołysanki. Teraz na to pieniądze, odpowiada, że co mówią. To jest język, który 19. południka. Wydawało mi Czyli zobaczymy te motywy dzinach. Rzeczywiście Studio słów się sprawdza, na przy- wiedział – robiąc film w Pol- jest to najgorętsze miejsce Unia mu da (przecież wtedy wydawał mi się niemożliwy się to zabawną, trochę może i wątki, które pojawiają się Filmowe „Zebra” prowadzę od kład partenogeneza w Seksmi- sce dwa lata wcześniej – że za w Polsce i… można powiedzieć, nie byliśmy w Unii!). A jak nie w polityce, dyskwalifikujący przesadzoną satyrą na scenę w twórczości Juliusza Machul- prawie 30 lat, lecz to już nie sji – za chwilę okaże się, że jest chwilę wybuchnie wielka afera dość kontrowersyjne. da? – pyta dalej. Jak nie da, to polityka… Teraz się okazuje, że polityczną z czasów, kiedy nie- skiego od zawsze? jest tak, jak za czasów moich możliwa. Nawet w Vabanku z Jeanem Zieglerem, deputo- będziemy przerzucać im tych ten mój wymyślony prezydent jaki Lepper został marszałkiem I nowe też, bo ja się łatwo nudzę, początków reżyserskich. Jak ja jest prorocza scena… A to cie- wanym i dziennikarzem z kan- Miał pan kilka innych przed- dziadów z Afganistanu czy Czop ze swoim prostackim sejmu. A dzisiaj to jest jak „Ewa kręcąc film, i potrzebuję nowych zaczynałem, to w Zespole Fil- kawa historia. Wymyśliłem tonów francuskojęzycznych, sięwzięć tego typu. Myślę z Iraku. Zobaczymy wtedy, czy językiem na tle niektórych poli- Ewart poleca” – dokumentalny wyzwań. Nie chciałbym robić mowym były pieniądze na trzy do tego filmu, szwajcarskie, który będzie pisał o praniu o spektaklach Teatru Telewi- nie da – odpowiada jej Czop. tyków to brytyjski dżentelmen. opis rzeczywistości. filmów tylko dlatego, że to mój filmy rocznie. Teraz dotacja Pol- jak mi się wydawało, nazwisko pieniędzy w Szwajcarii? Wydał zji: Jury, 19. południk… On w ogóle mówi językiem, Nie jestem dumny z tych pro- zawód. Z tego powodu zawsze skiego Instytutu Sztuki Filmo- twórcy zabezpieczeń w banku: książkę pod tytułem „Szwaj- …który oglądany dzisiaj oka- który wydawał mi się wtedy tak fetycznych zdolności, one mnie Satyra ma to do siebie, że chce wymyślam sobie coś, czego wej – właściwie niezbędna, aby Ziegler. Jak pokazywałem film caria pierze najczyściej” – pie- zuje się bardzo aktualny. Tam chamski, grubiański, prymi- czasami przerażają (śmiech). naprawiać rzeczywistość, jeszcze nie robiłem. Nie chcę film powstał – jest przyznawana w Szwajcarii, gdy tylko nazwi- niądze mafijne, przemytnicze jest nawet passus o uchodź- tywny, że aż śmieszny. A dziś Przypominam, że działania piętnując jej ułomności. Teraz się powtarzać, mimo że łatwiej na konkretny projekt. Studio sko się pojawiało, na sali kino- i pochodzące z karteli narko- cach. Prezydent Czop mówi, jak idealnie by się wpisywał w nar- Czopa, na przykład obrażanie robi pan kolejny film. Czy mi przychodzą takie rzeczy jak Filmowe „Zebra” musi składać wej wybuchał ryk śmiechu. tykowych. Pytają więc, skąd sobie poradzić z bezrobociem: rację i przemówienia polity- przedstawicieli innych naro- i w nim… kryminał. Zresztą to będzie wniosek o dofinansowanie jak Myślałem wtedy: o, cieszą się, wiedziałem o Zieglerze, a ja wybuduje się mur na wschod- ków z prawej strony ław w Sej- dów (Niemców, Rosjan, Ame- (przerywa) Nie mogę powie- częściowo opowieść krymi- każdy inny producent w kraju. że to szwajcarskie! Ale po któ- nie wiem skąd! Tak samo niej granicy. Kiedy dzienni- mie. Nie wierzę, że są aż tak rykanów), kończą się czwar- dzieć nic o nowym filmie, żeby nalna. Gdybyśmy mieli porów- Nie mamy przywilejów. Mam za

6 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 7 Rozmowa numeru: Juliusz Machulski Nie robię filmów na festiwale

i chce się dać bez reszty pochło- odwrotnie: napisał pan scena- nąć temu, co się dzieje na ekra- riusz dla Jacka Bromskiego, Cały czas chcę mieć w sobie taką żarliwą naiwność dziecka, które nie. Czuję, że jeśli zaczynam Uwikłanie. Reżyser zmienił kombinować, zaczynam sobie pańskie pomysły? idzie do kina i chce się dać bez reszty pochłonąć temu, co się dzieje intelektualnie tłumaczyć film, Zrobił dużo po swojemu. Jacek na ekranie. Czuję, że jeśli zaczynam kombinować, zaczynam sobie doceniać pewne tropy, pewne również jest reżyserem, który zabiegi formalne, to znaczy, że pisze i zapewne miał potrzebę, intelektualnie tłumaczyć film, doceniać pewne tropy, pewne zabiegi to nie jest film dla kinomana. żeby film był robiony jego cha- formalne, to znaczy, że to nie jest film dla kinomana. rakterem pisma. W Uwikłaniu Niedobrze być zmuszanym do miałem dwa mocne pomysły interpretowania filmów? scenariuszowe, z którymi on się książki. Zygmunt doszedł jedno ale autor miał prawo pozo- jest coraz ciężej, choć jesz- Nie z tego powodu powstało zgodził. Po pierwsze zmiana płci nak do wniosku, że gwarancją stać przy swojej wersji. Niestety, cze tego nie odczuwam zbyt kino. Inteligentny widz, jeśli bohatera z Szackiego na Szacką, sukcesu filmu będzie reżyser ze szkodą dla filmu. mocno. będzie w filmie czegoś się co miało ułatwić widzowi utoż- przed czterdziestką (uśmiech) doszukiwał, to zawsze coś tam samianie się z postacią. Gdy i poprosił mnie, żebym oddał Oprócz scenariuszy napisał Czuje pan jakiś brak kontaktu znajdzie. Film chciałoby się kobiecie grozi się bronią, a ona reżyserowanie komuś młod- pan niejedną książkę, ostat- z publicznością, który zawsze odbierać przede wszystkim wra- się boi, to ją lubimy i jej współ- szemu, więc po koleżeńsku nio „Hitman”, którą nazywam był, a teraz się skończył? żeniowo. Jak tylko kino zaczęło czujemy. Szacki nie wzbudzałby odstąpiłem też od zamiaru autobiografią w anegdotach. Nie ma reżysera, który robi opowiadać historie, jasne się takiej empatii jako przestra- produkowania filmu. Uważa- To były felietony pisane od same hity kasowe, ale co tu stało, że służy temu, żeby roz- szony prokurator. Podsuną- łem od początku, że jest jedna 2008 roku, które potem się dużo mówić, publiczność od bawić, wzruszyć, wstrząsnąć łem też pomysł, żeby komisarz rzecz, która rozkłada zamysł złożyły na autobiograficzną czasu Vabanku trochę się zmie- albo przestraszyć: słowem – Smolar zabił tego nietykalnego kryminalny tej historii: to, że książkę. niła. To znaczy: może to ja się zrobić coś z widzem. Wizja bandytę, bo wolę budować przenie sprawdzono DNA zabitego postarzałem? No ale trzeba Olgierd Łukaszewicz i Jerzy autora, która dla autora filmu konanie, że zło musi być uka- i wzięto za wiarę słowa Szac- Pisał pan też inne rzeczy: sobie z tym jakoś radzić. Jeśli Stuhr w filmie Seksmisja, reż. Juliusz Machulski oczywiście jest najciekawsza, rane, niż podkreślać, że świat kiego, że to Budnik. Miałem pamiętnik z planu filmu V.I.P., już zupełnie nie będę miał

Fot. SF Kadr/Filmoteka Narodowa Fot. SF Kadr/Filmoteka nie zawsze jest równie ciekawa jest zły i złym ludziom ucho- nawet pomysł, jak to rozwią- dalszą część Seksmisji… kontaktu z publicznością, to dla widza. Często powtarzam, dzą na sucho ich złe uczynki. zać. Wymyśliłem, że Budnik, W tym się realizuję – pisząc tek- w naturalny sposób wyschną to dobry zespół producenckich umiejętnością, ale i konieczna czele, bo rzecz się dzieje że jeśli ktoś zamiast opowia- Wiemy, że świat bywa zły. Ale morderca grany przez Krzysz- sty. Ale inne formy niż scenariu- źródła finansowania, w związku fachowców, którzy na co dzień nością w Polsce. Ostatni film w Wielkiej Brytanii. Część ple- dać historię opowiada o swoim kino to więcej niż życie. Te dwa tofa Pieczyńskiego, ma brata sze to piszę tylko, gdy mnie do z czym będę mógł się poświę- pilnują, żeby Studio sprawnie realizowałem cztery lata temu, nerów kręcona była na terenie talencie, to nie jest dobrze. Bo pomysły i kilka jeszcze drobia- bliźniaka, który jest niepeł- tego zmuszą (śmiech). cić na przykład pisaniu. Nie funkcjonowało. w międzyczasie napisałem Anglii. To będzie ciekawy film, z talentami, jak wiemy, róż- zgów, które sobie podczas pracy nosprawny umysłowo i prze- przeraża mnie ta perspektywa. i wyreżyserowałem kilka sztuk kameralny, nastrojowy, wysty- nie bywa. Jeśli ma się talent omówiliśmy pochodzą zatem bywa w hospicjum. I Budnik Nie kusi pana pójście też Nie wiem, czy bym chciał napi- Kto decyduje w przypadku dla Teatru Telewizji i udało lizowany, jesteśmy z niego bar- Felliniego czy Almodóvara, ode mnie, a Jacek je sobie opra- to jego zabija – poświęca, żeby w tym kierunku? sać książkę beletrystyczną. Do pana projektów? mi się też produkować filmy dzo zadowoleni. to można ciekawie opowia- cował po swojemu. Moja rola się wszystko zgadzało. Historia Kusi. Ja myślę, że to będzie tego trzeba więcej talentu lite- Ja wiem, że nikomu z mojego innych reżyserów, a to jest duża dać o niczym. Ale częściej jest producenta sprowadziła się do z bezdomnym ucharakteryzo- naturalne zakończenie kariery. rackiego niż wydaje mi się, że otoczenia nie wypada powie- satysfakcja. Właśnie skończy- Nadal jest pan zagorzałym tak, że jak ma się talentu za tego, że podsunąłem Jackowi wanym na Budnika zupełnie To nie jest żadna kokieteria. mam. Ale mam pomysł na non dzieć, że są słabe, czy mają liśmy Bikini Blue Jarosława kinomanem? mało, to wychodzi nudny film kilka pomysłów obsadowych, nie trzymała się kupy – ostrze- Oczywiście chciałbym do końca fiction, które może być spowie- jakieś wady (śmiech). Ale na Marszewskiego. To jest jego Nadal jestem. Dla mnie to bar- o niczym. Prawdziwy talent – a przede wszystkim książkę gałem o tym zaraz po lekturze – życia robić filmy, ale wiem, że dzią pokoleniową, wymiesza- tyle mamy do siebie zaufa- drugi film fabularny po długiej dzo ważne w tym zawodzie i nie jak pisał Gombrowicz – powi- Zygmunta Miłoszewskiego, bo nie, że mówią. Końcowe kryte- przerwie. Bardzo ciekawa psy- chciałbym, żeby się zmieniło. nien dać o sobie znać waleniem uważałem że powinien zrobić rium stanowi komisja PISF-u. chologiczna historia miłosna, Jakbym przestał być kinoma- we wszystkie dzwony. Widz ma wreszcie jakiś film w mieście. Eksperci muszą mój projekt do tego w stylu retro, ponie- nem, to nagle zaczęłyby mi się siedzieć z założonymi rękami Film jest sztuką miejską, a on zaakceptować, a jeśli nie oni, waż rzecz się dzieje w 1953 podobać filmy, które wiem, że i patrzeć. ostatnio robił filmy, które się to przynajmniej dyrektor Insty- roku. Główną rolę gra Tomasz nie powinny mi się podobać działy na wsi. tutu mocą swoich prerogatyw Kot, a reszta obsady to przede (śmiech). Cały czas chcę mieć Chyba nie chce pan powie- i swojego gustu ma prawo go wszystkim aktorzy brytyjscy, w sobie taką żarliwą naiwność dzieć, że nie ma pan talentu? W Uwikłaniu zainteresowała zaakceptować, żeby dotacja z utalentowaną Lianne Harvey dziecka, które idzie do kina Uważam się za opowiadacza pana historia kryminalna? była możliwa. No i muszę zna- historii – jako reżyser i sce- Miłoszewski to świetny pisarz, leźć na rynku co najmniej drugą narzysta. Tych funkcji nie którego najsłabszą stroną połowę budżetu, bo PISF dotuje Chciałbym robić filmy z przesłaniem, umiem rozłączyć. Nawet jak w książce jest paradoksalnie tylko do 50 proc. niezbędnej na ale dla szerokiej widowni. Niektóre filmy pracuję nad cudzymi scena- wątek kryminalny. Jest za to produkcję kwoty. riuszami, to muszę je przepi- bardzo dobrym obserwatorem osobiste, które wygrywają festiwale, sać po swojemu i opowiedzieć obyczajowości, rzeczywistości, Czyli projekt musi się spodo- często są oglądane tylko przez widzów na nowo. Nie wiem, czy mam umie fajnie wysnuć fabułę swo- bać jeszcze komuś. talent. Pewnie mam umiejęt- ich powieści z najnowszej histo- Szczęśliwie na razie się to festiwalowych. Po zderzeniu z publicznością ność sklecenia historii, która rii. To właśnie było najbardziej udaje, aczkolwiek filmy są kinową, okazuje się, że przychodzi na nie może być dla widza ciekawa, interesujące. coraz droższe, a źródeł finanso- albo zabawna, czy poruszająca. wania jest coraz mniej. Potrafię osiem tysięcy widzów, albo sześć, albo Czasami można to nazwać W Ziarnie prawdy również? robić filmy oszczędnie. Tego talentem. Byłem wczesnym czytelnikiem Janusz Chabior, Filip Ochiński, nie widać na ekranie – film czterdziestu. Jestem słabym widzem filmów „Ziarna prawdy”, bo najpierw Robert Więckiewicz, Weronika Kosobudzka, Małgorzata Buczkowska i Julia Janiszewska wygląda drożej, niż kosztował. wykoncypowanych na festiwal. Mówi pan, że nawet obcy sce- ja miałem produkować i reży- w filmie Kołysanka, reż. Juliusz Machulski

Potrafimy oszczędzać, co jest nariusz musi przerobić. Teraz serować film na podstawie tej Fot. Zebra Artur Siennicki /SF

8 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 9 Rozmowa numeru: Juliusz Machulski Nie robię filmów na festiwale

niem gatunków… Coś takiego muszą kosztować. Niemcy, jak nie z tego powodu co najmniej w tym filmie, to moja wina. Błę- Ile waży koń trojański? to był ale nie chaotycznym czy beł- opowieść dociera i jest poru- sko to wywalczyliśmy i ciągle mam w głowie, jakby prze- robili film o ostatnich dniach połowa widzów odpadła. Ale dem było przekonanie, że polscy też film osobisty… kotliwym. To jest bardzo prze- szająca, to znaczy, że jest to jestem z nas bardzo dumny. stało mnie bawić robienie fil- Hitlera, dziejący się w czterech mam dużo sygnałów, że ludzie widzowie mają przerobioną lek- Właśnie. Korzeniami wyrastał myślane i skromne kino. Chylę ważna historia. Agnieszka Odorowicz była mów. Ale na razie jeszcze bawi. ścianach bunkra, wydali 25 mln ten film lubią, traktują go jako cję historii na tyle, że z Hitlera z moich doświadczeń, wiedzia- czoła przed wyobraźnią i sposo- bardzo dobrą dyrektorką przez Cały czas staram się wykrzesać euro. Podobne pieniądze miał taką filmową zabaweczkę, do możemy się śmiać, że ten śmiech łem, że to, co jest prawdziwe, bem opowiadania. Dlaczego więc „Zebra” nie dwie kadencje, a teraz uwa- w sobie tego dzieciaka, który do dyspozycji Roman Polański której z przyjemnością wracają. zasypie dół z traumą. Myślałem, a jednocześnie ciekawe, może produkuje więcej debiutów? żam, że Magdalena Sroka to został reżyserem, bo bardzo jak robił Rzeź. Jeśli miałbym Dobrze się sprzedał na DVD. że jako młode społeczeństwo znaleźć widza. Może któryś z polskich fil- Proponujemy współpracę jest dobra zmia… Oj, to może lubił chodzić do kina. większe umiejętności w pozy- Też jestem z niego zadowo- mamy do siebie większy dystans. mów? wszystkim dobrze zapowiada- źle zabrzmieć przez konotacje… skiwaniu pieniędzy, pewnie lony. To najbardziej stylistycz- Zresztą także ostatnie wybory I to jest ostatni pana film, Taki, który bezwzględnie zapa- jącym się reżyserom, których (śmiech). Magdalena Sroka Jako kinoman ogląda pan bym doprowadził do produkcji nie dopracowany mój film. Przy do Sejmu potwierdziły, że ja który przekroczył pół miliona miętałem, i do którego nie filmy widzieliśmy w Koszalinie to jest dobra kontynuacja: seriale? o Janie Nowaku… AmbaSSadzie był temat trudny: kompletnie nie znam tego kraju widzów w kinach. Czy to nie mam zastrzeżeń to Bogowie czy w Gdyni – wszystkim, któ- tak będzie lepiej. Bo mimo Tak. Ostatnio polubiłem seriale swastyki, Hitler, Nergal jako Rib- (śmiech). To, co kiedyś wiedzia- sygnał, by robić kino bardziej Łukasza Palkowskiego. To jest rzy gdzieś zaistnieli. Pytamy, zmiany szefowej PISF-u, to duńskie, proszę sobie wyobra- Jak pan myśli, dlaczego bentrop… Jak to reklamować? łem – gdy robiłem Vabank czy osobiste? właśnie taki obraz, dla któ- co chcą robić dalej. Najczęściej nie jest zmiana, raczej właśnie zić. Widziałem Rząd – świetną ostatnie pana filmy nie były Dytrybutorzy chyba niepotrzeb- Seksmisję – wynikało z tego, że Uważam, że w każdym filmie, rego kino powstało: jest boha- albo są związani z innym pro- kontynuacja czegoś, co przez produkcję ze wspaniałymi akto- frekwencyjnymi sukcesami? nie wpuścili do internetu koń- byłem w wieku idealnego widza. nawet w komedii, sytuacje ter, z którym się utożsamiamy, ducentem, albo nie mają swoich pierwsze dziesięć lat zostało rami, czy 1864 o wojnie duńsko- Widocznie nie były aż tak dobre. cową scenę, gdzie bohaterowie Czułem, że jak mnie się coś wypracowane. A jednocześnie -pruskiej – epicki serial histo- To odpowiedź oczywista, a ja wraz z Ribbentropem i Hitlerem podoba, to może się spodoba PISF uniknął urzędniczego ryczny. Aż dziw, że taka mała jestem ostatnim, który by poszu- śpiewają „Sen o Warszawie”. innym – i tak było. Dzisiaj jestem Nie potrafię robić filmu o innym kraju niż Polska, gdyż żadnego skostnienia. Choć system Dania ma tylu doskonałych kiwał winy gdzieś indziej niż Niby miało to widzów zachę- za bardzo może nie tyle „wyrafi- musi być zbiurokratyzowany, aktorów. Podobał mi się najbar- w sobie. Oczywiście widzę cić, ale chyba niektórzy poczuli nowany”, co „wymagający” i cały innego kraju tak dobrze nie znam. Mimo że sporo jeżdzę po świecie ludzie są elastyczni. Świeża dziej realistyczny film o mafii – działania dystrybutorów, które się urażeni i nie przyszli. Ale też czas chcę robić filmy, które sam i mieszkałem trzy lata w Stanach Zjednoczonych, bardzo długo krew jest więc zawsze wpusz- włoski serial Gomorra. Obej- mogły mieć wpływ na frekwen- jestem zadowolony, że go zrobi- bym chciał obejrzeć. Nie pójdę czana w rynek. Czesi i Węgrzy rzałem też w całości rodzimy cję. Kiedy Kołysanka weszła do łem, a szczególnie mnie cieszy na układ, że jak widz ogląda byłem we Francji, często w Hiszpanii, we Włoszech. Traktuję te nam zazdroszczą, bo jeste- serial Bodo. Aż szkoda, że przy kin mój dystrybutor był pokłó- zakończenie. Przedstawienie masowo komedię romantyczną, wszystkie państwa jak inne odbicie mojej rzeczywistości. Nie śmy skromną kinematografią, tak imponującym nakładzie sił cony z szefem Multikina, więc Warszawy, jaka mogłaby być to zrobię komedię roman- ale rytmiczną – co roku kilka- i środków inscenizacyjnych, nie film nie był pokazywany w czę- bez wojny, zawsze mnie wzru- tyczną… Chociaż jedną taką zro- mógłbym jednak nigdy zrobić filmu nie o Polsce. dziesiąt filmów fabularnych przyłożono się wystarczająco ści multipleksów. Prawdopodob- szało. Ale wszystko, co jest złe biłem. powstaje. Prawie jak za czasów do obsady i scenariusza. To już komuny (śmiech). truizm, że najlepszymi serialami czy gagi wzięte z życia często chcemy, żeby mu się powiodło, pomysłów, albo nasze pomy- są te amerykańskie. Nie ma Witold Pyrkosz, Jacek Chmielnik, bardziej się sprawdzają, niż te ma cel, ma przeszkody na dro- sły scenariuszowe – bo mamy Słyszę w pana słowach, że pol- Krzysztof Kiersznowski i Jan Machulski lepszego od Rodziny Soprano, w filmie Vabank, reż. Juliusz Machulski wymyślone. Chciałbym robić dze do celu. Natomiast wiele w szufladzie kilka scenariuszy ska kinematografia jest obec- który obejrzałem trzy razy. filmy z przesłaniem, ale dla innych filmów, cóż… Z tych bez reżyserów – im nie pasują. nie w dobrym miejscu. Cenię także Sześć stóp pod zie- szerokiej widowni. Niektóre interesujacych, które niedawno Nie jest tak, że nie zabiegamy Myślę, że nasze kino się obro- mią, Dextera, Trawkę, Breaking filmy osobiste, które wygrywają widziałem, to np. Kamper Łuka- o debiutantów. Być może powo- niło. Za komuny było więcej Bad i Homeland. W Ameryce festiwale, często są oglądane sza Grzegorzka – bardzo mi dem jest też to, że w czasach, pieniędzy (dziś nie miałyby seriale przejęły – jakościowo tylko przez widzów festiwalo- się podobał. Także Ostatnia gdy każdy chce i może być szans z powodów finansowych i myślowo – to, co kiedyś, wych. Po zderzeniu z publicz- Rodzina Jana P. Matuszyń- producentem, młodzi się boją powstać takie produkcje, jak w latach 70. było domeną wiel- nością kinową, okazuje się, że skiego – niezwykle ciekawy! dużego studia. Może myślą, że Faraon, Ziemia obiecana czy kich wytwórni hollywoodzkich. przychodzi na nie osiem tysięcy Tak jak najnowszy film Macieja tu w państwowym studiu są nawet Seksmisja), ale inne siły widzów, albo sześć, albo czter- Żaka pod tytułem Konwój. większe wymagania, że będzie decydowały o tym, czy dany Chciałby pan zrobić serial? dziestu. Jestem słabym widzem Bardzo dobry jest także nowy trudniej, a wbrew pozorom tytuł powstanie. Nieliczni kole- To, że ja chciałbym – nie wystar- filmów wykoncypowanych na obraz Maćka Pieprzycy Jestem może być łatwiej. Zapewne też dzy robili filmy tylko z powodu czy. Musiałaby chcieć tego festiwal. Często przeczuwam mordercą. Z zeszłego roku jesz- myślą, że chcielibyśmy robić przynależności partyjnej. Było jeszcze jakaś stacja telewi- nawet, na który festiwal, i w jaką cze Karbala Krzysztofa Łuka- wyłącznie gatunkowe filmy, jednak tylu innych zdolnych zyjna. Dziś w Polsce najważniej- nagrodę twórcy celują. Ale szewicza. To jeden z niewielu które niektórzy młodzi twórcy filmowców, że to nie przeszka- szym czynnikiem decydującym mimo że nigdy nie robiłem fil- polskich filmów wojennych, traktują niesłusznie jako „kino dzało. Tak, wybroniliśmy się. o powstaniu serialu jest taniość mów na festiwale, wiele moich który jest wiarygodny. Być papy”, które ich nie interesuje, Teraz nie boję się zalewu fil- produkcji. Pomysły, które mam rozrywkowych filmów otrzy- może czegoś w nim brakuje, nie a nawet jak interesuje, to boją mów o żołnierzach wyklętych, aż takie tanie nie są. Za swoją mało festiwalowe nagrody, więc mówię, że jest doskonały, ale od się spróbować. bo nawet jak powstaną cztery klęskę uważam, że nie zrobiłem zdarza się i tak. strony wizualnej – wiarygodny. takie rocznie, to zawsze jest serialu o Janie Nowaku-Jezio- Zachęca pan do kontaktu? miejsce dla kilkudziesięciu cał- rańskim, adaptacji jego „Kuriera Co zatem ostatnio zachwyciło Wymienił pan kilka tytu- Nieustannie. Spotykam się kowicie odmiennych. Nie takie z Warszawy”. Zebrałem 24 mln, pana w kinie? łów debiutanckich: Kamper, z młodymi ludźmi w szkołach rzeczy się przeżyło. W ciągu ale to była połowa tego, co Coraz mniej jest takich tytułów. Ostatnia Rodzina… filmowych. Zawsze tam nama- przeszło trzydziestu pięciu lat potrzeba na planowanych sześć Ostatnio to były Dzikie historie To prawda. Jest przecież tylu wiam, żeby przychodzili do w zawodzie pamiętam kilkuna- odcinków. Powiedziałem sobie, Damiána Szifróna… Gruzińsko- młodych ludzi z charyzmą nas ze swoimi pomysłami. Ale stu, jeśli nie kilkudziesięciu, sze- że nakręcić to byle jak – nie -estoński obraz Mandarynki i talentem. Jestem bardzo cie- pomysły rodzą się na kamie- fów państwowej telewizji… Oni warto. Wydawało się to nie fair Zazy Urushadze – najbardziej kaw, jak te kariery będą się roz- niu. Teraz dostrzegam, że jest przychodzą i odchodzą, a film- wobec bohatera i żołnierzy AK. przejmujący i wzruszający film wijać. Cała nadzieja polskiej nieco lepiej, w czym oczywi- owcy trwają. Taka jest prawda. Nie żałuję, że zrezygnowałem, antywojenny jaki znam, czy kinematografii w innym opo- sta zasługa stałego funduszu Mamy zdrowe środowisko, żałuję, że nie zebrałem więcej. holenderski Borgman Alexa wiadaniu. Kiedy pokazuje się scenariuszowego i produk- mądre i zróżnicowane. Uważam, Nikt w Polsce nie potrafi zro- van Warmerdama, który jest widzowi problemy, o których cyjnego w PISF-ie. Są pienią- że mimo wszystko to jest dobry zumieć, że takie produkcje Narodowa Fot. Kadr/Filmoteka Maciej Hen/SF kompletnie wariackim kinem, on nie ma pojęcia, jeśli taka dze na zaczyn. Jako środowi- czas w polskim kinie.

10 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 11 Temat numeru: Krzysztof Kieślowski – inspiracje Mikołaj Jazdon: W dialogu z Kieślowskim

W dialogu z Kieślowskim Mikołaj Jazdon Temat numeru: Krzysztof Kieślowski – inspiracje Fot. Włodzimierz Wasyluk/East News Fot. Włodzimierz Wasyluk/East

12 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 13 Temat numeru: Krzysztof Kieślowski – inspiracje Mikołaj Jazdon: W dialogu z Kieślowskim

niające w jakimś sensie twórczość roku, oglądany był nie tylko jako Fascynacja kinem zmarłego przyjaciela, z drugiej zaś kolejne dzieło utalentowanego będące jego własnym artystycz- niemieckiego reżysera, ale także Krzysztofa Kieślowskiego nym dokonaniem, rozwinięciem jako utwór niosący nadzieję na osobnej wizji kina autorskiego, jakąś nową odsłonę kina meta- nie ustała wraz z jego jakie zaczął realizować w latach fizycznych tajemnic, do jakiego 90. Niemniej od chwili reżyser- przyzwyczaili odbiorców swoimi przedwczesną śmiercią. skiego debiutu (Spis cudzołożnic, filmami Kieślowski i Piesiewicz. 1994) na kino Stuhra patrzono jak Okazało się jednak, że Kieślow- na pewną próbę kontynuowania skiego nie da się imitować, nie Do filmów autoraTrzech sposobu opisywania świata, ja- można go podrobić. Udało się za ki znamy z filmów autoraDeka - to coś innego, na czym polskie- kolorów wracają jego logu. Nic dziwnego, skoro aktor mu reżyserowi szczególnie zale- należał do jego najważniejszych żało. Filmy kojarzone w jakikol- wierni widzowie, dawni współpracowników, a jego kreacje wiek sposób z jego nazwiskiem w Spokoju (1976), Amatorze (1979) odbierane były i są jako utwory do i Białym stanowią niezwykle istot- przemyślenia, obrazy z tajemnicą, admiratorzy i nowe ną część dorobku Kieślowskiego. kino pytań. Jakkolwiek różnie je Zresztą sam Stuhr nie odżegnywał oceniać, spełniają ów tak ważny pokolenia entuzjastów się od tych związków, potwierdza- dla samego Kieślowskiego postu- jąc, że twórczość jego zmarłego lat, by film stał się pretekstem do twórczości polskiego przyjaciela, charakterystyczny dla rozmowy, budował pomost do dia- niej sposób opowiadania o świecie logu twórców z odbiorcami i tych mistrza. Jego dokonania i budowania relacji z odbiorcą, są ostatnich między sobą. mu bliskie. W kolejnych latach Krzysztof Piesiewicz ukończył pracę nad inspirują badaczy scenariuszami dopełniającymi Reżyser przystępował do pracy nad tryptyk zainicjowany przez Raj i twórców. Ci ostatni w wielu scenariuszem serialu z myślą, że realizacja i nakręcone na jego podstawie Niebo. W oparciu o jeden z nich przypadkach – w mniej poszczególnych odcinków umożliwi wejście Danis Tanović nakręcił w 2005 roku Piekło (L’enfer). Kolejny tryp- do zawodu absolwentom z Wydziału tyk, choć autorstwa samego Pie- lub bardziej świadomy Radia, Telewizji i Filmu Uniwersytetu siewicza, złożony ze scenariuszy zatytułowanych Wiara, Nadzieja sposób – wchodzą w dialog Śląskiego w Katowicach. Choć z czasem i Miłość, w sposób naturalny ko- Cate Blanchett i Giovanni Ribisi w filmie Niebo, reż. Tom Tykwer Kieślowski porzucił ten zamysł, to po latach jarzy się z projektami zainicjowa- z obrazami Kieślowskiego. Fot. News Album/East nymi Trzema kolorami. Ekrano- okazało się, że blisko dwudziestu młodych wej wersji doczekała się Nadzieja (2006) zrealizowana przez Stani- poglądając wstecz na fil- ci – niezwykle szeroki i wyraźny go w ramach warsztatu scenariu- mierze w podobny sposób wyko- ści podążać w kierunku wskaza- filmowców zaznaczyło swą obecność sława Muchę, polskiego dokumen- my innych reżyserów, na- wpływ na innych filmowców. Już szowego prowadzonego przez tę rzystał zainteresowanie kinem nym przez Kieślowskiego. Na rok w rodzimym kinie krótkimi filmami talistę tworzącego od lat w Niem- wet z czasów, gdy twórca to wystarczy, by potwierdzić jego fundację. Spoglądając szerzej, na- Kieślowskiego Rafał Wieczyński, przed śmiercią polski reżyser od- czech. Projekty te, choć nakręcone Personelu nie był jeszcze znaczenie jako artysty”. zwisko Kieślowskiego stało się sy- tytułując swój debiutancki film: stąpił od planów realizacji filmu nawiązującymi właśnie do jego Dekalogu. po śmierci Kieślowskiego, utrwa- Sświatowej sławy artystą, ale już Nazwisko Kieślowskiego ko- nonimem – jakkolwiek niezręcznie Naprawdę krótki film o miłości, dokumentalnego na stulecie kina, liły istnienie pewnego nurtu we liczącym się autorem polskiego jarzone jest nie tylko z konkret- to zabrzmi – marki artystycznego, zabijaniu i jeszcze jednym przyka- jaki zamówiła u niego BBC. Swój współczesnym kinie. Można go kina, możemy dostrzec dzieła nymi utworami i stylem autor- niezależnego kina. Osobliwym zaniu (1992). Ta komedia o miło- pomysł przekazał Pawłowi Łoziń- tof Wierzbicki, autor biograficz- Wreszcie Krzysztof Piesiewicz, określić, trochę patetycznie, ki- (z dorobku jego i innych filmow- skim tego reżysera. Stało się sy- przykładem takiego traktowania snym trójkącie w chwili powstania skiemu, swemu asystentowi z pla- nego Krzysztof Kieślowski: I’m So wieloletni najbliższy współpracow- nem według wartości. W epoce ców), między którymi zachodzą nonimem wysokich artystycz- jest amerykańska komedia The była odbierana jako wejście mło- nu Białego (Trois couleures: Blanc, So (1995) nakręcił filmy, w których nik Kieślowskiego, współautor niosącej dla świata zachodnie- pewne podobieństwa, pozwala- nych jakości z bardzo sprecyzo- Young Kieslowski (2014) w reżyse- dego reżysera w polemiczny dia- 1993). W oparciu o niego młody bądź to powracał do bohaterów scenariuszy do filmów nakręco- go zagrożenie „zabawienia się na jące nam dziś spojrzeć na nie jak wanych zakresów. Od kilku lat rii Kerema Sangi, o parze nastolat- log z autorem Dekalogu. dokumentalista zrealizował 100 lat dawnych obrazów, jakie wyszły nych w ostatniej dekadzie życia śmierć” (by nawiązać do słynnej na utwory w jakiejś mierze wza- festiwal Camerimage przyznaje ków spodziewających się narodzin W wizji autorskiej Kieślowskie- w kinie (1995), opowieść o historii spod ręki jego przyjaciela (Ga- polskiego reżysera (od Bez koń- książki Neila Postmana z 1985 ro- jemnie się dopełniające. Jak na- nagrodę imienia Kieślowskiego, dziecka. Obraz bliższy formule go kino jawi się jako przestrzeń polskiego filmu oglądanego i za- dające głowy II, 2004), bądź – jak ca, 1984, po trylogię Trzy kolory, ku „Amusing Ourselves to Death: pisał Steven Woodward we wstę- zwracając w ten sposób uwagę na Juno (2007) Jasona Reitmana niż spotkania i rozmowy z drugim pamiętanego przez widzów. Rok w przypadku Horoskopu (2000) – 1993-94) kontynuował pracę nad Public Discourse in the Age of pie do wydanej w USA – pod jego szczególne znaczenie sztuki ob- Pierwszej miłości (1974) Kieślow- człowiekiem. Krótko przed śmier- później Łoziński także w oparciu rozwijał dawny projekt zarzucony projektami scenariuszy do kolej- Show Business”) Kieślowski za- redakcją – książki o dziedzictwie razu w dziełach tego twórcy, ale skiego, a do tego z tak sformu- cią reżyser Podwójnego życia We- o pomysł Kieślowskiego, i pod jego w trakcie realizacji przez autora nej trylogii Raj, Piekło, Czyściec, proponował model kina „na serio”, polskiego reżysera „After Kie- także w dorobku nagradzanych łowanym tytułem przywołujący roniki (La double vie de Véronique, opieką artystyczną, nakręcił swój Pierwszej miłości (1974). rozpoczętej jeszcze jako wspól- podejmującego egzystencjalne ślowski: The Legacy of Krzysztof tą nagrodą artystów. Z kolei Nie- na myśl Młodego Frankensteina 1991) podjął kilka znaczących de- fabularny debiut – Kratkę (1996). Podobnie Jerzy Stuhr, przeno- ne dzieło obu autorów. Według pytania, stroniącego od polityki Kieślowski” (2009): „Bez wzglę- zależna Fundacja Filmowa z War- (Young Frankenstein, 1974) Mela cyzji autorskich, które sprawiły, że W podobnym duchu pewnej sząc na ekran niezrealizowany pierwszego scenariusza, pióra Kie- i publicystyki, dystansującego się du na to, jak odbierane są filmy szawy przyznaje The Krzysztof Brooksa. Trudno nie odnieść wra- pewien wymiar jego twórczości nie kontynuacji kina Kieślowskiego, scenariusz Kieślowskiego, Duże ślowskiego i Piesiewicza, Tom Ty- od kina rozrywki, stawiającego Kieślowskiego, nie ulega wątpli- Kieślowski ScripTeast Award dla żenia, że słynne nazwisko polskie- ustał, ale trafił do rąk jego następ- już po śmierci reżysera, zaczęły zwierzę (2000, adaptacja opowia- kwer zrealizował Niebo (2001). Na- odbiorcy wymagania przy jedno- wości, że jego twórczość miała – najlepszego scenariusza z Europy go twórcy zostało tu potraktowa- ców, filmowców starających się na powstawać kolejne filmy. Jego dania Kazimierza Orłosia), stwo- kręcony z rozmachem obraz, za- czesnym dbaniu o atrakcyjność i ma nadal od chwili jego śmier- Środkowo-Wschodniej napisane- ne jako ponętny wabik. W jakiejś miarę swojego talentu i możliwo- dawny asystent z lat 70., Krzysz- rzył dzieło z jednej strony dopeł- prezentowany na Berlinale w 2002 przekazu. Piesiewicz, i inni twórcy

14 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 15 Temat numeru: Krzysztof Kieślowski – inspiracje Mikołaj Jazdon: W dialogu z Kieślowskim

starający się nawiązywać do dziemy nowoczesną klinikę z III RP. dzictwa Kieślowskiego, podążyli W wizji autorskiej Kieślowskiego kino jawi się jako przestrzeń Tylko lekarze z portretów zbioro- w tym samym kierunku, starając wych Kieślowskiego i Wolskiego się tworzyć filmy do wielokrot- spotkania i rozmowy z drugim człowiekiem. Krótko przed śmiercią wydają się w swej istocie bardzo nego oglądania i odczytywania. reżyser Podwójnego życia Weroniki (La double vie de Véronique, podobni do siebie: z oddaniem Krzysztof Zanussi, autor osobny niosą ulgę i ratunek swoim pa- w polskim kinie, a jednocześnie za 1991) podjął kilka znaczących decyzji autorskich, które sprawiły, cjentom. sprawą stylu i przekazu chyba naj- Inny dialog filmu z filmem do- bliższy Kieślowskiemu, zrealizo- że pewien wymiar jego twórczości nie ustał, ale trafił do rąk jego strzeżemy, porównując Siedem wał serial Opowieści weekendowe następców, filmowców starających się na miarę swojego talentu kobiet w różnym wieku (1978) Kie- (1996-2000) doskonale mieszczą- ślowskiego z 52 procent (2006) Ra- cy się w modelu „kina poważnej i możliwości podążać w kierunku wskazanym przez Kieślowskiego. fała Skalskiego. W obu tematem rozmowy”. I choć cykl ten w spo- jest życie baletnicy, choć odmien- sób naturalny wynika z artystycz- nie potraktowane. W pierwszym nych dokonań Zanussiego, był siewicza, lub dopatrywano się jej czy Miłość w przejściu podziem- cyklu i pod wspólnym tytułem to opowieść o siedmiu tancerkach swego czasu zestawiany i porów- w serialach kręconych w podobnym (2006) Janusza Majewskiego. Dekalog po… Dekalogu (2008). ukazanych w siedmiu scenach, nywany z Dekalogiem. „Opowieści nej „tonacji”. Można więc całkiem W sposób całkiem otwarty do Jego pomysłodawczynią była z których każda rozgrywa się in- weekendowe Zanussiego – pisała zasadnie zapytać, czy gdyby nie Dekalogu Kieślowskiego nawią- Beata Januchta, autorka dwóch nego dnia tygodnia. U Skalskiego Sarah Cooper („Living On: From sukces Dekalogu możliwa była- zali jako pierwsi dokumentaliści. z dziesięciu filmów – otwierające- oglądamy młodą baletnicę sta- Kieślowski to Zanussi”) – stano- by realizacja cyklu TVP Święta Już w 1993 roku Leszek Wosiewicz go i zamykającego cykl (Pierwsze rającą się dostać do szkoły bale- wią rodzaj pośredniego między- polskie (2000-2006, według po- zrealizował cykl sześciu krótkome- oraz Dziesiąte). Kolejne nakrę- towej w Sankt Petersburgu. Po- filmowego dialogu z Dekalogiem mysłu Grzegorza Łoszewskiego), trażowych dokumentów pod tytu- cili: Beata Hyży-Czołpińska (Ja, mimo ogromnej pracy i morder- Kamilla Baar i Rafał Fudalej Kieślowskiego”. Ten ostatni wie- złożonego z kilku filmów nakrę- łem Dekalog – Polska 93 (odcinki: bezimienny…), Maciej Cuske (Pa- w filmie Nadzieja, reż. Stanisław Mucha czego treningu nie ma szans na

lokrotnie emitowany w stacjach conych przez wybitnych polskich Rodzina, Nie zabijaj, Nie cudzołóż, miętaj, abyś dzień święty święcił), Fot. Film Produktion Pandora powodzenie. Ograniczeniem nie telewizyjnych na całym świecie, reżyserów, o tematyce wcale nie Nie kradnij, Nie mów fałszywe- Marcin Koszałka (Do bólu), Ewa do pokonania są warunki fizycz- pokazywany na specjalnych prze- odległej od serialu Kieślowskie- go świadectwa, Zawiść). Krzysz- Świecińska (Piąte), Piotr Jaworski ser przystępował do pracy nad wać własne obserwacje i wynika- kretnymi filmami autora Z miasta ne, jakimi dysponuje, to, czego nie glądach kinowych, wydawany naj- go i Piesiewicza. Warto pod tym tof Lang w Adrenalinie (2002), (Szóste), Beata Bugajska (Siódme), scenariuszem serialu z myślą, że jące z nich refleksje”. Telewizyjny Łodzi (1969). Szczęściarze (2009) da się zmienić pomimo wysiłków. pierw na kasetach VHS, potem na kątem spojrzeć przynajmniej na portrecie zbiorowym grupy mło- Robert Różycki (Ósme), oraz Jan realizacja poszczególnych odcin- debiut Siekierzyńskiej wydaje się Wolskiego, opowieść o pełnych Cielesność ogranicza zarówno płytach DVD, a ostatnio Blu-ray, niektóre tytuły z tego cyklu, jak docianych kryminalistów, skon- Sosiński (Dziewiąte). ków umożliwi wejście do zawodu mieć jeszcze więcej wspólnego empatii pracownicach Urzędu tancerki z filmu Kieślowskiego, stał się dziełem wręcz kultowym. chociażby Cud purymowy (2000) frontował ich opowieści o prze- Rok później powstał podobny absolwentom z Wydziału Radia, z Kieślowskim. Moje pieczone kur- Stanu Cywilnego, prowokuje do niezdolne zatrzymać nieubłaga- Nic dziwnego, że w epoce rosnące- Izabelli Cywińskiej, Żółty szalik stępczym życiu z lekcją religii, projekt, Dekalog 89+ (według po- Telewizji i Filmu Uniwersytetu czaki (2002) – opowieść o młodej porównań ze szkolną etiudą doku- nie płynący czas, jak i baletnicę go zainteresowania serialami tele- (2000) Janusza Morgensterna, na której więźniowie rozmawiają mysłu Andrzeja Mańkowskiego), Śląskiego w Katowicach. Choć mężatce (Agata Kulesza) odkry- mentalną Urząd (1966), nakręco- z dokumentu Skalskiego, która wizyjnymi i ich wzrastającej rangi Wszyscy święci (2002) Andrze- z księdzem o Dziesięciu Przykaza- na który złożyły się krótkometra- z czasem Kieślowski porzucił ten wającej w sobie pasję filmowa- ną przez młodego Kieślowskiego nie może zmienić proporcji swe- artystycznej (w pewnych wypad- ja Barańskiego, Biała sukienka niach. Dialog z Dekalogiem Kie- żowe filmy fabularne oparte na po- zamysł, to po latach okazało się, nia – to zdaniem Marka Haltofa w łódzkim ZUS-ie. Urzędy z obu go ciała, by spełnić wymóg tytu- kach), w formule cyklu filmów TV (2003) Michała Kwiecińskiego, ślowskiego podjęli w dwadzieścia mysłach wyłonionych w konkur- że blisko dwudziestu młodych „feministyczna wersja Amatora filmów jawią się jako całkiem od- łowych 52 procent, wymaganych odnoszących się do określonych Królowa chmur (2003) Radosła- lat po jego powstaniu realizatorzy sie scenariuszowym ogłoszonym filmowców zaznaczyło swą obec- Kieślowskiego”. mienne mikroświaty, jeden z sza- przez trenerów z baletowej szkoły. pojęć i wartości inspirowano się wa Piwowarskiego, Piekło Niebo dziesięciu filmów dokumental- wśród licealistów. Poszczególne ność w rodzimym kinie krótkimi Także pośród twórców młodego rego i ponurego PRL-u, a drugi Właśnie w tym spojrzeniu na los Dekalogiem Kieślowskiego i Pie- (2004) Natalii Korynckiej-Gruz, nych prezentowanych w jednym odcinki nakręcili młodzi reżyse- filmami nawiązującymi właśnie pokolenia nie biorących udziału z barwnej, napawającej optymi- tancerki baletu, skupiający w so- rzy, świeżo upieczeni absolwenci do jego Dekalogu. w realizacji Dekalogu po Deka- zmem i nadzieją współczesności. bie egzystencjalny dramat prze- szkół filmowych: Leszek Korusie- Osobno należy wspomnieć logu ani Dekalogu 89+ nie trud- Podobnie rzecz się ma z Lekarza- mijającego człowieka, kryje się wicz (Pod wiatr nie popłynie słod- o studentach z łódzkiej Szkoły no wskazać takich, których filmy mi (2011) Wolskiego. Trudno nie podobieństwo między utworami ki zapach kwiatów), Tomasz Ole- Filmowej, nad których etiudami zachęcają do ich odczytywania dostrzec w tej opowieści o peł- obu filmowców. jarczyk (Nowa), Bartosz Paduch Kieślowski sprawował opiekę w la- w kluczu nawiązań do Kieślow- nych poświęcenia kardiologach Dokumenty Kieślowskiego in- (Za burtą), Adrian Panek (Moja tach 90. Dwoje z nich nakręciło skiego. W pierwszej kolejności z Krakowa nawiązania do pamięt- spirują nie tylko polskich twór- biedna głowa), Wojciech Jagieł- etiudy współbrzmiące z aurą póź- należy tu wymienić dokumenty nego Szpitala (1975). Jak w Szczę- ców. Austriak, Andreas Horvath, ło (Sprawa Janusza W.), Marcin nych filmów ich nauczyciela. Są Tomasza Wolskiego. Poszczegól- ściarzach widać tu zmianę jako- zrealizował w 2006 roku Z punk- Bortkiewicz (Sublokator), Kristof- to Pańcia (1995) Iwony Siekie- ne tytuły z jego filmografii wydają ści świata otaczającego lekarzy. tu widzenia emerytowanego noc- fer Karlsson Rus (Street Feeling), rzyńskiej oraz Przed zmierzchem się być w jakiejś mierze utwora- Zamiast nędznie wyposażonego nego portiera (Views of a Retired Tomasz Matuszczak (Ogrodze- (1995) Grega Zglińskiego, które- mi wchodzącymi w dialog z kon- szpitala z dekady Gierka ogląda- Night Porter) portretujący „po la- nie), Andrzej Mańkowski (Filiżan- go fabularny debiut, Cała zima ki Yoko Ono), oraz Rafał Samusik bez ognia (Tout un hiver sans feu, (Real). Podobnie jak nad Dekalo- 1994) również budzi skojarzenia Joseph G. Kickasola, autor nagradzanej książki o twórczości reżysera giem po… Dekalogu, tak i nad tym z kinem Kieślowskiego. Aleksan- cyklem patronat objęli Krzysztof dra Frączek dostrzegła je w mo- Bez końca, zatytułowanej „The Films of Krzysztof Kieślowski: Piesiewicz i Maria Kieślowska, tywie śmierci dziecka obecnym wdowa po reżyserze. Szczególnie u Kieślowskiego w Dekalogu, je- The Liminal Image” (2004) wskazuje w jednym ze swych artykułów, znaczący jest tu fakt udziału w re- den. Pisała, że Zgliński podejmuje na powinowactwa zachodzące między filmami Kieślowskiego alizacji obu cykli wielu młodych w Całej zimie bez ognia „swoisty reżyserów. Przypomina on o gene- dialog ze swoim mistrzem – fil- a obrazami Paula Thomasa Andersona (w szczególności Magnolią, zie „pierwszego” Dekalogu, który muje zapoczątkowany przez nie- 1999), Paula Haggisa (Cash, 2004) Alejandra Gonzáleza Iñárritu na początku miał być zestawem go temat, rozważa sformułowane Michał Malak i Jerzy Kamas w filmie Kratka, reż. Paweł Łoziński fabularnych debiutów studentów przezeń wnioski i sugestie, na plan (21 Gram, 2003) czy Stevena Soderbergha (Traffic, 2000).

