HILVERSUM. Diamantslijperij
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TVE 15e jrg. nr. 4, december 1997 Tussen Vecht en Eem Bedrijvigheid en mobiliteit r l'/A v - ' v Tijdschrift voor regionale geschiedenis GOOIS MUSEUM /5 ~ 3 □ n s \ Stichting tot bevordering van de belangen van “Het Goois Museum” te Hilversum. Ontwikkelingen gaan snel. Een deel van wat er vorig jaar nog was, is dit jaar al verdwenen. Een duidelijker voorbeeld dan de Kerkbrink is niet te geven; wij allen kunnen ons nog levendig voor de geest halen hoe de Kerkbrink er uitzag voor de kaalslag, maar voor de lagere schooljeugd van over tien jaar zal dat iets zijn uit een ver verleden, waar ze geen asso ciaties m eer bij hebben. Het is één van de taken van het Goois Museum de karakteristieken van voorbije perioden vast te leggen en te bewaren. Hierbij hebben wij zowel morele als uw financiële steun hard nodig. Als donateur van het Goois Museum verleent u deze steun en wordt u tevens op de hoog te gehouden van alle activiteiten en tentoonstellingen en krijgt u korting bij een aantal spe cifieke activiteiten en uitgaven van het museum. De minimumbijdrage is ƒ30,-. U kunt u opgeven bij het Goois Museum, telefoon 035- 6292826. U kunt het Goois Museum ook gedenken in uw testament. U kunt kiezen uit twee formu leringen: a. Ik legateer vrij van rechten en kosten aan de Stichting tot bevordering van de belangen van het Goois Museum te Hilversum een bedrag ƒ van....... of b. ik benoem als mijn erfgenaam voor...... eengedeelte de Stichting tot bevordering van de belan gen van het Goois Museum te Hilversum. De Stichting is erkend als instelling van algemeen nut en betaalt daardoor minder (slechts 11%) of zelfs in het geheel (tot ƒ15.647,-) geen successierecht. Indien u voornemens bent een schenking te doen aan de Stichting, is een schenking tot ƒ7.823,- (per 2 jaar) onbelast. Mocht u overwegen een volledig aftrekbare lijfrente te schenken, dan wordt u verzocht schriftelijk contact op te nemen met het bestuur van de Stichting, per adres Goois Museum, Kerkbrink 6, 1211 BX Hilversum. STEUN HET GOOIS MUSEUM TVE 15e jrg. nr. 4 , december 1997 Tussen Vecht en Eem Tijdschrift voor regionale geschiedenis Diamanistraat, Hilversum .. jf laii iiiii wSMï j IS < ?X ~ ■% m.ïl'jsfr. Uitgegeven door de Stichting Tussen Vecht en Eem Colofon Inhoud Het tijdschrift Tussen Vecht en Eem is een uitgave van Redactie de Stickling Tussen Vecht en Eem.I Iet tijdschrift verschijnt Voorwoord 195 3 maal per jaar als “gewoon” nummer (48 pagina’s) en éénmaal per jaar in de vorm van een dubbelnummerR.A.W. Hufen Hzn (96 pagina’s) dat gewijd is aan één van de gemeenten Tussen Naarden en het Roomse Rijk. binnen het werkgebied van de Stichting Tussen Vecht De families Heshuysen en Thierens en de Ham- en Eem. In 1997 was dat de gemeente Loosdrecht. burgerpostdienst 196 De Stichting TVE is een samenwerkingsverband vanJ. Baar meer dan 25 lokale en regionale organisaties op histoBovenlanders in den Berg. risch en aanverwant gebied. De Stichting bevordert en Seizoenarbeiders en immigranten uit Duitsland verbreidt de kennis op historisch gebied betreffende dein Nederhorst den Berg, 1780-1830 203 streek. Voorts ijvert zij voor het behoud van cultuur- his torische en karakteristieke waarden. Donateurs van deE.N.G. Joosse-Van Damme Stichting TVE ontvangen het tijdschrift gratis. De buitenplaats “Overmeer” in Nederhorst den Berg:, gebouwd