Fot. SF Tor Fot. SF Tor Krzysztofa Kieślowskiego. Reży- pierwszy stara się jednak wysu-

16 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 17 Temat numeru: Krzysztof Kieślowski – inspiracje Mikołaj Jazdon: W dialogu z Kieślowskim

tach” bohatera słynnego Z punktu rykańskiego mistrza, odnaleźć przy tym wyłącznie o owe czytel- sposób przypadek jest umieszcza- We wszystkich epizodach skła- młoda graficzka z Krakowa, zapro- widzenia nocnego portiera (1977) można wiele z owej metody „dra- ne nawiązania, jak te przywołane ny w opowiadanej historii i dyle- dających się na tę mozaikową O ile nie dziwi inspirowanie się twórców jektowała nowe plakaty do obra- Kieślowskiego. Jak pisał Janusz matyzowania idei”, podpatrzonej powyżej, gdy dawny projekt Kie- matach, wobec których stają boha- opowieść „dominującą siłą stają zów Kieślowskiego, tytułując swój Margański: „Kieślowski znalazł przez niego w Dekalogu. ślowskiego, scenariusz, lub dzie- terowie tych filmów”. Nowojorski się – jak pisze Wach – kuriozalne ze świata filmami, jakie Kieślowski cykl „Dodekalog” (2008). Znalazły »prawdziwego człowieka« po to, Z kolei profesor Sean O’Sulli- ło – jego lub jego współscenarzy- badacz z uwagą przypatrzył się przypadki i lakoniczny humor”. się w nim zarówno plakaty do fil- by odsłonić w nim wizerunek za- van z Ohio State University dowo- sty – stało się punktem wyjścia zagranicznym produkcjom na- W kinie francuskim wpływy realizował od czasów Dekalogu – mów, do których takowe przed laty projektowany przez totalitarną dzi w swoim artykule „The Deca- do powstania konkretnego filmu. kręconym przez Piotra Sobociń- Kieślowskiego są zapewne jeszcze w końcu to one trafiały do zachodniej powstały, a więc do Blizny, Amato- machinę, (…) Horvath przeciw- logue and the Remaking of Ame- Niezmiernie ciekawie brzmią te skiego i Sławomira Idziaka, czyli bardziej rozległe, a ich obecność ra, Bez końca, Przypadku, Krótkie- nie – zainspirowany filmem Kie- rican Television”, że współczesne mniej oczywiste wskazania, poka- operatorów, którzy zasłynęli jako odkrywana jest przez kolejnych publiczności – o tyle zaskakująca i wiele go filmu o miłości, czy Krótkiego ślowskiego starał się dotrzeć do amerykańskie seriale telewizyjne zujące, że dokonania Kieślowskie- współpracownicy Kieślowskiego, badaczy. Mirosław Przylipiak do- mówiąca o artystycznym potencjale filmu o zabijaniu, jak i do tytułów »prawdziwego człowieka«, biorąc pod kątem obecnych w nich na- strzegł osobliwą zależność między wcześniej nieprzedstawionych na przy okazji w nawias konwencjo- wiązań do kina Kieślowskiego. Podwójnym życiem Weroniki a… wcześniejszych dzieł tego reżysera jest plakatach – szkolnych etiud Tram- nalne jego wizerunki i towarzy- Przywiodło to Kickasolę do zaska- Amelią (Le fabuleux destin d’A- waj i Koncert życzeń, oraz telewi- szące temu tezy. I właściwie w tej kujących wniosków. „Nawet Har- mélie Poulain, 2001) Jean-Pier- kariera Przypadku (1981). zyjnych fabuł – Personel i Spokój. inwersji wszystko się streszcza”. ry Potter i Zakon Feniksa – pisał re’a Jeuneta, wskazując obok po- Wykonane w nowoczesnej tech- Wróćmy do Dekalogu i jego o filmie Davida Yatesa ze zdjęcia- dobieństw łączących oba utwo- nice, operujące wyrazistym ry- inspirującej mocy promieniu- mi Idziaka – zawiera w sobie mo- ry, skrajne różnice. W artykule pean Cinema”) wskazała jak w de- „Gadające głowy 80-06” z 2006 ro- sunkiem i plamą barwną, biorą jącej daleko poza polskie kino. menty przywołujące mi z pamięci „Amelia, córka Weroniki”, pisał: biutanckich utworach Emmanu- ku, której tekst („I co byś chciał? często za punkt wyjścia konkret- W książeczce dołączonej do wy- chwile ze świata filmów Kieślow- „Amelia wydaje się niekiedy ka- ela Finkiela (Podróże, Voyages, / Kim jesteś teraz powiedz mi? / ny kadr z portretowanego filmu. dania DVD/Blu-ray, które ukaza- skiego. Mimo wszystko to tylko rykaturą, wręcz parodią filmów 1999) i Julie Bertuccelli (Kiedy I co byś chciał? / A co tu najważ- W 2016, czyli w Roku Krzysztofa ło się właśnie w Wielkiej Bryta- momenty, a nie autentyczne śla- Kieślowskiego, niekiedy ich de- Otar odszedł, Depuis qu’Otar est niejsze jest?”) korzystają z wypo- Kieślowskiego, Andrzej Pągowski, nii, na jednej z pierwszych stron dy jego dziedzictwa”. konstrukcją, niekiedy zaś snem parti, 2003), dawnych asystentów wiedzi bohaterów słynnego krót- wybitny polski artysta grafik, za- umieszczono fotografię… Stan- O ile nie dziwi inspirowanie się śnionym na materiale tych filmów, Kieślowskiego na planie Trzech kometrażowego dokumentu Ga- projektował osobną serię plaka- leya Kubricka, a tuż obok komen- twórców ze świata filmami, jakie a skrywającym swoją naturę dzięki kolorów, odnaleźć można wpły- dające głowy (1980). Film ten za- tów do wszystkich filmów reży- tarz amerykańskiego reżysera do Kieślowski realizował od czasów opisanym przez Sigmunda Freu- wy polskiego reżysera. „W ich inspirował także organizatorów sera. Reprodukcje tych projektów książkowego wydania scenariuszy Dekalogu – w końcu to one trafiały da mechanizmom pomieszania sposobie filmowego opowiada- festiwalu Hommage à Kieślow- zostały umieszczone w książce Dekalogu. „W odniesieniu do tej do zachodniej publiczności – o ty- i kondensacji”. Georgina Evans nia – pisała Wilson – stanowią- ski w Sokołowsku. W 2011 roku wydanej przez Muzeum Kinema- książki – pisał Kubrick – (…) ogra- le zaskakująca i wiele mówiąca (w tekście „Social sense: Krzysztof cym przedłużenie poszukiwań rozpoczęli oni realizację projektu tografii w Łodzi („Kieślowski po niczę się do stwierdzenia, że auto- o artystycznym potencjale wcze- Kieślowski and Michael Haneke”) Kieślowskiego, podjętych przez „Kim jesteś?”, czyli zbierania fil- latach w zwierciadle opinii i wspo- rów cechuje rzadka umiejętność śniejszych dzieł tego reżysera jest dostrzegła podobieństwa między nich na nowo i z zaangażowa- mowych zapisów rozmów z ludź- mnień”, 2016). dramatyzowania swoich idei, za- kariera Przypadku (1981). Późno Czerwonym Kieślowskiego (Trois niem, połączyli tak charaktery- mi należącymi do różnych poko- Dziedzictwo i wpływy Kieślow- miast mówienia o nich. Wplata- odkryte przez świat (czyli przez couleurs: Rouge, 1994) a Kodem styczne dla polskiego reżysera leń, z których każdy odpowiada skiego wykraczają daleko poza jąc swoje wglądy i pomysły we wiele lat po prostu nieznane) ar- nieznanym (Code Inconnu, 2000) motywy: dążenie do porozumie- przed kamerą na te same pytania, kino i telewizję. Nie słabnie za- wciągającą i zaskakującą fabułę, cydzieło Kieślowskiego znalazło Hanekego, zlokalizowane w zania się, dowartościowanie prze- co bohaterowie dokumentu Kie- interesowanie krytyków oraz fil- zyskują dodatkową moc dzięki swe miejsce w jednym z kolejnych wartej w obu utworach krytyce czucia i wyobraźni”. ślowskiego, czyli: „Kim jesteś?” moznawców dokonaniami autora temu, iż niejako pozwalają widzo- wydań słynnej książki Davida Bor- społecznej współczesnego świa- Z kina Kieślowskiego czerpią oraz „Czego byś chciał?”. Trzech kolorów. Refleksja nad je- wi samemu odkrywać to, co ma- dwella i Kristin Thompson „Sztu- ta zachodniego. nie tylko filmowcy. Miłośnikom Kieślowski nie przestaje inspi- go spuścizną obecna jest w dzie- ją do przekazania”. Warto dodać ka filmowa. Wprowadzenie” (pol- Wreszcie Emma Wilson („After muzyki popularnego zespołu My- rować także twórców plakatów. łach filozofów (Slavoj Žižek i jego w tym miejscu, że redaktorzy po- skie wydanie: 2010), gdzie zostało Kieślowski: Voyages in Euro- slovitz dobrze znana jest piosenka W 2008 roku Izabela Szewczyk, książka wydana w Polsce w 2007 pularnego portalu International zaliczone do klasycznych utworów roku „Lacrimae rerum. Kieślowski, Movie Data Base (IMDB) powo- Szewczyk Izabela Proj. z nurtu filmów „układanek”, wysu- Hitchcock, Tarkowski, Lynch”), re- łują się na słowa Kubricka, który wających na plan pierwszy narra- portażystów („Biała Maria”, 2011, miał określić Dekalog mianem w rodzaju Sześciu stóp pod zie- go tworzą określoną optykę spoj- cyjną grę z czasem opowiadania. Hanny Krall), twórców teatral- jedynego filmowego arcydzieła, mią (Six Feet Under, 2001-2005) rzenia na kino XXI wieku. Joseph Najbardziej znanym w świecie nych (np. sceniczna adaptacja jakie w swym życiu oglądał. Pełne i Zagubionych (Lost, 2004-2010), G. Kickasola, autor nagradzanej reprezentantem tego trendu jest „Raju” dokonana przez Marcina uznania słowa wielkiego mistrza zawdzięczają wiele właśnie De- książki o twórczości reżysera Bez Tom Tykwer i jego Biegnij Lola, Bortkiewicza, 2011), a nawet po- z przywołanego cytatu prowoku- kalogowi, który położył podwali- końca, zatytułowanej „The Films biegnij (Lola rennt, 1998), który etów. Jeden z nich, Amerykanin ją do postawienia pytania – czy ny pod seriale nowego typu. „To of Krzysztof Kieślowski: The Li- Margaret Wach określa jako „mu- Sam Rasnake, w wierszu „Cztery i w jakim stopniu Kubrick inspi- właśnie takie elementy jak wyra- minal Image” (2004), wskazuje litimedialny remake Przypadku kolory” („Four Colors”) z tomu rował się ostatnimi filmami Kie- finowana problematyka, postacie, w jednym ze swych artykułów, na Kieślowskiego dla pokolenia tech- „Cinéma Vérité” (2014), napisał ślowskiego, gdy realizował Oczy temat, w sposób najbardziej wy- powinowactwa zachodzące mię- no i sieci”. Ale nawiązania do tego słowa odnoszące się do Niebie- szeroko zamknięte (1999)? Film razisty określają charakter prze- dzy filmami Kieślowskiego a ob- i innych filmów polskiego mistrza skiego (Trois couleurs: Bleu, 1993), ten bowiem wydaje się mieć wiele łomowych amerykańskich seriali razami Paula Thomasa Anderso- można, zdaniem Wach, odnaleźć które w oryginalnym brzmieniu wspólnego z Dekalogiem, dziewięć telewizyjnych, i to właśnie te ele- na (w szczególności Magnolią, także w filmach Andreasa Veila umieszczam na zakończenie tek- (pierwotnie odcinek ten miał mieć menty znalazły swoje preceden- 1999), Paula Haggisa (Cash, 2004) (ucznia Kieślowskiego), obrazie stu podejmującego temat, który – także swoją dłuższą kinową wersję, sowe zastosowanie w Dekalogu”. Alejandra Gonzáleza Iñárritu (21 Hansa Christiana Schmida Świa- jak wiele wskazuje – pozostanie tak jak Dekalog, sześć rozszerzony Nie bez powodu przytaczam Gram, 2003) czy Stevena Soder- tła (Lichter, 2002) ze Zbigniewem tematem do podejmowania „bez do Krótkiego filmu o miłości). Oba wypowiedź amerykańskiej ba- bergha (Traffic, 2000). Wspólna Zamachowskim, czy w Kształtach końca”: „the missing lines of ink filmy, Kubricka i Kieślowskiego, daczki. Opinie i rozpoznania fil- Kieślowskiemu i twórcom przywo- nocy (Nachtgestalten, 1999) An- on paper / the flute with no stre- traktują o małżeństwie i zdradzie moznawców spoza Polski najle- łanych powyżej obrazów, jest – jak dreasa Dresena – historii sześciu ets to fill”. małżeńskiej. Przy czym w samym piej świadczą o sile oddziaływa- pisze Kickasola – pewna „tema- osób, rozgrywającej się w Berlinie * Cytaty z publikacji anglojęzycznych sposobie opowiadania, jaki odnaj- nia dziedzictwa Kieślowskiego na tyczna obsesja dotycząca przypad- w dniu (a właściwie nocy) przylotu Duże zwierzę, reż. Jerzy Stuhr w tłumaczeniu autora artykułu – Mikołaja dujemy w ostatnim dziele ame- współczesne kino. Nie chodzi tu ku, demonstrowanie tego, w jaki polskiego papieża – pielgrzyma. Fot. TVP Jazdona (przyp. red.).

18 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 19 Wydarzenia i jubileusze: Nagroda „Perspektywa” Jan P. Matuszyński kolejnym laureatem „Perspektywy” Albert Kiciński dokumentalnych. W 2010 ukoń- Nagroda imienia Janusza „Kuby” Morgensterna „Perspektywa” czył kurs dokumentalny w Mi- strzowskiej Szkole Reżyserii Fil- trafiła do Jana P. Matuszyńskiego, reżysera Ostatniej Rodziny. mowej Andrzeja Wajdy i reżyse- Film zdobył już m.in. Złote Lwy na Festiwalu Filmowym rię na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Kato- w Gdyni, Nagrodę im. Krzysztofa Kieślowskiego w Denver czy wicach. Jest autorem wielokrot- Grand Prix w Kijowie. nie nagradzanego pełnometra- żowego dokumentu Deep Love (festiwale w Mińsku, Krakowie, erspektywę” rokrocznie Janusza »Kuby« Morgensterna” – jom” – mówił Jan P. Matuszyński. Chicago, Moskwie i Gdańsku). otrzymuje reżyser najbar- mówiła Krystyna Cierniak-Mor- Ostatnia Rodzina to rozgry- Ostatnia Rodzina to jego debiut Pdziej obiecującego debiutu, genstern. wająca się na przestrzeni 28 lat fabularny. którego twórczość posiada wielki „Przed chwilą obejrzeliśmy do- warszawska saga słynnej rodziny Pierwszym laureatem „Perspek- potencjał i perspektywę rozwoju kument, w którym Janusz Mor- Beksińskich. W legendarne posta- tywy” – za rok 2011 – był Adrian na przyszłość. W kapitule przy- genstern wspomina swój debiut ci Zdzisława i Tomka wcielili się Panek. Reżyser otrzymał statuet- znającej nagrodę zasiadają: jako reżyserski – Do widzenia, do jutra... Andrzej Seweryn i Dawid Ogrod- kę za swój debiutancki filmDaas . przewodnicząca Krystyna Cier- Bardzo dobrze pamiętam moment, nik. Towarzyszą im Aleksandra Rok później nagrodę dostali ex niak-Morgenstern – pomysłodaw- gdy oglądałem ten film w DKF-ie Konieczna jako Zofia Beksińska aequo: Maria Sadowska za Dzień czyni Nagrody „Perspektywa” oraz w Katowicach. Bardzo chętnie po- oraz Andrzej Chyra w roli mar- kobiet oraz Bodo Kox za Dziewczy- Jacek Bromski, Michał Kwieciński, wrócę do niego w tym fantastycz- szanda Piotra Dmochowskiego. nę z szafy. Podczas kolejnej edycji Agnieszka Odorowicz i Grażyna nym kontekście. Dziękuję kapitu- Jan P. Matuszyński (urodzo- laury trafiły w ręce trójki młodych Torbicka. Fundatorem „Perspek- le za nagrodę. Postaram się spro- ny w 1984 roku) – to scenarzysta filmowców (ex aequo): Elżbiety tywy” jest Polski Instytut Sztuki stać pokładanym we mnie nadzie- i reżyser nagradzanych filmów Benkowskiej za Olenę, Julii Kol- Filmowej. berger za Mazurka oraz Łukasza „Kuba zawsze szczególną opie- Jan P. Matuszyński Ostalskiego za Matkę. W 2014 ro- ką otaczał swoich studentów. Wie- ku „Perspektywę” otrzymała Ka- dział, że bez pomocy, w tym zawo- tarzyna Jungowska za filmPiąte: dzie jest bardzo trudno zadebiu- nie odchodź. W ubiegłym roku tować. Dlatego po jego śmierci statuetkę przyznano Maciejowi pomyślałam, że ustanowienie na- Bochniakowi za Disco Polo. grody, która trafiać będzie w ręce Uroczyste wręczenie tegorocz- twórcy najciekawszego debiutu, nej Nagrody „Perspektywa” odby- stanowić będzie z jednej strony ło się w poniedziałek 14 listopa- wsparcie dla młodych twórców, da, w warszawskim kinie Kultu- a z drugiej stanie się wspaniałym ra. Podczas gali zaprezentowany sposobem na upamiętnienie Ku- został film dokumentalnyJanusz by. W tym roku powstało wiele Morgenstern ogląda „Do widze- znakomitych debiutów, ale jeden nia, do jutra…” w reżyserii Marci- wyróżnił się szczególnie. Tym fil- na Borchardta i Jerzego Radosa. mem jest Ostatnia Rodzina Jana Uroczystość została zorganizowa- P. Matuszyńskiego. Do długiej li- na przez: Stowarzyszenie Filmow- sty nagród, które otrzymał już ten ców Polskich oraz Polski Instytut

film, dokładamy nagrodę imienia Fot. Borys Skrzyński/SFP Sztuki Filmowej.

20 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Wydarzenia i jubileusze: 60-lecie Studia Miniatur Filmowych Wydarzenia i jubileusze: 60-lecie Studia Miniatur Filmowych „Miniatury” mają 60 lat Część I Anna Wróblewska 19 listopada w warszawskim kinie Muranów dyrektor Studia Miniatur Filmowych, Włodzimierz Matuszewski, kroił piękny, niebiesko-biały tort z napisem: „60 lat SMF”. Jubileuszowe krojenie tortu wypadło w szczególnie dobrym momencie – „Miniatury” są wreszcie instytucją kultury, ostatnie seriale zostały sprzedane do ponad 100 telewizji, a i perspektywy produkcyjne wyglądają zachęcająco. Proszę słonia, reż. Witold Giersz Fot. Żółty Szalik

jeszcze dwa, trzy lata te- dzieci i młodzieży, promocję fil- dźwiękowe, sprzęt. Brak własnej że telewizja na lata blokowała emi- Bali; na etapie produkcji znajduje niatur Filmowych. Koniec lat 50., częściej nagradzanych polskich i długie metraże, jest w skali ro- mu przyszłość Studia by- mu dziecięcego. „Dokładnie tym siedziby zawsze był i jest do dzisiaj sję bez wyraźnej przyczyny, jak to się pierwsza w historii SMF seria następnie epoka zwana „złotym filmów, zdobywając blisko 30 róż- ku większa, niż w czasach PRL-u. Ała mocno niepewna. Było się zajmujemy” – wyjaśniał Wło- największą bolączką SMF. Dlate- było w przypadku serialu Agniesz- zrealizowana w całości w techno- wiekiem polskiej animacji”, aż po nych wyróżnień, w tym prestiżo- Przykład SMF pokazuje dobitnie, ono jedną z tych instytucji, które dzimierz Matuszewski w rozmo- go znalezienie stałego miejsca to ki Sadurskiej Podróże na burzowej logii 3D – Pajęczaki. falę udanych debiutów z lat 80. – we laury w Hiroszimie czy Bilbao. jak ważna dla współczesnego pro- rozpoczęły proces komercjalizacji wie z portalem Stowarzyszenia jeden z celów, jakie stawia sobie chmurze. Autonomia producenta Produkcja filmów dla najmłod- to zbyt dużo nawet na osobny ar- Lucky Day Forever Alka Wasilew- ducenta jest uważna obserwacja wymuszony Ustawą o kinemato- Filmowców Polskich. „Produku- obecnie Matuszewski. Teraz staje stawia wyzwania, ale jest także je- szej widowni to także chlubna tra- tykuł poświęcony dziejom Stu- skiego, świetny debiut krótkome- rynku audiowizualnego, podąża- grafii z 2005 roku. Na szczęście jemy filmy animowane, w więk- się to bardziej realne. go szansą. dycja Studia Miniatur Filmowych. dia. Tradycję filmu autorskiego trażowy z 2011 roku, nagrodzony nie za tendencjami, obecność na udało się zatrzymać bieg prywa- szości – serie dla dzieci. W ostat- Obecna polityka produkcyjna Dwa ostatnie seriale dziecięce Jest ona widoczna od samego po- w SFM ukształtowały nazwiska został na festiwalach w Szangha- arenie międzynarodowej. tyzacji, a to za sprawą noweliza- nich dwóch latach wyprodukowa- SMF jest czytelna. Po pierwsze – „Miniatur” odniosły sukces na czątku istnienia Studia – od 1956, wybitnych pionierów Studia, jak: ju i Londynie. W 2015 roku SMF Niezmieniona od 60 lat nazwa – cji Ustawy o organizowaniu i pro- liśmy trzy duże serie, w tym dwie seriale i filmy kinowe dla dzieci, po arenie międzynarodowej. Serial kiedy to Mieczysław Poznański Witold Giersz, Jan Lenica, Wale- zrealizowało, jako koproducent Studio Miniatur Filmowych – wadzeniu działalności kultural- międzynarodowe (…). Działalność drugie – poszukiwanie partnerów Hip-Hip i Hurra został sprzedany i Witold Giersz utworzyli Gru- rian Borowczyk, Halina Bielińska mniejszościowy, pełnometrażo- przypomina genezę instytucji, po- nej. Wprowadzenie tej regulacji, popularyzatorską prowadzimy już zewnętrznych, na rynku między- do około 120 krajów, m.in. przez pę Produkcyjną – warszawską fi- i Włodzimierz Haupe. To tu powy animowany dokument Ancy wołanej do życia jeszcze w epoce przekształcającej spółki skarbu od dawna. Organizujemy kursy dla narodowym, zgodnie z aktualnymi sieć telewizyjną Chello, która ulo- lię Studia Filmów Rysunkowych wstawały wybitne dzieła Ryszarda Damian, reżyserki słynnej Drogi przedserialowej, w połowie lat 50., państwa w instytucje kultury, zo- profesjonalistów, a także warszta- trendami w animacji. Po trzecie – kowała go w swoich kanałach na w Bielsku-Białej. To właśnie w war- Czekały, Mirosława Kijowicza, Zo- na drugą stronę – Czarodziejską w momencie upowszechniania się stało poprzedzone kilkuletnią wal- ty dla dzieci. Właśnie za te zajęcia animacja artystyczna, czyli film au- wszystkich terytoriach. Natomiast szawskim Studiu Miniatur Filmo- fii Oraczewskiej, Aliny Maliszew- Górę. Film zdobył szereg prestiżo- telewizji w Polsce. Wtedy to studia ką zainteresowanych firm, jak i za- dla dzieci i młodzieży w 2014 ro- torski – przede wszystkim krótki, serial realizowany w koprodukcji wych powstały tak znane seria- skiej, Zofii Ołdak, Stefana Szwa- wych nagród, w tym wyróżnienie animacji miały przede wszystkim biegami PISF-u i resortu kultury. ku dostaliśmy nagrodę Polskiego ale także średni i długi metraż. z Grupą Smacznego – Mami Fata- le, jak: Koziołek Matołek, Piesek kopfa, Stefana Janika, Bogdana specjalne jury w Karlowych Wa- produkować filmy krótkometra- W roku 2016 Studio Miniatur Fil- Instytutu Sztuki Filmowej. Ważne Umiejętność poszukiwania kole – pozyskał finansowanie z zagra- w kratkę, Wędrówki Pyzy, Pomy- Nowickiego, Leszka Komorow- rach. W planach SMF ma obec- żowe, głównie przeznaczone dla mowych, Studio Filmowe „Kroni- jest, że warsztaty te organizowane producentów i kupców zagranicz- nicy na zasadzie przedsprzedaży słowy Dobromir, Tajemnice Wikli- skiego, Teresy Badzian, Leszka nie kilka filmów autorskich: dwa dzieci, ale nie tylko. Wraz z rozwo- ka” i Studio Filmów Rysunkowych są w mniejszych miejscowościach, nych, dobra znajomość targów (presales). Do tego doszły liczne nowej Zatoki czy ostatnio pięknie Gałysza, Romana Huszczo, Mar- debiuty oraz nowy obraz Andrze- jem form filmowych, ewoluowa- w Bielsku-Białej działały już na za- gdzie kontakt z kulturą jest trud- i festiwali zagranicznych – to moc- nagrody festiwalowe dla obu se- zrekonstruowany cyfrowo film ka Serafińskiego, Jerzego Kaliny, ja Barańskiego, który, mimo wiel- ła polityka produkcyjna Studia: sadach instytucji kultury, a ich sze- niejszy”. ne strony Studia. Obecnie to pro- riali, nic więc dziwnego, że „Mi- Witolda Giersza Proszę słonia. Piotra Dumały i Elżbiety Wąsik. kiego dorobku fabularnego, cią- w kierunku seriali, eksperymen- fowie – w tym Włodzimierz Ma- „Obecna sytuacja pozwala ode- ducent serialu animowanego jest niatury” pracują nad kontynuacją Z drugiej zaś strony, warszawski Dzisiejsze Studio Miniatur Fil- gle poszukuje nowych wyzwań tów, następnie: długich metraży, tuszewski – dostali powołania na tchnąć z ulgą, ale nie wprowadza odpowiedzialny za znalezienie ca- produkcji. Trwają również prace ośrodek, w dużo większym stop- mowych, mimo wyraźnego zo- artystycznych i dlatego dziesięć a obecnie form międzygatunko- stanowiska dyrektorskie. wielkiej zmiany w funkcjonowa- łości finansowania, ale jednocze- wstępne nad pełnometrażowym niu niż macierzysta wytwórnia rientowania się na produkcję fil- lat temu zrobił w „Miniaturach” wych, jak animadoc. Przed żwa- Wiadomo, że jako instytucje kul- niu i działalności Studia” – pod- śnie zatrzymuje prawa do serialu, filmem kinowym, wykorzystu- w Bielsku-Białej, kładł nacisk na mów dla dzieci, nie zamierza od- animowany Warzywniak, 360 st. wym 60-latkiem jeszcze zapew- tury, Studia obciążone zostały pew- sumował Włodzimierz Matuszew- w przeciwieństwie do wieloletniej jącym główne postacie z Mami produkcję filmów autorskich. Nie żegnywać się od chlubnej tradycji Mistrz kina autorskiego zdecydo- ne kilka zakrętów na tej filmowej nymi obowiązkami misyjnymi. ski w rozmowie z Albertem Ki- praktyki, według której Telewizja Fatale. Studio przystąpiło także będzie przesady w stwierdzeniu, animowanego kina autorskiego, wał się kontynuować swoją przy- drodze. Statut Studia Miniatur Filmowych cińskim. „Miniatury” mają swoją Polska zamawiała serial, studio do prac developmentowych nad że historia polskiej animacji, jej z którego w latach 60. i 70. słynę- godę z animacją. (podobnie jak SFR) przewiduje, że specyfikę: Studio nigdy nie po- animacji produkowało, a następ- kolejną, trzecią już serią Hip-Hip największych sukcesów oraz jej ło na całym świecie. Krótkometra- Paradoksalnie, obecna pro- * Drugą część artykułu, poświęconego historii Studia Miniatur Filmowych, będą angażować się w upowszech- siadało nieruchomości, ale ma nie nadawca zatrzymywał wszyst- i Hurra. Zakończyła się właśnie kolejnych zwrotów i zakrętów, jest żowa Łaźnia Tomasza Duckiego dukcja filmowa Studia, biorąc zamieścimy na naszych łamach nianie kultury filmowej, edukację stanowiska produkcyjne, studio kie prawa do licencji. Zdarzało się, realizacja polsko-francuskiej serii w dużej mierze historią Studia Mi- należała w latach 2014-2015 do naj- pod uwagę odcinki serii, krótkie w lutym 2017 roku (przyp. red.)

22 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 23 Wydarzenia i jubileusze: Dyplomaci w Kulturze Rodzina Beksińskich sprawiała wrażenie wyjątkowo ciepłej

Paweł Zwoliński o ja przyjmowałem Tomka ducentka filmu, Aneta Hickin- do pracy w Polskim Radiu. W stołecznym kinie Kultura, 21 listopada, botham. „Żeby skończyć ten obraz, TTa postać zawsze była dla odbył się pokaz dla dyplomatów musieliśmy poprosić Muzeum mnie dość dziwna, a zarazem był w Sanoku o zgodę na udziele- to bardzo ciepły człowiek. Zasta- najczęściej nagradzanego polskiego filmu nie praw do wykorzystania wize- nawiam się, w jakim stopniu uda- runku Beksińskiego. Ponieważ ło się pokazać ciepło tej rodziny w ostatnich miesiącach, Ostatniej Rodziny po śmierci Zdzisława, wszystko, w filmie” – mówił Paweł Sztomp- Jana P. Matuszyńskiego. co po sobie pozostawił: listy, ke, prowadzący spotkanie dzienni- kasety, wideo, trafiło do Muzeum karz Programu I Polskiego Radia. w Sanoku” – mówiła. Następnie Wśród zebranych tłumnie takie triumfy, jak Złote Lwy na dla Najlepszego Polskiego Filmu padło z sali pytanie o książkę Pio- dyplomatów byli m.in. Alejandro Festiwalu Filmowym w Gdyni, z programu 30. Pokazów Warszaw- tra Dmochowskiego. „Ta książka Negrin Muňoz, ambasador Mek- główna nagroda w Konkursie skich, nagrodę w Cottbus dla powstała naprawdę i warto, aby syku czy Ernesto Scheiner Correa, Polskim festiwalu Camerimage Dawida Ogrodnika, odtwórcę roli państwo ją przeczytali. Powstała ambasador Urugwaju. Przedstawi- czy Nagroda im. Janusza „Kuby” Tomka Beksińskiego, czy Grand także książka Magdaleny Grzebał- ciele korpusu dyplomatycznego Morgensterna „Perspektywa” dla Prix dla filmu na festiwalu Molo- kowskiej poświęcona portretowi obejrzeli obraz Ostatnia Rodzina, Jana P. Matuszyńskiego. Jeśli doli- dist w Kijowie oraz Grand Prix na Zdzisława i Tomka. Książki i film którego efektowny pochód przez czymy nagrodę za najlepsze zdję- Lisbon & Estoril Film Festival, to to jednak nie to samo. Nasz scena- festiwale rozpoczął się w Locarno, cia dla Kacpra Fertacza i najlepszą mamy do czynienia z najczęściej rzysta, Robert Bolesto, pracował gdzie Andrzej Seweryn, kreujący scenografię dla Jagny Janickiej na nagradzanym polskim tytułem nad tą historią przez 14 lat, jeszcze postać Zdzisława Beksińskiego, Międzynarodowym Festiwalu Fil- w ostatnich miesiącach. za życia Zdzisława. W gruncie rze- otrzymał nagrodę za najlep- mowym w Chicago, Nagrodę Pol- W spotkaniu z dyplomatami czy, około 90 proc. tego, co widzi- szą rolę męską. Następnie były skiego Instytutu Sztuki Filmowej po projekcji wzięła udział pro- cie na ekranie, to sama prawda” – przekonywała producentka. Andrzej Seweryn i Dawid Ogrodnik Duże kontrowersje wywołała w filmie Ostatnia Rodzina, postać Tomka Beksińskiego, ode- reż. Jan P. Matuszyński grana z pewnym przerysowaniem przez Dawida Ogrodnika. Aneta Hickinbotham próbowała roz- wiać wątpliwości odnośnie tej roli: „Dotarliśmy do przyjaciół ze szkoły Tomka, dotarliśmy do rodziny i znajomych, jednak najważniejsze było to, co mieli- śmy w prywatnej dokumentacji z życia Beksińskich. Umówmy się, jeżeli ktoś kilka razy na przestrzeni lat postanawia targnąć się na swoje życie i, co więcej, prze- żywa wypadek lotniczy, to nie jest to jednostka do końca zrównowa- żona. Dawid nadał swojego charakteru tej postaci, nieco dodał jej od siebie. Należy jednak pamię- tać, że to nie był »najłatwiejszy

Fot. Hubert Komerski/Kino Świat Fot. Hubert Komerski/Kino zawodnik«”.

24 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Nagrody: Platynowy Zamek Nagrody: Platynowy Zamek

„Dziwny z natury”. Portret Bogdana Dziworskiego z Platynowym Zamkiem wykonany według jego pomysłu Dziwy przez Macieja Kaczyńskiego z natury Mikołaj Jazdon Piękne, ale i przedziwne jest kino Bogdana Dziworskiego, laureata nagrody Platynowego Zamku 20. Międzynarodowego Festiwalu Filmów Dokumentalnych Off Cinema w Poznaniu. Fot. M. Kaczyński/CK Zamek Fot. M. Kaczyński/CK

amo nazwisko Bogdana walkę na ringu. To tu rozgrywa dziej utratę kropli ożywczego i zroszoną potem twarz starego go nie zauważyli. Minie jeszcze ria Zbigniew Rybczyński i Gerald otwartej na tegorocznym Off sał o jego fotografiach we wstę- Dziworskiego podpowia- się wyjątkowy i niepowtarzalny napoju. Nie słychać tu wrzawy majstra, trzeci z poziomu posadzki kilka minut tej fascynującej filmo- Kargl). Pokazane w nich ludzkie Cinema) mają wiele wspólnego pie do katalogu „1/250”: „Zdjęcia Sda skojarzenia przylegające spektakl nie do zobaczenia bez zawodów, gwizdów, czy megafo- szerokokątnym obiektywem obej- wej opowieści, gdy uświadomimy zmagania dzieją się jakby poza z jego filmami, bo artysta ten zdumiewające. Czytam je, tak, do wymowy i charakteru jego nie- pośrednictwa filmowca. Bo któż nowych anonsów. W kompletnej muje całość. Tylko czwarty ope- sobie, że ten Ikar – w jakimś sensie, czasem historycznym, bo trudno patrzy na świat, dostrzegając zda- właśnie czytam jak wiersze. Na zwykłych dokonań filmowych – te obserwuje emocje malujące się ciszy skrzypią tylko stawiane na rator idzie na przeciwległą stronę nadanym tej postaci przez reży- w tych filmach znaleźć wyraźniej- rzenia ulotne, do złapania jak owad pierwszy rzut oka robią wrażenie krótkometrażowe obrazy mówią na twarzach innych kibiców, sko- śniegu kroki Siostry Warszaw- i wpatruje się przez obiektyw sera – wcale nie spadał, a właśnie sze wzmianki o jakimś tu i teraz. w bursztyn. Fotografowanie i fil- fotografii reporterskich. Wyzute o zadziwieniu światem portretu- ro przyszedł oglądać pojedynek skiej (tak nazywali ją uczestnicy swego aparatu w maleńki wió- wznosił się ponad swe zdawałoby Próżno szukać w nich informa- mowanie nie konkurują u niego, z pokus estetyzowania, malarskich jącego go artysty. Stworzone do pięściarski? zawodów, jak zapamiętał reżyser) rek na końcu długiej deski, pod- się nieprzekraczalne ogranicze- cji, jacy to zawodnicy i w jakim ale się uzupełniają. Otwarte usta, nastrojów, tego natrętnego arty- oglądania po wielokroć, budzą po- Odkrywanie cudowności w zwy- i słychać świst przejeżdżających skakujący miarowo, w rytm cięć… nia, jak w na poły fantastycznym meczu hokejowym toczyli zażarty zmarszczone brwi, rozszerzone zmu, który czai się w aparacie foto- dziw dla artystycznego kunsztu, czajności to charakterystyczny narciarzy. Dziworski łowi kamerą To właśnie Bogdan Dziworski. finale filmu. bój na lodzie, pomrukując niczym źrenice – Dziworski utrwala na graficznym. Są często nawet bru- wyobraźni i oryginalności. Jakaś rys twórczości autora Dwuboju zdarzenia, które nie zainteresują Określenie „kino poetyckie” Z podobnych momentów zmagający się na lodowcu troglo- zdjęciu i gromadzi kolekcję min, talne. Po chwili wszakże doznaję prawda o talencie tego wielkiego klasycznego (1978). Film zawiera żadnego korespondenta sporto- pasuje do niego bardziej niż do utkane jest kino Dziworskiego. dyci (Hokej), lub na jakiej mecie spojrzeń, wyrazów twarzy, póz. olśnienia, spostrzegam morał, artysty kina kryje się w jego umie- scenę wiele mówiącą o stylu wego – opowiada historię odcze- kogokolwiek innego. Dziworski Chwile podpatrzone, a czasem padali z wyczerpania biegacze, Krótkometrażowy Obraz ogląda przesłanie, niezwykłość zaobser- jętności dostrzegania i pokazywa- pracy „Dziwora”. Już na samym pionej narty sunącej samotnie po podąża swoją własną drogą, roz- sprowokowane, czy zainsceni- ostatkiem sił rozgryzający podane się jak film naśladujący sposób wowanej chwili naszego życio- nia na ekranie, że epicentrum wy- początku kamera odwraca się od stoku skoczni aż do swego kresu, wijając i pieczołowicie chroniąc zowane, sfilmowane raz w lekko im do ust kostki cukru (Dwubój widzenia fotograficznego. Autor rysu. I tak jak w wierszu rozko- darzeń nie znajduje się wcale tam, biegnących narciarzy, na których na skraju skalnej przepaści, czy, jak świeżość spojrzenia na świat. zwolnionym tempie, a raz w przy- klasyczny). Nie o to też chodzi chwyta w locie najdrobniejsze szuję się metaforą, hiperbolą czy gdzie spogląda większość, ale tam, skierowane są spojrzenia kibiców, w Fechtmistrzu (1980), spogląda W pamiętnym ujęciu z Kilku opo- spieszonym. Odnajdujemy je w fil- w sztuce Dziworskiego. Ucieka ślady emocji i myśli przebiegają- poetyckim symbolem ukrytym gdzie nie patrzy prawie nikt poza i zaczyna śledzić ruchy osobli- na wróbla krążącego pod sufitem wieści o człowieku (1983) pojawia mowych opowieściach o małych on od faktograficznych referencji, cych przez twarz młodej malarki. w zgrzebności naszego powszech- nim. Już w zrealizowanej wspól- wego „sportowca”. Ubrana w czer- hali sportowej, by porównać ruchy się wolno sunący po rzece sta- miasteczkach i zakątkach Polski, by odmalować cud rzeczywistości. Opisane w zwolnionym biegu nego bytu. Często się uśmiecham, nie z Edwardem Bernsteinem (Że- woną kurtkę, spodnie i kapelusz szpadzistów do zwinności jego tek. W pełnym słońcu, na tle buj- w Trenie dla miasta Szydłowa „Montażowe widzę” – hasło awan- taśmy filmowej pozwalają nam bo Dziworski jest nam życzliwy, browskim) w łódzkiej PWSF doku- kobieta, pochylając się niczym podrygów. nej nadbrzeżnej zieleni, majesta- (1974), czy w Podróżach Georga gardowego dokumentalisty Dzigi wpaść na trop procesu twórczego a już dzieci to naprawdę uwielbia. mentalnej etiudzie, Szkoła uczuć skoczek narciarski, precyzyjnie Jedna z zasłyszanych przeze tyczny kolos mija żelazny most, Philippa Telemanna z Żar do Wiertowa – którego nie waham się pulsującego tuż pod powierzchnią Bo i on jest dzieckiem, dzieckiem (1963, Dziworski podpisał ją jako wymierzonymi ruchami ramion mnie przed laty anegdot, trafnie, z którego za chwilę oderwie się Pszczyny (1974), obrazkach życia nazwać patronem twórczości Dzi- jej oblicza. Na końcu patrzymy na daru Bożego”. autor zdjęć), po raz pierwszy zabły- celuje w stronę mijających ją oddaje odmienność kina Bogdana sylwetka człowieka bez ramion, cyrkowców – jak w Arenie życia worskiego – podwaja się w filmach efekt – powstający obraz na płót- Podczas jubileuszowego, 20. snął talent tego filmowca. W tym w pędzie biegaczy. W dłoni trzyma Dziworskiego. Opowiada o opera- pikującego w dół, do wody, z gwiz- (1979), czy Szapito (1984), portre- polskiego poety ekranu w widze- nie, dzieło pięknej artystki. Ale Międzynarodowego Festiwalu reportażu z meczu bokserskiego kubek z wodą, a może gorącą her- torach, którym zlecono sfilmowa- dem spadającej bomby. Ikar jak tach artystów malarzy (Obraz, nie zintensyfikowane efektami film okazuje się też obrazem, nie Filmów Dokumentalnych Off tylko przez chwilę spoglądamy batą. Przechylając się z nogi na nie stolarza pracowicie piłującego z Pietera Bruegela – gdyby nie 1979; Sen, 1987) i we wspomnia- dźwiękowymi (ale nie słowem, bez tylko na mocy swego tytułu, co Cinema w Poznaniu, znako- na walczących pięściarzy, gdyż nogę, niczym szermierz, wycze- deskę. Każdy szuka gorączkowo świst, czyli ten tak charaktery- nych filmach o sportowcach – którego jego filmy w swej więk- talentu i kunsztu reżysera tych mity polski autor filmowy, ope- kamera Dziworskiego koncentru- kuje odpowiedniego momentu, najdogodniejszego miejsca dla styczny dla Dziworskiego spo- Pięcioboju nowoczesnym (1975), szości się obywają), wydobywa- ruchomych fotografii. rator i fotograf, realizator filmów je się na innych emocjonujących by rozpędzonemu zawodnikowi swojej kamery. Jeden kieruje ją na sób wysuwania dźwiękiem na Hokeju (1976), Olimpiadzie jącymi z tła to, co umyka gołemu Tadeusz Konwicki, admirator krótkometrażowych, Bogdan Dzi- zmaganiach – malujących się na podać w biegu naczynie, nie nara- raz po raz zagłębiającą się w drew- plan pierwszy zdarzeń i detali (1978), Fechtmistrzu (1980), czy i głuchemu oku. tej twórczości i pierwszy widz fil- worski, odebrał nagrodę Platy- twarzach widzów obserwujących żając go na oblanie, ani tym bar- nie piłę, drugi kadruje utrudzoną z dalekiego tła – pewnie byśmy Scenach narciarskich z Franzem Fotografie Dziworskiego (także mów Dziworskiego, tuż przed ich nowego Zamku za całokształt Klammerem (1980; współreżyse- zaprezentowane na wystawie finalnym dopracowaniem, napi- twórczości.

26 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 27 Nagrody: Platynowe Koziołki Nagrody: Platynowe Koziołki

nym. W swych autorskich filmach, realizowanych w różnorodnych technikach animacyjnych (choć z wyraźną preferencją rysunko- wej), często pełni kilka funkcji ar- Jacek tystycznych – reżysera, scenarzy- sty, scenografa, animatora i mon- tażysty. Ponadto uprawia plastykę statyczną (rysunek, malarstwo, grafikę), jest także znakomitym pedagogiem. Początkowo nic nie wskazywa- ło na to, że zostanie artystą. Jest Adamczak absolwentem Technikum Mecha- niczno-Elektrycznego w Poznaniu (1975). Zdecydował się jednak iść na uczelnię plastyczną. W 1990 roku ukończył Wydział Wychowania – pół żartem, Plastycznego w Państwowej Wyż- szej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. I na tej uczelni po- został, początkowo jako asystent w Pracowni Filmu Animowanego, od 1998 roku – adiunkt na kierun- pół wierszem ku Realizacja Obrazu Filmowego Fot. prasowe Materiały i Telewizyjnego. Od 2009 roku jest profesorem znaniu, początkowo jako anima- czymś pierwotnym dla animacji, Filmy Jacka Adamczaka zosta- sztuk plastycznych, aktualnie pra- tor i asystent reżysera, a od 1989 a techniki klasyczne, jakie stosu- ły uhonorowane podczas dotych- Jerzy Armata cuje na Wydziale Animacji Uni- roku jako reżyser. ję – kredka, węgiel, piórko – są czasowych edycji poznańskiego wersytetu Artystycznego w Po- Zadebiutował – razem z Macie- najbardziej tradycyjnymi narzę- festiwalu już dziewięciokrotnie, Niebanalna plastyka, dbałość o kompozycję znaniu, przez wiele lat piastował jem Ćwiekiem – filmem.!? [krop- dziami graficznymi. Od rysunku artysta ma w swojej kolekcji kilka funkcję prorektora tejże uczelni. ka, wykrzyknik, znak zapytania] wszystko się zaczęło, można po- Koziołków i Marcinków. Platyno- kadru, perfekcyjna animacja, śmiałe rozwiązania „Zajmowałem się plastyką (1989), uroczą ekranizacją zna- wiedzieć, że wróciłem do samych we Koziołki to przysłowiowy strzał i gdyby ktoś wcześniej powie- nego wiersza Wandy Chotom- źródeł” – kontynuuje artysta swą w dziesiątkę! narracyjne, a w warstwie treściowej: szczypta dział mi, że będę robił filmy ani- skiej, rozgrywającego się w ma- opowieść. W uzasadnieniu swego werdyk- poezji zaprawiona poczuciem humoru – mowane, to bym nie uwierzył. To łym miasteczku wieczorną porą, Adamczak specjalizuje się w te- tu organizatorzy poznańskiego fe- się stało niejako przypadkiem. kiedy gwiazdy świecą na niebie, ledyskach do utworów muzyki po- stiwalu piszą: „Przyznajemy Platy-

to główne cechy kina Jacka Adamczaka, Filmów AnimowanychFot. Archiwum TV Studio Otwierano w Poznaniu Telewi- a światło latarni rozjaśnia ulice. ważnej (Kuplety toreadora, 1990; nowe Koziołki Jackowi Adamcza- tegorocznego laureata Platynowych zyjne Studio Filmów Animowa- Przy jednej z nich znajduje się Eine kleine Nachtmusik, 1991-1995; kowi za całokształt twórczości, za nych i moje zainteresowania pla- sklep, którego półki zapełnione Wspomnienia z Alhambry, 1992). to, że pięknymi filmami wprowa- Koziołków, prestiżowej nagrody styczne niespodziewanie zna- są kolorowymi słojami pełnymi Realizuje głównie – pełne poezji dza dzieci w świat subtelnej plasty- lazły tam swe ujście. Animacja znaków przestankowych, takich i dowcipu – filmy skierowane do ki, opowiadając ciekawe i mądre przyznawanej przez Międzynarodowy jest syntezą filmu i plastyki. Dla jak kropka, wykrzyknik, znak za- dziecięcego widza (Szklana Gó- historie, tak jak w swoich obrazach Festiwal Filmów Młodego Widza mnie w filmie animowanym bar- pytania. Ta przepiękna anima- ra, 2002; O kowalu i diable, 2004; z serii Baśnie i bajki polskie lub 14 dzo istotna jest sama materia, nie cja przyniosła im Nagrodę Głów- Król Kruków, 2008; Poznańskie Ko- bajek z królestwa Lailonii, czy też Ale Kino! w Poznaniu. opowiadanie, ale właśnie materia. ną w kategorii filmów indywidu- ziołki, 2009 – z cyklu Baśnie i bajki wywołując emocje i wysublimowa- Tworzywem, którym się buduje alnych dla dzieci na I Biennale polskie). Ich niebanalna plastyka, ne przeżycia w filmach do muzyki film, jest właśnie plastyka, jaka- Filmu Animowanego „Fazy '89” dbałość o kompozycję kadru, per- klasycznej z Telewizyjnego Studia latynowymi Koziołkami uho- zrealizowany wspólnie z Maciejem kolwiek by ona była, czy będzie w Bielsku-Białej (1989), nagrodę za fekcyjna animacja, śmiałe rozwią- Filmów Animowanych w Pozna- norowani zostali dotychczas Ćwiekiem – .!? [kropka, wykrzyknik, to lalka, materia sypka czy rysu- oryginalną propozycję plastyczną zania narracyjne powodują, że po- niu. Każdy film Adamczaka to fa- Ptak uznani twórcy, jak m.in. znak zapytania] należy do mo- nek, malarstwo – wszystko to jest na XI Ogólnopolskim Festiwalu trafi nimi zainteresować również scynująca lekcja wychowywania Maria Kaniewska, Dorota Kędzie- ich najbardziej ulubionych, materia plastyczna, która ulega Filmów dla Dzieci i Młodzieży dorosłego widza. Na szczególną estetycznego, a każdy kadr chcia- rzawska, Witold Giersz, Stanisław a jego projekcja uświetniła ingerencji twórczej. Często się w Poznaniu (1990) oraz Nagro- uwagę zasługują filmy z cyklu14 łoby się oprawić w ramkę i zawie- Jędryka, Andrzej Maleszka, Zofia uroczystość wręczenia o tym zapomina i traktuje plasty- dę Stowarzyszenia Filmowców bajek z królestwa Lailonii Leszka sić w dziecinnym pokoju. Jacek Ołdak, Andrzej Wajda, Tadeusz mi Platynowych Ko- kę jako opakowanie dla filmu ani- Polskich za rok 1989. Kołakowskiego: O wielkim wsty- Adamczak debiutował, wspólnie Wilkosz, a także Paul Driessen, ziołków, którego to mowanego. A przecież plastyka „Robię głównie filmy dla dzie- dzie (1998) i Jak szukaliśmy Lailo- z Maciejem Ćwiekiem w 1989 ro- Co Hoedeman, Jiří Menzel, Vác- zaszczytu doświad- niesie ze sobą również treści” – ci. Starałem się w nich pokazać nii (2011). Uprawia różne techniki, ku filmem.!? [kropka, wykrzyknik, lav Vorlíček. Jest mi szczególnie czyłem w roku ubie- mówił Adamczak w odcinku te- właśnie urok plastyki. Oczywi- choć preferuje animację klasycz- znak zapytania]. Dzisiaj możemy miło, że w tym roku prestiżowy głym. lewizyjnego programu „Anima”, ście są to wartkie opowiadania, ną (rysunki na papierze lub celu- śmiało powiedzieć, że to wykrzyk- poznański laur powędruje do rąk Jacek Adamczak poświęconym jego twórczości. które mają swoją akcję, ale wła- loidzie). Jego filmy przyniosły mu nik, jako wyraz radości i zachwy- Jacka Adamczaka, znakomitego jest artystą wszech- W 1982 roku artysta rozpoczął śnie rola plastyki jest w nich dla wiele prestiżowych nagród, m.in. tu, można bez wątpienia połączyć artysty i pedagoga, bo jego film – stronnie utalentowa- Jacek Adamczak współpracę z Telewizyjnym Stu- mnie szczególnie inspirująca. w Chicago, Kairze, Moskwie, Po- z tytułem każdego z jego filmów”. diem Filmów Animowanych w Po- Pracuję głównie w rysunku, czyli znaniu i Krakowie. Brawo!!!