en bewoond door migranten. Donatie/abonnement 1700-1845 211 Donateurs kunnen zich aanmelden bij: T. Kruijmer-Vos, Botterstraat 7a, 1271 XL. Huizen, 035-K. Loeff 5251713 A.J. Bakker, Larens eerste forens? F.H. Bos, Stargardlaan 10, 1404 BD Bussum, 035- De directeur van een Drents glasimperium 221 6941382 G.M. van der Voort Voor opgave als donateur kunt u ook gebruik makenHilversum als “dependance” van de Amster van het Antwoordnummer 549, 1400 VB Bussum. damse diamantindustrie 227 De minimum donatie bedraagt ƒ27,50 per jaar. Girorekeningnummer Postbank 3892084. Goois Museum 241 Extra nummers van het tijdschrift te bestellen onder Uit de tijdschriften 243 Antwoordnummer 549, 1400 VB Bussum (portvrije en veloppe). Actualiteiten 246 Redactie Bestuur en redactie Tussen Vecht en Eem 247 E.E. van Mensch (voorzitter), L.R. Huese-Rommerts (se cretaris), mw G.M. Abrahamse, drs Maria W.J.L. Boer- Varia 248 sen, drJ.D.C. Branger, D. Dekema en dr P.ILD. Leupen. Redactieadres Van Gelderlaan 74, 1215 SP Hilversum, 035-6219279. Inleverdatum voor het volgende nummer is uiterlijk 20 oktober 1997. Produktie Uitgeverij Verloren, Hilversum Druk Drukkerij Spieghelprint, Bussum ©TVE 1997. Gedeeltelijk overnemen van artikelen is slechts toegestaan met uitdrukkelijke bronvermelding. Geheel overnemen is pas mogelijk na schiftelijke toe stemming van het redactiesecretariaat. Omslag: Kruispunt Grailo, Bussum/Huizen, ca. 1910. Titelpagina: Foto van rond de eeuwwisseling van wo ISSN 0169-9334 ningen aan de Diamantstraat. Gebouwd door J.R. Boonacker ten behoeve van de diamantbewerkers van slijperij ‘De Bloem’, ca. 1900. 194 TVE 15e jrg. 1997 Voorwoord Buiten de themanummers over de gemeentenrijk vergroot. Omgekeerd, leverden personen zijn er niet veel thema-nummers van het tijdvan buiten de gemeenschap extra mankracht schrift Tussen Vecht en Eem verschenen. voor het werk dat moest worden verricht, zo De redactie heeft zich nu tot doel gesteldals in de landbouw. Ook ontstond er extra om in de toekomst frequenter een nummerwerkgelegenheid dooi bijvoorbeeldo p de rond één thema samen te stellen. lichting van een nieuwe fabriek door een per Voor dit nummer is als thema gekozen voorsoon of firma van buiten. bedrijvigheid en mobiliteit. Ook het aanzien van een dorp of stad ver anderde door de mensen van buiten. Grote In de hedendaagse samenleving is mobiliteit, hetbuitenplaatsen en villa's zijn vaak door rijke je verplaatsen van bet ene naar het andere punt,personen van buiten de eigen omgeving ge een onderdeel van het leven en niet meerwegbouwd. te denken. Toch zijn de mogelijkheden om je te kunnen verplaatsen pas gedurende de afgelopenHet blijkt wel dat het thema bedrijvigheid en 150 jaar uitgegroeid. Daarvoor verplaatsten demobiliteit zo uitgebreid is dat in dit nummer meeste mensen zich te voet. Voor langere afzeker geen compleet overzicht of een volledig standen was er een paard al of niet met wagenbeeld kan worden gegeven. Er is daarom een en de trekschuit. Doordeze beperkte mogelijkkeus gemaakt om aan een aantal zeer verschil heden was hetverplaatsen overgrote afstandenlende onderwerpen aandacht te schenken. een uitzonderlijke gebeurtenis. Dankzij de bereidwillige medewerking van de auteurs kunt u kennis nemen van een aan Voor een samenleving was contact met de buital geselecteerde aspecten over de bedrijvig tenwereld wel belangrijk. De mobiliteit was enheid en mobiliteit in het gebied tussen Vecht is van grote invloed op de bedrijvigheid.en De Eem. mogelijkheden voor afzet van producten wer den door een toenemende mobiliteit belang De redactie — :.T au v,i I * * _' ..