28 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 29 Festiwale w Polsce: American Film Festival Festiwale w Polsce: Warszawski Festiwal Filmów Koreańskich Amerykański sen Siedem spojrzeń na kino koreańskie po polsku Albert Kiciński estiwal otworzył ambasador Korei Południowej w Polsce Warszawski Festiwal Filmów Koreańskich to jedyny przegląd FJi-in Hong, przemawiając do prezentujący fenomen kinematografii koreańskiej w Polsce. zgromadzonych po polsku: „Witam wszystkich serdecznie na otwarciu To unikalna okazja, żeby poznać nowe kierunki rozwoju kina, Kuba Armata Warszawskiego Festiwalu Filmów Koreańskich. Jest mi bardzo mi- oscylującego między filmem komercyjnym i artystycznym. O czym opowiadał także jeden ło, że po sukcesie ubiegłorocznej WFFK odbył się w dniach 26-30 października. Już po raz ósmy stolica Dolnego Śląska na kilka z gości, montażysta filmów Wel- edycji festiwal odbywa się w War- lesa – Frederick Muller. Rewersem szawie po raz drugi”. październikowych dni zmieniła się w kolejny amerykański tego mogła być sekcja Europejczy- Od samego początku organiza- międzynarodowy sukces. Dwadzie- m.in. Weterana, komedię po- stan. I choć nadal w przestrzeni Kina Nowe Horyzonty cy w Ameryce, gdzie znalazły się torom festiwalu towarzyszy chęć ścia lat później stała się rzecz nie- licyjną notowaną na trzecim dzieła takich autorów kina euro- przybliżenia polskim widzom fil- wiarygodna. Nastąpił wielki rozwój miejscu w rankingu najbar- dominował język polski, rozmawiano przede wszystkim pejskiego, jak Emir Kusturica, Lars mów, które kochają Koreańczycy kina koreańskiego, które stało się dziej dochodowych produkcji o tym, co się dzieje za oceanem. Od spraw politycznych rzecz von Trier, Werner Herzog, Agnès i tych, które zdobywają laury na fe- jedną z najbardziej interesujących w historii koreańskiego kina oraz Varda czy Percy Adlon. Zarówno stiwalach na całym świecie. „Udało kinematografii świata”. superprodukcję Zabójstwo, której jasna, z prezydenckimi wyborami na czele, przez społeczne, Varda, jak i Adlon na swoje filmy nam się sprowadzić do Warszawy Po części oficjalnej widzowie akcja rozgrywa się w latach 30. XX zapraszali festiwalową publiczność zestaw filmów, który dobrze oddaje zobaczyli głośną Służącą Parka wieku, w okupowanej przez Japoń- ekonomiczne po te zupełnie trywialne. osobiście. Mało tego, miniretro- ducha kinematografii koreańskiej. Chang-wooka, nagrodzoną m.in. czyków Korei. spektywę miał Wim Wenders, a co- Najkrócej można by ją scharakte- w Cannes. Warty uwagi okazał się „Film koreański jest nadal jed- szystko za sprawą or- rykańskich filmach niezależnych Oryginalny portret kontrowersyj- roczną nagrodą Indie Star Award ryzować słowem – różnorodność. również obraz Teraz dobrze, wtedy nym z najciekawszych zjawisk ganizatorów Ameri- w ostatniej fazie postprodukcji. nego muzyka, co ciekawe, zrealizo- uhonorowany został guru amery- Siedem filmów i siedem różnych źle Honga Sang-soo, nazywanego światowego kina” – zwraca uwa- Wcan Film Festival, któ- Na zwyczajowym, wysokim po- wany przez niemieckiego reżyse- kańskiej awangardy filmowej, uro- spojrzeń na kino koreańskie. Sie- dandysem koreańskiej kinemato- gę prof. Andrzej Pitrus, którego rzy i tym razem udowodnili, że ziomie stał drugi z konkursów, bę- ra Thorstena Schüttego. To zresz- dzony na Litwie – Jonas Mekas. dem portretów Korei Południowej, grafii. Reżyser jest subtelnym por- wykład o koreańskiej sztuce fil- kino amerykańskie to coś znacz- dący dla mnie papierkiem lakmu- tą dość wymowne i symboliczne Doczekaliśmy się też polskiego a wszystko przepełnione emocja- trecistą międzyludzkich relacji oraz mowej odbył się w ramach im- nie więcej niż dominujące w regu- sowym, a jednocześnie krytyczną w kontekście tegorocznej edycji, akcentu, bowiem w sekcji Special mi, które tak cenimy w kinie” – za- opowieści opakowanych w charak- prezy. – „Pośród kinematogra- larnej dystrybucji blockbustery. diagnozą problemów trawiących która wyjątkowo mocno związa- Docs zaprezentowany został nomi- praszała Joanna Łapińska, prze- terystyczny splot humoru, goryczy fii Dalekiego Wschodu wyróż- O tym, jak bogate i różnorod- współczesną Amerykę. W rana była ze Starym Kontynentem. nowany do Europejskiej Nagrody wodnicząca rady programowej i ironii. Na prawdziwą ucztę wizu- nia się swoistym eklektyzmem, ne jest amerykańskie kino indie, mach American Docs zaprezen- W ramach sekcji Orson Welles Filmowej świetny dokument Pio- festiwalu. alną zapraszali twórcy Królewskie- będącym w tym wypadku ce- widzowie tradycyjnie mogli się towanych zostało dziesięć pełno- w Europie festiwalowa publiczność tra Stasika 21 x Nowy Jork. „Jestem bardzo szczęśliwy, że fe- go krawca. To niewątpliwie jedna chą zdecydowanie pozytyw- przekonać w konkursowej sekcji metrażowych filmów dokumen- na dużym ekranie mogła zobaczyć Nie zabrakło też głośnych ty- stiwal filmów koreańskich odbywa z najbardziej stylowych i wysmako- ną. Twórcy z Korei są otwarci Spectrum. Z zaprezentowanych talnych. Głosami widzów trium- wybitne dzieła reżysera Obywate- tułów podbijających największe się w naszym kinie po raz drugi” – wanych produkcji, jakie w ostatnim na wpływy z zewnątrz, często czternastu fabuł publiczność, fował Udław się tym pytaniem. la Kane’a, zrealizowane we Fran- światowe festiwale od Cannes po mówił podczas inauguracji Jacek czasie wydało światowe kino. Dla szukają inspiracji w zagranicz- bo to ona przyznaje we Wrocła- Frank Zappa własnymi słowami. cji, Włoszech czy w Jugosławii. Toronto. W programie znalazły Bromski, prezes SFP. „Cieszę się, wielbicieli kameralnego kina ro- nej literaturze i kinie. Rezul- wiu nagrody, za najlepszą uzna- się zatem nowe filmy, m.in. Jima że przybyło tylu miłośników kina mantycznego organizatorzy przy- tatem jest fascynujący kon- ła Hunky Dory Michaela Cur- Jarmuscha, Toma Forda, Andrei koreańskiego. Już w zeszłym roku gotowali dojrzały i niezwykle po- glomerat różnych konwen- tisa Johnsona. To rozgrywają- Arnold czy Jeffa Nicholsa. Po raz miałem ochotę opowiedzieć pew- ruszający debiut Baek Jong-Yeol – cji, często bardzo od siebie cy się w realiach Los Angeles pierwszy też, a jeżdżę na American ną anegdotę. Otóż w 1993 byłem Wewnętrzne piękno. Jego bohater odległych. Wielu artystów słodko-gorzki portret współcze- Film Festival od samego początku, w jury na festiwalu moskiewskim, codziennie budzi się w innym ciele, z tego kraju można bez wa- snej, dysfunkcyjnej rodziny, ze zdarzyło mi się, żebym nie dostał któremu przewodniczył Claude w środku pozostając jednak wciąż hania nazwać postmoder- świetną rolą Tomasa Paisa. Nie biletu na zaplanowaną wcześniej Lelouch. Wtedy po raz pierwszy tym samym człowiekiem. nistami. Jest w nim zaba- był to jednak koniec dobrych projekcję. Wystarczy jednak spoj- Korea przysłała swój film na festi- To czego Europa może pozaz- wa konwencją, są ciekawe wiadomości dla debiutującego rzeć na liczby, by przestać się te- wal. Przekonałem członków jury, drościć Korei, to jej wierna publicz- strategie autotematycz- w pełnym metrażu reżysera. Je- mu dziwić. Przez te kilka jesien- żeby nie dawali nagrody odtwórcy ność. Nigdzie na świecie nie od- ne, ale znajdzie się także go nowy projekt Savage Youth, nych dni wrocławskie Kino Nowe Chaplina (Robert Downey Jr., Cha- notowuje się takich sukcesów fre- miejsce na refleksję natu- zgarniając dwie nagrody, okazał Horyzonty odwiedziła rekordowa plin, reż. Richard Attenborough – kwencyjnych, jak w kinach w Ko- ry egzystencjalnej. W Korei się bezkonkurencyjny podczas 6. dla festiwalu liczba niespełna 24 przyp. A.K.), tylko koreańskiemu rei. W programie tegorocznego fe- powstają filmy kameralne branżowych spotkań koproduk- tys. widzów. W dobitny sposób aktorowi. Więc przyczyniłem się stiwalu znalazły się również nie- i wielkie widowiska. Wszyst- cyjnych US in Progress. Wydarze- 21 x Nowy Jork, reż. Piotr Stasik przekonując, że kino amerykań- do tego, że na festiwalu w Moskwie kwestionowane hity komercyjne kie znajdują widzów na całym Kim Min-hee w filmie Służąca

nia stworzonego z myślą o ame- Films Fot. Lava skie jest i będzie w cenie. kino koreańskie odniosło pierwszy ostatniego roku. Zobaczyliśmy świecie”. reż. Park Chang-wook

Fot. WKFF2016

30 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 31 Festiwale w Polsce: EMiGRA Festiwale w Polsce: Cinemaforum To jest festiwal Krótkie, nas wszystkich ale w cenie Albert Kiciński Paulina Grabska wała najdrobniejsze swoje wspo- ilmy prezentowane przez pięć go na przykładzie Daas, a Jacek O Polakach urodzonych poza granicami kraju i tych, którzy mnienia. dni w ramach Międzynarodo- Tegoroczne hasło festiwalu – „Krótkie Nagłowski podczas warsztatów „Pojechałam do Kijowa na Fwego Forum Filmów Nieza- podróże” – może wydawać się dość filmu 360 stopni pokazał ekscy- w pewnym okresie swojego życia musieli wyjechać, ale pamiętali warsztaty” – opowiadała reżyser- leżnych Cinemaforum pokazały, tujący kierunek, do którego być skąd pochodzą – mówiła na inauguracji EMiGRY Elżbieta Lewak, ka filmuPiano . „Poszłam na spacer że granica tego, co możemy okre- przekorne, biorąc pod uwagę, że przygoda może będzie należała przyszłość po Majdanie i zobaczyłam piani- ślać mianem filmu niezależnego, X muzy. Polka ze Lwowa. Festiwal odbywał się w dniach 4-6 listopada no, wokół którego gromadzili się jest bardzo płynna. „Kino idzie do z Cinemaforum trwa już 15 lat. W tym Debata Krótkie, ale w cenie za- ludzie. Pianino było pomalowane przodu. Łączenie gatunków, sty- roku impreza po raz pierwszy odbyła owocowała próbą zdefiniowania w stołecznym kinie Kultura i w Domu Polonii. na żółto-niebiesko. Zainteresowała lów, szukanie nowych dróg jest miejsca filmu krótkometrażowego mnie jego energia” – dodaje. Siła na porządku dziennym. Twórcy się pod przewodnictwem nowego we współczesnej kinematografii. ały tegoroczny festiwal jest oddziaływania pianina okazała się mogą pozwolić sobie na wolność, Zaproszeni goście: Kuba Mikurda, skierowany na Wschód” – jednak znacznie większa – zjedno- a miejsca, które finansują filmy, dyrektora – Marcina Adamczaka. Zofia Horszczaruk (specjalistka ds. Cotwierała festiwal Agata czyła niemal wszystkich protestu- godzą się na to. Mam nadzieję, że promocji i sprzedaży filmów krót- Lewandowski, jego dyrektorka. – jących na Majdanie, którzy wspól- taki klimat artystycznej wolności Romantik Mateusza Rakowicza. kino i przestrzeń wymiany do- kometrażowch) oraz Paweł Wiesz- „Dlatego, żeby Polacy w Polsce nie – na przekór zimnu i niedogod- będzie trwał” – powiedział Michał Triumfował niezwykły film Bal- świadczeń. Festiwal jest łączni- czeciński i Jordan Mattos (Kino- zdali sobie sprawę, w jaki spo- nościom – śpiewali poruszające Marczak, członek jury Nagrody biny Bruszewskiej, Czarnoksięż- kiem pomiędzy młodymi adep- scope.org) przedstawiali sposoby sób żyją Polacy na Wschodzie, pieśni ludowe i hymn Ukrainy. Polskiego Kina Niezależnego im. nik z krainy U.S., który fascynuje tami sztuki filmowej i profesjo- na dotarcie z krótkim metrażem a z drugiej strony, żeby Polacy Muzyka okazała się groźniejsza Jana Machulskiego. formą oraz tematyką. Materiał do- nalistami z branży” – podkreślił do odbiorców oraz prezentowa- na Wschodzie zaczęli realizować niż butelki z koktajlami Mołoto- W tej konkurencji główna na- kumentalny – rozmowy z artysta- Radomski. Publiczność Cinemafo- li praktyczne wskazówki, jak za- filmy o sobie i mogli nam je powa, a władza nazwała grających groda przypadła Hannie Polak za mi-imigrantami marzącymi o ka- rum miała do wyboru masterclass robić na tej formie artystycznej kazywać. Oczywiście EMiGRA „piano ekstremistami”. jej pełnometrażowy dokument Na- rierze w Los Angeles – splotły się koordynowany przez Mateusza działalności. nie pomija Polaków w żadnych Festiwal Filmów Emigracyjnych dejdą lepsze czasy. Film z jednej z biograficzną opowieścią reżyser- Damięckiego, w którym wiedzą Program uświetniło także spo- krajach – i tak mamy też filmy EMiGRA to nie tylko pokazy filmo- strony wielki, oszałamiający ogro- ki, która ubrała opowieść w nie- dzielili się Jan Hryniak, Łukasz tkanie z Januszem Zaorskim, o Polakach w Libanie, Iranie i No- we, to przede wszystkim okazja do mem pracy wykonanej na prze- zwykle ciekawą metaforę bazują- Grzegorzek, Adam Palenta, Ka- przewodniczącym jury Konkur- wej Zelandii. EMiGRA to festiwal, Elżbieta Lewak, Agata Lewandowski spotkania z ciekawymi ludźmi, wy- strzeni kilkunastu lat, z drugiej cą na Czarnoksiężniku z krainy mil Przełęcki, Dorota Nowocień su Głównego, któremu towarzy- i Vita Maria Drygas który łączy Polaków ze Wscho- Fot. Borys Skrzyński/SFP miany poglądów i opinii, to szansa strony uderzający kameralnością Oz. Michał Oleszczyk, członek i Marcin Kot Bastkowski. Krytycy szył pokaz filmuPokolenia oraz du, Zachodu, Południa i Północy. do wzajemnego poznania się Po- i intymnością. Reżyserka uwiodła jury Konkursu Głównego, przy- podczas warsztatów „Fokus na Pa- dwa wieczory, których gospo- Łączy Polaków z Polski z Pola- gmatwane losy. Telewizja Polonia Film Ojcu jest – opowiedzianą laków mieszkających w różnych nie tylko jurorów, ale i publiczność znał, że film Bruszewskiej zrobił łac vol. 2” mogli doskonalić swe darzami był trójmiejski kolek- kami z zagranicy, łączy profesjo- od lat łączy Polaków poza granica- po raz pierwszy – historią kreso- zakątkach świata. W ciągu dwóch niesamowitą opowieścią. na oceniających największe wra- umiejętności pod okiem Anny Ser- tyw VHS Hell, specjalizujący się nalistów, twórców niezależnych mi kraju, pokazuje Polskę, z której wianina Adama Bandrowskiego, kolejnych dni festiwalu widzowie W Konkursie Głównym Adam- żenie, ale kandydatów do Grand diukow i Kuby Mikurdy. Wojciech w kinie klasy B. Patio Warszaw- i młodzież, ponieważ młodzież wyrośli, pokazuje im, jak się zmie- widzianą oczyma jego trzyletniej mieli okazję obejrzeć serię obrazów czak oraz koordynator programo- Prix było aż ośmiu, co najlepiej Solarz poprowadził warsztaty ak- skiej Szkoły Filmowej wypełniło polonijna i w kraju zaczęła przy- nia. Ale przede wszystkim chce po- córki Aliny. Bandrowski jest nie- o emigracyjnych dziejach Polaków wy Marcin Radomski dokonali se- świadczy o poziomie konkursu. torskie, Adrian Panek przedstawił się amatorami filmów tak złych, syłać na nasz festiwal różne fil- kazywać, jak żyją Polacy poza gra- winną ofiarą jednego z licznych przygotowaną w ramach współpra- lekcji 22 tytułów z 15 krajów. Oglą- „Cinemaforum łączy w sobie niezwykle ciekawe studium doty- że aż wspaniałych. my, które doceniliśmy, wręczając nicami kraju, jak żyje Polonia, jak aktów ludobójstwa przeprowa- cy EMiGRY i Muzeum Historii Pol- daliśmy dokonania zarówno uzna- dwie istotne kwestie: niezależne czące reżyserii filmu historyczne- „Wszyscy pracowaliśmy bar- im dyplomy. EMiGRA to festiwal sobie radzą w tworzeniu nowego dzonych w czasach wielkiego ski, poznać 600-letnią historię rodu nych twórców (nagrodzone Złotą dzo intensywnie, potrzebujemy ludzi dobrej woli”. życia. TV Polonia od początku pa- terroru Stalina, których ofiarą pa- Radziwiłłów i po raz kolejny wy- Palmą Timecode w reżyserii Ju- kilku dni spokoju, potem kilku ko- Głos zabrała również Magdale- tronuje EMiGRZE, bo ten festiwal, dło ponad 100 tys. Polaków – oby- brać się z bohaterami filmowych anja Giméneza Peñy), jak i filmy lejnych do namysłu, ale myślę, że na Tadeusiak-Mikołajczak, dyrek- te filmy są właśnie solą emigra- wateli ZSRR. 77 lat później Ali- opowieści w różne zakątki świa- studenckie czy osób, które jeszcze przyszłość festiwalu będzie cie- tor telewizji TVP Polonia, dzięki cji – pokazują te powikłane losy”. na Bandrowska, swoim poema- ta – do Czech, Iranu, Libanu, Bia- nie są studentami szkoły filmo- kawa. Liczę, że tegoroczne hasło której wsparciu i zaangażowaniu Nawiązując do tegorocznego tem „Ojcu”, przerywa milczenie łorusi czy Meksyku. W programie wej (na przykład Bed Side Story Krótkie podróże nie będzie ozna- udało się wypromować festiwal po- hasła przewodniego 4. edycji Fe- o mordzie w Winnicy. Na emigra- imprezy znalazły się również trzy Michała Łubińskiego). Trafionym czało, że nasza przygoda z Cine- za Polską: „Znam emigrację z wła- stiwalu Filmów Emigracyjnych cji w Kanadzie podjęła się trud- dzieła fabularne: Kosmos Andrze- zabiegiem było pogrupowanie fil- maforum szybko się skończy. snego doświadczenia. Spędziłam EMiGRA – Kamera na Wschód – nego zadania utrwalenia swoich ja Żuławskiego, Wołyń Wojciecha mów tematycznie, dzięki czemu Wciąż będziemy się starali o pre- poza granicami czternaście lat. Za- wydarzenie rozpoczęły dwa filmy wspomnień. Historia ojca prze- Smarzowskiego i Obce niebo Da- przykładowo w jednym bloku mo- zentowanie maksymalnie różno- znałam codziennego trudu w do- dokumentalne – warszawska pre- śladowała Alinę przez całe życie. riusza Gajewskiego. gliśmy oglądać refleksyjneAprès rodnych filmów, a naszym nad- stosowaniu się do nowych warun- miera filmuOjcu Liliany Komo- Zbierała skrzętnie jakiekolwiek Stowarzyszenie Filmowców Pol- Suzanne Félixa Moatiego, by chwi- rzędnym celem będzie satysfakcja Laureaci 15. Festiwalu ków, kultury i obyczajów. Dlatego rowskiej i Diany Skayi oraz Piano ślady pozostałe po nim: dzien- skich oraz „Magazyn Filmowy” ob- lę później spojrzeć na temat miło- Filmowego Cinemaforum widowni” – podsumował Marcin rozumiem emigrantów i ich po- Vity Marii Drygas. niki matki, zdjęcia, listy i zapisy- jęły patronat nad wydarzeniem. ści w Paryżu polskim okiem dzięki Fot. prasowe Materiały Adamczak.

32 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 33 Festiwale w Polsce: Camerimage Festiwale w Polsce: Camerimage

z lekkim zaskoczeniem, bo wyda- dący rodzajem spojrzenia w przy- pestad Tatiany Huezo oraz Gerry i te będące wyrazem uznania dla wało się, że dużym faworytem do szłość, zawsze wzbudza wiele emo- Floyd za Notes of Blindness Pete- wielkich mistrzów kina, to ważna końcowego triumfu jest Bradford cji. Była to zresztą jedyna między- ra Middletona i Jamesa Spinneya część Camerimage, ale nie jedy- Young, autor zdjęć do Nowego po- narodowa kompetycja w tym ro- (dokument fabularyzowany). na. To także świetne forum wy- czątku Denisa Villeneuve’a. Osta- ku, w której polski twórca odebrał Skupiając się na nagrodach, nie miany myśli, co ważne, nie tylko tecznie musiał się on zadowolić nagrodę. Srebrną Kijanką nagro- ma co ukrywać, że w tym roku nie tej technologicznej. Wspomniał drugą w hierarchii nagrodą. Brą- dzona została Martyna Jakimow- poszło najlepiej polskim operato- o tym Atom Egoyan, ale ten fakt zowa Żaba trafiła z kolei do ulu- ska z Wydziału Radia i Telewizji rom. W Konkursie Głównym re- podkreślali niemal wszyscy gosz- bieńca festiwalowej publiczności Uniwersytetu Śląskiego w Kato- prezentowali ich: Paweł Edelman czący w Bydgoszczy. Mimo nie- Anthony’ego Dod Mantle’a, ope- wicach za filmLato , który zreali- (Powidoki Andrzeja Wajdy) oraz pewności związanej z przyszło- Rodzina ratora Snowdena Olivera Stone’a – zowała do spółki z Karolem Lin- Michał Englert (polsko-niemiec- ścią Camerimage, ta impreza to chyba najszerzej komentowanego dholmem. Najważniejszy laur, czy- ko-francuska koprodukcja Maria prawdziwy wulkan energii. Do- filmu tegorocznej edycji Camer- li Nagrodę Studencką im. Laszlo Skłodowska-Curie Marii Noëlle). brze obrazuje to sytuacja z Egoy- image; konferencja prasowa trwa- Kovacsa – Złotą Kijankę, odebrała Nie poszczęściło się też debiutan- anem, który w trakcie konferen- ła prawie dwie godziny. Rachel Liew z Singapuru za zdję- towi Mateuszowi Skalskiemu (Plac cji prasowej wyraźnie spieszył Dod Mantle, podobnie zresztą cia do etiudy Han w reżyserii Jo- zabaw Bartosza M. Kowalskiego) się na nocny pokaz Patersona w komplecie jak kilku innych gości festiwalu, nathana Choo (otrzymała również w Konkursie Debiutów Operator- Jima Jarmuscha. „Naprawdę wystąpił na nim w podwójnej ro- m.in. Nagrodę Specjalną Stowa- skich i Janowi P. Matuszyńskiemu każdej projekcji towarzyszy tak li. Nie tylko tego, który nagrodę rzyszenia Filmowców Polskich). (Ostatnia Rodzina) w Konkursie wielki entuzjazm?” – zapytał mnie Kuba Armata odbiera, ale jako przewodniczący Obradom międzynarodowego jury Filmów Reżyserskich. Ostatnia Ro- z niedowierzaniem następnego jury Konkursu Debiutów Reżyser- przewodniczył Michael Apted, któ- dzina, ze zdjęciami Kacpra Ferta- dnia. Niech to służy za cały ko- Wyjątkowo często w trakcie 24. edycji skich (pod patronatem Stowarzy- ry w Bydgoszczy odebrał też nagro- cza, triumfowała natomiast w Kon- mentarz. szenia Filmowców Polskich), a za- dę specjalną za całokształt twór- kursie Filmów Polskich, gdzie zło- Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Autorów tem osoby, która laury przyznaje. czości dla reżysera. Podobnie by- żone wyłącznie z cudzoziemców Nagroda trafiła w ręce Szwajca- ło w przypadku Jaya Rosenblatta, jury, pod przewodnictwem Josa Zdjęć Filmowych Camerimage padało ra Tobiasa Nölle za filmAlojzy , laureata nagrody za wybitne osią- Stellinga, przyznało filmowi w bydgoskiej Operze Nova słowo „rodzina”. co stanowi niejako zwieńczenie gnięcia w filmie dokumentalnym, główną nagrodę. W prze- bogatej festiwalowej ścieżki tej a jednocześnie stojącego na cze- ciwieństwie do Konkursu Mówili o tym znakomici goście – stali bywalcy, wyjątkowo oryginalnej produk- le jury Konkursu Krótkometrażo- Głównego ta decyzja juro- ale i ci, którzy przyjechali tu po raz pierwszy. cji. W bliźniaczej kompetycji, czy- wych Dokumentów. Tu- rów była raczej do przewi- li Konkursie Debiutów taj główna nagro- dzenia, choć młody ope- Operatorskich (rów- da trafiła do operator konkurencję miał nież pod patronatem ratora Pablo Val- naprawdę mocną. Ferta- amiliarny charakter dużej kina (o czym świadczy szereg SFP), gdzie przewod- desa za I’m Not czowi przyszło rywalizo- przecież imprezy podkreślali warsztatów i seminariów), z dru- niczącym składu juror- from Here Maite wać z tak uznanymi kole- Fm.in. operator Michael Chap- giej – otwarty, pełen energii oraz skiego był Dick Pope, Alberdi i Giedrė gami po fachu, jak Adam Si- Fot. Paweł Skraba/Archiwum Camerimage Camerimage Fot. Paweł Skraba/Archiwum man, reżyser Atom Egoyan czy interesujących spotkań. Zwracał triumfowała Juliette Žickytė. Wśród kora, Arkadiusz Tomiak, Łu- scenograf Dennis Gassner. Każ- na to uwagę Atom Egoyan, który Van Dormael za zdję- pełnometrażo- kasz Żal, Marcin Koszałka czy dy z nich odbierał podczas gali wraz ze swoim wieloletnim opera- cia do filmu My Angel wych dokumen- Oleg Mutu. zamknięcia festiwalu nagrodę torem Paulem Sarossym odebrał w reżyserii Harry’ego tów triumfował Nagrody, i te przyznawane specjalną. Czuć jednak było, nagrodę dla duetu reżyser i autor Clevena. Warto dodać, z kolei Ernesto w ramach kolejnych Camerimage Fot. Paweł Skraba/Archiwum że te słowa nie wynikają ze zdjęć. „Nie ma tu tego całego ba- że 25-latka była nie tyl- Pardo za Tem- konkursów, zwykłej kurtuazji związanej łaganu związanego ze sprzedawa- ko najmłodszą osobą z podniosłym momentem, niem i kupowaniem. Zamiast te- w stawce, ale i jedy- a są niezwykle szczere. Ta- go jest mnóstwo pogłębionych ną kobietą. Przy- ki był też dyrektor festiwa- rozmów o kinie. Dawno nie do- kład córki znane- lu Marek Żydowicz, który świadczyłem tego w takim stop- go belgijskiego przy owacji na stojąco naj- niu, co tutaj” – przekonywał ma- reżysera Jaco pierw wywołał na scenę jący armeńskie korzenie reżyser. Van Dormaela całą rodzinę Camerim- Egoyan, a może raczej Sarossy, po- jest zresztą dość age, by zaraz wyrazić kazał też w Konkursie Głównym symptomatyczny duże zaniepokojenie swój najnowszy filmRemember . dla festiwalu. Po- związane z przyszło- Bardzo ciepłe przyjęcie, złożonej czątkowo przyjeż- ścią imprezy. w dużej mierze ze studentów pu- dżała bowiem na A o tym, że festi- bliczności, nie przełożyło się jed- Camerimage jako wal to wyjątkowy, nak na końcowe laury. Jury, które- studentka szkoły nikogo chyba spe- mu przewodniczył wybitny brytyj- filmowej, w trak- cjalnie przekonywać ski reżyser Alan Parker (notabene cie którejś z kolej- nie trzeba. Z jednej kolejny wierny przyjaciel festiwa- nych edycji prezentowa- strony branżowy, spe- lu), Złotą Żabą postanowiło uho- ła swój film w Konkursie cjalistyczny, skoncen- norować Greiga Frasera za zdję- Etiud, by w tym roku niejako trowany wokół zagadnień cia do filmuLion. Droga do domu „awansować” na kolejny poziom. Kacper Fertacz – Nagroda Rachel Liew – Laureatka Złotej Kijanki związanych z wizualną stroną Gartha Davisa. Werdykt przyjęto Konkurs Etiud Studenckich, bę- w Konkursie Filmów Polskich

MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Festiwale w Polsce: Off Cinema Festiwale w Polsce: NURT Siła rozmowy Dokumentu Michał Piepiórka wartki NURT Jubileuszowa, 20. edycja Międzynarodowego Jerzy Armata Festiwalu Filmów Dokumentalnych Off o bliskich przyjaciół NUR- Cinema udowodniła, że poznańska impreza T-u należą: Maria Malatyń- W Kielcach na sponsorów mówią dobrodzieje, na jury – komisja ma ambicje pokazywać to, co najciekawsze Dska, Piotr Kletowski, An- drzej Kołodyński, Janusz R. Kowal- artystyczna, zaś NURT to festiwal nie filmów dokumentalnych, w światowym dokumencie. Nieprzypadkowo czyk, Wojciech Ligęza i wyżej pod- a form dokumentalnych. NURT chce być odmienny od innych pisany – jurorzy tegorocznej edycji, jedna z ważniejszych sekcji była poświęcona a także czołówka polskiego doku- imprez tego typu. I jest, w dobrym tego słowa znaczeniu. Ma filmom zaangażowanym. mentu prezentująca tutaj swoje filmy. Duszą kieleckiej imprezy był własny charakter, oddanych przyjaciół i wierną publiczność. zmarły w tym roku – nagle i niespodziewanie – Andrzej Kozieja, d kilku lat da się zaobser- Dwa brzegi. W bezpiecznym charyzmatyczny wykładowca Uni- Cheerleaderek, za „szlachetny chot historii, ale inne dokumenty go NURT-u – Alicja Grzechowiak wować w światowym kinie słońcu Północy Irene Dionisio. wersytetu Jana Kochanowskiego obraz pasji, która jednoczy arty- dotyczące tej zbrodni nie istnieją za Innego, czyli – jak uzasadnia Oniefikcjonalnym ostry zwrot Włoska dokumentalistka znala- w Kielcach, z NURT-em związany styczne działania ludzi różnego i twórca podejmujący ten temat Krzysztof Miklaszewski, jej fun- ku polityce. Potwierdziły to również zła mężczyzn, których wydaje się od 1996 roku. Tegoroczną edycję wieku, kondycji i możliwości”. skazany jest wyłącznie na ubec- dator – „za odkrycie i nobilitację filmy konkursowe. dzielić wszystko – kultura, wiara, zakończył przejmujący dokument Rzeczywiście ten dokumental- kich operatorów. sylwetki nonkonformisty i arty- Wojna na Ukrainie, kryzys a także dystans Morza Śródziem- Edyty Ruszkowskiej mu poświę- ny zapis trudnych przygotowań Ponadto jury przyznało specjal- sty, realizującego swoje marzenia uchodźczy, konflikty na Bliskim nego. Jednak połączyła ich tra- cony, zatytułowany Koziejko (tak niepełnosprawnych dziewczy- ne wyróżnienie Ślimakom Grzego- wbrew regułom współczesnego Wschodzie czy globalne nierów- gedia, która od lat ma miejsce na nazywali go przyjaciele, a miał ich nek do cheerleaderskiego wy- rza Szczepaniaka, zabawnej opo- świata przepojonego merkanty- ności ekonomiczne powracały trasie między północnym wybrze- bez liku). stępu w wypełnionej po brzegi wiastce o próbie rozkręcenia biz- lizmem”.

SPONSORZY PARTNER PATRONAT HONOROWY niczym refren w kolejnych krót- żem Afryki a portem Lampedusy. ORGANIZATOR ZREALIZOWANO ZE ŚRODKÓW Jury 22. edycji, obradujące pod hali sportowej wzrusza i budzi nesu przez dwóch niezbyt opera- Czasem warto płynąć pod prąd, kich metrażach. Tematy znane Mieszkaniec Tunezji podczas spa- kierunkiem Marii Malatyńskiej, szacunek. Brązowy Nurt trafił do tywnych młodych ludzi, a także nieraz nawet trzeba. „Nurt – czy- WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA z doniesień medialnych wyda- cerów wzdłuż brzegu wielokrot- PATRONI MEDIALNI miało trudne zadanie, bo poziom Marii Dłużewskiej, autorki Księ- dwa wyróżnienia: Hejtowi, który tam w encyklopedii – to część ma-

ją się oswojone, bo nieustanny nie natykał się na ciała uchodź- Fot. prasowe Materiały konkursu był wysoki, a filmów – dza – za „przejmujące wykorzy- niszczy życie Endy’ego Gęsiny- sy wodnej w korycie rzeki, płynąca szum informacyjny znieczula na ców, którzy zginęli, próbując do- dużo, co więcej, niezwykle zróż- stanie surowych materiałów do- -Torresa za przestrogę i Hakerom z największą prędkością”. Nie jest dramat, który się za nim kryje. stać się przeciążonymi statkami w muzyce granej na pianinie, któ- trafimy docenić jednoczącą moc nicowanych zarówno pod wzglę- kumentalnych przywracających Solidarności Grzegorza Linkow- powiedziane, że zawsze musi pły- Powinnością współczesnych do- do Włoch. Mieszkaniec wysepki re stanęło na kijowskim placu – rozmowy. dem treści, jak i formy. Mianem grozę zbrodni i wielkość postaci skiego za nadzieję. nąć zgodnie z prądem rzeki. Mo- kumentalistów staje się przywra- jest natomiast grabarzem, który arenie najbardziej zaciętych walk Koniecznie trzeba zaznaczyć Złotego Nurtu zdecydowano się księdza Jerzego Popiełuszki”. Ten Nagrodę Publiczności otrzyma- że się zdarzyć, że popłynie i pod canie utraconej wrażliwości. Nie jako jeden z nielicznych przejął w stolicy Ukrainy. Szczera rozmo- jeszcze jeden optymistyczny uhonorować dokumentalno-fabu- film wypełniają w przeważającej li Wojciech Szumowski i Michał prąd. „Wszystko może się przy- tworzą syntez, lecz konfrontują się losem bezimiennych ofiar, wa natomiast stała się sposobem aspekt werdyktu. Otóż wszystkie laryzowane (!) Dotknięcie Anioła części ubeckie materiały znajdu- Przedladzki za przerażające Notat- trafić” – jak twierdzi Marcel Ło- widzów z historiami pojedyn- wciąż wyrzucanych na brzeg na załagodzenie rodzinnych kon- nagrody oraz wyróżnienia zasłuże- Marka Tomasza Pawłowskiego jące się w archiwach Instytutu Pa- ki z ciemności. Aleppo, a Nagrodę ziński, niekwestionowany mistrz czych osób, wobec których nie przez morskie fale. fliktów zarówno w nagrodzonych nie powędrowały w ręce polskich za – jak czytamy w uzasadnieniu mięci Narodowej. To swoisty chi- Specjalną Dyrektora Artystyczne- polskiego dokumentu. da się przejść obojętnie. Tak by- Mimo przedstawianego drama- trzecią nagrodą tragikomicznych twórców. To wcale nie musi być jury – „niezwykły obraz, który two- ło w przypadku młodych bohate- tu film Dionisio udowadnia jed- Więziach Zofii Kowalewskiej, jak jednak dobra wiadomość dla or- rzy syntezę doświadczeń Holo- rów filmuZagłębie Felixa Röbe- nak, że nawet tak wielkie różnice i w wyróżnionych, poruszających ganizatorów festiwalu, który jest caustu, łącząc poniżenie i opre- na i Ajaya Koli, gromadki dzieci kulturowe nie są przeszkodą na Trzech rozmowach o życiu Julii przecież imprezą międzynarodo- sję z ocaleniem i wiarą w czło- próbującej utrzymać się, zrzuca- drodze do porozumienia, ufun- Staniszewskiej. Jeśli do wspomnia- wą. Oglądając pokazy konkursowe, wieczeństwo, odwołującą się do jąc węgiel z tirów, z Edukacyjnego dowanego na wierze w godność nych filmów dołożyć jeszcze wy- niestety raziła różnica w poziomie przeżyć metafizycznych”. Film przymierza Muhammada Umar ludzkiego życia. Nie może być świetlane w ramach retrospekty- artystycznym między rodzimymi ten otrzymał także Nagrodę Ra- Saeeda, zarabiających na eduka- dziełem przypadku, że nagrodzo- wy twórczości przewodniczącego filmami i nadesłanymi zza grani- dia Kielce za „to, czego nie wi- cję, zbierając śmieci, czy nastolat- ne przez jury filmy również upa- jury Pawła Łozińskiego Nawet nie cy. To nie jest jednak zmartwienie dać, czyli artyzm dźwięku w for- ków z obrazu Epicko spalestyno- trywały nadziei w międzyludzkim wiesz, jak bardzo cię kocham, to polskiego dokumentu, który nie mie dokumentalnej”. Warto do- wany Theo Krisha i Philipa Joa, kontakcie. „Odłóż tę komórkę” – okaże się, że polscy twórcy niejako tylko wnikliwie obserwuje rzeczy- dać, że ten niekonwencjonalny dla których ucieczką od trudów mówi do ojca najwyraźniej spra- na przekór pesymizmowi licznych wistość, ale również potrafi dojrzeć dokument Pawłowskiego ma na życia na okupowanych terenach gniony rozmowy z rodzicem syn konkursowych tytułów starali się w niej przebłysk nadziei. swym koncie już kilkanaście lau- jest jazda na deskorolce. w filmie Nauka Emi Buchwald – poszukiwać szans na porozumie- rów, m.in. na festiwalach w Chi- Najlepszym zagranicznym fil- nagrodzonym Złotym Zamkiem. nie ponad podziałami. Nie jest źle, * Tegorocznym laureatem cago, Houston, Los Angeles, No- mem, który przez pryzmat mikro- Laureatka drugiej nagrody – Vi- gdy w obliczu toczących się choć- Platynowego Zamku za całokształt wym Jorku, Rzymie i Vukovarze. twórczości został Bogdan Dziworski, Dotknięcie Anioła, historii przyglądał się niezwykle ta Maria Drygas – w filmiePiano by w naszym kraju politycznych któremu poświęcamy osobny tekst Srebrnym Nurtem jury nagro- reż. Marek Tomasz Pawłowski

palącej kwestii, był dokument dojrzała szansę na porozumienie i kulturowych sporów, wciąż po- w dziale „Nagrody” (przyp. red.). dziło Sławomira Witka, autora Distribution Fot. Zoyda

36 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 37 Festiwale w Polsce: Człowiek w Zagrożeniu Festiwale w Polsce: Etiuda&Anima Etiuda&Anima Dwie tętniąca kinem Anna Michalska Białe Kobry Dagmara Romanowska

nad scenariuszem, scenopisem, Najstarszy łódzki festiwal – Człowiek w Zagrożeniu – odbył się w po raz 26., w dniach Już po raz 23. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Etiuda&Anima animatikiem to dla wielu widzów terra incognita, nic więc dziwne- 22-26 listopada w Muzeum Kinematografii. W konkursie o Białą Kobrę walczyło 30 połączył konkursowe emocje z pokazami mistrzów. Festiwal go, że z zainteresowaniem przy- z ponad 70 zgłoszonych filmów dokumentalnych, a 31 obrazów wyświetlono na pokazach tętnił kinem – zgodnie z obietnicą, którą złożył na wyrazistym słuchiwali się oni opowieściom tegorocznych bohaterów cyklu: specjalnych. Zorganizowano ponad 20 spotkań autorskich i dyskusji, a nawet filmowy plakacie z mocno bijącym czerwonym sercem. Michaëla Dudoka de Wita, lau- spacer szlakiem łódzkich dokumentów. Wspomniano Krzysztofa Millera. Pamiętano też reata Oscara za Ojca i córkę, An- dreasa Hykadego, laureata Złote- o dobrym duchu festiwalu – prof. Wandzie Mirowskiej, bohaterce filmu dokumentalnego. la organizatorów tego- go Dinozaura dla wybitnego ar- Tradycyjnie też festiwalowi towarzyszyła wystawa – w tym roku zaprezentowano bardzo roczna edycja okazała się tysty-pedagoga, oraz Georgesa Dszczególnie dużym wyzwa- Schwizgebela, zwycięzcy Animy interesujący cykl fotografii Zuzy Kolskiej reKONSTRUKCJA. Post mortem. niem. W ostatniej chwili, tuż przed 2015 (Erlking). Serca publiczności rozpoczęciem festiwalu, spadła na skradła również Signe Baumane, nich druzgocąca decyzja władz która do Krakowa przyjechała już konkursie znalazły się Dokumentalnego. Twórcy doty- pisano: „Wobec wysokiego pozio- rek, w którym twórca stworzył peł- Uniwersytetu Jagiellońskiego – po raz drugi z rzędu. Urodzona najnowsze polskie fil- kali wszelkich problemów współ- mu oraz różnorodności gatunko- ny i wnikliwy portret człowieka re- nakazująca natychmiastową wy- na Łotwie i pracująca na co dzień Wmy dokumentalne, na- czesnego świata – biedy, wojny, wej i stylistycznej filmów zgłoszo- alizującego swoje pasje na granicy prowadzkę z legendarnej Rotundy. w USA artystka przywiozła ze so- gradzane na polskich i międzyna- ocieplenia klimatu, ale przede nych do konkursu Festiwalu Me- życia i śmierci. Trudno nawet wyobrazić sobie, bą krótkometrażowe filmy nieza- rodowych festiwalach. W dwóch wszystkim opowiadali o bole- diów Człowiek w Zagrożeniu – ju- Nagrodzono i wyróżniono jak wielki musiał to być koszmar leżnej animacji nowojorskiej oraz blokach pozakonkursowych po- snych, skomplikowanych, trud- ry 26. edycji festiwalu postanowiło także: Macieja Adamka za Dwa logistyczny – w najbardziej go- własny pełnometrażowy debiut – kazano tytuły nominowane do nych losach ludzkich. przyznać Grand Prix – Statuetkę Światy, Michała Bukojemskiego rącym okresie przygotowań do autobiograficzną animacjęKamie - Europejskiej Nagrody Filmo- Kameralna sala Kinematogra- Białej Kobry oraz Nagrodę Mia- za Dziennik Sierakowiaka, Marka zbliżającej się edycji. W Rotun- nie w moich kieszeniach. wej oraz Pano- fu od pierwszego do ostatniego sta Łodzi w wysokości 12 tys. zł, Rudnickiego za Pa, kochanie, Kry- dzie przecież Etiuda&Anima się Nie zabrakło też na Etiudzie- ramę Filmu dnia festiwalu przeżywała oblęże- ex aequo (przy podziale nagro- stiana Matyska za Łowców miodu zaczęła, przez lata w to właśnie &Animie 2016 akcentów hollywo- nie. W pokazach uczestniczyli lice- dy finansowej po 6 tys. zł) dwoj- oraz Aleksandrę Rek za Wariację miejsce wrosła. Niemniej, festiwal odzkich, wśród których znalazły aliści, studenci, którzy mogli po gu twórcom: Pawłowi Łozińskie- na wiolonczelę solo. Ponadto w kana tej przymusowej i gwałtownej się warsztaty o sztuce storyboar- pokazach, porozmawiać z twór- mu za filmNawet nie wiesz, jak tegorii reportażu uhonorowano wyprowadzce tylko zyskał. Z pew- du Krisa Pearna z Sony Pictures

cami, wśród których znaleźli się bardzo cię kocham, za odważne Tomasza Patorę za obraz Choroba nością z perspektywy widza. Stara Fot. Etiuda&Anima Piotr Młynarczyk/MFF Animation. Nie zabrakło tym bar- m.in. Paweł Łoziński, Piotr Sta- przekraczanie granic gatunku jeszcze nie minęła i Ernesta Saja sala nie spełniała ani wymogów, dziej akcentów polskich: Maciej sik, Tamar Kay, Andrzej Sapi- w filmie o niemożności komu- za Ucieczkę z piekła ani oczekiwań publiczności, któ- nia i zaprosiła nas do udziału we się organizatorom znaleźć balans J. Drygas, Marcin Giżycki, Witold ja, Anna Zamecka, Balbina Bru- nikacji wśród najbliższych sobie „Za nami pięć dni projekcji in- ra niewygody tolerowała chyba wspaniałej filmowej przygodzie. pomiędzy tym, co popularne i tym, Giersz, Piotr Dumała i Adam Si- szewska, Jerzy Morawski, Michał ludzi i Annie Zameckiej za film trygujących, zapadających w pa- tylko z miłości dla wszystkiego, Jak zawsze, uwagę przyciągnęły co niszowe. kora to tylko niektóre z ważnych Bukojemski i Krystian Matysek. Komunia, za ukazanie heroicznej mięć i wywołujących dyskusje co impreza kierowana przez Bo- bogate konkursy. W ramach Etiu- Zdecydowanie do najważniej- nazwisk 23. edycji festiwalu. Wśród

Fot. Anna Michalska Po raz pierwszy w histo- walki o scalenie rozbitej rodziny filmów dokumentalnych i co gusława Zmudzińskiego oferuje. dy rywalizowało 40 produkcji (a ju- szych punktów tegorocznej edy- zwycięzców z kolei znaleźli się: rii festiwalu, jury – w intymnych i wnikliwych filmo- najmniej tak samo interesują- Teraz festiwal zyskał godną siebie ry pod przewodnictwem Macieja cji festiwalu należały, nie po raz Emi Buchwald (Złoty Dinozaur w składzie: Vita wych obserwacjach”. cych spotkań z twórcami. Zna- oprawę lokalową: Małopolskie- J. Drygasa o wyborze zwycięzcy pierwszy zresztą, „Autoportrety dla Nauki), Klara Kochańska (Lo- Maria Drygas, Nagrodę Cierpliwe Oko im. Ka- komita frekwencja na pokazach go Ogrodu Sztuki i kina Kijów. dyskutowało ponoć aż sześć go- twórców animacji”. Wiele imprez katorki), Kordian Kądziela (Szczę- Monika Pawlu- zimierza Karabasza ufundowaną i spotkaniach dowodzi, że 26. Festi- Centrum. A gdy w liczącej 828 dzin). W Animie w szranki stanęło filmowych zaprasza publiczność kościsk), Marta Magnuska (Ciało czuk, Andrzej przez Narodowe Centrum Kultu- wal Mediów Człowiek w Zagroże- miejsc głównej sali Kijowa pozo- 68 filmów. Równie bogaty okazał na wszelakie prezentacje o charak- obce) czy Marta Pajek (Figury nie- Sapija i Tade- ry otrzymał Piotr Stasik za film niu wyszedł naprzeciw oczekiwa- stają wolne tylko te „niewygodne”, się program towarzyszący. Znala- terze retrospektywnym. Żadna jed- możliwe i inne historie II). Tytuł usz Szczepań- 21 x Nowy Jork – poetycki obraz niom widzów. Cieszę się bardzo, skrajne fotele, to bez wątpienia zły się tu wydarzenia dla szerszej nak nie robi tego tak, jak Etiuda- najlepszej szkoły filmowej powę- ski – przyzna- ludzkiej samotności na tle wielkiej że tak licznie odwiedzali nas od można mówić o sukcesie. Rzecz widowni, w tym przedpremierowe &Anima, która nie tylko pokazuje drował do Łodzi. Teraz pozosta- ło dwie głów- metropolii. dziewiątej rano aż do późnego wie- jasna, na nic zdałyby się komfor- seanse pełnometrażowych anima- dorobek artystyczny danego twór- je tylko trzymanie kciuków za 24. ne nagrody. Nagrodę Stowarzyszenia Fil- czora” – podsumował tegoroczną towe warunki, gdyby nie mocny cji (m.in. Louise w zimie, Nazywam cy, ale i jego samego zachęca do edycję festiwalu. Jest już plakat W uzasad- mowców Polskich przyznano Paw- edycję Jakub Wiewiórski, dyrek- program. Etiuda&Anima jak zwy- się cukinia), jak i dla studentów, podzielenia się na forum publicz- i znane są daty: 21-26 listopada Anna Zamecka nieniu na- łowi Wysoczańskiemu za filmJu - tor łódzkiej imprezy. kle stanęła na wysokości zada- dla dzieci i dla dorosłych. Udało nym sekretami warsztatu. Praca 2017 roku.

MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 39 Polskie premiery Polskie premiery

Szczęście świata film fabularny premiera: 23 grudnia Kalendarz premier reżyseria: Michał Rosa scenariusz: Michał Rosa zdjęcia: Marcin Koszałka muzyka: Janusz Wojtarowicz, Motion Trio scenografia: Tomasz Bartczak, Andrzej Kowalczyk kostiumy: Barbara Sikorska-Bouffał grudzień 2016 charakteryzacja: Piotr Domaradzki, Barbara Domaradzka montaż: Krzysztof Szpetmański dźwięk: Piotr Domaradzki, Barbara Domaradzka Zmiany, o których marzą wymagają obsada: Karolina Gruszka, Agata Kulesza, wiele wysiłku i rodzą poważny konflikt Krzysztof Stroiński, Tomasz Borkowski, Dorota z otoczeniem. Między dziewczynami Segda, Przemysław Bluszcz, Dariusz Chojnacki, rodzi się głęboka więź. Niespodziewa- Marcin Perchuć, Andrzej Konopka, Mateusz nie na drodze Ani staje matka, z którą Lickindorf, Grzegorz Palkowski, Barbara Lubos, dziewczyna od lat nie miała kontaktu. Kamil Tkacz, Andrzej Tkacz, Marek Kalita, Roman Gancarczyk, Andrzej Mastalerz producent: Lambros Ziotas Ikona produkcja: Argomedia Sp. z o.o. Fot. Otwarta Kultura Fundacja czas projekcji: 98 min film dokumentalny dystrybucja: Kino Świat premiera: 9 grudnia cili najlepsze lata, służąc w szpitalu kolej- Kręgosłupem formalnym filmu są sty- reżyseria: Wojciech Kasperski nym pokoleniom pacjentów. Za murem, lizowane na dokument monologi kilku scenariusz: Wojciech Kasperski izolującym bohaterów filmu od świata, kobiet. Z tych „solowych etiud” powstaje Opowieść o losach mieszkańców kamie-

Fot. producenta Materiały zdjęcia: Łukasz Żal znajdziemy chorych na schizofrenię, pełnowymiarowa „kolekcja”– nomen nicy na Śląsku – Janie, Róży oraz zauro- Jarocin, po co wolność charakteryzacja: Beata Rółkowska muzyka: Antoni Komasa-Łazarkiewicz seryjnych morderców, babcie cierpiące omen – psychologicznych „sukienek”. Nie czonych nią trzech mężczyznach – montaż: Bartosz Pietras montaż: Tymoteusz Wiskirski na alzheimera oraz nastolatki z proble- są to jednak portrety, raczej opisy newral- Polaku, Ślązaku i młodym Niemcu. Film film dokumentalny dźwięk: Krzysztof Ridan dźwięk: Aleksandra Pająk mami wychowawczymi. To jest przytuli- gicznych momentów życia. To najbar- składa się z dwóch części. Pierwsza premiera: 2 grudnia obsada: Anna Kęsek, Katarzyna Kopeć, Tomasz producent: Magdalena Zielska sko wszystkich społecznych wyrzutków. dziej z możliwych kameralne zderzenie z nich rozgrywa się latem 1939 roku, reżyseria: Marek Gajczak, Leszek Gnoiński Schimscheiner, Jolanta Olszewska, Edyta Torhan, produkcja: Delta Film czasu z przestrzenią. Czas „materializują” druga – w czasach powojennych. Tłem scenariusz: Marek Gajczak, Leszek Gnoiński * Rozmowę z Wojciechem Kasperskim, reżyserem Daniel Furmaniak, Beata Schimscheiner, Artur czas projekcji: 51 min filmuIkona , zamieściliśmy w sierpniowym oniryczne, bardzo malownicze impresje, wydarzeń jest Śląsk jako miejsce, w któ- zdjęcia: Marek Gajczak, Wojciech Słota, Jerzy Krajewski, Krystyna Włościak, Ewelina Starejki, dystrybucja: Krakowska Fundacja Filmowa numerze „Magazynu…” . z pozoru niezwiązane z opowieściami rym przez długi czas żyli wspólnie Ślą- Pawleta Daniel Marach kobiet; są jednak bodaj najistotniejszymi zacy, Polacy, Żydzi i Niemcy. Wojna montaż: Marek Gajczak producent wykonawczy: Ewa Jastrzębska kontrapunktami filmowej opowieści. zerwała budowane przez wiele lat więzi dźwięk: Michał Fojcik produkcja: Studio Munka-Stowarzyszenie Poetyckie „obrazki” przekazują to, co nie- między tymi narodami. producent: Aneta Zagórska Filmowców Polskich Kolekcja sukienek wypowiedziane wprost przez bohaterki produkcja: Stowarzyszenie Film Kraków czas projekcji: 78 min film fabularny filmu. Oprac. B.P. czas projekcji: 108 min dystrybucja: Kino Świat premiera: 9 grudnia dystrybucja: Barton Film reżyseria: Marzena Więcek scenariusz: Marzena Więcek, Jacek Kasprzycki Historia Festiwalu Muzyków Rocko- Ania i Kasia, wchodzące w dorosłość zdjęcia: Łukasz Dębski wych (wcześniej Ogólnopolski Prze- siedemnastolatki, chcą wybić się muzyka: Michał Szablowski gląd Muzyki Młodej Generacji) w Jaro- z rodzinnego miasta i zmienić swoje scenografia: Marzena Więcek, Grzegorz Czajka cinie. Wywiady z muzykami, zdjęcia dotychczasowe życie. Marzą, by zostać kostiumy: Anna Adamczewska, Marzena

archiwalne. Idea, która leży u początku zawodowymi fryzjerkami. Póki co odby- Fot. Film Sp z o.o. Delta Więcek, Julita Skuwrońska powstania. Wszystko na tle realiów wają praktyki w niewielkim salonie. charakteryzacja: Agnieszka Der, Katarzyna Berć komunistycznego świata. Dokumentalny portret pacjentów pro- montaż: Maciej Adamiak wincjonalnego szpitala psychiatrycz- dźwięk: Grzegorz Lindemann nego na Syberii. Po raz pierwszy w histo- obsada: Ewa Szykulska, Marzena Trybała, rii jednego z największych ośrodków Katarzyna Bujakiewicz, Adrianna Biedrzyńska, Fale dla chorych psychicznie ekipa filmowa Dorota Stalińska, Marzena Więcek, Marzena film fabularny mogła zobaczyć, jak wygląda codzienne Wieczorek, Iwona Katarzyna Pawlak, Zbigniew premiera: 9 grudnia życie za wysokimi murami. To miejsce Zamachowski reżyseria: Grzegorz Zariczny przechowywania, bo o takim „leczeniu” producent: Marzena Więcek scenariusz: Grzegorz Zariczny możemy jedynie mówić, setek chorych produkcja: Akademia Twórczych Poszukiwań zdjęcia: Weronika Bilska z ciężkimi i nieuleczalnymi chorobami. (Zielona Góra) scenografia: Grzegorz Piątkowski Zajmuje się nimi jedynie pięciu lekarzy czas projekcji: 84 min kostiumy: Julia Jarża-Brataniec oraz kilka pielęgniarek, którzy poświę- dystrybucja: Alter Ego Pictures Fot. Mirosław Sosnowski/Studio Munka-SFP Fot. Mirosław Sosnowski/Studio Świat Fot. Zimny/Kino Aleksandra

40 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 41 Polskie premiery: Jarocin, po co wolność Polskie premiery: Jarocin, po co wolność

wano lokalnie. Urzędnicy zoba- produkcji o Jarocinie. Jest wokół niego, co działo się w Pol- potrzebna? Mamy teraz wolność, czyli w tej imprezie szansę i nie zarazem bohaterem waszej sce. ale czy potrafimy ją twórczo, tylko jej nie przeszkadzali, ale opowieści, ale i „przewodni- L.G.: Nie ma tu ani jednego „dobrze” wykorzystać? Te pyta- ją organizowali. Nie tylko Piotr kiem” po niej. przypadkowego utworu – każdy nia, czego zresztą dowodzą roz- Łazarkiewicz zaglądał z kamerą L.G.: W reportażach o Jarocinie starannie dobraliśmy. Więk- mowy, które toczą się po projek- Po co do Jarocina. Andrzej Kostenko często koncentrowano się na szość przedstawiamy w całości. cjach, są dziś bardzo aktualne. na zlecenie BBC przygotował zadymie, na tym, że ktoś pije czy Nie tniemy. Muzyka rockowa L.G.: Wolnością jest sam rock – reportaż Moja krew, twoja krew, wącha klej. Zapominano nato- jest bardzo ważną dziedziną kul- będący odrębnym językiem, Rafał Żurek – Skansen. Jest tych miast o muzyce. Gdy ta się poja- tury – polskiej i światowej. Ame- najszybszym i najbardziej tytułów więcej. Żaden z nich wiała... Szczerze mówiąc, zawsze rykanie, Brytyjczycy opowia- autentycznym komentarzem rzenie spojrzał jednak na festiwal miałem wątpliwości co do tego, dają o swojej scenie. My... Przez czywistości, rodzącym się oddol- całościowo, podążając za jego jak była w tych filmach i mate- lata tej muzyki nasze kino nie nie – na ulicy, w piwnicach. Tym historią od samego początku aż riałach wykorzystywana. Na zauważało albo robiło to bardzo jest i był rock, hip hop, electro... wolność? do dziś. ogół miała charakter przypad- rzadko. Tymczasem trzeba rock, To wypowiedź ludzi na temat M.G.: Fala ciągle wywiera kowy i wyrwana była z kontek- tudzież szerzej muzykę popu- tego, co ich boli, co im nie odpo- Z Markiem Gajczakiem i Leszkiem Gnoińskim, ogromne wrażenie. Stała się stu. Tymczasem to przecież dla larną, postawić w miejscu jej wiada. A każde pokolenie ma ikoną Jarocina. Była z pewno- muzyki do Jarocina się jeździło. należnym. Tym bardziej, że goni swój bunt. Dziś może to wszystko reżyserami filmu Jarocin, po co wolność, ścią ważnym punktem naszej Ona była tam najważniejsza i na nas czas. Takie projekty, jak nasz jest bardziej rozczepione, wie- pracy, ale – jak wspomniał to właśnie postawiliśmy nacisk film czy jak Spichlerz Polskiego lokierunkowe, wtedy na pewno rozmawia Dagmara Romanowska Leszek – koncentruje się na w naszym dokumencie. Rocka, realizowany pod pieczą wróg był wyraźny: system, wła- Roberta Jarosza, przywracają dza. Dagmara Romanowska: Do latom 80. twarz, odkrywają białe Jarocina przywiodły was bar- plamy, które wtedy powstały. Jarocin, po co wolność stawia dzo różne ścieżki. Leszku – ty Wszystko to działo się trzydzie- pod znakiem zapytania dość znałeś ten festiwal z autopsji, ści lat temu. Muzycy, którzy powszechne mniemanie, że ale i ze swoich dziennikarskich wtedy, w 1980 roku, zaczynali, Jarocin był „wentylem bezpie- oraz reżyserskich poszuki- to dziś panowie pod sześćdzie- czeństwa” dla tego PRL-ow- wań. Marku – ty z kolei odkry- siątkę. Jeżeli cokolwiek chcemy skiego systemu. wałeś festiwal wraz z realiza- po tym czasie zostawić, musimy L.G.: Jestem z pokolenia, które cją filmu. Czy praca nad nim z nimi rozmawiać teraz. Archi- ten system i początki festiwalu zmieniła wasze spojrzenie na walia to za mało. Najważniejsi są dokładnie pamięta. Szedłem Jarocin? Jak wypadła konfron- świadkowie, którzy to sami prze- na koncert, ale szedłem też na tacja wspomnień, może senty- żyli, którzy Jarocinowi zawdzię- demonstrację. Jedno drugiego mentów, z materią filmową? czają swoje dalsze artystyczne nie wykluczało. Pamiętam też, Leszek Gnoiński: Dziś na życie, to, kim są dziś. Inaczej jakie było zdanie ówczesnych festiwal mogę spojrzeć inaczej stracimy ten czas, olbrzymi władz na temat muzyki rockowej. niż wtedy, gdy miałem 20 lat. kawałek dorobku polskiej kul- Ludzie zauważają fałsz, szcze- Wówczas jeździłem na koncerty, tury i polskiej historii. gólnie gdy chodzi o muzykę. słuchałem tekstów płynących Gdyby to wszystko było odgór- ze sceny i identyfikowałem się Historii polskiej wolności. Ten nie sterowane, publika by tego z nimi. Bez poważnego anali- podtytuł „po co wolność”, nie przyjęła – tak, jak odrzucała zowania. Intuicyjnie, w kąci- będący zarazem tytułem pio- „gwiazdki” kreowane nawet nie kach mojego mózgu, rozkwitała senki Kultu, która wasz film przez urzędników państwowych, idea, że dzieje się coś bardzo otwiera, wyznacza całości bar- a menadżerów. Kończyły, grając ważnego. Określenie tego przy- dzo konkretny kierunek. Czy po festynach, chociaż intensyw- szło jednak dopiero wtedy, gdy od niego wyszliście, podpo- nie lansowano je, gdzie tylko się zacząłem o muzyce pisać i robić rządkowując mu swoją pracę, dało. Okazało się, że hasło „rock” o niej filmy. Wtedy jeszcze bar- czy może wyłonił się natural- w nagłówku to o wiele za mało. Jarocin, po co wolność, dziej uświadomiłem sobie, jak reż. Marek Gajczak, Leszek Gnoiński nie – z waszych poszukiwań W rocku zawsze najważniejsza bardzo muzyka ta wpisana Fot. producenta Materiały tego, czym Jarocin był i jest? była i ciągle jest spontaniczność. była w kontekst swojego czasu, M.G.: Bardzo długo nasz film Jarocin nie był „wentylem”, bo tego, co działo się dookoła. Marek Gajczak: To nie tak, rzenie, nieobarczone senty- kina, natychmiast przytaczana małym wyrywku z festiwalu. M.G.: Muzyka w naturalny spo- funkcjonował pod zupełnie władza kompletnie rocka nie Był to język tamtego pokole- że odkryłem Jarocin dopiero mentem. W jakimś stopniu jest Fala... My założyliśmy, że pokażemy sób stała się główną osią nar- innym tytułem: Jarocin – pod rozumiała, nie czuła tej muzyki, nia, soundtrack mojego życia, wtedy, gdy zacząłem pracować zupełnie na nowo odkrywa- L.G.: Falę cenię i lubię, chętnie całą historię Jarocina i skon- racyjną naszego filmu. Nie prąd – do dziś myślę, że bar- nie miała pojęcia, jaka to siła ale jeszcze bardziej soundtrack nad filmem. Docierały do nas łem festiwal i jego siłę. Im dalej do niej wracam. Niemniej, mówi frontujemy ją z teraźniejszością. chcieliśmy żadnego komenta- dzo trafnym. Jarocin zawsze i jak bardzo może ona zmienić tamtych lat, okresu stanu wojen- jego echa, słuchaliśmy kaset posuwaliśmy się z pracami, ona o konkretnym momencie Gdy mówi się o Jarocinie, myśli rza z offu, żadnych dodatkowych był takim miejscem: pod prąd, ludzi. Dopiero później PRL zaczął nego. W jarocińskich tekstach tam nagrywanych. Dla mojego tym wyraźniejsze stawało się w historii festiwalu: roku 1985. się: „Muzyka”, ale i „Wolność”. wyjaśnień. Dla widza znacze- wbrew systemowi. Niemniej, dostrzegać pewne niebezpie- z lat 80. słychać i czuć ówcze- pokolenia Jarocin zawsze miał dla mnie to, jak bardzo trzeba Poza tym pewne rzeczy, moim Chcieliśmy pokazać, czym ta nie miało kryć się w tym, co sły- wraz z postępem prac zrozumie- czeństwo i dlatego w Jarocinie sną Polskę – tak, jak w tekstach znaczenie – nie trzeba było tam tę historię opowiedzieć. Wła- zdaniem, trochę przekłamuje, wolność była kiedyś, czym jest szy w piosenkach i w wykorzy- liśmy, że najważniejszym tema- pojawiła się cenzura. Dla mnie hiphopowych – Polskę drugiej być, żeby to czuć. Paradoksal- śnie teraz. lekko pokpiwając m.in. z jaro- dziś. Tak zresztą poprowadziła stanych przez nas rozmowach tem jest tu właśnie wolność: Jarocin był zrywem młodych połowy lat 90. W historii festi- nie, fakt, że wcześniej osobiście cińskich władz. Bez nich tego nas sama jarocińska muzyka. z artystami, ludźmi związanymi czym była i jest. Wolność rozu- ludzi, którzy ze sceny potra- walu, jego zawieszeniu, tego, jak do Jarocina nie jeździłem, dzia- O Jarocinie powstało wiele festiwalu by nie było. Warszawa z Jarocinem. To ze zderzenia miana nie tylko w kontekście fili wyśpiewać to, co ich bolało wygląda dziś – również odbija łał na korzyść filmu. Mogłem filmów, reportaży. Gdy pada zajmowała się stroną arty- Muzyka jest też tym, co tych form wyłania się portret polityki, ale samego człowieka, i porwać za sobą tłum. Gdzie jaki się nasz kraj. do niego wnieść świeże spoj- hasło „Jarocin” w kontekście styczną, ale rachunki podpisy- odróżnia wasz film od innych festiwalu, tego, co działo się jego wnętrza. Do czego jest nam partyjniak słuchałby Dezertera?

42 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 43 Polskie premiery: Fale Polskie premiery: Fale

W dokumencie ta scena była po prostu wyrazem eksperymen- towania z wyglądem, natomiast w fabule to był rodzaj paktu wią- żącego przyjaźń obu dziewcząt. Często jestem pytany o auten- tyczność Fal. Sceny rozgry- Chcę robić wane w zakładzie fryzjerskim, w którym Kasia i Ania odbywają praktyki, zostały dość wiernie oddane. Natomiast fikcyjna jest struktura fabularna oraz sto- sunki rodzinne obu dziewcząt, filmy spod serca choć częściowo są one inspirowane ich autentyczną sytu- acją domową. Fale to powieść o dwóch nastolatkach, które są Z Grzegorzem Zaricznym, reżyserem filmu Fale, podobne z charakterów do Kasi i Ani, i które potrzebują, by je zauważono i zrozumiano. To, że rozmawia Mariola Wiktor Katarzyna Kopeć i Anna Kęsek pochodzą z rodzin, w których w filmie Fale, reż. Grzegorz Zariczny

rodzice są nieobecni albo nad- Munka-SFP Fot. Mirosław Sosnowski/Studio dzą z rodzin, które po 1989 roku się dla mnie przekroczenie gra- używają alkoholu, to nie znaczy, nie mogą się odnaleźć w nowej nic życiowej obserwacji. Zasta- że są w jakiś sposób gorsze od A jednak praca z amatorami sceny dziewczyny próbowały zakochałem się w filmie. Nie rzeczywistości. Rodzice Kasi nie nawiałem się, co Kasia i Ania swoich rówieśniczek. To nie ich w fabule jest trudna. Przede inaczej zagrać, po swojemu. miałem kasy na bilety, a mimo pracują, żyją z zasiłków, rodzice mogą zrobić, by zmienić swój wina. wszystkim dla dziewcząt, ale A więc znów sporo rozma- tego wpuszczano mnie na Ani przechodzą kryzys. Matka status społeczny i materialny. także dla ciebie i dla ekipy… wialiśmy i zmienialiśmy nie- seanse. To tutaj nauczyłem się odchodzi do innego mężczy- Zrozumiałem, że w dokumencie, Do tej pory, skupiając się na To prawda, ale ja bardzo cenię które dialogi. Przerabiałem pracy z kamerą, tego jak usta- zny, ojciec koi niepowodzenia tego nie przekażę. bohaterach twoich dokumen- naturszczyków. To było naj- więc scenariusz. Musiałem wiać blendę. Poznałem w Nowej w alkoholu. Te dziewczyny nie tów, czy to było Marysine pole trudniejsze dla Kasi i Ani, bo znaleźć w sobie dość odwagi, Hucie wielu wspaniałych ludzi mają oparcia w swoich rodzi- Trudno jednak oprzeć się wra- czy Gwizdek, brałeś na warsz- one przecież cały czas praco- by pozwolić, aby scenariusz i do dziś mam w stosunku do nach. Nie mają perspektyw. żeniu, oglądając Fale, że zmysł tat albo własne doświadcze- wały na własnych emocjach, ewoluował, i by Kasia, a zwłasz- nich dług wdzięczności. Pomy- Jedyna dla nich możliwość dokumentalisty obecny jest nia, albo przeżycia osób, które odkrywały się, dzieliły się cza Ania, która jest o wiele ślałem, że tym filmem realizo- wyrwania się z tej beznadziei w wykreowanej fabule… znasz. Tym razem skoncen- z nami bardzo intymnymi, cza- bardziej introwertyczna, i na wanym w Nowej Hucie choć to praca w salonie fryzjerskim. Chciałbym, na podstawie zaob- trowałeś się na nieznanych sem bolesnymi, wspomnie- której się bardziej w fabule częściowo go spłacę. I ich przyjaźń wystawiona na serwowanego świata w kinie dziewczynach. Jak w ogóle niami. Nie peszyła je kamera, koncentruję, miały na niego wiele prób. dokumentalnym, móc opowie- poznałeś Kasię i Anię? ale spora ilość ludzi na planie. większy wpływ. Często było Zastanawiam się, co teraz dzieć bardziej złożone histo- Prowadziłem warsztaty filmowe Mimo tego starałem się chro- tak, że podczas tych naszych będziesz robił? Czy pójdziesz To nie jest twoje pierwsze spo- rie w fabule. Chodziło mi o to, w Krakowie w centrum kultury. nić ich prywatność i przypo- konsultacji i prób cały czas pra- w stronę fabuły, czy jednak tkanie z dziewczynami. O Kasi by ci bohaterowie z dokumentu Tam poznałem 16-letnia Kasię, minać, że są jednak na planie cowała kamera. Chodziło o to, wrócisz do dokumentu? nakręciłeś krótki dokument stali się w fabule prawdziwymi która była jedną z najaktyw- filmowym, i że te emocje, które by przenieść na ekran energię Chciałbym pracować i w fabule, Love, Love. Dlaczego zdecy- postaciami świata wykreowa- niejszych uczestniczek. Oka- przywołujemy, mają im pomóc i ekspresję dziewcząt. Czasem i w dokumencie. Oba gatunki Grzegorz Zariczny dowałeś się zrealizować o niej nego, fikcyjnego. By były w tym zała się miłą, silną i energiczną zaistnieć w swoich wykreowa- też z 40-minutowego mate- wymagają wielkiej pracy i świet- Fot. Borys Skrzyński/SFP i o jej przyjaciółce Ani twoją wiarygodne. Poza tym, podob- dziewczyną. Bardzo podobało nych postaciach. Zawodowi riału udawało mi się wyodręb- nego warsztatu. Przede wszyst- Mariola Wiktor: Czy nauczyły, dojrzały, zrozumiały. debiutancką fabułę? nie jak w dokumencie, nie jej się to, co zaproponowałem aktorzy mają warsztat, który nić i włączyć do filmu zaledwie kim jednak chciałbym robić wierzysz, że film może Te doświadczenia pomogą im Bez Love, Love nie byłoby Fal. próbowałem oceniać bohate- na warsztatach. Opowiedziała pozwala się im ukrywać za minutę. Bardzo chciałem też filmy spod serca. Filmy o auten- zmienić czyjeś życie? inaczej spojrzeć na swoje wła- Pomyślałem sobie, że dzięki rek. Starałem się bardzo o to, mi o swoim świecie, o marze- postaciami, a dziewczyny takiej kręcić bez cięć. Nie zawsze się tycznych ludzkich emocjach – Grzegorz Zariczny: Jeśli sne życie. dziewczynom znalazłem na by publiczność nie miała uczu- niach, przyjaciółce, rodzinie. bariery ochronnej nie miały. to jednak udawało. Mieliśmy o ludziach, którym jest w życiu pytasz o los Kasi i Ani, które tyle ciekawy materiał, iż można cia, że film jest reżyserowany, że Potem zaprosiła mnie do swo- sporo dubli. trudniej, o których kino rzadziej zagrały w Falach, to oczywi- No to doprecyzujmy, byłoby go pogłębić i rozbu- widać w nim pracę kamery albo jego domu oraz do salonu fry- Czy dużo było improwizacji, się upomina. O ludziach odrzu- ście chciałbym, by ich życie się o czym są Fale? dować w fabule. Ona daje kunszt montażu. W ten sposób zjerskiego. Postanowiłem zre- czy raczej trzymałeś się A dlaczego Nowa Huta? conych, którzy jednak próbują polepszyło. Jednak sam film To jest historia dwóch nasto- o wiele większe w tym wzglę- uwaga widzów mogła się sku- alizować o niej dokument Love, dialogów i scenariusza? Wcześniej, przy okazji wychodzić z marginalizacji. nie ma na to wpływu. Po skoń- latek Ani i Kasi, które miesz- dzie możliwości, niż dokument. piać przede wszystkim na Ani Love i tak to się zaczęło. Szcze- Dopiero na pół roku przed Marysinej polany i Gwizdka, Oczywiście, może kiedyś zro- czeniu zdjęć rozjeżdżamy się kają w Nowej Hucie, i które się W filmie dokumentalnym i Kasi. rze mówiąc, kiedy przyszła pora rozpoczęciem zdjęć dałem go zarzekałeś się, że nigdy bię western czy horror, ale póki do domów, a życie toczy się przyjaźnią. Razem odbywają pokazałem Kasię, jej rodzinę i na fabułę, to wiele osób radziło do przeczytania Kasi, bo nie nie będziesz i nie chcesz co najbardziej interesuje mnie dalej. Realizując film fabularny praktyki fryzjerskie i przygoto- przyjaciółkę. To była obserwa- Sceny piercingu pojawiają mi, bym zaangażował do filmu chciałem, by się na pamięć realizować filmów w mieście. zwykły człowiek. Poza tym z udziałem dziewczyn, dałem wują się do egzaminu. Chcia- cja autentycznego życia. Tym- się zarówno w Love, Love, jak zawodowe aktorki, bo będę uczyła dialogów, i by zacho- Nowa Huta, choć to dzielnica odpowiada mi najbardziej taki im szansę na to, by zmieniły łyby zostać fryzjerkami, bo to czasem Fale to jest opowieść i w Falach. Jednak obie mają miał mniej problemów na pla- wała jak najwięcej sponta- Krakowa, jest bardzo specyficz- typ pracy, który wychodzi od filmowy los swoich bohaterek. dla nich szansa na pracę, lep- o tym, że bohaterki w pewnym zupełnie inne znaczenia i to nie. Jednak uparłem się, że to niczności. Wytłumaczyłem nym i nietypowym „miastem”. dokumentu, aby potem zreali- I to się stało. Przesłanie filmu sze życie, usamodzielnienie się, momencie zyskują świadomość jest w moim przekonaniu muszą być amatorki, bo dzięki jej, że to jest jedynie baza, Łączą mnie z nim bardzo oso- zować na jego podstawie fabułę. niesie nadzieję, pokazuje siłę poznanie kogoś, zakochanie dobra i zła. I to mnie intere- dobry przykład różnicujący temu film zachowa swój auten- której nie musimy się trzy- biste wspomnienia. Chodziłem Myślę więc teraz o fabularnej i wagę przyjaźni. Mam nadzieję, się. Obie mają trudniejszy start suje. One cały czas coś nowego dokument od fabuły w przy- tyzm, choć to nie będzie już mać ściśle. Zresztą podczas tutaj do liceum. Po raz pierw- kontynuacji mojego dokumentu że dziewczyny wiele się niż inne nastolatki, bo pocho- odkrywają. Dlatego ważne stało padku twoich obu filmów. dokument. zdjęć zdarzało się, że niektóre szy w lokalnym kinie Sfinks Gwizdek.

44 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 45 Polskie premiery: Kolekcja sukienek Polskie premiery: Kolekcja sukienek

Pani film to dla mnie próba często tak zwyczajne. Chciałam Spotkałam się z rożnymi opi- cież jak każdy miałam w życiu stworzenia panoramy lęków, opowiedzieć o tym bez zbęd- niami widzów, jeśli chodzi swoje trudności, zwątpienia niepokojów, frustracji nych fajerwerków – stąd też o to, czy film daje nadzieję. i porażki. Kiedy myślę o boha- współczesnych kobiet. taka forma. Może bardziej niż nadzieję terkach mojego filmu, nasuwa Tylko ż ycie Tematy, które przewijają się daje jakiś rodzaj motywacji, mi się filozoficzne pytanie, w scenariuszu, przewijają się W filmie pada zdanie: by spróbować zmienić swoje czy w ogóle wrażliwy człowiek naturalnie również w życiu, „Był lekarzem, a przecież życie? Przełamać jakiś mur? może czuć się szczęśliwy. Moim które mnie otacza. Nie opisywa- wiadomo, że panu doktorowi Zdążyć z czymś? Mottem jed- zdaniem do końca nie. Za dużo łam jednak własnych przeżyć. więcej wolno”. Jak je nej z moich książek jest cytat wokół bólu i smrodu. Każdy się przeżyte po swojemu Jestem z tych osób, które sta- pani czyta? To krytyka z Prusa: „Świat należy do tych, czegoś boi, każdego spotka coś rają się żyć pełnią życia, i uwa- patriarchatu, zawodowej którzy go biorą”. Wierzę w to, okrutnego jak choćby śmierć żam, że tylko życie przeżyte po przewagi mężczyzn, że mamy spory wpływ na to, bliskich. Osobiście właśnie jej swojemu ma sens. Trzeba robić, ich dominacji w sferze kim jesteśmy. Najgorsza jest ta zawsze bałam się najbardziej. co się kocha, otaczać się ludźmi, symbolicznej – tu: prestiżu? rezygnacja, kiedy pojawiają się I choćby nie wiadomo jak wspa- do których pasujemy energe- Tak, czytam to nawet dosłow- schody. Przecież każdy z nas niale układało się moje życie, tycznie, robić coś dobrego dla nie. W środowisku lekarzy ma swoje bolączki, frustracje, ten strach był i jest ze mną. To siebie i dla innych, bo inaczej i innych „prestiżowych” zawo- lęki. Każdy z nas w coś w życiu z pewnością zawsze odbie- człowiek w pewnym sensie dów wiele uchodzi zarówno zwątpił, czegoś się boi, coś go rało i będzie mi odbierać prze- ma sens „gnije”, jak niektóre bohaterki mojego filmu. Są sfrustrowane, bo z czegoś zrezygnowały, bo Z Marzeną Więcek, reżyserką filmu Kolekcja nie miały na coś odwagi, bo myślały, że jest już za późno, sukienek, rozmawia Artur Zaborski albo nie wypada. Nie wierzyły w siebie, albo ktoś w nie nie wierzył, bo bały się skręcić, Artur Zaborski: Punktem scenariusza i szczęśliwie udało zawrócić. Ktoś im być może wyjścia scenariusza Kolekcji się, że aktorki zgodziły się kiedyś wmówił, że się do cze- sukienek był tekst „Mówią zagrać. Wtedy rozpoczęły się goś nie nadają, że tak musi być, o sobie” Marty Rybarczyk. zdjęcia. W międzyczasie ukła- że takie jest życie, że inni mają Marzena Więcek: Szukając dało się w mojej wyobraźni, jeszcze gorzej. Życie tymcza- dramatu do realizacji w teatrze, kto mógłby zagrać pozostałe sem jest w dużej mierze takie, natknęłam się w internecie na postaci. Jeśli chodzi o rolę jakie sobie wybierzemy. Nieza- ten krótki tekst – spis zwie- męską, od początku miał ją leżnie od trudności, problemów, rzeń pięciu młodych kobiet, wykreować Krzysiu Globisz. porażek czy traum, które nas coś w stylu odpowiedzi udzie- Zgodził się, jeszcze zanim spotykają. Kobiety z mojego lanych ankieterom. Intuicja przeczytał scenariusz. Dosłow- filmu są bardzo różne zarówno podpowiadała mi, że dałoby nie kilka dni przed planowa- pod kątem wykształcenia, jak się z tego zrobić materiał na nymi zdjęciami dowiedziałam i każdym innym, ale wszystkie film, choć był to tekst z pewno- się o ciężkiej chorobie Krzy- coś łączy – poczucie, że coś je ścią bardziej do teatru. Pokaza- sia od jego żony. Ze względów ominęło, że ich życie mogłoby łam go scenarzyście Jackowi osobistych bardzo długo nie wyglądać zupełnie inaczej, Kasprzyckiemu. Wspólnie roz- umiałam zaproponować tej roli gdyby miały trochę więcej poczęliśmy pisanie scenariu- innemu aktorowi. W końcu się odwagi, wiary w siebie, siły. Marzena Więcek Dorota Stalińska w filmie sza. W tekście Rybarczyk opo- w filmie Kolekcja sukienek przełamałam. Zbyszek zagrał Kolekcja sukienek, reż. Marzena Więcek wiadały o sobie młode kobiety. Fot. Otwarta Kultura Fundacja oczywiście wspaniale. Pozo- Film ten jest mocno Fot. Otwarta Kultura Fundacja U nas są one starsze, bo robie- stała też nadzieja, że jeszcze uniwersalny, wręcz nie sposób nie filmu o dwudziestoparo- Zebrała pani śmietankę osobę. Pogodzenie „kalenda- kiedyś los pozwoli mi popraco- domyślić się po nim, że jego w przestrzeni zawodowej, jak przeraża, na coś się nie odwa- sadny optymizm. Ten rok miał latkach nie interesowało mnie. polskich aktorów. Jak udało rzówek” nie było konieczne, wać z Krzysztofem Globiszem. akcja dzieje się w Polsce. Czy i domowej. Mąż alkoholik bez żył. A życie ucieka. Tak szybko. być dla mnie wyjątkowy, bo Dwie bohaterki są podobne do się ich wszystkich nakłonić do historie poszczególnych postaci kwestia polskości bohaterek wykształcenia i trzech zębów Kiedy, jak nie dziś, spełniać narodził się nasz upragniony tych z oryginału, mówią nawet tego spotkania i pogodzić ich zostały połączone dopiero Sama występuje pani była dla pani istotna? z pewnością robi inne wra- marzenia? Jeśli zapytałby pan, synek. Niedługo potem straci- w jakiejś części ich językiem. ściśle wypełniony kalendarz? w montażu, a wcześniej w mojej w podwójnej roli – reżyserki, Nie, istotny był dla mnie czło- żenie od uznanego chirurga czy jestem jedną z tych kobiet łam tatę, a mały wspaniałego Natomiast reszta monologów Wszystkich aktorów znałam głowie. Graliśmy każdą postać współscenarzystki i aktorki. wiek i to wszystko, co nim kie- w dobrym garniturze, który z Kolekcji sukienek, to odpowie- dziadka. Życie bywa bardzo została napisana przeze mnie wcześniej, z wieloma przyjaź- osobno. Jedynie ja i Zbyszek Interesuje panią kino ruje, czego się boi, co go blo- między jednym dyżurem a dru- działabym panu, że nie. Zawsze okrutne i przeraźliwie smutne. zupełnie od nowa, podobnie nię się od lat, z niektórymi pra- Zamachowski spotkaliśmy się autorskie? kuje, paraliżuje, tłamsi, frustruje, gim leje żonę lub podgląda robiłam i robię to, co kocham, Ojciec wystąpił w bardzo waż- jak dodatkowe sceny. Zrobie- cowałam na innych planach na planie jako aktorzy. Tak, interesuje mnie takie kino, zamienia w pędzącą dokądkol- córkę pod prysznicem. A takie z wiarą, że jeśli będzie w tym nej symbolicznie scenie Kolek- nie tego filmu pociągało mnie jako aktorka. Znali mnie, moje ale zawsze chętnie wezmę wiek kulę, do której przyklejają rzeczy się przecież dzieją. moje serce, to się uda. Gdy- cji sukienek, na etapie kręce- również ze względu na formę, wcześniejsze projekty i mieli do Jak wyglądało obdzielanie udział we wszystkim, co ma się zmarszczki. Nie zakłada- Znam osobiście kilka takich bym myślała inaczej, nigdy nie nia, w życiu nikomu z nas, nie z którą miałam się zmierzyć, mnie pełne zaufanie. A propo- rolami? Według jakiego sens. Niezależnie od tego, czy łam robienia filmu o Polkach, historii. zrobiłabym tego filmu. I wielu przyszłoby do głowy, że go już z pewnością ryzykowną, bo zycje zagrania wyglądały tak jak klucza? to będzie moje, czy nie moje. zakładałam zrobienie filmu innych rzeczy. Nigdy nie zdecy- z nami niedługo nie będzie. Dla opartą głównie na monologach, zwykle – wysłałam scenariusz, Nie było klucza. Niektóre Może jestem niedzisiejsza albo o ludziach, filmu bardzo szcze- Zastanawia mnie, czy jest dowałam się pójść drogą, która mnie więc Kolekcja sukienek bez klasycznej akcji i typowej zaproponowałam konkretną role miałam już obsadzone dziwna, ale we wszystkim, co rego, koncentrującego się na pani pesymistką. Pani film nie nie była moja. Bez względu na ma teraz jeszcze inny, zupełnie struktury fabularnej. rolę, w której widziałam daną w myślach na etapie pisania robię, szukam tego sensu. tym, co naprawdę ważne, choć pozostawia widza z nadzieją. to, jak było ciężko, bo prze- nowy wymiar.

46 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 47 Polskie premiery: Szczęście świata Polskie premiery: Szczęście świata

polifoniczność, wielokulturo- do wózka i swojego mieszka- Prawda o świecie najczęściej nad osiągnięciem tej spójności. wość, wielojęzyczność dawnego nia. Czyli w pewnym sensie jest dziś budowana w kinie Film miał dwa zgrania, a Motion Śląska. Przez ten region prze- to mój filmowy Jan zaistniał przez eksploatację obrazów Trio – cóż, początkowo nie byli taczały się kulturowe i histo- jako pierwszy. Po tej trójce i tematów brzydoty, rozpadu, entuzjastyczni wobec perspek- ryczne nawałnice w takim stop- pojawił się chłopak – Harald. montażową dezynwolturę. tywy tworzenia muzyki filmo- niu, że pojęcie rdzenności nie I jego matka. Zacząłem szukać Byłoby fantastycznie, gdyby wej. Kiedy jednak przyjechali ma w zasadzie racji bytu… Dla- takiego dopełnienia całej histo- udało się wahadło popchnąć do mnie, by obejrzeć gotowy tego o tym chciałem opowia- rii, dopełnienia o pierwiastek w stronę przeciwną. Proklamo- już materiał, po prostu wycią- Lekko, dać – o takim miejscu na końcu niemiecki, protestancki. wać rodzaj mody na piękno. I na gnęli akordeony i zaczęli grać świata. Albo na jego początku. opowiadanie o człowieku przy w pełnym dialogu z obrazem. Film rozbrzmiewa w czte- użyciu kategorii piękna. Usta- Od początku chciałem mieć te Osiedlamy się w tym świecie rech językach – polskim, nie- lałem z autorem zdjęć Marci- akordeony – dają rodzaj pewna czas trwania filmu. Osie- mieckim, śląskim, jidysz. Pod nem Koszałką: „Słuchaj, Różę nej „etniczności”, a zarazem to dlamy się bardzo konkretnie. wspólnym dachem, wokół zróbmy tak, żeby chciało się do w ich wykonaniu, świetnej klasy Wim Wenders powiedział kie- wspólnej schodowej klatki… niej wracać we śnie”. Karolina muzyka współczesna. dyś, że mieszkamy w filmach Przez chwilę jest jeszcze fran- Gruszka, pomimo że rola nie jak w domach. W kontek- cuski… Mieliśmy cały czas na była pisana specjalnie dla niej, Walory estetyczne filmu lekuśko* ście Szczęścia świata można planie konsultantkę od jidysz, stała się Różą idealną – zanu- zostały na festiwalu w Gdyni tę frazę zrozumieć prawie germanistkę…Ta nasza filmowa rzoną w bursztynowym świecie uhonorowane nagrodami za Anita Skwara: Szczę- dosłownie. Reżyser-architekt wieża Babel musiała brzmieć swojego mieszkania. Bo każde scenografię i muzykę wła- ście świata to kontynuacja Z Michałem Rosą, reżyserem filmu projektuje dla nas, widzów wiarygodnie. z pomieszczeń w kamienicy ma śnie. Wychodząc poza całą dotychczasowej ścieżki twór- dom-kamienicę, która jak swój własny kod kolorystyczny, tę wysmakowaną estetykę czej, czy podążanie nowym Szczęście świata, rozmawia Anita Skwara Schulzowskie sklepy cyna- Kamienica „na końcu świata” który jest elementem nie tylko obrazu – czy istnieje autorskie tropem? Można poszukać monowe egzystuje na styku nie ma pęknięć. Ten świat jest scenografii, ale i narracji. słowo-klucz, które otwiera miejsc wspólnych z tym, realizmu i fantasmagorii. piękny, tak jak piękny jest poziomy znaczeniowe pana co zrealizował pan wcze- w kinie. Myślę, że to się udało… Czarna dziura, ziemia jałowa, Ona – kamienica – nie istnieje cały film – wizualnie, dźwię- Film ma też swój kod dźwię- filmu? śniej – jest ponownie Śląsk, Pomyślałem też, że świat zata- a ludzie – wydrążeni. Co naj- w rzeczywistości, prawda? kowo, a nawet – pod wzglę- kowy. To gęsta, dotykalna pra- Tak. To film o ODMOWIE co prawda inny zupełnie niż cza takie koło, iż moje bycie wyżej od świętej niedzieli Nie. To zrealizowane na planie dem zapachów, fascynująco wie ścieżka dźwiękowa i fan- (podkreślenie – A.S.). Polecam w Gorącym czwartku. Widzę w ariergardzie może się za wszystko na glanc i „modro” zdjęciowym marzenie szalo- „opowiedzianych” językiem tastyczna muzyka stworzona uwadze odbiorców końcowe w tym najnowszym filmie moment okazać awangardą. kapusta z roladą i kluskami… nego architekta… Były oczywi- kina. Jak się okazuje, ta wła- przez Motion Trio. Szczęścia sekwencje. W nich tkwi wyja- świeżą jakość... Być może dotykanie w taki Tak się składa, że żyję tu ście inspiracje, jak na przykład ściwość Szczęścia świata, świata pięknie się słucha. śnienie… Michał Rosa: No cóż, rzadko sposób, w jaki ma to miejsce „z dziada pradziada” i – dom rodzinny w Zabrzu-Koń- jego „ładność” bywa trakto- To wyniknęło z „myślenia *Lekko, lekuśko – tak brzmiał pierwotny myślę o swoich filmach, ale w Szczęściu…, ulotnej zmysło- Szczęście świata to dla nas, czycach, w którym do dziś wana jako zarzut wobec niego. dźwiękiem”, myślenia detalem, tytuł tego filmu. Rodowód tej frazy tkwi kiedy już mi się to zdarza, wości świata jest jakąś ofertą Ślązaków olśnienie. Jakby mieszka, i o którego historii Dlaczego? który gra. Pracowaliśmy długo w gwarze śląskiej. widzę, że układają się w dwa dla tej mniejszości, która nie ktoś zeskrobał z obrazu war- opowiadał mi mój przyjaciel nurty. Takie obrazy, jak Gorący mieści się w nurcie dominu- stwę pyłu. Zagrały kolory, (prof. Marian Oslislo – artysta czwartek, Farba i Co słonko jących dzisiaj mód i rytuałów. kształty i dźwięki świata, któ- plastyk, wieloletni rektor ASP Karolina Gruszka w filmie widziało, to coś na kształt kina Moja świadomość intensywno- rego już nie ma, a przecież ist- w Katowicach – przyp. A.S.). Szczęście świata, reż. Michał Rosa społecznego. Drugi z nurtów ści oraz przemożnego wpływu niał z całą intensywnością. Ile można by nazwać opcją oby- tych tendencji wypływa z pro- było w tym odkrywania i roz- Od kogo zaczęło się zalud- czajowo-psychologiczną, cho- stego faktu. Od wielu lat uczę glądania się wokół, a ile budo- nianie kamienicy? Od Róży Michał Rosa ciaż ta etykieta nie do końca Fot. Borys Skrzyński/SFP w szkole filmowej. Pracuję wania? zapewne, bo przecież jest kró- oddaje to, co jest w nim zawarte. z młodymi twórcami i widzę, jak Od rozglądania wszystko się lową tego świata.. To po prostu kino eksplorujące ralnie obce jest mi kino oparte bardzo nasila się w skali global- zaczęło… Nie mam śląskich Nie. Od Rufina, który jest naturę ludzką. Wszystkie moje o emocje – najpierw reżysera, nej ten fenomen wychodzenia korzeni, śląskiej rodziny, ale od matematycznym geniuszem. filmy są moralitetami. Niewąt- a później – emocje odbiorcy. naprzeciw modom, ba – nawet momentu, gdy tu zamieszka- Dariusz Chojnacki dał tej pliwie Szczęście świata miało Bliższy jest mi tryb pewnego swego rodzaju zamówieniom na łem, potem podczas studio- postaci niezwykłą wyrazistość stanowić finał takiej mojej fil- dyskursu, który się toczy na określony typ kina. Ta proce- wania na Wydziale Architek- i piękno. Cóż, tu tkwi wątek mowej refleksji i czuję, że do ekranie. Mówiąc bardziej dura, w jakimś stopniu oczywi- tury w Gliwicach, urzekło mnie osobisty – mój syn studiuje tego końca dotarłem. Co będzie potocznie – można to zdefinio- sta w przypadku kina komer- nie tyle nawet piękno, co ład matematykę, i dotyka w ten następnym etapem? Nie wiem. wać jako „kino rozmowy”. Czyli cyjnego, dotyka dziś równie panujący w tym świecie. Ład sposób mojej wielkiej miłości Natomiast ten film powstał konwencja, którą znakomita mocno filmów autorskich. przestrzenny, architektoniczny, do tej dziedziny. W planach z potrzeby i chęci stanięcia większość i twórców, i odbior- Czyli Szczęście… jako protest, ład w relacjach międzyludz- mam zresztą film o matema- w opozycji, w kontrze… ców określiłaby jako styl zdecy- wyrosły z potrzeby opowiedze- kich – pomimo tego strasz- tykach lwowskich. Zacząłem dowanie passé. nia swojego świata po swo- nego połamania powojennego, więc od Rufina, a potem przy- W opozycji wobec czego? jemu. Podjąłem to ryzyko. Bez które tak bardzo Śląsk i śląskość szła Róża. Chociaż, jeszcze Wobec kultury, w której żyjemy, Czy z tym założeniem przystę- uruchomienia takiej konwencji zdewastowało. To unikalna zie- przed nimi była nie tyle postać, a przede wszystkim wobec pował pan do realizacji filmu? nie mógłbym opowiedzieć o tej mia i unikalni ludzie. Każda co zasłyszana gdzieś, kiedyś, kina, jakie ta kultura przynosi, Jeśli tak, to był to gest twór- Arkadii, którą z całą ekipą zbu- piędź tej ziemi jest cywilizacyj- opowieść o napisanym przed a nawet – jakiego się domaga. czej przekory. I odwagi… dowaliśmy w filmie. nie przetworzona ludzką ręką, wojną tajemniczym przewod- Zawsze tworzyłem filmy ese- Szczęście świata miało być a jednocześnie w gwarze ślą- niku podróży. Jego autor, który istyczne, a ten jest eseistyczny manifestacyjnie passé, wobec Arkadia? Przecież to wszystko skiej tkwi potężny depozyt sta- się ukrywał przed światem, w szczególnym stopniu. Gene- tego, co się dzisiaj dzieje gdzieś na Śląsku się toczy… ropolszczyzny. Do tego cała ta był sparaliżowany, przykuty Świat Fot. Zimny/Kino Aleksandra

48 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 49 Premiery po latach: Sublokator W produkcji Pełnometrażowe Sublokator filmy fabularne – pół wieku później Albert Kiciński

grał przedwojenny aktor Zyg- O wizycie Kirka Douglasa na planie, godzinach spędzonych munt Bończa-Tomaszewski. Ist- niał wtedy jeszcze w Polsce teatr w taksówce oraz o zdjęciu, które uchroniło przed mandatem Liliput i niski kolega, aktor z tego teatru, podkładał na żywo jego opowiadali twórcy Sublokatora w kinie Kultura podczas cyfrowej głos. Było to tak śmieszne, że cała premiery filmu Janusza Majewskiego. nasza plejada siedzących przy tym stole po prostu ryczała ze śmie- chu. I pan Kurt Weber, który stał ardzo szybko minęło te za kamerą, nie był w stanie tego pięćdziesiąt lat. Chciałem opanować. Nagle wstała Krystyna Bwtedy zacząć robić filmy, Feldman i bardzo poważnym gło- Człowiek z magicznym pudełkiem Reakcja łańcuchowa ale inne niż dotychczas” – powie- sem powiedziała nam, że jeste- etap produkcji: okres zdjęciowy etap produkcji: postprodukcja dział Majewski. Sublokator to de- śmy niekoleżeńscy, bo ona ma reżyseria: Bodo Kox reżyseria: Jakub Pączek biut w świetnym stylu – i rzadkim niedługo przedstawienie. Wtedy scenariusz: Bodo Kox scenariusz: Jakub Pączek

gatunku, jakim jest w polskim ki- zaczęliśmy śmiać się jeszcze bar- Fot. Marcin Makowski Fot. Bartosz Mrozowski zdjęcia: Dominik Danilczyk zdjęcia: Piotr Śliskowski nie tzw. sophisticated comedy – dziej, aż nie można było filmować muzyka: Sandro di Stefano muzyka: Michał Wiraszko – Zespół Muchy, Piotr Maciejewski – Zespół wyrafinowana komedia z dużą naszych twarzy, więc próbowali po scenografia: Wojciech Żogała Muchy, Michał Szturomski dawką czarnego humoru. „Na- rękach, które nam się porządnie kostiumy: Katarzyna Adamczyk scenografia: Alicja Kazimierczak wet w poważnych dramatach trzęsły. Wspominam to wszystko charakteryzacja: Agnieszka Hodowana kostiumy: Agnieszka Werner starałem się przemycić trochę jak najmilej, chociaż grając w tym montaż: Milenia Fiedler charakteryzacja: Aneta Brzozowska absurdalnego humoru, który filmie, złamałam sobie prawą rękę, dźwięk na planie: Wojciech Ślusarz montaż: Ludwik Sielicki pokochałem jeszcze w dzieciń- więc bardzo dużo grałam tą ręką obsada: Olga Bołądź, Piotr Polak, Sebastian Stanki Stankiewicz, dźwięk na planie: Michał Robaczewski stwie” – dopowiedział reżyser. z tyłu i pod stołem” – dodała Helena Norowicz, Wojciech Zieliński, Agata Buzek, Bartosz Fierlet obsada: Małgorzata Mikołajczak, Tomasz Włosok, Bartosz Gelner, Premierę Sublokatora poprzedził Łaniewska. Niewiele osób o tym producenci: Izabela Igel, Roman Jarosz Magdalena Zawadzka, Wiktoria Stachowicz, Anna Radwan, Magdalena Popławska, Janusz zrealizowany przez Majewskiego Janusz Majewski i Katarzyna Łaniewska wie, ale na planie Sublokatora produkcja: Alter Ego Pictures Chabior

krótki film muzycznyOpus jazz Fot. Borys Skrzyński/SFP pojawił się… Kirk Douglas, który planowane zakończenie produkcji: 2017 producenci: Filip Bajon, Dariusz Sidor z 1963 roku – sfilmowana próba akurat odwiedzał Szkołę Filmową czas projekcji: ok. 100 min produkcja: Studio Filmowe „Kadr” kwintetu Andrzeja Kurylewicza i wczesnym popołudniem odwo- zdjęcie na widocznym miejscu w Łodzi. Powstała z tej okazji dystrybucja: Kino Świat planowane zakończenie produkcji: III kwartał 2017 w studiu nagrań. „Do Sublokato- ziła do szkoły teatralnej na spek- w samochodzie. Kiedyś prze- etiuda Marka Piwowskiego zaty- premiera: 2017/2018 czas projekcji: ok. 100 min ra muzykę napisał mój przyjaciel takl. I tak trwało to przez wszyst- kroczyłam prędkość. Milicjanci tułowana Kirk Douglas. „Dzięki dystrybucja: Kino Świat Andrzej Kurylewicz. Wyciągną- kie dni zdjęciowe. Ale mimo to, że zatrzymali mnie i szykowali się Sublokatorowi miałem kontakt Niezwykła komedia o podróżowaniu w czasie i miłości premiera: IV kwartał 2017 łem z archiwum króciutki film namęczyłam się bardzo, jestem do wlepienia mandatu. Spojrzeli z Hollywood. W jednym z ujęć do potrafiącej pokonać wszelkie granice czasoprzestrzeni. o jego zespole, który zrealizowa- szczęśliwa, że mogłam uczestni- jednak na to zdjęcie, troszkę się tego filmu mogłem sfotografować Warszawa, rok 2030. Wydawać by się mogło, że dla Może się zdarzyć, że oczekiwania rodziców doprowadzą cię łem jeszcze przed Sublokatorem, czyć w debiucie Janusza Majew- speszyli i powiedzieli: koleżanko, Kirka Douglasa, który nas odwie- Adama lepsze jutro było wczoraj… Dotknięty amnezją nie- do takiego stanu, że zabijesz człowieka, by ich nie zawieść. by uczcić jego pamięć” – wyznał skiego. Piękna klamra naszej żeby pani przekraczała prędkość? dził na planie. Niestety to ujęcie wiadomego pochodzenia bohater musi zacząć wszystko Marta kończy 30 lat, wkrótce ma wyjść za mąż za Adama Majewski. współpracy polega na tym, że Odpowiedziałam, że właśnie spie- nie weszło do filmu” – wspominał od nowa. Przeprowadza się i rozpoczyna pracę w korpora- i obronić doktorat. Adam jest bogaty, bo jego matka jest „Pamiętam prace nad tym zostałam obsadzona w malutkim szyłam się na komendę, więc operator Andrzej Ramlau. cji. W firmie poznaje atrakcyjną Gorię, którą jest totalnie sławną pisarką, od której jest zależny nie tylko finansowo, filmem jako rodzaj kolonii kar- i uroczym epizodziku w ostatnim puścili mnie bez żadnych konse- Premiera zrekonstruowanego oczarowany. Początkowo dziewczyna opiera się jego zalo- ale i emocjonalnie. Paweł, ich najlepszy przyjaciel, kończy nej” – wspominała Magdalena jego filmie Excentrycy, czyli po kwencji”. Katarzyna Łaniewska cyfrowo Sublokatora odbyła się tom, uparcie twierdząc, że nie jest w jej typie. Gdy jednak reżyserię, ale pracę dostaje w internetowym serwisie porno- Zawadzka. – „Grałam wtedy co słonecznej stronie ulicy”. Teresa wspominała, że Majewski zoba- 7 listopada w warszawskim kinie romans nabiera rumieńców, chłopak dokonuje nieby- graficznym. W dodatku Marta urodziła się w dniu eksplozji wieczór spektakle dyplomowe Lipowska, wcielająca się w postać czył ją w teatrze i zaprosił na roz- Kultura. Organizatorami tego wałego odkrycia. W swoim nowym mieszkaniu znajduje elektrowni w Czarnobylu. Z tej okazji Adam i Paweł szykują w Państwowej Wyższej Szkole milicjantki, opowiedziała histo- mowę. Wcześniej grywała posta- specjalnego pokazu byli: Sto- stare radio, które nadaje audycje z lat 50. Okazuje się, że jej przyjęcie niespodziankę. Tego samego dnia Adam doko- Teatralnej w Warszawie. Jedno- rię związaną z pewnym zdjęciem cie chłopskie, a tutaj wcieliła się warzyszenie Filmowców Pol- odbiornik emituje również fale umożliwiające teleporta- nuje nieodwracalnego wyboru, który wkrótce postawi całą cześnie codziennie musiałam być zrobionym na planie Subloka- w aktywistkę socjalistyczną. „Pod- skich, Studio Filmowe „Zebra”, cję. Podczas jednej z podróży Adam „utyka” w 1952 roku. trójkę w tragicznym rozkroku. w Łodzi na zdjęciach. W związku tora: „Mam taką piękną fotogra- czas kręcenia końcowej sceny, Polski Instytut Sztuki Filmowej Zaniepokojona nieobecnością ukochanego Goria podej- z czym, bladym świtem wiozła fię, kiedy salutuję w mundurze kiedy już wszyscy siedzieliśmy oraz Cyfrowe Repozytorium Fil- muje się fascynującej, ale i niebezpiecznej misji sprowa- mnie taksówka na plan zdjęciowy milicyjnym. Położyłam sobie to przy wielkim stole, starą babcię mowe. dzenia go z powrotem. oprac. A.R.