-Jé Stationsplein Hilversum, vanaf 1S74 centrum voor 'i’ervner. IS-itsis TVK 15ejrg. 1997 195 Tussen Naarden en het Roomse Rijk De fa m ilies Heshuysen en Thierens en de Hamburger Postdienst R0b Hufen Hzn Navolgend wordt verhaald van de NaardenseVerschillende vormen van vervoer ‘firma Heshuysen Cs3 Compagnie’. Enkele leden van de families Heshuysen en Thierens, deIn de 16e eeuw was‘de Republiek’ nog jong en schatrijk geworden eigenaren van'Hambur- de de afstand tot het centraal gezag groot. De ste gerpostwagen, vervulden 175 jaar lang tal vanden waren machtig en dit had tot gevolg dat functies in Naarden en het Gooi. Notabeleeenheid in de‘vervoerssector’ ontbrak. verwanten zochten hun heil elders. Voor iedere‘te verrichten dienst groeiden ’ ‘be roepsgroepen’, te land en te water, met ieder een eigen benaming: Het ontstaan van vervoer'‘ - voetboden/bi ievenposterijen - wagenveren/postwagendiensten/wagen- Zolang er mensen zijn verplaatsen zij zich. Zij posterijen creëerden voertuigen en bedachten structu- trekschuiten/schippersveren. ren waardoor hun boodschappen en goede ren steeds grotere afstanden konden overVoet boden /brievenposterijen bruggen. Goed vervoer was een waarborg voor behoud van macht. In de Romeinse tijdIn 1580 waren et vanuit Holland op Hamburg (tot 475 na Ghr.) bestond een grote organisareeds lopende boden (snelheid: tot 25 km per tie voor Keizerlijke berichtgeving voor geheeluur). Hieruit kwam het brievenvervoer door het Rijk, de‘cursuspublicus’. Met de term: ‘mu- voetboden tussen steden als Hamburg en Am tatio posita in Trajectum ’ gaf men aan dat het - sterdam voort. Zij werden in de eerste helft der in dit geval Utrecht - een wisselplaats in dat17e eeuw van rijdieren voorzien en van toen af verkeerssysteem was.' postiljons genoemd. De door hen vervoerde Uit ‘Posita’on tsto n d‘Post’, dat stond voor ge 'maal' (leren postzak) bevatte vooral vertrou- organiseerd vervoervan personen, goederenwelijke en regeringspost, zoals oorlogstijding. brieven per paard, via bekende hoofdwegen, waaraan zich wisselplaatsen bevonden. Pepijn deZulk postvervoer per bode, in de 17e en 18e Derde en Karei de Grote (742-814) en de En-eeuw, ook wel‘rijdende post’ genoemd, werd gelse-en Franse koningen in de 14e eeuw, maakmeestal uitgeoefend door particuliere post ten al gebruik van boden om hun orders overmeesters. te Soms stelden stéden eigen post brengen. Ze hielden er soms tientallen op na.meesters aan, teneinde over de aanzienlijke inkomsten te beschikken. De brievenpost in Door de handel kreeg‘post ’betekenis voor het de Nederlanden vervoerde pas na ca. 1750, vervoer van reizigers en goederen tussen - toenop een eerste staatsposterij werd ingesteld, regelmatige afstand gelegen — wisselplaatsen.steeds meer particuliere brieven. Dit waren meestal logementen met stalhoude rij. Hierdoor waren gegarandeerd: vervangingWagenveren/postwagendiensten/wagenposterijen der paarden (=snelheid), spijziging en rust van passagiers (=comfort), reparatiemogelijkHet ontstane‘wegennet ’werd onder andere be heden (=kwaliteit), registratie van veranderinreden door'Hessenkarren'. Afhankelijk van vol gen in de bevrachting en het verloop der doendereis vracht (waaronder soms burgers) ver (=controle).