50 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 51 Na planie Na planie

taki, który więźnie w gardle, rych na planie chciałoby się że nie są one jednowymia- który jest dla widza kłopotliwy, zrobić wszystko! Radość two- rowe. Moja odpowiedź jest bo się śmieje, choć ma wątpli- rzenia, pasja, a zarazem profe- zatem bardzo prosta: w kome- wości, czy dalej powinien się sjonalny spokój, kultura osobi- dii czuję się świetnie! śmiać. sta i wdzięk sprawiają, że ekipa ich kocha. Aktorzy też! Znałam To początki pana kariery Jaki styl narracji filmowej Pawła jako studenta. Jestem producenta filmowego. Czy jest panu najbliższy? zachwycona, jak bardzo dojrzał przy doborze i kompleto- Ostatnio najbliżsi są mi chyba jako reżyser, jak słucha i patrzy, waniu ekipy realizatorskiej bracia Coen, co nie oznacza, jak celne daje aktorom uwagi. filmu kieruje się pan osią- że chcę opowiadać tak jak oni, Trzymam za ten film kciuki gnięciami, wiedzą i doświad- tylko tak, jak sam czuję. Tak z całych sił! czeniem poszczególnych będzie najlepiej dla mojego osób, sugestiami reżysera? filmu. Jakbym miał nazwać to, Jest pani znana głównie Czy może przyjaźniami, sym- co chcę zrobić, określiłbym to ze wspaniałych ról patiami, kontaktami towa- raczej tragikomedią. To znaczy, dramatycznych. Co panią rzyskimi, wcześniejszymi że komediowość tego filmu zainspirowało w tym doświadczeniami we współ- powinna być zamierzonym, scenariuszu, że podjęła pracy, czy też kryteriami ale jednak efektem ubocznym pani to niekonwencjonalne mieszanymi? Paweł Maślona, Dorota Segda sytuacji dramatycznej, a nie wyzwanie? Jan Kwieciński: Kieruję i Artur Żmijewski na planie filmu celem samym w sobie. Dla- Atak paniki Pod scenariuszem oprócz się zdecydowanie miesza-

Fot. Hubert Komerski/Akson Studio Fot. Hubert Komerski/Akson tego nie staram się tworzyć Pawła podpisani są absol- nymi kryteriami. Robiąc film, najśmieszniejszych sytuacji, wenci naszej PWST w Kra- niejako budujemy maszynę. Stanisław Neugebauer: tylko najciekawsze drama- kowie – młodzi aktorzy Ola Ma ona sprawnie działać. Na Jak pragnie pan przenieść turgicznie, z których śmiesz- Pisula i Bartek Kotschedoff. pewno staram się kontynu- na ekran swe doświadczenia ność wynika naturalnie jako Ten tekst wymyślony przez ować współpracę z ludźmi, życiowe i postrzeganie ich nieodłączny element, a nie aktorów daje im duże pole do którzy nie zawiedli mnie przy Na planie filmu życia innych? Co sprawia naddatek w postaci gagu czy popisu. Właściwie każda rola wcześniejszych produkcjach. największą trudność? „śmiesznego” aktora. Akto- jest tak skonstruowana, że roz- W doborze szefów poszcze- Paweł Maślona: Trudne jest rzy powinni być serio, im bar- wija się i zmierza w nieocze- gólnych pionów kreatywnych to, że w tym procesie „artykula- dziej są poważni, tym sytuacja kiwanym kierunku. Ma być – kluczowa jest dla mnie jednak cji” – w przeciwieństwie np. do jest śmieszniejsza. Dlatego nie i strasznie, i śmiesznie. Bo tak opinia reżysera filmu. To on literatury – bierze udział duża potrzebowałem i nie chciałem reagują bohaterowie, których na samym końcu musi znaleźć grupa osób, która w danym do filmu aktorów „komedio- los stawia w ekstremalnych najlepszy wspólny język do momencie musi wykonać wych”, bo oni od razu narzu- życiowych sytuacjach. Każdy opowiedzenia historii. swoją pracę najlepiej jak się da. ciliby na to wszystko zbyt ma tu miejsce na swoje małe Atak paniki W tym sensie film przypomina duży cudzysłów. To jest jak piekiełko... Można powiedzieć, napad na bank. Aby ten napad puszczanie oka do widza, że że wychował się pan, był udany, musimy przede „ho, ho, ale będzie ubaw po Jak ojciec Mateusz czy – wykształcił i ukształtował 27 września 2016 roku rozpoczęły się w Warszawie zdjęcia do debiutanckiej komedii Pawła wszystkim mieć dobrą ekipę pachy” i dla mojego filmu coś ostatnio – Szelka z Pitbulla w środowisku filmowym i dobry plan, który jesteśmy takiego byłoby straszne, zabi- czuje się w komedii? i choć młody wiekiem jest Maślony, zatytułowanej Atak paniki. Scenariusz napisali: Paweł Maślona, Aleksandra Pisula w stanie zrealizować w danych łoby historię. Odebrałoby jej Artur Żmijewski: Kome- pan już doświadczonym i Bartłomiej Kotschehoff, autorem zdjęć jest Cezary Stolecki, scenografii – Elwira Pluta, okolicznościach i w danym, powagę, bez której ona nie dię uwielbiam od zawsze. Jest filmowcem. Czy – zdaniem bardzo konkretnym – i ogra- okazałaby się nawet zabawna. to gatunek, w którym można pana – producent powinien kostiumów – Ewa Gronowska, autorami dźwięku – Jan Bajdowski i Grzegorz Kucharski. niczonym – czasie. Myślę, że Dla mnie życie jest śmieszne pomieścić nieskończenie być człowiekiem renesansu, Producentem jest Jan Kwieciński, a producentem wykonawczym – Akson Studio. Zdjęcia mam dobrą ekipę i dobry plan, i straszne jednocześnie. Suk- wiele treści w sposób dow- a nie jak to często jest więc największą trudność to ces artystyczny i komercyjny cipny i nieoczywisty! Dlatego u nas postrzegane (choć zaplanowano do połowy listopada 2016 roku, a premierę na jesień 2017 roku. Film jest chyba stwarza właśnie czas, będzie chyba wtedy, kiedy film z wielką radością przyjąłem nie tylko), biznesmenem, w którym to wszystko trzeba będzie z jednej strony dobry, propozycję zagrania w filmie nieczułym pragmatykiem czy współfinansowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej. W rolach głównych zobaczymy zrobić. Pewnie jakbym miał a z drugiej przystępny. Robię Pawła Maślony! Rola, którą „krwiopijcą”? cenionych i popularnych aktorów: Dorotę Segdę, Artura Żmijewskiego, Grzegorza go nieograniczoną ilość, to wszystko, żeby był jak najlep- powierzył mi reżyser, jest jed- Jeśli chcemy, aby rynek fil- znalazłbym inną trudność, ale szy. nocześnie zabawna i poniekąd mowy się rozwijał, a nie stał Damięckiego, Magdalenę Popławską, Mirosława Haniszewskiego, Andrzeja Konopkę, na ten moment ta jest chyba tragiczna, więc praca nad nią w miejscu, musimy dużo a także współscenarzystów – Aleksandrę Pisulę i Bartłomieja Kotschehoffa. największa. Chcę, żeby to był Jest pani znakomitą sprawia mi ogromną frajdę, oglądać, czytać, słuchać i być film poruszający i śmieszny. aktorką, a także profesorem pozwala rozpostrzeć szeroki otwarci na świat. Chęć opowie- W tej właśnie kolejności, więc i rektorem krakowskiej wachlarz emocji. A przekazy- dzenia świetnych i nowator- trudność polega też na tym, PWST. Jak się pani czuje na wanie emocji jest jak wiadomo skich historii musi być równie Z reżyserem Pawłem Maśloną, aktorami grającymi główne role – żeby tych proporcji nie zgu- planie komedii realizowanej solą zawodu aktora! Zresztą, ważna – jeśli nie ważniejsza – Dorotą Segdą i Arturem Żmijewskim oraz producentem – Janem bić. Chciałbym, żeby widz i produkowanej przez trochę gdyby spojrzeć na przywołane od umiejętności znajdowania się śmiał, ale jednocześnie „starszych studentów’’? przez pana role ojca Mateusza pieniędzy i mieszczenia się Kwiecińskim rozmawia Stanisław Neugebauer nie miał tego bezpiecznego Dorota Segda: Paweł czy Szelki, to w nich również w budżetach. Stąd na pewno dystansu, właściwego komedii. Maślona i jego operator Cezary jest zawarty pewien ładunek bliżej mi do wizji renesansowej Od beztroskiego śmiechu wolę Stolecki to są chłopaki, dla któ- komediowy, który powoduje, niż „krwiopijczej”.

52 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 53 Festiwale za granicą: Lipsk Festiwale za granicą: Sewilla Niepokorne Ofensywa polskie kino polskiego kina Katarzyna Wilk w Lipsku Mariola Wiktor surowym w obrazie, niemym Festiwal DOK Leipzig od lat kojarzy się z polskim kinem komentarzem do tego, co dziś Lindon, Paco Delgado oraz Anto- znaczy i czy jeszcze coś znaczy Nagroda w sekcji Nowa Fala dla Anki i Wilhelma Sasnalów za Słońce, nio Dechent. Nie zabrakło także dokumentalnym. Niektórzy nawet żartobliwie nazywają go dla nas Holocaust. W konkursie szerokiej Panoramy Kina Anda- „Festiwalem Polskich Filmów w Lipsku”. Nic dziwnego, gdyż co roku krótkiego dokumentu – również to słońce mnie oślepiło 13. Festiwalu Kina Europejskiego w Sewilli luzyjskiego. bez zaskoczenia – wygrały Więzi jest bardzo wymowna i znacząca. Polski film został uhonorowany Jednym z najbardziej oblega- polskie filmy okupują niemalże wszystkie konkursy i sekcje poboczne. Zofii Kowalewskiej, wyproduko- nych w Sewilli przeglądów jest wany przez Studio Munka doku- mimo bardzo silnej konkurencji tytułów, które miały już swoje powstała kilka lat temu sekcja ment, który – choć w Lipsku miał Resistances, oceniana przez jury tym roku rekordowo swoją premierę międzynarodową – premiery na wielkich festiwalach w Cannes oraz Locarno i zostały FIPRESCI. Pokazywane są tutaj Laureaci Festiwalu pokazano ich aż 41. DOK Leipzig 2016 został już doceniony przez Amery- tam docenione (m.in. Daydreams, Dogs, The Student, In Bed with premierowo filmy niezależnych WPolacy zgarnęli kil- kańską Akademię Filmową, która hiszpańskich filmowców, które ka nagród, w tym jedną nawet... umieściła go na tzw. krótkiej liście Victoria, The Challenge). Chociaż swoje filmy pokazywali w Sewilli nie są przeznaczone do dystry- w konkursie filmów niemieckich. do Oscara. Konkurs krótkich fil- wcześniej m.in. Andrzej Wajda, Jerzy Skolimowski i Lech Majewski, bucji kinowej, i dla których jedy- A wszystko to, dzięki wiel- mów niemieckich wygrała Lek- ną przestrzenią prezentacji po- kiej miłości do kina polskiego cja patriotyzmu Filipa Jacobsona, to tak dużej polskiej reprezentacji nie widziano tutaj od dawna. zostają festiwale filmowe. Powoli Grit Lemke, szefowej programu Polaka, który swój obraz zrealizo- zaczyna się na nie otwierać także festiwalu, która w tym roku dodat- wał podczas nauki w szkole filmo- telewizja hiszpańska. W tej sekcji kowo wpadła na pomysł bardzo wej w Kolonii. zięki współpracy festiwa- walu „Młodzi i Film” w Koszali- ropocentryzm i związana z tym dominuje kino eksperymentalne atrakcyjnej historycznej retro- Choć na DOK Leipzig prym lu m.in. z Instytutem Pol- nie Cipka Renaty Gąsiorowskiej, koncentracja na kinie artystycz- z pogranicza fabuły, dokumentu, spektywy naszych rodzimych wiedzie zdecydowanie doku- Dskim w Madrycie, w tym pozostałe to animacje wyprodu- nym, autorskim. W Konkursie eseju filmowego. To filmy, któ- dokumentów, przygotowanej ment, nie należy zapominać, że roku udało się zaprezentować na kowane w Niemczech (Moms On Głównym głośne tytuły, które re tworzone są w opozycji do ko- wspólnie z Instytutem Polskim jest to także festiwal filmu animo- południu Hiszpanii polskie mło- Fire Joanny Rytel) i w Szwecji jednak znane są bywalcom eu- mercyjnego kina hiszpańskiego

w Berlinie i Krakowską Funda- 2016 Fot. Leipzig Maiju Saari/DOK wanego. W ostatnich latach ani- de kino. O statuetkę Giraldillo (Unwanted Desires Oli Szmidy). ropejskich festiwali filmowych, i kina środka. W tym roku jurorzy cją Filmową – „Siedem grze- macja w Lipsku rzeczywiście była w Konkursie Głównym ubiega- Festiwal w Sewilli to także pro- m.in. nowe filmy: Stéphane’a Bri- FIPRESCI przyznali swoją nagro- chów głównych i inne wyzna- rzeczywistości społeczno-poli- Dużo się mówi o tym, że festiwal mocno w cieniu, lecz nowa dyrek- ły się Zjednoczone Stany Miłości gram Industry przeznaczony dla zé, Szabolcsa Hajdu, Whita Still- dę w sekcji Resistances dla filmu nia”. Zestaw, który składał się tycznej w czasach komuny. w Lipsku jest mocno polityczny. tor za cel postawiła sobie przywró- Tomasza Wasilewskiego. W sek- branży filmowej. I tu także mie- mana, Oliviera Assayasa, Ulricha The Objects of Love Adriana Si- z 26 tytułów, był dość nieoczy- Tematem wiodącym retrospek- Filmy wybierane do programu są cenie jej ważnego miejsca w pro- cji Nowa Fala obok filmu Sasna- liśmy naszych przedstawicie- Seidla, Bruna Dumonta. Wsród lvestre’a. W Konkursie Głównym wisty, gdyż – poza hitami polskiej tywy byli „Niepokorni”, nie dziwią zawsze żywym komentarzem do gramie festiwalu, tworząc m.in. lów Hiszpanie obejrzeli także pol- li. W spotkaniach i warsztatach gości festiwalu znaleźli się m.in. statuetkę Giraldillo otrzymał film klasyki, takimi jak Szpital Krzysz- więc w zestawie nazwiska Mar- najbardziej palących i bieżących nowy konkurs dla najlepszego sko-czesko-słowacką koprodukcję zorganizowanych przy udziale Bertrand Bonello, Valeria Bruni Ma Loute (Slack Bay) Bruna Du- tofa Kieślowskiego, Kilka opowie- cina Koszałki, Małgorzaty Szu- problemów geopolitycznych i spo- dokumentu animowanego. Aby Já, Olga Hepnarová Petra Kaz- Europa Cinemas swoją wiedzą Tadeschi, Albert Serra, Vincent monta. ści o człowieku Bogdana Dziwor- mowskiej, Piotra Łazarkiewicza łecznych na świecie. O to, by DOK dopełnić obrazu prowokacyjnych dy i Tomáša Weinreba z Micha- i doświadczeniami z uczestnikami skiego, Chyłe pola Władysława czy Grzegorza Packa. Ich filmy, Leipzig był ważnym głosem nie polskich twórców tegorocznego liną Olszańską w roli tytułowej. dzielili się: Marynia Gierat z kra- Słońce, to słońce mnie Ślesickiego, Muzykanci Kazimie- podejmujące kontrowersyjne tylko w dziedzinie kultury, dbał DOK Leipzig, należy wspomnieć Natomiast w sekcji Nowa Fala kowskiego Kina Pod Baranami oślepiło, reż. Anka Sasnal, Wilhelm Sasnal rza Karabasza czy Jak żyć Mar- i prowokatorskie tematy, oparte bardzo jego poprzedni wielo- o nagrodzie publiczności, która Non-Fiction pokazywane były oraz kiniarze z poznańskiego Rial- cela Łozińskiego – kuratorzy na konfrontacji nowego i starego, letni dyrektor Claas Danielsen. za najlepszy film festiwalu uznała Wszystkie nieprzespane noce Mi- to i warszawskiej KINOkawiarni sekcji sięgnęli po mniej znane wejścia w głąb i rozbicia od środka Tę linię kontynuuje szefująca festi- ośmiominutową animację Cipka chała Marczaka. W EFA Selection Stacja Falenica. To zdaniem pol- utwory Marka Piwowskiego (Psy- intymnych relacji z bliskimi czy walowi od zeszłego roku Leena Renaty Gąsiorowskiej, studentki publiczność w Sewilli obejrzała skich uczestników znakomita gieł- chodrama), Wojciecha Wisz- usłyszenia głosu młodego pokole- Pasanen. Nie dziwi więc nagroda łódzkiej Szkoły Filmowej – bar- Córki Dancingu Agnieszki Smo- da pomysłów związanych z rolą niewskiego (O człowieku, który nia, skonfrontowano z mocno pro- główna festiwalu. Złotego Gołę- dzo zabawny manifest kobieco- czyńskiej. Jakby tego było mało, kin jako miejsc aktywizacji lokal- wyrobił 522% normy) czy Marii pagandowymi tytułami tzw. czar- bia za najlepszy pełnometrażowy ści. To dopiero początek wielkiej w sekcji I’m Not That Girl, alter- nych społeczności. Uczenie się Zmarz-Koczanowicz (Każdy wie, nej serii, filmami pokazującymi dokument otrzymał Siergiej Łoź- kariery tego skromnie narysowa- natywnej wobec obrazu kobiety od innych, inspirowanie, ale też kto za kim stoi), które w specyficz- przestylizowaną rzeczywistość nica za Austerlitz, film pokazu- nego filmu o kontrowersyjnym w kinie współczesnym, można by- dzielenie się swoją wiedzą z ki- nym polskim stylu, tak bardzo lat 50., jak np. Uwaga, chuligani! jący młodych ludzi zwiedzają- tytule, który już w styczniu zosta- ło zobaczyć trzy krótkometrażo- niarzami z całej Europy. zauważalnym i rozpoznawalnym Jerzego Hoffmana i Edwarda Skó- cych współcześnie nazistowskie nie pokazany w konkursie na festi- we animacje polskich reżyserek. Tym, co wyróżnia festiwal

na świecie, opowiadały o naszej rzewskiego. obozy zagłady, który jest bardzo walu Sundance. Pierwsza to nagrodzona na festi- w Sewilli od innych jest silny eu- Fot. Wilhelm Sasnal

54 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 55 Festiwale za granicą: Lublana Najlepsza Figura w Lublanie Mariola Wiktor konformista, nie tylko jeden Figura – krótki film Katarzyny Gondek – otrzymała podczas z najważniejszych głosów polskiej nowej fali lat 60., ale i obec- tegorocznej edycji festiwalu w Lublanie nagrodę dla najlepszego nie nadal inspirujący swoją ory- krótkiego metrażu. Jurorzy nie mieli wątpliwości, który ginalnością filmowiec w Europie Zachodniej i w USA. z kilkudziesięciu tytułów nagrodzić. Figura, która w tym roku Właściwie nie ma edycji, została zaproszona m.in także na festiwal filmowy Sundance, w której na lublańskim festiwalu brakowałoby jakiegoś polskiego to opowieść o 14-metrowym posągu papieża Jana Pawła II. To jak filmu. Rok temu widzowie obejrzeli Body/Ciało Małgorzaty Szu- dotąd największa na świecie rzeźba papieża, która znajduje się mowskiej, wcześniej m.in. Pasa- w Parku Miniatur Sakralnych w Częstochowie. żerkę Andrzeja Munka, Idę Pawła Pawlikowskiego, Katyń Andrzeja Wajdy, Rysę Michała filmie Katarzyny Gon- dzi wpatrujących się w posąg. Fil- znany polski reżyser w Słowenii. Rosy, Magiczne drzewo Andrzeja dek przyglądamy się mowane od tyłu i z dołu wyglą- W tym roku odbyła się w Lubla- Maleszki. Jednak największą fre- Wprocesowi powsta- dają tak, jakby papież obejmował nie retrospektywa jego wczesnych kwencją cieszyły się w Słowenii wania posągu w fabryce, polero- każdą swoimi potężnymi ramio- filmów. Widzowie obejrzeliRyso - Listy do M. Mitji Okorna. Reży- wania jego ogromnych elemen- nami. To film, który rozsadza ra- pis, Walkowera, Barierę, Ręce do ser tej bijącej także w Polsce tów: ucha, palców, szyi, a następ- my dokumentu i pyta o potrzebę góry oraz zrealizowane już poza rekordy popularności komedii, nie transportu głowy na wielkiej mitu oraz obecności kiczu w reli- Polską – Na samym dnie, Krzyk, jest z pochodzenia Słoweńcem, przyczepie. Gra ulicznych świa- gii. Autorka filmu, która spotka- Fuchę. Na pokazach było sporo a więc nie mogło go zabraknąć teł na twarzy papieża zmienia co ła się w Lublanie z publicznością widzów. To zapewne dlatego, że w programie festiwalu. chwilę jego rysy, dając wyraz mie- jest absolwentką filmoznawstwa podczas wcześniejszych edycji W tym roku statuetkę Kings- szanki zdziwienia, lęku, rozbawie- Uniwersytetu Adama Mickiewi- festiwalu, jego dyrektor Simon fisher Award w Konkursie Głów- nia. Kiedy rzeźba w całej swojej cza w Poznaniu oraz kursu doku- Popek, promował w słoweńskiej nym „Perspectives” zdobył film okazałości stoi już zmontowana, mentalnego w Szkole Wajdy. stolicy powstałe po przerwie ostat- serbsko-bośniacko-chorwacki kapitalne są sceny z małą dziew- To nie jedyny polski akcent na nie trzy filmy Mistrza:Cztery noce Dobra żona Mirjany Karanović, czynką z pieskiem, która puka festiwalu. Nie będzie przesady, z Anną, Essential Killing oraz 11 znakomitej aktorki znanej z fil- do papieskiego płaszcza, i której jeśli powiem, że Jerzy Skolimow- minut. Dla Simona Popka Jerzy mów Emira Kusturicy i Jasmili odpowiada echo albo postaci lu- ski to w tej chwili najbardziej Skolimowski to fanatyczny non- Žbanić, która tym razem zadebiu- towała jako reżyserka. Wyróżnie- nie otrzymał izraelski One Week and a Day Asapha Polonsky’- ego. Jurorzy FIPRESCI przyznali swoją nagrodę animacji francu- sko-japońsko-belgijskiej Micha- ela Dudoka de Wita Czerwony żółw. Oprócz filmów z krajów byłej Jugosławii w Lublanie można było obejrzeć kino rumuńskie oraz cieszącą się tutaj wielkim zainteresowaniem sekcję „Extravaganza” z najbardziej osobliwymi, zakrę- conymi filmami dla wytrwanych kinomanów. W tym roku na wyso- kości zadania stanęły m.in. The Love Witch Anny Biller, Schneider Figura, reż. Katarzyna Gondek vs. Bax Alexa van Warmerdana

Fot. prasowe Materiały oraz Creepy Kiyoshi Kurosawy.

56 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Festiwale za granicą: Praga Czesi zainteresowani polskim kinem

Artur Zaborski politycznym

Trzecia edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego 3Kino w Pradze (dla produkcji czeskich, polskich, słowackich i węgierskich) pokazała, jak w ostatnich latach zmienił się sposób prezentowania polskiego kina za granicą. Dziś nie wystarczą projekcje filmów najlepszych, docenionych przez krytyków czy przez publiczność. Ważne jest także, aby w programie znalazły się obrazy, o których zagraniczny widz usłyszał w mediach.

aki jest przypadek filmu próbowały rozliczać działania który znalazł się Smoleńsk Antoniego Krau- polityków i instytucji nad Wisłą. w programie jako Tzego, który w Pradze poja- Obok Smoleńska pokazano także: scenarzysta tele- wił się jako odpowiedź na zapo- Karbalę Krzysztofa Łukaszewicza, wizyjnego filmu trzebowanie czeskiej widowni. której twórca jako jeden z nielicz- Leszka Dawida

O tym, że obraz powstaje, donosi- nych na naszym podwórku przyj- Skutki uboczne prasowe Materiały Fot. ły tamtejsze media, a sami Czesi rzał się polskim kontyngentom na z 2013 roku, ze dopominali się o możliwość zoba- Bliskim Wschodzie, Lincz tego świetną rolą Krzysztofa Stroiń- nych wielkich czeskich twórców. czenia go. 3Kino, które rokrocznie samego reżysera, w którym od- skiego, nie ma reżyserów chęt- Podobał się także Kamper Łuka- odbywa się w kinie Atlas, dało im wołał się do słynnej w mediach nych do tego, by zabrać głos w tej sza Grzegorzka – jak się okazuje taką możliwość. Pokaz zebrał spo- sprawy samosądu w mazurskim sprawie. Może więc u nas nie jest pokolenie millenialsów w Cze- rą widownię, ale nie oczekiwano Włodowie, czy Służby specjalne wcale pod tym kątem tak źle, jak chach mierzy się z tymi samymi tego seansu w atmosferze skan- Patryka Vegi, w których twórca lubimy myśleć? problemami, co nad Wisłą. dalu, tylko z ciekawością, z chę- przedstawia historię najnowszą Na pewno nie jest źle, jeśli cho- Festiwal cały czas pełni również cią przekonania się, dlaczego to Polski z punktu widzenia tytuło- dzi o młode kino. Organizatorzy funkcję edukacyjną. W tym roku właśnie o tym, a nie o dziesiątce wych służb, a jednym z wątków pokazali Czechom nagradzane przybliżono jego uczestnikom syl- innych filmów z Polski, donosi- jest samobójstwo Andrzeja Lep- dokonania: Miłosza Sakowskie- wetkę Grzegorza Królikiewicza. ła czytelnikom europejska prasa. pera, które w filmie okazuje się go (Dzień babci), Elżbiety Ben- Pretekstem stał się pokaz Sąsia- Zainteresowanie tym tytułem morderstwem. kowskiej (Olena) i Aleksandry dów, który poprzedził wykład pre- nie dziwi także z innego powodu: Trzeba przyznać, że taki wybór Terpińskiej (Ameryka), które spo- zentujący sylwetkę twórcy. Ten Czesi, tak samo zresztą jak my programu – choć z artystycznego tkały się z życzliwym przyjęciem. osobny i oryginalny reżyser na- w Polsce, skarżą się na brak kina punktu widzenia można by mieć Zwłaszcza Dzień babci przypadł wet w Polsce nie ma swojej wier- politycznego. Dla nich Smoleńsk wiele uwag – zaowocował cieka- do gustu tym, którzy kino poko- nej publiczności. Tymczasem na był także przykładem sprzężenia wym przedstawieniem naszej ki- chali za spojrzenie na rzeczywi- praskim pokazie sala kina Atlas zwrotnego polityki i kina, które do nematografii. W Pradze czescy stość z dystansem i za znajdywa- wypełniła się po brzegi. Po raz tej pory oferowała im głównie ki- widzowie opowiadali mi, że sy- ne komizmu nawet w tragicznych kolejny podczas MFF 3Kino oka- nematografia zza oceanu. Według tuacja kina, które reaguje na rze- momentach życia. Tak przecież zało się, że Polacy i Czesi to do- tego klucza zresztą dobierano fil- czywistość, jest nad Wełtawą nie- wyglądały najlepsze filmy Milo- bre „sąsiady”. Przynajmniej, jeśli my z Polski, które w jakiś sposób najlepsza. Poza Petrem Zelenką, ša Formana, Věry Chytilovej i in- chodzi o kino.

58 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Polscy filmowcy na świecie

Dotknięcie Anioła Dotknięcie Anioła, bliczności. Zrealizowana w 2015 ro- sza Majewskiego Excentrycy, czyli stracił słuch. Bohater nigdy nie sły- tor programowy festiwalu DOC w Bristolu. Ceremonia wręczenia z kolejnymi nagrodami reż. Marek Tomasz Pawłowski ku Czułość otrzymała do tej pory po słonecznej stronie ulicy. Na festi- szał głosu swojego syna. Po trzech NYC Basil Tsiokos oraz antropolog nagród odbyła się 13 październi- Dokument Marka Tomasza Paw- takie nagrody, jak: Excellence Award walu pokazano ponad 60 tytułów, latach starań mężczyzna dostaje Massachusetts Institute of Techno- ka w prestiżowej sali Colston Hall, łowskiego w ostatnim czasie zdobył for Best Picture w sekcji Internatio- a w spotkaniach z publicznością nowy aparat słuchowy i wybiera się logy Christine Walley. Amerykań- w obecności tysiąca gości i była laury w Polsce, Grecji, na Ukrainie nal Competition na 33. Busan Inter- wzięło udział blisko 40 twórców. z dorosłym już synem w plener, że- ska nagroda to kolejny zagraniczny transmitowana na żywo przez BBC. i w USA. Dotknięcie Anioła do- national Short Film Festival czy Best Widownia w Los Angeles zoba- by wypróbować działanie tak ocze- laur dla filmu Aleksandry Maciu- Otworzył ją Sir David Attenbor- ceniono na festiwalach: TrueDoc Shortfilm na 17. cellu l’art Interna- czyła filmy uznanych na świecie kiwanego aparatu. Poruszający się szek. rough (92), znany na całym świecie Documentary w Mikołajowie na tional Short Film Festival w Jenie polskich reżyserów, m.in. Jerzego z trudem, po ciężkim wypadku, reży- prezenter filmów przyrodniczych Ukrainie (25-27 września) oraz na (Niemcy). Skolimowskiego, Krzysztofa Kie- ser poświęcił 3 lata na zmontowanie i gwiazda BBC Earth, spiritus mo- 4. AeganDocs w Mitylenie na Les- ślowskiego, Jana Jakuba Kolskiego na nowo swojego filmu, z materia- vens ośrodka mediów przyrodni- bos w Grecji (24-29 września), gdzie czy młodych, ale już wielokrotnie łów VHS, które przeleżały u niego Ostatnia Rodzina czych w Bristolu oraz festiwalu. otrzymał nagrody za Najlepszy nagradzanych twórców, jak Tomasz na półce 18 lat. Poprzednia wersja z nagrodami w USA Wildscreen Festival jest wiodącą Film Dokumentalny. Natomiast Jurek wygrywa w Korei Wasilewski czy Magnus von Horn. filmu –Rozmowa (2001), trwająca Kolejne laury powędrowały do na świecie imprezą branży mediów w Polsce na 8. Festiwalu Niepo- Film Pawła Wysoczańskiego zwycię- Za najlepszy polski film uznanoNoc 6 minut i nagrodzona Grand Prix członków ekipy tegorocznego przyrodniczych. Obywa się od roku korni Niezłomni Wyklęci w Gdyni żył na kolejnym zagranicznym festi- Walpurgi Marcina Bortkiewicza. na Festiwalu Jutro Filmu 2001, była triumfatora Festiwalu Filmowego 1982 w Bristolu. Wśród partnerów (28 września – 1 października) film walu, tym razem otrzymując Grand Festiwal uczcił pamięć zmarłego 9 montowana na VHS. Tamten obraz w Gdyni – obrazu Ostatnia Rodzina imprezy są m.in. BBC EARTH, Di-

nagrodzono Wyróżnieniem im. Ja- Distribution Fot. Zoyda Prix pierwszej edycji The Ulju października Andrzeja Wajdy minu- zaczął już zupełnie zanikać i w ogó- w reżyserii Jana P. Matuszyńskie- sneynature, Nat Geo Wild, ORF, nusza Krupskiego. Z kolei podczas Mountain Film Festival w Ulsan, re- tą ciszy w czasie gali otwarcia. „In- le nie nadawał się do projekcji. Reży- go. Tym razem – na prestiżowym 52. RED. Patronem festiwalu jest JKM 17. edycji Festiwalu Filmów Polskich zamówił specjalnie na tę okazję”. zrealizowanych przez studentów jonie Ulju (30 września – 4 paździer- formacja o śmierci Andrzeja Wajdy ser sam przekonwertował wszystkie Międzynarodowym Festiwalu Fil- Książę Edynburga. Organizatorzy w Los Angeles (12-20 październi- W niedzielę 2 października najważ- cenionej na całym świecie Szkoły nika). Jury uznało, że film Pawła bardzo nas poruszyła” – powiedział oryginalne materiały z 1997 roku, mowym w Chicago (13-27 paździer- przedstawiają swoją misję następu- ka) obraz uznano najlepszym doku- niejszym punktem programu była Filmowej w Łodzi. W programie Wysoczańskiego „jest głęboko poru- dziennikarzom twórca i dyrektor zamienił je na postać cyfrową i wynika) nagrodę za najlepsze zdjęcia jąco: „Naszym celem jest tworzenie mentem i nagrodzono Hollywood projekcja Janka Muzykanta Ryszar- znalazły się tytuły wielokrotnie na- szającym obrazem, który eksploruje festiwalu Vladek Juszkiewicz. – „Tu- łącznie z nich na nowo zmontował przyznano Kacprowi Fertaczowi, spotkania najlepszych fotografów, Eagle Documentary Award. Ten da Ordyńskiego z 1930 roku. Projek- gradzane na międzynarodowych głębię i złożoność charakterów jed- taj takie nazwiska, jak Kieślowski, swój film, używając 18 nowych, nie- natomiast nagrodę za najlepszą sce- filmowców i twórczych zawodow- doceniany na całym świecie doku- cji towarzyszył koncert w wykonaniu festiwalach: Opowieści z chłodni nego z najwybitniejszych alpinistów Polański i Wajda stanowią podstawę znanych wcześniej ujęć. nografię otrzymała Jagna Janicka. ców z najbardziej zaangażowany- ment Marka Tomasza Pawłowskie- zespołu pod dyrekcją kompozytora Grzegorza Jaroszuka, Kac Macieja świata (...) niezwykły zapis Złotego wiedzy o polskim filmie i kulturze. To kolejni, po reżyserze i aktorach mi działaczami ochrony przyrody, go jest koprodukcją TVP oraz WDR Gintera Buchwalda. Ponadto widzo- Buchwalda, Kojot Jędrzeja Bączy- Wieku w polskim alpinizmie”. Kanał, Popiół i diament czy Panny twórcy Ostatniej Rodziny docenieni żeby razem tworzyli przekonują- ze wsparciem Polskiego Instytutu wie mieli okazję obejrzeć tak znane ka, Rogalik Pawła Ziemilskiego, Co z Wilka uznawane są za jedne z naj- na arenie międzynarodowej. Ponad- ce opowieści o naszym środowi- Sztuki Filmowej, Fundacji Współ- tytuły, jak: Zew morza i Mocny czło- raz zostało zapisane Martina Ra- ważniejszych w dziejach światowe- Casa Blanca wygrywa to, na 39. Denver Film Festival (2-13 sku naturalnym. Żeby te opowieści pracy Polsko-Niemieckiej oraz pro- wiek Henryka Szaro czy Pan Tade- tha, Nieprawdopodobnie elastycz- go kina. Odejście Andrzeja Wajdy w Nowym Jorku listopada) fabularny debiut Jana P. inspirowały szeroką widownię do gramu Media (Kreatywna Europa). usz Ryszarda Ordyńskiego. Z okazji ny człowiek Karoliny Specht oraz Superjednostka to wielka strata”. Polskie filmy na Główna nagroda Margaret Mead Matuszyńskiego zdobył Nagrodę doznawania przyrody, czucia się jej Producentem wiodącym filmu jest projekcji tego ostatniego do Porde- A Łódź i tak zostanie Marcina Po- nagrodzona w Perugii festiwalu, po raz pierwszy, pokazy- Film Festival w Nowym Jorku (13-16 im. Krzysztofa Kieślowskiego dla częścią i ochraniania jej”. Nagro- Małgorzata Walczak Zoyda Art Pro- none przyjechał wieloletni przyjaciel dolca. Wybrane filmy miały przybli- Włoski PerSo – Perugia Social Film wane były w aż 6 kinach na terenie października) trafiła do Aleksan- Najlepszego Filmu Fabularnego. dy Panda Awards przyznawane są duction. festiwalu, Krzysztof Zanussi. „To, co żyć mieszkańcom Odessy twórczość Festival (2-8 października) nagrodził aglomeracji Los Angeles. Oprócz dry Maciuszek za filmCasa Blan- w 20 kategoriach, m.in. za najlepszą nas szczególnie cieszy, to mocna młodych adeptów sztuki filmowej, Superjednostkę Teresy Czepiec. Per- Hollywood były to: Santa Monica, ca. W ramach odbywającego się fotografię, scenariusz, kampanię, obecność polskich filmów w kata- którzy niedawno ukończyli bądź za So to festiwal filmów zaangażowa- Beverly Hills, Santa Ana oraz na w American Museum of Natural prezentację, za najlepszy film w ka- logu, duży, osobny artykuł o kinie chwilę ukończą jedną z najbardziej nych społecznie. W tym roku odbyła USC – University of Southern History festiwalu pokazano 44 filmy Panda Award dla tegorii Ludzie i Przyroda oraz Złota Polskie kino nieme Ordyńskiego autorstwa dyrektora prestiżowych uczelni filmowych na się jego druga edycja. Jury postano- California oraz CSUN – California z 50 krajów świata. W jury konkursu Łowców miodu Panda – dla najlepszego filmu festi- triumfuje we Włoszech festiwalu Jaya Weissberga. To wła- świecie. Warto dodać, że Łódź jest wiło docenić film Teresy Czepiec, State University Northridge. 17. Po- znaleźli się: założyciel i dyrektor Ci- Dokument Łowcy miodu Krystiana walu. Nominacje zostały ogłoszone Le Giornate del Cinema Muto w Po- śnie nowy szef artystyczny imprezy miastem partnerskim Odessy. przyznając jej główną nagrodę w ka- lish Film Festival Los Angeles odby- nema Tropical Carlos A. Gutiérrez, Matyska został nagrodzony tzw. zie- przed festiwalem. W każdej katego- rdenone we Włoszech to jedna postawił na tak szeroką prezentację tegorii Perso Masterpiece. To już wał się pod Honorowym Patronatem reżyserka filmuCitizenfour Kirsten lonym Oscarem – Panda Award – na rii było około pięciu nominowanych z najważniejszych na świecie imprez polskiego kina” – powiedziała dyrek- kolejne zagraniczne wyróżnienie dla Pierwszej Damy RP Agaty Kornhau- Johnson, antropolog kulturowy międzynarodowym festiwalu filmów filmów i programów, wybranych poświęconych kinu niememu. Pod- tor Filmoteki. Włoskiemu festiwalo- Superjednostki o ogromnym bloku ser-Dudy. Wydarzenie było współ- w Princeton Carolyn Rouse, dyrek- poświęconych naturze Wildscreen spośród 900 nadesłanych z całego czas tegorocznej, 35. edycji festiwalu wi towarzyszyły spotkania branżowe Czułość najlepszym mieszkalnym zaprojektowanym jako finansowane przez: Polski Instytut świata do selekcji. W przeważającej (1-8 października) szczególnie wi- dotyczące m.in. digitalizacji, konser- filmem New Jersey „maszyna do mieszkania”. Sztuki Filmowej, Senat RP, Narodo- mierze były to obrazy pochodzące doczna była twórczość polska. Po wacji i sposobu prezentacji niemego Film Festival wy Instytut Audiowizualny oraz Sto- z Wielkiej Brytanii i krajów angloję- raz pierwszy zorganizowano tutaj kina, w tym polski panel, podczas Film dyplomowy absolwentki warzyszenie Filmowców Polskich. zycznych. Nigdy w historii festiwalu tak szeroką retrospektywę polskiego którego specjaliści z FN opowia- Gdyńskiej Szkoły Filmowej Emilii nie było wśród nominowanych fil- filmu przedwojennego. Obok 5 ob- dali o badaniach dotyczących kina Zielonki, na podstawie scenariusza Noc Walpurgi zwycięża mu z Polski. Łowcy miodu to pierw- razów pełnometrażowych, widzowie przedwojennego i swoich dylema- Agaty K. Koschmieder (PWSFTviT), w Los Angeles sza produkcja reprezentująca polską obejrzeli także 6 krótkich oraz filmy tach towarzyszących procesowi re- zdobył nagrodę dla Najlepszego Na 17. Festiwalu Filmów Polskich Nasza rozmowa kinematografię w światowej branży dokumentalne i animowane. Anna stauracji filmów archiwalnych. Filmu Krótkometrażowego podczas w Los Angeles (12-20 października), z nagrodą w USA mediów przyrodniczych. Nasz doku- Sienkiewicz-Rogowska, dyrektor 35. edycji New Jersey Film Festival tradycyjnie nagrody rozdano na gali Krótkometrażowy film Mieczysława ment otrzymał Panda Award w ka- Filmoteki Narodowej, podkreślała w Stanach Zjednoczonych (14-18 otwarcia, która odbyła się w słyn- Krzela został doceniony na północ- tegorii Ludzie i Przyroda. Nagrodę szczególną atencję, jaką otaczane października). Na festiwal zgłoszo- nym Egyptian Theatre (gdzie przed noamerykańskim Headline Interna- odebrali: producentka Dorota Rosz- było w tym roku polskie kino: „Na- Szkoła Filmowa w Łodzi no 388 filmów z całego świata. Jury, laty odbywały się rozdania Osca- tional Film Festival. To już kolejne kowska oraz reżyser i autor zdjęć sze filmy pokazywane były wie- z filmami w Odessie złożone z pracowników mediów, rów). Amerykańskie jury ogląda fil- wyróżnienie dla tego obrazu, ale Krystian Matysek. W werdykcie jury czorami, w najlepszych godzinach. W ramach 17. Przeglądu Nowego dziennikarzy, studentów i naukow- my wcześniej, przyznając nagrody pierwsze międzynarodowe. Nasza Andrzej Seweryn i Aleksandra stwierdziło: „Łowcy miodu to cudow- Projekcjom towarzyszyła oryginalna Polskiego Kina w Odessie (7-12 paź- ców, wybrało 22 finalistów, których na rozpoczęciu imprezy. Filmem rozmowa to opowieść o byłym bok- Konieczna w filmie Ostania ny ludzki film, który pochodzi z tra- Rodzina, reż. Jan P. Matuszyński

ilustracja muzyczna, którą festiwal dziernika) zaprezentowano 7 etiud prace zostały zaprezentowane pu- otwarcia był najnowszy obraz Janu- serze, który w młodości na ringu Świat Fot. Hubert Komerski/Kino dycji filmowej różnej od większo-

60 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 61 Polscy filmowcy na świecie ści filmów o przyrodzie i ekologii”. zrealizowanego przez dwie młode rów swoich najbliższych. Postano- Aleksiej Bałabanow czy Stephen gli zatem obejrzeć 20 dzieł Jerzego Filmów Dokumentalnych i Animo- Obraz ten był rozpowszechniany Ukrainki. Wcześniej film otrzymał wiliśmy nagrodzić młodą reżyserkę, Daldry. Zgodnie ze swą nazwą, festi- Skolimowskiego. Natomiast w Kon- wanych. Nagroda MDR dla najlep- wiosną w polskich kinach. Wkrótce Grand Prix na Międzynarodowym utalentowany, nowy głos, który już wal nastawiony jest przede wszyst- kursie Głównym, wśród 13 tytułów szego filmu z Europy Wschodniej zostanie wydany na DVD. Festiwalu Filmów Dokumentalnych pozostawił swój ślad w dokumental- kim na twórczość młodych. Grand z całego świata, to właśnie debiut powędrowała do polsko-rosyjskiej w Agadirze (Maroko) za „pokazanie nym krajobrazie”. To kolejny ważny Prix to złota statuetka Scytyjskiego fabularny Jana P. Matuszyńskiego produkcji Convictions w reżyse- wojny w niewyobrażalnych scenach sukces filmu na jego drodze festi- Jelenia – symbolu festiwalu. okazał się wielkim wygranym i obja- rii Tatyany Chistovej. Nagrodzo- jak z filmów fabularnych, łączących walowej. To także kolejne zwycię- wieniem imprezy. na już w Locarno i Warszawie Ko- Ostatnia Rodzina w sobie intymne, osobiste prze- stwo na targach East Silver, którego munia Anny Zameckiej wyjechała i Planeta Singli życia i politykę”. Dokument Alisa częścią było Wajda Studio. W ze- z niemieckiego festiwalu z Young z nagrodami w Cottbus w krainie wojny przedstawia, życie szłym roku statuetką dla Najlepsze- Dwa Światy Eyes Film Award. Natomiast ani- 26. Festiwal Filmowy w Cottbus 26-letniej studentki szkoły filmowej go Krótkometrażowego Dokumen- nagrodzone w USA Planeta Singli macja Renaty Gąsiorowskiej Cipka (8-13 listopada) okazał się bardzo w Kijowie, od czasu Euromajdanu tu zostały nagrodzone Ślimaki, film Kolejnym sukcesem może się po- z Nagrodą Publiczności Agnieszka Więdłocha otrzymała Nagrodę Publiczności szczęśliwy dla Polaków. Nagroda do wojny na Wschodzie Ukrainy. produkcji Wajda Studio w reżyserii chwalić filmDwa Światy Macieja CinEastu i Maciej Stuhr w filmie Radia Mephisto 97.6. DOK Leipzig dla najlepszego aktora (5 tys. euro) Alisa była w niewoli u separatystów, Grzegorza Szczepaniaka. Adamka. Na festiwalu filmów do- Film Mitji Okorna został uhonoro- Planeta Singli, to z pewnością jedno z czołowych reż. Mitja Okorn

powędrowała do Dawida Ogrodni- którzy myśleli, że jest szpiegiem kumentalnych – United Nations wany przez festiwalową widownię Świat Fot. Hubert Komerski/Kino wydarzeń na świecie dla filmu doku- ka za rolę Tomasza Beksińskiego ukraińskiej armii. Była nie tylko Association Film Festival w USA podczas 9. edycji CinEast – Festi- mentalnego i animowanego. w Ostatniej Rodzinie Jana P. Ma- reżyserem, stała się też uczestni- (20-30 października) autor zdjęć do walu Filmów Środkowej i Wschod- możliwe będzie doznanie innego wentem Realizacji Dźwięku w Wiel- tuszyńskiego. Reżyser filmu otrzy- kiem wydarzeń. Producentem filmu Ostatnia Rodzina tego dokumentu, Mateusz Skalski, niej Europy w Luksemburgu (6-23 wymiaru oglądanej historii. kopolskiej Szkole Radia, Telewizji mał ponadto nagrodę (3 tys. euro) współfinansowanego przez PISF jest zwycięża na Ukrainie otrzymał Stanford Video Award października). Tym samym, polska i Filmu w Poznaniu oraz Szkoły Fil- za najlepszy debiut filmowy – jak Fundacja Dokument i Świat, a ko- Film Jana P. Matuszyńskiego otrzy- for Cinematography. Na festiwa- komedia romantyczna, znakomicie mowej w Łodzi. Ma na swoim kon- Polacy z nominacjami czytamy w werdykcie, za „intymny producentami TVP2 i Biełsat. Sce- mał Grand Prix (i 10 tys. dolarów) lu pokazano 55 filmów dokumen- przyjęta przez krytyków i publicz- cie pracę nad takimi tytułami, jak do Europejskich portret rodziny artysty, obejmujący nariusz powstał w ramach projektu na Międzynarodowym Festiwalu talnych z całego świata. To kolejne ność w kraju, odniosła kolejny mię- Radosław Ochnio Portret z pamięci Marcina Bortkie- Nagród Filmowych dwa pokolenia”. Natomiast Planeta „Młodzi o młodych” realizowanego Filmowym „Molodist” w Kijowie zagraniczne wyróżnienie dla filmu dzynarodowy sukces. Planetę Singli laureatem Europejskiej wicza, Koniec świata Moniki Paw- W tym roku mamy dwie nominacje Singli „okazała się szczególnie poprzez Fundację przy wsparciu Insty- (22-30 października). Nagrodę ode- Adamka. Obraz otrzymał niedawno w Polsce obejrzało w kinach blisko 2 Nagrody Filmowej luczuk, Sekrety miłości Krystiana do Europejskich Nagród Filmowych pularna wśród tegorocznych gości tutu Adama Mickiewicza i Fundacji brał Andrzej Seweryn, odtwórca roli nagrodę dla najlepszego długie- mln widzów! Europejska Akademia Filmowa Matyska, Małe stłuczki Ireneusza dla Polaków: dla filmu21 x Nowy festiwalu”, dlatego reżyser filmu Mi- Sunduk. Zdzisława Beksińskiego. „Bardzo go dokumentu (Best Feature Do- wyłoniła pierwszych laureatów te- Grzyba i Aleksandry Gowin, Baby Jork Piotra Stasika (dokument) i dla tja Okorn otrzymał nagrodę publicz- się cieszę i gratuluję całej ekipie” – cumentary) na Rhode Island Film gorocznych Europejskich Nagród Bump oraz Królewicz Olch Kuby Tomasza Wasilewskiego za scena- ności (3 tys. euro). Należy podkre- powiedział Leszek Bodzak, produ- Festival, a Laura Gontarczyk – bo- Filmowych w kategoriach tech- Czekaja czy Plac zabaw Bartosza M. riusz do nagrodzonego w Berlinie ślić, że polskie filmy miały mocną cent filmu, po usłyszeniu werdyktu. haterka filmu – otrzymała nagrodę Polski film 3D 4K nicznych (za najlepsze europejskie: Kowalskiego. Radosław Ochnio jest filmuZjednoczone Stany Miłości. konkurencję, bo w ciągu siedmiu Komunia uhonorowana „W 2015 roku Jan P. Matuszyński dla najciekawszej młodej osoby na najlepszy w Korei zdjęcia, montaż, scenografię, kostiu- również pedagogiem i wykładowcą. Laureatów poznamy 10 grudnia we dni niemiecki festiwal zaprezento- w Czechach dostał już w Kijowie wyróżnienie za ekranie (Most Remarkable Young W dniach 27-28 października my, charakteryzację, muzykę oraz Tegoroczne, 29. Europejskie Nagro- Wrocławiu. Tam odbędzie się ga- wał blisko 200 filmów z 45 krajów. Komunia w reżyserii Anny Za- Deep Love na Międzynarodowym Person on Screen) na Harlem Film w Seulu odbyła się 8. edycja 3D dźwięk). Laureatów ogłosiło 17 listo- dy Filmowe zostaną wręczone 10 la rozdania nagród European Film W imprezie wzięło udział 20 tys. meckiej, pełnometrażowy debiut Festiwalu Filmów Dokumentalnych Festiwal w Nowym Jorku. Korea International Film Festival. pada jury w składzie: Benoît Barouh, grudnia we Wrocławiu. Academy za mijający sezon. Miej- widzów. Ważnym wydarzeniem 26. dokumentalny produkcji Otter o Prawach Człowieka Docudays UA, W oficjalnej selekcji 3D KIFF zna- Paco Delgado, Martin Gschlacht, sce rozdania Nagród związane jest edycji była sekcja „Exploring the Films, Wajda Studio oraz HBO myślę więc, że Kijów będzie się już lazły się m.in. produkcie francuskie, Dean Humphreys, Era Lapid, Wal- z faktem, iż w tym roku to właśnie Past: German-Czech-Polish History Europe, z producentem wspiera- zawsze dobrze mu kojarzył” – do- belgijskie, irańskie, koreańskie czy demar Pokromski i Giuliano Ta- Wrocław jest Europejską Stolicą Through the Ages”, która, jak piszą jącym MX35, zwycięski film Locar- dał, podkreślając, jak duże znaczenie Ostatnia Rodzina tajwańskie. Grand Prix za najlep- viani. Mamy zatem pierwszego Polskie filmy triumfują Kultury. Europejskie Nagrody Fil- organizatorzy, spowodowała żywą, no i WFF, otrzymał nagrodę Silver dla ekipy filmu ma nagroda na tak objawieniem szy film fabularny zdobyłaCzułość polskiego laureata Nagród 2016. 10 na DOK Leipzig mowe są najważniejszymi wyróż- twórczą wymianę idei „ponad grani- Eye dla Najlepszego Dokumentu prestiżowym festiwalu jak „Molo- w Portugalii w reżyserii Wacława Mikłaszew- grudnia Europejską Nagrodę Fil- Na 59. DOK Leipzig (31 paździer- nieniami na Starym Kontynencie, cami”. Szczególną wartością festiwa- Pełnometrażowego na targach fil- dist”. Trzeba również wspomnieć, Na jubileuszowym, 10. Lisbon & Es- skiego, pierwszy pełnometrażo- mową dla Najlepszego Europejskie- nika – 6 listopada) zaprezentowano odpowiednikami amerykańskie- lu jest jego rola branżowa – Cottbus, mu dokumentalnego East Silver, że obrazem zamknięcia ukraińskie- toril Film Festival (4-13 listopada) wy film fabularny 3D 4K w Polsce. go Realizatora Dźwięku za film11 prawie 300 filmów, w tym ponad 40 go Oscara, przyznawanymi przez do którego przyjechało około 600 odbywających się podczas Mię- go festiwalu były Powidoki Andrzeja niewątpliwie triumfowali Polacy. W filmie występują m.in. Paweł Do- minut odbierze Radosław Ochnio. filmów produkcji polskiej, a 7 z nich członków Europejskiej Akade- profesjonalistów, pozwala na nawią- dzynarodowego Festiwalu Filmów Wajdy. Festiwal w Kijowie powstał Grand Prix – Jaeger-Lecoultre and magała, Paulina Gałązka, Łukasz Laureat, przy dziele Jerzego Sko- w konkursach. Wielką retrospek- mii Filmowej. Co drugi rok (w lata zanie cennych kontaktów i na zapo- Dokumentalnych w Igławie – naj- w latach 70. i była to mała, niewiele the TAP Revelation Award zdoby- Konopka, Justyna Wasilewska, limowskiego, zajmował się m.in. tywę polskich dokumentów na fe- nieparzyste) Nagrody są wręcza- znanie się z aktualnymi trendami ważniejszej imprezie poświęconej znacząca impreza. Jednak już w la- ła Ostatnia Rodzina Jana P. Matu- Bartosz Szpak, Andrzej Mastalerz postprodukcją dźwięku, efektami stiwalu w Lipsku zapowiadaliśmy ne w Berlinie, gdzie Akademia ma w branży. dokumentowi w regionie. tach 80. stał się jedną z czołowych szyńskiego. Warto dodać, że w roku i Agnieszka Więdłocha. Jest to wie- dźwiękowymi i sound designem. w listopadowym „Magazynie Filmo- swoją siedzibę. W latach parzystych Projekt filmu był rozwijany pod- imprez prezentujących debiuty reży- ubiegłym również zwyciężył polski lowątkowa opowieść o młodości, Jury EFA tak uzasadniło przyzna- wym”, teraz natomiast możemy z ra- ceremonie wręczenia nagród odby- czas Programu DOK PRO w Szkole serów z krajów socjalistycznych. Po obraz – 11 minut Jerzego Skolimow- zagubieniu i nastawieniu do życia. nie nagrody Polakowi: „Dźwięk to dością poinformować o sukcesach wają się w innych miastach europej- Wajdy – reżyserka Anna Zamecka uzyskaniu przez Ukrainę niepodle- skiego. Słynny reżyser został w tym W wycinkach z życia czwórki głów- niezwykle ważne narzędzie, poma- rodzimych obrazów, które startowa- skich. Nagrody zostały przyznane Alisa w krainie wojny uczestniczyła w edycji 2011/2012. głości, „Molodist” otworzył się na roku zaproszony do jury. Organiza- nych bohaterów, których przeplata- gające w zrozumieniu głównych ły w konkursach. Złotego Gołębia po raz pierwszy w 1988 roku, a sta- z nagrodą w Meksyku W uzasadnieniu jury czytamy: „Po- film światowy. W 1991 Międzyna- torzy festiwalu postanowili ponadto jące się losy ukazują świat niezobo- bohaterów i ich lęków. W połącze- w Międzynarodowym Konkursie tuetkę dla najlepszego filmu roku Najnowszy film w reżyserii Alisy Ko- stanowiliśmy nagrodzić film, który rodowa Konfederacja Producentów w sposób szczególny uhonorować wiązujących, dynamicznych relacji, niu z muzyką w znacznym stopniu Dokumentów Krótkometrażowych otrzymał wówczas Krzysztof Kie- valenko i Liubov Durakovej Alisa jednogłośnie zrobił na nas ogromne Filmowych (FIAPF) uznała MFF twórczość Skolimowskiego oraz objawiają się różne „czułości” wobec wspiera opowiadaną historię, balan- zdobyły Więzi Zofii Kowalewskiej, ślowski za Krótki film o zabijaniu. w krainie wojny otrzymał nagrodę wrażenie swoją siłą i pełnym dyscy- „Molodist” w Kijowie za jeden z naj- Jean-Luca Godarda jako jednych wyzwań życia i ludzi dookoła. Har- sując pomiędzy odgłosami »praw- (w Lipsku film miał swoją premierę W kolejnych latach wśród laureatów główną Breaking Docs na 11. Mię- pliny podejściem do sztuki filmowej. ważniejszych na świecie konkurso- z najważniejszych i najwybitniej- monijne połączenie wielu realiza- dziwego życia« a narastającym międzynarodową). Złoty Gołąb trafił znaleźli się m.in. Roman Polański, dzynarodowym Festiwalu Filmów Obraz ukazuje świat dysfunkcyjnych wych festiwali specjalistycznych. Do szych nowofalowych twórców kina cyjnych wyzwań (m.in. stereoskopii, napięciem emocjonalnym. Dźwięk także do Filipa Jacobsona za Lekcję Lars von Trier, Pedro Almodóvar Dokumentalnych DocsMX w Mek- relacji międzyludzkich, a w jego spektakularnego awansu imprezy europejskiego, organizując ich ob- długich ujęć czy sound designu) ma nigdy nie narzuca nam zbyt wiele, patriotyzmu. Tę polsko-niemiecką czy Michael Haneke. syku (13-22 października). Jest to centrum młodą dziewczynę, która przyczynili się tak znani reżyserzy szerne retrospektywy. W programie na celu wprowadzić widza w nieco- ale jest znaczącą i żywą częścią tego produkcję nagrodzono w Konkursie kolejna nagroda dla tego obrazu niesie ciężar niewłaściwych wybo- jak: François Ozon, Tom Tykwer, festiwalu portugalscy widzowie mo- dzienny stan skupienia, w którym filmu”. Radosław Ochnio jest absol- Niemieckich Krótkometrażowych oprac. J.M.

62 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 63 Krótkometrażowcy Nowa Marek Hendrykowski książka strumieni sfilmowanej realności Nowa książka – niebywały majstersztyk młodego Zbigniewa odsłania przed nami swój ale- atoryczny rozwój i wielonurto- Rybczyńskiego to osiągnięcie artystyczne światowej klasy. we bogactwo. Powstała rzecz niemal niewykonalna, a przecież możliwa. Prawdę mówiąc, o wiele więcej nam się wydaje (moc ekranowego Poliptyk, który mieści w sobie dziewięć ekranów i dziewięć złudzenia), niż realnie się zdarzy- absolutnie precyzyjnie zorkiestrowanych ze sobą akcji dziejących ło i miało miejsce przed kamerą. Dokumentalizm wiązki kinema- się na naszych oczach symultanicznie. tograficznych zapisów i iluzja nim wywołana zostają tu wystawione na nie lada próbę własnej wiary- ksperyment filmowy jedyny łowa książka płynnie przechodzi gie, najpierw stworzył rzecz we godności. Niby jednoznaczna de- w swoim rodzaju. Zrealizo- z czasoprzestrzeni jednego kadru własnej wyobraźni, rozrysowując skrypcja rzeczywistego okazuje Ewać coś takiego w tamtych w drugi. Zdumiony widz-obserwa- przyszły film w formie scenopi- się nad wyraz pojemna w swych czasach, czyli w roku 1976 – bez tor musi złożyć tę mozaikę w ca- su-partytury, a następnie – ści- znaczeniach. komputera i bez kamer cyfro- łość, którą wcześniej wykoncypo- śle według ułożonego planu – W wywiadzie udzielonym je- wych, na taśmie 35 mm, w na- wał i zaaranżował z myślą o nim zrealizował zdjęcia, wyznaczając sienią 1977 roku dziennikarzowi jeżonych różnego rodzaju prze- pomysłowy autor. kąty widzenia i trajektorie ruchu tygodnika „Film” autor powiedział: szkodami i niemożnościami wa- Najprościej byłoby ustawić występujących aktorów z zegar- „Zawsze szukam symbolu sytu- runkach zwykłej peerelowskiej dziewięć kamer w dziewięciu mistrzowską precyzją i dokład- acji, której nie można poznać do produkcji – graniczyło z zupeł- różnych punktach i połączyć nością: do ułamka sekundy. To końca”. To zdanie coś przypomi- nym nieprawdopodobieństwem. wszystko ze sobą. Po pierwsze, dlatego właśnie, biorąc rzecz za na i natychmiast przywodzi na A jednak Zbigniew Rybczyński prestidigitator Rybczyński ce- oczywistą (choć taką wcale nie myśl. Istotnie, brzmi jak déjà vu. dopiął swego. lowo utrudnił sobie zadanie, fil- jest), nie możemy się do końca Za trzy lata powstanie oscarowe Kunszt warsztatowy Nowej mując poszczególne wątki, sceny połapać w lokacjach kamerowej Tango, które już wtedy artysta książki nie polega wcale na wy- i ujęcia w kilku różnych miejsco- topografii i rozmaitych szcze- miał w głowie i expressis verbis myślnej technice zdjęć kombi- wościach (!) opodal Łodzi. Po dru- gółach. Makroobraz dziewięciu zapowiedział. nowanych. Clou autorskiego po- mysłu tkwi w ich fenomenalnie umiejętnym zaprojektowaniu, opracowaniu i zmontowaniu. Po- kazać świat, który wymyka się spod oglądu kamery. Zademon- strować wielość rzeczywistości w jej ruchu, dynamice i rozpo- starciu. Łatwo powiedzieć, o wiele trudniej zrobić. Zwłaszcza, gdy ma się jako materiał wizualny nie ruch uliczny na Manhattanie, lecz prozaiczne, senne realia prowin- cjonalnego miasteczka, w którym ledwie co się dzieje. Cała sztu- ka w tym, by umieć znaleźć spo- sób na „nie sposób”. Zmierzyć się z zadaniem z gatunku nie- wykonalnych. Wieloistny czas przekłada się tutaj z niezrównaną finezją na przestrzeń, a pokawał- kowana przestrzeń na czas. Akcje Nowa książka, reż. Zbigniew Rybczyński zachodzą jedna na drugą. Tytu- Fot. Rybczyńskiego Archiwum Zbigniewa

64 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Refleksje: Audiowizualna historia kina

dosyć zdezelowaną kamerą gotową nieść światu nowe filmy Kto dostał kina? Najpierw dostali je przedstawiciele część dokumentalne, w tym moje… samorządów, którzy nie wiedzieli, co z tym darem począć 44 Zapytacie, kto chciał te filmy? Odpowiem, że chętnie i chętnie zamieniali je na sklepy, magazyny, domy uciech audio- brała je Najjaśniejsza Telewizja. i restauracje. Inne chętnie sprzedawali, czekającym na to, Zapytacie o to, czy ona nie miała dosyć swojej produkcji? bogatym zachodnim oferentom. Tak, o tej rewolucji mówił Odpowiem – niestety nie. Telewizja Polska pozbywała się Jacek Bromski Konradowi Zarębskiemu w wywiadzie dla do imentu sprzętu zdjęciowego i innego, aby mieć pienią- „Magazynu…” (nr 22/ZIMA 2012): „My, jako środowisko, dze na chleb dla redaktorów i dyrektorów. Można było od nie byliśmy gotowi na ten nowy rodzaj kina ani na takie wizualna niej kupić kamery, lampy, nawet stoły montażowe, wszystko, zmiany. Oddaliśmy kina i nagle okazało się, że z 3500 kin, co jest niezbędne do wyprodukowania filmu dokumental- raptem zostało 800 w całej Polsce. Pojawili się (jak w całej nego, a nawet prostego filmu fabularnego. Europie) amerykańscy dystrybutorzy (pod polskimi szyl- historia kina Dzień wyglądał mniej więcej tak: producent miał maszy- dami), zwłaszcza Syrena Entertainment Group mająca kon- nerię i wspomnianą pieczątkę, wtedy udawał się do ogoło- trakty z Columbią, 20th Century Fox, z Disneyem i zalali conej telewizyjnej redakcji z propozycją. Miał tam oznajmić, pozostałe kina amerykańskim repertuarem. Bodaj w 1995 Józef Gębski że ma na składzie dwóch już bezrobotnych reżyserów I kate- roku weszło do kin 200 filmów amerykańskich, więc śred- gorii, notabene nieźle znanych redakcjom, dla których ci już nio cztery tygodniowo”. Znacie tę podobną metodę z opi- kiedyś pracowali, a teraz jako podnajmowani pracownicy sywanej przeze mnie we Francji w 1946. „Dystrybutorzy np. dawnego WFD, i właśnie oni albo jaśniej mówiąc – nimi, braz-Czas jest jakąś kapsułą diamentową pokazu- naszego kina, bo powiedział, że odtąd będzie już tylko gotów jest wykonać proponowane filmy. jącą nam całość z jej częściami odrębnych świa- kino amerykańskie. Szczęście wolnego rynku, chwalone ponad niebiosa, Otów jednocześnie. Myślenie o tym, co oglądamy Długo wymodlona wolność nadeszła z łoskotem prze- dawało niezły repertuar telewizyjny za niewielkie pieniądze. jest procesem, który w Obrazie-Ruchu nie ma szans, bo- mian. Kino stało się przedmiotem nowej gry wolnego Były to właściwie grosze, dlatego też chętnie negocjowano wiem potoczystość i płynność nie dają nam czasu na re- rynku. Można było udać się do ministerstwa, ściślej do dochodowe seriale dokumentalne. fleksję. Oglądanie ruchu było swoistą zadyszką.Psychoza Komitetu Kinematografii i nabyć tzw. upoważnienie. Owszem, bywały tam dzieła udane. Ważnym było, aby je Alfreda Hitchcocka jest tak ruchoma i spieszna, że nie wie- Początkowo było ono bezterminowe, wręcz dożywotni glejt zrobić w jak najkrótszym czasie, sprawnie (od czegoż był my jak to się stało, że zabójstwo zaplanowane się powiodło. dla otwarcia prywatnej działalności... omni-twórczej. Pierw- dyplom Szkoły, nierzadko podpisany przez mistrza Jerzego Alain Resnais, jak Bach w kantatach, wynajduje interwały sze upoważnienia nabywali dotychczasowi kierownicy Bossaka). Wtedy powstało kilka nowych energooszczęd- percepcji, i te chwile Gilles Deleuze nazywa rozstępami – produkcji, potem reżyserzy i nawet operatorzy. Z ich mocy nych gatunków notacji, dzieł złożonych z ikonografii, są one jedyną szansą na uczestnictwo w dziejach i bohate- można było na terenie całego kraju produkować wszystko a nawet teledyski. rze. On nie pojmuje – tak jak ja – zastanego świata wojny dla kinematografu: można było tworzyć filmy fabularne WFD była szczęśliwa. Za jednym zamachem rozpuściła i my również nie pojmujemy istoty wojny, tylko przygląda- i inne gatunki… Czyż to nie jest piękne? Zrazu płaciło się za kłopotliwe bractwo reżyserskie, które przysparzało stałych my się tej wojnie. to Komitetowi… 800 złotych. Komitet w nowych uwarun- kłopotów, domagając się nowych stawek, a nawet zmiany Deleuze dał asumpt Jean-Lucowi Godardowi, który kowaniach był spółką skarbu państwa i musiał przynosić dyrekcji i nazwy Wytwórni. Dawny związek zawodowy roz- dodał, że w filmie historia wciska się jedynie tymi szpa- mu zysk. Na razie, tym pierwotnym zyskiem były skromne padł się w kurz, a nowy związek w majestacie Solidarności rami. Nie powinna nigdy być podawana explicite, ona po opłaty licencyjne. Kiedy tych upoważnień było sporo, roz- także nikomu nie zagrażał. Wszystko zwalono na komunę, prostu tam jest. szerzono sprzedaż wolności na inne zawody. Właściwie bliżej już nieznaną i zapominaną. Ona była winna dramatu, Wszelkie wołania o film historyczny… są bezzasadne. mógł już je nabyć każdy, zrazu intelektualista, potem… ale pokonano ją bezpowrotnie. Film zawsze jest historią. To nam starcza. To, co dzieje się każdy posiadacz takiej sumy. Filmowcy z WFD rozpierzchli się na cztery wiatry, teraz, jest również historią. W tych upoważnieniach można było wypisywać inne Wytwórnia została z personelem administracyjnym zajmu- Kino stało się widzianą dokumentacją czasu teraźniej- elementy, np. dystrybuowanie filmów na taśmie, na kase- jącym się teraz zamykaniem resztek dawnej działalności, szego. To nasz czas, więc może i powinien być tematem tach VHS. I różne różności. Można było wydawać profesjo- która jak miecz Damoklesa wisiała nad resztą jeszcze nie historii. Żaden film, z którymkolwiek królem Polski nie jest nalne katalogi, książki o kinie, a w końcu można było nawet zlikwidowanych... likwidatorów. wart jednego filmu kina moralnego niepokoju. zakładać prywatne szkoły filmowania. Proszę sobie wyobrazić kraj, wyposażony w niewielką rze- Karnawał rozpoczął się 29 sierpnia 1989, kiedy to w tele- Prowadzenie szerokiej działalności kinematograficz- szę nestorów kinematografii, tuż obok nich zastępy – wręcz wizji pewna aktorka – jakby en passant – ogłosiła komendę. nej – notuje to wybitny znawca ekonomii kinematografu armię ich uczniów wierzących w moment ich zastąpienia Brzmiała ona: „Dnia 4 czerwca 1989 w Polsce skończył się prof. Edward Zaijček – sięgało zakładania firm dystrybu- zwyczajną koleją rzeczy – i tuż obok czyhającą falę, liczącą komunizm”. cyjnych – tyle, że wtedy kosztowało to nieco drożej. Pełen 1600 posiadaczy tzw. upoważnień… Żadna kinematogra- Skąd ona to wiedziała... Gdzież ona widziała ten polski asortyment działalności radosnej kosztował tylko albo aż... fia świata, nawet francuska z dwustu nowofalowcami nie komunizm? I w ogóle, czy ona wie, że to niemożliwe, wszak 8000 złotych. została obdarowana takim prezentem.

komunizm jest utopią. Gdzie go dostrzegła? Transformacja sugerowana przez mistrza ewolucji prof. Widmo nieokiełznanej wolności zaczęło się – przypomi- Kiljan/SFP Fot. Kuba Ale wtedy dla kina rozpoczął się czas karnawału. Kazi- Leszka Balcerowicza szalała. Witana z radością i laudacją nam – w 1989 roku, kiedy to filmowcy uznali, że naszedł ten mierz Kutz w swoim pamiętniku publikowanym na doprowadziła do pierwszej rewii na trapezie kina. Okazało upragniony moment, aby otrzymać zasłużoną nagrodę za wcale nie wykonywali nowych kopii filmowych – kontynu- łamach „Kina” wspomina: „Oto ledwie mnie wycedzono się, że powołano aż 1600 prywatnych producentów (!!!). moralny niepokój, za filmową Solidarność, i by za jednym ował Bromski – korzystali z kopii używanych, tylko tłoczyli z Telewizji, otrzymałem pisemko o ekspulsji mojej osoby Proszę sobie wyobrazić taki kraj, w którym działa aż 1600 zamachem zmieść odium starego systemu. Tymczasem na nich napisy. W ten sposób kopie ich nie kosztowały, nie z Zespołu Filmowego „Kadr”. W ramach zwolnień zbioro- braci Warner. Przyznam, a byłem jednym z nielicznych – zamiast Glorii Artis oczekiwała ich – Gloria Victis – Chwała płacili nawet cła, bo odprawa była warunkowa. Pamiętam, wych. Niechybny to znak, że nasza kinematografia kona z racji posiadania dyplomu łódzkiej PWSTviT – upoważ- Zwyciężonym. jak pewnej niedzieli, koniki sprzedawały bilety na Dzieci nieodwołalnie”. nionych do nabycia takiego papieru... ale stchórzyłem. Szefem kinematografii został popierany przez ogół fil- i ryby, a w poniedziałek filmu już nie było. Po Polsce jeździł Ja też, przyszedłszy w tym samym czasie pod bramę Mój operator założył taką firmę, nadał jej – cóż za mowców Juliusz Burski, który w porywie entuzjazmu pod- akwizytor Syreny i ustawiał kinom nowy repertuar”. portierni Wytwórni Filmów Dokumentalnych dowie- przewidywalność – dumną nazwę złożoną z trzech liter jął się wyzwania przestawienia kinematografii na tory ryn- Nie byliśmy przygotowani na drapieżny kapitalizm, działem się, że nasze filmy i nasza Wytwórnia nie ist- wziętych z amerykańskiego alfabetu, nabył pieczątkę kowe. Nikt nie oczekiwał zmiany na gorsze, toteż wszyscy zwłaszcza w strefie kultury filmowej. Wydawało nam się, że nieje. Ktoś zażartował – sądzimy, że to był ten sam por- z anglojęzyczną nazwą i domowym adresem zakładu pro- oczekiwali manny niebieskiej. Burski zaproponował reformę prawa rynku to są na swój sposób elementy sprawiedliwo- tier z filmu Krzysztofa Kieślowskiego – ten, co miał na dukcyjnego, z numerem telefonu i numerem rejestracji pryncypiów i rzutem na taśmę odciął produkcję filmową od ści. A tymczasem, system wypierał z rynku – nieuczciwymi wszystko własny punkt widzenia... Nawet na miejsce tego podatkowej. Ta jednoosobowa firma dysponowała wkrótce uciążliwej „pijawy” – dystrybucji. metodami – filmy polskie.

66 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 67 Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży Łatwe pieniądze, czyli „Przytul mnie” i nie tylko...

Andrzej Haliński Cezary Pazura i Aleksandra Woźniak w serialu 13 posterunek, reż. Maciej Ślesicki Fot. Majewski/AKPA

ylko dwa razy w życiu trafiły mi się – Jeżeli mówisz serio, to daj mi godzinę. – Jasne! Wielkie dzięki. Wpadnij jutro, to od Ziemi obiecanej, więc tym bardziej zacie- dywalne figury były dodatkowym elemen- kasety. My, członkowie ekipy, dostawali- prawdziwe fuchy filmowe. Pierw- – OK. podpiszemy papiery. kawiło mnie, jakaż to propozycja mnie czeka. tem komicznym. Tylko komendantowi śmy „przydział”. Miałem więc spory zapas Tszą był program cykliczny „Przytul Hala sześć na sześć metrów to tyle, co Program okazał się wielkim sukce- – Andrzej, mój syn zaczyna serial kome- Markowi nie było do śmiechu, albowiem prezentów dla młodszych znajomych. mnie” produkowany przez Studio A, nale- duży pokój w starej kamienicy. Kamera sem. Trzy modelki w skąpych kostiu- diowy, 13 posterunek, 40 odcinków. Chcia- Maciek z premedytacją zaczął wykorzysty- To, co mnie zadziwiło, że był niepraw- żące do Macieja Strzembosza, a reżysero- się nie rusza. No to ktoś zawsze będzie mach kąpielowych dla przyzwoitości łabym, żebyś z nim pogadał, wszystko wać to dodatkowe ubarwienie komedii. dopodobnie popularny w kręgach policyj- wany przez Wojciecha Hoflika. Otóż pew- tyłem… Bez sensu. Aż tu nagle zaświtała odziane dodatkowo w skąpe, przeźroczyste ustalił na temat dekoracji, przypilnował Tak jak się umówiliśmy z Basią, zosta- nych. Funkcjonariusze oglądali go namięt- nego wieczoru w Warszawie zadzwonił do mi pewna myśl… Jeżeli w nocnych koszul- tuniczki, porozciągane na łożu w kuszą- budowy… i zniknął. Mamy takiego mło- łem z góry opłacony i pojawiłem się nie na posterunkach, jak i w domu. Na mnie Maciek: kach to, za przeproszeniem, łóżkowo. cych pozach… Wszystko było dobrze, dzieńca, który będzie wysłuchiwał jego dopiero na bankiecie końcowym, chociaż wspomnianym bankiecie, na zakończenie – Cześć! Jesteś w Polsce? A może te panienki porozkładać na okrą- dopóki łóżko nie zaczęło się monotonnie głupich pomysłów i je realizował. Przecież oczywiście z ciekawości zaglądałem na produkcji, jakiś wysoko postawiony oficer, – Tak. głym łóżku z małym ukrytym mechani- obracać wokół własnej osi. Po godzinie nie będę od ciebie wymagać, żebyś stał na halę zdjęciową od czasu do czasu. Młody w stanie mocno wskazującym, chciał mnie – Mam kłopot. Potrzebuję twojej pomocy. zmem, który powoli będzie obracał tą próbnego nagrania pierwsza pozieleniała baczność przez pół roku? Zgoda? Ślesicki był w super formie i istnym gejze- obdarować bronią służbową i polecił dnia Muszę do jutra złożyć projekt nowego pro- konstrukcją. O ile wiem, nie wiadomo zgrabna blondynka i szybko wybiegła – W ciemno! rem zabawnych pomysłów… następnego stawić się w Pałacu Mostow- gramu dla Polsat 2… Tylko widzisz, hala dokładnie kto pierwszy w dziejach cywi- z hali, zasłaniając usta. Pozostałe odmó- Omówiliśmy więc wszystko z synem Trafiłem na taką scenę: na środku deko- skich po pozwolenie. Niestety. Nie posze- ma sześć na sześć metrów, a mają go pro- lizacji wymyślił koło, ale sobie przypisuję wiły grania jeżeli „to to” nie przestanie się Maćkiem. Zaproponowałem mu budynek racji stał prawdziwy żywy osioł, za nim przy- dłem, a pistolet wsunąłem mu niepostrze- wadzić trzy rozebrane panienki. A do tego miejsce drugie. obracać. No cóż, trzeba było się poddać. Straży Pożarnej widoczny z al. Jana Pawła II glądający się mu nieufnie jakiś osobnik żenie do płaszcza. raz będzie jakaś znana kapela rockowa, raz Naszkicowałem to łoże, pikowane aksa- Po kilku godzinach biedne dziewczyny, na (chyba jeszcze wtedy ul. Juliana Marchlew- w kapeluszu i deszczowcu. Przed pyskiem Minął okrągły rok i znowu zostałem aktorzy itp. I to się wszystko ma zmieścić mitem w kolorze burgunda, złocony orna- wpół zdrętwiałe, nie mogły znaleźć sobie skiego) jako posterunek z zewnątrz, a na poczciwego zwierzaka stał z kolei Czarek przywołany przed oblicze Barbary Pec-Śle- w dekoracji… A do tego kamera jest jedna ment w stylu art deco, w tle okno, a za nim kolejnej pozycji… W kucki, podparte na hali dekorację w stylu post-socjalistycznym, Pazura, na którego znak osioł miał wierz- sickiej. i bez jazdy. Pomyśl, proszę! romantyczny księżyc. Do tego krótki opis łokciu, z rękami pod głową itp. Strapiony zaadaptowanym dla potrzeb współczesnej gnąć i tylnymi kopytami „załatwić” nachal- – Tak się podobało, że postanowiono – Jak to rozebrane? Całkiem nagie? mechanizmu poruszającego ten spory producent musiał sprowadzić na stałe policji. Dekorator wnętrz, Ewa Kowalska, nego intruza, wybijając nim drzwi wejściowe, zrobić następne 40 odcinków. Masz jeszcze – No nie… Ciągle trwają dyskusje, czy mebel i posłałem do Macieja faxem, albo- zawodowego masażystę, który każdą po wykonała świetnie swoją pracę, umeblowała a właściwie w tym wypadku „wyjściowe”. rysunki tej dekoracji? Bo z małymi adap- w kostiumach kąpielowych, czy tiulowych, wiem były to czasy, kiedy skanery należały kolei doprowadzał do stanu „używalności”. dekorację w typowe tandetne meble „ogól- Przymiarki trwały dość długo, gdyż albo tacjami trzeba, aby bardzo przypominała prześwitujących, nocnych koszulkach… do rzadkości. Dwugodzinny, codzienny program cie- nopaństwowe” z lat 50., obwiesiła ściany osioł nie reagował na rozkazy Pazury, albo poprzednio zbudowaną. W ogóle całość powinna być trochę tan- Dzwoni telefon. szył się taką popularnością, że zatrwożone najprzeróżniejszymi gadżetami, od plansz osobnik w płaszczu był za daleko i trzeba – Poszukam. Powinienem mieć, ale poza detna. – Dzięki! Że ja nie wpadłem na łóżko! matki oraz dewotki słały setki listów, że z bronią po samochodowe tablice rejestra- go było siłą dociągać do tylnych oślich tym ja ją bardzo dobrze pamiętam. – Maciek! Przecież ty z zasady nie pijesz, – Od tego są ludzie mego fachu… nie można przed 1.00 w nocy zagonić mło- cyjne przeróżnych stanów USA. kopyt… W końcu osioł zaryczał, wierzgnął, – No to stawiajcie. co się stało? – Muszę z tobą jutro podpisać umowę, docianych do łóżka. A ja pod koniec roku Nie przewidziałem, a właściwie zapo- osobnik zniknął, a drzwi wejściowe zostały Tak też się stało. Historia się powtó- – Ja na serio… Nie wiem, co robić! Prze- tylko wiesz jest problem z forsą… Na roz- dostawałem PIT, który znacznie przewyż- mniałem, że komendanta posterunku gra szybko zamienione na specjalnie przygoto- rzyła dokładnie jak za pierwszym razem. cież nie posadzę półgołych panienek na ruch mam dostać bardzo mało… Mogę ci szał sumy za filmy fabularne. Marek Perepeczko, człek potężny o nie- waną kopię z wyciętym kształtem ludzkim Z jedną małą różnicą… Na końcowym kanapach czy krzesłach! Muszę zrobić ten dać 300 złotych, a potem pomyślimy. prawdopodobnym rozmiarze butów. z szeroko rozpostartymi rekami i nogami. bankiecie było aż niebiesko od galowych program, rozumiesz? To ma iść codzien- – Maciek! Znam tę śpiewkę od lat. 13 Posterunek W akcji często wybiegał ze swojego gabi- Po montażu efekt okazał się naprawdę mundurów. Reszty nie pamiętam. Na nie, prawie o północy, i będzie mocno Potraktuj to jako koleżeńską przysługę, Roku pewnego zostałem zawezwany przed netu i zbiegał po kilku schodach. Niestety śmieszny… szczęście stały w pogotowiu produkcyjne przetykane klipami muzycznymi. Młodzi albo daj mi stówę i za każdy program oblicze wspaniałej kierowniczki produkcji, owe schody miały normalne, standardowe Serial był tak popularny, że w wypoży- taksówki, a ich właściciele doskonale to kupią! w przyszłości też po stówie. W porządku? Barbary Pec-Ślesickiej. Z Basią znaliśmy się wymiary, tak więc często jego nieprzewi- czalniach były wielomiesięczne zapisy na znali nasze adresy.

68 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 69 Refleksje: Nie ma stolika Moja (filmowa) muzyka

Strach Jerzy Gruza W „Newsweeku” prof. Głowiński przestrzega przed używaniem przy- miotników, a w „Wyborczej” straszą używaniem rzeczowników. Rze- czownik podobno stygmatyzuje człowieka na całe życie. Bush w swo- Jak zatrzymać Trumpa? ich przemówieniach używał rzeczowników, Obama preferuje przymiot- Martwi się polski dziennikarz. Ilu jest do zatrzymania u nas! niki. Jak tu żyć, jak pisać? Ale jak już umiesz c z y t a ć , to po co Andrzej Panufnik Co pewien czas p i s a ć ! czytam te zapiski i koryguję nazwy, stawiam przecinki, dodaję orzecze- nie. Jak szybko stają się historyczne, zrozumiałe jedynie dla tych, co Tysiąc pięćdziesiąt lat od Chrztu Polski. jeszcze pamiętają albo uczestniczyli w ich powstawaniu. Niestety nie oglądałem telewizji. Czytałem tylko, że nie jest pew- Migotka. Jak reklamy w telewizji albo telewidea piosenek, które – muzyczne powidoki ne, czy to miało miejsce, i gdzie... I że lepiej mieć kilka żon niż jedną… też już się wydają dłużyzną, mimo że trwają o kilka sekund dłużej. Hmm! Pędzi wszystko! Ale to dawniej. Aleksander Błok Jerzy Armata Zacząłem „Wąskooki Mongoł przygląda się agonii pięknej Europy”. na nowo czytać „Biesy” Dostojewskiego. Cóż za wspaniały zbiór prze- sława Ślesickiego. Jego muzykę zabawnych skeczy, postaci i sytuacji, z niesłychanym poczuciem komi- Spór zmu opisanych przez autora. Na przykład, jak po szeregu romantycz- W nocy na lotnisku kupuję gazetę nie w jedynej otwartej, niezapyziałej W Powidokach, swym ostatnim filmie, Andrzej Wajda wykorzystał po latach wykorzystał Grzegorz nych, spotkań między Wierchowieńskim a Barbarą Pietrowną. Ta wpa- budce „Ruchu”, ale w eleganckim sklepie „Relay”. Nie było mnie w kraju utwory Andrzeja Panufnika – „Piano Concerto”, „Landscape”, Królikiewicz w eksperymental- da do jego pokoju, i widząc go spokojnie patrzącego przez okno na peł- tydzień. Czytam zachłannie w taksówce. Mało – o co chodziło napraw- nej fabule Drzewa (1995), a jedną nię księżyca, syczy: dę manifestantom, dużo – o ilości uczestników. Czy na manifestacji KO- „Autumn Music”, „Dreamscape” – kompozytora jakże bliskiego z piosenek z jego muzyką (i sło- – Nigdy panu tego nie zapomnę! D-u było w Warszawie 35 tys., 45 tys. czy 240 tys. przeciwników rządu? wami Władysława Broniewskiego) Czego się spodziewała? Wiemy. Kierowca wtrąca się nieoczekiwanie do rozmowy: w wierności artystycznych wartości bohaterowi swego filmu, z przedwojennych Strachów cytują A sam Wierchowieński! Ilu mamy takich niedocenionych przez re- – I tak za Gierka było nam najlepiej. Zgodzi się pan z tym? realizatorzy serialu Bodo (2016). żim, cenzurę, szykany… profeso- malarzowi Władysławowi Strzemińskiemu. Dwaj znakomici artyści Panufnik, choć rzadko kompo- rów, uczonych, literatów, bojowni- Znów Teatr Sabat awangardowi w absurdalnym socrealistycznym świecie. nował dla filmu, był kinem zain- ków w walce z komunizmem. część 35 Podziwiam energię i pra- teresowany. Tuż po wojnie zade- Mitomanów. cowitość Małgorzaty Po- biutował bowiem jako… reżyser, Czytam dalej pod kątem gro- tockiej. Tyle lat w kółko anufnik, nie mogąc pogo- który spowodował, że nie tylko nie tantem muzycznym eksperymen- realizując Balladę f-moll (1945), teski. to samo. A jednak nie to dzić się z ograniczaniem wolno było wykonywać i wydawać talnego filmu Eugeniusza Cękal- krótką impresję dokumentalną samo, bo odnawia ze- – Nikomu się nie dam wo- swobód przez komunistycz- jego utworów, ale nawet nie można skiego Trzy etiudy Chopina (1937). poświęconą zniszczonej Warsza- dzić za nos! – powtarza stale by- spół. A spektakl tworzy się P ne władze, w 1954 roku opuścił Pol- było wymieniać w publikacjach Pisał również lżejsze formy: nie- wie, ilustrując ją muzycznie tytuło- ły generał. przez człowieka, aktora, skę. Strzemiński, wierny do końca czy audycjach jego nazwiska. zwykle popularną piosenkę „War- wym utworem Fryderyka Chopina. Bohater „Biesów” łapie go nie żywą materię za każdym właśnie za ten nos i wyprowadza razem inną. Miała swo- swoim zasadom, od dwóch lat już Kariera polskiego kompozytora szawskie dzieci” z jego muzyką Po transformacji ustrojowej publicznie z sali. ich ulubieńców mężczyzn, nie żył (zmarł 26 grudnia 1952 ro- znakomicie rozwijała się za gra- i słowami Stanisława Ryszarda w Polsce powstały trzy doku- Skandal. których rzucała, gdy jej się ku w Łodzi). Panufnik natomiast nicą, gdzie często honorowano go Dobrowolskiego wykorzystano menty poświęcone jego osobie A później strofującego go ma znudzili jako materiał… doczekał wolnej Polski (zmarł 27 prestiżowymi nagrodami i tytu- w Ulicy Granicznej (1948) Alek- i twórczości: Andrzej Papuziński Gubernatora gryzie w ucho przy rewiowy. Takim był Ross, października 1991 w londyńskiej łami. W Polsce sytuacja Panuf- sandra Forda oraz w …drodze dale- nakręcił filmy –Andrzej Panufnik asystujących urzędnikach. takim Janek Nowicki, ta- dzielnicy Twickenham). Był muzy- nika poprawiła się dopiero w 1977 kiej przed nami… (1979) Włady- z Londynu i Warszawy (1990) oraz Ale coraz mniej śmiechu. kim został słynny Iwo, co kiem wszechstronnie wykształco- roku, kiedy zezwolono na wyko- Powrót Andrzeja Panufnika (1996), stolika przybrał nazwisko po bo- nym: absolwent Konserwatorium nanie jego utworów podczas War- a Krzysztof Rzączyński – Tatę zza Sen, haterze operetki „Zemsta Warszawskiego, gdzie w latach szawskiej Jesieni. Dziesięć lat póź- żelaznej kurtyny (2009), gdzie śla- w rytmie wojskowej piosenki, wa- Nietoperza”, hrabim… Or- 1932-1936 studiował kompozycję niej został członkiem honorowym dami wybitnego kompozytora tahy młodych ludzi z maczetami, pałkami przebiegają ulice Warsza- łowskim. Teraz jest jakiś młody z repertuarem współczesnym. Iwo traci i teorię muzyki, następnie uczył Związku Kompozytorów Polskich. podróżujemy wraz z Jemem grunt pod nogami w zespole i wśród publiczności. Dramat. wy. Dobijają się do mieszkań, rabują, mordują… Gdzieś daleko policja. się dyrygentury w Wiedniu (1937- Ojczyznę odwiedził w 1990 roku, (Jeremym), jego synem, twórcą Tak się dobrze zapowiadało, potrafił śpiewać dwie godziny naj- Nie dają rady. Zamykam się na łańcuch i podstawiam stół, krzesło pod -1938) i Paryżu (1938-1939). Pod- a w roku następnym został dok- muzyki młodzieżowej i anima- drzwi. Wiem, że też nie dam rady… piękniejsze arie operetkowe, ale czas jest bezwzględny, jego bel canto czas wojny grywał jako pianista torem honoris causa warszawskiej cji, popularnym brytyjskim Budzę się i nie śpię do rana. zmarniało i powoli odchodzi wraz z nim. Pokazuje się w ostatniej rewii w grubym dwurzędowym czarnym paltocie na tle roznegliżowanych (m.in. w duecie z Witoldem Luto- Akademii Muzycznej. didżejem. Wieczór autorski wiotkich tancerek. sławskim), a po jej zakończeniu zo- Muzyka filmowa stanowiła znanego literata. W części „pytania od publiczności” autor monologu- Zgrzyt! stał dyrygentem Filharmonii Kra- margines jego zainteresowań, Przyjechał Oniegin na pogrzeb, pojedynek, pożegnanie ukocha- kowskiej (1945-1946), a następnie był autorem muzyki do zaledwie Andrzej je przez półtorej godziny, nie zostawiając nawet kawałka swego życia, Panufnik o który można by zapytać. nej? – Co to jest? –pytam. – Sam to uszyłem, mój projekt. dyrektorem Filharmonii Warszaw- dwóch filmów fabularnych:Stra - Zresztą wszystko jest już powiedziane. Zwariował. skiej (1946-1947). Szybko spadła na chów (1938) Eugeniusza Cękal- Wychodzimy spiesznie pod pozorem „samopoczucia”. Gdy się tonie i nie ma czym olśniewać „podwarszawki”, chwyta- niego istna lawina prestiżowych skiego i Karola Szołowskiego oraz – Ja…– Ja… – Ja… – Ja… my się klamki razem z drzwiami i zanurzamy wśród śmiechów i kpin nagród kompozytorskich w kraju Zdradzieckiego serca (1947; średni Ale on nie Gombrowicz. w mętną wodę niepamięci… i za granicą. metraż, który nigdy nie wszedł Nie mógł jednak pogodzić na ekrany kin) Jerzego Zarzyc- Wczoraj Festiwal nowej fali się z założeniami jedynie słusz- kiego, oraz dwóch doku- seriali telewizyjnych. Dyskusje. Czytam w dalszym ciągu „Biesy” Dostojew- dowiedziałem się z „Gazety”, że ludzie nie są równi. Jeden jest zdol- nej – obowiązującej od końca lat mentów: Teatr mój widzę skiego. Jak to napisane! Jak najlepszy serial z początkiem, środkiem i zawie- ny, drugi leń, ten jest czarny, ten alkoholik albo narkoman, tamten 40. w Polsce we wszelkich dzie- ogromny (1946) Jerzego wierzący, inny nieuleczalnie chory… Z tego się bierze jednoprocen- szeniem akcji na końcu. Każdy rozdział. Chce się czekać na kolejny odcinek. Autor pisał też na zamówienie. dzinach sztuki – socrealistycz- Zarzyckiego i Jana Mar- towy odsetek ludzi najbogatszych, którzy posiadają majątek całego nej metody twórczej, wyjechał cina Szancera oraz świata. z kraju, osiedlając się w 1954 Ręce dziecka (1946) I nie można tego zmieniać. Zadziwiające! A któż by śmiał? „Cały c z a s , który miałem przed sobą, jest już za mną”. roku w Anglii. W rewanżu wpro- Tadeusza Makar- Roland Topor wadzono w Polsce bezwzględny czyńskiego. Był

cenzuralny zapis na jego nazwisko, także konsul- & Hawkes Collection Jessel/Boosey Fot. Camilla

70 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Swoich nie znacie: Maria Duffek Swoich nie znacie: Maria Duffek

sobie, że świat jest niesprawiedliwy” – zwierza się Maria Duffek. Jej ulubioną dziecięcą zabawą było ubie- ranie papierowych lalek. Nie korzystała z gotowych wzorów, projektowała własne Maria Duffek wersje – i tak powstawały kostiumy dla lalek z wymyślanych przez nią przedstawień teatralnych, do których tworzyła też dekoracje. Podczas zjazdów rodzinnych w zamku w Bie- – znak szczególny: rutowie koło Oleśnicy buszowała po jego kom- natach. Nasłuchała się przy tym opowieści swej cioci o dawnych mieszkańcach zamku. „Wyobraźnia dziecka miała więc wspaniałą pożywkę” – mówi pani Maria. wszechstronność Będąc nastolatką, zjeździła Dolny Śląsk, poznała tamtejsze piękne miasteczka i zabytki. „Podróżowałam z aparatem fotograficznym, Budowa scenografii do filmu Andrzej Bukowiecki uwieczniając nim detale architektoniczne Od pełni do pełni, reż. Tomasz Szafrański

i wysłuchując historii z przeszłości. W pamięci Fot. Archiwum Marii Duffek utkwiła mi zwłaszcza jedna – o uzdrowicielskiej Łączenie w jednych rękach dwóch profesji – scenografa i dekoratora wnętrz – spotyka mocy figury Matki Boskiej z Barda Śląskiego. biało w nas umiejętność sporządzania w krót- materiał był przemalowywany przez malarzy- Uzdrowieni ludzie zamawiali u miejscowych kim czasie dokumentacji filmów i błyskawicz- -kopistów imitujących malarstwo olejne Vin- się w kinematografii dość często. Ale trzech – gdy do tamtych dochodzi zawód malarzy obrazy upamiętniające swoje przy- nego podejmowania decyzji artystycznych na centa van Gogha i animowany poklatkowo. kostiumografa – to rzadkość i dowód wszechstronnych uzdolnień plastycznych. padłości. Oglądałam te malowidła w bardań- planie. Z uwagi na potrzebę wizualnej spójno- „Rafał, po wielu rozmowach z autorem zdjęć skim muzeum. Uczyłam się z nich obyczajów ści między scenografią i kostiumami, Monika Łukaszem Żalem, zaprojektował dekoracje do i strojów ludzi z XVIII i XIX stulecia” – stwier- i ja zajmowałyśmy się kompleksowo całością. blueboxa i greenboxa, które ja miałam wyposa- akim ewenementem jest Maria Duffek dza Duffek. Było to rozwiązanie korzystne zarówno dla żyć w XIX-wieczne sprzęty. Problem polegał na z Wrocławia. Do Doskonałego popo- W całym okresie nauki w szkole podstawo- tych filmików, jak i dla nas: na szybko weryfi- tym, że nikt nie wiedział, jakie rekwizyty, przy Tłudnia Przemysława Wojcieszka czy wej i średniej uczyła się malarstwa i rysunku. kowalnym materiale uczyłyśmy się tego, jaki tak złożonej technice powstawania filmu, mogą Zwerbowanej miłości Tadeusza Króla zapro- Uwielbiała te zajęcia, niemniej od wczesnych ubiór będzie najlepszy dla aktora w danej sce- nam się przydać, a jakie okażą się zbędnym jektowała scenografię (w pierwszym przypad- lat szkolnych miała też inną pasję: kino. Oglą- nerii, jak kostium i wnętrze wzmacniają lub utrudnieniem. Sytuację komplikował niewy- ku wspólnie z Andrzejem Płockim i Rafałem dała wszystkie filmy, które wchodziły na ekrany. tłumią emocje w grze aktorskiej” – tłumaczy soki budżet. Koniec końców na planie w każ- Waltenbergerem, w drugim – tylko z Walten- „Nigdy jednak nie planowałam poświęcenia Maria Duffek. dej scenie pojawiała się olbrzymia przedwo- bergerem). Przy Hienie Grzegorza Lewandow- się kinu, nie przypuszczałam, że splecie się jenna szafa na dokumenty, o dziwo dająca się skiego pracowała jako kostiumograf. Funkcje z nim moje życie” – wyznaje. Powrót do fabuły łatwo adaptować do różnych potrzeb. Mebel scenografa i kostiumografa łączyła w filmie Do filmu fabularnego wróciła za sprawą wybit- ten równie dobrze imitował ladę baru na Mont- Jarosława Marszewskiego Jutro będzie niebo. Od przypadku do kariery nego scenografa, wieloletniego współpracow- martre, co regał na przybory plastyczne w skle- Na planie Przystani Jana Hryniaka i Skorum- O tym, że tak się stało, zdecydował przypadek. nika Krzysztofa Kieślowskiego – Rafała Wal- pie, w którym zaopatrywał się van Gogh, czy powanych Jarosława Żamojdy była dekorato- Maria, będąc już absolwentką historii sztuki tenbergera. W 1996 roku towarzyszyła mu na część mieszczańskiego wystroju mieszkania rem wnętrz. W Świadectwie – fabularyzowa- na Uniwersytecie Jagiellońskim, projektantką dokumentacji holenderskiego, ale realizowa- brata artysty. I to jest chyba najlepsza odpo- nym dokumencie Pawła Pitery o Janie Pawle odzieży i stylistką, zajmowała się odzieżą uni- nego we Wrocławiu, dramatu społecznego wiedź na pytanie, co robią w filmie scenograf II i kardynale Stanisławie Dziwiszu – podzieliła katową, eksponowaną w galeriach sztuki. Nie Mike’a van Diema Charakter, nagrodzonego i kostiumograf. Często z przedmiotu codzien- się z Rafałem Waltenbergerem obowiązkami szukała innego zajęcia, ale w 1991 roku zda- Oscarem dla najlepszego filmu nieangloję- nego użytku, szafy albo zwykłej tkaniny, two- scenografa, a samodzielnie zajęła się kostiu- rzyło się, że mama jej przyjaciółki, Moniki zycznego. „Przez wiele lat dzieliliśmy mię- rzą niecodzienny element obrazów filmowych, mami i dekoracją wnętrz. Konarzewskiej – projektantka kostiumów Iza- dzy siebie czynności scenografa i dekoratora które oglądają widzowie” – mówi Maria Duffek. Maria Duffek jest plastyczką z urodzenia. bella Konarzewska – miała pracować we Wro- wnętrz. Przerzucając się pomysłami, świetnie Mile wspomina też inną tegoroczną pro- Jej rodzice przejawiali uzdolnienia artystyczne. cławiu przy spektaklu telewizyjnym Herku- się uzupełnialiśmy. W poczuciu absolutnego dukcję filmową –Dolinę Bogów Lecha Majew- Dziadek ze strony matki był malarzem i miał les i stajnia Augiasza w reżyserii Stanisława wzajemnego zaufania artystycznego wypra- skiego. „To frapująca opowieść o dwóch talent dekoratorski. Lenartowicza. Jej stałe współpracownice były cowaliśmy sobie podobną estetykę. I co naj- przeciwstawnych światach, która wymagała zajęte, więc zaproponowała córce i Marii jed- ważniejsze: zawsze pracowaliśmy na wspólny wizualnego wsparcia specyficzną koncepcją Dziecięce zabawy, młodzieńcze norazową przygodę z kinem, tym trudniejszą, efekt naszych działań i na to, by jak najlepiej scenograficzną i nasycenia nowatorską tech- fascynacje że nie było gotowych kostiumów; trzeba było służył on filmowi, bo to film był celem, a nasz nologią filmową” – zdradza pani Maria. „A sam Marię ciągnęło do plastyki od dzieciństwa. je dopiero stworzyć. „Jednorazowa” przygoda wkład jedynie środkiem do celu” – przyznaje Lech Majewski jest fascynującym człowiekiem „Bardzo wcześnie zaczęłam bawić się kredkami zaowocowała zarówno w przypadku Moniki, skromnie pani Maria. i ciekawym reżyserem, tworzącym w wielu i farbami, odkryłam wspaniały świat kolo- jak i Marii, już prawie trzydziestoletnią karierą Duffek i Waltenberger trafili jednak – i to dziedzinach sztuki” – dodaje. rów. Rysowałam całe opowiastki o postaciach w kinematografii! niedawno – na film wyjątkowy:Loving Vincent Od pewnego czasu Duffek zajmuje się rów- z mojej wyobraźni. W szkole podstawowej ujaw- Po debiucie obie pracowały jeszcze przy Doroty Kobieli, nakręcony w koprodukcji pol- nież innymi projektami, w tym renowacją niłam zdolności manualne. W trzeciej klasie dwóch francuskich filmach fabularnych, sko-brytyjskiej. Produkcja rozpoczęła się w 2014 kostiumów filmowych z zasobów byłej wro- dzieci miały zrobić samodzielnie karmniki a potem weszły w świat reklamy, który był roku. W specjalnych dekoracjach, powstałych cławskiej WFF oraz przygotowaniami do zbli- dla ptaków. Mój wyszedł bardzo zgrabnie, lecz wówczas w Polsce właściwie czymś nowym. częściowo w Centrum Technologii Audiowi- żającej się 50. rocznicy śmierci Zbigniewa nauczycielka postawiła mi dwóję, bo podejrze- „Muszę przyznać, że nie wyobrażam sobie lep- zualnych (CeTA) – dawnej Wytwórni Filmów Cybulskiego. „Są to dla mnie nowe, niełatwe wała, że pomógł mi ktoś z dorosłych, co było szej szkoły zawodu. Praca w reklamie oznaczała Fabularnych we Wrocławiu, realizowano zdjęcia Maria Duffek wyzwania. Ale tylko takie pomagają przełamać

nieprawdą. Wtedy pierwszy raz uświadomiłam Fot. Archiwum Marii Duffek szybkie przeskoki z tematu na temat, a to wyra- z udziałem aktorów. Uzyskany w ten sposób rutynę” – podkreśla Maria Duffek.

72 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 73 Niewiarygodne przygody polskiego filmu Polish Jazz –

Jerzy Armata wszystko znakomity operator, Sześćdziesiąt lat temu odbył się YES!w Sopocie I Ogólnopolski autor zdjęć do Był jazz), Andrzeja Trzaskowskiego (fortepian) Festiwal Muzyki Jazzowej. Wyjściu z katakumb tej wrogiej i Andrzeja Idona Wojciechow- skiego (trąbka, kotły). socjalistycznym ideałom zgniłej muzyki zza żelaznej kurtyny W filmie Falka evergreeny towarzyszyło, podczas nadmorskich koncertów, blisko Duke’a Ellingtona, Spencera Wil- liamsa, Nicka La Rocka, wyko- pięćdziesiąt tysięcy melomanów, którzy zjechali do tego nywane niegdyś przez Meloma- „peerelowskiego okna na świat” – jak nazwał kiedyś Sopot nów, gra warszawski zespół Old Timers, nie mniej zasłużony dla Franciszek Walicki – z całego kraju, a nawet z państw ościennych. rozwoju polskiego jazzu. Podobnie jak Wojciech Karolak, odpowiedzialny za muzykę w nowym fil- iedy szedł ów legendarny, opowieść o muzyce, przyjaźni jazzu w Polsce: „Początek lat 50. mie Janusza Majewskiego Excen- otwierający pochód, to na i wolności jest hołdem dla pod- Jazz był wtedy u nas zakazany trycy, czyli po słonecznej stronie Ksopockim deptaku nie było ziemnych zespołów próbujących jako typowy przejaw zgnilizny ulicy (2016), brawurowej opowie- gdzie palca wcisnąć. Przez 24 go- grać w kraju – gdzie jako jedynie amerykańskiej”. W filmie Falka, ści z jazzowym big-bandem w roli dziny na dobę trwała przedziwna, słuszna w każdej dziedzinie sztuki inspirowanym historią łódz- głównej, rozgrywającej się w Pol- wspaniała atmosfera. Tłumy nie- obowiązywała poetyka socreali- kiego zespołu Melomani, spo- sce schyłku lat 50. ustannie przewalały się po dep- styczna – zakazaną muzykę impe- tykają się po latach dawni koledzy Janusz Majewski zawsze był takach, tysiące koczowało na pla- rialistyczną. Był jazz ma współ- z zespołu. W ostatniej scenie – wierny jazzowi. Muzykę do debiu- żach. Wszyscy ze sobą nawiązy- czesną klamrę. Jest rok 1981. nad grobem kolegi – widzimy tanckiego Sublokatora (1966), wali kontakt. W Sopocie pojawiły Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, na ekranie: Jerzego „Dudusia” przypomnianego niedawno się pewne określone środowiska. lider słynnego zespołu Melomani Matuszkiewicza (saksofon), w kinie Kultura w odnowionej Trudno pominąć Piwnicę Pod Ba- (notabene były student Wydziału Witolda Kujawskiego (kontra- cyfrowo wersji, skomponował ranami, teatrzyk Bim-Bom, z Cy- Operatorskiego łódzkiej Szkoły bas), Witolda „Dentoxa” Sobociń- Andrzej Kurylewicz. Notabene bulskim, Afanasjewem, Kobielą. Filmowej), wspomina początki skiego (perkusja, puzon, a nade re-premierowy pokaz tego filmu Tu następowało silne związanie poprzedziła projekcja krótkiego się tej generacji” – wspomina Jan dokumentu Opus jazz z kwinte- Ptaszyn Wróblewski. tem tego znakomitego muzyka Zanim nastąpiło to euforyczne i kompozytora, nakręconego przez wyjście na powierzchnię, fanatycy Majewskiego trzy lata wcześniej. muzyki synkopowanej uprawiali Jest w Excentrykach… scena, ją niemal konspiracyjnie, głównie w której główny bohater wyznaje: w mieszkaniach prywatnych czy „Moją ojczyzną jest muzyka”. studenckich piwniczkach, stąd Reżyser przyznaje, że jego rów- pierwsza połowa lat 50. w dziejach nież. Falka zresztą chyba też. polskiego jazzu bywa nazywana Przy okazji warto odnotować, że okresem katakumbowym. Pięknie fantastyczna seria „Polish Jazz”, opowiada o nim Feliks Falk w fil- składająca się z 76 albumów mie Był jazz (1981), zrealizowa- nagranych w latach 1964-1990, nym – cóż za chichot historii – tuż powraca w perfekcyjnie przygo- przed wprowadzeniem w naszym towanych edycjach – na kompak- kraju stanu wojennego (premiera tach i winylach, co więcej, przygo- odbyła się dopiero w prima apri- towano nawet krążek premierowy: lis roku 1984, po niemal trzylet- nagrał go Zbigniew Namysłowski nim leżakowaniu na półkach). Był jazz, reż. Feliks Falk ze swoim kwintetem, a jego tytuł

Ta pełna suspensu przejmująca Narodowa Zebra/Filmoteka Fot. Andrzej Wyrozębski/SF brzmi: „Polish Jazz – YES!”.

74 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 Miejsca: kino Kijów Miejsca: kino Kijów

Słynna mozaika autorstwa Krystyny Zgud- (wspomnianą wewnętrzną i zewnętrzną, mowy). Zdarzały się jednak także oklaski dla -Strachockiej widziała niejedno. Sama zresztą przy tylnym wyjściu, projektu samego Cęc- członków PZPR, którzy urządzali tu sobie jest również źródłem niezliczonych interpre- kiewicza) i charakterystycznym dachem zjazdy. Współcześnie, również politycy tu Jak huczna premiera, tacji, a nawet miejskich legend. „Każda płytka z wcięciami – „piątą powierzchnią budynku”. zaglądają. Nie wiedzieć czemu, kino chyba była osobno wypalana i dobierana. Każdy Dziś mówi się o Kijowie, że jest jednym specjalnie za nimi nie przepada. Gdy prze- z widzów nieco inaczej ją odczytuje. Niektó- z „najlepszych polskich przykładów neo- mawiał Aleksander Kwaśniewski, po scenie rzy np. widzą w niej dowód na to, że życie ekspresjonistycznej architektury późnego zaczęła lać się woda z przerdzewiałej rury. pochodzi z kosmosu. Po prawej jest fragment, modernizmu”. Gdy przemawiał Jarosław Kaczyński, spalił to tylko który żartobliwie nazywam »plemnikiem Budowa nie obyła się bez perypetii. Archi- się główny bezpiecznik prądu. z piórkiem«. Piórko, rzecz jasna, krakowskie! tekt tak pięć lat temu wspominał tamten okres: Żarty na bok. Kijów był perłą nowoczesno- Mówi się, że kto tego miejsca dotknie, ten „Ówczesny Zarząd Kinematografii zwrócił ści, gdy go otwierano. Jest nią i dziś. Grun- spodziewać się może powiększenia rodziny. się do mnie z prośbą o zajęcie się projektem towny remont obiekt przeszedł w roku 2001, Interpretacji jest, oczywiście, wiele” – mówi kina. Wpadłem na trochę szatański pomysł. niemniej zarówno wcześniej, jak i później Ryszard Rutkowski, wieloletni prezes spółki Zapytałem, czy można wyłożyć to najzwy- zawsze coś udoskonalano – czy to salę stu- Kijów.Centrum Apollo Film, do której obiekt należy. „Uwa- klejszą płytką ceramiczną, jaką się wykłada dyjną, czy – w podziemiach – klubową, czy to Dagmara Romanowska

Ten budynek znają wszyscy filmowcy w Polsce i nie tylko. W listopadzie, razem z hotelem Cracovia, wpisany został do małopolskiego rejestru zabytków. Trudno wyobrazić sobie filmowy Kraków bez kina Kijów – od niedawna Kijów.Centrum.

2017 roku kino obchodzić będzie filmów związanych z Krakowem; lokalne Łowcy autografów pod Kijowem szybko swoje 50-lecie. Jest nieco młod- i światowe – jak chociażby Listy Schindlera zapełniają swoje kajety. Polskich mistrzów, Wsze od Krakowskiego Festiwalu Stevena Spielberga. „Dzień po dniu odbyły którzy przekroczyli mury kina, zliczyć się po Filmowego, chociaż przez lata bardzo się się trzy światowe premiery: w Tel Awiwie, prostu nie da. Zdjęcia niektórych z nich można z nim zrosło. Gdy festiwal swoje centrum – Berlinie i Krakowie” – wspomina Krzysztof podziwiać tuż obok Filmowej Cafe. Dla wielu recepcję przeniósł do Małopolskiego Ogrodu Gierat, który pełnił wówczas funkcję wice- miejsce to stało się poniekąd drugim domem. Sztuki, nie brakowało głosów zdziwienia, prezydenta Krakowa. – „Przy wejściu grał Wielokrotnie zaglądał tu Roman Polański. nawet sprzeciwu: „Tak nie można!”. Niemniej, zespół Kroke. Steven Spielberg podszedł do Jeszcze częściej – Andrzej Wajda. Mistrz to ciągle niezmiernie ważny punkt na festi- nich, wziął klarnet i sam zaczął grać. Takich raz, przy okazji premiery odrestaurowanej walowej mapie: tu KFF się rozpoczyna i koń- chwil się nie zapomina”. cyfrowo Ziemi obiecanej, niespodziewanie – czy, tu odbywają się najważniejsze projekcje. Jadąc Alejami, od razu zwraca się uwagę i ku zachwytowi publiczności – przejął prowa- Nie ma chyba twórcy, który właśnie tu nie na czerwony dywan, reflektory. Zawsze wia- dzenie gali od Magdaleny Miśki-Jackowskiej. chciałby trafić ze swoim nowym dziełem. domo, że wiąże się to z wizytą wyśmienitych Wspomnień i anegdot związanych z Kijo- Tutaj też gościć chce wiele innych imprez gości albo eleganckim wieczorem operowo- wem jest bez liku. Tyle, co pracowników, i przeglądów. -teatralnym. Transmisje na żywo (większość gości, widzów i wolontariuszy, którzy przewi- Ale czy można się dziwić? Imponująca sala kin decyduje się na retransmisje) widowisk nęli się przez jego mury. Wiele z nich ubar- na 828 miejsc (pierwotnie około 1000), znako- takich, jak „Manon Lescout” Giacoma Pucci- wia m.in. wydany na 50-lecie album Kra- Kino Kijów.Centrum

micie nagłośniona, z nowoczesnym ekranem niego, „Poławiacze pereł” Georges’a Bizeta kowskiego Festiwalu Filmowego... Kto nie Fot. Kino Kijów.Centrum „wielkości boiska do siatkówki”: 10 metrów czy „Don Giovanniego” Wolfganga Amade- słyszał o tym, co „wyprawiało się” w kabinach wysokości na 18 szerokości – zawieszonym usza Mozarta wypełniają obiekt po brzegi. translatorskich – to otwierany szampan, to żam, że wartość mozaiki polega na tym, że posadzki w łazienkach. Według władz prze- anteny do transmisji na żywo, czy Filmową na 45-lecie kina, w 2012 roku. Krakowskie Cieszą się tak dużym powodzeniem, że przy- roznoszące się dookoła zapachy obiadów w tych zestawieniach i barw, i form można kroczono znacznie koszty, jakie były przewi- Cafe. W 2007 Kijów jako pierwszy w Polsce gazety nie mogły wtedy wyjść z podziwu: czyniły się do powrotu instytucji zwanej nie- zapracowanych tłumaczy… Kto nie zna (nie się domyślać wielu rzeczy, i każde poko- dziane na budowę tego kina. Zrobił się ruch zaprosił widzów na seanse z cyfrowego pro- „Do zamontowania ekranu potrzeba było gdyś konikiem. Nie brakuje też najmłodszych przeżył?) nocnych seansów, w trakcie których lenie będzie widziało coś innego w niej” – w Krakowie, że chyba czas skończyć z tym, jektora 3D. Tu – pod wodzą Ryszarda Rut- aż 20 osób. Ważna była także temperatura widzów. Dzieciaki z rodzicami przychodzą nie tylko w ekran się wpatrywano i nie tylko w powstałym przy okazji 45-lecia barwnym co ja tam wydziwiam. Podjęto decyzję o ogra- kowskiego – narodziła się koncepcja Mało- w pomieszczeniu. Nie mogła być niższa, na seanse Festiwalu Filmów Dla Dzieci. Mło- kawę popijano? Kto nie widział choćby jed- reportażu (materiał dostępny jest w inter- niczeniu dalszego napływu kosztów, a mnie polskiej Sieci Kin Cyfrowych. „Niezbyt nam niż 24 stopnie Celsjusza” – rozpisywała dzież gromadzi się na spotkaniach ze sła- nej uroczej „scenki rodzajowej”? Raz pewien necie) komentował architekt Witold Cęc- zabroniono projektowania w ogóle na tere- na początku ufano, że to przyszłość kina” – się „Gazeta Krakowska”. Chociaż dookoła wami hollywoodzkimi sprowadzanymi przez poirytowany reżyser gonił po holu naszego kiewicz, projektant Kijowa. nie miasta…”. Witold Cęckiewicz postanowił śmieje się teraz prezes. wyrosło mnóstwo multipleksów, w Kijowie festiwal Off Camera – chociażby z Benedic- redaktora naczelnego Jerzego Armatę. „Uka- Koncepcja wybudowania nowoczesnego zatem po kryjomu, pod osłoną płacht wiszą- Kijów.Centrum na pewno nas jeszcze nadal najlepiej ogląda się wielkoformatowe tem Cumberbatchem czy Joshem Hartnet- trupię cię!” – krzyczał. Wszystko z powodu obiektu kinowego zrodziła się pod koniec cych na rusztowaniu, mozaikę położyć. Póź- zaskoczy. W planach jest jeszcze jedna salka, produkcje. Może tylko IMAX stanowi jakąś tem. Poza kilkoma malkontentami, wszyscy niefortunnego bardzo asynchronu, zawinio- lat 50. Kielnie i łopaty w ruch poszły w roku niej były już tylko brawa. a w 2017 roku obchody nobliwego jubileuszu. konkurencję. w grodzie Kraka zachwyceni byli premierą nego przez kinooperatora. Ile razy rozlegał 1962. Pięć lat później – w listopadzie – pokaz Przede wszystkim przy okazji Ogólno- Zapowiedziano już specjalne pokazy filmowe, To w Kijowie odbywają się najhuczniejsze, Harry’ego Pottera i Księcia Półkrwi – oczy- się tu śmiech, płynęły łzy szczęścia, widać Wojny i pokoju Siergieja Bondarczuka zain- polskiego i Międzynarodowego Festiwalu zwiedzanie kina i uroczyste urodziny. Kino najbardziej uroczyste premiery: festiwalowe, wiście z udziałem aktorów. było przygaszony półuśmiech przegranych? augurował działalność placówki – z prze- Filmów Dokumentalnych i Krótkometra- wielkie, ale i tak nie wiem, czy wszyscy jego szkloną ścianą frontową, dwoma mozaikami żowych (dzisiejszy Krakowski Festiwal Fil- wielbiciele się w nim pomieszczą.

76 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 77 Studio Munka Studio Munka

we i długoletnie. Zawsze bliższe wszystko naprawić. Ale wierzę, Jak reagowali na ukończo- ponujesz tylko dramatu, ale mi były rozpady. Na tle takich że pomiędzy ludźmi może zda- ny film? również te dobre sytuacje. Ży- doświadczeń, decyzja dziad- rzyć się coś dobrego, co spra- To było dla nich duże przeżycie. cie ludzkie przecież składa się ków wydała mi się wzruszająca wia, że nagle ich relacja prze- Pierwszy raz zobaczyli ten do- z chwil radosnych i smutnych. i godna opowiedzenia. chodzi na inny poziom. Nagle kument na premierze przy peł- Starałam się zrobić z tego war- jest prościej do siebie dotrzeć. nej sali w kinie Kultura. tość. Takie trudności się zdarza- Mnie też to poruszyło. ją i każdy próbuje sobie z nimi Zdecydowali się na coś nieoczy- To wstęp do głębszego współ- Dopiero wtedy? To też świad- poradzić najlepiej jak umie. wistego: po długiej rozłące i roz- odczuwania. Przejdźmy do czy o ich odwadze. padzie postanowili wrócić do twoich charyzmatycznych bo- Zawsze jest pewien rodzaj stra- Dalej będziesz realizowała do- siebie. Bardzo im kibicowałam. haterów, którzy posiadają nie- chu przed zobaczeniem siebie kumenty? Montaż trwał długo, ponieważ zwykły potencjał „filmowy”. na dużym ekranie, w sali peł- Dokument jest okazją do spo- chciałam być wobec tej sytu- W sumie to też zasługa kame- nej ludzi, którzy mają prawo cię tkania z ludźmi – to filmo- acji uczciwa. Nie chciałam oce- ry, która ich wnikliwie obser- ocenić. Stresowałam się pierw- wy wyznacznik tego, co robi- niać, tylko pokazać emocje wy- wuje. Dodatkowo, ta nieroz- szym publicznym pokazem. To łam od zawsze, czyli obserwa- nikające z ich wspólnego życia wiązana sprawa dramatur- była przecież weryfikacja mo- cji rzeczywistości. Chciałabym pod jednym dachem. Dziadko- gicznie napędza konflikt. jej pracy. Nie byłam już w ogó- rozwijać się także fabularnie, wie próbowali się porozumieć W tym sensie film ma dobrą le obiektywna. Najważniejsi dla bo fabuła daje inne możliwości i dogadać, żeby móc na nowo konstrukcję. Jest bardzo sil- mnie byli dziadkowie – za jedną opowiadania historii. W doku- być razem. Dlatego też w fil- ny konflikt, który nie pokazuje rękę trzymałam babcię, za dru- mencie trzeba uważać, żeby fil- Więzi, reż. Zofia Kowalewska mie nie ma tylko sytuacji kon- wszystkiego wprost. gą dziadka. Bardziej spogląda- mem nie skrzywdzić żywego

Fot. Studio Munka-SFP Fot. Studio fliktowych. Szukałam momen- łam na dziadków niż na film. Pa- człowieka. W fabule nie ma te- tów, w których dziadkowie na- Wiele tam podskórnych emo- trzyłam na ich reakcje. Ludzie go ograniczenia. Cały czas re- prawdę próbują ze sobą rozma- cji. Jak reagowali dziadkowie się śmiali. Dlatego na począt- alizuję etiudy w Szkole Filmo- wiać. Obserwowałam, na ile im na początku? ku się przestraszyłam, czy ja ich wej w Łodzi, jestem też na kur- się to udaje, a na ile się rozmija- Oni są bardzo otwarci i przy- nie wyśmiałam. Czy pokazałam sie dokumentalnym w Szko- ją. Montaż był ważny, bo chcia- zwyczajeni do artystycznych ich tak, żeby ludzie ich polubi- le Wajdy. Praca nad Więzia- łam przedstawić równych sobie działań, bo ich córka, moja ma- li? Współczuli im? Dziadkowie mi była wyjątkowa, intymna Chciałam pokazać bohaterów. W takim sensie, że- ma, jest aktorką. Mój tata – dra- na szczęście śmiali się razem i ważna. Szukam kolejnych ta- by nie wyrokować o winie – po- maturgiem i reżyserem teatral- z widownią. Myślę, że w przeła- kich historii. kazać, że to trudne zarówno dla nym. Traktujemy się po part- maniu stresu, związanego z po- babci, jak i dla dziadka. Mają je- nersku. Nie mieli problemu kazaniem siebie na ekranie, po- den wspólny cel, bo obydwoje z tym, że przyjechałam do nich mogła im fala ciepłych emo- równych sobie bohaterów zdecydowali się ponownie być z kamerą. Moja babcia chcia- cji, jaką dostali od publiczności razem. Babcia przyjęła dziadka ła być aktorką i przez pewien w trakcie i po pokazie. Później z powrotem. W kontekście ca- czas śpiewała w operze. Następ- rozmawialiśmy w gronie ro- łej naszej rodziny to niezwykle nie, już dla Studia Munka, mu- dzinnym o tym, co jubileusz Z Zofią Kowalewską, reżyserką filmu Więzi, istotne – w końcu ja, moja ma- siałam nagrać więcej materia- zmienił w ich życiu. Pomię- ma i siostra – jesteśmy częścią łów, więc przyjechałam z ekipą. dzy moimi dziadkami wyda- rozmawia Albert Kiciński tej relacji. Z operatorką Weroniką Bilską rzyło się coś dobrego. Teraz i dźwiękowcem Krzysztofem Ri- film stał się medialny po do- Krótkometrażowy dokument Więzi w reżyserii Zofii Kowalewskiej zdobył już nagrody Musiałaś pójść na trudne danem, którzy oprócz tego, że staniu się na shortlistę osca- kompromisy. są utalentowanymi filmowcami rową, więc wielu sąsiadów, Kowalewskiej Fot. Archiwum Zofii na festiwalu w Krakowie, Koszalinie i Lipsku, znalazł się na shortliście oscarowej oraz Od początku musiałam pogo- to są też niesamowicie ciepły- dalsza rodzina – zaczy- dzić dwie role – wnuczki i fil- mi ludźmi. I mają ogromne do- nają się do dziadków zakwalifikował się na Sundance. Producentem filmu jest Studio Munka działające przy mowca. Chciałam, żeby dziad- świadczenie dokumentalne. In- odzywać. Dziadko- Stowarzyszeniu Filmowców Polskich. kowie czuli się komfortowo. Ta tuicyjnie bardzo dobrze wpisali wie stali się rozpo- historia jest delikatna i intym- się w ten dom. znawalni na osie- na, więc trzeba było dużej uważ- dlu. Ja się tyl- Albert Kiciński: Wszystko bez uzgodnienia z babcią de- rzaniem się, pod sarkazmem – dwie krótkie etiudy. Montaż za- ności, żeby to wszystko zbalan- W domu pojawiły się dwie doko upewniam, zaczęło się ponoć jeszcze w li- skę do prasowania i suszarkę do których jako ich wnuczka jął ponad rok. sować. Starałam się opowie- datkowe osoby spoza rodziny. czy się z tym ceum? do ubrań. Wywiązała się z tego byłam przyzwyczajona – kry- dzieć historię moich dziadków Wszyscy oswoiliśmy się ze so- wszystkim Zofia Kowalewska: Bardzo dwugodzinna, momentami za- ją się trudne emocje, które moi Dlaczego chciałaś opowie- ze swojego punktu widzenia, ja- bą. Było bardzo rodzinnie. dobrze czu- chciałam zrobić film dokumen- bawna kłótnia, która w końcu najbliżsi starają się przepraco- dzieć tę historię? Co się w tym ko wnuczki – z miłością do bo- Mieszkałam u swoich dziadków ją. Ten film talny, aby dostać się do szkoły została ucięta przez babcię sło- wać. Poczułam, że jest tu temat jeszcze kryło? haterów, czułością i współczu- podczas kręcenia. Babcia się do pewnego filmowej. Nie miałam żadne- wami: „Przyszedłeś po ośmiu na film. Ten film jest bardzo intymny, ciem. Tylko w ten sposób mo- uparła, że chce gotować obia- stopnia scalił go doświadczenia, próbowałam latach siedzenia z inną kobie- bo opowiada osobistą historię głam opowiedzieć o trudnych dy dla nas wszystkich. Siadali- rodzinę. więc swoich sił, rozwijając jed- tą i będziesz mi dom wywracał Ile zajął ci okres zdjęciowy członków mojej rodziny. W swo- emocjach bez naruszania gra- śmy do obiadu w połowie dnia, nocześnie kilka tematów. W rado góry nogami”. Dziadkowie wraz z montażem? im życiu widziałam wiele roz- nic. Doprowadziło to wszystko babcia się nas pytała jak zdjęcia, Z tym, co mach takich prób filmowych usiedli w milczeniu do obiadu Dwa i pół roku. Już dostałam padających się związków. Moi do jubileuszu, na którym pada dziadek pokazywał jakieś foto- już powie- pojechałam z kamerą do mo- i żadne z nich już się nie ode- się do Szkoły Filmowej w Ło- rodzice rozstali się, kiedy by- słowo „przepraszam”. Oczywi- grafie z młodości – zrobił się dziane, ła- ich dziadków. Nagrałam sce- zwało. Zrozumiałam wtedy, że dzii, równolegle z tym filmem łam mała. Właściwie nie znałam ście w życiu rzadko samo sło- fajny krąg rodzinny. Bardzo do- twiej się nę, w której mój dziadek kupił pod tym zabawnym przekoma- kręciłam i montowałam jeszcze związków, które byłyby szczęśli- wo „przepraszam” jest w stanie brze wspominam ten czas. oswoić. Nie eks- Zofia Kowalewska

78 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 79 Studio Munka Kup DVD „Polskie Debiuty 2016”! DVD „Polskie Debiuty” to wydawany cyklicznie zestaw najnowszych produkcji Studia Munka. W tym roku została wydana jubileuszowa – 10. edycja, na której znalazło się 19 filmów zrealizowanych w ramach wszystkich trzech programów krótkometrażowych prowadzonych w Studiu: „Młodej Animacji” „Pierwszego Dokumentu” i „30 Minut”. DVD można kupować na stronie www.studiomunka.pl.

Anna Kot

a kompilację „Polskie De- mentary Short Subject czy Otwar- biuty 2016” trafiło dzie- cie Piotra Adamskiego – laureat Nsięć fabuł, pięć dokumen- Srebrnego Lajkonika na ubiegło- tów i cztery animacje. Są to filmy, rocznym KFF. które na swoim koncie mają już Patronami medialnymi wydaw- festiwalowe sukcesy. Wśród nich nictwa są TVP Kultura, Polskie Ra- znalazły się m.in. Więzi Zofii Ko- dio Czwórka, cojestgrane24, mie- walewskiej – tegoroczny triumfa- sięcznik „Kino”, „Magazyn Filmo- tor na m.in. Krakowskim Festiwalu wy”, „FilmPro”, „Film&TV Kame- Filmowym i Koszalińskim Festiwa- ra”, portal Filmweb oraz audiowi- lu Debiutów Filmowych „Młodzi zualni.pl. Patronem „Polskich De- i Film” – które walczą o nomina- biutów 2016” jest również Legal-

cję oscarową w kategorii Docu- na Kultura. Munka-SFP Fot. Studio

„Główne role w Falach powie- rzyłem autentycznym dziewczynom, które wchodziły w doro- Fale w kinach! słość. Ania i Kasia wyposażyły swoje postacie fabularne we wła- Od 9 grudnia w kinach w całej Polsce można oglądać Fale sne cechy. Prywatnie dziewczyny są bliskimi przyjaciółkami. Ta w reżyserii Grzegorza Zaricznego. Jest to pełnometrażowy ich silna więź była dla mnie bar- debiut fabularny wyprodukowany w Studiu Munka. dzo istotna przy tworzeniu historii pokazującej świat, w którym Dystrybutorem filmu jest Kino Świat. nie do końca wszystko działa” – mówi Grzegorz Zariczny. W ro- nia i Kasia, siedemnasto- aby zostać zawodowymi fryzjer- z otoczeniem. Między dziewczy- lę Ani i Kasi wcieliły się auten- latki wchodzące w do- kami. Póki co, odbywają prakty- nami rodzi się głęboka więź. Nie- tyczne dziewczyny – Anna Kę- Arosłość, chcą wyzwolić ki w niewielkim salonie. Zmiany, spodziewanie na drodze Ani staje sek i Katarzyna Kopeć – które się z rodzinnego miasta i zmie- o których marzą, wymagają wiele matka, z którą dziewczyna od lat za pomocą języka filmu fabular- nić dotychczasowe życie. Marzą, wysiłku i rodzą poważny konflikt nie miała kontaktu. nego postanowiły poprzez swoje postacie opowiedzieć o losie wielu dziewczyn podobnych do nich. Dziewczyn, które potrzebu- ją być zauważone i zrozumiane. Za zdjęcia do filmu odpowie- dzialna jest Weronika Bilska, a za dźwięk Krzysztof Ridan. Autorem scenografii jest Grzegorz Piątkow- ski, kostiumów Julia Jarża-Brata- niec, a za charakteryzację odpo- wiadała Beata Rółkowska. Film powstał w koprodukcji z TVP i Krakowskim Biurem Festiwalo- Fale, reż. Grzegorz Zariczny

Fot. Mirosław Sosnowski/Studio Munka-SFP Fot. Mirosław Sosnowski/Studio wym. A.K.

80 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 PISF PISF

Jakie jest twoje zdanie o polskim kinie? Agenci sprzedaży filmów pojawili się Jeżeli chodzi o sprzedaż i dystrybucję Polskie kino ma się bardzo dobrze. Macie w Hiszpanii na początku lat 90. Istniało filmów, to sytuacja zmienia się bardzo wielu młodych zdolnych filmowców: reży- wtedy około jedenastu firm. Dzisiaj mamy dynamicznie. Współcześni widzowie serów, scenarzystów, producentów. Pol- już tylko trzy zajmujące się międzynaro- oglądają filmy na wiele różnych sposo- skie filmy są obecne na wielu między- dową sprzedażą filmów. Jedną z nich jest bów. Jeszcze trzy lata temu mieliśmy narodowych festiwalach i zdobywają na Latido Films. Powstaliśmy w 2003 roku. bardzo dużo przedsprzedaży filmów do Polskie kino nich coraz więcej nagród. Produkcjami, Zaistnieliśmy na szerszą skalę dzięki fil- dystrybucji kinowej. Teraz się to już nie które odbiły się w ostatnim czasie szero- mowi Sekret jej oczu w reżyserii Juana José zdarza, chyba że ma się tytuł, w którym kim echem w wielu miejscach na świecie Campanelli, który otrzymał Oscara dla występują gwiazdy. Dystrybutorzy nie są oprócz Placu zabaw na przykład Córki Najlepszego Filmu Nieanglojęzycznego. chcą ryzykować, przestali kupować filmy ma się Oscar Alonso bardzo dobrze Z Oscarem Alonso, międzynarodowym agentem sprzedaży Placu zabaw Bartosza M. Kowalskiego, rozmawia Paulina Bez

Paulina Bez: Co spowodowało, że edycji Międzynarodowego Festiwalu gdzie spotkał się z podobnymi reakcjami. polski debiut Plac zabaw Bartosza Filmowego w San Sebastian. Film Plac zabaw jest porównywany m.in. do fil- M. Kowalskiego znalazł się w ofercie wywołał bardzo skrajne emocje wśród mów Michaela Henekego ale w pewnym Latido Films? widzów i krytyków filmowych. sensie to również horror. Krew nie leje się Oscar Alonso: Specjalizujemy się Plac zabaw to niezwykle silne doświad- jak w filmach Quentina Tarantino, mamy w kinie hiszpańskojęzycznym. W naszej czenie kinowe. To film, który wywołuje tutaj jednak prawdziwą przemoc. Myślę, że ofercie mamy wiele produkcji zrealizo- w ludziach bardzo różne uczucia, skłania to wspaniały obraz, ale szanuję również zda- wanych przez reżyserów z Ameryki Połu- do dyskusji, do myślenia, zostaje w głowie nie tych, którym się on nie podoba. dniowej m.in. Honorowego obywatela, jeszcze tydzień po wizycie w kinie. Kiedy który jest argentyńskim kandydatem obejrzeliśmy po raz pierwszy Plac zabaw Co twoim zdaniem jest najważniejszym do Oscara w kategorii Najlepszy Film w biurze Latido Films w Madrycie, skoń- przesłaniem Placu zabaw? Nieanglojęzyczny i ma na swym koncie czyło się to tym, że połowa z nas była na tak, To film o czymś, co jest bardzo uniwer- nagrodę dla najlepszego aktora (Oscar a połowa na nie. Zareagowaliśmy w emo- salne – o braku wartości, o tym jak coraz Martinez) na festiwalu w Wenecji. Posta- cjonalny sposób tylko we własnym gro- bardziej przestają być one ważne, w szcze- nowiliśmy jednak rozszerzyć nasz reper- nie. Podobnie dzieje się podczas pokazów gólności dla młodych ludzi. Plac zabaw tuar. Zaczęliśmy również przyglądać się w kinie. W San Sebastian jest specjalna sek- jest portretem współczesnych nastolatków, filmom z Europy Wschodniej. Szukamy cja konkursowa dla młodych reżyserów New ale również społeczeństwa, w którym nie ciekawych młodych reżyserów – debiu- Directors, ale Plac zabaw był tak mocny, że ma już żadnych zasad, hamulców, gdzie tantów i również tych, którzy mają już na organizatorzy wzięli go do Konkursu Głów- wszystko zamieszczamy na Facebooku. swoim koncie dwie, trzy produkcje. Szu- nego. W czasie pokazu z sali kinowej wyszło Fot. Alonso Archiwum Oscara kamy mocnych, dobrych filmów, które wiele osób. Później kilkaset innych, które Czy tematyka filmu wpływa mocno nas czymś zaskoczą, nie powtarzają wciąż zostały, oklaskiwało film przez dziesięć na jego zagraniczną sprzedaż Dancingu Agnieszki Smoczyńskiej, Body/ W naszym katalogu znajdują się filmy arty- na etapie scenariusza. Również telewi- tych samych schematów. Takim filmem minut. W ciągu piętnastu minut po poka- i dystrybucję? Ciało Małgorzaty Szumowskiej czy Zjed- styczne, które są pokazywane i nagradzane zje kupują coraz mniej. Platformy VOD bez wątpienia jest Plac zabaw. Intere- zie mieliśmy cały przekrój najróżniejszych Po festiwalu w San Sebastian znaleźliśmy noczone Stany Miłości Tomasza Wasilew- na najważniejszych festiwalach filmowych się rozrastają, ale też nie wiadomo jaka sują nas filmowcy, którzy mieszają style reakcji, co było bardzo ciekawym doświad- dystrybutora w Hiszpanii. Dostaję wiele skiego. Polska jest również znana ze szkół na świecie, ale również trochę lżejsze kino będzie ich przyszłość za rok, czy dwa lata. filmowe, próbują opowiedzieć historie czeniem. Niektórzy dziennikarze pisali, że głosów od ludzi z branży filmowej, że film filmowych. Macie bardzo dobrą strukturę gatunkowe. Współpracujemy ze znanymi Czasami ciężko jest wytłumaczyć pro- w nowy, nietypowy sposób. Wierzymy to arcydzieło. Inni mówili, że powinien być im się podoba, że są nim zainteresowani. branżową, której nie mają inne kraje, Pol- i cenionymi reżyserami jak Carlos Saura ducentowi, że jego film nie nadaje się na w wielki talent Bartosza M. Kowalskiego pokazywany w szkołach średnich. Jesz- Są jednak również tacy, którzy przyznają, ski Instytut Sztuki Filmowej, regionalne czy Arturo Ripstein. Cały czas jednak się duży ekran, ale na inne nośniki. Z drugiej i w to, że w przyszłości jego kariera nabie- cze inni mieli zupełnie odmienne zdanie. że nie są wystarczająco odważni, aby go fundusze filmowe. rozwijamy i jak wspomniałem wcześniej strony mamy widzów, którzy coraz chęt- rze rozpędu. Film Bartosza M. Kowalskiego pokazaliśmy od nas kupić. To nie jest „łatwy” film i jego szukamy również nowych talentów. niej oglądają filmy na telefonach komór- również m.in. na festiwalu Fantastic Fest zagraniczna dystrybucja oraz promocja Jak wygląda sytuacja agentów kowych i to do nich trzeba będzie się Światowa premiera Placu zabaw odbyła w Austin w USA, Warszawskim Festiwalu muszą być dobrze przemyślane i zaplano- sprzedaży w Hiszpanii? Jaką pozycję Co sądzisz o europejskim rynku dostosować, przygotować filmy również się w Konkursie Głównym tegorocznej Filmowym czy BFI London Film Festival, wane. wśród nich ma Latido Films? dystrybucji filmów? do takiego odbioru.

82 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 83 Recenzje i omówienia na stronie: recenzje: książki www.sfp.org.pl/ksiazki_i_film

Pod redakcją Rafała Marszałka Bartosz Michalak Andrzej Klim Filmowe ulice Jerzego Toeplitza Zatrzymani w kadrze Tak się kręciło. Na planie 10 Film Studio MTM Wydawnictwo MG kultowych filmów PRL Warszawa 2016 Warszawa 2016 Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2016

Ma rację Rafał Marszałek, redaktor tego tomu, Książka jest zbiorem portretów kilku polskich Tego typu publikacje zawsze mnie cieszą, nie pisząc we wstępie, że dokonaliśmy zaniechania. operatorów. Dokonując ich wyboru, autor miał tylko dlatego, że zbliżają nad do Zachodu. Tak Trzeba było czekać ponad 20 lat, bo tyle minęło w pamięci i przed oczyma wyjątkowe, niezapo- za oceanem, jak i w krajach anglosaskich, takie od śmierci Jerzego Toeplitza, by nadwiślańskie mniane kadry z polskich filmów: biegnącego po książki umacniają pozycje głośnych filmów, pod- piśmiennictwo filmowe wzbogaciło się o tom falach Zygmunta Malanowicza w Nożu w wodzie, noszą ich status, budują ich mitologię. Najwyż- podsumowujący dokonania tego wielkiego hi- płonące kieliszki spirytusu w Popiele i diamen- sza pora, by i w Polsce zagościł ten dobry zwy- storyka kina, krytyka i pedagoga. Nie ma pew- cie, twarz Lucyny Winnickiej w Pociągu, Jerze- czaj. Ponadto, to przecież dzięki podobnym tonie wśród czytelników „Magazynu Filmowego” go Stuhra obracającego kamerę na siebie w Ama- mom wydłuża się życie filmu, bo soczyste aneg- osoby, której nazwisko Toeplitz nie kojarzyło- torze i kilka innych. Właśnie w taki sposób wska- doty z planu krążą sprzedawane przez wykła- by się albo z historią kina polskiego, albo austra- zał bohaterów książki, którymi są: Jerzy Lipman, dowców na filmoznawstwie, w prelekcjach i opo- lijskiego. Każdy zapewne potrafi wymienić któ- Jerzy Wójcik, Witold Sobociński, Jan Laskowski, wieściach dziennikarzy kulturalnych, no i wśród rąś z jego rozlicznych zasług. Ale dopiero wszyst- Mieczysław Jahoda, Edward Kłosiński, Jacek Pe- fanów X muzy. Profitów jest więc co niemia- kie razem zebrane pokazują ogrom pracy i czasu trycki, Piotr Sobociński, Paweł Edelman. Każdy ra. Książka Andrzeja Klima, w której opisuje poświęconego na rzecz rozwoju X muzy. Książ- z nich przez jakiś czas współpracował ze „swoim” on plan dziesięciu kanonicznych filmów z PRL ka podzielona jest na trzy części, wzajemnie się reżyserem (lub reżyserami), tworząc obrazy bę- (m.in. Kanału i Ziemi obiecanej Andrzeja Wajdy, dopełniające oraz portret bohatera. To kolejno: dące w dużej mierze ich wspólnymi dokonania- Nocy i dni Jerzego Antczaka, Seksmisji Juliusza szkice, świadectwa i „Kartki z kalendarza”. Te mi. Ostatnio przykładem takiej komitywy może Machulskiego), wygrywa tym, że pozbawiona ostatnie to oczywiście przedruki z „Filmu”, na ła- być twórczość Pawła Edelmana pracującego m.in. jest kompleksów w stosunku do wielkich super- mach którego Toeplitz od roku 1958 z przerwami z Andrzejem Wajdą, Władysławem Pasikowskim, produkcji z hollywoodzkiej „fabryki snów”. publikował swój cykl aż do lat 90. To część naj- Romanem Polańskim. Każdy z bohaterów został Autor wynajduje anegdoty tak soczyste, że nie liczniejsza objętościowo, która pozwala przemó- przedstawiony jako osobowość niezwykle istot- powstydziliby się ich George Lucas, Stanley wić samemu bohaterowi, zamiast oddawać głos na w powstawaniu obrazu filmowego. I nie ty- Kubrick ani Steven Spielberg. Klim wprowadza innym. Lektura „Kartek…” uderza, kiedy uświada- le jako specjalista technik czy rzemieślnik, ile ja- nas w realia tak polityczne, jak i społeczno- miamy sobie, że wszystkie filmy, które Toeplitz ko artysta. Szczególnie w rozdziałach poświęco- -obyczajowe ówczesnej Polski. Nakreśla też ety- opisuje, widział nie u siebie w domu, na lapto- nych pionierom polskiej szkoły operatorów moż- kietę i kodeks filmowców, którzy przecież nigdy pie, ściągnięte z internetu czy zapisane na płycie na znaleźć bardzo interesujące rozważania o tym, nie dali się podporządkować systemowi ani pań- DVD, tylko w kinie i w telewizji. Ta świadomość jak doszło do tego, że niemal z dnia na dzień sta- stwu – wtedy jedynemu mecenatowi ich obra- budzi podziw i uznanie, ale też refleksję na temat li się ludźmi sztuki. Sylwetki bohaterów prezento- zów. Jest więc ta książka z jednej strony kroniką tego, jak zmienił się sposób przyswajania filmów. wane są na podstawie opinii, relacji, wspomnień, towarzyską: zapisem romansów, kłótni i podcho- Oglądanie Toeplitza było pamięciowe: zapamię- czasami fragmentów wywiadów publikowanych dów, które doprowadziły do tego, że ostateczny tywał fabułę, ruchy kamery i sposób użycia in- w książkach zbiorowych, monografiach, wywia- kształt filmu wygląda tak, a nie inaczej (a jak się nych filmowych środków wyrazu. Tak też o fil- dach w kraju i za granicą. Najczęściej korzystał okazuje w czasie lektury, nawet wielkich tuzów mach pisał: jakby chciał opowiedzieć je tym, któ- autor z rozmów, jakie z większością z nich zdążył reżyserii próbowali rolować aktorzy, scenarzy- rzy – najprawdopodobniej – nigdy ich nie zoba- przeprowadzić w latach 1999-2013. Dzięki tej me- ści, a nawet drudzy reżyserzy – byle tylko posta- czą. Jak odnalazłby się, gdyby żył dzisiaj? Jak pi- todzie, powstały portrety wielokrotne tych znako- wić na swoim). Jest także świadectwem tego, jak sałby do czytelników, którzy tuż po lekturze tek- mitych twórców. Przy okazji, dając świetny, udo- specyficznym miejscem pracy jest plan filmowy, stu mogą wyszperać opisywany film w wirtual- kumentowany przyczynek do dziejów polskiej do niczego innego niepodobny. Rządzi się wła- nych archiwach? Tego oczywiście nigdy się nie (i nie tylko) kinematografii. No i w końcu wizeru- snymi prawami, własną etykietą i własnym sys- dowiemy, za to dzięki tej książce możemy się nek specyficznie polskiej specjalności, swoiste- temem wartości, w którym pieniądz nie zawsze przekonać, że ze śmiercią Toeplitza symbolicz- go artykułu eksportowego, jakim są polscy au- stoi na pierwszym miejscu. Dzięki temu, to rów- nie skończyła się pewna epoka mówienia i pisa- torzy zdjęć filmowych, a „ich siła polega na tym, nież świetny prezent pod choinkę dla oddanych nia o kinie. Zastąpił ją odbiór wrażeniowy z wy- że mają wykształcenie artystyczne”, jak we wstę- korporacjom pracowników, jak i dla tych, którzy eksponowanym autorskim „ja”, które bohater to- pie wyraził się o swoim środowisku Witold So- ludzi filmu mają za lekkoduchów. Dużo dzięki mu zawsze tak starannie ukrywał. bociński. tej książce można zrozumieć. Artur Zaborski Mieczysław Kuźmicki Artur Zaborski

84 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 WWW.TELEPRO.COM.PL recenzje: DVD/CD In memoriam Tryptyk jazzowo-filmowy Eugeniusz Rudnik Jerzy Armata

Podejrzewam, że Kuba Stankiewicz, – inżynier i artysta nasz znakomity pianista jazzowy, jest wielbicielem także X muzy. Jerzy Armata W jego bogatej dyskografii można znaleźć bowiem fantastyczny Tegoroczną edycję poznańskiego Animatora rozpoczął niezwykły projekt Rudnik/Kaliski/Szymborski, dedykowany jazzowy tryptyk zainspirowany pierwszemu DJ-owi w historii muzyki polskiej – jak muzyką filmową. Tworzą go płyty: Eugeniusza Rudnika nazwano w festiwalowym katalogu. „Kilar” (2013), „The Music of Victor Wyświetlono także pełnometrażowy dokument 15 stron Young” (2014) i „The Music of świata (2014) Zuzanny Solakiewicz, poświęcony temu Bronislav Kaper” (2016). niekonwencjonalnemu artyście, oraz kilkanaście krótkich filmów – głównie animowanych – opatrzonych jego muzyką.

rtystyczną drogę zaczynał z wysokiego i Cwału Krzysztofa Zanussiego czy Zazdrości ale i instrumentalne wersje jego popularnych pułapu, na scenie bowiem debiutował i medycyny Janusza Majewskiego. Stankiewicz filmowych piosenek – „Love Letters”, „Beau- udnik do Poznania nie przybył, zmarł wyłącznie analogowe, taśma magnetyczna, Aw zespołach Jana Ptaszyna Wróblew- gra pięknie, spokojnie wydobywając z instru- tiful love”, „Everythimg I do”, „It’s Christmas cztery miesiące po tej wszechstronnej nożyczki, zestaw barwnie brzmiących zabie- skiego i Zbigniewa Namysłowskiego, a dyplom mentu subtelne dźwięki. Imponuje ascezą, per- Time Again”, a także Preludium (Op. 37 No. Rprezentacji jego imponującego dorobku. gów (transpozycja wielokrotna, przesunięcie w klasie fortepianu otrzymał w Berklee College fekcją i kulturą wykonania, choć nie brakuje też 6) Romana Statkowskiego, polskiego kompo- O swojej sztuce mówił z magnetofonowych widma, transformacja przez repetycję) oraz of Music w Bostonie. Grywał w słynnej orkie- u niego momentów niezwykle ekspresyjnych. zytora, ukochanego pedagoga Younga z war- nagrań zaprezentowanych przez Krzysztofa troskliwość w ocalaniu skrawków dźwięków strze Artie Shawa oraz z ansamblem Central Rok później nagrywa „The Music of Vic- szawskiego konserwatorium. Kaliskiego i Łukasza Macieja Szymborskie- uznanych przez innych za śmieci. Dźwięków, European Jazz Connection, współpracował tor Young”, tym razem nie solo, a w trio. To- Tryptyk Stankiewicza domyka, nagrana go, którzy na scenie Animatora, usytuowanej które można wziąć do ręki, pociąć, skleić. To Eugeniusz Rudnik m.in. z Artem Farmerem, Scottem Hamilto- warzyszą mu: Darek Oleszkiewicz na kontra- w tym samym składzie, płyta „The Music of w parku Wieniawskiego, stworzyli podczas in- dotyk niemożliwy do zaistnienia w technologii Fot. Jan Bogacz/TVP/PAP nem, Harvie Swartzem i Sheilą Jordan; ma na basie oraz znany amerykański perkusista Pe- Bronislav Kaper”, na której znalazło się także auguracyjnego wieczoru prawdziwe audiowi- cyfrowej sprawia, że taśma staje się dziełem swym koncie Nagrodę im. Oscara Petersona ter Erskine. Victor Young (Wiktor Jung) jest dziewięć utworów, m.in. klasyczne już „kawał- zualne laboratorium, w którym – wykorzystując sztuki” – pisze o Rudniku na łamach festiwa- wą przyszłego dzieła, która przecież składa się oraz półfinał Międzynarodowego Konkursu amerykańskim kompozytorem o polskich ko- ki” z Lili Charlesa Waltersa, Braci Karamazow magnetofony szpulowe, a także nowe techniki lowego katalogu Mateusz Solarz. także ze słowa, odgłosów naturalnych (szme- Pianistów Jazzowych im. Theloniousa Mon- rzeniach. Urodził się w Chicago w 1901 roku, Richarda Brooksa, Buntu na Bounty Lewisa obróbki dźwięku – zaprezentowali jego sztukę W podobnej orbicie zainteresowań poru- ry) i elementów ciszy. „Najbardziej wyszuka- ka w Waszyngtonie. niedługo po tym, jak jego matka wyemigro- Milestone’a czy słynna „Ninon” rozsławiona (wzbogaconą o odautorski wcześniej nagra- szał się wówczas Stefan Kisielewski, popularne instrumentarium – mówił w wywiadzie dla Ale w jego dorobku nie muzykowanie wała z Polski do Stanów Zjednoczonych. Po przez Jana Kiepurę. Kompozycje Kapera czte- ny słowny komentarz), a także własne doko- ny „Kisiel”, wówczas nie tylko ceniony pisarz, tygodnika »Ekran« przed ponad trzydziestu w słynnych ansamblach jest najistotniejsze, jej przedwczesnej śmierci wrócił z ciotką do rokrotnie nominowano do Oscara, statuetkę nania nią inspirowane. Dziś utwory Rudnika ale i kompozytor muzyki filmowej, czy An- laty – łącznie z piłą, maszyną do pisania czy a osiągnięcia indywidualne. Już autorski al- Warszawy, gdzie ukończył konserwatorium otrzymał za muzykę do musicalu Lili. są – czytamy w festiwalowym katalogu – „nie drzej Markowski, który jako pierwszy w Pol- diagramem zapisu serca Krzysztofa Pende- bum „Northern Song”, nagrany po powrocie i debiutował jako skrzypek na scenie stołecz- „Mocno uderzyło mnie to, że my, jazzmani, tylko wydawane na płytach, ale i reinterpre- sce – ilustrując filmy animowane Waleriana reckiego, nie wystarczy do ścisłego powią- do kraju z saksofonistą Henrykiem Miśkie- nej filharmonii. Marzyła mu się jednak kariera nie znamy w gruncie rzeczy swojego dziedzic- towane przez młodych muzyków, co w przy- Borowczyka i Jana Lenicy – zastosował ele- zania wszystkich elementów dźwiękowych. wiczem, kontrabasistą Adamem Cegielskim światowa, koncertował w Rosji i Niemczech, ale twa. Gramy słynne standardy – Victora Youn- padku muzyki tworzonej i przeznaczonej na menty muzyki konkretnej i elektronicznej. To Jest ono konieczne do powstania sensownej, i perkusistą Cezarym Konradem, został uzna- ostatecznie osiadł w Stanach Zjednoczonych, ga czy Bronisława Kapera – i nie mamy poję- taśmę jest zjawiskiem unikatowym”. Poznań- było jednak – przede wszystkim – królestwo logicznej i niesprzecznej struktury kompozy- ny w ankiecie czytelników „Jazz Forum” pły- gdzie szybko zyskał sławę jako kompozytor, cia, kto napisał te melodie, zapomnieliśmy, że ski koncert-audycja był tego znakomitym po- Rudnika, autora muzyki do kilkudziesięciu cyjnej filmu. Tę strukturę właśnie nazywam tą roku 1993. najpierw muzyki radiowej, później filmowej. ci wspaniali ludzie i kompozytorzy byli zwią- twierdzeniem. filmów fabularnych, dokumentalnych, a na- muzyką do filmu”. Na szczególną uwagę zasługują jego autor- Jest autorem ponad stu partytur filmowych, zani z Polską. Postać Bronisława Kapera nie Eugeniusz Rudnik urodził się 28 marca 1932 de wszystko animowanych (to muzyka do I jeszcze jedna wypowiedź Eugeniusza Rud- skie wersje utworów napisanych do filmu przez m.in. do Podróży Guliwera Dave’a Fleische- jest niestety znana szerszemu ogółowi. Na- roku w Nadkolu nad Liwcem. Początkowo stu- nich była w jego dorobku filmowym najcie- nika, tym razem pochodząca z dokumentu Zu- trójkę znakomitych polskich kompozytorów. ra, Komu bije dzwon Sama Wooda, Listów mi- wet niektórzy młodzi polscy muzycy jazzowi, diował w Warszawskiej Akademii Technicznej, kawsza), pośród których można znaleźć tak zanny Solakiewicz, która znakomicie definiuje Ten niezwykle oryginalny tryptyk otwiera, na- łosnych Williama Dieterle, Cesarskiego wal- grając »Invitation« czy »On Green Dolphin później na Wydziale Elektroniki Politechniki uznane – i zróżnicowane – dzieła, jak Wykres go jako artystę i jako człowieka: „Nigdy nie grany przed trzema laty, solowy album „Kilar”, ca Billy’ego Wildera. Ma na swym koncie 22 Street« nie wiedzą, że Bronisław Kaper urodził Warszawskiej, uzyskując w 1967 roku dyplom (1966), Hobby (1968) i Podróż (1970) Daniela robiłem swoich dzieł autonomicznych na zana którym znalazło się dwanaście kompozycji oscarowe nominacje. Statuetki Amerykańskiej się w Warszawie i przez całe swoje życie był inżyniera elektronika. Ale jego prawdziwy- Szczechury, Fobia (1967) Juliana Józefa An- mówienie. Jak mnie to bawiło i podniecało, pióra jednego z najwybitniejszych naszych au- Akademii Filmowej jednak nie doczekał, przy- z Polską bardzo mocno związany. Chciałbym mi „uniwersytetami” stało się Studio Ekspe- tonisza, Miniatury (1968) i Panopticum (1969) to wpadałem do studia na dwie albo trzy go- torów muzyki filmowej, pochodzących z jede- znano mu ją pośmiertnie – w 1956 roku – za bardzo przejść się kiedyś w Warszawie ulicą rymentalne Polskiego Radia, z którym zwią- Mirosława Kijowicza, Zupa (1974) Zbigniewa dziny w sobotę po śniadaniu – do pierwszej, nastu produkcji, m.in. Draculi Francisa Forda muzykę do W 80 dni dookoła świata Micha- Bronisława Kapera. To, że jej jeszcze nie ma, zał się twórczo już w 1958 roku (wcześniej, od Rybczyńskiego czy Obrabiarka (1982) i Szych- bo potem żona prosiła, żeby przyjść, żebym Coppoli, Portretu damy Jane Campion, Ziemi ela Andersona. Płyta Kuby Stankiewicza za- to poważne niedopatrzenie” – wyznaje Kuba 1955 roku pracował w radiowej administra- ta (1988) Jerzego Kaliny. befsztyk usmażył; ona będzie sałatkę robić. obiecanej, Smugi cienia i Kroniki wypadków mi- wiera dziewięć kompozycji Younga, nie tyl- Stankiewicz. cji). To tam wyżywał się twórczo jako inżynier Rudnik nie ograniczał się do pisania muzyki Wpadałem na te trzy godziny. Brałem klucz, łosnych Andrzeja Wajdy, Bilansu kwartalnego ko filmowe lejtmotywy ze słynnych filmów, Piękna muzyka, piękne płyty. i jako artysta. „Jego warsztat to urządzenia do filmu, komponował całą ścieżkę dźwięko- pograłem tiu-tiu-tiu”…

86 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 87 In memoriam In memoriam VARIA

25 października w Warszawie zmarła Alfreda Czarnecka (85 l.), montażystka filmów dokumentalnych. Zawodowo przez wiele lat była związana z Wytwórnią Filmów Dokumen- Połączenie FN i NInA talnych i Fabularnych w Warszawie, gdzie zajmowała się montażem filmów dokumental- Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Naro- nych. Podczas swojej kariery pracowała przy ponad 150 tytułach, w tym wielu biograficz- dowego opublikowało Zarządzenie, w któ- Michał Żarnecki nych. Wśród nich znalazły się m.in. te o wybitnym rzeźbiarzu Xawerym Dunikowskim rym oficjalnie zawiadamia o połączeniu pań- w reżyserii Józefa Gębskiego: Bawiłem w Oświęcimiu oraz Dunikowski. Zmontowała także stwowych instytucji kultury – Filmoteki Na- Człowieka, który zatrzymał Anglię Krzysztofa Gradowskiego – o byłym bramkarzu polskiej reprezentacji w piłce nożnej Janie Tomaszewskim czy obraz Maria Rodziewiczówna, rodowej i Narodowego Instytutu Audiowi- – cel: dźwięk doskonały czyli zaściankowość nobilitowana Antoniego Staśkiewicza i Zygmunta Wiśniewskiego – zualnego. Nowa państwowa instytucja kul- o słynnej pisarce. Alfreda Czarnecka była wieloletnią członkinią Stowarzyszenia Filmow- tury będzie nosiła nazwę Filmoteka Naro- ców Polskich. dowa – Instytut Audiowizualny. Jej oficjalne uruchomienie nastąpi w dniu 1 marca 2017 roku. Wśród zadań wyznaczonych nowej in- Andrzej Bukowiecki 4 listopada zmarł Władysław Bielski (72 l.), scenograf. Karierę rozpoczął na początku lat stytucji są: gromadzenie, katalogowanie, za- 70. ubiegłego wieku, kiedy to współtworzył m.in. Potop i Trędowatą Jerzego Hoffmana, chowanie i restaurowanie oraz udostępnia- Zmarły 21 listopada w Warszawie Michał Żarnecki był jednym z najwybitniejszych reżyserów 40-latka Jerzego Gruzy, Aktorów prowincjonalnych Agnieszki Holland czy serial Dom nie zbiorów i materiałów dokumentacyjnych, Jana Łomnickiego. Jako samodzielny scenograf zadebiutował w roku 1976 filmem tele- dotyczących narodowego dziedzictwa au- wizyjnym Próba ognia Marka Wortmana. W kolejnych latach był autorem scenografii do dźwięku w kinie polskim. Należąc do grona bliskich współpracowników Krzysztofa diowizualnego; współtworzenie, produkcja, obrazów: Widziadło Marka Nowickiego, Rajska jabłoń, Dziewczęta z Nowolipek, Tylko rejestracja i promocja dzieł kultury o wyso- Kieślowskiego, przyczynił się do sukcesów wielu jego filmów fabularnych i dokumentalnych. strach i Pokuszenie Barbary Sass. W kolejnych latach zajął się scenografią seriali telewizyjnych, współtworząc m.in. Sławę i chwałę Kazimierza Kutza, czy tasiemiec, realizowany kim poziomie artystycznym w celu ich emi- Otrzymał pięć nominacji do Orła, a za dźwięk w Pręgach Magdaleny Piekorz – nagrodę na przez wielu reżyserów – Złotopolscy. W latach 2000-2014 był scenografem serialu M jak sji w programach mediów publicznych i pry- Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. miłość. watnych; produkcja materiałów audiowizualnych o wysokim poziomie artystycznym, dotycząca zagadnień związanych z kulturą, zy to przypadek, czy magia liczb, że da- się spełniły, gdyż miałem szczęście spotkać 7 listopada zmarła w Warszawie Jadwiga Leśniewicz (87 l.), montażystka filmów doku- nauką, edukacją w celu ich emisji w progra- ta przyjścia na świat, też w Warszawie, na swojej drodze Krzysztofa Kieślowskiego. mentalnych i fabularnych. Początkowo związała się zawodowo z łódzką Wytwórnią Fil- mach mediów publicznych i prywatnych lub w 1946 roku, Michała Żarneckiego – 12 Współpraca z Kieślowskim uformowała mnie mów Oświatowych, później była wieloletnim pracownikiem Działu Montażu Wytwórni internecie albo rozpowszechniania w inny C Filmów Dokumentalnych w Warszawie. W dorobku ma montaż kilkudziesięciu filmów listopada – jest odwrotnością daty jego śmier- jako filmowca. Realizując czy to fabułę czy do- sposób; prowadzenie działalności edukacyj- dokumentalnych oraz kilkunastu fabuł, m.in. Drogi Ryszarda Bera, Urodzin młodego war- ci? A może należy upatrywać w tym ukłonu kument, pracowaliśmy w nielicznej grupie zdję- nej, naukowej, wydawniczej i kulturalnej. szawiaka Ewy i Czesława Petelskich, Prognozy pogody i Dziewczynki z hotelu Excelsior w stronę fascynacji matematycznych „Misia”, ciowej. (…) Nasze rozmowy nie koncentrowa- Antoniego Krauzego, Dnia czwartego Ludmiły Niedbalskiej, Roślin trujących Roberta jak nazywali go przyjaciele, bądź hołdu dla ły się jednak ani na obrazie, ani na dźwięku – Glińskiego, Końca Bogusława Lindy. precyzji, z jaką zrealizował dźwięk w ponad dotyczyły filmu, który razem tworzyliśmy. (…) stu dwudziestu filmach i widowiskach tele- Po nakręceniu ujęcia (Krzysztof) zawsze mnie Dekalog Kieślowskiego wizyjnych? pytał: »Misiu, dobrze?«. Od mojej odpowiedzi 10 listopada zmarł Jerzy Cnota (74 l.), aktor. Był absolwentem filologii rosyjskiej na Uni- – pokazy i spotkania w NInA Trudno mówić o Nim jako o operatorze uzależniał, czy robimy dubel czy zaczynamy wersytecie Jagiellońskim, natomiast egzamin z aktorstwa zdał eksternistycznie na war- Rok Krzysztofa Kieślowskiego w Narodo- dźwięku, bardziej właściwe wydaje się okre- kolejne ujęcie. W takiej ekipie czułem się po- szawskiej PWST. Doświadczenia zawodowe zdobywał w krakowskich teatrach studenc- wym Instytucie Audiowizualnym kończy ślenie „reżyser dźwięku”. Albowiem z taką sa- trzebny i dawałem z siebie wszystko”. kich, występował też w Piwnicy Pod Baranami. Na ekranie zadebiutował w roku 1969 dziesięć spotkań z Dekalogiem. Kinowym se- mą starannością, z jaką rejestrował dialogi na Z Kieślowskim współpracował m.in. przy do- w Soli ziemi czarnej Kazimierza Kutza. W filmach i serialach zagrał ponad 70 ról dru- ansom towarzyszą dyskusje etyków, filozo- planie, czuwał nad całym procesem udźwięko- kumentach: Z punktu widzenia nocnego portie- goplanowych i epizodów, m.in. w Perle w koronie Kutza, Janosiku Jerzego Passendor- fów, kulturoznawców i religioznawców, które wienia, uważając dźwięk za ważną część dzieła ra, Szpital, Siedem kobiet w różnym wieku, Ga- fera, Podróży za jeden uśmiech Stanisława Jędryki, Wielkiej miłości Balzaka Wojciecha prowadzi Paweł Dobrowolski. Cykl rozpoczął Solarza, 40-latku Jerzego Gruzy, Misiu Stanisława Barei, Grzesznym żywocie Franciszka filmowego. Walczył – bez „przepychania się”, dające głowy, przy dokumencie inscenizowa- się 27 października i potrwa do 29 grudnia, Buły i Komediantach z wczorajszej ulicy Jana Kidawy. W ostatnich latach występował gdyż z natury był człowiekiem skromnym, ci- nym Pierwsza miłość i przy fabułach: Personel, w czwartki, w Narodowym Instytucie Audio- Michał Żarnecki w serialu Świat według Kiepskich Okiła Khamidowa i Patricka Yoki. Jak sam wspominał:

Fot. Borys Skrzyński/SFP wizualnym. Więcej o cyklu na stronie: www. chym, obdarzonym poczuciem humoru, acz- Blizna, Amator, Przypadek (z tego ostatniego „Zostałem aktorem na zastępstwo, przez przypadek. Kolega musiał jechać na pogrzeb, kolwiek w sprawach zawodowych bardzo wy- ocalił nagrania dźwiękowe usunięte przez cen- a występował w teatrze studenckim. Poprosił: »Zastąp mnie, jesteś wesoły chłopak, dasz nina.gov.pl/projekty/dekalog/. magającym – o zapewnienie dźwiękowi w fil- i matematyki. O tym wiedziałem już parę lat zurę i przywrócił je w rekonstrukcji cyfrowej). radę«. Potem trafiłem do Piwnicy Pod Baranami, zaprzyjaźniłem się z Wiesiem Dymnym. mie należnego mu miejsca. Bywał też konsul- wcześniej, zrezygnowałem więc z grania i za- W filmografii Żarneckiego znajdziemy też I on powiedział o mnie Kazimierzowi Kutzowi, że mają tu fajnego Ślązaka. Kutz przyje- tantem muzycznym. Ba! Kiedy film był już na cząłem studiować matematykę. Jednak uczenie dokumenty Marka Piwowskiego i Tomasza chał, zobaczył mnie na scenie, spodobałem mu się i dostałem rolę w Soli ziemi czarnej ekranach, osobiście sprawdzał jakość odtwarza- się tego, co inni wymyślili już bardzo dawno, Zygadły, Misia Stanisława Barei oraz Na srebr- i w Perle w koronie. Rola Augusta Mola była najlepszą w moim życiu”. Wystawa edukacyjna nia dźwięku w kinach i wywalczył takie samo wydawało mi się być zajęciem pozbawionym nym globie Andrzeja Żuławskiego. „Cichociemni. Spotkania prawo dla wszystkich członków Koła Reżyse- jakichkolwiek perspektyw (…). Byłem zresztą „Michał był perfekcjonistą. Zmagając się filmowe” w WFDiF rów Dźwięku w Stowarzyszeniu Filmowców młody i zakochany. Podkochiwałem się w fil- w PRL z niedoskonałą techniką dźwiękową, 20 listopada zmarł w Warszawie Tomasz Wiszniewski (58 l.), scenarzysta i reżyser. Był Niezwykła przestrzeń Wytwórni Filmów Polskich, któremu to Kołu przewodniczył (na mie. Reżyseria dźwięku była najprostszą dro- dążył do doskonałych rezultatów. Odkrywszy synem aktora Włodzimierza Wiszniewskiego oraz bratankiem reżysera Wojciecha Wisz- Dokumentalnych i Fabularnych ponownie niewskiego. Ukończył studia na Wydziale Reżyserii PWSFTviT w Łodzi. Na filmografię tegorocznym Zjeździe Stowarzyszenia wszedł gą do tego, o czym marzyłem. Robiąc dźwięk, na planie Przypadku, że szumy w nagraniu po- otworzyła podwoje dla wszystkich pragną- Tomasza Wiszniewskiego składają się filmy fabularne, dokumentalne, spektakle telewi- do Zarządu Głównego). chciałem robić filmy”. Inny wybitny reżyser chodzą od wentylatorów pobliskiej fabryki, do- cych zgłębiać filmowe tajniki. W specjalnie zyjne, odcinki seriali oraz etiudy. Do najważniejszych tytułów należą: Pop Art; Do broni; zaadaptowanej hali Wytwórni, 17 paździer- W 2002 roku Michał Żarnecki – wykładow- dźwięku, Nikodem Wołk-Łaniewski, potwier- prowadził do wyłączania ich na czas ujęcia!” – Broadway, mój Broadway; Kanalia; Obca krew; Blues; Tam, gdzie żyją Eskimosi; Wszyscy ca Wydziału Reżyserii Dźwięku Uniwersytetu dza: „Tak, Michał był filmowcem, nie będąc wspomina scenograf Rafał Waltenberger. jesteśmy z węgla; Wszystko będzie dobrze; W roli boga czy Metr nad ziemią. Ostatnim nika otwarto wyjątkową wystawę eduka- Muzycznego Fryderyka Chopina w Warsza- reżyserem, czy autorem zdjęć, bo można być „Lecz z tym perfekcjonizmem, któremu za- dziełem w dorobku twórcy jest dokument Adwokat ulicy z 2013 roku. Jednym z najwięk- cyjną „Cichociemni. Spotkania filmowe”, wie – otrzymał tytuł profesora. 30 lat wcześniej współautorem dzieła filmowego, tworząc war- wdzięczał ksywkę »Inżynier Drucik«, bo wszyst- szych sukcesów Wiszniewskiego był filmWszystko będzie dobrze, który w Gdyni w 2007 będącą jedynym w Polsce obiektem łączą- ukończył tam studia (wtedy była to Państwowa stwę dźwiękową współgrającą z obrazem i On kie kable, nawet w ich największej plątaninie, przyniósł mu nagrodę za reżyserię, muzykę (Michał Lorenc) oraz pierwszoplanową rolę cym plan filmowy i ekspozycję historyczną. Wyższa Szkoła Muzyczna). W rozprawie „Sły- tak ją właśnie realizował”. miał zawsze idealnie podłączone, emanował męską (Robert Więckiewicz). Wojciech Wiszniewski był członkiem Stowarzyszenia Fil- Wystawę będzie można oglądać do koń- szeć to czego nie ma. Mój warsztat – technika W artykule „Co słychać? O dźwięku w kinie ciepłem i dobrem” – dodaje reżyser z „paczki mowców Polskich. ca czerwca 2017 roku. „Film pobudza wy- i twórcze działanie” pisał: (W PWSM) znala- polskim” („Magazyn Filmowy”, nr 5/2014) Żar- Kieślowskiego”, Krzysztof Wierzbicki. obraźnię w sposób nieporównywalny z żad- złem się nie dlatego, że słabo grałem na instru- necki powiedział o tym, co wynikło z jego ma- Zmarł w dziewięć dni po swoich 70. uro- oprac. J.M. nym innym medium. Pozwala przenieść się mencie, a radziłem sobie z zadaniami z fizyki rzeń: „Moje pragnienia w życiu zawodowym dzinach.

88 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 89 VARIA

jak dzisiejsi laureaci – w twórcze dokonania” – mówił minister kultury, podkreślając, że „wła- śnie za to jesteśmy im wdzięcz- ni”. Zdaniem prof. Glińskie- go „kultura pomaga nam zmie- niać myślenie, doskonalić naszą świadomość”. Doroczna Nagro- da Ministra jest przyznawana od 1997 roku artystom, twórcom i animatorom kultury w uznaniu całokształtu ich działalności lub za wybitne osiągnięcia w danym roku w reprezentowanej przez nich dziedzinie.

Katarzyna Figura z Honorową Złotą Rybą Ponad 40 filmów fabularnych Tomasz Bagiński i dokumentalnych zaprezento-

Fot. Matloch/MKiDN Danuta wano podczas 14. edycji Festiwa- lu Filmów Optymistycznych Mul- w czasie i znaleźć się w najważ- wany dokument Pawła Kędzier- to dobro, to oczywiście koncepcji timedia Happy End, który od- niejszych dla opowiadanej hi- skiego My Cichociemni. Głosy ży- jest bardzo wiele, ale dwie ka- był się w Częstochowie w dniach storii miejscach. Szczególnie na jących, który stał się impulsem tegorie osób są wymieniane na 12-16 października. Grand Prix – widzów oddziałuje film histo- do stworzenia projektu oraz pierwszym miejscu. Po pierwsze statuetkę Złotej Ryby – przy- ryczny, w którym elementy do- głównym tematem ekspozycji. to ci, którzy troszczą się o naj- znaną w plebiscycie publiczno- kumentalne łączą się z fabułą. słabszych w naszych wspólno- ści zdobył film Moje córki kro- W taki sposób oddziałuje otwie- tach, i po drugie to ci, którzy są wy Kingi Dębskiej. Organizato- rana przez nas wystawa »Cicho- najbardziej utalentowani i po- rzy festiwalu przyznają ponad- ciemni. Spotkania filmowe« – Bagiński, Majewski trafią ten talent przekuwać – to co roku specjalne Honorowe tłumaczy Włodzimierz Nider- i Pawlik z Nagrodami haus, dyrektor WFDiF. Twór- MKiDN cy wystawy w niespotykany do- Reżyserzy Lech Majewski i To- Katarzyna Figura tychczas sposób, charaktery- masz Bagiński oraz jazzman styczny dla najbardziej nowo- i kompozytor muzyki filmo- czesnych i interaktywnych pro- wej Włodek Pawlik znaleźli się jektów edukacyjnych, przybliża- wśród laureatów Dorocznych ją zwiedzającym mechanizmy Nagród Ministra Kultury i Dzie- tworzenia produkcji filmowych, dzictwa Narodowego. W gali, a jednocześnie pokazują w przy- która odbyła się w Teatrze Sta- jazny sposób ważne wątki hi- nisławowskim w Łazienkach storyczne. Projekty edukacyj- Królewskich, uczestniczyli: pre- ne realizowane w miejscu, któ- mier Beata Szydło, wicepremier, re przez ponad pół wieku swojej minister kultury i dziedzictwa historii skupiało najwybitniej- narodowego prof. Piotr Gliński szych twórców polskiego kina, oraz wiceministrowie kultury – mają szansę kształtować wraż- Jarosław Sellin, dr hab. Mag- liwość artystyczną młodych od- dalena Gawin i Wanda Zwino- biorców sztuki filmowej. Po- grodzka. „Te nagrody to jest wy- przez tę wystawę WFDiF przy- raz naszego hołdu i wdzięczno- pomina historię niezwykłych ści dla wybitnych przedstawicie- skoczków Armii Krajowej. Ogło- li polskiej kultury. (...) To ci twór- szenie roku 2016 – Rokiem Ci- cy kultury tworzą w największej chociemnych – stało się inspira- mierze dobro publiczne. (...) Gdy cją do zwrócenia uwagi na dwie teoretycy zajmujący się kwe- wyjątkowe produkcje filmowe: stiami republikanizmu i dobra dokument Marka Widarskie- publicznego, zastanawiają się,

go Cichociemni oraz fabularyzo- kto w największy sposób tworzy Kilian/SFP Fot. Kuba

90 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 VARIA

Andrzej Wajda Fot. Krzysztof Durmaj-ArtZoom.pl/SFP Fot. Durmaj-ArtZoom.pl/SFP Krzysztof

Złote Ryby, które trafiają w ręce Jan Englert i Magdalena nia pamięci zmarłego 9 paź- ne przez Wajdę filmy, m.in. Ka- osób i instytucji zasłużonych dla Zawadzka z nagrodami dziernika Andrzeja Wajdy – wy- nał, Popiół i diament, Człowiek rozwoju polskiego kina niezależ- za wybitne osiągnięcia bitnego reżysera teatralnego z marmuru, Człowiek z żelaza, nego. W tym roku taką nagro- Na 5. Festiwalu Aktorstwa Fil- i filmowego, jednego z najwięk- Katyń, Popioły, Ziemia obieca- dę (Honorową Złotą Rybę) ode- mowego im. Tadeusza Szym- szych artystów w historii kina – na stałe zapisały się w hi- brała Katarzyna Figura, którą wi- kowa, który gościł w Centrum na, zdobywcy najważniejszych storii polskiego i światowe- dzowie festiwalu mogli zoba- Technologii Audiowizualnych nagród filmowych z Oscarem go kina. „Dzięki jego obrazom czyć w najnowszym filmie nieza- (CeTA) we Wrocławiu w dniach na czele, Kawalera Orderu Or- świat mógł lepiej poznać i zro- leżnego reżysera Piotra Matwiej- 22-24 października, aktorzy: Jan ła Białego, senatora Rzeczypo- zumieć zawiłości polskiej histo- czyka Papierowe gody. Katarzyna Englert i Magdalena Zawadzka spolitej Polskiej w latach 1989- rii” – głosi uchwała. Figura występowała u najważ- otrzymali Platynowe Szczenia- -1991, prezesa, a później preze- niejszych polskich reżyserów, taki za wybitne osiągnięcia w aksa honorowego Stowarzysze- kich jak: Krzysztof Kieślowski, torstwie filmowym. Uroczyste nia Filmowców Polskich. „Sejm Wojciech Jerzy Has, Radosław wręczenie nastąpiło podczas Rzeczypospolitej Polskiej, Platynowe Szable dla Piwowarski, Andrzej Kondratiuk, Gali Otwarcia festiwalu w Stu- wspominając postać Andrze- Hanny Etemadi i Janusza Juliusz Machulski, Piotr Szul- diu Filmowym im. Zbyszka Cy- ja Wajdy, czci jego pamięć i od- Majewskiego kin, Marek Koterski. Znana jest bulskiego w CeTA, byłej Wy- daje mu hołd za jego ogrom- W dniach 24-28 października z ról zarówno komediowych, jak twórni Filmów Fabularnych, ne zasługi dla historii kina i te- w Warszawie odbył się 7. Mię- i dramatycznych. Za role w fil- które jest współorganizatorem atru oraz artystyczny kunszt dzynarodowy Festiwal Filmów mach: Ajlawju Koterskiego oraz festiwalu. na przestrzeni lat” – czytamy Historycznych i Wojskowych. Ubu Król Szulkina otrzymała na- w dokumencie. W uchwale po- Formuła programowa impre- grody za pierwszoplanową ro- słowie napisali, że Andrzej Waj- zy łączy historię państw i na- lę kobiecą na Festiwalu Polskich da był inspiratorem i symbolem rodów z ich tradycjami obron- Filmów Fabularnych w Gdyni. Sejm uchwałą uczcił polskiej szkoły filmowej, a przy nymi. Symbolicznymi nagro- Ostatnio wybitna aktorka wy- pamięć Andrzeja Wajdy tym twórcą ponadczasowym dami we wszystkich katego- stąpiła w Paniach Dulskich Fili- Przez aklamację posłowie pod- i docenianym na całym świecie. riach konkursowych festiwalu pa Bajona. jęli uchwałę w sprawie uczcze- Sejm podkreślił, że stworzo- są repliki polskich szabel woj-

92 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 VARIA

skowych z początków XX wie- 386 książek, 43 gry kompute- ku. Spośród 75 filmów (13 fa- rowe, 96 wirtualnych space- buł, 13 filmów wojskowych i 49 rów po najciekawszych muze- filmów dokumentalnych) zgło- ach i galeriach świata. Ze stro- szonych do festiwalu przez ny www.kulturanawidoku.pl twórców i producentów z 18 wciąż można pobrać ponad państw świata (Belgia, Biało- 600 utworów. Prezes Fundacji ruś, Bułgaria, Chorwacja, Czar- Legalna Kultura – Kinga Jaku- nogóra, Finlandia, Francja, bowska – już zapowiedziała 4. Iran, Irlandia, Kanada, Korea, edycję Kultury na Widoku. Dru- Łotwa, Polska, Rumunia, Ser- gą inicjatywą stanowiącą dziś bia, Szwajcaria, Węgry, Wło- fundament działań, jakie pro- chy) jury wytypowało 30 fil- wadzi Fundacja Legalna Kultu- mów do tzw. listy filmów no- ra, są Otwarte Drzwi Do Kultu- minowanych do nagród. Wśród ry. Jego pilotażowa edycja, zor- nich znalazły się obrazy woj- ganizowana pod koniec 2015 skowe nadesłane z 9 państw roku, uświadomiła, jak duże (Chorwacja, Finlandia, Francja, jest zapotrzebowanie na upo- Kanada, Korea, Serbia, Szwaj- wszechnianie kultury w mniej- caria, Węgry, Włochy). Pod- szych miejscowościach. W cią- czas gali zamykającej festiwal, gu kilku tygodni organizatorzy oprócz nagrodzonych filmów, tego programu dotarli do 30 wręczono nagrody honorowe – miejsc w całej Polsce. W tym Platynowe Szable, które przy- roku projekt rozpoczął się 4 li- znawane są za całokształt ar- stopada i potrwa do 15 grud- tystycznej twórczości filmo- nia. Druga część rozpocznie się wej poświęconej historii i tra- 1 lutego i potrwa do 30 kwiet- dycjom obronnym. W tym roku nia 2017 roku. Tym razem pra- w kategorii filmu dokumental- cownicy Legalnej Kultury zanego otrzymała ją Hanna Ete- mierzają odwiedzić 60 miej- madi, autorka kilkunastu do- scowości w trzech wojewódz- kumentów. Natomiast w ka- twach: podlaskim, warmiń- tegorii filmu fabularnego wy- sko-mazurskim i mazowiec- różniony został Janusz Ma- kim (ziemia radomska). Kolej- jewski – wybitny reżyser, sce- ną inicjatywą Fundacji Legal- narzysta oraz prezes honoro- na Kultura będzie międzyna- wy Stowarzyszenia Filmowców rodowa konferencja „Europej- Polskich. ska kinematografia wobec piractwa i wyzwań cyfrowej rze- czywistości”, która odbędzie się 9 grudnia, podczas 29. Eu- Kolejne inicjatywy ropejskich Nagród Filmowych. Fundacji Legalna Kultura W programie tego wydarze- Fot. prasowe Materiały Tegoroczna, 3. edycja projektu nia zaplanowane zostały pa- grody, w kategorii Najlepszy lepszym Aktorem Ariel Maka- Kultura Na Widoku wystarto- nele dotyczące piractwa, mo- Film zwyciężył obraz Nadejdą ra w filmie To, czego chcę Kocu- wała 2 września i trwała pięć deli dystrybucji filmów, me- lepsze czasy w reżyserii Hanny ra. Najlepszym Filmem Animo- tygodni. Jej adresatami by- chanizmów wsparcia produkcji Polak. Za Najlepszą Reżyserię wanym wybrano Dom Agniesz- li zarówno ci, dla których kul- filmowych w Europie oraz de- nagrodzono Damiana Kocura za ki Borowej, a Najlepszym Fil- tura jest ważna, jak i te oso- bata, w wyniku której powsta- film To, czego chcę, w katego- mem Dokumentalnym Niewi- by, które dopiero będą ją odnie szereg rekomendacji prak- rii Najlepszy Scenariusz nagro- dzialne Zofii Pręgowskiej. By- krywać. Kultura Na Widoku to tycznych. dy nie przyznano, natomiast za ła to już 12. edycja Nagród Pol- portal, który daje możliwość – Najlepsze Zdjęcia uhonorowa- skiego Kina Niezależnego im. w sposób zgodny z obowią- no Jacka Podgórskiego za obraz Jana Machulskiego, wręczanych zującym prawem – pobiera- Moloch w reżyserii Szymona co roku podczas finału Cine- nia na smartfony i inne urzą- Nagrody im. Jana Kapeniaka. W kategorii Najlep- maforum – Międzynarodowe- dzenia mobilne utworów z róż- Machulskiego 2016 szy Montaż laureatem została go Forum Niezależnych Filmów nych dziedzin sztuki i rozryw- 13 listopada poznaliśmy lau- Katarzyna Boniecka za Obiekt Fabularnych w Warszawie. No- ki. Można było pobrać ponad reatów Nagród Polskiego Kina w reżyserii Pauliny Skibiń- minacje dla filmów przyznawa- 1000 utworów, w tym: 265 fil- Niezależnego im. Jana Machul- skiej. Najlepszą Aktorką okaza- ne się przez cały rok na najważ- mów i spektakli teatralnych, skiego za rok 2016. Spośród 24 ła się Anna Próchniak w obra- niejszych festiwalach kina nie- 258 albumów muzycznych, filmów nominowanych do Na- zie Filipa Gieldona Luna, a Naj- zależnego w Polsce. Laureatów

94 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 VARIA

nagród wyłania potem Offo- go Instytutu Sztuki Filmowej; cji konferencji Światowej Fe- dzibie NInA, w Centrum Konfe- wa Akademia Filmowa, w któ- wybitny scenograf Allan Star- deracji Archiwów Audiowizu- rencyjnym Kopernik oraz w Te- rej w tym roku zasiedli: An- ski – przedstawiciel dyrekto- alnych FIAT/IFTA. Organizato- atrze Studio. Temat 40. edy- na Wróblewska – wykładowca ra NCKF; trzej przedstawiciele rem tego najważniejszego wy- cji to „Rethink the Future of akademicki, publicystka, dzien- ministra kultury i dziedzictwa darzenia promującego dobre AV”. Zaproszeni goście przy- nikarka, menedżer kultury, Ku- narodowego: kulturoznawca praktyki w zakresie digitaliza- glądali się przyszłości kierunku ba Armata – dziennikarz filmo- i filmoznawca dr hab. Tomasz cji, archiwizacji, udostępniania rozwoju archiwów audiowizu- wy, Rafał Listopad – montaży- Majewski oraz dr hab. Paweł i ponownego wykorzystywania alnych z perspektywy strate- sta filmowy, Michał Marczak – Siedlik i Sławomir Kalwinek, materiałów audiowizualnych, gii zabezpieczenia dziedzictwa reżyser, scenarzysta i Wojciech wykładowcy Szkoły Filmowej a także wspólnej analizy no- związanego z rozwojem tech- Solarz – aktor. w Łodzi; kompozytor i twór- wych tendencji w rozwoju ryn- nologii, jak też nowych for- ca Festiwalu Transatlantyk Jan ku audiowizualnego i idących matów produkcji audiowizual- A. P. Kaczmarek oraz reżyser z nią w parze wyzwań techno- nych, które wykraczają daleko i rektor Szkoły Filmowej w Ło- logicznych była FIAT/IFTA, glo- poza ekran telewizora i zapew- Powołano radę dzi prof. dr hab. Mariusz Grze- balna organizacja zrzeszająca niają odbiorcom indywidual- programową NCKF gorzek jako reprezentanci pre- archiwa i nadawców publiczne doświadczenia, jak produk- w Łodzi zydent Łodzi. Dyrektorem Na- nych. Obecnie jest ich ponad cje w wirtualnej rzeczywistości Członkami rady programo- rodowego Centrum Kultury Fil- 250. Do Warszawy przyjecha- czy interaktywne, dedykowane wej Narodowego Centrum Kul- mowej jest Rafał Syska. ło ponad 200 ekspertów w za- urządzeniom mobilnym. tury Filmowej w Łodzi zosta- kresie digitalizacji, archiwiza- li: Jacek Bromski, prezes Sto- cji, nowych technologii i udo- warzyszenia Filmowców Pol- stępniania z całego świata. skich oraz Krystyna Piasecz- Światowa Konferencja Poprzednie edycje konferencji Kożuchowska i Woldan na, przewodnicząca Sekcji Kry- Archiwów odbywały się m.in. w Dubaju, odznaczeni przez tyków Związku Artystów Scen Audiowizualnych Paryżu, Amsterdamie, Nowym Prezydenta RP Polskich – jako przedstawiciele W dniach 12-15 października Jorku, Santiago de Chile, Wied- Z okazji Narodowego Świę- środowisk twórczych; Magda- Narodowy Instytut Audiowizu- niu i Tokio. Warszawska edycja ta Niepodległości 11 listopa- lena Sroka, dyrektor Polskie- alny był gospodarzem 40. edy- konferencji odbyła się w sie- da, Prezydent Rzeczypospoli-

Światowa Konferencja Archiwów Audiowizualnych Fot. Soto Marcin Oliva

96 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 VARIA BOX OFFICE

tej Polskiej Andrzej Duda wrę- czył odznaczenia państwowe osobom zasłużonym w służ- Kalendarz imprez –grudzień 2016 bie państwu i społeczeństwu. Wśród odznaczonych ludzi kul- Wołyń króluje tury znaleźli się m.in. Małgo- rzata Kożuchowska i Paweł 21. Forum Kina Europejskiego ORLEN Cinergia Woldan, wyróżnieni za „wybit- Łódź, 25 listopada – 2 grudnia ne zasługi w pracy artystycznej i twórczej”. Paweł Wol- www.cinergiafestival.pl dan, scenarzysta, reżyser fil- w polskich kinach mów dokumentalnych, został 34. Międzynarodowy Festiwal Filmów Młodego Widza Ale Kino! odznaczony Krzyżem Oficer- skim Orderu Odznaczenia Pol- Poznań, 27 listopada – 4 grudnia ski, natomiast Małgorzata Ko- www.alekino.com Paweł Zwoliński żuchowska, aktorka telewizyjna i filmowa, Krzyżem Ka- Film Wojciecha Smarzowskiego, poza ogromnym sukcesem artystycznym, walerskim Orderu Odznacze- 10. GRAND OFF – Najlepsze Niezależne Filmy Świata nia Polski. stał się również jedną z najchętniej oglądanych premier 2016 roku. Warszawa, 28 listopada – 4 grudnia www.grandoff.eu Maciej Muzyczuk dyrektorem Agencji 17. Festiwal Filmu Niemego – Tajemnice fiaskiem w Stanach Zjednoczonych, gdzie za- przyciągnął do kin jeszcze 306 tys. widzów. Na- Produkcji Telewizyjnej robiła od początku swojej dystrybucji jedynie tomiast od premiery, produkcja z Renée Zell- i Filmowej TVP Kraków, 1-4 grudnia 33 mln dolarów… weger zainteresowała łącznie 1,111 mln osób. Maciej Muzyczuk objął stano- www.kinopodbaranami.pl W październiku w dalszym ciągu sukcesyw- Warto dodać, że w kinach wciąż o widzów wisko dyrektora Agencji Pro- nie zapełniały się sale na projekcjach animacji walczyła Ostatnia Rodzina Jana P. Matuszyń- dukcji Telewizyjnej i Filmowej Sekretne życie zwierzaków domowych. W cią- skiego. Film z wybitną kreacją Andrzeja Sewe- w Telewizji Polskiej. Poprzed- 14. Krakowski Festiwal Górski gu tych kilku tygodni film obejrzało jeszcze ryna obejrzało w październiku jeszcze 258 tys. nio tę funkcję pełnił Wojciech Kraków, 2-4 grudnia 509 tys. widzów. Jeśli liczyć od premiery we widzów. Od premiery, obraz o życiu Zdzisła- Hoflik. Maciej Muzyczuk od październiku do polskich kin zawi- wrześniu, produkcję zobaczyło łącznie 1,341 wa i Tomasza Beksińskich przyciągnął przed stycznia kierował Ośrodkiem www.kfg.pl tało 4,822 336 mln widzów. To nieco mln osób. Pod względem animacji, z filmem ekrany blisko 469 tys. kinomanów. Dokumentacji i Zbiorów Pro- W mniej od rekordowego 2014 roku, twórców Minionków mogła konkurować je- W polskich kinach pojawiła się także naj- gramowych w TVP. Teraz w ra- kiedy to sprzedaż przekroczyła 4,855 mln bile- dynie produkcja Warner Bros, Bociany. Przez nowsza produkcja Tima Burtona. Osobliwy dom mach swojego stanowiska bę- 18. Festiwal Filmów Amatorskich – Filmowe Zwierciadła tów. Wtedy na ekranach świetną passę mieli pół miesiąca zainteresowała 377 tys. widzów. Pani Peregrine (ekranizacja popularnej w kraju dzie zarządzał programem Ostrołęka, 3-4 grudnia Bogowie Łukasza Palkowskiego. W bieżącym Dużym przebojem kin stał się thriller Dziew- książki), którą obejrzało przez miesiąc blisko Nadzór, Ocena, Selekcja (NOS), www.akfjantar.pl/zwierciadla/ sezonie również rodzima produkcja okazała czyna z pociągu Tate’a Taylora. Ekranizację 234 tys. widzów. Natomiast w ostatni week- który ma wyłaniać projekty se- się tą najchętniej oglądaną. Chodzi o wstrząsa- bestsellerowej powieści Pauli Hawkins obej- end miesiąca wystartowało widowisko Marve- riali i filmów dla Telewizji Pol- jący Wołyń Wojciecha Smarzowskiego. Film ze rzało od początku miesiąca ponad 453 tys. wi- la, Doktor Strange. Film, podbijający świato- skiej. Muzyczuk pełnił już kilka 11. Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych znakomitymi kreacjami Arkadiusza Jakubika dzów. Z produkcji dla starszych widzów, wciąż we kina, w Polsce wypracował umiarkowany funkcji w TVP. Od 2005 praco- i Michaliny Łabacz obejrzało w październiku aż znakomicie sprzedawała się komedia roman- wynik – około 213 tys. sprzedanych biletów wał w TVP Katowice, był rów- ŻubrOFFka 1,218 mln widzów. Po niecałym miesiącu dys- tyczna Bridget Jones 3. Film Sharon Maguire w ciągu pierwszego tygodnia wyświetlania. nież zastępcą dyrektora TVP1 Białystok, 7-11 grudnia trybucji, obraz o rzezi na Kresach Wschodnich ds. audycji artystycznych i roz- stał się najpopularniejszym tytułem twórcy rywkowych, zastępcą dyrekto- www.zubroffka.bok.bialystok.pl Domu złego. Do tej pory, najchętniej oglądanym Michalina Łabacz w filmie Wołyń, reż. Wojciech Smarzowski ra Agencji Produkcji Telewizyj- dziełem Smarzowskiego była Drogówka, którą nej i dyrektorem Biura Zarządu w 2013 roku obejrzało blisko 1,025 mln osób. i Spraw Korporacyjnych w TVP. 6. Festiwal Filmów Żeglarskich JachtFilm Pod Mocnym Aniołem w 2014 roku przycią- Wraz z Anetą Chwalbą napisał Warszawa, 9-11 grudnia gnęło do kin 884 tys. widzów, natomiast Róża scenariusz serialu dokumen- w 2012 zainteresowała 431 tys. kinomanów. talnego Desperaci. Wybuchowa www.jachtfilm.pl Na drugim miejscu w zestawieniu miesięcz- historia PRL-u, który powstał nym znalazła się trzecia odsłona ekranizacji dla TVP1. Wyreżyserował rów- 16. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Watch Docs. Prawa książki Dana Browna, Inferno w reżyserii Rona nież takie filmy, jak Historia Howarda. Thriller z Tomem Hanksem zoba- bezpieki. Miecz i tarcza komu- Człowieka w Filmie czyło na srebrnych ekranach ponad 529 tys. nizmu, Śląski wrzesień, Tu Sta- Warszawa, 9-15 grudnia widzów, co oczywiście nie jest złym wynikiem, linogród. jednak słabszym, niż ten, który wypracowały www.watchdocs.pl poprzednie części – Kod da Vinci (w sumie po- oprac. J.M. nad 1,218 mln widzów) oraz Anioły i demony oprac. J.M. (blisko 1,060 mln kinomanów). Kosztująca 75

mln dolarów produkcja okazała się wielkim it Fot. Wiktor/Film Krzysztof

98 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 99 BOX OFFICE październik 2016 – WSZYSTKIE FILMY

LP. TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE WPŁYWY WIDZOWIE EKRANY DATA OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY

1 WOŁYŃ WOŁYŃ FORUM FILM Polska 21 456 683 1 218 376 21 456 683 1 218 376 284 07.10.2016

2 INFERNO INFERNO UIP USA/Węgry 11 110 768 529 352 11 110 768 529 352 187 14.10.2016 3 SEKRETNE ŻYCIE THE SECRET LIFE OF UIP USA/Japonia 9 260 022 509 866 24 496 646 1 341 503 278 23.09.2016 POLSCY ZWIERZAKÓW PETS DOMOWYCH

4 DZIEWCZYNA THE GIRL ON THE TRAIN MONOLITH USA 8 868 528 453 817 9 088 183 467 518 177 07.10.2016 Z POCIĄGU FILMOWCY 5 BOCIANY STORKS WARNER USA 6 870 380 377 347 6 870 380 377 347 251 14.10.2016

6 BRIDGET JONES 3 BRIDGET JONES'S BABY UIP Irlandia/Wlk. 6 128 205 306 176 22 253 408 1 111 665 210 16.09.2016 Brytania/ Francja/USA

7 OSTATNIA RODZINA OSTATNIA RODZINA KINO ŚWIAT Polska 4 620 983 258 394 8 527 294 468 923 192 30.09.2016

8 DOKTOR STRANGE DOCTOR STRANGE DISNEY USA 4 585 791 212 801 4 585 791 212 801 204 26.10.2016

9 OSOBLIWY DOM PANI MISS PEREGRINE'S HOME IMPERIAL Wlk. Brytania/ 4 531 167 233 917 4 693 021 240 511 122 07.10.2016 PEREGRINE FOR PECULIAR CHILDREN CINEPIX Belgia/USA notacje 10 JACK REACHER: NIGDY JACK REACHER: NEVER UIP Chiny/USA 1 262 259 59 338 1 262 259 59 338 105 21.10.2016 NIE WRACAJ GO BACK

78 694 786 4 159 384 11 OUIJA: NARODZINY ZŁA OUIJA: ORIGIN OF EVIL UIP Japonia/USA 1 171 411 56 668 1 171 411 56 668 121 28.10.2016 archiwalne 12 KSIĘGOWY THE ACCOUNTANT WARNER USA 1 164 653 56 476 1 164 653 56 476 123 28.10.2016

13 NIE ODDYCHAJ A MAN IN THE DARK UIP USA 1 023 481 51 812 2 185 335 109 472 108 30.09.2016

14 ASY BEZ KASY MASTERMINDS FORUM FILM USA 1 006 572 50 403 1 006 572 50 403 72 21.10.2016

15 SZKOŁA UWODZENIA SZKOŁA UWODZENIA NEXT FILM Polska 733 518 38 620 733 518 38 620 157 21.10.2016 CZESŁAWA M. CZESŁAWA M.

16 PROSTA HISTORIA O PROSTA HISTORIA O KINO ŚWIAT Polska 694 844 36 033 694 844 36 033 110 21.10.2016 MORDERSTWIE MORDERSTWIE

17 JAK ZOSTAĆ KOTEM NINE LIVES KINO ŚWIAT Francja/Chiny 571 175 32 335 10 302 452 573 928 141 19.08.2016

18 ŻYWIOŁ. DEEPWATER DEEPWATER HORIZON MONOLITH Hong Kong/USA 510 995 26 013 1 362 200 69 074 125 30.09.2016 HORIZON

19 DZIELNA SYRENKA MEI REN YU ZHI HAI DAO MÓWI SERWIS Chiny 439 398 23 617 439 398 23 617 111 14.10.2016 I PIRACI Z KRABOIDÓW LAI XI

20 SIEDMIU THE MAGNIFICENT FORUM FILM USA 350 787 17 510 2 428 540 122 649 132 23.09.2016 WSPANIAŁYCH SEVEN

7 666 834 389 487

TOP 20: 86 361 620 4 548 871

BOX OFFICE październik 2016 – FILMY POLSKIE WPŁYWY WIDZOWIE DATA LP. TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE OD PREMIERY OD PREMIERY Ekrany PREMIERY 1 WOŁYŃ FORUM FILM 21 456 683 1 218 376 21 456 683 1 218 376 284 07.10.2016

2 OSTATNIA RODZINA KINO ŚWIAT 4 620 983 258 394 8 527 294 468 923 192 30.09.2016

3 SZKOŁA UWODZENIA CZESŁAWA M. NEXT FILM 733 518 38 620 733 518 38 620 157 21.10.2016

4 PROSTA HISTORIA O MORDERSTWIE KINO ŚWIAT 694 844 36 033 694 844 36 033 110 21.10.2016

5 SMOLEŃSK KINO ŚWIAT 285 756 18 784 8 046 587 460 329 280 09.09.2016

6 SŁUGI BOŻE NEXT FILM 109 578 6 916 2 729 858 146 379 190 16.09.2016

7 NAWET NIE WIESZ, JAK BARDZO CIĘ KOCHAM AGAINST GRAVITY 104 224 6 790 271 017 17 394 28 23.09.2016

8 SŁOŃCE, TO SŁOŃCE MNIE OŚLEPIŁO BALAPOLIS 25 413 1 564 25 413 1 564 15 21.10.2016

9 KOCHAJ KINO ŚWIAT 18 819 1 866 2 661 249 149 945 208 03.06.2016

10 EXCENTRYCY, CZYLI PO SŁONECZNEJ STRONIE ULICY NEXT FILM 13 653 1 373 3 244 280 195 997 189 15.01.2016

TOP 10: 28 063 471 1 588 716

100 MAGAZYN FILMOWY nr 64/grudzień 2016 CMY CY MY CM K Y M C plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 12016-01-1113:04:13

MAGAZYN FILMOWY 12 (64) / grudzień 2016 Krzysztof Kieślowski –inspiracje nie robię filmów na festiwale JuliuszMachulski TEMAT NUMERU WYWIAD

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 12 (64) / grudzień 2016